КЛИНИЧКИ ЗНАЦИ ЗА УРГЕНТНО

БОЛНО НОВОРОДЕНО

Проф. д-р С. Фуштиќ

Адаптација на новороденото
Кога бебето доаѓа на свет, многу системи во телото се
менуваат драматично, од начинот на функционирање во
тек на феталниот живот. Со прекинот на папч.врвца,
многу физиолошки функции кои се одвивале преку
плацентата и мајчин.циркулација треба да се воспостават
Белите дробови мора да дишат воздух –
респирација
Се менува срцевата и пулмонална циркулација
Дигестивниот систем мора да почне да ја
преработуваа храната и да ги исфрла отпадните
материи
Бубрезите мора да започнат со функцијата за
одржување на балансот на течностите и хемиските
материи во организмот и екскретирање на
отпадните материи
Црниот дроб и имунолошкиот систем мора да
започнат независно да функционираат
Некогаш бебето има потешкотии при оваа
транзиција во надворешниот свет:
 Предвремено родени
 Потешкотии и компликации при раѓањето
 Проблеми кај новороденото - вродени дефекти

Новородените може да бидат живото-

засегнати - со ризик - се згрижуваат на
Единиците за неонатална интензивна
нега и терапија - ЕИТ
Ризични фактори за новороденото
Фактори од мајката:
 Возраст < 16 и > 40 години
 Изложеност на дрога или алкохол
 Дијабет
 Хипертензија
 Крварење
 Сексуално преносливи болести
 Мултипна бременост (близнаци, тројки или повеќе)
 Малку или многу амнионска течност (oligo/polyhydramnion)
 Предвремено прснат водењак
Фактори поврзани со раѓањето
 Фетален дистрес/асфиксија(asphyxia) на раѓање (поради недостаток на
кислород)
 Карлична презентација на плодот
 Предвремено исфрлање на мекониумот во амн.течност
 Папчаник замотан околу вратот
 Пороѓај со форцепс/вакум или царски рез

Фактори поврзани со плодот/новороденото

 Родено < 37 или > 42 GN
 Родилна тежина < 2.500 g или > 4.000 g
 SGA (small for gestational age)
 Примање медикаменти или реанимација во родилна сала
 Вродени дефекти/аномалии
 Респираторен дистрес (од тахипнеа до апнеа)
 Инфекции (пр.herpes, gr. B streptococcus, chlamydia)
 Конвулзии
 Хипогликемија
Проценка на новороденото
 Apgar score – прва клиничка проценка на
новороденото (1 и 5 мин. по раѓање)
Знаци Score = 0 Score = 1 Score = 2
Срцеви отсутен < 100/min >100/min
отчукувања/пулс
Дишење отсутно Површно, Добро, плаче
ирегуларно,стенкае

Мускулен тонус млитаво Лесна флексија на Добра флексија,

рацете и нозете активни движби на
екстремитетите

Рефлекс на Без реакција Гримаса или слаб Добар плач

надразба плач
Боја на кожа Модро или Розева боја на Розева боја
бледо телото, модри шаки
и стопала
Apgar score 8-10 (не се потребни посебни мерки
на реанимација)
Apgar score 4-7 (умерена асфикција – реанимација)
Apgar score 3 и <3 (тешка асфикција – реанимација
и згрижување во ЕИТ)
Перинатална асфиксија
Пореметување на размената на респираторните гасови во
плацентата на фетусот во тек на раѓањето или во белите
дробови на новороденото по пороѓајот.
Последици → хипоксија, хиперкапнија, респир. ацидоза
 Рани последици: на мозокот (апнеа, тешкотии во
воспоставување на ритамот на дишење); на срцето
(брадикардија); на бели дробови (изостанување на
вазодилатација на пулм.арт. – фетален тип на циркулација);
мултиорганско зафаќање (бубрези, црева)
 Касни последици (ако детето преживее): трајно
оштетување на мозокот (церебрална парализа, ментална
ретардација, епилепсија и др.)
Причини за перинатална асфиксија
Болести на мајката: дијабет, артериска хипертензија,
болести на срцето, анемија, ЕРН-гестоза, лекови..
Од плацентата и компликации при породување:
предвремено одлепување на плацентата, плацента
превија, пролапс на папчаникот, карличен пороѓај,
царски рез ..
Болести на плодот: конгенитални аномалии,
интраутерини инфекции, анемија поради хемолитична
болест, хеморагичен шок ппоради искрварување на
плодот, депресија на плодот од анестетици/аналгетици
кои ги прима мајката при пороѓај
Apgar score – прва клиничка проценка на
новороденото во 1 и 5 мин. по раѓање, дава
можност за брзо препознавање на ургентно
засегнато дете и потребата од интервенција
независно од причината

Тераписката постапката ќе зависи од тежината на

асфиксијата: од аспирација, масажа, кислород,
амбу/балон вентилација, лекови, до механичка
вентилација
 RDS – Prematurni
Resp.distress syndrome “hyaline membrane disease”

Најчесто нарушување кај недоносените новородени

Причина: иматурни бели дробови и ниско ниво на
сулфактан
Недостаток на сулфактан во алвеолите предизвикува
колапс на белите дробови; недоволно O2 - хипоксија
↑отпор предизвикан од фибринско ткиво во бронхиолите
и алвеолите (hyalini membrani )→лоша O 2/CO2 размена
Само-ограничувачка состојба (72-96 h) кај позрели
прематуруси и зрели новородени.
Кај VLBW (ELBW) - RDS може да трае со денови/недели
(иматурни бели дробови и ниско ниво на сулфактан)
RDS е најчеста причина за смртност кај прематурните
новородени. Инцидентноста се намалува со
зголемување на гестационата возраст:
• 50% кај родени 26-28 ГН
• 25% кај родени 30-31 ГН

RDS кај терминсни новородени

– Сепса
– Перзистентна белодробна хипертензија на
новороденото – незатворен ductus arteriosus
– Меконијална аспирација
– Новородено од дијабетична мајка
Дијагноза на RDS
Клинички знаци: тахипнеа, тахикардија, диспнеја,
цијаноза → со прогресија - апнеи и компликации:
 Метаболни нарушувања (респ.ацидоза, хипогликемија)
 Перзистентен ductus arteriosus
 Хипотензија
 Хронични белодробни промени - BPD
 Интракранијално крварење

Rtg pulmo: намален волумен на белите дробови (bell-

shaped chest);отсуство на тимус, мали инфилтрати (млечно
стакло или дифузна ваздушност и интерстицијални
опацитети) на цело белодробие; воздушен бронхограм; во
тешки случаи инфилтратите се преобилни и не се разликува
срцевата граница (a 'white-out' appearance).
Терапија
Суплементација со O2
Континуиран позитивен притисок во дишните патишта -
CPAP (Continuous positive airway pressure)
Неинвазивна позитивно-притисочна вентилација - NIPPV
(Noninvasive positive pressure ventilation)
Механичка вентилација
Давање на сулфактан (Curosurf – poractant alfa
интратрахеална суспензија) преку ЕТ тубус
INSURE method (Intubation, Surfactant administration and
extubation)
Extracorporeal membrane oxygenation (ECMO)- кардио-
пулмонален бајпас (membrane oxygenator – артиф.бели
дробови)
Компликации од механичка вентилација

Pneumothorax
Asphyxia од опструкција на ЕТ тубус
Улцерации, ерозии или стеснување на структурите
на дишните патишта од непосреден притисок
Бронхо-пулмонална дисплазија - BPD
Клинички знаци на ургентно болно
новородено поради вродени малформации
Обострана атрезија на хоаните – гушење, помодрување
во мир, при плач има розева боја
Конгенитален лобарен енфизем – прогресивна
опструктивна диспнеа, ослабнато дишење на една страна
Атрезија на езофагусот – пена на уста, гушење при обид
за хранење
Дијафрагмална хернија – прогресивна диспнеа,
повраќање на сукрвичева содржина
Атрезија на тенки црева (дуоденум или илеум) –
повраќање на золто-зелена собржина, метеоризам
Меконијален илеус – неисфрлање на првата столица
(мекониум), дистензија и повраќање
Атрезија на анус или ректум - дистензија и повраќање
Hirshsprung-ова болест - опстипација, дистензија и
повраќање; парадоксални проливи
Omfalocela, Gastroshiza - дефект на абдом. ѕид со
протрузија на абдом.органи; со или без овојница
Myelomeningocela - дефект на ‘рбетот со протрузија на
рбетниот мозок и обвивките
Тешки цијаногени кардиопатии без комуникации -
цијаноза
Клинички знаци на ургентно болно
новородено поради оштетување на мозокот
Причини:
 хипоксија, исхемија или хипоперфузија на мозокот
 породилна траума (механичка повреда)

Последици:
 хипоксично-исхемична енцефалопатија (HIE)
 интракранијални хеморагии (ICH)
 Клиничка слика на мозочни оштетувања
Општи церебрални симптоми : нарушена состојба на
свест/будност (од сомноленција до кома), болно ечкање,
хиперреактивност со тремор и крици
Пореметување на тонусот на мускулите, рефлексите,
држењето на телото: опистотонус, боксерски став, општа
млитавост/хипотонија, квадриплегија, отсуство на
примитивните рефлекси – Moroo
Фокални невролошки симптоми
Церебрални напади – конвулзии
Знаци на централно засегање на виталните функции:
брадипнеа, Cheine-Stokes-ово дишење, грчевито
вдишување – икање (т.н.singultus дишење), апнеа; засегање
на циркулацијата – брадикардија, хипотензија, бледило или
цијаноза; пореметена терморегулација – хипо или
хипертермија
Церебрални напади-конвулзии на новородено
Клиничка слика: краткотрајна промена на свеста; напади
на млитавост/атонија со апнеа; краткотрајна тонична
девијација; трзаи со очните булбуси; тонична грчевита
положба на еден екстремитет; стереотипни покрети на
горните екстремитети или стереотипни аутоматизми;
фокални или мултифокални (мигрирачки) клонични
грчеви на екстремитетите или мимика; генерализирани
тонични грчеви или флексиони миоклонизми.
Ретки се генерализирани тонично-клонични напади
(конвулзии) со губење на свеста како кај постаро доенче
и дете
Причини:
 хипоксично-исхемични оштетувања и хеморагии на ЦНС
 Воспалувања – менингит
 Метаболни нарушувања: хипогликемија, хипокалцемија,
хипомагнеземија
 Наследни метаболни нарушувања и малформации на мозокот
Терапија:
 10% glucosa (5ml/kg i.v.)
 Ca gluconat 10% (5 ml i.v. полека)
 Piridoksin hidroklorid – 50 mg i.v.
 MgSO4 – 2% (5 ml i.v)
 Diazepam – 0.3 mg/kg i.v.
 Phenobarbiton/Phenobarbital – 10mg/kg i.m. / i.v.
 Хеморагична болест на новородено
K-vit. Deficit - (снижени фак. II,VII,IX,X); продолжено
протромбикско време
 Ран облик (3-7 ден): мелена, хематемеза, крварење од папче,
епистакса
 Касен облик (4-12 нед.)Ч интракранијални крварења
Профилакса со давање на 1mg вит.К кај сите новородени по
раѓањето
Останати причина за крварења
 Хипоксични крварења (најчесто во мозок и бели дробови)
 Наследен дефицит на фактори на коагулација – ретко
 Консумативна коагулопатија (DIC), најчесто при сепси со Gr(-)
бактерии
Хемолитична болест на новородено - kernicterus
Фето-матернална изоимунизација во Rh-системот на
еритроцитни антигени – D antig.(фетална еритробластоза)
 Мајка d/d (Rh – neg.)
 Татко D/D ili d/D (Rh – poz. хомозигот или хетерозигот)
 Фетус d/D (Rh – poz)
Изоимунизација во АВО Ер антигенски сист.(мајка О, фетус А / В)

 Сензибилизирата мајка (> 1 бременост), создава anti-D-AT (IgG

klasa) и секој иден RhD-poz. плод е со ризик од развој на
хемолитична болест. Клиничка слика:
 Фетален хидропс (силна хемолитична анемија интраутерино,
хипопротеинемија, едеми, хепатоспленомегалија) – i.u. смрт
 Icterus gravis- брз пораст на билирубинот по раѓање (340→680
mmol/l) – опасност од развој на билирубинска енцефалопатија
Клиничка слика на билирубинска енцефалопатија -
kernicterus (3-5 ден) → поради продор на билирубун во
базалните ганглии:
Сомноленција, церебрални крикови
Хипотонија, па опистотонус, мускулен хипертонус
Церебрални напади – конвулзии
Централен застој на дишењето

 Новороденечка анемија (Hb↓, ↑Ret. I Eritroblast) → може

да е тешка и да го засегне животот на новороденото
 Превенција на ХБН – спречување на изоимунизација на Rh-neg.
мајка која носи Rh-poz. плод со давање на мајката на anti-Rh(D)
– imunoglobulin (RhoGAM) -28GN, во тек на 72h по раќање
 Терапија: трансфузија на Ер, ETR, фототерапија (плава светлина
со бр.дол. 425-475nm)
 Тешки инфекции на новородено
сепса и менингит
Продор на бактерии и нивни токсини во крвта; инфекциите
можат да настанат пред пороѓај (трансплацентарно); за
време на пороѓај (Strep.gr.B, E.coli); после раѓање (Gr.+:
streptokoki, stafilocoki, pneumokoki или Gr.-: E.coli, Klebsiela,
Pseudomonas)
Фактори на ризик: болести на мајката, долготраен и тежок
пороѓај, предвремено прснат водењак, прематуритет..
 Рана неонатална сепса (4-7 ден)
 Касна неонатална сепса (> 7 ден)
Клиничка слика на сепса и менингит
Симптомите се неспецифични:
одбивање на цицање, повраќање, метеористичен
стомак, немир или летаргија, бледа кожа; температурата
може да е субнормална или покачена
Некогаш се присутни респираторни знаци: тахипнеа,
неправилно дишење, диспнеа
Нагол почеток со циркулаторна слабост: сива кожа или
цијаноза, ладни екстремитети, забрзан пулс, хипотонија,
парталитичен илеус, олигурија, летаргија
 Дијагноза: лабораториски и микробиолошки наоди, ЛП
Лечење: антибиотици и симптоматска терапија
Заклучок
Многубројни фактори можат да го засегнат животот на
новороденото од првите денови по раѓање
Рано препознавање на клиничките знаци на ургентно
болно новородено и соодветно згрижување и третман,
се од пресудна важност за здраво поколение