“Filipino at mga

Wikang
Katutubo sa
Dekolonisasyon
ng Pag-iisip ng
mga Pilipino.”
SLIDESMANIA
 Daloy Ng
Pagtalakay
 Wika

 Dekolonisasyon

 Ang angkop na paggamit ng mga

salita

 Pagbaliktanaw sa mga salitang gamit

SLIDESMANIA

sa nakaraang panahon

Photo by Gaby Baldiskaite on Unsplash

 Ano ang WIKA?
Ang wika ng isang bansa ay masasabi natin na kaluluwa ng isang
bansa na siyang nagbibigay-buhay dito. Ito ay nagsisilbing tulay na
siyang nagdurugtong sa mga komunidad na naninirahan sa isang bansa.
Sa pamamagitan nito, ang pagkakaisa at pagkakaunawaan sa bawat tao
ay lalong yumayabong. Ito rin ang nagsisilbing susi ng ating
pagkakakilanlan. Sa pamamagitan nito, nakikilala ng ibang tao kung
sino tayo.
SLIDESMANIA
 mga natatanging
indibidwal na
nagbigay pakahulugan
sa wika at nagpakita
ng kanilang
pagmamahal at
SLIDESMANIA

pagmamalasakit sa
 “Ang WIKA ay
kaisipan ng
mamamayan”
-Dr. Jose
SLIDESMANIA
 “Naniniwala ako na hindi
sa utak ng paham tumutubo
at umuunlad ang mga
salita…kundi sa bibig ng
madla. Ang madla na
siyang gumagamit ng wika
-Lope K.
SLIDESMANIA

ang nagpapalawak sa wika”

 “Dapat itanim sa isip
tuwina kung paano iisa tayo
sa lahi ay nararapat namang
maging isa rin sa wika, at
ang wikang itoý hindi ang
dayuhan kundi ang
-Claro M.
katutubo, sariling atin, ang
SLIDESMANIA

wikang pambansang
 Dekolonisasyon
Ang dekolonisasyon ay ang pagbalikwas sa mga
diskurso at kaisipang pinamayani sa buong panahon ng
kolonisasyon. Ito ay pagbaklas sa mga istrukturang
ipinalaganap sa panahon ng pananakop at pagbawing
muli sa mga naisantabing katutubong kamalayan at
kaakuhan.
SLIDESMANIA
 Ang Angkop
na Paggamit
ng mga Salita
SLIDESMANIA
 Sa pakikipag-usap o maging sa
pagsulat minsan, hindi napapansin
ang maling paggamit sa ibang mga
salita. Ang ganitong pagkakamali ay
nagbibigay ng maling impresyon sa
taong kausap lalo na kung ito ay may
kaalaman sa wastong paggamit ng
mga salita. Mahalagang matutunan
ang wastong paggamit ng mga salita
upang magkaroon ng kaayusan at
maging malinaw sa kausap ang
SLIDESMANIA

mensaheng nais ipaabot.

 Nang at Ng
 Panghalili sa “noong” • Pantukoy sa Pangalan- obhetibo.
(Nang siya’y dumating)
(tinamaan ng bato)
 Panghalili sa “para”at “upang”
(Mag-aral nang makapasa) • Pagpapahiwatig ng pagmamay-
 Sagot sa “paano” at “gaano” ari.
(tumakbo nang mabilis)
(bilin ng nanay / Pera ng bayan)
 Pang-angkop ng pandiwang inuulit.
(tawa nang tawa)
 Pinagsamang na + ang, na+ng.
SLIDESMANIA
 Iniwan at Iniwanan
a) Ang iniwan ay
nangangahulugang huwag
isali o isama. (to leave
something or somebody)
Halimbawa:
Iniwan ni Ana ang kotse sa
garahe.
SLIDESMANIA
b) Ang iniwanan ay
nangangahulugang nagbigay. (to
leave something to somebody)
Halimbawa:
Iniwanan ko sila ng panggastos
habang ako ay wala.
iniwanan ko ng pagkain…

Ang hindi dumating sa tamang

oras ay iniwan nila.
 Pahirin at Pahiran
a) Ang pahirin ay
nangangahulugan ng pag-alis
o pagtanggal ng isang bagay.
(pag-aalis)
Halimbawa:
Pahirin mo ang dumi sa iyong
mukha.
SLIDESMANIA
b) Ang pahiran ay
nangangahulugan naman ng
paglalagay ng ano mang bagay.
(paglalagay)
Halimbawa:
Pahiran mo ng kaunting lipstick
ang kanyang mga labi.
 Kung at Kong
a) Ang kung ay pangatning na b) Ang kong ay nanggaling sa
panubali at ito ay ginagamit sa panghalip na panaong ko at
hugnayang pangungusap. inangkapan lamang ng “ng”.

Halimbawa: Halimbawa:

Kung nais mong pumunta sa - Mahal kong kaibigan,

kaarawan ko ay magpaalam ka - Nais kong magkaroong ng
ng maayos sa iyong ina. mabuting kapitbahay.
SLIDESMANIA
 Operahin at Operahan
a) Tinutukoy ng operahin ang b) Tinutukoy ng operahan ang tao
tiyak na bahaging tinitistis. at hindi ang bahagi ng kanyang
katawan.
Halimbawa:
Halimbawa:
- Kailan nakatakdang operahin
- Kasalukuyang inooperahan si
ang iyong mga mata?
inay sa Davao Doctors Hospital.
-Ooperahin sa makalawa ang
-Ooperahan na bukas ang binata.
bukol na natagpuan sa dibdib ng
SLIDESMANIA

binata.
 Sundin at Sundan
a) Ang sundin ay b) Ang sundan naman ay
nangangahulugan ng nangangahulugan ng pagsunod
pagsunod sa inuutos. kung saan patungo.

Halimbawa: Halimbawa:

Sundan mo ang mga bakas ng

Sundin mo ang payo ng iyong
sapatos nang malaman mo kung saan
mga magulang sapagkat tiyak
siya naroroon.
kong makabubuti ito sa iyo.
SLIDESMANIA
 Subukin at Subukan
a) Ang subukin ay b) Ang subukan ay
nangangahulugan ng nangangahulugan ng pagtingin
pagsusuri o pagsisiyasat sa upang malaman ang ginagawa ng
uri, lakas, o kakayahan ng isang tao o mga tao. (spying)
isang tao o bagay. (to test/ to
Halimbawa:
try)
Subukan mo siya upang malaman
Halimbawa:
mo ang nakatago niyang lihim.
SLIDESMANIA

Subukin mo siyang talunin sa

pagtakbo nang mabalis.
 Walisin at Walisan
a) Ang walisin ay ginagamit b) Ang walisan ay ginagamit kung
kung ang ibig tukuyin ay pag- ang tinutukoy ay ang tiyak na
alis ng isang kalat o dumi. lugar na marumi.

Halimbawa: Halimbawa:

Walisin mo ang mga tuyong Walisan ninyo ang bakuran dahil

dahon sa harap ng ating bahay.
maraming mga tuyong dahon ang
SLIDESMANIA

nahuhulog.
 Din/Daw at Rin/Raw
a) Ang din/daw ay ginagamit
kung ang salitang sinusundan
ay nagtatapos sa katinig
maliban sa w at y.
Halimbawa:
- Galit din si Marie sa kanya.
- Masarap daw ako magluto
sabi ni mama.
SLIDESMANIA
b) Ang rin/raw ay ginagamit kung
ang salitang sinusundan ay
nagtatapos sa patinig at sa
malapatinig na w at y.
Halimbawa:
-Ako rin ay pupunta sa kanyang
kaarawan.
- Sinabi mo raw na gusto mo ako.
-
 Pinto at Pintuan
a) Ang pinto ay ginagamit kung
ang tinutukoy ay bahagi ng
tahanan o gusali na isi nasara
at ibinubukas. (door)
Halimbawa:
Isarado mo ang pinto nang sa
ganon ay hindi marinig ang ingay
ng mga batang naglalaro sa
SLIDESMANIA
labas.
b) Ang pintuan ay ginagamit kung
ang tinutukoy ay ang bahaging
kinalalagyan ng pinto. (doorway)
Halimbawa:
Ipinagbabawal ang pagtayo
malapit sa pintuan upang hindi
maharangan ang mga taong
nagnanais pumasok sa loob ng
klasrum.
 Bibig at Bunganga
a) Ang bibig ay ginagamit sa tao
Halimbawa:
- Marumi ang bibig ni Ella.
- Ooperahan si bert sa may
may bahagi ng bibig.
SLIDESMANIA
b) Ang bunganga ay ginagamit sa
mga bagay at hayop.
Halimbawa:
-Malaki ang bunganga ng
bulkan.
-Malaki ang bunganga ng
buwaya.

May at Mayroon?
 Kapag sinusundan ng pangngalan
Hal. May aircon sa aming silid
 Kapag sinusundan ng pandiwa
Hal. May narinig akong sumigigaw.
 Kapag sinusundan ng pang-uri
Hal. May magandang kinabukasan…
 Kapag sinusundan ng panghalip
panao sa kaukulang paari.
Hal. Tayo ay may kanya-kanyang…
SLIDESMANIA
 Kapag may napapasingit na kataga
sa salitang sinusundan nito
Hal. Mayroon pa bang ulam?
 bilang panagot sa tanong
Hal. May jowa ka ba? –Mayroon.
 Kapag sinusundan ng panghalip na
pansimuno (ako, sila tayo, atbp.)
Hal. Mayroon akong …
 Kapag nangangahulugan ng
pagkamaykaya sa buhay.
Hal. Ang pamilyang Rosales ay
mayroon sa bayan ng Davao.
 Ang Angkop
na Paggamit
ng mga Salita
SLIDESMANIA
 “Kailangan ng
wikang sarili
upang mapanatili
ang-Carlos P.
SLIDESMANIA

tatak sa sarili”
 Pagbaliktanaw
sa mga Salitang
Gamit sa
Nakaraang
Panahon
SLIDESMANIA
 Salipap
aw
- Sasakyang lumilipad

Salump
uwit
- Upuan
SLIDESMANIA
 Pantabl
ay - Charger

Kagaw
- Bakterya/ Mikrobyo
SLIDESMANIA
 Antipar
a
- Salamin na inilalagay sa
mata

Baro
- Damit/ Tshirt
SLIDESMANIA
 Agbaro
g - Arkitekto

Anluwa
ge
- karpintero
SLIDESMANIA
 Bagwis
- Pakpak

kalupi
- Wallet
SLIDESMANIA
 Kwader
no- Notbuk

Tampipi
- Maleta
SLIDESMANIA
 “Filipino at mga
Wikang
Katutubo sa
Dekolonisasyon
ng Pag-iisip ng
mga Pilipino.”
SLIDESMANIA
 Marami
ng
Salamat
SLIDESMANIA