BÀI 3

CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG

1. Điều kiêṇ tự nhiên và sự phát triển kinh tế
 a. Điều kiện tự nhiên

- Các quốc gia cổ đại Phương

Đông bao gồm: Ai Cập, Lưỡng
Hà, Ấn Độ, Trung Quốc, đều
được hình thành trên lưu vực các
dòng sông lớn.
+ Thuận lợi : Đất phù sa màu mỡ
và mềm, nước tưới đầy đủ.
+ Khó khăn : Trị thuỷ các dòng
sông, phải làm kênh tưới tiêu.
Lược đồ các quốc gia cổ đại phương Đông
Trung Quốc

Hà
g
àn
Ho

ia ng
g G
rư ờn
T
 Ấn Đô ̣

Ấn
ng
Sô
Sôn
g Hằ
ng
 Với điều kiện tự
b. Sự phát triển kinh tế nhiên như vậy. Cư
dân ở đây phát triển
các ngành kinh tế
nào?

- Kinh tế nông nghiệp phát triển sớm xuất hiện của cải dư thừa.

- Công tác thuỷ lợi được thực hiện từ rất sớm đòi hỏi cư dân sự
hợp sức và sáng tạo.
Làm gốm
2. Sự hình thành các quốc gia cổ đại

Trung Quốc
Lưỡng Hà (Khoảng TK XXI TCN)
(Khoảng TNK IV TCN)

Ai Cập
(Khoảng 3200 TCN) Ấn Độ
(Khoảng TNK III TCN)
 Các quốc gia cổ đại
phương Đông hình
thành như thế nào?

- Quá trình hình thành:

+ Khi xã hội nguyên thủy tan rã công xã thị tộc.
+ Nhu cầu trị thủy.
+ Các quốc gia cổ đại phương Đông đều đã được hình thành từ
khoảng TNK IV – III TCN.
Đây là những nhà nước ra đời vào loại sớm nhất thế giới.
 Nông dân công xã
*Xã hội cổ đại phương Đông trong xã hội cổ đại
phương Đông có
- Do nhu cầu thủy lợi, nông dân gắn bó và vai trò gì?
ràng buộc với nhau trong công xã nông
thôn, thành viên trong công xã gọi là nông
dân công xã.
Nông dân công xã:
+ Là lực lượng đông đảo, có vai trò to lớn trong sản xuất.
+ Họ nhận ruộng đất của công xã để canh tác.
+ Nộp một phần sản phẩm thu hoạch và làm không công cho
quý tộc.
 

Nông dân đang làm ruộng

Nông dân Ai Cập cổ

 - Giai cấp thống trị:
+ Gồm vua chuyên chế, quý tộc, quan lại,
thủ lĩnh quân sự, tăng lữ, chủ ruộng đất.
+ Có nhiều của cải và quyền thế, sống giàu
sang bằng bóc lột, bổng lộc do nhà nước
cấp.
- Nô lệ:
+ Tầng lớp thấp nhất trong xã hội.
+ Có nguồn gốc tù binh, hay nông dân không trả được nợ.
+ Làm việc nặng nhọc và hầu hạ quý tộc.
Bức tranh mô tả cuộc sống lao động thường ngày ở Ai cập cổ
 Vì sao gọi là nhà
*Chế độ chuyên chế cổ đại nước chuyên chế cổ
đại?

- Xuất phát từ nhu cầu trị thủy và xây dựng các công trình
thủy lợi mà liên minh các bộ lạc hình thành (quốc gia). Để điều
hành và quản lí xã hội, nhà nước ra đời.

Bức tranh mô tả cuộc sống lao động thường ngày ở Ai Cập cổ

- Đặc điểm của chế độ chuyên cổ đại Phương Đông:

+ Quyền lực tập trung trong tay vua.

+ Vua dựa vào quí tộc và tôn giáo để bắt mọi người phải phục
tùng mình.
+ Vua nắm cả thần quyền và pháp quyền.
+ Dưới vua là bộ máy quan lại hành chính, quan liêu phục tùng
mệnh lệnh của vua.
3. Văn hóa cổ đại phương Đông Lịch pháp và thiên
văn ra đời xuất phát
từ nhu cầu nào?

- Sự ra đời của lịch và thiên văn học

+ Thiên văn học và lịch là 2 ngành khoa học ra đời sớm
nhất, gắn liền với nhu cầu sản xuất nông nghiệp (Nông lịch -
Lịch nông nghiệp), lấy 365 ngày là một năm và chia làm 12
tháng, họ biết chia 2 mùa: mùa mưa, mùa khô, họ chia mỗi
ngày thành 24 giờ.
Lịch của người Ai Cập cổ Lịch của người Lưỡng Hà
 Chữ viết ra đời xuất
phát từ nhu cầu
nào?

- Chữ viết:
 Nguyên nhân: Chữ viết ra đời là do xã hội ngày càng phát
triển, các mối quan hệ phong phú, đa dạng. Hơn nữa do nhu
cầu ghi chép, cai trị, lưu giữ những kinh nghiệm mà chữ viết
đã ra đời.
 Ban đầu là chữ tượng hình, sau đó là tượng ý, tượng
thanh.
Chữ tượng hình Ai Cập
Chữ viết của người Lưỡng Hà Chữ số Ấn Độ cổ
Chữ viết trên thẻ tre Chữ giáp cốt

Cây papyrus Giấy của người Ai Cập

 Chất liệu: Người Ai Cập viết trên giấy pa- pi- rút (vỏ cây sậy
cán mỏng), người Lưỡng Hà viết trên đất sét rồi đem nung
khô, người Trung Quốc viết trên mai rùa, thẻ tre, trúc hoặc
trên lụa bạch,...
 Tác dụng của chữ viết: Đây là phát minh quan trọng nhất,
nhờ nó mà chúng ta hiểu được phần nào lịch sử thế giới cổ
đại.
Chữ viết trên mai rùa Chữ hình đinh viết trên đất sét

Chữ viết trên xương thú

Chữ viết trên thẻ tre
- Thành tựu toán học:
 Người Ai Cập giỏi về tính hình học, họ đã biết cách tính
diện tích hình tam giác, hình thang,... họ còn tính được số Pi
bằng 3,16 (tương đối),...
 Người Lưỡng Hà hay đi buôn xa giỏi về số học, họ có thể
làm các phép tính nhân, chia cho tới hàng triệu.
 Người Ấn Độ phát minh ra số 0,...
  3,16
- Kiến trúc:
 Do uy quyền của các nhà vua mà hàng loạt các công trình
kiến trúc đã ra đời: Kim tự tháp Ai Cập, vườn treo Ba-bi-lon...
 Những công trình này là những kì tích về sức lao động và tài
năng sáng tạo của con người.
Kim tự Tháp Vạn Lý Trường
Thành

Vườn treo
Babilon