Komunik

asyon
Akademik
sa
Filipin
ong
o
Jessa Mae Pascua Malit
23 taong gulang
SHS Teacher- University of
Saint Louis
2018- University of Saint Louis
2020- Lyceum of Aparri
Barayti ng
Wika
 Dayalek
• wikang nalilikha ng dimenyong heograpiko.
• wikang ginagamit sa isang partikular na
rehiyon o lalawikan o pook.
• makikilala sa punto o tono at estruktura ng
pangungusap.
Halimbawa
1. Maynila- Aba, ang ganda!
Batangas- Aba, ang ganda eh!
Bataan- Ka ganda ah!
Rizal- Ka ganda, hane!
2. Maynila- Ang bait mo naman!
Batangas- Ala e! ang bait naman niya!
Nueva Ecija- Kainam-inam ng ugali niya!
Pangasinan- Ang bait niya e.
 Sosyolek
• nabubuo batay sa dimensyong sosyal
• sosyal na barayti ng wika
• pagkakaroon ng kakaibang rehistro
• nakabubuo ng mga salitang wala sa
diksyunaryo
Halimbawa
a. Wiz ko feel lumafang ngayon! Dami pang lafang
sa kyohay!
b. Sis, bukas nalang tayo mag review!
Magshopping na lang tayo,
c. Wait lang. I’m calling Marvin pa. Later na tayo
umalis.
d. I know right! Chika sakin ng kapatid ko ‘yun.
 Jargon
• tanging bokubolaryo ng isang partikular
na pangkat ng gawain.
Halimbawa
1. Sa disiplinang Medisina at Nursing: diagnosis,
symptom, check-up, therapy, emergency, ward, x-
ray, stethoscope, prescription

2. Sa disiplinang Accountancy: account, debit,

credit, balance, revenue, gross income, net
income, asset, cash flow
 Idyolek
• dayalek na personal sa isang ispiker
• tatak ng isang partikular na tao
Halimbawa
a.“Hindi kita tatantanan”- Mike Enriquez
b.“Ang buhay ay weather weather lang”-
Kim Atienza
c.“Magandang Gabi Bayan!”- Noli de Castro
d.“Hoy gising”- Ted Failon
 Ekolek
• madalas ginagamit sa ating tahanan
Halimbawa
1. Palikuran- banyo o kubeta
2. Silid tulugan- kuwarto
3. Papa- ama o tatay
4. Mama- ina o nanay
 Etnolek
• nadedebelop mula sa salita ng mga
etnolonggwistikang grupo
Halimbawa
a.Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga
Ivatan na pantakip sa kanilang ulo tuwing
panahon ng tag-init at tag-ulan
b.Bulanim – salitang naglalarawan sa
pagkahugis buo ng buwan
c. Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita”
ng mga grupo ng Kankanaey ng Mountain
Province
 Pidgin
• walang pormal na estruktura
• “nobody’s native language” ng mga
dayuhan
Halimbawa
• Suki, ikaw bili tinda mura.
• Ako kita ganda babae.
• Ako tinda damit maganda.
• Suki, ikaw bili akin ako bigay diskwant.
 Creole
• pinaghalong-halong salita ng indibidwal,
mula sa magkakaibang lugar hanggang sa
ito ay naging pangunahing wika ng
partikular na lugar.
• Tagalog at Espanyol (Chavacano)
• African at Espanyol (Palenquero)
Halimbawa
• Mi nombre- Ang pangalan ko
• Buenas dias- Magandang Umaga
• Buenas tardes- Magandang Hapon
• Buena noches- Magandang Gabi
Antas ng
Wika
 PORMAL IMPORMAL

Pampanitikan Balbal

Pambansa Kolokyal
Lalawiganin
 Pambansa
• ginagamit sa mga aklat,
pangwika/pamabalarila sa aralan
• ginagamit sa pamahalaan, opisina,
itinuturo sa paaralan at lahat ng ahensiya
Halimbawa
• Aklat
• Masaya
• Ina
• Asawa
• Tahanan
 Pampanitikan
• ginagamit ng mga manunulat sa kanilang mga
akdang pampanitikan.
• salitang matatayog, malalalim, makulay at
masining.
• tayutay o idyoma
Halimbawa
• Mabulaklak ang dila
• Di-maliparang uwak
• Balat sibuyas
• Taingang kawali
• Nagbukas ng dibdib
 Lalawiganin
• bokabularyo dayalektal
• ginagamit sa mga partikular na pook
• Makikilala sa kakaibang tono o punto
Halimbawa
1. Kaibigan – Tagalog
Gayyem- Ilokano
Higala- Cebuano
Amiga- Bikolano
 Kolokyal
• pang-araw-araw na salita na ginagamit sa mga
pagkakataong impormal.
• pagpapaikli ng mga salita
Halimbawa
1. Nasa’n (nasaan)
2. Pa’no (paano)
3. Sa’kin (sa akin)
4. Sa’yo (sa iyo)
 Balbal
• tinatawag sa Ingles na “slang”
• singaw ng panahon
• pinakamababang antas ng wika
Halimbawa
• 1. Istokwa- naglayas
• 2. Tiboli- tomboy
• 3. Balkonik- taong maraming balahibo sa
katawan
• 4. Datung- pera
 PORMAL IMPORMAL

PAMBANSA PAMPANITIKAN LALAWIGANIN KOLOKYAL BALBAL

Ina Ilaw ng tahanan Inang Nanay Ermat

Ama Haligi ng tahanan Itang Tatay Erpat

Baliw Nasisiraan ng bait Buang; muret Sira ulo Praning; me toyo

Pulis Alagad ng batas pulis pulis Parak; buwaya

Umiiyak lumuluha agsangsangit umiiyak Krayola

 WIKANG
PAMBANSA
 WEBSTER

Wikang ginagamit nang

pasalita at pasulat ng mga
mamamayan ng isang bansa.
WIKANG PAMBANSA

Identidad o
pagkakakilanlan
WIKANG PAMBANSA

KALAYAAN
WIKANG PAMBANSA

Bakit mahalaga ang

pagkakaroon ng
pambansang wika?
Artikulo XIV Seksyon 6

“Ang wikang pambansa

ng Pilipinas ay
Filipino.”
DE JURE

Legal at naaayon sa
batas.
DE FACTO

Aktuwal na ginagamit at
tinatanggap.
WIKANG
PANTURO
WIKANG PANTURO
Wikang ginagamit na
midyum ng pagtuturo at
pagkatuto sa sistema ng
edukasyon.
Bilingual Education Policy

Paggamit ng Filipino at
Ingles sa pagtuturo.
Mother Tongue Based Multilingual
Education

“Katutubong wika”
WIKANG
OPISYAL
 OPISYAL NA WIKA

Wikang itinadhana ng batas

bilang wikang gagamitin sa mga
opisyal na komunikasyon ng
gobyerno.
Artikulo XIV Seksyon 7

“FILIPINO AT INGLES”
FILIPINO

 Pag-akda ng mga batas

at dokumento ng
pamahalaan.
FILIPINO

 Talakay at diskurso.
 Lingua Franca ng
Bansa.
INGLES
 Pakikipag-usap sa mga
banyaga.
 Lingua Franca ng
daigdig.
BILINGGUWA
 BILINGGUWALISMO

Kakayahan ng isang tao na

makapagsalita ng
dalawang wika.
Department Order No. 25, s. 1974

“Implementing Guidelines
for the Policy on Bilingual
Education”
Department Order No. 25, s. 1974

Gabay sa magkahiwalay na
paggamit ng Filipino at
Ingles sa pagtuturo.
FILIPINO
 Araling Panlipunan
 Musika
 Sining
 Physical Education
FILIPINO

 Home Economics
 Values Education
INGLES

 Syensya
 Teknolohiya
 Matematika
Mga
layunin
ng BEP
Mapataas ang pagkatuto sa
pamamagitan ng dalawang
wika.

MGA LAYUNIN NG BEP

Maipalaganap ang wikang
Filipino bilang wika ng
literasi.

MGA LAYUNIN NG BEP

Mapaunlad ang Filipino
bilang simbolo ng
pambansang identidad at
pagkakaisa.
MGA LAYUNIN NG BEP
Malinang ang elaborasyon at
intelektuwalisasyon ng
Filipino bilang wika ng
akademikong diskurso.
MGA LAYUNIN NG BEP
 Mapanatili ang Ingles bilang
internasyunal na wika para sa
Pilipinas at bilang wika ng
Syensya at Teknolohiya.

MGA LAYUNIN NG BEP

MULTILINGGUW
ALISMO
MULTILINGGUWALISMO

Kakayahang makapagsalita
at makaunawa ng iba’t
ibang wika.
MULTILINGGUWALISMO

Tatlong bahagi ng Rasyunal na

sumusuporta sa MTB – MLE sa
lahat ng antas ng Edukasyon.
1. Tungo sa pagpapataas ng kalidad
ng edukasyong nakabatay sa
kaalaman at karanasan ng mga mag-
aaral at guro.

TATLONG BAHAGI NG
RASYUNAL…
 2. Tungo sa promosyon ng
pagkakapantay sa lipunang iba-
iba ang wika.

TATLONG BAHAGI NG
RASYUNAL…
 3. Tungo sa pagpapalakas ng
edukasyon multikultural at sa
pagkakaunawaan at paggalang sa
batayang karapatan sa pagitan ng
mga grupo sa lipunan.
TATLONG BAHAGI NG
RASYUNAL…
DepEd Order 16, s. 2012

“Guidelines on the
Implementation of MTB
– MLE”
 1. Pagpapaunlad ng wika
tungo sa matatag na
edukasyon at habambuhay na
pagkatuto.

LAYUNIN
2. Kognitibong pag-unlad
na may pokus sa higher
order thinking skills
(HOTS)
LAYUNIN
 3. Akademikong pag-unlad na
maghahanda sa mga mag-aaral na
paghusayin ang kakayahan sa iba’t
ibang larangan ng pagkatuto.

LAYUNIN
 4. Pag-unlad ng kamalayang sosyo-
kultural na mapapayabong sa
pagpapahalaga at pagmamalaki ng mag-
aaral sa kanyang pinagmulang kultura at
wika.

LAYUNIN
HOMOGENOUS
WIKA
 HOMOGENOUS

Pagkakaroon ng iisang
anyo at katangian ng wika.
HETEROGENOUS
WIKA
HETEROGENEOUS

Pagkakaiba-iba ng uri at
katangian ng wika
LINGGWISTIKONG
KOMUNIDAD
 LINGGWISTIKONG
KOMUNIDAD

isang grupo ng mga taong gumagamit ng

iisang uring barayti ng wika at
nagkakaunawaan sa mga ispesipikong
patakaran sa paggamit ng wika.
UNANG
WIKA
` UNANG WIKA

Katutubong Wika o
Mother Tongue
PANGALAWANG
WIKA
PANGALAWANG WIKA

Wikang natutuhan at ginagamit

ng isang tao labas pa sa
kaniyang unang wika.
 KAKAYAHANg
PANLINggwistika
 PONOLOHIYA
-Sangay ng lingguwistika na
nag-aaral sa ponema at mga
kombinasyon nito na bumubuo sa
mga salita ng isang wika.
-PALATANUNGAN
 DALAWANG URI NG PONEMA

a. Ponemang Segmental
b. Ponemang Suprasegmental
MGA PONEMANG SEGMENTAL
a. Katinig
b. Patinig
c. Diptonggo
d. Klaster
e. Pares Minimal
PATINIG
a, e, i, o, u
KATINIG
b, p, t, d, g, m, n, ng,
s, h, l, w, r, y, k
DIPTONGGO
aw, ew, iw, ow, uw
ay, ey, iy, oy, uy
KLASTER
magkakabit na dalawang
magkaibang katinig sa
isang pantig.
PARES-MINIMAL
pares ng mga salita na
magkaiba ang kahulugan ngunit
magkapareho ang kapaligiran
maliban sa isang ponema.
PONEMANG SUPRASEGMENTAL
a.Tono
b.Haba at diin
c.Antala
TONO
tumutukoy ito sa taas-baba
ng tinig ng pantig ng isang
salita.
a.Dumating na ang Presidente.
b.Dumating na ang Presidente?
HABA AT DIIN
tumutukoy sa haba at lakas ng
bigkas sa pantig ng salita.
a.Tulugan – pag-iwan sa kasama sa
pamamagitan ng pagtulog
b.Tulugan – bagay na tinutulugan
ANTALA
saglit na pagtigil sa pagsasalita
upang higit na maging malinaw ang
ipinararating na mensahe sa kausap.
Hindi ako ang magnanakaw!
Hindi, ako ang magnanakaw!
 MORPOLOHIYA
-pag-aaral ng mga morpema ng
isang wika at ng pagsasama-
sama ng mga ito upang makabuo
ng salita.
-PALABUUAN
KAYARIAN NG MGA SALITA
a. Payak
b. Maylapi
c. Tambalang salita
PAYAK

Salitang ugat lamang

Hal:tulog,kain,iwan
MAYLAPI
Ito ay binubuo ng salitang-
ugat at panlapi.
Hal.
Sayaw = sayawan
ANYO NG PANLAPI:
1.Unlapi- kinakabitan sa unahan (mag- + asawa; um-
+ asa ; pala- + basa)
2.Gitlapi- ikinakabit sa gitna ng salitang-ugat
(kain + -in = kinain ; sayaw+-um=sumayaw)
3.Hulapi- huli (basa+-hin=basahin)
4.Kabilaan- ikinakabit sa unahan at hulihan ( ka-
+ganda + - han ; magka-+sinta+han; ka-+dunong+-an)
5.Laguhan- ikinakabit sa unahan, gitna at hulihan
(pag-+-um-+sikap+-an;magdinuguan)
TAMBALANG SALITA
dalawang magkaibang salitang
pinagsama upang makabuo ng
bagong kahulugan.
DALAWANG PARAAN
1.GANAP na PAGTATAMBAL- pagtatambal ng dalawang
salitang-ugat na nagreresulta sa pagkakaroon
ng ikatlong kahulugan (hampaslupa; balat-
sibuyas; bahaghari)
2.DI-GANAP– pagtatambal ng salitang-ugat na
nagpapahayag ng sariling kahulugan, nananatili
ang orihinal na kahulugan ng 2 salita (bahay-
kubo ; punungguro ; dalagang bukid ;
kapitbisig)
 PAGBABAGONG
MORPOPONEMIKO
ASIMILASYONG PARSYAL
Ang /ng/ ay nagiging /m/ kung
ang salitang ugat ay nagsisimula
sa /p/ o /b/.

Hal:pang+bayan=pambayan
ASIMILASYONG GANAP
Bukod sa napapalitan ang /ng/,
nawawala rin ang unang ponema
ng nilalapiang salita.
p,b,d,l,r,s,t
Hal:pang+palo=pamalo
PAGPAPALIT
may mga ponemang nagbabago o
napapalitan sa pagbuo ng mga
salita.
Hal. /d/ > /r/ ma+dapat=marapat
/o/ > /u/ dugo+an=duguan
PAGKAKALTAS
ang huling ponemang patinig
ng salitang ugat ay nawawala
sa paghuhulapi.

Hal:takip+an=takpan
METATESIS
Kapag ang salitang-ugat na
nagsisimula sa /l/ o /y/ ay
nilalagyan ng gitlaping -in-,
ang /i/ at /n/ ay nagkakapalitan ng
posisyon.
Hal. in+lipad=linipad---nilipad
PAGLILIPAT-DIIN
Pagbabago ng diin ng isang
salita kapag nilalapian.

Hal:ba’sa+hin=basa’hin
REDUPLIKASYON
Pag-uulit ng pantig ng
salita(kilos o pagpaparami
ng bilang)
Hal; aalis magtataho
REDUKSYON
Pinagsama ang dalawang salita
upang makabuo ng isang salita o
kaya’y nangyari ito sa
pamamagitan ng pagpapaikli ng
salita kaysa sa orihinal.
Hal:Tingnan+mo= tamo
 SINTAKS
-makaagham na pag-aaral
at pagsusuri ng mga
pangungusap.
 DALAWANG KLASIPIKASYON NG
PANGUNGUSAP
a. Uri ng Pangungusap Ayon sa
Gamit
b. Uri ng Pangungusap Ayon sa
Kayarian
PATUROL O PASALAYSAY
nagsasalaysay ng isang
katotohanan o pangyayari at
nagtatapos sa tuldok.
Patuloy pa rin ang pagtaas ng
bilang ng COVID-19 sa Cagayan.
GAMIT
PATANONG
nagtatanong o nag-uusisa at
nagtatapos sa tuldok o tandang
pananong.
Ilan na ang naitalagang bagong
kaso ng COVID ngayong araw?
GAMIT
PAUTOS O PAKIUSAP
nag-uutos o nakikiusap at
nagtatapos sa tuldok o tandang
pananong.
Pakikuha naman ako ng isang
basong tubig.
GAMIT
PADAMDAM
nagsasaad ng matinding damdamin
at gumagamit ng tandang
padamdam.
Naku!Pati pala si Bentong ay
nagka-COVID.
GAMIT
PAYAK
Binubuo ng sugnay na makapag-
iisa

Si Nicole ay mayumi.

KAYARIAN
TAMBALAN
-binubuo ng dalawang sugnay na
makapag-iisa.
-pangatnig na
panimbang:at,ngunit,o
Si Mia ay matapat, ngunit si
Adrian ay taksil.
KAYARIAN
HUGNAYAN
-isang sugnay na makapag-iisa at
isang sugnay na di makapag-iisa
-pangatnig na
pantulong:dahil,kung,nang
Masaya si Ed dahil siya ay may
bagong laptop.
KAYARIAN
LANGKAPAN
-dalawang sugnay na makapag-iisa at
isang sugnay na di makapag-iisa
-pangatnig na panimbang at
pantulong
Nang siya ay naging isang sirena, siya ay
nakagat ng jellyfish at siya ay na-ospital.

KAYARIAN
 Bahagi ng
Pananalita
A.PANGNGALAN
- nagsasaad ito ng
pangalan ng tao, bagay,
pook, konsepto, at mga
pangyayari.
DALAWANG URI NG PANGNGALAN

1.Pangngalang Pantangi
2.Pangngalang Pambalana
PANTANGI
tumutukoy sa isang
tanging tao, hayop,
bagay, lunan o pangyayari
PAMBALANA
tumutukoy sa pangkalahatang
ngalan ng tao, bagay, hayop o
lunan, at ito ay nagsisimula
sa maliliit na titik.
URI NG PANGNGALANG
PAMBALANA
a. Basal
b. Tahas
c. Lansak
BASAL
nasa isip, diwa o damdamin

Halimbawa:Panaginip
TAHAS
mga bagay na nakikita o
nahahawakan

Halimbawa:lapis papel
LANSAK
Nagsasaad ng kaisahan sa
karamihan o kabuuan

Halimbawa:organisasyon
B. PANGHALIP
pamalit o panghalili
ito sa pangngalan
PANAO
ako, ikaw, siya,
tayo,kayo, sila
PAMATLIG O DEMONSTRATIBO
ito, iyan,
iyon,nito, niyan,
doon, dito, diyan.
PANANONG O INTEROGATIBO

sino, kanino,
ano, saan, ilan
PANAKLAW O INDEFINITE
sino man, kanino man,
ano man, saan man, ilan
man, gaano man, paano
man
C.PANDIWA
salitang nagsasaad ng kilos.
Halimbawa:Pumunta ako sa
eskwela para matuto at makinig
sa guro.
ASPEKTO NG PANDIWA
a. Perpektibo
b. Imperpektibo
c. Kontemplatibo
PERPEKTIBO/ NAGANAP NA
Nagsasaad ito na
tapos nang gawin ang
kilos.
Panlapi na ginagamit:
UM, NA, NAG,NANG, IN
Halimbawa: Umawit ng malakas si
Angel nang pinatugtog ang kanyang
paboritong kanta.
IMPERPEKTIBO/PANGKASALUKUYAN
nagsasaad ito na ang
sinimulang kilos ay
patuloy pa ring ginagawa
at hindi pa tapos.
 Panlapi na ginagamit:
UM, NA, NAG, IN
Halimbawa:Inaalis ng aking
tatay ang tubig na pumasok sa
loob ng aming bahay dahil sa
malakas na ulan.
KONTEMPLATIBO/PANGHINAHARAP

nagsasaad ito ng kilos

na hindi pa nagsisimula
at gagawin pa lamang.
 Panlapi na ginagamit:
MA, MAG, IN
Halimbawa: Magsusuot ako ng
makulay na blusa sa iyong
kaarawan.
D.PANG-URI
mga salitang naglalarawan
o nagbibigay turing sa
pangngalan o panghalip.
KAANTASAN NG PANG-URI
a. Lantay
b. Pahambing
c. Pasukdol
LANTAY
naglalarawan lamang ng
iisang pangngalan o
panghalip.
Hal: Si Jessa ay matangkad.
PAHAMBING
naghahambing o nagtutulad ng
dalawang pangalan o
panghalip.
Hal. Mas malakas pa rin ang Bagyong
Ompong kaysa sa Bagyong Rosita.
PASUKDOL
nagpapakita ng pinakamatinding
katangian sa paghahambing ng
higit sa dalawang pangngalan o
panghalip.
Hal. Siya ang pinakamaganda
sakanilang lahat.
E.PANG-ABAY
mga salitang naglalarawan o
nagbibigay turing sa pang-
uri, pandiwa, o kapwa pang-
abay.
URI NG PANG-ABAY
a. Pamanahon
b. Panlunan
c. Pamaraan
d. Panggaano
e. Kataga o ingklitik
PAMANAHON
nagsasaad kung kailan ginanap,
ginaganap, o gaganapin ang
sinasabi ng pandiwa sa
pangungusap.
Hal. Bukas ng umaga gaganapin ang
pagbitay sa tatlong paring martir.
PANLUNAN
tinatawag na pariralang
kumakatawan sa lugar kung
saan ginagawa ang kilos.
Hal: Sa bakuran nila Aling Bebang
ginanap ang engrandeng kasalan.
PAMARAAN
sumasagot sa tanong na “paano”
ginanap, ginaganap, o gaganapin
ang sinasabi ng pandiwa sa
pangungusap.
Hal: Patalikod na binaril si Dr. Jose
Rizal
`
PANGGAANO
nagsasaad ng sukat o
timbang.
Hal. Ang mga taong nagpapakamatay dahil
sa pagkasawi sa pag-ibig ay umaabot sa
dalawampung porsiyento.