Chuong01 TongquanveBlockChain

LOGO
www.dtu.edu.vn
Chương 1
Giới thiệu tổng quan về Blockchain
GV: Nguyễn Minh Nhật

Email: nguyenminhnhat@duytan.edu.vn
Mob: 0905125143
www.dtu.edu.vn
TẬP HỢP LOGO
1 Các sự kiện
2 Lịch sử Blockchain
3 Blockchain là gi?
4 Nguyên lý hoạt động
www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

Các sự kiện LOGO
 2005:
 Cơn bão Katina tràng vào vùng vịnh của Mỹ  hầu hết
các nguồn thông tin quan trọng như giấy khai sinh, hồ
sơ bệnh án v.v…bị phá hũy hoàn toàn và không tìm lại
được.
 2016:
 Chuyển 50$ từ NewYork tới London mất gần 5 ngày,
với khoảng 30$ phí dịch vụ và phí chuyển đổi ngoại tệ.
 Hai sự kiện trên dường như chẳng hề liên quan với
nhau,nhưng lại có một điểm chung thú vị. Đó là, kết
quả của cả 2 sự kiện sẽ khác đi rất nhiều trong tương
lai nhờ vào một công nghệ chia sẻ mới với tên gọi–
Blockchain!

Các sự kiện LOGO
 Với Blockchain, có thể:

 Dữ liệu được xem như miễn nhiễm với sự mất mát, tổn
hại vật lý, thay đổi, giả mạo, hoặc kiểm soát chính trị;
 Tiền có thể được giao dịch với mức phí cực thấp,
nhanh chóng, và an toàn hơn trước đây rất nhiều
 Đặc biệt, thông tin sẽ ược công khai rộng rãi, nhưng lại
không bị ai kiểm soát!

Lịch sử Blockchain LOGO
 Tiền kỹ thuật số - Digital Currency

 “Tiền kỹ thuật số là một phương tiện trao đổi dựa
trên nền tảng Internet, có giá trị như các loại tiền
tệ vật chất (như tiền giấy, tiền kim loại), nhưng
cho phép giao dịch tức thời, và khả năng chuyển
giao quyền sở hữu không giới hạn” (Theo
Wikipedia)
 bạn có nó, sở hữu nó, lưu trữ nó, quản trị nó trên
mọi máy tính hay điện thoại, sử dụng trực tuyến
bất cứ đâu, bất cứ khi nào mà không có sự can
thiệp của các Ngân hàng trung ương.
Tại sao như vây?


 Hãy quan sát cách thức chúng ta vận hành trên
nền tảng trực tuyến, bạn sẽ thấy hầu hết các
giao dịch thực thi giữa 2 bên “hầu như” không
cần sự có mặt của các đơn vị trung gian.


 Alice có thể liên tục gửi email, tin nhắn, đặt
taxi, hoặc gọi Pizza trực tiếp đến trước của
nhà Bob. Tất cả những hành động trên đều có thể
thực thi trực tiếp, không cần các đơn vị trung gian;
Alice không cần phải đi đến một văn phòng cố
định nào để hỏi (hoặc thuê) về việc lấy email của
cô ấy và gửi đến Bob, yes? Cô ấy chỉ việc mở máy
tính, viết email, chèn chính xác địa chỉ của Bob,
và nhấn “gửi”: XONG!


 Trở lại với Alice: Hình dung việc Alice muốn gửi Bob
50$ trực tiếp.
 Không may, Alice có thể không thực hiện được việc đó hôm
nay mà không sử dụng dịch vụ của bên thứ ba như Ngân
hàng, hoặc các nhà cung cấp khác như Paypal, Western
Union ….
 Vấn đề với bên thứ ba trong câu chuyện này là gì? Đầu
tiên, các giao dịch sẽ không được xử lý nhanh chóng,
đặc biệt nếu phải chuyển tiền xuyên lục địa (thường
cần 3 - 5 ngày), và chi phí cũng không hề rẻ: Đây là
một công việc kinh doanh tuyệt vời đối với các đơn vị
trung gian. Một điểm nhấn quan trọng khác: Để hoạt
động, các giao dịch trực tuyến dựa trên “NIỀM TIN”.


 Alice cần TIN vào việc ngân hàng cô ấy chọn sẽ không lấy
tiền của mình làm phần thưởng cho CEO thay vì gửi nó cho
Bob. Bob cũng cần TIN vào ngân hàng anh ấy chọn sẽ không
quên ghi có 50$ vào tài khoản khi nó đến từ Alice. Cả 2 bên
đều cần NIỀM TIN vào hệ thống ngân hàng kết nối để thực
hiện như một cơ quan thanh toán bù trừ thích hợp, đảm bảo
tiền được chuyển đi không bị làm giả, nghĩa là Alice chỉ có thể
gửi tiền mà cô ấy thật sự sở hữu, và tiền đó sẽ ược chuyển
tới chính xác tài khoản của Bob … cứ thế tiếp diễn!
 Vấn đề thật sự là: Cả một bộ máy NIỀM TIN đấy thật sự rất
chậm, cứng nhắc, và tốn kém. … Và đây là giải pháp: Với
Internet, chúng ta có thể phát triển nó ở nhiều khía cạnh khác
nhau, và tìm ra những cách thức thực hiện giao dịch an toàn,
hiệu quả hơn. Đó là lý do cho sự ra đời của tiền kỹ thuật số!


 Tiền kỹ thuật số xuất hiện ở thời kỳ Internet còn
khá sơ khai, khoảng giữa thập niên 90 như E gold,
một dạng tiền kỹ thuật số dựa trên vàng
 Cho đến gần đây, đã không có nhiều đột phá đáng
kể dù khái niệm tiền kỹ thuật số không hoàn toàn
xa lạ với chúng ta, như: cá cược trực tuyến sử
dụng chúng cho một khoảng thời gian khá dài, hoặc
các phiếu quà tặng, airline miles … cũng có thể
được hiểu như một dạng của tiền kỹ thuật số.

 Tiền mã hóa - Cryptocurrency

 Tiền mã hóa được phân loại như là một tập con của
các loại tiền kỹ thuật số và cũng được phân loại là
một tập con của các loại tiền tệ thay thế (Altcoin).
 Lưu ý:
 danh từ tiền ảo không nên được sử dụng quá phổ biến
vì nó chứa đựng một hàm ngữ mang tính chất phi thực
tế và không có tính năng hoặc công dụng thật ngoài đời
sống.

 Tiền mã hóa - Cryptocurrency

 So với tiền kỹ thuật số đơn thuần, tiền mã hóa có
những đặc tính chuyên biệt khiến nó trở nên đặc
biệt: nó vô cùng an toàn để sử dụng trực tuyến vì
dựa trên nền tảng mã hóa. Vậy tại sao tiền mã hóa
lại quan trọng?

Bitcoin
 Một ví dụ iển hình của tiền mã hóa đầu tiên, ra đời vào
Tháng 10.2008 với công bố “Bitcoin: Hệ thống tiền iện
tử ngang hàng” được khai báo bởi Satoshi Nakamoto.
Lưu ý rằng Satoshi Nakamoto chỉ là một bí danh; Danh
tính thật cho tới nay vẫn chưa được xác định, bất chấp
nhiều nỗ lực nhằm xác thực danh tính thật sự của cha
đẻ Bitcoin.
 Một loại tiền tệ mới tên Bitcoin được xây dựng trên hạ
tầng các đoạn mã máy tính, được đưa ra vào Tháng
01.2009 dưới định dạng mã nguồn mở (nghĩa là phần
mềm mở mà mọi người có thể sử dụng, điều chỉnh,
thông qua mà không cần bản quyền hoặc không bị
hạn chế bởi các yếu tố pháp lý)

 Bitcoin
 Không lâu sau đó, Satoshi Nakamoto biến mất hoàn
toàn một cách bí ẩn khỏi cộng ồng – từ Forum, Báo
chí … từ Tháng 04.2011. Điều thú vị là Bitcoin tiếp
tục phát triển và tăng trưởng không ngừng ngay cả
khi Satoshi Nakamoto không còn xuất hiện.
 Bitcoin chững lại một chút vào giai đoạn 2013, tuy
nhiên, nó dần trở nên quen thuộc và càng có nhiều
website bắt đầu chấp nhật sử dụng Bitcoin như
một phương tiện thanh toán mới, các nhà đầu tư
bắt đầu đổ tiền vào các doanh nghiệp Startup;
song song với sự tăng trưởng liên tục về quy mô
của nhóm cộng đồng.

 Bitcoin
Đây là một số lí do tại sao:
 Nó không cần các dịch vụ trung
gian để triển khai, vì vậy không
cần có ngân hàng, cơ quan, hoặc
đơn vị môi giới tham gia.
 Nó hoạt động trực tiếp giữa người
dùng mà không cần họ phải “tin
tưởng” hoặc thậm chí biết nhau.
 Nó chạy trên một cơ sở hạ tầng
phân cấp, không bị kiểm soát
bởi bất kỳ cơ quan trung ương
nào

 Bitcoin
 Nó là riêng tư và cho phép
một mức độ ẩn danh cao.
 Nó công khai và mọi người
có thể nhìn thấy mọi thứ
 Nó cực kỳ an toàn (được
mã hóa)
 Nó giải quyết ược hiện
tượng lạm phát vì nguồn
cung
 Nó có thể thực hiện các
giao dịch với chi phí rất rẻ

 Bitcoin
 Một điều đáng thú vị của Bitcoin là:
nó giải quyết ược vấn đề thường gặp của các loại tiền
tệ kỹ thuật số là hiện tượng "chi tiêu kép" chi tiêu cùng
một khoản tiền nhiều hơn một lần
 Bitcoin ược xây dựng dựa trên một nền tảng công
nghệ mới, mang tên “Blockchain”
Tóm lại: Sẽ không còn những ngờ vực về việc Bitcoin
đang bị cường điệu hóa và dần trở nên quen thuộc, khi
những người tiên phong dần thấy được Bitcoin không
chỉ đơn thuần là một cách thức hợp lý

Blockchain là gì ? LOGO
 Một cách trung thực, không có định nghĩa cụ thể nào

nào giải thích rõ ràng về công nghê Blockchain được
công bố.
 Nó rất là dễ hiểu, nhưng khi diễn đạt dưới các thuật
ngữ công nghệ cao như Bit & Byte … nó sẽ tự nhiên
trở nên phức tạp. Dưới đây là một số ví dụ:
Blockchain là một dạng nền tảng phi tập trung, là cuốn
sổ cái công cộng có chứa các chi tiết của từng giao dịch
đã từng ược hoàn thành Blockchain là một chuỗi các
khối dài vô tận …
 Blockchain được hình thành dựa trên công nghệ sổ cái,
hay có thể hiểu Blockchain là một tập tin lớn, nó giúp
lưu trữ dữ liệu theo cách hợp lý, tuần tự, an toàn và
không thể bị thay đổi.

 Một cách trung thực, không có định nghĩa cụ thể nào

nào giải thích rõ ràng về công nghê Blockchain
được công bố.
 Blockchain như một cuốn số cái kế toán công cộng.
Trong đó, mọi thông tin được lưu trữ và truyền tải
một cách minh bạch, toàn vẹn, không thể nào thay
đổi hay gian lận được. Đây là một công nghệ mới,
giúp cải thiện được rất nhiều những mặt hạn chế của
cách lưu trữ và trao đổi thông tin truyền thống.
 blockchain ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong
nhiều lĩnh vực: kinh tế tài chính, giáo dục, nông
nghiệp, công nghiệp, lĩnh vực giải trí, y tế hay giáo
dục….

 Blockchain là một database phân tán (phi tập

trung) mà trong đó
 Các dữ liệu được lưu trữ dưới dạng các blocks. Body
của một block mang theo các transactions trên dữ
liệu (như state machine).
 Block được kết nối với nhau theo dạng linked list
(danh sách liên kết) dưới dạng mã hóa SHA256. Mã
hóa của một block bao gồm cả địa chỉ của block
trước và body của chính nó nên khi một block được
add vào, nó không thể thay đổi cũng như tái sắp
xếp.

 1991: Được mô Stuart Haber và W. Scott Stornetta.

Hệ thống đã sử dụng một chuỗi gồm các khối được
bảo mật bằng mật mã để lưu trữ các văn bản được
đánh dấu thời gian.
 1992: Cây Merkle đã được tích hợp vào thiết kế
cho phép một khối có thể tập hợp một vài văn bản.
 2004: Hal Finney (Harold Thomas Finney II) đưa ra
một hệ thống gọi là RPoW, Proof Of Work Tái sử
dụng. Hệ thống hoạt động bằng cách nhận một
Hashcash không thể thay đổi hoặc không thể thay
thế dựa trên token proof of work, và đổi lại đã tạo ra
một token đã được ký bởi RSA mà sau đó có thể
được trao đổi trực tiếp từ người này sang người khác.

 2009: 3/1/ 2009, Bitcoin ra đời khi Satoshi

Nakamoto đào được khối bitcoin đầu tiên, đem lại
phần thưởng 50 bitcoin. Người nhận Bitcoin đầu tiên
là Hal Finney, ông ta nhận được 10 bitcoin từ Satoshi
Nakamoto trong giao dịch bitcoin đầu tiên của thế
giới vào ngày 12 tháng 1 năm 2009.

Nguyên lý hoạt động của Blockchain LOGO

 Nguyên lý mã hoá (1- 2)

 Trên thực tế, cuốn sổ cái luôn được duy trì bởi các
máy tính trong mạng ngang hàng được kết nối với
nhau. Vì thế, nó sẽ có một số điểm khác biệt:
 Trong hệ thống ngân hàng, chúng ta chỉ biết các giao dịch
và số dư tài khoản của riêng mình thì trên blockchain của
bitcoin bạn có thể xem các giao dịch của tất cả mọi
người.
 Mạng lưới Bitcoin là mạng lưới phân tán không cần bên
thứ ba đóng vai trò trung gian xử lý giao dịch.
 Hệ thống blockchain được thiết kế theo cách không yêu
cầu sự tin cậy và bảo đảm bởi độ tin cậy có được thông
qua các hàm mã hóa toán học đặc biệt.

 Nguyên lý mã hoá
 Để có thể thực hiện các giao dịch trên blockchain, bạn
cần một phần mềm sẽ cho phép bạn lưu trữ và trao đổi
các đồng Bitcoin của bạn gọi là ví tiền điện tử (electronic
wallet)
 Ví tiền điện tử này sẽ được bảo vệ bằng một phương
pháp mã hóa đặc biệt đó là sử dụng một cặp khóa bảo
mật duy nhất: khóa riêng tư (private key) và khóa công
khai (public key).

 Nếu một thông điệp được mã hóa bằng một khóa công
khai cụ thể thì chỉ chủ sở hữu của khóa riêng tư là một
cặp với khóa công khai này mới có thể giải mã và đọc
nội dung thông điệp.
 Khi mã hóa một yêu cầu giao dịch bằng khóa riêng tư,
có nghĩa là bạn đang tạo ra một chữ ký điện tử được các
máy tính trong mạng lưới blockchain sử dụng để kiểm
tra chủ thể gửi và tính xác thực của giao dịch. Chữ ký
này là một chuỗi văn bản và là sự kết hợp của yêu cầu
giao dịch và khóa riêng tư của bạn.
 Nếu một ký tự đơn trong thông điệp yêu cầu giao dịch
này bị thay đổi thì chữ ký điện tử sẽ thay đổi theo. Vì
thế, hacker khó có thể thay đổi yêu cầu giao dịch của
bạn hoặc thay đổi số lượng Bitcoin mà bạn đang gửi.


 Quy tắc của sổ cái

 Mỗi nút trong blockchain đều
đang lưu giữ một bản sao của
sổ kế toán. Do vậy, mỗi nút đều
biết số dư tài khoản của bạn là
bao nhiêu. Hệ thống blockchain
chỉ ghi lại mỗi giao dịch được
yêu cầu chứ không hề theo dõi
số dư tài khoản của bạn.
 Để biết số dư trên ví điện tử của
mình thì bạn cần xác thực và
xác nhận tất cả các giao dịch đã
diễn ra trên mạng lưới mà có
liên quan tới ví điện tử của bạn.


 Việc xác minh “số dư” này được thực hiện nhờ các tính toán
dựa vào liên kết đến các giao dịch trước đó. Nhìn vào hình
trên, để gửi 10btc cho John, Mary cần tạo yêu cầu giao dịch
bao gồm các liên kết đến các giao dịch đã diễn ra trước đó
với tổng số dư bằng hoặc vượt quá 10 btc.
 Các liên kết này được xem như là giá trị đầu vào, các nút
trong mạng lưới sẽ xác minh xem tổng số tiền của các giao
dịch này bằng hoặc vượt quá 10 btc không. Tất cả điều này
được thực hiện tự động trong ví điện tử của Mary và được
kiểm tra bởi các nút trên mạng lưới Bitcoin, Mary chỉ gửi
một giao dịch 10 bitcoin tới ví của John bằng khóa công khai
của John.



 Vậy, làm thế nào hệ thống có thể tin tưởng các giao
dịch đầu vào này và xác thực tính hợp lệ của chúng?
 Thực tế là các nút sẽ kiểm tra tất cả các giao dịch có liên
quan đến ví tiền điện tử bạn sử dụng trước đó để gửi
Bitcoin (BTC) thông qua việc tham chiếu các lịch sử giao
dịch. Có một bản ghi sẽ lưu trữ số BTC chưa được dùng
và được các nút mạng lưu giữ giúp đơn giản hóa và tăng
tốc quá trình xác minh. Vì thế, các ví tiền điện tử tránh
được tình trạng chi tiêu đúp giao dịch.


 “Như vậy sở hữu Bitcoin có nghĩa là có các giao dịch
được lưu trong sổ kế toán liên hệ đến địa chỉ ví của
bạn mà chưa được sử dụng làm giao dịch đầu vào.”
 Mã nguồn trên mạng lưới Bitcoin là nguồn mở, có
nghĩa là bất kỳ ai có máy tính kết nối được internet
đều có thể tham gia vào mạng lưới và thực hiện giao
dịch.
 Tuy nhiên, nếu có bất kỳ một lỗi nào trong mã
nguồn được sử dụng để phát thông báo yêu cầu giao
dịch thì các Bitcoin liên quan sẽ bị mất vĩnh viễn.

 Nguyên lý tạo khối

 Các giao dịch sau khi được gửi lên trên mạng lưới
blockchain sẽ được nhóm vào các khối và các giao
dịch trong cùng 1 khối (block) được coi là đã xảy ra
cùng thời điểm. Các giao dịch chưa được thực hiện
trong 1 khối được coi là chưa được xác nhận.
 Mỗi nút có thể nhóm các giao dịch với nhau thành
một khối và gửi nó vào mạng lưới như một hàm ý
cho các khối tiếp theo được gắn vào sau đó.
 Bất kỳ nút nào cũng có thể tạo ra một khối mới.
Vậy, câu hỏi đặt ra là: hệ thống sẽ đồng thuận với
khối nào? khối nào sẽ là khối tiếp theo?


 Để được thêm vào blockchain, mỗi khối phải chứa một đoạn mã
phức tạp được tạo ra bằng hàm mã hóa băm không thể đảo
ngược.
 Cách duy nhất để giải quyết vấn đề toán học như vậy là đoán
các số ngẫu nhiên, những số khi mà kết hợp với nội dung khối
trước tạo ra một kết quả đã được hệ thống định nghĩa. Điều này
nhiều khi có thể mất khoảng một năm cho một máy tính điển
hình với một cấu hình cơ bản có thể đoán đúng các con số đáp
án của vấn đề toán học này.
 Mạng lưới quy định mỗi khối được tạo ra sau một quãng thời
gian là 10 phút một lần, bởi vì trong mạng lưới luôn có một số
lượng lớn các máy tính đều tập trung vào việc đoán ra dãy số
này. Nút nào giải quyết được vấn đề toán học như vậy sẽ được
quyền gắn khối tiếp theo lên trên chuỗi và gửi nó tới toàn bộ
mạng lưới.


 Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu hai nút giải quyết cùng một vấn đề
cùng một lúc và truyền các khối kết quả của chúng đồng thời
lên mạng lưới? Trong trường hợp này, cả hai khối được gửi lên
mạng lưới và mỗi nút sẽ xây dựng các khối kế tiếp trên khối
mà nó nhận được trước tiên.
 Tuy nhiên, hệ thống blockchain luôn yêu cầu mỗi nút phải xây
dựng trên chuỗi khối dài nhất mà nó nhận được. Vì vậy, nếu có
sự mơ hồ về việc block nào là khối cuối cùng thì ngay sau khi
khối tiếp theo được giải quyết thì mỗi nút sẽ áp dụng vào chuỗi
dài nhất

 Do xác suất việc xây dựng các block đồng thời là rất thấp
nên hầu như không có trường hợp nhiều khối được giải
quyết cùng một lúc và nhiều lần tạo ra các khối nối đuôi
khác nhau. Do đó, toàn bộ chuỗi-khối sẽ nhanh chóng ổn
định và hợp nhất lại khi mà mọi nút đều đồng thuận.

 Thuật toán bảo mật Blockchain

 Nếu có bất kỳ sự bất đồng về khối đại diện sau cùng của chuỗi
thì điều này sẽ dẫn đến khả năng gian lận. Nếu một giao dịch
xảy ra trong 1 khối thuộc về đuôi ngắn hơn khi khối tiếp theo
được giải quyết, giao dịch đó sẽ trở lại thành giao dịch chưa
được xác nhận vì tất cả các giao dịch khác được nhóm vào
trong khối kia.
 Mỗi block chứa một tham chiếu đến khối trước đó, và tham
chiếu đó là một phần của vấn đề toán học cần được giải quyết
để truyền khối sau tới mạng lưới. Vì vậy, rất khó để tính toán
trước một loạt các block bởi nó cần tính ra một số lượng lớn
các số ngẫu nhiên cần thiết để giải quyết một khối và đặt nó
trên blockchain.

 Thuật toán bảo mật Blockchain

 Các giao dịch trong mạng lưới blockchain của bitcoin được bảo
vệ bởi một cuộc chạy đua tính toán toán học: với bất kỳ kẻ tấn
công nào muốn cạnh tranh với toàn bộ mạng lưới.
 Do đó, giao dịch ngày càng an toàn hơn theo thời gian. Và
những khối đã được thêm vào chuỗi trong quá khứ bao giờ
cũng an toàn hơn so với những khối mới được thêm vào. Bởi
một block được thêm vào chuỗi trung bình cứ 10p một lần cho
nên trong khoảng 1h kể từ khi giao dịch được nhóm vào trong
khối đầu tiên của nó sẽ tạo ra một xác suất khá cao rằng giao
dịch đã được xử lý và không thể đảo ngược.

 Những ưu điểm nổi bật của Blockchain

 Tính minh bạch và không thể phá vỡ: có thể nói đây là một
trong những đặc điểm nổi bật nhất. Tất cả mỗi thông tin được lưu
trữ, truyền tải và xử lý trong hệ thống blockchain, đều được thể
hiện một cách minh bạch, rõ ràng nhất và không thể thay đổi,
không thể giả mạo, không thể phá vỡ. Do đó, nếu bạn muốn truy
xuất những thông tin về giao dịch của mình hay của người khác
( bao gồm ngày, giờ, chi tiết về giao dịch….) thì bạn sẽ không bao
giờ phải lo ngại về sự thiếu chính xác của dữ liệu.
 Đặc tính ẩn danh: trọng tâm trong việc bảo vệ sự riêng tư của
blockchain chính là khả năng ẩn danh người dùng. Đặc tính này, sẽ
giúp bạn có thể giao dịch một cách an toàn, bảo mật mà không cần
phải lo ngại về người khác biết được danh tính của mình. Cùng với
sự minh bạch, không thể phá vỡ hay thay đổi dữ liệu và đặc tính ẩn
danh, giúp blockchain tạo ra một niềm tin rất lớn đối với người
dùng, giúp bạn cảm thấy an tâm hơn khi tham gia vào Blockchain.

 Những ưu điểm nổi bật của Blockchain

 Rút ngắn được thời gian và tiết kiệm chi phí: nếu giao dịch
truyền thống, theo kiểu cần có bên thứ 3 để xác thực, tạo sự
tin cậy và minh bạch, thì bạn sẽ phải chịu thêm một phần chi
phí nhất định cho bên thứ 3 này. Tuy nhiên, khi bạn ứng dụng
blockchain vào giao dịch của mình, với hợp đồng thông minh
(smart contract) bạn và đối tác của bạn sẽ là người trực tiếp
thực hiện giao dịch và hệ thống trên blockchain sẽ là người xác
nhận cho bạn, mà không cần tốn thêm chi phí, thậm chí là còn
tiết kiệm được cả về thời gian giao dịch.
 Tính ứng dụng rộng rãi: công nghệ blockchain có thể ứng
dụng rộng rãi trong mọi mặt đời sống hiện nay. Ví dụ như ứng
dụng blockchain trong nông nghiệp thực phẩm, trong quản lý
giáo dục, bầu cử kỹ thuật số…. và nổi bậc nhất vẫn là công
nghệ blockchain được ứng dụng trong giao dịch tài chính.

 Các loại trong hệ thống Blockchain

 Trong hệ thống Blockchain chia thành 3 loại chính
gồm:
 Public: Đây là hệ thống blockchain mà bất kỳ ai
cũng có quyền đọc và ghi dữ liệu trên Blockchain
được. Quá trình xác thực giao dịch trên Blockchain
này đòi hỏi phải có hàng nghìn hay thậm chí là hàng
vạn nút tham gia. Do đó để tấn công vào hệ thống
Blockchain này là điều bất khả thi vì chi phí rất cao.
Ví dụ về public blockchain: Bitcoin, Ethereum…


 Private: Đây là hệ thống blockchain cho phép người
dùng chỉ được quyền đọc dữ liệu, không có quyền
ghi vì điều này thuộc về một bên thứ ba tuyệt đối tin
cậy.
 Bên thứ ba này có thể hoặc không cho phép người dùng
đọc dữ liệu trong một số trường hợp. Bên thứ ba toàn
quyền quyết định mọi thay đổi trên Blockchain.
 Ví dụ: Ripple là một dạng Private Blockchain, hệ thống
này cho phép 20% các nút là gian dối và chỉ cần 80%
còn lại hoạt động ổn định là được.


 Permissioned: Hay còn gọi là Consortium, là một
dạng của Private Blockchain nhưng bổ sung thêm
một số tính năng nhất định, kết hợp giữa “niềm tin”
khi tham gia vào Public và “niềm tin tuyệt đối” khi
tham gia vào Private.
 Ví dụ: Các ngân hàng hay tổ chức tài chính liên
doanh sẽ sử dụng Blockchain cho riêng mình.

 Các cơ chế đồng thuận trong Blockchain

 Proof of Work (Bằng chứng Công việc): Đây là cơ chế đồng
thuận phổ biến nhất, được dùng trong Bitcoin, Ethereum,
Litecoin, Dogecoin và hầu hết các loại tiền mã hoá. Đây là cơ chế
đồng thuận tiêu tốn khá nhiều điện năng.
 Proof of Stake (Bằng chứng Cổ phần): Đây là cơ chế đồng thuận
phổ biến trong Decred, Peercoin và trong tương lai là Ethereum
và nhiều loại tiền mã hoá khác. Cơ chế đồng thuận này phân cấp
hơn, tiêu hao ít năng lượng và không dễ gì bị đe doạ.
 Delegated Proof-of-Stake (Uỷ quyền Cổ phần): Đây là cơ chế
đồng thuận phổ biến trong Steemit, EOS, BitShares. Cơ chế
đồng thuận này có chi phí giao dịch rẻ; có khả năng mở rộng;
hiệu suất năng lượng cao. Tuy nhiên vẫn một phần hơi hướng
tập trung vì thuật toán này lựa chọn người đáng tin cậy để uỷ
quyền.

 Các cơ chế đồng thuận trong Blockchain

 Proof of Authority (Bằng chứng Uỷ nhiệm): Đây là cơ chế đồng
thuận phổ biến thường thấy trong POA.Network, Ethereum
Kovan testnet. Cơ chế đồng thuận này có hiệu suất cao, có khả
năng mở rộng tốt.
 Proof-of-Weight (Bằng chứng Khối lượng /Càng lớn càng tốt):
Đây là cơ chế đồng thuận phổ biến trong Algorand, Filecoin. Cơ
chế đồng thuận này có thể tuỳ chỉnh và khả năng mở rộng tốt.
Tuy nhiên quá trình thúc đẩy việc phát triển sẽ là một thử
thách lớn.
 Byzantine Fault Tolerance (Đồng thuận chống gian lận /Tướng
Byzantine bao vây Blockchain): Đây là cơ chế đồng thuận phổ
biến trong Hyperledger, Stellar, Dispatch, và Ripple. Cơ chế
đồng thuận này có năng suất cao; chi phí thấp; có khả năng
mở rộng. Tuy nhiên vẫn chưa thể tin tưởng hoàn toàn.

Ethereum Network là gì? LOGO
 Nhiều bạn sẽ thắc mắc tại sao không phải là Bitcoin,

blockchain đầu tiên nhất của thế giới mà lại là Ethereum ?
Câu trả lời rất đơn giản vì Bitcoin sinh ra chỉ dành cho tiền
điện tử (đồng Bitcoin), còn Ethereum sinh ra để không chỉ
cho tiền điện tử (đồng Ether – Eth) mà còn dành cho các
nhà phát triển có thể tham gia vào, dùng blockchain của
Ethereum cho các nhu cầu khác: lập trình trên nó (smart
contract), lưu trữ dữ liệu trên nó, phát hành token mới để
ICO…
 Chính vì đặc tính trên nên Ehereum network sẽ phức tạp
hơn rất nhiều. Các transaction lúc này không chỉ là các lệnh
chuyển tiền qua lại giữ những user mà còn là các
operations của các smart contract nữa. Lúc này về mặt
account sẽ có 2 loại là external owned account (chính là
những người dùng) và contract account.

 Smart Contract là gì?

 Smart Contract nghe ghê gớm thế chứ nó cũng bình
thường như một cái class trong hướng đối tượng
OOP. Trong đó sẽ chứa các biến, các hàm và event
để phục vụ cho nhu cầu của người viết ra chúng.
 Tuy nhiên Smart Contract không phải muốn viết sao
thì viết mà thường tuân thủ theo chuẩn ERC20
(ngoài ra còn có chuẩn ERC223). Theo chuẩn này thì
1 SC thường có các methods như: totalSupply,
balanceOf, transfer, transferFrom… VD như ta ICO
với 1 token tên Test thì hàm totalSupply có trách
nhiệm trả về được tổng balance (token) của tất cả
những người đã mua token Test.

 Smart Contract là gì?

 Khi một Smart Contract được deploy lên network, chúng ra
sẽ cần được khởi tạo (giống class như mình nói), khi được
khởi tạo lên chúng sẽ có 1 address được gán vào (lại giống
khởi tạo bộ nhớ) và tồn tại trên network như 1 account
bình thường. Có điều khác là chúng sẽ không thể chủ động
tự khởi tạo được các transaction mà chỉ nhận transaction
và xử lý rồi lại truyền đi.
 Smart contract đương nhiên cũng sẽ được public và không
thể thay đổi được một khi đã deploy. Vì thế khi mà code
bug thì chỉ có cách là vá chúng bằng cách thêm các smart
contract vào chạy trung gian hoặc migrate smart contract.
Trên thực tế các Smart Contract ít khi đứng một mình mà
sẽ chạy dưới một chuỗi (chain) để xử lý cũng như phối hợp
với nhau.

 Ngôn ngữ viết Smart Contract

 Smart Contract được viết bằng ngôn ngữ Solidity,
đây là ngôn ngữ cho máy ảo Ehereum hiểu và thực
thi. Ngôn ngữ này rất dễ viết, các bạn có thể nắm
vững trong vài tuần hoặc tháng.
 Thông thường ta sẽ dev smart contract ở local và
dùng 1 network giả lập hoặc staging trên các
testnet. Việc deploy smart contract lên main
network sẽ tốn phí tùy vào số lượng transaction
smart contract cần khi khởi tạo. Trong quá trình
hoạt động (life time) nó cũng tốn phí để thực hiện
các operations.

 Ngôn ngữ viết Smart Contract

 Decentralize App sẽ là sự thay thế cho các App hiện
tại ? Đúng nhưng cũng không hẳn. Thật tế là tính tới
nay 99% Dapp đang chạy không phải là production,
vì bất kỳ thông tin lưu trữ hay thay dổi trên main
network sẽ tốn phí. Chưa kể tốt độ confirm block rất
chậm, không phù hợp với các nghiệp vụ cần tốc độ
nhanh (Ethereum hiện tại là 15s).
 Blockchain engineer không chỉ đơn giản là viết smart
contract, nếu vậy thì là SC Developer đúng hơn. Họ
có thể build được các hệ thống dựa trên nền tảng
blockchain, một network riêng hoàn toàn như các hệ
thống trong ngân hàng hoặc fintech.

Công việc của một lập trình viên Blockchain
LOGO
1. Tạo, kiểm tra và triển khai sản phẩm blockchain

mới.
2. Cập nhật sản phẩm.
3. Nghiên cứu công nghệ mới để ứng dụng vào các dự
án… là các công việc chung của một lập trình viên
blockchain.

Decentralized organization (DOs) LOGO
 Tổ chức phi tập trung (Decentralized organization - DO) là

các chương trình phần mềm chạy trên blockchain và dựa trên ý
tưởng về các tổ chức thực sự của con người với con người và
giao thức. Khi DO, dưới dạng hợp đồng thông minh hoặc một
tập hợp hợp đồng thông minh, được thêm vào blockchain, nó
sẽ trở nên phi tập trung và các bên tương tác với nhau dựa
trên mã được xác định trong phần mềm DO.

 Các tổ chức tự trị phi tập trung( Decentralized autonomous

organization - DAO)
Cũng giống như DO, một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) cũng
là một chương trình máy tính chạy trên blockchain và được nhúng
bên trong nó là các quy tắc logic kinh doanh và quản trị. DAO và
DO về cơ bản là giống nhau, nhưng sự khác biệt chính là DAO tự
trị, có nghĩa là chúng hoàn toàn tự động và chứa logic thông
minh nhân tạo, trong khi DO thiếu tính năng này và dựa vào đầu
vào của con người để thực hiện logic nghiệp vụ.

 Chuỗi khối Ethereum đã dẫn đầu với sự ra đời của DAO lần đầu tiên.
 Trong DAO, mã được coi là thực thể quản lý hơn là con người hoặc hợp
đồng giấy tờ. Tuy nhiên, Người phụ trách là một thực thể con người tham
gia với tư cách là người duy trì mã này và hoạt động như một người đánh
giá đề xuất cho cộng đồng. Các DAO có khả năng thuê các Nhà thầu bên
ngoài nếu nhận được đủ thông tin đầu vào từ chủ sở hữu mã thông báo
(người tham gia).
 Dự án DAO nổi tiếng nhất là The DAO (https://daohub.org) vì nó đã huy
động được 168 triệu đô la Mỹ trong giai đoạn huy động vốn từ cộng
đồng. Dự án DAO được thiết kế để trở thành một quỹ đầu tư mạo hiểm
nhằm cung cấp một mô hình kinh doanh phi tập trung không có thực thể
duy nhất là chủ sở hữu.
 Tác nhân tự trị (AA) là một đoạn mã chạy mà không có sự can thiệp của
con người. Thực tế là các DAO là các thực thể hoàn toàn phi tập trung
nên có thể điều hành chúng ở bất kỳ khu vực tài phán thực tế nào. Do
đó, họ đặt ra một câu hỏi lớn là làm thế nào một hệ thống pháp luật hiện
hành sẽ hoạt động với sự pha trộn đa dạng của các khu vực pháp lý và
khu vực địa lý khác nhau.

 Decentralized autonomous corporations

 DAOs, Decentralized autonomous corporations (DACs)
DAO, Các tập đoàn tự trị phi tập trung (DAC) là một khái niệm tương tự nhưng
được coi là một tập hợp con nhỏ hơn của các DAO. Định nghĩa về DAC và DAO đôi
khi có thể trùng nhau, nhưng có một điểm khác biệt chung là DAO thường được coi
là phi lợi nhuận, trong khi DAC có thể kiếm tiền thông qua cổ phiếu được cung cấp
cho người tham gia và bằng cách trả cổ tức. Các tập đoàn này có thể điều hành
công việc kinh doanh một cách tự động mà không cần sự can thiệp của con người
dựa trên logic được lập trình bên trong chúng.

 Decentralized autonomous societies Các xã hội tự trị phi tập

trung
 Các xã hội tự trị phi tập trung (DASs) là một khái niệm theo đó
toàn bộ xã hội có thể hoạt động trên một blockchain với sự trợ
giúp của nhiều hợp đồng thông minh phức tạp và sự kết hợp
của các DAO và các ứng dụng phi tập trung (DAPP) chạy một
cách tự chủ. Mô hình này không có nghĩa là một cách tiếp cận
ngoài vòng pháp luật, cũng không phải dựa trên một hệ tư
tưởng hoàn toàn tự do; thay vào đó, nhiều dịch vụ mà chính
phủ cung cấp có thể được cung cấp thông qua blockchain,
chẳng hạn như hệ thống

 Thẻ Căn cước Chính phủ, cấp hộ chiếu và hồ sơ về việc làm, hôn nhân
và sinh đẻ. Một giả thuyết khác cho rằng, nếu một chính phủ tham
nhũng và các hệ thống trung tâm không cung cấp mức độ tin cậy thỏa
đáng mà xã hội cần, thì xã hội có thể bắt đầu xã hội ảo của riêng
mình trên một chuỗi khối được thúc đẩy bởi sự đồng thuận phi tập
trung và minh bạch. Đây có thể được coi là một giấc mơ theo chủ
nghĩa tự do hoặc cypherpunk nhưng hoàn toàn có thể xảy ra trên một
blockchain.
 hệ thống trung tâm không cung cấp mức độ tin cậy thỏa đáng mà xã
hội cần, khi đó xã hội có thể bắt đầu xã hội ảo của riêng mình trên
một chuỗi khối được thúc đẩy bởi sự đồng thuận phi tập trung và
minh bạch. Đây có thể được coi là một giấc mơ theo chủ nghĩa tự do
hoặc theo chủ nghĩa độc đoán nhưng hoàn toàn có thể xảy ra trên
một blockchain.

Decentralized applications
Tất cả các ý tưởng được đề cập trước đó đều thuộc phạm vi lớn hơn của các ứng
dụng phi tập trung. Tất cả các DAO, DAC và DO về cơ bản là các ứng dụng phi tập
trung chạy trên blockchain trong mạng ngang hàng. Đây là tiến bộ mới nhất trong
công nghệ liên quan đến phân quyền. Các ứng dụng phi tập trung hoặc DAPP là
các chương trình phần mềm có thể chạy trên blockchain của riêng chúng, sử dụng
một blockchain khác đã được thiết lập sẵn hoặc chỉ sử dụng các giao thức của một
giải pháp blockchain hiện có. Chúng được gọi là DAPP loại I, loại II và loại III.
Yêu cầu của một ứng dụng phi tập trung
Để một ứng dụng được coi là một ứng dụng phi tập trung, nó phải đáp ứng các
tiêu chí sau. (Định nghĩa này được cung cấp bởi David Johnston và những người
khác trong sách trắng của họ có tên Lý thuyết chung về các ứng dụng phi tập
trung, Dapps)
1. DAPP phải là mã nguồn mở hoàn toàn và tự trị và không có thực thể nào được
kiểm soát phần lớn các mã thông báo của nó. Tất cả các thay đổi đối với ứng
dụng phải được hướng tới sự đồng thuận dựa trên phản hồi của cộng đồng.
2. Dữ liệu và hồ sơ về hoạt động của ứng dụng phải được bảo mật bằng mật mã
và được lưu trữ công khai,

blockchain phi tập trung để bỏ qua bất kỳ điểm trung tâm nào của sự thất bại.
3. Ứng dụng phải sử dụng mã thông báo mật mã (cryptographic token) để cấp
quyền truy cập và phần thưởng cho những người đóng góp giá trị cho ứng dụng, ví
dụ: thợ đào bitcoin.
4. Thông báo mã hóa phải được tạo bởi ứng dụng phi tập trung theo tiêu chuẩn
mật mã thuật toán. This message code is active as a with certificate about value
for the following people đóng góp (ví dụ: thợ đào).

Hoạt động của một DAPP

Việc thiết lập sự đồng thuận của một DAPP có thể đạt được bằng cách sử dụng các
thuật toán đồng thuận như Bằng chứng công việc và Bằng chứng cổ phần. Cho đến
nay, chỉ có PoW được tìm thấy là
Khả năng chống lại các cuộc tấn công 51% một cách đáng tin cậy, như điều hiển
nhiên là từ bitcoin. Hơn nữa, một DAPP có thể phân phối mã thông báo (tiền xu)
thông qua khai thác, gây quỹ và phát triển.
VÍ DỤ
Ví dụ về một số ứng dụng phi tập trung được cung cấp tại đây.
KYC-Chain
Ứng dụng này cung cấp một cơ sở để quản lý dữ liệu Biết khách hàng của bạn (KYC)
một cách an toàn và thuận tiện dựa trên các hợp đồng thông minh.
OpenBazaar
Đây là một mạng ngang hàng phi tập trung cho phép các hoạt động thương mại trực
tiếp giữa người bán và người mua thay vì dựa vào trên một bên trung tâm, trái ngược
với các nhà cung cấp thông thường như eBay và Amazon. Cần lưu ý rằng hệ thống
này không được xây dựng trên nền tảng của một blockchain; thay vào đó, các bảng
băm phân tán được sử dụng trong mạng ngang hàng để cho phép giao tiếp trực tiếp
và chia sẻ dữ liệu giữa các đồng nghiệp. Tuy nhiên, nó sử dụng bitcoin làm mạng
thanh toán.

trên một bên trung tâm, trái ngược với các nhà cung cấp thông thường như eBay
và Amazon. Cần lưu ý rằng hệ thống này không được xây dựng trên nền tảng của
một blockchain; thay vào đó, các bảng băm phân tán được sử dụng trong mạng
ngang hàng để cho phép giao tiếp trực tiếp và chia sẻ dữ liệu giữa các đồng
nghiệp. Tuy nhiên, nó sử dụng bitcoin làm mạng thanh toán.

Lazooz
Đây là một tương đương phi tập trung của Uber. Nó cho phép chia sẻ chuyến đi
ngang hàng và người dùng có thể được khuyến khích bằng bằng chứng di chuyển
và có thể kiếm được tiền Zooz.
GHI CHÚ
Có nhiều DAPPS khác đã được xây dựng trên chuỗi khối Ethereum và được giới
thiệu tại: http://dapps.ethercasts.com/.

 Platforms for decentralization

Hiện nay có rất nhiều nền tảng để phân quyền. Nhiều công ty trên khắp thế giới đã giới
thiệu các nền tảng hứa hẹn giúp phát triển ứng dụng phân tán dễ dàng, dễ truy cập và
an toàn cho người dùng. Một số cái tên nổi bật được thảo luận ở
đây.EthereumEthereum đứng đầu danh sách với tư cách là blockchain đầu tiên giới
thiệu ngôn ngữ hoàn chỉnh Turing và khái niệm máy ảo. Điều này trái ngược với
ngôn ngữ kịch bản hạn chế trong bitcoin và nhiều loại tiền điện tử khác. Với sự sẵn có
của ngôn ngữ hoàn chỉnh Turing này được gọi là Solidity, vô số khả năng đã mở ra cho
sự phát triển của các ứng dụng phi tập trung. Điều này đã được đề xuất vào năm 2013
bởi Vitalik Buterin và cung cấp một blockchain công khai để phát triển các hợp đồng
thông minh và các ứng dụng phi tập trung. Token tiền tệ trên Ethereum được gọi là
Ethers.
Maidsafe
Maidsafe cung cấp mạng AN TOÀN (Truy cập an toàn cho mọi người) được tạo thành từ
các tài nguyên máy tính chưa được sử dụng, chẳng hạn như lưu trữ, sức mạnh xử lý và
kết nối dữ liệu của người dùng. Các tệp trên mạng được chia thành nhiều phần nhỏ dữ
liệu được mã hóa và phân phối trên toàn mạng một cách ngẫu nhiên. Dữ liệu này chỉ
có thể được truy xuất bởi chủ sở hữu tương ứng của nó. Một cải tiến quan trọng là các
tệp trùng lặp sẽ tự động bị từ chối trên mạng, giúp giảm nhu cầu về tài nguyên máy
tính bổ sung để quản lý tải. Nó sử dụng Safecoin làm mã thông báo để khuyến khích
những người đóng góp.

 Lisk
Lisk là một nền tảng phát triển ứng dụng blockchain và tiền điện tử. Nó cho phép
các nhà phát triển sử dụng JavaScript để xây dựng các ứng dụng phi tập trung và
lưu trữ chúng trong các sidechains tương ứng của riêng họ. Lisk sử dụng cơ chế
Bằng chứng cổ phần được ủy quyền (DPOS) để có sự đồng thuận, theo đó 101 nút
có thể được chọn để bảo mật mạng và đề xuất các khối. Nó sử dụng chương trình
phụ trợ Node.js và JavaScript trong khi giao diện người dùng cho phép sử dụng
các công nghệ tiêu chuẩn, chẳng hạn như CSS3, HTML5 và JavaScript. Lisk sử
dụng LSK coin làm tiền tệ trên blockchain. Một phái sinh khác của Lisk là Rise, là
một ứng dụng phi tập trung dựa trên Lisk và nền tảng tiền tệ kỹ thuật số. Nó tập
trung nhiều hơn vào tính bảo mật của hệ thống.Phần giới thiệu thiết thực hơn về
các nền tảng này và các nền tảng khác sẽ được cung cấp trong các chương sau.

LOGO
Click to edit company slogan .
www.dtu.edu.vn

Chuong01 TongquanveBlockChain

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong01 TongquanveBlockChain

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LOGO

GV: Nguyễn Minh Nhật

4 Nguyên lý hoạt động

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Với Blockchain, có thể:

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền kỹ thuật số - Digital Currency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền kỹ thuật số - Digital Currency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền kỹ thuật số - Digital Currency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền kỹ thuật số - Digital Currency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền kỹ thuật số - Digital Currency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền kỹ thuật số - Digital Currency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền mã hóa - Cryptocurrency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Tiền mã hóa - Cryptocurrency

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Một cách trung thực, không có định nghĩa cụ thể nào

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Một cách trung thực, không có định nghĩa cụ thể nào

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Blockchain là một database phân tán (phi tập

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 1991: Được mô Stuart Haber và W. Scott Stornetta.

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 2009: 3/1/ 2009, Bitcoin ra đời khi Satoshi

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Nguyên lý mã hoá (1- 2)

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Quy tắc của sổ cái

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Quy tắc của sổ cái

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Quy tắc của sổ cái

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Quy tắc của sổ cái

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Quy tắc của sổ cái

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Nguyên lý tạo khối

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Nguyên lý tạo khối

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Nguyên lý tạo khối

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Nguyên lý tạo khối

www.dtu.edu.vn Chương 1 - Tập hợp & Logic

 Thuật toán bảo mật Blockchain