‫العقد‬

Dr. Zamzuri Zakaria

Pusat Kajian Syariah, FPI, UKM
 Aqad
Pengenalan: Kedudukan & Kepentingan
• Salah satu cara pemilikan -Perpindahan hak milik
• Bukti/ gambaran keredaan
Takrif:
• Bahasa: ikatan
• Istilah: ikatan 1 @ 2 pihak
Rukun:
• Aqidan (dua pihak yang berkontrak)
• Ma`qud alaih (subjek kontrak)
• Sighah: iaitu Ijab (penawaran/ Pelepasan milik/ pernyataan permulaan) dan Qabul
(penerimaan/ Penerima Milik / pernyataan balas)
Syarat Ijab & Qabul Jelaskan perbezaan antara
• Selaras: dari segi subjek dan kandungan. jumhur dan Hanafiah ttg rukun
aqad dan maksud ijab & qabul
• Jelas dan terang: Sama ada secara sorih atau kinayah
• Satu majlis: ijab disambut segera dengan qabul,
 Rukun Syarat2 Asas

Layak Berakal

Aqidan
Kontrak)
Kontrak)
(Pelaku
(Pelaku
Tiada halangan Baligh

Dibenarkan undang2/ lesen

Bernilai

Ma`qud alayh
dimiliki

Kontrak)
(Subjek Kontrak)
Aqad

Wujud Kenalpasti hukum jualbeli

berdasarkan rukun & syarat
Maklum
(Subjek Uncle A telah menjual sehelai
Tertentu baju bernilai RM17 dalam kotak
Blh serah terima yg tidak dapat dilihat kpd B yang
Teori Aqad berumur 7th ketika dia sedang
Difahami
Perkara asas yg perlu ada tidur dengan hanya meletakkan
Qabul)
& Qabul)

dalam membicarakan Jelas dan Terang kotak pakaian tersebut dan

Sighah

tentang akad. Dijadikan mengambil wang dari sakunya.

Selaras
landasan kpd keseluruhan
(Ijab &

Satu Majlis
(Ijab

jenis kontrak spt juabeli,

syarikat dll..
Segera
 Bagaimana
Komunikasi Aqad Sighah Aqad
dilaksanakan

Lisan Tulisan Isyarat Perbuatan

-Isyarat yang boleh

-Unjuk mengunjuk
-Lafaz pertuturan -Mustabinah wa difahami
Tanpa lafaz /
-Bhs yang difahami marsumah - Jumhur (kec
Muatah
- Jumhur: harus - Jumhur: harus Maliki)
-Tidak disepakati
tolak kecuali bisu
 Pembahagian Akad

Kesahihan Nama Tujuan Aini Kesan

1. Tamlikat
1. Sah 1. Musamma 2. Isqatat 1. Munjiz
2. Ghayr 3. Itlaqat 1. Aini 2. Mudaf li
2. Tidak Sah
Musamma 4. Taqyidat 2. Ghayr Aini al-mustaqbal
5. Tausiqat 3. Muallaq
6. Ishtirak
7. Hifz
Akad dari sudut TUJUAN
Akad bertujuan pemilikan. Sama ada dgn gantian spt akad mu`awadat; jual beli,
Akad Tamlikat ijarah, atau tanpa gantian spt akad tabrru`at; hadiah, hibah, sedekah, qard,
wakaf.
Akad bertujuan pengguguran hak sama ada dgn gantian (spt khulu`) atau tanpa
Akad Isqatat
gantian (spt talak)

Akad bertujuan pelepasan/ pemindahan kuasa kepada orang lain spt wakalah,
Akad Itlaqat
wilayah.

Akad bertujuan mengikat atau menyekat seseorang dari sesuatu tasarruf spt
Akad Taqyidat
pemecatan hakim.

Akad Tausiqat Akad bertujuan pengukuhan atau jaminan spt kafalah, hiwalah.

Akad Ishtirak Akad bertujuan perkongsian spt syarikat, mudarabah, muzaraah, musaqat.

Akad Hifz Akad bertujuan penjagaan atau pengekalan harta kepada tuannya spt wadiah
Kuiz

– Jika Z ingin menyerahkan wangnya kepada sesuatu pihak utk

disimpan dengan selamat. Apakah jenis kontrak yang patut
digunakan?
– Y berhasrat memberikan hartanya kepada anak angkat beliau
tanpa sebarang bayaran. Apakah jenis akad yang sesuai
digunakan?
– Y berhasrat menukar hartanya dengan Z. Apakah jenis akad yang
perlu digunakan?
‫األهلية‬
Dr. Zamzuri Zakaria
Pusat Pengajian Fiqh Kontemporari
& Pematuhan Syariah, UKM
 ‫األهلية‬
Adakah anda mempunyai kelayakan utk berkontrak?
Apakah jenis kelayakan yang anda miliki?
Pernahkah anda hilang kelayakan?
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM
Dr. Zamzuri Zakaria.
 AL-AHLIYYAH

Pengenalan Kedudukan & Takrif:

• unsur penentuan bg Kepentingannya: • Kelayakan seseorang
seseorang – s/a layak • syarat bg aqidan - untuk menerima segala
mendapat haknya dan ahliyyah al-tasarruf. HAK dan
blh dipertgjawabkan • Ketiadaannya akan TANGGUNGJAWAB
dgn bebanan syarak yang disyariatkan ke
rosak dan tidak sah sst
• berbeza darjah antara atasnya.
akad yg dilaksanakan
ibadah dan muamalah. kec diwakili oleh • ‫صالحية اإلنسان لوجوب‬
• Skop: pd urusan individu spt dlm konsep ‫الحقوق المشروعة له‬
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM

muamalah wilayah (wali) ‫وعليه‬

Dr. Zamzuri Zakaria.
 JENIS AHLIYYAH
Ahliyyat Wujub Ahliyyat Ada`
‫أـهليـة وـجوب‬ ‫أـهليـة أداء‬
(kelayakan melaksana/
(kelayakan menerima atau
menunaikan pengurusan
memperoleh hak)
syar`iyyah)

Naqisah Naqisah
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM
Dr. Zamzuri Zakaria.

Kamilah Kamilah
 PERINGKAT KEHIDUPAN MANUSIA

X Janin
Peringkat manusia
dilahirkan
mencapai
kandungan  sehingga
kecerdikan dan
Permulaan manusia dalam
kematangan selepas
baligh

Rushd Kanak2
Selepas dilahirkan
sehingga  peringkat
hampir mumayyiz
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM

Sampai umur dan Kanak2 yg fhm percakapan

berakal. S/ada dgn
Dr. Zamzuri Zakaria.

tanda2 semulajadi yg & membalasnya -

tertentu bg L & P Baligh Mumayyiz dpt bezakan antara baik &
atau capai umur 15 buruk. Kebanyakan fuqaha
tahun di sisi jumhur - 7 tahun
 JENIS AL- AHLIYYAH & PERINGKAT PERMULAANNYA PADA
KEHIDUPAN

AL-AHLIYYAH
(Kelayakan)

(1) (2)
Ahliyyat Wujub Ahliyyat Ada`
(Kelayakan Menerima) (Kelayakan Melaksana)
Asas: Hayat Asas: Akal

(a)
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM

(b) (a) (b)

Naqisah
Kamilah Naqisah Kamilah
(separa)
(sempurna) (separa) (sempurna)
Dr. Zamzuri Zakaria.

-janin- sehingga
lahir - Mumayyiz- - Baligh-
dilahirkan
 PERINGKAT & PERKARA
KELAYAKAN
al-Naqisah
Layak hak yg tidak memerlukan
qabul spt warisan, wasiat dan wakaf

Ahliyyat Wujub

al-Kamilah
Layak scr Sempurna Ttp hak yg terima shj

AL-AHLIYYAH
al-Naqisah
Layak laksana Ttp bergantung dgn pihak
yang lain - wali

Ahliyyat Ada`
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM

al-Kamilah
Bincang konsep wali dan Layak laksana Scr sempurna & bebas
Dr. Zamzuri Zakaria.

peranannya terhadap
mengikut Kehendak mrk
mumayyiz dlm urusan
muamalat
 APA JAWAPAN ANDA?

Adakah status ahliyyah/ kelayakan seseorang itu akan kekal selamanya?

Apakah punca atau halangan yang blh mengubah status ahliyyah ?
Berapa jenis halangan tersebut?
Sejauhmana halangan tersebut mengubah status ahliyyah? Sebahagian atau
sepenuhnya?
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM
Dr. Zamzuri Zakaria.
 Doktrin Inggeris melalui
istilah yang
diperkenalkan iaitu doli
incapax menganggap
bahawa kanak-kanak di
bawah umur tujuh tahun
adalah tidak
berkemampuan untuk
melakukan jenayah.
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM

Kanak-kanak yang berusia dalam lingkungan 7 hingga 14

Dr. Zamzuri Zakaria.

tahun juga terpakai bagi dalihan ini dengan syarat mereka

belum cukup akalnya dan tidak tahu membezakan di antara
baik dan buruk
 HALANGAN KELAYAKAN ( ‫ألهلية‬/‫ض ا‬/‫) عوار‬
Terdapat beberapa halangan
(awarid al-ahliyyah)  yg boleh
menghilangkan kelayakan.
Kewujudannya akan menghalang
seseorang dari membuat
transaksi dan mengurus harta
dalam beberapa keadaan tertentu
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM
Dr. Zamzuri Zakaria.
Kategori Halangan:
• 1. Halangan Samawiyah: halangan drp
ketentuan syarak, bukan dr hasil usaha
manusia
• 2. Halangan Muktasabah: halangan
yang lahir hasil dari tindakan /usaha
manusia
 KATEGORI HALANGAN Awarid al-Ahliyyah

Samawiyah Muktasabah

1. Kanak-kanak
• 2. Gila 1. Jahil
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM

• 3. Dungu/ atah 2,Bodoh

• 4. Pengsan 3. Mabuk
Dr. Zamzuri Zakaria.

• 5. Tidur 4. Murtad
• 6. Marad al-Maut 5. Muflis
• 7. Mati
 KUIZ
Kepentingan perbincangan al-ahliyyah dalam ilmu muamalat adalah
• A) Mengenalpasti hak yang terdapat pada seseorang individu.
• B) Mengenalpasti tanggungjawab aqidan
• C) Mengenalpasti status pihak yang berkontrak
• D) Mengenalpasti kedudukan & kesahihan hukum akad
• E) Kesemua di atas.
• F)Tiada yang tepat.
Seorang yang berumur 17 tahun mempunyai ahliyyah
• A) Ahliyyah al-wujub al-kamilah
Pusat Kajian Syariah. FPI. UKM

• B) Ahliyyah al-ada` al-kamilah

• C)Kesemua kelayakan di atas
Dr. Zamzuri Zakaria.

• D) Tiada yang tepat.

Alhamdulillah.
InshaAllah kuliah berikutnya tentang
INSTRUMEN MUAMALAH ISLAM