Te Ardhurat Kombetare :

si krijohen dhe si shperndahen

Modeli Klasik
 Në kete kapitull do te mesojme

 Si percaktohet produkti / te ardhurat kombetare

ne nje Ekonomi
 Si percaktohen çmimet e faktoreve te prodhimit
 Si shperndahen te ardhurat
 Si percaktohet kerkesa dhe oferta per mallra
 Si arrihet ekuilibri i tregut

slide 2
slide 3
 Parashtrimi i modelit te te Ardhurave
Kombetare
Modeli i studjuar: ekuilibri ne nje ekonomi te
mbyllur
Çfare do te Prodhohet ne nje ekonomie:
 Sasia e Faktoreve te prodhimit
(oferta kerkesa çmimi )
 Funksioni i prodhimit
Çfare do te shpenzohet ne nje ekonomi
 Percaktohet nga C, I, dhe G
Ekuilibri vendoset
 Tregun e mallrave
 Tregun financiar
slide 4
 Si Prodhohen te Ardhuarat
Kombetare?

Faktoret e prodhimit
K = Kapitali:
pajisje, makineri godina prodhuese

L = Puna:
aftesia fizike e mendore e njeriut per
pune

slide 5
 Si Prodhohen te Ardhuarat
Kombetare?

Funksioni i Prodhimit
 Tregon se sa output (Y ) mund te prodhoje nje
ekonomi nga:
K njesi kapital dhe L njesi pune
 Percakton nivelin e teknologjise te nje ekonomie

 Si rregull rritet me ekonomi konstate te shkalles

slide 6
 Ekonomi konstate te shkalles :
Perseritje
Supozojme funksionin e prodhimit Y1 = F (K1 , L1 )

Te gjithe inputet rriten me te njejten shkalle z:

K2 = zK1 and L2 = zL1
(p.sh z = 1.25, do te thote se gjithe inputet rriten me 25%)

Si ndryshon funsioni Y2 = F (K2, L2 )

 Nese shkalla e rritjes eshte konstante, Y2 = zY1

 Nese shkalla e rritjes eshte rritese, Y2 > zY1
 Nese shkalla e rritjes eshte renese, Y2 < zY1
slide 7
 Shembulli 1

F (K , L)  KL
F (zK , zL)  (zK )(zL)

 z 2KL

 z 2 KL

 z KL
Shkalle e rritjes
 z F (K , L)
eshte konstante per
çdo z > 0
slide 8
 Shembulli 2

F (K , L)  K L
F (zK , zL)  zK  zL

 z K z L

 z  K L  Shkalle e rritjes eshte

renese per çdo z <1
 z F (K , L)

slide 9
 Shembulli 3

F (K , L)  K 2  L2

F (zK , zL)  (zK )2  (zL)2

 z 2 K 2  L2 
Shkalle e rritjes eshte
2
 z F (K , L) rritese per çdo
z>1

slide 10
 Shembull …

 percaktoni nese funksionet e meposhtme te

prodhimit kane shkalle te rrijeskonstante rritese
apo renese:
K2
(a)F (K , L) 
L
(b)F (K , L)  K  L

slide 11
 Pohime te modelit

1. Teknologjia .

2. Sasia e punes dhe Kapitalit ne modelin tone jane fikse

K K and LL
3. Sasia totale e mallrave dhe sherbimeve te prodhuara
( oferta per mallra dhe sherbime :

Y  F (K , L)
4.

slide 12
 Si shperndahen te Ardhurat
Kombetare
 Shperndarja percaktohet nga çmimi i faktoreve
te prodhimit
 Çmimi i faktoreve tregon çmimin per njesi qe
fiarmat prodhuese paguajne per çdo njesi te tyre

 paga = çmimi i Punes (L)

 Norma e qerase = çmimi i kapitalit (K)

slide 13
 Terminologjia

W = paga nominale
R = norma nominale e qerase
P = çmimi i outputit
W /P = paga reale
(sasia e outputit qe merr çdo njesi e
punes)
R /P = norma reale e qerase

slide 14
 Si percaktohen Çmimet e
Faktoreve
 Çmimi i faktoreve te prodhimit percaktohen nga kerkesa
dhe oferta ne tregjet e faktoreve.
 Oferta per çdo faktor prodhimi eshte fikse.
 Po kerkesa?
 Pohimi baze eshte per nje firme konkuruese:
puneson me pagen W, perdor kapital me çmimin R, dhe
shet produkt me çmimin P .
 Qellimi i firmes eshte te maksimozoje fitimin :
firma puneson nese kostot nuk jane me te medha se
fitimet.
 kostot = paga reale ( W )
 perfitimi = produkti margjinal i punes ( MPL )
slide 15
Produkti Marzhinal i
Punes (MPL )

 Perkufizimi:
shtesa e ouputit qe krijohet nga perdorimi i nje
njesi shtese pune ( kur inputet e tjera jane fikse )
MPL = F (K, L +1) – F (K, L)

slide 16
 Lidhja midis Outputit dhe MPL

Funksioni i Prodhimit Produkti Marginal i Punes

MPL (ne njesi outputi )

12
60
Output (Y)

10
50
8
40
6
30
20 4

10 2
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Pune (L) Pune (L)

slide 17
 Lidhja midis Outputit dhe MPL
Y
output
F (K , L )
MPL
1 Shtimi i njesive
MPL te punes, MPL

1

MPL Pjerresia e funksionit te

prodhimit = MPL
1
L
Puna
slide 18
 Te ardhurat renese
 Me rritjen e sasise se inputi ( kur faktoret e tjere
nuk ndryshojne) produkti marzhinal i prodhuar
bie.
 Nje situate :
supozojme se L ndersa K qendron fix
 Per çdo punetor ka me pak makina
Produktiviteti i çdo punetori bie
 Produkti margjinal i punes eshte njekohesisht
edhe kerkesa per pune MPL = DL

slide 19
 MPL dhe Kerkesa per pune
Njesite e
outputit Firmat punesojne
derin e nivelin kur
MPL = W/P.
Paga
Reale

MPL,
kerkesa
per pune
Njesite e punes,
Sasia e kerkuar L
e punes

slide 20
 Ekuilibri i tregut te Punes
Njesite e Oferta
outputit Paga reale kur
e
punes kerkesa per pune
= oferten per
pune.

Ekuilibri i
pages MPL, DL
reale

L Njesite e Punes,
L

slide 21
 Teoria Neoklasike e Shperndarjes
 Pranon se çdo input paguhet/shitet me
produktin marzhinal qe krijon
Te ardhurat totale nga puna = ( W/P ) x L = MPL x L
Te ardhurat totale nga kapitali = ( R/P ) x K =MPK x K
Nese prudhimi ka shkalle konstante rritje
Y = MPL x L + MPK x K

Te ardhurat Te Te
kombetare ardhurat ardhurat
nga puna nga
kapitali

slide 22
 Kerkesa per mallra dhe sherbime

Perberesit e kerkeses agregate :

C = kerkesa konsumatoreve per mallra
I = kerkesa e investitoreve per mallra
G = kerkesa e qeverise per mallra
(NX = 0, ekonomi e mbyllur)

slide 23
 Funksioni i Konsumit, C

Kerkesa per mallra konsumi varet

 Te ardhurat e disponueshme YD
Te ardhurat totale – taksat YD = Y - TA
 Prirja Marzhinale per Konsum (MPC)
MPC mat rritjen e konsumit per çdo njesi te rritjes te
konsumit MPC = c = ∆ C / ∆ YD.

 Funksioni i Konsumit: C = c (Y – T ), C =C YD.

Shows that (Y – T )  YD  C

slide 24
 Funksioni i Konsumit, C
C

C (Y –T )

MPC mat pjerresine

MPC
e funksionit te
1 konsumit.

Y–T

slide 25
 Funksioni i Investimeve , I
 Funksioni i investimeve eshte I = I (r ),
ku r tregon normen reale te interesit
ose normen nominale te interesit te korigjuar
me inflacionin.
 Norma reale e interesit eshte
 Kosto e huamarrjes
 Kosto e perdorimit te perdorimit te
burimeve per te financuar shpenzimeve
per investimeve
Keshtu, r  I
slide 26
 Funksioni i Investimeve , I
r
Shpenzimet per
investime jane te
lidhura negativishte me
normat reale te
interesit.ate.

I (r )

slide 27
 SHpenzimet qeveritare, G

 G = shpenzimet qeveritare per mallra dhe

sherbime.
 G – nuk perfshin pagesat e transferueshme
( perfitimet nga Sigurimet Shoqerore apo pagesat
per papunesine)
 Supozojme se shpenzimet qeveritare dhe taksat
jane autonome. ( nuk vatern nga Y )

slide 28
 Tregu per mallra e sherbime

 Kerkesa agregate : C (Y  T )  I (r )  G

 Oferta Agregate: Y  F (K , L )

 Ekuilibri: Y = C (Y  T )  I (r )  G

 Norma reale e interesit rate barazon kerkesen

me oferten

slide 29
Tregu Financiar: Asetet Financiare:

 Kerkesa per asete financiare: investimet

 Percaktohet nga sasia e Investimeve
Firmat dhe konsumatoret marrin hua per te financuar
shpenzimet e investimeve
 kosto e huamarrjes, r

 Oferta per asete financiare: kursimet

Bleresit i perdorin kursimet si depozita apo bono thesari.
Qeveria kursen pjesen e pa perdorur te te ardhurave
nga taksat
 “cmimi” i aseteve finaciare: norma reale e
Intersit
slide 30
 Llojet e Kursimeve

Kursime private = (Y – T ) – C
Kursime publike = T – G
Kursimet Kombetare , S =
= kursime private + kursime publike
= (Y –T ) – C + T–G
= Y – C – G

slide 31
 Buxheti: Teprice dhe Deficit
 T > G, teprice buxhetore = (T – G )
= kursim publik.
 T < G, deficit Buxhetor = (G – T )
kursimi publik negativ.
 T = G , “buxhet i balancuar,” kursimi publik = 0
 Qeverite finacojne deficitet t yre buxhetore duke
emetiar bono thesari.

slide 32
 Oferta per fonde financiare
r S  Y  C (Y  T )  G

Kursimet
kombetare nuk
varen nga r
keshtu qe kurba
e ofertes eshte
vertikale.

S, I

slide 33
 Ekilibri ne fondet financiare
r S  Y  C (Y  T )  G

Ekuilibri i
normes se
interesit

I (r )
Ekuilibri i nivelit S, I
te investimeve

slide 34
 Roli i normes se interesit r
r vendos ne ekuliber tregjet e mallrave dhe tregjet
finaciare njekohesisht:
kur tregu financiar eshte ne ekuiliber, atehere
( nga grafiku )
Y–C–G =I
po te shtojme (C +G ) ne te dy anet
( shpenzimet)
Y = C + I + G ( ekuilibri i tregut te mallrave
Pra
Ekulibri i
tregut  Ekuilibri i
tregut te
Financiar mallrave
slide 35