Teori Sinjali

Studenti Sajmir Bajraktari

Analiza Furie e sinjalit.

Konspekt:
1-Perafrimi i nje funksioni me nje funksion tjeter.
2-Koeficicienti i korrelacionit.
3-Seria e funksioneve ortogonola reale dhe komplekse.
4-Paraqitja e nje funksioni real me ane te nje serie funksionesh reale ortogonal.
5-Paraqitja e nje funksioni kompleks me ane te nje serie funkionesh komplekse
ortogonale.
6-Zberthimi i nje sinjali me ane te serise trigonometrike furie ne nje interval te fundem.
7-Zberthimi i nje sinjali me ane te serise eksponenciale furie ne nje interval te fundem.
1-Perafrimi i nje funksioni me nje funksion tjeter.
Te perafrosh nje funksion f1(t) me nje funksion f2(t) do te thote qe te shprehim funksionin
f1(t) me ante funksionit f2(t) natyrisht
gjate ketij perafrimi bejme dhe nje gabim qe po e quajme fg(t).
Perfundimisht f1(t)=C12 f2(t)+fg(t)
2-Koeficicienti i korrelacionit.
Pame me lart qe gjate perafrimit kemi nje koeficient C12 dhe nje funksion fg(t).
C12-eshte koeficienti i ikorrelacionit ose i perafrimit, ndersa fg(t) eshte funksioni i gabimit
gjate perafrimit.
Nese do te marim funksionin fg(t) ti gjejme vleren mesatare kuadratike, ta derivojme dhe
ta barazojme me zero do te perftojme koeficientin e korrelacionit. Kete e bejme sepse
duam te gjejme ate piku ku finksioni jone i gabimit mer vleren me te vogel (gjetja e
vleres mesatare kuadratike shmang ca gabime)
Koeficienti I korrelacionit:
t2

f (t ) f
1

C12

(t )dt

t1

t2

2
2

(t )dt

t2

2
2

(t ) dt k

C12

t1

1 2
f 1 (t ) f 2 (t )dt
k t1

t1

Gabimi:
t

n
1 2

f
(
t
)

C i g i (t )

t 2 t1 t1
i 1

t 2 t1

-1-

t2

t1

f 2 (t )dt C i k i (t )
i 1

Teori Sinjali

Studenti Sajmir Bajraktari

3-Seria e funksioneve ortogonola reale dhe komplekse.

Nje seri funksionesh reale g1(t),g2(t),....,gn(t) do te quhet ortogonale ne intervalin e

fundem nese plotesohet ky kusht:

t2

g (t ) g

t1

(t )dt 0
per

t2

2
j

(t )dt k i

i j
i j

t1

Nje seri funksionesh kompleks {gn(t)} do te quhet oertogonale ne intervalin e fundem

nese plotesohet ky kusht:

t2

g i (t )g j (t )dt 0

t1

per

t2

g (t )
i

dt k

i j
i j

t1

Ushtrim per tu zgjidhuur:

==================
a)Tregoni qe seria e funksioneve: cos nt , cos 2nt , coc3nt ,....., cos nt eshte seri
funksionesh reale ortogonale.
b)Tregoni qe seria e funksioneve: sin t , sin 2t , sin 3t ,....., sin nt eshte seri
funksionesh reale oertogonal.
c)Tregoni qe seria e funksioneve: e jt , e j 2t , e j 3t ,....., e jnt eshte seri eksponenciale
oertogonale.

-2-

Teori Sinjali

Studenti Sajmir Bajraktari

4-Paraqitja e nje funksioni real me ane te nje serie funksionesh reale ortogonal.
Perkufizim Nese seria e funksioneve g 1 (t ), g 2 (t ), g 3 (t ), g 4 (t ), g n (t ), eshte
ortogonale qe do te thote qe cdo dy funksione te serise jane ortogonale atehere mund te
perafrojme nje funksin f(t) me ane te serise tone.
Kushtet e ortogonalitetit:

t2

g (t ) g

t1

t2

2
j

(t )dt 0

(t )dt k i

i j

per i j

t1

Dhe seria e perafruar do te kete pamjen:

t2

f (t ) g (t )dt
i

f (t ) C i g i (t )
i 1

ku C i

t1

t2

2
j

(t )dt

1 2
f (t ) g j (t )dt
k t1

t1

Dhe vlera e gabimit qe behet gjate perafrimit do te gjendet ne kete menyre:

t

n
1 2

f
(
t
)

C i g i (t )

t 2 t1 t1
i 1

t 2 t1

t2

t1

f 2 (t )dt C i k i (t )
i 1

5-Paraqitja e nje funksioni kompleks me ane te nje serie funkionesh komplekse ortogonal
-Paraprakisht duhet te sqarojme dicka: Nje sinjal analog kompleks perafrohet me
nje seri funksionesh po kompleks te cilat plotesojne kushtin e ortogonalitetit.
Perkufizim:
Seria e funksioneve komplekse g n (t ) eshte ortogonale nese plotesohet kushti:

t2

g (t )g

t1

*
j

(t )dt 0
per

t2

g (t )
i

dt k

i j
i j

t1

Atehere funksioni I cili perafrohet me serine tone, gjate perafrimit, do te kete kete pamje:

-3-

Teori Sinjali

Studenti Sajmir Bajraktari

1 2
*
f (t ) C i g i (t ) ku C i f (t ) g i (t ) dt
k t1
i 1

6-Zberthimi i nje sinjali me ane te serise trigonometrike furie ne nje interval te fundem.
Supozojme se kemi nje sinjal f(t) dhe duam ta zberthejme ne serine trigonometrike Furie.
a-Cfare eshte seria trigonometrike Furie
b-Cila eshte trrajta e zbertimit
c-Si percaktohen koeficientet e zberthimit
d-Percaktimi i koeficieteve te zberthimit ne raste te vecanta
a) Seria trigonometrike furie eshte seria e funksioneve { cos nt } dhe { sin nt }. Dihet
qe eshte seri ortogonale atehere cdo funksion real mund te shprehet me ante te kesaj serie.
n

b) Trajta e zberthimit eshte : f (t ) a0 (a n cos nt bn sin nt )

n numer I plote

i 0

c)Koeficienti a 0 paraqet dhe vleren mesatare te sinjalit ne interval dhe llogaritet si:

1
a0
T

t 0 T

f (t )dt

t0

2
Koeficienti a n llofaritet si a n
T
Koeficienti bn llogaritet si 2 bn

t 0 T

f (t ) cos ntdt

t0

t 0 T

f (t ) sin ntdt

t0
t 0 T

d) Fillimisht sqarojme se

f (t )dt

ne nje periode (inteval simetrik) eshte zero nese

t0

funksioni eshte tek

Ne rast se funksioni f(t) eshte funksion cift kjo do te thote qe prodhimi f (t ) cos nt
eshte funksion tek kjo do te thote qe komponentet kosiusoidale jane zero (pra bn 0 )
dhe sinjali gjate zberthimit ka vetem komponenten a 0 dhe ate sinusoidale
Ne rast se funksioni f(t) eshte funksion tek kjo do te thote qe prodhimi f (t ) sin nt
eshte funksion tek kjo do te thote qe komponentet sinusoidale jane zero (pra a n =0)
gjithashte meqe funksioni f(t) eshte tek atehere dhe vlera mesatare e tij brenda nje periode
eshte zero kjo do te thote qe komponetja a 0 =0

-4-

Teori Sinjali

Studenti Sajmir Bajraktari

7-Zberthimi i nje sinjali me ane te serise eksponenciale furie ne nje interval te fundem.
Supozojme se kemi nje sinjal f(t) dhe dfuam ta zberthejme ne serine eksponenciale Furie.
a-Cfare eshte seria eksponenciale Furie
b-Cila eshte trajta e pergjithshme
c-Si percaktohen koeficientet
d-Si mund te kalojme nga zberthimi trigonometrik ne ate ekponencial dhe nga
eksponenciali ne trigonometrik.

a) Seria eksponenciale Furie eshte seria e funksioneve eksponenciale te trajtes e jn0t

per n numer te plote. E kemi treguar me lart tek ushtrimi qe kjo eshte nje seri funksionesh
eksponenciale ortogonale, atehere shume lehte mund te shprehim cdo fuksion kompleks
me ane te serise eksponenciale Furie.
b)Trajta e zberthimit eshte :

f (t ) F 0 Fn e jnt

ku n eshte numer i plote.

c) Koeficienti F0 paraqet vleren mesatare te sinjalit dhe llogaritet si : F0

t0 T

f (t )dt

t0

Koeficienti Fn llogaritet si Fn
Koeficienti F-n llogaritet si F n

1
T

t 0 T

1
T

t 0 T

f (t )e

jnt

dt

t0

f (t )e

jnt

dt per t ]to, to+T[

t0

d) Duke shfrytezuar formulen e Euleri-t kemi qe

e jnt e jnt
2
cos nt j sin nt

cos nt
e jnt

sin nt

e jnt e jnt
2j

Perfundimisht
1
( a n jbn )
2
1
F n (a n jbn )
2
F0 a 0

Fn

Anasjella:

-5-

kemi qe

Teori Sinjali

Studenti Sajmir Bajraktari

a n Fn F n

bn j ( Fn F n )
a 0 F0

Shembuj:
Shembull:
Te vertetohet qe seria eksponenciale e jn0t eshte ortogonale.

Per te treguar qe nje seri eksponenciale eshte ortogonale duhet dhe mjafton te tregojme qe
plotesohen kushtet e ortogonalitetit:
Kushti I-re:
t0

Te tregojme qe

2
0

jn 0t

e jn0t dt 0

atehere gjykojme mby shprehjen

t0

2
t0
0

t0
jn0 t

jm0t

dt

t0

2
0

j ( n m )0t

t0

j ( n m )0 (
)
t0
1
1
0
dt
e j ( n m ) 0 t 0
e
0
j (n m) 0
j (n m) 0
t0

Kushti I II-te:
Te tregojme qe
t0

t0

t0
2

(t ) dt k

atehere

t0
2

g i (t ) dt

t0

t0

t0

j ( n n )0 t

dt

Te dyja kushtet plotesohen keshtu qe seria eksponenciale e

-6-

jn0t

dt

t0

eshte ortogonale.

Teori Sinjali

Studenti Sajmir Bajraktari

Shembull: Te perafrojme sinjalin katerkendesh me ane te serise se funksioneve

ortogonale sin nt .
funksioni katerkendesh
0t

1
per
1

f 1 (t )

seria { sin nt } ku n-natyrore

t 2

Sipas perkufizimit sinjali jone katerkendesh gjate perafrimit do te kete pamjen :

t2
n

f (t ) C i sin it (t )
i 1

Ci

f (t ) sin(it )dt
t1

t2

sin

(it )dt

1 2
f (t ) sin(it )dt
k t1

t1

t2

t1

f (t ) sin(it ) dt sin itdt

0

1
2 4
1
cos it cos it
i
0 i

i
0

per

i tek
i cift

Atehere sinjali I perafruar do te jete:

f (t )

4
4
4
sin t
sin 3t
sin 5t.......

3
5

Tani te llogaritim gabimin e bere ne perafrim qe sipas perkufizimit do te jete:

2

2
2
n
n

1
1

2
f
(
t
)

C
sin
it

f
(
t
)

C
sin
it

tani nese ne do te marim

i
i

2 0 0
2 0
i 1
i 1

vetem nje kufize atehere gabimi I bere do te jete:

1
1 4
2
2 C1 k i 1

2
2

0.19

Nese do te marim me shume kufiza gabimi do te jete akoma me I vogel.

-7-