PISMP SEM 4 AMBILAN JANUARI 2013 BM 1 (SK)

BMM 3083 (FONETIK DAN FONOLOGI)

TAJUK 2 : ARTIKULASI DA N
ARTIKULATOR

 A l a t - a l a t Artikulasi
 A r t i k u l a s i Vo k a l
Nama
Disediakan Oleh : Pensyarah :
RAFIZA BINTI DARUS ENCIK ABDULLAH BIN MOHD
NURUL HAFIDZAH BINTI ABD YASSIN
HALIM
 PENGENALAN
PENGHASILAN BUNYI-
BUNYI BAHASA

ALAT-ALAT ARTIKULASI

Udara mengalami
halangan atau gangguan
 ALAT-ALAT
ARTIKULASI
 Lelangit keras Rongga hidung Lelangit lembut

Gusi dalam Anak tekak

Gigi atas Rongga mulut

Bibir Lidah

Gigi bawah Farinks

Tiroid Epiglotis

Pita suara Larinks

Paru-paru Trakea
 • Tugas : Menyedut dan mengepam udara keluar untuk
menghasilkan bunyi bahasa.
Paru-paru • Kualiti bunyi : Dipengaruhi oleh pengembangan dan
pengucupan paru-paru.

• Merupakan saluran udara di antara larinks dan paru-

paru.
Trakea • Membolehkan laluan udara dari rongga hidung dan
mulut
masuk paru-paru dan keluar kembali.
 • Merupakan rongga pada hujung pipa pernafasan.
• Terdiri daripada 4 komponen :
• (i) tulang rawan krikoid,
Larinks • (ii) dua tulang rawan aritenoid,
• (iii) pita suara,
• (iv) tulang rawan tiroid.

• Terdiri daripada 2 keping tisu nipis.

• Dirapatkan  Saluran udara menyempit  Udara yang
melaluinya akan menghasilkan bunyi bersuara apabila
Pita suara peti suara bergetar.
• Terbuka luas  Udara keluar dengan cepat.
• Celah atau ruang di antara pita suara disebut glotis.
Keadaan glotis ketika
menghasilkan bunyi
 • Terletak di belakang lidah dan di depan pintu masuk ke
larinks
Epiglotis • Berfungsi sebagai penutup untuk menghalang
makanan/minuman daripada masuk ke trakea.
• Tidak terlibat dalam penghasilan bunyi bahasa (sekadar
memberi laluan kepada udara).

• Merupakan pipa yang membentuk kerongkong.

Farinks • Menghubungkan larinks dengan bahagian atas rongga
tekak, anak tekak dan rongga hidung.
 • Terbahagi kepada 2 : bibir bawah dan bibir atas
• Fungsi : Sebagai pintu penjaga rongga mulut.
Bibir • Pembentukan bunyi bahasa : Bibir atas (pasif)
bekerjasama dengan bibir bawah (aktif) dan gigi atas.
• Contoh : fonem [p], [b], [w], [m], [f[ dan [v].

• Bahagian gusi tempat letak akar gigi depan atas bahagian

belakang, terletak tepat di atas serta di belakang gigi yang
Gusi dalam melengkung ke dalam menghadap lidah.
• Pembentukan bunyi bahasa : Gusi dalam (artikulator pasif)
bekerjasama dengan hujung lidah (artikulator aktif).
 • Terbahagi kepada 2 : gigi atas dan gigi bawah.
Gigi • Fungsi utama : Untuk mengunyah.
• Contoh bunyi yang dihasilkan : perkataan hadith [hadi0]

• Merupakan bahagian bertulang selepas gusi yang pada

bahagian depan lelangit itu melengkung cekung ke atas
dan bahagian belakang berakhir dengan bahagian yang
Lelangit terasa lembut apabila diraba.
keras • Pembentukan bunyi bahasa : Lelangit keras (artikulator
pasif) bekerjasama dengan hujung lidah atau tengah lidah
(artikulator aktif).
 • Bahagian lembut selepas lelangit keras dan dihujungnya
Lelangit terdapat anak tekak.
• Semasa bernafas : lelangit dan anak tekak menurun 
lembut dan udara dapat keluar masuk melalui rongga hidung.
anak • Pembentukan bunyi bahasa : Bunyi non-nasal atau
tekak semasa menguap  lelangit lembut dan anak tekak
terangkat ke atas untuk menutup rongga hidung.

• Tulang rawan tiroid atau halkum yang berbentuk menonjol

Tiroid pada kaum lelaki  Tidak mempunyai peranan yang
bererti dalam pembentukan bunyi bahasa.
 • Fungsi utama : Sebagai perasa dan untuk memindahkan
makanan yang akan atau sudah dikunyah.
• Pembentukan bunyi bahasa : Lidah sebagai artikulator
Lidah aktif.
• Terbahagi kepada pangkal lidah, daun lidah dan hujung
lidah.

Pangkal lidah
Daun lidah

Hujung lidah
 JENIS-JENIS ALAT ARTIKULASI

• Lidah • Lelangit keras

• Bibir • Gigi atas

Pasif
• Lelangit lembut • Gusi dalam
Aktif

(gusi belakang, ceruk

• Gigi bawah gigi, lengkung kaki gigi,
lekuk gigi)
 DAERAH ARTIKULASI

Merupakan kawasan tempat sentuhan alat artikulasi

semasa menghasilkan sesuatu bunyi

Alat artikulasi yang sama menyentuh daerah artikulasi

yang berlainan menghasilkan bunyi bahasa yang
berlainan
 PELABELAN BUNYI BAHASA
Konsonan
Vokal
Keadaan pita suara diambil kira
Klasifikasi bunyi bersuara atau tidak Pengklasifikasian tidak berlaku
bersuara.

Kesemua bunyi vokal adalah

Bunyi konsonan mempunyai lafaz bersuara kerana tiada sekatan
yang berbeza akibat sekatan yang pengaliran udara semasa
berlaku semasa melafazkannya. melafazkannya.
 ALAT-ALAT
ARTIKULASI VOKAL
• Vokal merupakan bunyi bersuara iaitu ketika
dihasilkan udara dari paru- paru keluar berterusan
melalui rongga tekak dan rongga mulut tanpa
sebarang gangguan. Vokal boleh dibahagikan kepada
tiga bahagian iaitu:
i. Vokal hadapan
ii. Vokal tengah
iii. Vokal belakang
Kriteria yang menentukan jenis-jenis bunyi vokal ini dapat
dirumuskan seperti yang berikut:

1. Bahagian lidah yang berperanan, sama ada bahagian depan,

tengah atau belakang lidah.

2. Ketinggian lidah yang dinaikkan, sama ada tinggi, separuh tinggi,

rendah dan separuh rendah.

3. Keadaan bibir, sama ada bibir dihamparkan atau dibundarkan.

4. Pembukaan rahang, sama ada luas atau sempit.

Carta
Vokal
HURUF-HURUF VOKAL ASLI

a e ə
i o u
Proses Penghasilan Bunyi Vokal Depan Luas [ a ]

Bagi menghasilkan bunyi vokal depan luas, proses berikut berlaku:

I. Bibir dalam keadaan hampar.
II. Hadapan lidah diturunkan serendah mungkin.
III. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara
dari paru-paru tidak keluar melalui rongga hidung.
IV. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan
menggetarkan pita suara ke rongga mulut.
V. Bunyi yang dihasilkan ialah [a] contoh dalam perkataan:

Awal perkataan: ajar, ayam

Tengah perkataan: paku, bakul
Akhir perkataan: kuda, lupa
Proses Penghasilan Bunyi Vokal Depan Separuh Sempit [ e ]

Bagi menghasilkan bunyi vokal depan separuh sempit, proses berikut berlaku apabila:

I. Bibir dihamparkan separuh sempit.

II. Depan lidah dinaikkan separuh tinggi ke arah gusi.
III. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup hidung supaya udara tidak
keluar melalui rongga hidung.

IV. Pita suara bergetar.

V. Bunyi yang dihasilkan ialah [e] contoh dalam perkataan:

Awal perkataan: ekor, enak

Tengah perkataan: leper, kekok
Akhir perkataan: sate, tauge
Vokal Tengah [ə]
I. Keadaan bibir hampar.
II. Tengah lidah dinaikkan sedikit ke arah lelangit keras.
III. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan supaya udara tidak dapat
keluar melalui rongga hidung.
IV. Pita suara dirapatkan supaya udara yang keluar dari paru-paru
dapat menggetarkan pita suara.

Contohya dalam perkataan seperti: emak, sentuh, emas

Proses Penghasilan Bunyi Vokal Depan Sempit [ i ]

Bagi menghasilkan bunyi vokal depan sempit, proses berikut berlaku:

I. Bibir dihamparkan.
II. Depan lidah dinaikkan tinggi [setingggi mungkin]
III. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara
tidak keluar melalui rongga hidung.
IV. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar lalu getarkan pita
suara.
V. Contoh bunyi bahasa yang dihasilkan dalam perkataan ialah :

Awal perkataan : ibu

Tengah perkataan : bila
Akhir perkataan : tali
Proses Penghasilan Vokal Belakang Separuh Sempit [o]
a) Bibir dibundarkan.
b) Belakang lidah dinaikkan separuh tinggi ke arah lelangit lembut.
c) Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung
supaya udara dari paru-paru tidak keluar melalui hidung.
d) Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut
menggetarkan pita suara.
e) Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal belakang separuh sempit [o] seperti dalam
perkataan berikut:

i) Pada awalan perkataan - oleh, otak, orang

ii) Pada tengah perkataan - boleh, toleh, kotak
iii) Pada akhiran perkataan - solo, koko, pidato
Vokal Belakang Separuh Sempit
Proses Penghasilan Vokal Belakang Sempit [u]

Untuk menghasilkan bunyi vokal belakang , proses yang berikut harus dilakukan;
a) Bibir dibundarkan.
b) Belakang lidah dinaikkan tinggi (setinggi mungkin) ke arah lelangit lembut.
c) Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara dari
paru-paru tidak keluar melalui hidung.
d) Pita suara dirapatkan supaya udara yang keluar dari paru-paru
menggetarkan pita suara ke rongga mulut.
e) Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal belakang sempit [u].

Contohnya;
i) Pada awalan perkataan: ubi, usung, unta, undur
ii) Pada tengah perkataan : buka, bubur, suka, lupa
iii) Pada akhiran perkataan : satu, batu, labu, kuku, bayu
Vokal Belakang Sempit
 Vokal Dialek

є ɔ ɑ
Proses Penghasilan Vokal Depan Separuh Luas
[є]

Untuk menghasilkan bunyi vokal depan separuh luas, proses berikut turut berlaku :
a) Bibir dihamparkan separuh luas.
b) Depan lidah dinaikkan separuh rendah ke arah gusi.
c) Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara tidak
keluar melalui hidung.
e) Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan menggetarkan pita
suara ke rongga mulut.
f) Bunyi vokal yang di hasilkan adalah seperti berikut:

i) Pada awal perkataan - elok, esok, ejek

ii) Pada tengah perkataan – beso, pelek
iii) Pada akhir perkataan - ude, tule
Proses Penghasilan Vokal Belakang Separuh Luas [ɔ]

I. Bibir dibundarkan.

II. Belakang lidah dinaikkan ke arah lelangit lembut.

III. Lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan menutup rongga hidung supaya udara
tidak keluar melalui rongga hidung.

IV. Pita suara dirapatkan supaya udara dari paru-paru keluar dengan
menggetarkan pita suara.

V. Bunyi yang dihasilkan ialah bunyi vokal [ɔ] seperti dalam perkataan-perkataan
berikut : (daerah Kelantan)

i) Pada awalan perkataan - olok, otok

ii) Pada tengah perkataan - pokok, sudoh, pecoh
Vokal Belakang Separuh Luas
Proses Penghasilan Vokal Belakang Luas ( )

a) Bibir dibundarkan.
b) Belakang lidah diletakkan di titik paling bawah dan sejauh-jauhnya ke
belakang terus-menerus.
c) Lelangit lembut diangkat rapat kepada belakang tekak dan menutup rongga
hidung.
d) Udara keluar melalui rongga mulut sambil menggetarkan pita suara.

Contoh perkataan:

[gula] ( gulai,dialek sungai perak )