Pag-usbong ng

Nasyonalismon
g
Filipino:
Ikalawang
Bahagi
Magandang araw sa iyo. Sa modyul na
ito ay ipagpapatuloy mo ang iyong pag-
aaral tungkol sa pag-usbong ng
nasyonalismong Filipino. Nakapaloob
dito ang iba pang pangyayari o salik na
nagbigay-daan sap ag-usbong ng
damdaming nasyonalismo ng mga
Filipino. Makikita sa larawan ang
tatlong paring martir na may malaking
bahaging ginampanan sa pagkamit ng
diwang makabansa ng mga Filipino
noong panahong iyon.
Sa modyul na ito, ikaw ay…

1. Naiisa-isa ang mga pangyayaring

nagbigay-daan sa pag-usbong ng
nasyonalismong Filipino;
2. Naipaliliwanag ang mga salik na
nagbigay-daan sa pag-usbong ng
nasyonalismong Filipino (MELC); at
3. Naipamamalas ang paghanga sa mga
Filipinong nagpakita ng malasakit sa
Piliin ang titik ng tamang
sagot. Isulat ang sagot
sa hiwalay na papel.
1. Ang sumusunod ay nagbunsod ng
pagkakaroon ng nasyonalismo sa
mga Pilipino maliban sa isa. Ano ito?
A. Isyu ng Sekularisasyon
B. Cavite Mutiny ng 1872
C. Pagbitay sa GomBurZa
D. Pagdating ng mga Amerikano
2. Ano ang naging epekto ng pagbitay
sa tatlong paring martir?
A. Maraming mga Filipino ang natakot
na lumaban.
B. Maraming Filipino ang tumakas at
namundok.
C. Maraming Filipino ang nagalit sa
kapwa nila Filipino.
D. Maraming Filipino ang nagnais na
magkaroon ng reporma.
3. Ano ang tawag sa isyung patungkol sa
mga paring Filipino na nagnanais na
muling ibalik sa kanila ang pangangasiwa
sa mga simbahan?
A. Propaganda
B. Sekularisasyon
C. Mutiny
D. Nasyonalismo
4. Sino ang arsobispo na naniniwalang walang
kasalanan ang talong pari kaya naman hindi niya
pinatanggal ang kanilang abito habang binibitay?
A. Meliton Martinez
B. Pedro Pelaez
C. Jacinto Zamora
D. Jose Burgos
5. Ano ang isang patunay na malaki ang epekto ng
pagbitay sa GomBurZa sa pagkamit ng damdaming
makabansa ng mga Filipino?

A. Inialay ni Jose Rizal ang kaniyang nobela sa

tatlong paring martir.
B. Lumaya ang Pilipinas dahil sa pagdating ng mga
Amerikano.
C. Humina ang kapangyarihan ng Spain sa
pagdating ng mga Amerikano.
D. Kaagad na sumiklab ang himagsikan pagkaraang
bitayin ang
GomBurZa.
 Pag-usbong ng
Nasyonalismong
Filipino
Ikalawang Bahagi
Ang mapaniil at mapang-abusong paraan
ng pangangasiwa ng mga Espanyol sa
Pilipinas ay
nagdulot ng mga kaguluhan at pag-aalsa
mula sa iba’t ibang panig ng bansa. Dahil
sa kalabisan sa pagpapatupad ng mga
patakaran, maraming katutubong pangkat
ang nagkaisa laban sa mga Espanyol. Isa
sa mga pag-aalsang naganap ay ang
pagtutol sa mga patakarang
pangkabuhayang ipinatupad ng mga
Espanyol. Hindi man nila ito lubusang
napagtagumpayan, ito naman ang umpisa
ng pag-usbong ng damdaming makabansa
na siyang nagsulong ng kanilang labis na
paghahangad ng kalayaan mula sa kamay
ng mga mananakop na Espanyol.
 Buuin ang episodic organizer sa
pamamagitan ng paglagay sa bilog ng
mahahalagang pangyayaring may
kaugnayan sa pag-usbong ng
nasyonalismong
Filipino. Pagkatapos ay isulat sa mga kahon
ang ilang detalye sa bawat pangyayari.
Maliban sa pagbukas ng Suez Canal,
paglitaw ng mga Ilustrado, at
pagdating ng mga kaisipang liberal at
ni Gobernador Heneral Carlos Maria
dela Torre ay may sumunod na
mahahalagang pangyayari ang
nagpaigting sa diwa ng mga Filipino
hanggang sa makamit ang damdaming
nasyonalismo.
 Sekularisasyon at
ang Tatlong Paring
Martir
Isa pang mahalagang pangyayari noong
ika-19 na siglo na naging salik sa
pagusbong ng kamalayang Filipino ang
sekularisasyon. Ang sekularisasyon ay
ang
pagbibigay sa mga paring sekular ng
kapangyarihang pamunuan ang mga
parokya.

Ang mga paring regular ay ang mga

paring Espanyol na kabilang sa mga
samahang relihiyoso tulad ng Agustinian,
Franciscan, Recollect, Jesuit, at
Dominican. Paring sekular naman ang
tawag sa mga Filipinong pari na hindi
maaaring mapabilang
sa alinmang samahang relihiyoso.
Nag-ugat ang suliranin mula sa pagtutol
ng mga paring regular na pamunuan ng
mga paring sekular ang mga parokya. Ito
ay sapagkat kaakibat ng pagiging pinuno
ng parokya ay ang malawak na
kapangyarihan at impluwensiya gayundin
ang yamang mula sa kaban ng simbahan.
Ibinalik sa mga paring regular ang mga
parokyang hawak ng mga paring sekular.
Hinaing ng mga Filipinong pari ay
diskriminasyon ang ginawang
pagtanggal sa kanilang katungkulan.
Bunsod nito, nagsimula ang isang kilusan
sa pamumuno ni Padre Pedro Pelaez.
Noong 1872, isang pag-aalsa ang
sumiklab sa Cavite na kinabi- bilangan ng
mga sundalong Filipino na naglilingkod
sa isang arsenal dito. Ito ay pinangunahan
ni Fernando La Madrid, isang sarhentong
Filipino. Nag-aklas ang mga sundalo nang
tanggalin ang ilan sa kanilang mga
pribilehiyo tulad ng hindi pagbabayad ng
buwis at hindi pagsali sa sapilitang
paggawa.
Agad na nasugpo ng mga Espanyol ang
pag-aalsang ito, at dinakip ang mga
napagbintangang pinuno nito. Kabilang sa
mga dinakip ang mga paring sina Mariano
Gomez, Jose Burgos, at Jacinto Zamora.
Pinagbintangan silang mga pinuno ng
pagaalsa sa Cavite upang mapatahimik
ang noon ay mainit na isyu ng
sekularisasyon.
Nilitis ang GomBurZa at isinakdal ng mga
bayarang testigo, piskal, at abogado.
Hinatulan sila ng kamatayan at ginarote
noong ika-17 ng Pebrero 1872. Sa
pagkamatay ng tatlong pari ay napaigting
ang damdaming makabansa ng mga
Filipino laban sa mga
mananakop.
Sa pangkalahatan, masasabing
nagkaroon ng epekto ang mga
pangyayari sa
labas ng bansa noong ika-18 siglo sa
paglaganap ng malayang kaisipan sa
Pilipinas, na siyang nagpakilos sa
mga Filipino upang ipaglaban ang
mga karapatan at kalayaan.
Ang paglipas ng merkantilismo ay
nagbigay-daan sa pag-usbong ng
malayang kalakalan
at ang kaakibat na malayang
kaisipan
Ang pagwawakas ng kalakalang galyon ay
naghudyat din sa pagsisimula ng bagong
panahon sa Pilipinas kung saan naging
maigting ang pakikibaka para sa reporma at,
kalaunan, ang pagsiklab ng himagsikan.
Mahalagang kilalanin ang malaking naiambag
ng kaisipang La Ilustracion mula sa Europe sa
mga pagbabagong ito dahil ang ideya ng
kaliwanagan ang nagsilbing tulay ng Spain at
ng Pilipinas sa pagtawid mula sa konserbatismo
tungo sa modernismo at liberal na kaisipan, at
sa pagkabuo ng kamalayang makabayang naka-
batay sa mga karapatan at kalayaang ibinunsod
sa Cadiz Constitution ng 1812. Bagama’t hindi
maaaring sabihing ito ang tanging pinagmulan
ng kamalayang makabayan sa Pilipinas,
mahalagang salik ito sa naging tunguhin ng
Sagutin ang sumusunod na
Gawain sa oras ng OFFLINE
Sched
1.PAGYAMANIN
2.ISAISIP
3.ISAGAWA
Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat
ang sagot sa hiwalay na papel.
1. Ano ang naging epekto ng
pagpapatalsik sa mga paring sekular
sa kanilang pangangasiwa ng mga
Isasagawa
parokya?

Kong ang
A. Nakaramdam mga
diskriminasyon ang
Natutunan
mga paring Filipino.
B. Nagdiwang Ko
at nagsaya ang mga paring
Filipino.
C. Walang naging epekto ito sa mga
Filipino.
D. Wala sa nabanggit.
2. Sino ang namuno sa pag-aalsang
naganap sa Cavite na sinasabing tumagal
Isasagawa
lamang ng dalawampu’t limang oras?

KoPelaezang mga
A. Padre Pedro

Natutunan
B. Sarhento Fernando La Madrid
C. Arsobispo Meliton Martinez Ko
D. GomBurza
3. Anong aklat ang isinulat ni Dr. Jose
Rizal na inialay niya sa kabayanihan ng
tatlong paring martir?
Isasagawa
A. Noli Me Ko
Tangereang mga

C. TapunanNatutunan Ko
B. El Filibusterismo
ng Lingap
D. Makamisa
4. Ang sumusunod ay mga bunga ng
pagbitay ng GomBurZa maliban sa isa.
Ano ito?
Isasagawa
makabansa Ko ang mga
A. Ito ay higit na nakagising ng diwang
ng mga Filipino.
Natutunan Ko
B. Inialay ni Dr. Jose Rizal ang kanyang
nobela na Noli Me Tangere.
C. Marami ng Filipino ang nagalit sa mga
Espanyol.
D. Nabuksan ang kaisipan ng mga
Filipino na panahon na upang humingi ng
pagbabago sa pamahalaang Espanyol
5. Ano ang kaugnay ng pag-aalsa sa
Cavite sa tatlong paring martir?

Isasagawa
ang namunoKo ang mga
A. Pinagbintangan ang tatlong pari na sila
sa pag-aalsa.
Natutunan Ko
B. Lumahok sa labanan ang tatlong paring
martir sa pag-aalsa sa Cavite.
C. Ang mga pari ang nanguna sa pag-
aalsa sa Cavite.
D. Ang GomBurZa ang nag-udyok na
lumaban sa mga Espanyol.