Nefron Yapı ve Fonksiyonları

Tubüler Yapı
 Tubüler İşlev ve Değerlendirilmesi

Prof. Dr. Sedat ÜSTÜNDAĞ

Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı
 Tubuler sistemin bölümleri
%30

%60
Her bir kısım Jukstaglomerüler
geçirgenlik ve taşıma cisimcik, Golgi
sistem farklılıkları
Cisimciği
nedeni ile farklı %10
isimlendirilir, Henle
Kulpunun
başladığı
Henlenin U şeklindeki yer
yapısı idrarın
konsantrasyonuna
katkıda bulunur,
 Korteks

Medulla

Pelvis
Renalis
Tubüler sistemin bölümleri

PROKSİMAL TUBÜL
 Proksimal tubül Hücresi
Su
Klor ve K
Su
Na, gluk Fosfat
N
a

Glukoz
Su
Na, üa
A2
N

Su
a

Na, fosfat A2
Su A2
Na/H
H taşıyıcısı
Su Cl, K
H
N
a

N Na, 3HCO3
a
N
a

H
N
a K
N

N
a

a
A1
K
N
a

A1
Su A1 Na_K-ATPaz K
K
N
N

a
a

N
a
Organik asit ve bazlar

N
a
Su
 Proksimal tubul

 Filtre olan sıvı ve solütün büyük kısmını geri emer,

Apikal membranda geniş mikrovillus ağı,
Bazolateral membranda geniş interdigitasyonlar ve
sızıntıya müsait sıkı bağlantılar böylece trans ve
parasellüler (%30) emilim ↑,
 Bazolateral yerleşik N-K ATP ase geri emilimin
anahtarı ve bazal membrana yakın ve bol
mitokondriler ile ilişkili,
 Luminal Na taşıyıcı Na-H zıt taşıyıcısı,
 Suya çok geçirgen çünkü bol aquaporin-1 kanalı var,
 Proksimal tubul

 Apikal vakuoler endositik aparat yada gelişmiş

lizozomal sistem var. Filtre olmuş makromolekülleri
endositoza uğratır (albumin dahil),
 Proksimal tubul
 Proksimal tubul başlangıcında Na ile geri emilen
temel anyon bikarbonattır,
 Orta son kısımda bikarbonat emilip, su emilip, Klor
artınca klorda emilmeye başlar,
 Pt de salınan protonlar, asidik etki gösteremeden
bazla birleşir, nötral asit oluşur, bu geri emilir,
 pH kana göre 4 kat düşük = 6.8
 Proksimal tubuldeki geri emilim bir bütün olarak
değerlendirilirse izoozmotik’dir, tubuler sıvı Pt yi
plazmaya eşit ozmotik yükle tek eder,
 Klinik Yansıma: Ozmotik diürez
 Ozmotik diürez mekanizması Pt de gelişen olaydır,
 Tubul lümenine ozmotik etkisi yüksek ancak asla
emilemeyecek solüt ulaşmıştır (mannitol)
 Na emilir, ama lümen ozmolaritesi halen çok yüksek
su emilemez, Na lümende interstisyuma göre
azalmış olur, sıkı bağlantılardan geri kaçar,
 Su emilemediğinden parasellüler yolla emilenlerde
emilemez,
 Su ve solütler bu arada sodyum kaybı ile artmış
diürez olur, ama su kaybı sodyum kaybından
fazladır,
 Diyabetiklerde KŞ çok artması benzer ozmotik
Tubüler sistemin bölümleri

HENLE KULBU
 Tubüler sistemin bölümleri
A1 A2
A1 A2
A1 A2
3
İnen İnce Kol
Aquaporin-1 kanalı bol
suya geçirgen (%10),
1
 Üre ve K+ sekrete Çıkan İnce Kol
eder,
Suya geçirgen
Üre plazmaya göre 5.5 2
değil, az miktarda
kat yükselir, pasif Na ve klor
 Dikkat elektrolit geri emilimi var,
emilmez sadece su geri
alınır
N Su Henle kulbu Çıkan Kalın Kol
a

N
a
1
Na, K , 2 CL
FUROSEMİD

N
a
N

Bartter Sendromu
a

K 2
Cl 3 K
Su

N
a
N
a
N

N a
a

N
K Na_K-ATPaz

a
Su
N

K
N
a

N
a
Su

kalsiyum
 Henle bulbu: çıkan kalın kol
 Başlangıcı iç ve dış medulla bileşkesindedir, Dilusyon
segmenti olarak da tanınır,
 Tıpkı çıkan ince gibi suya geçirgen değil, böylece su
kortekse ilerlerken solüt emilimi sürer,
 Na taşıyıcı apikal aparat: N-K-2CL kotransport
sistemi (loop diüretiklerinin hedefi)
Sıkı bağlantıları çok gelişmiş, bazolateral mitokondri
ilişkili interdigitasyonlar zengin,
 Tamm-Horshfalt (Uromodulin) proteini buradan
sentezlenir (taş oluşumunu zorlaştırır)
 Az sayıda mikrovillusu var
 Son kısmına yakın makula densa yerleşiktir,
 Nefron Yapı ve Fonksiyonları
Tubüler Yapı
 Tubüler İşlev ve Değerlendirilmesi

Prof. Dr. Sedat ÜSTÜNDAĞ

Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı
Tubüler sistemin bölümleri

Distal Tubül
 Distal tubül

C
a
N
a
Ca

Gitelmann Sendromu
1 K
Na, Klor
TİYAZİD
Cl

ENaC K Na_K-ATPaz

N
a
 Distal tubül
 Çok zengin bazal interdigitasyonlar var,
 Tüm tubulun en zengin mitokondri yoğunluğu
buradadır,
 Mikrovillus ağı vardır,
 Na taşıyıcı kanal: Na-Cl eş taşıyıcısı (Tiyazidlerin
hedefi)
 Tubüler sistemin bölümleri
Bağlantı
Kısmı

Toplayıcı Tubul
 Bağlantı tubulu
 2 nefronun birbiri ile bağlı olduğu bölüm,
 CNT/BT hücreleri (CD/TT hücrelerine benzer
özellikte)
 IC hücreler (Tip A apikal lumende H-ATPaze enzimi
var ve H atılımını gerçekleştirir, Tip B IC hücrelerin
bazolateral membranında H-ATP aze enzimi var HCO3
ı kana kazandırır, H ini tubul hücressine alır)
CD/TT ve CNT/BT hücrelerinin farkı:
ADH duyarlılıkları aynı ancak CNT hücrelerinin
minerolokortikoid duyarlılığı yok,
 Toplayıcı tubul
 Aktif olarak Na ve pasif olarak Cl geri emiliminin
gerçekleştiği bölge,
 %70 esas hücreler var sıvı elektrolit, %30 interkale
A ve B hücreler var asit baz dengesi ile görevli,
 Su emilimi ADH etkisinde ADH arttıkça su emilimi
artar, azaldıkça azalır ve sonunda 0 olabilir (su
diürezi)
 ADH nın etki ettiği bölge dış medula ve iç medulla
dış segment, iç medulla iç segmet her durumda suya
karşı az da olsa geçirgendir,
 Toplayıcı tubul
ADH varsa:
1.Bazoletaral tip 2 reseptörüne bağlanır,
2.Adenil siklaz aktive olur
3.C-AMP artar,
4.Hücre içindeki aquaporin 2 kanalı içeren veziküller
apikal membranla birleşir,
5.Su emilir,
6.Bazolateral aqua porin 1 kanalı ile emilim zaten her
şartta var,
7.Aşırı ADH salgısında, vasküler yataktaki tip 1
reseptörlerine bağlanarak kan basıncını da yükseltir,
 Toplayıcı tubul
ADH yoksa:
1.ADH reseptör uyarısı olmaz,
2.Adenil siklaz inaktive olur, C-AMP düşer,
3.A2 kanalı içeren veziküller endositozla içeri alınır,
4.Böylece son su emilimi henle inen de olur, Na ve
solüt geri emilimi sürer,
5.Na lümende 0 a düşebilir, yinede geri kaçamaz
bağlantılar çok sıkı,
6. Medülla iyice hiperosmotik olur, iç medullada her
şartta biraz su emilir,
7.Sonuç: su diürezi (50 mosM/Kg idrar)
Medullar toplayıcı tubul-esas hücre

A
(ADH yardımı ile) üre

ldo
st
Amonyak

er on
Epitelyal Na
N

ENaC
a

AMİLORİD
Kanalı

N
a
Liddle
K Sendromu

ADH
H

N
a
N
a
K
SU (A2) SU (A2)

N
a
N
a

K Na_K-ATPaz
SU (A1) SU (A2) SU (A2)

N
a
N
a

K K
ANYONLAR, KLOR
Toplayıcı tubul-interkale A tipi

Su Co2

Klor
H2CO3

H
H H-ATPaz
Cl C
O
H K
3
 Toplayıcı tubul-interkale B tipi

Su Co2
Klor
H2CO3
H H-ATPaz H
C
O Cl
3

K H
 Toplayıcı tubul
 Esas hücre ve IC hücreler var IC hücre yoğunluğu
papilaya yaklaştıkça azalır,
 Burası su ve elektrolit içeriğine, asit ve baz
dengesine, Na, K, Cl tutulumuna son dengeyi veren
tubul kısmı. Konsantrasyon ve dilusyon yeteneğini
önemli ölçüde etkileyen tubul bölümü.
Kortikal bölümünde amilorid duyarlı Na kanalları var
bu kanallar aldosteron etkisinde önemli,
 Medullar bölüm terminalinde ise üre transporter
sistemi UTB1 var ve medullar osmolaritede önemli,
 Tüm uzunluğu boyunca ADH kontrolündeki taşıma
sistemi ile ilişkili aquaporin II kanalları var, ADH
etkisi ile su emilimi 0 a kadar azalabilir veya suya
geçirgen olabilir,
 Tubuler hücreler
 Medüller toplayıcılar kortikal de olduğu gibi su-
sodyum emilimi ve ayrıca üre emilimi ve asit-baz
düzenleyici görev yapar,
 Distal kıvrıntılı tubul ikinci kısmına kadarki bölümde
her kısma has özelleşmiş tek sıralı epitel hücreleri
olan tubul hücreleri var,
 DKT 2. kısımdan sonraki bölümde hücre ya EH veya
ICH (tip A veya B) medullar toplayıcı tubulün son
kısmında ise sadece buraya özgü iç medüller kanal
hücreleri var başka hiçbir hücre tipi yok,
 Kalikse gelen idrarın kompozisyonu bu kısımdan
sonra değiştirilemez,
 Su ve sodyum emilimi
Na geri emilimi (%) Su geri emilimi (%)
Proksimal tubul 65 65
Henle inen - 10
Henle çıkan ince 25 -
ve kalın
Distal tubul 5 -
Terminal tubul 4-5 5->24
Toplam 99 80-99
 Su geri emilimi
Su emiliminin 2
belirleyicisi:
1.Ozmotik gradyent
2.Su geçirgenliği

ADH
 Madde Ultrafiltrasyon % Emilim Atılan

Su (Litre) 180 98-99 1,5

Sodyum (mEq) 25.000 >99 50-200

Klor (mEq) 19.500 >99 50-200

Potasyum (mEq) 720 80-95 40-120
Aminoasit (gr) 65 98 2
Glukoz (gr) 180 100 0
HCO3 (mEq) 4.500 100 0
Üre (gr) 56 50 28
Kreatinin (gr) 1,8 0 1,8
Jukstaglomerüler aygıt
 Jukstaglomerüler aygıt

2 1 3

Temel görevi :
1. Tubulo-glomerüler
feedback
mekanizmasını
yönetmek (tubuler Na-
Cl içeriği)
2.Renin salgısı
 Juksta glomerüler aparat
Maküla Densa:

(Tubul içerik sensörü,

Glomerüler filtrasyon ve kan basıncı düzenleyicisi)

 Henle çıkan kalın kol sonundaki, geçirgenliği az olan

çok sıkı bağlantı, lateral intersellüler alanları belirgin
tubul hücreleri,
 Orjini aldığı glomerülün ekstraglomerüler mezanjial
matriks ve hücreleri ile yapışık,
 Diğer tubul hücrelerinden farkı nNOS-1 ve siklo-
oksijenaz 2 içeriği çok zengin,
 Juksta glomerüler aparat
Renin üreten granüler hücreler:
 Afferent arteriol terminal kısmında düz kas
hücreleri arasında öbekler halindeler,
 Ekstra glomerüler matriks hücreleri ile bağlantılı ve,
düz kas hücreleri ve endotelyal hücrelerle
komşudurlar,
 Sempatik sinirlerle yoğun inervedirler,
 Aşırı uyarı durumunda düz kas hücreleride granüler
hücrelere dönüşürler,
 Renin ekzositozla damar lumenine ve çevre
interstisyuma sekrete olarak dolaşıma katılır,
 Tubuler fonksiyonu nasıl
değerlendiririz?
 İdrar dansitesi
 İdrar osmolaritesi
 İdrarda glukoz varlığının araştırılması
 İdrarda aminoasit varlığının araştırılması
 İdrarda bikarbonat varlığının araştırılması
 İdrar asiditesinin değerlendirilmesi
 Elektrolit bozukluklarının değerlendirilmesi
 ÖZET
Glomerül:
 Plazmadan ultrafiltrat oluşturur,
Proksimal tubul:
 NaCl ve suyun %65 ini izoozmotik emer,
 Nefron amonyak üretiminin en önemli yeri,
 Filtre olan glukoz ve aminoasitin tümünü geri emer,
 K, fosfat, kalsiyum, magnezyum, üre ve ürik asiti
geri emer,
 Ürat gibi organik anyon ve proteine bağlı ilaçlar gibi
katyonları sekrete eder,
 ÖZET
Henle kulbu
 Filtre olan NaCl ün % 25 ini geri emer,
 Çoğaltıcı zıt akımla idrar konsantrasyonunu sağlar
(sudan çok NaCl emilimi ile),
 Magnezyum atılımının ana düzenleyicisi
Distal tubul:
 NaCl ün % 5 kadarını geri emer
 Bağlantı tubulu ile birlikte kalsiyum atılımının ana
düzenleyicisi
 ÖZET
Kortikal Bağlantı tubulu ve kortikal toplayıcı tubul:
 Esas hücreler aldosteron kontrolünde Na ve CL
emer, K atar
 İnter kale hücreler H atar, K emer (alkolazda tersi)
 ADH varlığında suyu emer
 ÖZET
Medullar toplayıcı tubul:
 İdrara son şeklini verir
 NaCl emer ve idrar Na ve CL ünü 1 mEq/L ye kadar
düşürebilir,
 ADH etkisi ile su ve üre emer, dilue veya konsantre
idrar çıkarır,
 H ve NH3 atar ve idrar pH ını 4.5-5 e kadar düşürür
 K dengesine göre K atar veya emer
 Nefron Fonksiyonları

Plazma Glomerül Tubül

3 Litre 180 Litre 1,5 Litre

 Temel nefron işlevleri
Filtrasyon (glomerül):
Vasküler alandaki sıvı ve solütlerin damarı terk edip
Bowman kapsülüne (topolojik olarak vücut dışı) geçme
işlemi,
Sekresyon (salgılanma-tubül):
İnterstisyel alandan alınan veya epitel hücresinde
üretilen moleküllerin epitel hücre sitoplazmasından
tubuler lümene doğru hareketi,
Reabsorbsiyon (geriemilim-tubül):
Tubuler lümendeki maddelerin epitel hücresini
geçerek çevreleyen interstisyuma doğru hareketi,