Departamenti i Obstetrike –Gjinekologjise

FM.UT.

Fiziologjia e ciklit menstrual; Anamneza

dhe ekzaminimi gjinekologjik

Saimir Cenameri
 Cikli menstrual
• Problemet menstruale jane nje nga
patologjite me te shpeshta me te cilat
perballen gjate punes se tyre, mjeket
gjinekologe
 Kontrolli i funksionit hipotalamo-
Hipofizo-ovarial.
• Gjate periudhes se jetes riprodhuese te
gruas: ndryshimet ciklike ne nivel te
hipotalamusit, hipofizes, ovareve dhe
endometrit: pasohen nga hemoragjia
uterine, periodike qe quhet menstruacion.
• Ky proces ndodh si pergjigje e
ndryshimeve ne sekretimin e hormoneve
nga ovari, te kontrolluar nga hipofiza dhe
hipotalamusi.
 Cikli menstrual.
• Menarche: menstruacioni i pare, ardhja
per here te pare e menstruacioneve ne
pubertet.
• Menopauze: korespondon me ndalimin e
menstruacione (1 vit).
• Cikli menstrual: hapesira nga dita e pare
te fillimit te hemorragjise deri ne diten e
pare te hemorragjise pas-ardhese.
 Menarche
• Amerika e Veriut: 12.8 vjec (10-16vjec).
• Europe: 12-12.6 vjec (10-16vjec).
• Shqiperi: 13.7vjec Peja; Gliozheni: 2005
• Ndikojne: faktore klimaterike, ushqyerja,
menyra e jeteses.
• Menarche e parakohshme: para 10 vjec.
• Menarche e vonuar: pas 16 vjec
 Menopauza
• Mosha mesatare: 50 vjec.
• M. e parakohshme para moshes 35 vjec.
• M. e vonuar pas moshes 55 vjec.
 Cikli menstrual
• Normal: zgjatje 21 deri ne 35 dite.
• Proiomenore: int. me pak se 21 dite.
• Spaniomenore: int. me teper se 35 dite.
• Dy faza: faza e pare folikulare ~14 dite (10-20
dite); faza e dyte luteale ~14 dite (11-16 dite).
• Hemoragjia menstruale = 3-7 dite.
• Sasia mesatare e gjakut te humbur 30-40ml
(>80 ml konsiderohet e shtuar).
• Gjaku menstrual nuk koagulon (substanca
fibrinolitike-aktivizues te plazminogjenit)
 Anatomia dhe fiziologjia e boshtit
hipotalamo-hipofizo-ovarial (HHO)
• Organe specifike te involvuara ne
rregullimin e ciklit menstrual jane:
• Hipotalamusi.
• Hipofiza.
• Ovaret.
• Endometri.
 Hipotalamusi.

• Nukleuse ne bazen e
trurit mbi kiazmen
optike.
• Neurohipofiza:
infundibulumi
(dyshemeja e
ventrikulit te trete =
eminencia mediane);
shtresa infundibulare
qe vazhdon me:
procesin infundibular.
 Hipotalamusi.

• Cliron GnRH (gonadotropin releasing

hormone) ne qarkullimin portal hipofizar.
• Neuronet qe clirojne GnRH kane lidhje te
ngushte me nje numer sistemesh neuro-
transmetuse te cilat rregullojne menyren e
sekretimit te ketij hormoni.
• Shtresa infundibulare ndihmon ne
transportin e GnRH ne lobin anterior te
hipofizes.
 GnRH
• Dekapeptid.
• Izoluar per here te pare ne 1970.
• Gjysem jete < se 10 min.
• Sekretohet ne menyre ritmike (amplitude
dhe frekuence me te ulet ne fazen
folikulare).
• Sekretimi i vazhduar ul menjehere
sekretimin e FSH dhe LH.
 Hipotalamusi (faktore rregullues)
• Peptidet opioide, rregullojne ciklin menstrual duke
frenuar sekretimin e GnRH (Funabashi 1994).
• Estrogjenet rrisin sekretimin e endorfinave po te njejten
gje ben dhe progesteroni (Cetel 1985).
• Niveli i endorfinave rritet gjate fazes folikulare arrin pikun
ne fazen luteale dhe bie me menstruacionet.
• Ne ovulacion ka rritje nivelit te GnRH ? (King 1984).
• Steroidet ovariale ndikojne ne nivel te neuroneve te
GnRH me mekanizma direkte dhe indirekte (feed-back
negativ)
 Hipofiza (5 lloje qelizash)
• Qeliza gonadotrope (FSH
dhe LH).
• Qeliza laktotrope
(Prolaktina).
• Qeliza somatotrope (GH).
• Qeliza tireotrope (TSH).
• Qeliza adrenokortikotrope
(ACTH)
 Adenohipofiza (perbehet)
• Pjesa distale ose lobi
anterior.
• Pjesa e ndermjetme ose
lobi i ndermjetem.
• Pjesa tuberale: shtrese e
holle e adeno-hipofizes.
• Hipofiza i pergjigjet
stimulit nga GnRH duke
cliruar FSH dhe LH
 FSH dhe LH

• Strukture heterodimere kane nje subunitet te

perbashket α qe lidhet me subunitetin LHβ ose
FSHβ.
• Inhibina frenon aktivitetin gonadotrop.
• Aktivina stimulon aktivitetin gonadotrop.
• Follistatina frenon subunitetin FSHβ.
• Steroidet ovariale (E dhe Pro) modulojne clirimin
e FSH dhe LH.
• FSH dhe LH drejtojne te gjithe procesin e ciklit
ovarial dhe menstrual.
 Ovaret.
• Funksioni: sekretimi hormonal dhe gametogjeneza.
• Gonadet nga miliona ovogone arrijne te ovulojne rreth 500 folikula (jete
intra-uterine menopauze).
• Me mijera folikula primordiale, jane ne proces te vazhdueshem zhvillimi dhe
atrezie, nga lindja ne menopauze.
• Folikuli primordial; (preantral; antral; preovulator)-varet nga stimulimi
hormonal.
• Te dy ovaret fuksionojne si njesi unike.
 Ovaret.
• Hormonogjeneza sistem “i dyfishte bashkeveprimi” dy
grupe te ndryshme qelizash brenda folikulit nen ndikimin
e gonadotropinave (FSH dhe LH) kryejne funksione te
ndryshme.
• Qelizat e tekes ka receptore vetem ndaj LH dhe ne
qelizat e granulozes ka receptore vetem ndaj FSH.
• Zhvillimi folikular kerkon ekuiliber delikat midis FSH dhe
LH.
• Ne nje cikel normal ovarial nje folikul/ovocit i vetem arrin
ne fazen e maturimit dhe mjedisi i krijuar nga ai con ne
ndryshime ne colum, tubat e Fallopit, endometer dhe
boshtin HH.
 Cikli ovarial.
• Dy faza folikulare dhe luteale.
• 1)-faza folikulare: teresia e fenomeneve qe
kane si rrezultante krijimin e nje folikuli
matur. (10-14 dite).
• Folikulogjeneza: 4 faza. Rekrutimi;
seleksionimi; dominimi; dhe ovulacioni.
 Rekrutimi
• Fillon ne fund te fazes
luteale te ciklit para-
ardhes.
• Vazhdon deri ne diten e
5-7 te ciklit aktual.
• Pregatiten nje sere
folikulash.
• Folikulat ne te dy ovaret
rriten ne menyre aktive
dhe sekretojne estrogjene
 Seleksionimi.
Dominimi.
• Seleksionimi. • Dominimi.
• Selektohet folikuli • Folikuli rritet ne
dominues (dita 5-7 dimensione,
ciklit). kontrollon mjedisin
• Ky folikul krijon endokrin,
mjedisin e tij te
favorshem endokrin.
 Ovulacioni.
• Ngjarja me e
rendesishme e mesit te
ciklit eshte rritja e LH qe
stimulon: procesin e
mejozes; luteinizimin e
qelizave te granulozes
dhe tekes, rritjen e
sekretimit te
progesteronit; rupturen e
folikulit dhe nxjerrjen e
ovocitit matur, rreth 36
ore nga fillimi i pikut te
LH.
 Faza luteale.
• Procesi i luteinizimit fillon para
ovulacionit por kerkon pikun e
per tu plotesuar (qelizat e
granulozes dhe tekes ne folikul
sekretojne estrogjen dhe
progesteron.
• Sa me efektive te jene keto
qeliza ne fazen folikulare
percaktojne dhe te ardhmen
fazen luteale (tubat e Fallopit,
endometer- transporti;
implantimi).
• Jetegjatesia e corpus luteum
14 dite.
Corpus luteum
 Cikli endometrial.
• Cdo muaj uterusi pregatitet per nje
shtatzeni.
• Endometri eshte epiteli siperfaqesor qe
vesh kavitetin uterin.
• E. ka dy perberes baze: epiteli glandular
dhe qelizat stromale.
• Epiteli gjate ciklit menstrual formon tre
shtresa funksionale: shtresen bazale,
spongioze dhe kompakte.
Vaskularizimi i endometrit.
Steroidogenza qelizat ovariale te
tekes dhe granulozes.
Sinteza e progesteronit CL.
 Cikli endometrial.
• Ndryshimet endometriale mund te ndahen
ne tre faza.
• Faza menstruale.
• Faza proliferative.
• Faza sekretore.
 Faza menstruale.
• Fillimi i cdo cikli endometrial (menstruacionet 3-5
dite) karakterizohet nga renia e plote e
shtresave spongioze dhe kompakte.
• Renia e niveleve plazmatike te Pr dhe E, nga
degjenerimi i corpus luteum, con ne renie te
suportit hormonal te endometrit per pasoje kemi
menstruacionet.
• Shtresa bazale nuk shkeputet, se eshte ajo qe
do te rigjeneroje endometrin per ciklin
pasardhes.
• Rrjedha endometriale perbehet nga gjak i
perzier me pjese endometriale dhe mukus.
 Faza proliferative.
• Endometri fillon te trashet duke u krijuar
nga shtresa bazale (10 dite nga mbarimi i
menstruacioneve deri ne ovulacion).
• Ka rritje te nivelit plazmatik te
estrogjeneve, piku i E shoqerohet me me
proliferim endometrial maksimal te
perberesve glandular dhe stromal.
 Faza sekretore.
• Faza nga ovulacioni deri ne menstruacionet e
ardhshme.
• Progesteroni i corpus luteum e shnderron
endometrin ne nje ind sekretues aktiv (gjendrat
zmadhohen dhe mbushen me glikogjen, enet e
gjakut behen me te shumta si dhe clirohen
enzima te ndryshme).
• Te gjitha keto ndryshime kane si qellim ta bejne
endometrin nje mjedis te pershtatshem per te
pritur embrionin.
Dinamika hormonale ne ciklin
menstrual.
Proceset ovariale, uterine dhe dinamika
hormonale.
Ditet Proceset ovariale Proceset uterine Dinamika hormonale

1-4 Rekrutimi: Nje grup folikujsh fillon te Shkeputja dhe renia e E dhe P jane te ulur. FSH dhe LH
rriten shtreses endometriale. clirohen nga frenimi.

5-7 Perzgjedhja: Nje folikul i vetem eshte
destinuar te ovuloje
8-12 Dominanca: Atrezi e te gjithe folikujve te
tjere me perjashtim te folikulit dominant.
Folikuli dominant rritet I vetem
pavaresisht ambientit frenues
13-15 Ovulacioni: I ndermjetesuar nga
enzimat folikulare dhe Pg. Ovociti
perfundon ndarjen e tij te pare mejotike.
15-25 Formimi I corpus luteum.
25-28 Luteoliza: Regredimi I corpus
luteum.Rekrutimi I folikujve te rinj ovarial
per fillimin e ciklit te ri.
Proloferimi i endometrit.
E. rritur shkakton rritjen e
gjendrave dhe stromes
endometriale.
Kalimi nga endometri
proliferativ ne endometrin
sekretor.
Zhvillimi I endometrit
sekretor.
Endometri fillon te
shkeputet si pasoje e
renies se nivelit te
progesteronit.
Niveli plazmatik i E rritet per shkakte
sekretimit te tij nga folikuli dominant
i perzgjedhur.
E i rritur dhe inhibina do te frenojne
FSH.
Niveli i larte i E indukton pikun
preovulator te LH (feedback pozitiv)
Sekretimi i P dhe E si dhe frenimi i
sekretimit te FSH dhe LH pengon
zhvillimin e folikulit te ri.
Nivelet plazmatike te E dhe P ulen
duke e cliruar hipotalamusin dhe
hipofizen nga efekti feedback
negativ. FSH fillon te rritet
 Ananmneza gjinekologjike.
• Nuk ka model.
• Sigurimi dhe ruajtja e intimitetit.
• Vendosja e nje raporti te drejte komunikimi.
• Emri, mosha, vendbanimi, pariteti,
• Ankesat.(hemorragji menstruale jo normale,
mase abdominalo-pelvike, dhimbje pelvike,
prolapsi i vagines, sekrecionet e shtuara
vaginale, kontracepsion)
 Ananmneza gjinekologjike.
• Historia menstruale. (menarka, rregullshmeria).
• Historia kontraceptive. (metodat e perdorura).
• Anamneza obstetrikale. (lindje, aborte, BEU).
• Anamneza gjinekologjike. (psh.sind. Asherman).
• Anamneza mjekesore/kirurgjikale. (tiroide,
diabet, nderhyrje kirurgjikale apendektomi)
• Anamneza medikamentoze/alergjike
(antikoagulant, antiepileptike).
• Historia sociale dhe seksuale. (ekonomia, seksi)
 Ekzaminimi.
• Ekzaminimi pergjithshem.
• Ekzaminimi abdominal. (inspeksioni, palpacioni,
perkusioni, Auskultacioni-rralle).
• Ekzaminimi vaginal bimanual. (informim,
intimitet, relaks; teknika; inspeksioni, spekulumi,
ekz. bimanual i uterusit dhe adnekseve).
• Ekzaminimi rektal. (neoplazi, endometrioz,
virgo).
• Ekzaminimi rekto-vaginal.
• Ekzaminimi i gjirit. (pozicioni
 Procedura diagnostike ne
gjinekologji.
• Procedura diagnostike ambulatore ne gjinekologji.
• Teste per infeksion vaginal (strisho direkt, kulture
vaginale, + endokoli)
• Testet infertilitetit (ovulacioni-gjethja e fierit).
• Testi i Schillerit ne neoplazi.
• Biopsia.
• Studime laboratorike diagnostike. (kuadri i gjakut,
analiza e urines, kultura urinare; uretrale; vaginale;
cervikale).
• Teste specifike. Herpes; HPV; Clamidia; gonorea; SIDA;
HbsAg.
• Pap-testi.
 Procedura diagnostike ne
gjinekologji.
• Kolposkopia.
• Histeroskopia.
• Kuldocenteza.
• HSG-histerosalpingografia.
• Ekografia; sonohisterografia.
• CT-Skaneri.
• MRI-Rezonanca magnetike.
• Angiografia
Spekulum
Spekulum
 Kolposkopi
• Imazh kolposkopik I
CIN 1.
• Pamje jo e mire
kolposkopike ku jo I
gjithe junksioni
squamocolumnar
shihet.
 Kolposkopi
• CIN 3 lezione dense
ndryshime
acetowhite, mozaik
dhe pikezime.