TANRI’NIN SIFATLARI

1.SIFATLAR PROBLEMİNE
GENEL BİR BAKIŞ
 Tevhid

 Tanrının varlığı bölümünde Tanrının sıfatlarına

değinilmemesinin sebebi, delillerin her birini bizi aynı
istikamete götürmeyişi idi. Söz gelimi Kant’ın ahlak
delili Tanrının ahlakı haiz bir varlık olduğunu bize
öğretmesine rağmen o’nun yaratıcılığı konusunda fazla
bir şey söylemiyordu.
 Acaba tanrının varlığı konusunda öne sürülen delillerde
anlatılan Tanrı dinin Tanrısı mıydı?
Tevhid: Tanrı’nın tekliği ve
Birliği
 Monoteizm: Tek bir Tanrı inancı
 Hıristiyanların Teslis inancı da bir çok teoloğa göre monoteist
olarak yorumlanır.
 Sayı olarak tektir.
 Basittir = Mürekkeb değildir.
 Mantıksal olarak tarife tabi tutlamaz.
 Sıfatları bakımından tektir.
 Vacibul vücud
 Akdem olması
 Mühalefetün lil Havadis (Hiçbir varlık ile mukayese edilemez)
 Sıfatlar ne aynısıdır, ne gayrısıdır.
Ezelîlik - Ebedîlik

 Öncesi ve sonrasıyla Sonsuzluk

 Kıdem ve Beka sıfatları olarak bilinir.
 Tanrı’nın zamanla ilişkisi felsefede büyük sorun
olmuştur.
 İslam Filozoflarında Südur teorisi bir bakıma yaratma
teorisidir. Tanrı’nın mahiyeti ile ilgili görmezler.
 Teizmde: Tanrı’nın zaman ve mekan ile sürekli ilişkisi ve
etkileşimi söz konusudur.
 Tanrı varlığı ile alemden aşkın, sıfatlarıyla aleme
içkindir.
Sonsuzluk ve Değişmezlik

 Sonsuzluk: Tanrı zaman ve Mekanın dışındadır.

 Hiçbir şey onun İrade, Kudret ve Bilgi’sinin dışında
kalamaz.
 Yaratıcı olarak da sonsuzdur.

 Değişmezlik: Tanrı Mutlaktır.

 Tanrı’nın irade, kudret ve bilgisi ile eşyayı yaratması onda
bir değişme meydana getirmez.
 Değişme bir ihtiyacın, eksikliğin ve dolayısıyla kendine
yetmezliğin sonucunda ortaya çıkar.
 Tanrı’ya değişme atfedilemez.
İyilik - Adalet
 Monoteizm’de
 Tanrı’nın ahlaki vasfı
 İyi ve Adaletli olması
 «Mutlak hayr» (mahza hayr) olması
 Ortaya çıkabilecek Problemler:
 Madem Mutlak iyi ve adaletli ise bu kadar kötülük niye var.
 Kötülüğü önleyebiliyor ve önlüyorsa, o zaman insanın özgür
iradesi nasıl sağlanacak, insanlar nasıl sorumlu tutulacak?

Bu problemler kötülük problemi başlığında ele alınacak.

Tanrı Bilendir
 İlim sıfatı diğer tüm sıfatların dayandırıldığı sıfattır.
 Bilgi: süje-obje arasındaki ilişkidir. (Bkz. Felsefedeki bilgi
teorileri)
 Aristo’ya göre Tanrı Kendi özünü bilir alemi bilmez.
 İslam Filozofları Allah kendi özünü ve Alemi bilir (Külli
tarzda bilir) (Sudûr teorisi)
 Gazali’nin İslam filozoflarını tekfir ettiği konulardan
birisidir.
Tanrı Kadirdir / Muriddir.
 Gazali’ye göre Kudret sıfatının taalluku umumîdir.
 Mümkinata taalluk eder. Muhal olana değildir.
 Kudret sıfatı diğer sıfatlar ile işlev görür.
 Adaleti, hikmeti, bilgisi ve iradesiyle tecelli eder.
 İlahi tabiatına aykırı şeyler yapmaz.
 İrade: Tercih eden bir muraccih olması
 İslam filozofları irade sıfatı üzerinde durmazlar.
 Onu ilim sıfatı ile beraber görürler.
 M.İkbal: İlahi bilgide süje-obje ilişkisi yoktur.
 Gazali: Allah’ın ilmindeki şeye önce irade sonra kudret taalluk
eder
 Maturidi: Allah’ın ilmindeki şeye önce irade sonra tekvin daha
sonra kudret taalluk eder
 İbn Rüşd: kadim iradeden hadis varlıklar çıkarma görüşü eleştirilir.
(Halklar bunu anlamaz) «Allah bir şeyi o şeyin olma vakti
geldiğinde murat eder, o da olur.» (Yasin-42 gereği)