19.

Kursimi,
Investimet, dhe
Sistemi Financir

Copyright © 2004 South-ëestern

 Sistemi Financiar
• Sistemi financiar përbehet nga grupi i insituconeve në ekonomi që ndihmon
në përputhjen e kursimeve të një personi me investimet e një personi tjetër.
• Transferon burimet e kufizuara ekonomike nga kursimtarët te huamarrësit.
• Sistemi financiar përbëhet nga institucionet financiare që kordinojnë
veprimet e kursimtareve dhe huamrrësve
• Institucionet financiare grupohen në dy kategori:
• Tregjet financiare dhe Ndërmjtësit financiar.
• Tregjet Financiare përbëhen nga:
• Tregu i Aksioneve
• Tregu i Obligacioneve
• Ndërmjtësit Financiar përbëhen nga:
• Bankat
• Fondet e Investimeve

Copyright © 2004 South-ëestern

 INSTITUCIONET FINANCIARE NE
EKONOMINE AMERIKANE
• Tregjet finaciare janë istitucione nëpërmjet të cileve
kursimtarët mund t’u japin fonde direkt huamarrësve.
• Ndermjtesit finaciar janë institucione financiare nëpërmjet të
cileve kursimtaret indirekt t’u japin fonde huamarrësve.
• Tregu i Obligacioneve
• Obligacioni është një certifikatë e borxhit që specifikon detyrimet e
huamarrësit ndaj mbajtësit të obligacionit.
• Karakteristikat e Obligacionit
• Afati: periudha e kohës e maturimit të obligacionit.
• Rrisku i Kredise: Propabiliteti që huamarrësi të mos paguaj pjesë te
interesit ose kapitalit.
• Trajtimi Fiskal: Mësnyra se si i trajtojnë ligjet interesat e obligacionit.
Obligacionet bashkiake (shtetërore) përjashtohen nga taksat

Copyright © 2004 South-ëestern

 Tregjet Financiare

• Tregu i Aksioneve
• Aksioni përfaqëson një dokumet pronësie të pjesëshme në një firmë dhe
pra, një pretendim për fitimet e firmës.
• Shitja e aksioneve për të grumbulluar fonde quhet financim i kapitalit.
• Në krahasim me obligacionet, aksionet kanë një rrisk më të lart por
edhe rendimente potencialisht më të larta.
• Bursat me të rëndësishme jane Bursa e Londrës, New York-ut, Tokios, etj.
• Bursa
• Shumica e tabelave të aksioneve të gazetave japin informacionin e mëposhtëm:
• Çmimin (e një aksioni)
• Vëllimin (numri i aksioneve të shitura)
• Dividentin (fitimet e paguara për aksionerët)
• Raporti çmim-fitim

Copyright © 2004 South-ëestern

 Ndërmjtësit Financiar

• Ndërmjetësit financiar janë institucione financiare

nëpërmjet të cilëve kursimtaret mund t’u ofrojnë
indirekt fonde huamarrësve.
• Bankat
• Pranojnë depozita nga persona që duan të kursejnë dhe ti
përdorin depozitat për huadhënie personave që duan të
marrin kredi.
• I paguajnë depozituesit interes për depozitat e tyre dhe i
marrin huamarrësit me interes pak më të lartë se interesi për
kreditë e tyre.
• Bankat ndihmojnë në krijimin e një mjedisi këmbimi duke i
lejuar njerëzit të lëshojnë çeqe nga depozitat e tyre.
Copyright © 2004 South-ëestern
 Ndermjtesit Financiar

• Fondet e Përbashkëta të Investimeve

• Fondi i nvestimeve është një institucion që i shet
aksione publikut dhe i përdor të ardhurat për të blerë
një portofol: aksione, aobligacione ose të dyja së
bashku.
• I lejon njerzit që me shuma të vogla parash të
diversifikojnë portofolin lehtësisht.
Kujtojmë që GDP jane të ardhurat
totale në një ekonomi ashtu edhe
shpenzimet totale për prodhimin e të mirave dhe shërbimeve
të Ekonomisë:
Ekonomisë Y = C + I + G + NX
Copyright © 2004 South-ëestern
 Disa Identitete të Rëndësishme

• Supozojmë një ekonomi të mbyllur - një që nuk merret me

tregëti ndërkombëtare : Y = C + I + G
• Tani, heqim C dhe G nga të dy anët e ekuacionit: Y – C – G =I
• Në krahun e majtë të ekuacionit janë të ardhurat totale të
ekonomisë pasi është hequr konsumi dhe shpenzimet qeveritare
dhe ajo që mbetet quhet kursimi kombetar, ose thjesht kursim (S)
• Duke zëvëndësuar Y –C – G me S, dhe ekuacioni do të shkruhet
si: S = I
• Kursimi kombëtar, ose kursimi , është i barabartë me: S = I, ose
S=Y–C–G
Heqim një T dhe shtojmë një T; S = (Y – T – C) + (T – G)

Copyright © 2004 South-ëestern

 Kuptimi i Kursimit dhe Investimit

• Kursimi Kombetar
• Kursimi kombëtar është e ardhura totale në ekonomi që mbetat
mbasi janë paguar konsumi dhe shpenzimet qeveritare. Pra: S =
(Y – T – C) + (T – G)
• Kursimi kombetar perbehet nga: Kursimi privat dhe Kursimi
Publik
• Kursimi privat është sasia e të ardhurave që familjeve ju kanë
mbetur pasi kanë paguar konsumin e tyre
• Kursimi Privat = (Y – T – C)
• Kursimi publik është shuma e të ardhurave tatimore që qeverisë i
mbeten pasi ka paguar shpenzimet e sajë.
• Kursimi Publik = (T – G)
•
Copyright © 2004 South-ëestern
 Kuptimi i Kursimit dhe Investimit
• Suficiti dhe Deficiti Buxhetit
• Nëse T ˃ G, qeveria ka një suficit buxhetor sepse merr më
shumë para sesa shpenzon. Suficiti i T - G perfaqeson kursimin
publik.
• Nëse T ˂ G , qeveria ka një deficit buxhetor sepse shpenzon
më shumë para se sa merr nga taksat.
• Për ekonominë në tërësinë e saj, kursimi duhet të jetë i
barabartë me investimet , S = I
• Tregjet financiare kordinojne kursimin e ekonomik me
investimet në tregun e fondeve të huasë.

Copyright © 2004 South-ëestern

 TREGU I FONDEVE TE HUASE
• Tregu i fondeve të huasë ështëë tregu në të cilin kursimtarët
ofrojnë fonde dhe ata që duan të investojnë kërkojnë fonde
• Oferta e fondeve të huasë vjen nga personat që kanë të
ardhura të lira (kursime) që dëshirojnë t’i japin hua.
• Kërkesa e fondeve të huasë vjen nga familjet dhe firmat që
duan të marin hua për të kryer investime.
• Norma e interesit është çmimi i huasë.
• Përfaqëson shumën që paguajne huamarrësit per huatë e mara
dhe shumën që marrin huadhënësit.
• Norma e interesit të fondeve të huasë në treg është norma reale
e interesit.
• .
Copyright © 2004 South-ëestern
 Figure 1 Tregu i Fondeve të Huasë

Norma e
interesit Oferta

5%

Kërkesa

0 $1,200 Loanable Funds

(in billions of dollars)

Copyright©2004 South-ëestern
Oferta dhe Kërkesa e Fondeve të Huasë
• Politikat Qeveritare që ndikojne në Kursimin dhe Investimet:
Taksat dhe kursimi , Taksat dhe investimet, Deficiti i buxhetit
• Tatimet mbi të ardhurat nga interesi ulin ndjeshëm te
ardhurat nga kursimi aktual dhe, si rrjedhim, ulin nxitjen për
kursim.
• Ulja e taksave nxit familjet për të kursyer pamavrësisht nga
norma e interesit.
• Oferta e fondeve të huasë spostohet djathtas.
• Norma e interest të ekuilibrit ulet.
• Rritet sasia e kërkuar për fonde huaje.

Copyright © 2004 South-ëestern

Figura 2 Rritja e Ofertës së Fondeve të Huasë

Norma e
interesit Oferta S1 S2

5% 1. Lehtësirat tatimore
për kursime rrit
4% ofrrten e fondeve te
huasë …….
2…duke ulur Kërkesa
normën e
interest të
ekuilibrit…..
0 $1,200 $1,600 Fondet e Huasë

3. .
. . dhe rritjen e sasisë së
ekuilibrit të findeve të huasë.
Copyright©2004 South-ëestern
 Figura 3 Një rritje e Kërkesës së Fondeve
të Huasë
Norma e
interesit Oferta
1.Lehtësirat tatimore
6%
për investime rritin
kërkesën për fonde
5% huaje…
2 …. . duke
shkaktuar rritjen e D2
normës së interest
të ekuilibrit… kërkesa D1

0 $1,200 $1,400 Fondet e Huasë

3. . . . dhe rritjen e fondeve
të huasë të ekuilibrit

Copyright©2004 South-ëestern
 Polika 3: Deficiti dhe Suficiti i Buxhetit të
Shtetit
• Kur qeveria shpenzon më shumë se sa merr nga hyrjet tatimore, diferenca quhet
defiçit i buxhetit.
• Akumulimi i defiçiteve të kaluara quhet borxhi publik.
• Financimi i deficitit të buxhetit nëpërmjet borxhit publik ul ofertën e fondeve
të huasë për financimin e investimeve të familjeve dhe ndërmarrjeve.
• Kjo rënie e investimeve quhet crowding out (çvendosje)
• Huamarrja nga ana e qeverisë për të mbuluar deficitin nxit huadhënësit privat të
financojnë investimet.
• Deficiti i buxhetit ul ofertën e fondeve të huasë: Sposton majtas kurbën e
ofertës, Rrit normën e interest të ekuilibrit, Ul sasinë e fondeve të huasë.
• Deficiti i buxhetit rrit normën e interesit të ekuilibrit dhe zvogëlon investimet.
• Suficiti i buxhetit të shtetit rrit ofertën e fondeve të huasë, ul normën e interest,
dhe nxit investimet.

Copyright © 2004 South-ëestern

 Figura 4: Efekti i Defiçitit të Buxhetit të Shtetit

Norma e
S2
Interesit Supply, S1

6% 1. Deficiti i buxhetit
ul ofertën e
5%
fondeve te huase….
2. . . . që rrit
normën e
Demand
interest të
ekuilibrit…
..

0 $800 $1,200 Fondet e Huasë

. . . dhe ul sasinë e
3.
ekulibrit të fondeve të
huasë.
Copyright©2004 South-ëestern
 Përmbledhje
• Sistemi finaciar përbëhet nga tregjet financiare dhe ndërmjetësit financiar.
• Të gjitha institucionet angazhohen për të drejtuar burimet financiare të familjeve nga
huadhënësit të huamarrësit.
• Treguesit kontabël kombetar evidentojnë disa raporte të rëndësishme ndërmjet variableve
makroekonomik.
• Në vecanti, në një ekonomi të mbyllur, kursimi kombetar duhet të jetë i baranabartë me
investimet
• Institucionet financiare synojnë të bashkojne kursimet ë një personi me investimet e nje
përsoni tjetër.
• Norma e interesit përcaktohet nga oferta dhe kërkesa për fonde huaje.
• Oferta e fondeve të huasë vjen nga kursimet e familjeve nga të ardhurat e tyre.
• Kërkesa e fondeve të huasë vjen nga familjet dhe ndërmarrjet që duan të marrin hua për të
investuar.
• Deficiti i buxhetit është një kursim publik negative dhe, si rrjedhim, zvogëlon kursimin
kombëtar dhe ofertën e fondeve të huasë.
• Quando un deficit del bilancio pubblico affolla gli investimenti, riduce la crescita della
produttività e del PIL.
• Kur deficit i buxhetit tkur investimet, ulet rritja e produktivitetit dhe e GDP.
Copyright © 2004 South-ëestern