QUÁ TRÌNH TRUYỀN KHỐI

(Mass Transfer Operations)

QUÁ TRÌNH PHÂN RIÊNG
(Separation Processes)

Vũ Bá Minh,
0903 866824
vbminh@hcmut.edu.vn

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 1

trình truyền khối
 Nội dung
Chương 1: Giới thiệu môn học
Chương 2: Cơ sở lý thuyết các quá trình TK
Chương 3: Chưng cất (Distillation)
Chương 4: Sấy (Drying)
Chương 5: Hấp thu (Absorption)
Chương 6: Trích ly (Liquid Extraction)
Chương 7: Hấp phụ và các quá trình khác (Adsorption)
Chương 8: Quá trình phân riêng bằng màng
(Membrane Processes)

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 2

trình truyền khối
 Tài liệu tham khảo
Vũ Bá Minh, QT&TB tâp 3, Truyền khối
Sổ tay Quá trình Thiết bị
R.E. Treybal,”Mass Transfer Operations”,
McGraw Hill
McCabe & Smith, “Unit Operations in
Chemical Engineering”, McGraw Hill
…

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 3

trình truyền khối
 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CÁC
QUÁ TRÌNH TRUYỀN KHỐI
1.1. Định nghĩa
1.2. Phân loại các quá trình truyền khối
1.3. Định nghĩa các đại lượng nồng độ

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 4

trình truyền khối
1.1. Định nghĩa

 QT truyền vật chất trên qui mô phân tử từ pha này

sang pha khác khi hai pha tiếp xúc trực tiếp với nhau
– QT truyền khối hay là quá trình khuếch tán.
 Động lực của quá trình là sai biệt nồng độ làm cho
chát khuếch tán di chuyển từ nơi có nồng độ cao đến
nơi có nồng độ thấp.
 Tiếp xúc pha trong Truyền nhiệt và Truyền khối
 Diện tích bề mặt tiếp xúc pha (Interphase Surface
Area)

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 5

trình truyền khối
Hình minh họa về
hoạt động của
mâm chóp

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 6

trình truyền khối
 Hình
minh họa
mâm
xuyên lỗ

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 7

trình truyền khối
 Hình minh
họa cho
tháp chêm

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 8

trình truyền khối
Hình 1.1: Vai trò quan trọng của các QT phân riêng
trong các ngành công nghiệp

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 9

trình truyền khối
 Quá trình: (Unit Operations)
Vật lý (Physical)
 Không thuận nghịch (Irreversible):
Cơ, Nhiệt
 Thuận nghịch (Reversible)
Truyền khối (Cân bằng pha – Phase Equilibrium)
Hóa Học (Chemical)
 Không thuận nghịch (Irreversible)
 Thuận nghịch (Reversible) – Cân bằng phản ứng

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 10

trình truyền khối
 RẮN RẮN

LỎNG LỎNG

KHÍ KHÍ

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 11

trình truyền khối
1.2. Phân loại các quá trình truyền khối

Khí – Khí: không tồn tại 2 pha khí

Rắn – Rắn: không có quá trình truyền khối

giữa hai pha rắn vì là môi trường không
liên tục

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 12

trình truyền khối
 1.2. Phân loại các quá trình truyền khối
Khí – Lỏng
 CHƯNG CẤT (Distillation): QT phân riêng các hỗn hợp
lỏng thành các cấu tử riêng biệt dựa trên độ bay hơi (áp suất
hơi) khác nhau của các cấu tử.
Dầu thô (Crude Oil)
Tinh dầu (Essential Oil)
Dầu thực vật (Vegetable oil)
…..
 HẤP THU (Absorption): là QT hòa tan khí (hay hơi) vào
chất lỏng, Ngược lại nếu vật chất đi từ pha lỏng vào pha
khí thì quá trình gọi là nhả khí (Desorption).

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 13

trình truyền khối
 1.2. Phân loại các quá trình truyền khối
Lỏng – Lỏng
 TRÍCH CHẤT LỎNG (Liquid Extraction)
là QT tách chất hòa tan trong chất lỏng bằng chất
lỏng khác không hòa tan với chất lỏng trước.
Quaù trình coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng
caùch laøm laïnh hoãn hôïp xuoáng döôùi nhieät
ñoä tôùi haïn cuûa dung dòch, hai pha ñöôïc taïo
neân coù thaønh phaàn khaùc nhau.

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 14

trình truyền khối
 1.2. Phân loại các quá trình truyền khối
Rắn – Lỏng
 TRÍCH CHẤT RẮN (Leaching) là QT hòa tan
chọn lựa một cấu tử trong chất rắn bằng mợt
dung môi lỏng. Vật chất truyền từ pha rắn vào
pha lỏng. (Chế biến trà, cà phê, thuốc…)

 HẤP PHỤ (Adsorption) (Lỏng – Rắn) là QT hút

một chất từ chất lỏng vào chất rắn xốp.

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 15

trình truyền khối
 1.2. Phân loại các quá trình truyền khối
Khí – Rắn
 SẤY (Drying): là QT tách nước ra khỏi vật liệu ẩm,
trong đó vật chât (hơi nước) đi từ pha rắn vào pha
khí.(Sấy nông sản, hải sản…, sản phẩm rắn)
 HẤP PHỤ (Adsorption) (Khí – Rắn): là QT hút khí
(hơi) vào chất rắn xốp. Nếu QT diễn ra theo chiều
ngược lại gọi là giải hấp (Desorption). (Làm khô
không khí, xử lý nước…,khử màu).

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 16

trình truyền khối
1.3. Định nghĩa các đại lượng nồng độ

 Phân mol (x,y) (mole fraction)

 Tỉ số mol (X,Y) (mole ratio)
 Phân khối lượng (weight fraction)
 Tỉ số khối lượng (weight ratio)
 Phân tử lượng trung bình tính theo các đại
lượng nồng độ Mtb

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 17

trình truyền khối
1.4. Cân bằng pha (Phase Equilirium)

Khái niệm về cân bằng pha

Đường cân bằng pha là tập hợp những điểm
mà mỗi điểm có tọa độ là nồng độ của dung
chất trong hai pha ở trạng thái cân bằng.
Đường cân bằng pha cụ thể cho từng quá
trình, cho từng hệ chất và tại P, T xác định.

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 18

trình truyền khối
 1.4.1. Khái niệm về cân bằng pha
Đường cân bằng pha lỏng – khí tại P, T không đổi

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 19

trình truyền khối
Đường cân bằng cho
quá trình hấp thu
(hình 6.1)

13/03/23 Chương 4 - Truyền khối giữa hai pha 20

 Đường cân bằng ẩm cho quá trình sấy
(hình 9.14)

13/03/23 Chương 4 - Truyền khối giữa hai pha 21

 Đường cân bằng cho quá trình hấp phụ (hình 10.1)

13/03/23 Chương 4 - Truyền khối giữa hai pha 22

 Biểu thức biến đổi giữa các đơn vị nồng độ
 Bài tập - Ví dụ tính
1) Lập biểu thức biến đổi giữa các đại lượng biểu diễn nồng độ
2) Cho hỗn hợp Metanol (A, MA=32g/mol) - Nước (B,
MB=18g/mol) có phân mol metanol là 30% (0,3), tính các
nồng độ khác và phân tử lượng trung bình.
3) Cho biết thành phần không khí là 21% mol oxigen (A) và
79% mol nitrogen (B). Tính các thành phần khác của
oxigen và mol O2/thể tích (mol/lít) và g O2/lít ở điều kiện
270C, 1atm.
4) Cho hỗn hợp Acid Acetic (MA=60g/mol) - Nước (B,
MB=18g/mol) có phân khối lượng acid là 20%k.l (0,2p.kl),
tính các nồng độ khác và phân tử lượng trung bình.

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 23

trình truyền khối
 HẾT CHƯƠNG 1

03/13/23 Chương 1- Giới thiệu các quá 24

trình truyền khối