Prolaktynoma (guz prolaktynowy)

Prolaktynoma (guz prolaktynowy, łac. prolactinoma) jest to gruczolak

przysadki, wydzielający prolaktynę. Stanowi on najczęstszą odmianę
gruczolaka przysadki – ok. 40 % przypadków.
Stany fizjologiczne w których może występować przejściowa
hiperprolaktynemia :

● ciąża
● pierwsze miesiące laktacji
● sytuacje stresowe
● sen
● wysiłek fizyczny
● posiłek wysokobiałkowy
● badanie gruczołów sutkowych
stany patologiczne związane z hiperprolaktynemią :

● najczęstszą przyczyną hiperprolaktynemii jest guz prolaktynowy

(prolactinoma).

do innych przyczyn zaliczymy:

● niedoczynność tarczycy
● niewydolność wątroby
● niewydolność nerek
● uraz ściany klatki piersiowej oraz półpasiec.
● niektóre leki przyjmowane z powodu nadciśnienia tętniczego, depresji,
schizofrenii, choroby wrzodowej itp.
Prolaktynoma jest guzem (tzw. gruczolakiem), rozwijającym się z elementów budujących
przysadkę i wydzielającym w nadmiernej ilości prolaktynę. Prowadzi to do znacznego
podwyższenia poziomu prolaktyny w organizmie i wytworzenia stanu tzw.
hiperprolaktynemii. Guzy prolaktynowe mogą osiągać różnorakie rozmiary – od małych,
wielkości kilku milimetrów do dużych mas osiągających ponad 4 cm. Ze względu na te
parametry wyróżniamy:

mikrogruczolaki (o wielkości poniżej 1 cm),

makrogruczolaki (powyżej 1 cm).
Objawy guza prolaktynowego

Objawy prolaktynomy można umownie podzielić na dwie grupy:

1.objawy wynikające z zaburzeń hormonalnych, związanych z nadmiarem

prolaktyny (hiperprolaktynemii);

2.objawy wynikające z obecności i powiększania się guza przysadki, czyli

guza wewnątrzczaszkowego.
1.objawy wynikające z zaburzeń hormonalnych, związanych z nadmiarem
prolaktyny (hiperprolaktynemii);

zaburzenia funkcji gonad, obserwowane zarówno u kobiet, jak i u

mężczyzn. Nadmiar prolaktyny manifestuje się u kobiet, głównie jako brak
miesiączki oraz mlekotok (produkcja mleka w gruczołach sutkowych
niezwiązana z okresem laktacji) – tzw. zespół amenorrhoea – galactorrhoea.
Objawami hiperprolaktynemii mogą być również:

● nieregularne, skąpe lub obfite krwawienia miesiączkowe,

● zespół napięcia przedmiesiączkowego,
● zaburzenia płodności,
● obniżenie libido,
● ból w czasie współżycia,
● hirsutyzm.

Podwyższony poziom prolaktyny u mężczyzn powoduje impotencję,

obniżenie libido, niepłodność, spadek masy mięśniowej, redukcję
owłosienia w okolicach płciowych oraz na twarzy, a także
ginekomastię (powiększenie gruczołów piersiowych).
2 Objawy wynikające z obecności guza przysadki - zależą od jego wielkości

-Makrogruczolaki >1 cm zaburzenia widzenia (zwłaszcza osłabienie ostrości widzenia

oraz obustronne niedowidzenie połowicze bóle głowy, nieprawidłowości w zakresie
funkcji nerwów czaszkowych, a także upośledzenie funkcji przysadki.

-Mikrogruczolaki <1 cm objawy mogą obejmować zaburzenia widzenia (podobnie, jak

w przypadku guzów o większych rozmiarach), a także obniżenie wydzielania
gonadotropin przez przysadkę.
Gigantyczna Prolactinoma
Diagnostyka

● obecność objawów sugerujących hiperprolaktynemię lub efekt masy guza

● oznaczenie poziomu prolaktyny we krwi Stężeniem hormonu, które z dużym
prawdopodobieństwem sugeruje obecność prolaktynomy są wartości
przekraczające 150 – 200 µg/l (norma: poniżej 25 µg/l).
● Potwierdzenie hiperprolaktynemii za pomocą badań laboratoryjnych jest
wskazaniem do wykonania badań obrazowych – tomografii komputerowej
(TK) lub rezonansu magnetycznego (MR) głowy.
test z metoklopramidem

Niekiedy rozpoznaje się tzw. hiperprolaktynemię czynnościową -

najczęściej kobiet, u których test z metoklopramidem wykonuje się
z powodu zaburzeń miesiączkowania lub niepłodności i u których
stężenie prolaktyny jest nieco podwyższone, natomiast po podaniu
metoklopramidu obserwuje się znaczne podwyższenie prolaktyny.
Leczenie guza prolaktynowego - cele terapeutyczne

● obniżenie poziomu prolaktyny, a co za tym idzie – usuwanie objawów

wynikających z hiperprolaktynemii;
● redukcję masy guza;
● utrzymanie pozostałych funkcji przysadki;
● zapobieganie dalszemu powiększaniu się guza;
● poprawę jakości życia chorego.
Leczenie farmakologiczne prolaktynomy:

opiera się na długotrwałym stosowaniu leków powodujących wzrost

stężenia dopaminy (substancji wpływającej na obniżenie poziomu
prolaktyny), np. bromokryptyny, kabergoliny, chinagolidu.
 Leczenie operacyjne guza prolaktynowego
● u pacjentów słabo reagujących na leczenie farmakologiczne lub źle
tolerujących ww. preparaty
● u pacjentów ze znacznymi zaburzeniami widzenia przez guz
wady leczenia chirurgicznego

Efekty chirurgicznego usunięcia prolaktynomy bywają niezadowalające

(zwłaszcza w przypadku większych guzów) i polegają na stosunkowo
często występujących nawrotach choroby - ok. 50% w przypadku
guzów powyżej 1 cm.