ნახშირწყლები

• მარტივი ნახშირწყლები

• გლუკოზის და ფრუქტოზის გამოყენება

• ნახშირწყლების მიღების ხერხები

• სარკეების დამზადების ისტორია

• რა ფუნქცია აქვს ნახშირწყლებს?
• 1. უზრუნველყოფს ცენტრალურ ნერვულ სისტემას “საწვავით”.
• 2. უზრუნველყოფს ენერგიას კუნთების მუშაობისთვის.
• 3. ხელს უშლის ცილის ენერგიის წყაროდ გამოყენებას.
• 4. ხელს უწყობს ნივთიერებათა ცვლის პროცესს.
• 5. აქვს დადებითი გავლენა ტვინის ფუნქციონირებაზე, განწყობასა
და მეხსიერებაზე.
• ნახშირწყლების ორი ტიპი არსებობს: 
• მარტივი ნახშირწყლები – მოკლეჯაჭვიანი ნახშირწყლებია,
რომლებიც საკვებში გვხვდება. მაგალითად, გლუკოზა, ფრუქტოზა,
საქაროზა. ისინი სისხლში მოხვედრისას სწრაფად და მარტივად
იშლება, სწორედ ამიტომ ეძახიან მარტივს.
• რთული ნახშირწყლები – ის ნახშირწყლებია, რომლებშიც
სახამებელი და ბოჭკო ერთიანდება.
• გლუკოზა — ორგანული ნივთიერება ქიმიური
ფორმულით C6H12O6. არის ერთ-ერთი ყველაზე
გავრცელებული მონოსაქარიდი ჰექსოზების
ჯგუფიდან. გვხვდება ხილისა და კენკრის მრავალი
სახეობის წვენში, მათ შორის, ყურძნისაშიც. სწორედ
ამ უკანასკნელიდან მომდინარეობს შაქრის ამ
სახეობის სახელწოდება. გლუკოზა ექვსატომიანი
შაქარია (ჰექსოზა). იგი ცოცხალი უჯრედის ენერგიის
უმნიშვნელოვანესი წყაროა.გლუკოზა ასევე
გვხვდება თაფლში დიდი რაოდენობით. გლუკოზა
მედიცინაში ფართოდ გამოიყენება სხვადასხვა
დაავადების სამკურნალოდ.
 ფრუქტოზ
ა
• ფრუქტოზა შაქრის ფორმაა, რომელიც ნაყოფში,
ბუნებრივ წვენებში და თაფლში გვხვდება. გარდა
ამისა, სიროფის სახით, იგი გამოიყენება კვების
მრეწველობაში ტკბილი გაზიანი სასმელების,
იოგურტების, მარშმლოვებისა, ცომეული და მრავალი
დესერტის წარმოებისთვის.
• მიუხედავად იმისა, რომ ფრუქტოზა იყენებენ დიაბეტით
დაავადებულებს, როგორც შაქრის შემცვლელი (მისი
დაბალი გლიკემიური ინდექსის გამო), კვლევების
თანახმად, ეს შეიძლება მავნე იყოს - განსაკუთრებით
სიროფის ფორმით. კერძოდ, ფრუქტოზის
გადაჭარბებულმა მოხმარებამ ჰორმონალური
დისბალანსი და სიმსუქნე უკავშირდება.
 ვერცხლის სარკე

სარკეების დამზადება ქიმიური რეაქციით

• თუ ვერცხლის ოქსიდის ამიაკიან ხსნარს დავამატებთ
ცოტაოდენ ალდეჰიდის ხსნარს და შევათბოთ, ალდეჰიდი
აღადგენს ვერცხლს, რომელიც დაეფინება სინჯარის კედელს
ვერცხლის სარკის სახით:
• CH3—COH+Ag2O → CH3—COOH+2Ag
• თუ რეაქცია ხორციელდება ჭურჭელში სუფთა და გლუვი
კედლებით, მაშინ ვერცხლი ამოვარდება თხელი ფირის სახით,
ქმნის სარკის ზედაპირს. ოდნავი მინარევების თანდასწრებით,
ვერცხლი გამოდის ფხვიერი ნაცრისფერი ნალექის სახით.
• "ვერცხლის სარკის" რეაქცია შეიძლება გამოყენებულ იქნას
როგორც გლუკოზასა და ფრუქტოზას შორის განასხვავება.
გლუკოზა ეხება ალდოზებს (შეიცავს ალდეჰიდის ჯგუფს ღია
ფორმით), და ფრუქტოზა კეტოზებამდე (შეიცავს ქეთოს ჯგუფს
ღია ფორმით). ამიტომ, გლუკოზა წარმოქმნის "ვერცხლის
სარკის" რეაქციას, მაგრამ ფრუქტოზა არ ხდება.
 გმადლობთ
ყურადღებისთვის
!
პროექტზე მუშაობდნენ:
ნინო მეგრელი და
ლუკა ცხადაძე