MGA PANITIKAN SA

TIMOG KATAGALUGAN
IKAPITONG BAHAGI
Ang Timog katagalugan ay binubuo ng dalawang rehiyon:

Ang Rehiyon 4-A na kinapapalooban ng rehiyong CALABARZON na ang

ibig sabihin ay Cavite, Laguna, Batangas, Rizal, at Quezon at ang Rehiyon 4-B
MIMAROPA, na kinabibilangan ng probinsya ng Mindoro Oriental at Mindoro
Occidental, Marinduque, Romblon at Palawan.

Sa rehiyong ito isinilang ang ating pambansang bayani na si Jose Rizal.

Mangyari pa na likha niya ang kanyang mga dakilang obra, sang -ayon na rin
mismo sa kanyang pahayag, sa lilim ng pagpapala ng bundok makiling.
Masasabing sa kandungan ng mga mapagpalang bundok at gubat at mapalaya
ang kapaligiran ng Timog Katagalugan ay makalilikha ng mga obra ng
tumitimo sa kamalayan.
Tagalog, at kung minsan, kilalang may puno gaya ng Batangueno at
probinsyalismo, gaya ng mga Quezonin, at lingua franca ng mga tao rito.
Buhay na buhay ang mga tula, awit, sayaw, at iba't ibang ritwal sa rehiyon.

Kasali din ng awit ang sayaw,kagaya ng subli sa Batangas at may mga

nakabibighaning ritwal, katulad ng pamamanhikan o ang

pagdulog ng lalaki sa pamilya ng kasintahan upang hingin ang kamay ng babae

para maging asawa. Ang putong ng Marinduque ay dinadayong okasyon din
bukod sa Moriones na isang kapista kasabay ng mahal na araw semana santa.
Sa pagpuputong iginagawa ng korona ang sinumang panauhin ng lugar at saka
inaalayan ng tula.
Mangyari pa nasa rehiyong ito ang isa sa pinakamatandang anyo ng tula sa
kapuluan ang ambahan ng mga Mangyan sa Mindoro. Magpahanggang
ngayon ay ginagamit ng mga ordinaryong katutubong Mangyan ang ambahan
upang maghayag ng karanasan sa kanilang pang araw-araw na buhay.

Ang pagkilatis sa mahalagang mga kaganapan at anyong pampanitikan sa

rehiyong ito kung gayon ay pagkilala na rin sa pagsasanib ng tula, awit at
sayaw. Nagkaroon ng epekto ang pag-akdang pampanitikan sa pagbabagong
pangkapaligiran at mahaba ang kasaysayan kultura mababakas ito ang mga
gawi,kaugalian at kostumbre ng mga tao o kapuluan bago pa man dumating
ang mananakop na dayuhan sa Pilipinas.
MGA TULA
SA ISANG MADILIM, GUBAT NA
MAPANGLAW
(Pedro L. Ricardo Jr.)
Sa isang madilim, gubat na mapanglaw Naroon ang mula ng landas na ito't hindi na
matanaw,
Naroong madilim ang bakas ng hayop na naging kalansay
Sa pampang ng dating batis na tuyo at naging batuhan.
Subalit ang hayop, naging kalansay man,
Ang gubat ma'y Edeng sa mata'y sinarhan,
Ang gunita noong nabaon sa bato ng batis na patay,
Kasama ng unos at mga daluyong ay iniluluwal
At nagiging moog sa bagong pampangin, di alam kung saan sa pusod ng dagat ang
pinagmumulan.
Sa isang madilim mapanglaw na gubat
Maraming anino ang pira-pirasong doon ng nagbubuhat
Ngayon dumarating, ngayo'y nawawala't muling tumatakas,
Kaitiman waring sa kulang na itim ang pagkabusilak
At ayaw parumhan sa maputing sinag
At sandali lamang na napayayakap
Sa makatang sa tuwing hahalik sa dilim ay may tanging oras.
Sa gubat na yaon ang mga anino'y tila sa pangarap
Na kung hatinggabi lamang nahihipo't buong namamalas
At di na makita sa pagliliwanag.
Doon sa mapanglaw, gubat na madilim,
Sa batas na hindi tubig na malinaw ang sinasalamin,
Naroon ang anyo, malabong larawan ng kalagyong anghel,
Kalangkap ng hayop sa pagkakaisa ng di kayang tarukin
Kundi ng propeta, ng makata't baliw
Na puso ang dilat at mata'y may piring.
Sa gubat na yaon na ang tanging liwanag na nakararating
Ay di ang liwanag ng pangangatwiran kundi ng sagimsim
Sapagkat sa bangkay ng nadipang logos ang bagong sumupling
Na mata'y sa dugo nag-iba ang paningin.

Sa gubat na yaong kuta ng hiwaga

Saglit na sumilip ang aking magulang na unang makata:
Sa puno ng buhay ang nakita niya ay gapos na laya
Ng isang Aladin. ngunit buhat noon sa sariling lupa
Maraming taon pang ni munting balita
Ay walang inawit na buhat sa kuta,
Hanggang may pagyaong muling idupikal ng mga kampana
Sa lumang simbaha't mangahas magtayo ng bagong dambana
Ang isang dumating na hanggang sa ngayon hindi maunawa
Ng ayaw pa binyag sa dugo ng wika.
Sa pusod ng dilim sa gubat na yaon,
Sa gubat ng hayop at anghel ng isang doo'y ibinaon,
Di tunay na bangkay ang mga aninong ngayo'y bumubulong
Sa aking aninong doon din nagmula't naririto ngayon.
Ang langit na ito ay nababalumbon,
Ang lupa'y magiging isang bolang apoy,
Ngunit ang propeta, ang makata't baliw ay di magtatanong
Sapagkat sa gubat ang dilim ay walang pader ng panahon
Ang dilim din bukas ang dako pa roon.
TAKIPSILIM AT LUMANG
LAMBAT
(TEO S. BAYLEN)
Patakipailim na nang aking ihagis
Ang lumang-luma kong lambat ng gunita
Sa nanlalabo nang laot ng lumipas.

At nang hilahin ko’t iahon sa bangka

Ay tigip na pala ang lambat na ito
Ng kung ano-anong bagay ng nagdaan-

May gasang ng kamusmusan,

May tinik ng kapusukan,
May yagit ng kabiguan.

Nguni, anong gandang masdan ang makulay

Na kawan ng mga sarisaring danas
Na nagpalag-palag sa lunday ng buhay!

Ang may ilang dakot na gasang at yagit

At ang mga tinik na aking napili’y
Ipinatangay ko sa agos ng limot.

At ang sagwang guniguni

Ay kumampay na pagilid
Nang lulubog na ang araw.
•Ang Putong ng Marinduque

Ang putong na dati ay tinatawag na tubong, ay isang

natatanging tradisyon ng tula at pagtula sa pulo ng Marinduque.
Ginagawa ito sa pagdiriwang ng kaarawan o pagtanggap sa
isang panauhin. Sa seremonyang ito, ang bisita o may kaarawan
ay pinuputungan ng isang korona na gawa sa papel na may
iba’t-ibang kulay at binibigyan din ng palaspas, ksabay ang
masayng pag-awit at pagsabog ng bulaklak at pera. Ang mga
panauhin ay sinasalubong ng mga batang nakabihis anghel at
may hawak na mga kandila.
A C
Narito po kami, mahal na maybahay
Tinugtog na naming instrumenting taglay
Ugali ng una at magpakilanman
Dalawi’t aliwin ang may kapistahan
O kawili, panahon ay tiwasay
Ang buwan ng ________ ay pagtagumpay
Ang dahlia’t pakay ang mahal mong ngalan
Si santo/santa_________ aming dinadalaw
Aming hinahanap sa lugal na ito
Sapagkat dumating ang kapistahan n’yo
B Dito sa may bahay ay may pista ngayon
Anong dikit nitong oras, panahon ay aliwalas
Anong sadyang karirilag, nitong lugal na mapalad
Ang lugal na kawili-wili, nitong apong agradable
Pabo real sa kandili ang may pista ay ipagbunyi.
Nang kami ay dumating sa inyong harapan
Agad sinalubong ng kaliwanagan
May dalwang anghel na namamagitan
Tig-iisang kandila ang hawak sa kamay
Kami po ay may dala na may korona
Sa kamahalan nyo ay marikit na palma
Sampu ng bulaklak na kaaya-aya.
D
Lakad mga kasama, tayo ay sumulong
Sa kamahalan n’yo ay natalaga
Awiti’t purihin, itong aming putong
Nang kami ay dumating sa loob ng Herusalem
Ang mabunying Santo/Santa ang nartnan namin
Nariyan sa altar nakalagay sa belen
Diyan ipinanganak ang Mesiyas natin.
Ang koronang ito ay malaon nang handa Sasabugan kita ng sampaka at rosas
Sa kapistahan Ninyo unang nabalita Liryo at mirasol sampung azusena
Kaya naparito sa inyo and sadya Kahimanawari ay habaan ng buhay
Korona ay iputong sa ulong sanghaya At sa madalng tao ay walang karamdaman.

Solo Viva, viva, viva, ambuhay, mabuhay

Ang koronang aming tangan Buhayin, viva, wari ay doon ka matulad
Ay bulaklak manding tunay Sa yiong kalagyo na lubhang mapalad
Viva, viva, viva, mabuhay, mabuhay
Tanggapin niyo’t puputungan
Mabuhay ang santong aming pinutungan
Sa ulo’y ilalagay
Viva, viva, viva, ito ay tapos na
Lakad mga kasama, iputong na Ninyo
Karampatan naming ay sumigaw ng viva
Ang Palma ay sa kamay, korona ay sa ulo Viva, viva, viva, mabuhay.
Kahimanawari ay makmtan ito
Sambahin at igalang ang mahal na santo.

Ang mga angeles dito ay lumapit

May dalang bulaklak, nanggaling sa langit
Ito ay padala ng birheng marikit
Sa harap ng santo ay aming ihahagis
MGA KUWENTO AT
KUWENTONG-BAYAN
ANG ALAMAT NI
BERNARDO CARPIO
ANG ALAMAT NI
MARIANG MAKILING
https://www.vigattintourism.com/tourism/articles/Shaking-Hands-with-Maria-Makiling
ANG ALAMAT NG
M AT N
NI JIMMUEL C. NAVAL
 Inaasahan ng mag-asawang Piling at Nido na lalaki
ang kanilang magiging anak lalo na’t nangingitim ang kili-
kili, leeg at iba pang tagong bahagi ng katawan ng
nagbubuntis na si Piling.

Nakipagpustahan pa si Nido sa magiging anak nila ni

Mabait si Alexandra. Hindi ito umiiyak
Piling ngunit sa bandang huli ay natalo rin ang kanyang
tuwing gabi. Hindi nito pinpahirapan at
siyento sisenta peso. Nanghinayang si Nido sa natalong
binibigyan ng sakit ng ulo ang amang si Nido.
pera ngunit binalewala nalang niya ito dahil malusog
Kahit pa daw saksakan si Alexandra ng DPT ay
naman ang anak nitong si Alexandra kahit di ito napa-
hindi lang man ito iiyak. Ayon sa kanyang
ultrasound.  
Doktora sa Center ay normal lang sa kagaya ni
Alex ang ganoon. Sa murang edad ay hindi pa
kakikitaan ng totoong ngiti. Si Alex ay nagsilbing
pantanggal pagod ni Nido. Kapag nakikita ni Nido
ang kanyang mga ngiti ay biglang napapawi ang
kapaguran nito sa trabaho. 
 Bininyagan si Alex sa araw mismo ng kanyang
kaarawan sapagkat sa katwiran ng ama ay makakatipid
pa sa gastos. At kahit pa ilang pares ng ninang at
ninong ang kukunin ay tiyak na singkwenta pesos lang
ang pinakamataas ng mga ito. Halos sabay din ang
pagkatutong maglakad at magsalita ni Alex. Sa
paniniwala ng lola ni Alex ay swerte ang ganoon.   ito.
Nang tumuntong si Alex sa unang baiting ay
kapansin-pansing may problema si Alex. Hindi ito
lubos mapagtanto ng ama dahil noong Nursery at
Kinder ay nagkaroon din naman siya ng karangalan,
kaya imposibleng mahina siya sa klase. Dumating ang
isang araw na kinausap ni Nido ang Guro nito at
napag-usapang ang problema lang kay alex ay ang
pagiging barumbado nito. Kung kumilos siya ay
parang isang lalaking malalaki ang braso. 
Bago tuluyang umuwi ay dumaan sila sa Jollibee.
Dito rin tinanong ng ama kung bakit ayaw nitong gawin
ang ipinapagawa ng guro tuwing reading class. Hindi
ito sinagot ni Alex at nagpatuloy sa paglalaro. Hindi
narin nagtaka ang ama dahil napagtanto niyang hindi rin
naman nakita at naramdaman ni Alex ang mga salitang
Naisip ni Nido na magpa-adbertise ngunit
napagtanto niyang wala siyang tanging yaman kundi si
Alex na di marunong bumigkas ng M para sa mama at
N para sa nanay dahil wala naman siya nito. Sa huli ay
napatanong si Nido kung binibini pa ang guro ni Alex
dahil balak na niyang umentuhan ng nana yang anak
niyang di lumaki sa mga gatas na nagpapataaas ng IQ
AT EQ.