ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΚΡΑΝΙΟΣΤΟΜΑΤΟΓΝΑΘΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ι

Εμβιομηχανική του φατνιακού οστού - Οστική γήρανση

Σύγχρονα δεδομένα για τη βιολογία του οστού
Από τις ιστολογικές μελέτες στην εποχή της Μοριακής Οδοντιατρικής

Δημήτρης Κωνσταντώνης
Ορθοδοντικός DDS, MS, PhD

© D.Konstantonis, 2021
 Σκοπός – Στόχοι του μαθήματος
 
 
Σκοπός του μαθήματος:

• να παρουσιάσει τις σύγχρονες θεωρίες βιολογίας του οστού δίνοντας έμφαση στον μηχανισμό οστικής
αναδιαμόρφωσης που συντελείται σε μοριακό επίπεδο.
 
Στόχοι του μαθήματος είναι να γνωρίζουν οι φοιτητές

• τους εμπλεκόμενους ιστούς καθώς και τους παράγοντες που επηρεάζουν την οστική αναδιαμόρφωση
• τις θεωρίες που έχουν προταθεί για την απόκριση των ιστών κατά την άσκηση δύναμης
• τη σύγχρονη θεωρία που εξηγεί τη μετατροπή της δύναμης σε βιολογική διεργασία
• τα οστεοειδικά σηματοδοτικά μονοπάτια που ενέχονται στην οστεοβλαστική διαφοροποίηση
• τις αλλαγές που επιφέρει η ηλικία στο σύστημα κυτταρικής μικρο-εμβιομηχανικής και κατά συνέπεια
στην παθολογία του οστού
• τι θα αλλάξει στην κλινική οδοντιατρική την εποχή της μοριακής οδοντιατρικής
 Σύνοψη

Το σεμινάριο στοχεύει σε μια κριτική ανασκόπηση των σύγχρονων θεωριών φυσιολογίας του οστού με έμφαση στα συστήματα κυτταρικής μικρο-εμβιομηχανικής
κατά την οστική αναδιαμόρφωση.

Οι οδοντικές και περιοδοντικές δομές δέχονται μηχανική φόρτιση κατά τη στοματική λειτουργία αλλά και στην άσκηση ορθοδοντικής δύναμης. Οι μηχανισμοί που
οδηγούν στη διαφοροποίηση των ιστών έχουν διερευνηθεί διεξοδικά σε ιστικό και κυτταρικό επίπεδο.
Επί του παρόντος, στην ταχέως αναπτυσσόμενη εποχή της Μοριακής Οδοντιατρικής, ο ρόλος-κλειδί έγκειται στα «μηχανικά σηματοδοτικά μονοπάτια » μέσω των
οποίων προκαλούνται τα βιολογικά φαινόμενα.

Οι κύριοι μεσολαβητές του μηχανικού στρες στο φατνιακό οστό είναι τα κύτταρα του περιοδοντικού συνδέσμου (ΠΔΣ). Ο ΠΔΣ αποτελείται από έναν ετερογενή
πληθυσμό που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μη διαφοροποιημένα πολυδύναμα μεσεγχυματικά κύτταρα και ινοβλάστες. Οι περιοδοντικοί ινοβλάστες έχουν την
ικανότητα να διαφοροποιούνται σε οστεοβλάστες ως απόκριση σε διάφορα εξωτερικά μηχανικά ερεθίσματα. Αυτό το χαρακτηριστικό των ινοβλαστών του ΠΔΣ
παίζει σημαίνοντα ρόλο στην αναγέννηση του φατνιακού οστού και στην επιτάχυνση της αναδιαμόρφωσης.

Η σύγχρονη έρευνα παρέχει επιστημονικά δεδομένα που διευκρινίζουν τη μοριακή απόκριση των ανθρώπινων ινοβλαστών του ΠΔΣ μετά από μηχανική διέγερση.
Οι ιντεγκρίνες, στρατηγικά τοποθετημένες στις εστίες προσκόλλησης, δρουν ως μόρια προσκόλλησης κυττάρων και ως υποδοχείς μηχανικών σημάτων. Κατά την
εφαρμογή στρες μια σειρά βιοχημικών αποκρίσεων εκφράζονται μέσω σηματοδοτικών αλληλουχιών που περιλαμβάνουν GTPases, MAPKs, παράγοντες
μεταγραφής όπως AP1 και Runx2, διεγείροντας το δυναμικό πρόσδεσης του DNA σε συγκεκριμένα γονίδια οδηγώντας έτσι σε διαφοροποίηση προς οστεοβλαστικό
φαινότυπο. Ταυτόχρονα, η ενεργοποίηση των κυτοκινών RANKL-RANK-OPG ρυθμίζει τη δραστηριότητα των οστεοκλαστών επάγοντας την οστική απορρόφηση.

Η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος μαζί με τα νέα δεδομένα της Μοριακής Βιολογίας θα παρέχουν τη μακρά αναμενόμενη ώθηση στις Βιολογικές
Επιστήμες. Η Οδοντιατρική, επιστήμη εξαρτώμενη από τη βιοτεχνολογία αναμένεται να λάβει σημαντική ώθηση.
 1η ενότητα

Βιολογία του φατνιακού οστού

Στη διατήρηση της δομικής του ακεραιότητας αλλά και στην προσαρμογή του κατά την άσκηση δυνάμεων,
το φατνιακό οστό έχει έναν αναπάντεχο σύμμαχο-κλειδί:

τον περιοδοντικό σύνδεσμο

periodontal ligament (PDL)

#alveolar bone #periodontal ligament #stem cells #fibroblasts #basic multicellular unit #growth factors
#transcription factors #Runx2 #cleidocranial dysplasia
 Περιοδοντικοί ιστοί που εμπλέκονται στην οστική αναδιαμόρφωση

• Ο περιοδοντικός σύνδεσμος (ΠΔΣ)

• Το φατνιακό οστό

© D.Konstantonis, 2021
 Ο περιοδοντικός σύνδεσμος

• Χαλαρός συνδετικός ιστός .15 - .40 mm που

καταλαμβάνει το χώρο μεταξύ του δοντιού και του
φατνιακού οστού.

• Ετερογενής κυτταρική κατασκευή με πυκνό

εξωκυττάριο στρώμα θεμέλιας ουσίας με
ενσωματωμένες ίνες

© D.Konstantonis, 2021
 οδοντίνη ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΟ

οστεΐνη
ΠΔΣ

φατνιακό οστό
courtesy: Dr. Tosios
Department of Oral Pathology, N & Kapodistrian Uni of Athens
 Ο ΠΔΣ ως συνδετικός ιστός αποτελείται από κύτταρα
και εξωκυττάρια συστατικά
Ινοβλάστες Οστεϊνοβλάστες
• προέρχονται από το
65% των κυττάρων του ΠΔΣ οδοντοθυλάκιο και μοιάζουν
• παράγουν κολλαγόνο τύπου Ι, ΙΙ ,V με τους οστεοβλάστες
• προέρχονται από αδιαφοροποίητα μεσεγχυματικά κύτταρα που μπορούν • διατάσσονται κοντά στην
να διαφοροποιηθούν σε προ-οστεοβλάστες, οστεϊνοβλάστες κα εξωτερική επιφάνεια του ΠΔΣ
• αυξημένη παραγωγή αλκαλικής φωσφατάσης, έκφραση οστεοκαλσίνης και παράγουν προοστεΐνη
και ανταπόκριση στην 1 α 25 δι-υδροξυβιταμίνη D3 • στην προοστεΐνη γίνεται η
πρόσφυση των
Αδιαφοροποίητα • σχηματίζουν ενασβεστιωμένους όζους (mineralized nods)
μεσεγχυματικά κύτταρα νεοπαραγόμενων ινών του
• προγονικά κύτταρα που ΠΔΣ
διαφοροποιούνται κυρίως σε
ινοβλάστες και
δευτερευόντως σε
οστεΐνοβλάστες και
οστεοβλάστες.
• αποτελούν σημαντικό τμήμα
του πληθυσμού των
κυττάρων του ΠΔΣ
Οστεοκλάστες
Οστεοβλάστες • διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οστική
• συμβάλλουν στη δημιουργία του απορρόφηση και βρίσκονται επίσης στην επιφάνεια
Επιθηλιακά
υπολείμματα του οστού και βρίσκονται στην του ΠΔΣ που εφάπτεται με το φατνιακό οστό.
Malassez επιφάνεια του ΠΔΣ που εφάπτεται
• Περιοχές που με το φατνιακό οστό.
αποτελούνται από
συσσώρευση ομάδων
επιθηλιακών
κυττάρων που
προέρχονται από το
έλυτρο του Hertwig
 νημάτια ακτίνης

Ινοβλάστες

Συνεστιακή μικροσκοπία σάρωσης με

laser
και μοντελοποίηση με λογισμικό
επιφανειακής απόδοσης
πυρήνας
μιτοχόνδρια
 Ο ΠΔΣ ως συνδετικός ιστός αποτελείται από κύτταρα
και εξωκυττάρια συστατικά

Θεμέλια ουσία

• Αποτελείται από πρωτεΐνες και πρωτεογλυκάνες

• Περιέχει 70% νερό
• Συμβάλει σημαντικά στην ικανότητα του δοντιού να αντέχει τη μηχανική φόρτιση

• Είναι ένα στρώμα σαν gel στο οποίο είναι ενσωματωμένα τα κυτταρικά συστατικά
όπως το κολλαγόνο
• Αποτελεί το 65% του όγκου του ΠΔΣ
 Ο ΠΔΣ ως συνδετικός ιστός αποτελείται από κύτταρα
και εξωκυττάρια συστατικά

Ίνες κολλαγόνου

Μεσοδόντιες

Οδοντοουλικές
Ουλοφατνιακές

Περιφερικές

Μεσοριζικές
ακροφατνιακές

οριζόντιες
Λοξές

Ακροριζικές

© D.Konstantonis, 2018 Οι ίνες κολλαγόνου είναι ενσωματωμένες στη θεμέλια ουσία

 Ίνες κολλαγόνου

Credits: Tom Deerinck and Mark Ellisman

National Center for Microscopy and Imaging Research, USA
 Ο περιοδοντικός σύνδεσμος
Λειτουργίες: Υποστήριξη - Αναδιαμόρφωση - Αίσθηση - Θρέψη - Ομοιόσταση

Α B

Α, Β: Υποστροφή του φατνιακού οστού μετά από απώλεια των δοντιών Courtesy: Dr Sotirios Petsaros

Γ
Δ
Γ, Δ: Ασθενής με αγκυλωμένο άνω κεντρικό τομέα (11) λόγω τραυματισμού.
Γ: Καταστροφή του περιοδοντικού συνδέσμου, αγκύλωση και απορρόφηση της ρίζας του δοντιού.
Δ: Κατά την ορθοδοντική θεραπεία το δόντι δεν συμπεριλαμβάνεται στο συρμάτινο τόξο διότι λόγω της αγκύλωσης δε δύναται να μετακινηθεί.
 Ο περιοδοντικός σύνδεσμος

Η ακεραιότητα του οστού είναι

Οι ινοβλάστες του ΠΔΣ παίζουν σημαντικό ρόλο στην
συνυφασμένη με την παρουσία περιοδοντική νόσο και στην οστική αναδιαμόρφωση που
του ΠΔΣ προκαλείται από την ορθοδοντική μετακίνηση
Bone integrity is associated with the presence of hPDLF play an important role in periodontal disease and in bone
PDL remodeling induced by the
orthodontic movement

Οι ινοβλάστες
αποτελούν την
κυρίαρχη ομάδα του
κυτταρικού
Έχουν ικανότητα για
πληθυσμού στο οστεοβλαστική
Περιοδόντιο διαφοροποίηση
hPDL fibroblasts are the major They are able for an osteoblast
cell type in periodontium (60%) differentiation

Οι ινοβλάστες εκφράζουν συγκεκριμένα Τον σημαντικό

οστεοειδικά γονίδια: παράγοντα
hPDLF express specific markers like: οστεοβλαστικής
periostin, sclerotin, N-Cadherin, διαφοροποίησης
cementum attachment protein, και the major transcription factor for
osteoblastic differentiation
alkaline phosphatase, collagen,
osteonectin,osteocalcin, osteopontin Runx2
Το φατνιακό οστό
Ανατομία

Το φατνιακό οστό αποτελείται από το έξω (παρειακό) και το

έσω (γλωσσικό) οστό ενώ το χώρο ανάμεσα τους πληροί το
σπογγώδες οστό. Μορφολογικά αποτελείται από την παρυφή, το
φατνιακό πέταλο (έσω και έξω), το μεσοδόντιο διάφραγμα και
τα φατνία.

Το ενδοφατνιακό πέταλο το οποίο σχηματίζεται από συμπαγές

οστό ονομάζεται στις ακτινογραφίες
“lamina dura”
 Το φατνιακό οστό
Ιστολογία

Ενασβεστιωμένο οργανικό υπόστρωμα που περιέχει οστικά κύτταρα

Κολλαγόνες ίνες
Παράγονται από
Θεμέλια ουσία
οστεοβλάστες
Περιβάλει τις
Κολλαγόνο τύπου Ι 95%
κολλαγόνες ίνες και
Κολλαγόνο τύπου ΙΙΙ
περιέχει γλυκοζαμίνες
5%
και άλλες πρωτεΐνες

Οστεοειδές είναι το μη ενασβεστιωμένο οργανικό υπόστρωμα

Ερώτηση: πως γίνεται η ενασβεστίωση του οργανικού υποστρώματος;

 Το φατνιακό οστό
Ιστολογία

Κύτταρα του φατνιακού οστού

Οστεοβλάστες Οστεοκλάστες
Εξειδικευμένα Πολυπύρηνα
μεσεγχυματικά κύτταρα υπεύθυνα
κύτταρα που για την οστική
δημιουργούν οστό απορρόφηση

Επενδυτικά
κύτταρα οστεοκύτταρα
Αδιαφοροποίητα Οστεοβλάστες
Οστεοβλαστικά εντός του
κύτταρα Συμπαγούς οστού
 Το φατνιακό οστό

Η διαφορετική απόκριση στη μηχανική φόρτιση μεταξύ φατνιακού και συμπαγούς οστού συσχετίζεται
με την ύπαρξη του περιοδοντικού συνδέσμου

Η οδοντική απόκριση στις δυνάμεις –μετακίνηση-

“οφείλεται”
στην ύπαρξη του περιοδοντικού συνδέσμου
 Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Βασική Πολυκυτταρική Μονάδα

Basic multicellular unit (BMU)

© D.Konstantonis, 2018

Ο σκελετός δεν είναι μια στατική δομή, αντιθέτως βρίσκεται υπό συνεχή αναδιαμόρφωση.
Η BMU είναι μια περιπλανώμενη ομάδα κυττάρων που διαλύει μια περιοχή της επιφάνειας του οστού και στη συνέχεια τη γεμίζει εναποθέτοντας νέο οστούν . Οι
οστεοβλάστες είναι κυρίαρχα στοιχεία της βασικής σκελετικής ανατομικής δομής της BMU
 Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Οστική εναπόθεση - απορρόφηση ⦿ Βασική Πολυκυτταρική μονάδα (ΒΠΜ)

Απορρόφηση οστού:
• Οι προ-οστεοκλάστες διεγείρονται και διαφοροποιούνται κάτω από την
Η ΒΠΜ αποτελείται από
επίδραση κυτοκινών και αυξητικών παραγόντων σε ώριμους ενεργούς
οστεοκλάστες. 
-Κύτταρα που εναποθέτουν οστό • Οι οστεοκλάστες αποδομούν το παλαιό οστό.  
(bone forming cells: osteoblasts, osteocytes and bone lining cells) • Τέλος της απορροφητικής διεργασίας 
-Κύτταρα που απορροφούν οστό
(bone resorbing cells: osteoclasts)
-Τα προγονικά τους κύτταρα
(their precursor cells)
-Τα σχετιζόμενα με αυτά κύτταρα Εναπόθεση Οστού:
(their associated cells: endothelial, nerve cells)
• Οι οστεοβλάστες παράγουν θεμέλια ουσία (κολλαγόνο).
• Επιπλέον, παράγουν δυο ακόμη μη-κολλαγόνες:
την οστεοκαλσίνη και την οστεονεκτίνη 
Σχετικά με την οστική αναδιαμόρφωση

Κατά το πρώτο έτος της ζωής Σε ενήλικες, η οστική

αντικαθίσταται αναδιαμόρφωση
σχεδόν το 100% του σκελετού ανέρχεται
περίπου στο 10%
ετησίως

Χρειάζονται περίπου 2–
4 εβδομάδες για να
ολοκληρωθεί η
απορρόφηση των οστών
σε κάθε κύκλο
αναδιαμόρφωσης

Κανονικά, η
διαδικασία
σχηματισμού
οστών χρειάζεται
4-6 μήνες για να
. ολοκληρωθεί
 Το φατνιακό οστό
Κύτταρα - Οστική εναπόθεση – Οστική απορρόφηση

Courtesy: Dr Tosios
Dept. of Oral Pathology NK Uni of Athens, Greece

Προέρχονται από μη-αιμοποιητικά τμήματα μυελού των οστών που περιέχει ομάδες ινοβλαστικών κυττάρων
τα οποία διαφοροποιούνται σε:
-Μεσεγχυματικά αρχέγονα κύτταρα (MSC:mesenchymal stem cells)
Οι οστεοβλάστες
-Σκελετικά αρχέγονα κύτταρα (SSC:skeletal stem cells)
-Μεσεγχυματικά αρχέγονα κύτταρα προερχόμενα από το μυελό των οστών (BMSC:bone marrow stromal cells)
-Πολυδύναμα μεσεγχυματικά αρχέγονα κύτταρα (MMSC:multipotent mesenchymal stromal cells)
 Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Μεταγραφικοί παράγοντες ελέγχου οστεοβλαστικής διαφοροποίησης

Οικογένειες αυξητικών παραγόντων που επηρεάζουν την οστεοβλαστική δραστηριότητα

• Μετασχηματίζων αυξητικός παράγων-β (TGF-β: transforming growth factor betas),

• Ινσουλινοειδής αυξητικός παράγων (IGFs: insulin-like growth factors),
• Κυτοκίνες (BMPs: bone morphogenetic proteins

Παράγοντες που υπεισέρχονται στο μεταβολισμό του οστού

• PTHrP (παραθυρεοειδής ορμόνη και τα σχετικά πεπτίδια) - οι μεταλλάξεις προκαλούν θανατηφόρο χονδροπλασία
• FGFR3 (fibroblast growth factor receptor) - οι μεταλλάξεις προκαλούν αχονδροπλασία
• Sox5, Sox6, Sox 9 - οι μεταλλάξεις προκαλούν καμπομελική δυσπλασία)
• Runx2/3 (οι μεταλλάξεις προκαλούν κλειδοκρανιακή δυσπλασία).
Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Μεταγραφικοί παράγοντες ελέγχου οστεοβλαστικής διαφοροποίησης
Οικογένεια παραγόντων Runx

Structure of the RUNX2 protein. Based on PyMOL rendering of PDB -  From Emv - Wikipedia

Οικογένεια παραγόντων Runx

• Runx1 (Cbfα2/Pebp2αB/AML1),
• Runx2 (Cbfα1/Pebp2αA/AML3)
• Runx3 (Cbfα3/Pebp2αC/AML2).

Ο Runx1 είναι ένας μεταγραφικός παράγοντας που ρυθμίζει τη διαφοροποίηση των αιματοποιητικών βλαστικών
κυττάρων σε ώριμα κύτταρα αίματος.
Ο Runx2 παίζει σημαντικό ρόλο στην οστεογένεση
 Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Μεταγραφικοί παράγοντες ελέγχου οστεοβλαστικής διαφοροποίησης
Γονίδιο Runx2

Σκελετικός φαινότυπος νεογέννητων

ετεροζυγωτικών μεταλλαγμένων
(Runx2-/+) επίμυων. Οι
ετεροζυγωτικοί επίμυες (Runx2-/+)
παρουσιάζουν ιδιαίτερες σκελετικές
ανωμαλίες που χαρακτηρίζουν την
κληρονομική ανωμαλία που στους Απενεργοποίηση του γονιδίου σε
ανθρώπους είναι γνωστή ως ............ διαγονιδιακούς επίμυες (Runx2-/-)
(από  Otto και συν. 1997) οδηγεί σε παντελή
έλλειψη ενδομεμβρανικής και
ενδοχονδρικής ασβεστοποίησης εξ’
αιτίας έλλειψης ωρίμων οστεοβλαστών
Τα μεσεγχυματικά κύτταρα σε αυτά τα
ζώα διατηρούν τη δυνατότητα περαιτέρω
διαφοροποίησης σε λιποκύτταρα και
χονδροκύτταρα.
(από  Otto και συν. 1997)
Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Μεταγραφικοί παράγοντες ελέγχου οστεοβλαστικής διαφοροποίησης
Γονίδιο Runx2
Οικογένεια παραγόντων Runx
• Runx1 (Cbfα2/Pebp2αB/AML1),
• Runx2 (Cbfα1/Pebp2αA/AML3)
• Runx3 (Cbfα3/Pebp2αC/AML2).

(http://www.genereviews.org/)
copyright (© 1993-2021 University of Washington) 

Kλειδοκρανιακή δυσπλασία:
oι ώμοι με κλασσική υποπλασία των κλειδών
μπορούν να μεταφερθούν προς τη μέση γραμμή.

Στους ανθρώπους αποτελεί το κύριο γονίδιο του οποίου οι μεταλλάξεις εκφράζονται φαινοτυπικά στην γενετική
ανωμαλία της κλειδοκρανιακής δυσπλασίας
 Ενήλικας ασθενής με κλειδοκρανιακή δυσπλασία

Χαρακτηριστική εικόνα με υπεράριθμα και έγκλειστα δόντια

Μετά την τοποθέτηση ορθοδοντικών μηχανισμών έχουν γίνει χειρουργικές αποκαλύψεις των δύο
άνω κεντρικών τομέων και επιχειρείται έλξη και διευθέτηση τους στον οδοντικό φραγμό.
 Εικόνα απόδοσης όγκου από δεδομένα
αξονικής τομογραφία κωνικής δέσμης (cbct)
ενήλικα άρρενα ασθενή με κλειδοκρανιακή δυσπλασία

Η Κλειδοκρανιακή δυσπλασία (Cleidocranial dysplasia - CCD)

είναι μια αυτοσωμική επικρατής γενετική δυσπλασία χαρτογραφημένη στο γονίδιο Runx2, μέλος της οικογενείας των
μεταγραφικών παραγόντων RUNX.
prevalence: 1/1.000.000
 Τι συνέβη ανάμεσα στους Νεάτερνταλ κι εμάς;
Διαφορές στο γονίδιο RUNX2
Photo: The New Yorker, 2011
 Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Μεταγραφικοί παράγοντες ελέγχου οστεοβλαστικής διαφοροποίησης

Γονιδιακή θέση
Χρωμόσωμα 12

Source: National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine
Ο παράγοντας μεταγραφής Sp7 ή Osterix (Osx), είναι μια πρωτεΐνη που στον άνθρωπο κωδικοποιείται από το
γονίδιο SP7. Σε μεσεγχυματικά πρόδρομα κύτταρα που εκφράζουν Runx-2, η έκφραση Osterix θα επάγει αυτά τα
κύτταρα να διαφοροποιηθούν σε οστεοβλάστες, και στη συνέχεια οστεοκύτταρα κατά τη διάρκεια της
οστεογένεσης.

O Osterix διαδραματίζει επίσης έναν διπλό ρόλο για την αναστολή της διαφοροποίησης των χονδροκυττάρων. Οι
μεταλλάξεις αυτού του γονιδίου σχετίζονται με την Οστεογένεση (Imperfecta Osteogenesis), την οστεοπόρωση και
άλλες ασθένειες των οστών.

Άλλοι μεταγραφικοί παράγοντες που ελέγχουν την οστεοβλαστογένεση: β-catenin, ATF4 και DLX5
Συνεργάζονται κυρίως με τον Runx2 και οδηγούν τα πρόδρομα κύτταρα στη οστεοβλαστική σειρά
 O Osterix
διαδραματίζει επίσης έναν διπλό ρόλο για την
αναστολή της διαφοροποίησης των χονδροκυττάρων.
Οι μεταλλάξεις αυτού του γονιδίου σχετίζονται με την
Οστεογένεση (Imperfecta Osteogenesis), την οστεοπόρωση και
άλλες ασθένειες των οστών.

Το γαλάζιο χρώμα του βολβού του ματιού είναι χαρακτηριστικό των ασθενών
με ατελή οστεογένεση
source: wikipedia
Στρεβλωμένα οστά των χεριών σε
ενήλικα ασθενή με ατελή οστεογένεση
source: wikipedia
 Σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τη βιολογία του οστού
Μεταγραφικοί παράγοντες ελέγχου οστεοβλαστικής διαφοροποίησης

Μεταγραφικοί παράγοντες
AP-1 c-Jun c-Fos

Σημαντικό ρόλο στην βιολογία του οστού παίζει ο μεταγραφικός

παράγοντας AP-1 (activator protein 1), τα κύρια συστατικά του
οποίου είναι οι πρωτεΐνες
c-Jun και c-Fos.
Αυτές οι πρωτεΐνες αποτελούν παράγοντες κλειδιά που
σχετίζονται με τη δόμηση και αποδόμηση των οστών και
υπεισέρχονται στον οστικό κύκλο

Σε μεταλλαγμένους επίμυες με διαταραχή έκφρασης των πρωτεϊνών παρατηρείται

είτε οστεοπενία και γιγαντιαίοι οστεοκλάστες είτε αυξημένη οστική μάζα
και οστεοπέτρωση (από  Bakiri και συν.)
 Παράγοντες που επηρεάζουν το ρυθμό οστικής αναδιαμόρφωσης

Ηλικία
Hunter 1778;
Φάρμακα - Βιταμίνες Ασβέστιο & ρυθμιστές ασβεστίου
Reitan 1951-1957-1964
Corticosteroids PTH Parathyroid hormone
Shimpo 2003
non-steroidal anti-inflammatory Thyroxine
Komatsu 2004
Vitamin D Calcitonin
Ren 2005-2008
Calcium Estrogens
Nakamoto 2002
bisphosphonates
Konstantonis 2014

Διαβήτης τύπου 1
 2η Ενότητα

Η ζωή εξελίσσεται γύρω από τις μηχανικές δυνάμεις

Η απόκριση του οστού στην άσκηση και στην απουσία δύναμης

Τα οστά των γνάθων υπόκεινται σε συνεχή μηχανική φόρτιση

Γιατί έχουμε πιο αδύνατο σκελετό από τους κυνηγούς προγόνους μας;

#mechanical loading #gravity #signal transduction pathways #integrins #osteoblast differentiation

#cytokines #astronauts #spaceflight osteopenia #RANKL-RANK-OPG #biology lab
 Μετατροπή της δύναμης σε βιολογική διεργασία
πριν μετά

Η συνεχής αναδιαμόρφωση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της

δομικής ακεραιότητας του οστού (ομοιόσταση)

Η οστική αναδιαμόρφωση απαιτεί υγιές περιοδόντιο και άσκηση βιολογικών δυνάμεων

Η ορθοδοντική μετακίνηση οφείλεται στην ικανότητα του φατνιακού οστού να αναδιαμορφώνεται.

Τα ορθοδοντικά σύρματα εξασκούν δυνάμεις στα δόντια οι οποίες μεταδιδόμενες στο περιοδόντιο προκαλούν τις
αντιδράσεις των κυττάρων και του εξωκυττάριου στρώματος των ιστών.
 Μετατροπή της δύναμης σε βιολογική διεργασία

By Diliff - picture taken by author, CC BY 2.5, Photo: Serena Campagnola

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=700319 Atlas of Humanity

Το μηχανικό στρες έχει από καιρό αναγνωριστεί

ως σημαντικός ρυθμιστικός παράγοντας στην ομοιόσταση των χόνδρων/οστών &
ως καθοριστικός παράγοντας της διαμόρφωσης της σκελετικής μορφολογίας
Lanyon, 1987; Raab-Cullen et al, 1994; Rubin et al, 1995)
 Ποιος θεωρείται
σημαντικός παράγων που συμβάλλει
στην ομοιοστασία του σκελετού;

Eίναι ένα φυσικό φαινόμενο:

η βαρύτητα
 Μετατροπή της δύναμης σε βιολογική διεργασία

Ο σκελετός αναδιαμορφώνεται συνεχώς στη διάρκεια της

ζωής μέσω των οστεοκλαστών που απορροφούν οστό και των
οστεοβλαστών που παράγουν νέο.

Η απορρόφηση και παραγωγή οστού αποτελεί μια ενιαία

διεργασία καθόλη τη διάρκεια της ζωής κατά την οποία ο
σκελετός ανανεώνεται διατηρώντας ταυτόχρονα την δομική
του ακεραιότητα.

Εξαιτίας της μηδενικής βαρύτητας οι αστροναύτες χάνουν 1%

οστικής μάζας
κάθε εβδομάδα παραμονής στο διάστημα.

Portrait of Astronaut Neil Armstrong, commander of

Apollo 11 mission, July 1 1969. Source: NASA
 Η οδοντική μετακίνηση απαιτεί άσκηση δύναμης πάνω στα δόντια

• Οι δυνάμεις που προκαλούν μετακίνηση των δοντιών είναι συνεχείς και πρέπει να έχουν ένα ελάχιστο μέγεθος (κατώφλι)
• Κάτω από αυτό το όριο, ο ΠΔΣ έχει την ικανότητα να σταθεροποιεί το δόντι με ενεργό μεταβολισμό
• Η ελάχιστη απαιτούμενη πίεση είναι 5 έως 10 gm/cm2 (σύγχρονη άποψη)
 Μετατροπή της δύναμης σε βιολογική διεργασία
Από τις έρευνες του Stansteadt (1904) στην εποχή της Κυτταρικής εμβιομηχανικής

OPG(+)

RANK Pre-osteoclast
(-)

c-Fos NF-kB
Osteoclast
OSTEOCLAST
nucleus

NFATc1
differentiation

Στις επόμενες διαφάνειες θα εξετάσουμε την απόκριση

των ιστών, των κυττάρων και τους μοριακούς μηχανισμούς κατά την άσκηση δύναμης
 Μετατροπή της δύναμης σε βιολογική διεργασία
Απόκριση των ιστών - Ιστολογικά ευρήματα του Standsteadt μετά από εφαρμογή ήπιας δύναμης στους άνω
τομείς κυνός

1904

Αριστερά: Περιοχή Πίεσης - Ζ: επιφάνεια ρίζας, Ρ: συμπιεσμένος ΠΔΣ, R: περιοχή οστικής απορρόφησης με πολυάριθμους
οστεοκλάστες στις κοιλότητες του Howship, K: ηλικιωμένο φατνιακό οστό με το αβέρσειο σύστημα και χωρίς καμία ένδειξη
οστικής αναδιαμόρφωσης όπως είχε περιγραφεί από τον Oppenheim.

Δεξιά: Περιοχή Τάσης – Ζ: επιφάνεια ρίζας με εμφανή οδοντίνη και οστεΐνη, Ρ: διατεινόμενος ΠΔΣ, Τ: νέες οστικές δοκίδες
προσανατολισμένες κατά μήκος των ινών του ΠΔΣ, G: σύνδεσμοι μεταξύ νέου και ηλικιωμένου συμπαγούς οστού (Κ).
 Μετατροπή της δύναμης σε βιολογική διεργασία
Απόκριση των ιστών - Ιστολογικά ευρήματα του Oppenheim

Η θεωρία αυτή, της συνεχούς -υπό πίεσης- οστικής αναγέννησης του

Oppenheim υποστήριξε την «χωρίς εξαγωγές» φιλοσοφία του Angle και
έδωσε επιστημονικό έδαφος στην ευρέως διαδεδομένη εκείνη την εποχή
πεποίθηση ότι η ορθοδοντική μπορεί να «δημιουργήσει» φατνιακό οστό.

1930
“ It hardly leaves any doubt that while osteoclasts ( ok ) are absorbing
bone on the inner wall, simultaneous formation of new bone is under way
on the opposite side of the process. At ob, near the crest of the alveolus,
compact bone has disappeared and has been replaced by cancellous bone;
the trabeculae of the latter have been arranged perpendicular to the long
axis of the tooth; k 1 , new bone trabeculae lined with osteoblasts ( ob )”.

Α: Αυθεντική σχεδίαση Β: Φωτομικρογραφία των οστικών αλλαγών μετά από παρειακή μετακίνηση
κάτω τομέα επί 40 ημέρες - Οβελιαία τομή του δοντιού.
 Για να μετακινηθεί ένα δόντι χρειάζεται δύναμη
Η έννοια της ιδεώδους δύναμης
100
Αποτελεσματικότητα ορθοδοντικήσ μετακίνησης

50

Κατώφλι

0
6 12 18 24
Διάρκεια δύναμης
ώρες/ημέρα
Η δύναμη πρέπει να έχει τα σωστά χαρακτηριστικά, όπως μέγεθος και διάρκεια.
Tο κατώφλι της δύναμης πρέπει να βρίσκεται πάνω από ένα συγκεκριμένο όριο.
 Phases of orthodontic tooth movement
according to Burstone, Reitan, και Storey:

1st phase 2nd phase 3rd phase (An

initial period of Tooth (Slight movement or (Tooth movement resumes
Movement following application no movement) at Slow or Rapid Rate)
of Force)

Burstone, C.J. (1962) Initial Phase Lag Phase Post-Lag Phase

Reitan, K. (1975) Initial Period, Initial Period, Secondary or Post-

First, or Pre- Plateau, or Hyalinization
Hyalinization Stage Hyalinization Stage Period

Storey, E. (1973) First Phase Second Phase Third Phase

 Μοριακοί μηχανισμοί απόκρισης στην άσκηση δύναμης

Οι προσταγλαδίνες, τα λευκοτριένια και ο ρόλος τους στην ορθοδοντική μετακίνηση

Το ενδοκυττάριο σύστημα των «δεύτερων αγγελιοφόρων»

Ο ρόλος της φλεγμονής στην ορθοδοντική μετακίνηση

Κυτταρική σηματοδότηση μέσω των ιντεγκρινών και των εστιών προσκόλησης

Οι κυτοκίνες – Οστική απορρόφηση

Στο Εργαστήριο Βιολογίας

 βρόγχος ανάδρασης
basic feedback loop

κέντρο ελέγχου

πληροφορία στέλνεται πληροφορία στέλνεται

3 από ειδικό μονοπάτι
4 από ειδικό μονοπάτι

υποδοχέας τελεστής

αλλαγή ανιχνεύεται
2 εκτελεί την απόκριση
από υποδοχέα 5 η μεταβλητή επιστρέφει
σε ομοιόσταση
ανισ
ορρο
πία
σήμα
1 προκαλεί αλλαγή μεταβλητή (σε ομοιόσταση)
ανισ
στη μεταβλητή ορρο
πία
 Μοριακοί μηχανισμοί απόκρισης στην άσκηση δύναμης

ΒΙΟΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Το σήμα

• Αντιπροσωπεύει πληροφορίες που ανιχνεύονται από ειδικούς υποδοχείς και μετατρέπονται σε μια
κυτταρική απάντηση η οποία περιλαμβάνει πάντοτε μια χημική διεργασία.
• Αυτή η μετατροπή των πληροφοριών σε χημικές αλλαγές, γνωστή ως μεταγωγή σήματος (signal
transduction) είναι οικουμενική ιδιότητα των ζωντανών κυττάρων

Το τελικό αποτέλεσμα μιας σηματοδοτικής οδού είναι η φωσφορυλίωση ειδικών πρωτεϊνών-στόχων,

τροποποίηση που μεταβάλει τη δράση τους, άρα και τη
δραστηριότητα του κυττάρου
Μοριακοί μηχανισμοί απόκρισης των κυττάρων
ΒΙΟΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Σήματα στα οποία απαντούν τα κύτταρα

Αντιγόνα
Γλυκοπρωτείνες/ολισακχαρίτες κυτταρικής επιφανείας
Αναπτυξιακά σήματα
Συστατικά εξωκυττάριου σήματος
Αυξητικοί παράγοντες
Ορμόνες
Φως
Νευροδιαβιβαστές
Θρεπτικές ουσίες
Οσφραντικές ουσίες
Φερομόνες
Γευστικές ουσίες
Άσκηση δύναμης
 Μηχανο-ευαίσθητα όργανα

Όργανα που αποκρίνονται στη μηχανική διέγερση Επιπτώσεις της μηχανικής διέγερσης
(όταν είναι υπερβολική ή πολύ λίγη)

• Οστά Οστεοπόρωση (Disuse Osteoporosis)

• Μύες Μυϊκή ατροφία ή υπερτροφία
• Πνεύμονες Αναπνευστικές βλάβες
• Αγγεία Επαναδιαμόρφωση ροής
• Καρδιά Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
 Που βρίσκονται στα κύτταρα οι αισθητήρες της μηχανοδιέγερσης;
Πως και που ανιχνεύονται τα μηχανικά σήματα και τι απάντηση λαμβάνουν;

Οι ιντεγκρίνες λειτουργούν ως
μόρια της κυτταρικής πρόσφυσης ΕΣΤΙΕΣ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗΣ
και ως δέκτες σημάτων μεταξύ των (Focal adhesions)
κυττάρων

Εικόνα: Διάγραμμα των υποδοχέων ιντεγκρίνης και των εστιών προσκόλλησης (από Meikle 2006)
 Εστίες κυταροσκελετικές
προσκόλλησης πρωτεΐνες της ακτίνης

ινοβλάστες

πυρήνες ινοβλαστών

Credit: Ankur Singh and Andrés García,

Georgia Institute of Technology
Source: Papachroni et al, 2009
 Μηχανικά σηματοδικά μονοπάτια υπό
μηχανική διέγερση ασκούμενη από
δυνάμεις μάσησης ή από ορθοδοντικούς
μηχανισμούς

© D.Konstantonis, 2017
 Σηματοδοτικά μονοπάτια υπό μηχανική διέγερση
IGF Integrins TGF-β/BMP

(δ) Ενεργοποίηση οστεο-ειδικών

(α) Διαταραχές στην προσκόληση των μεταγρα-
κυττάρων μέσω συμμετοχής των Actin φικών παραγόντων Runx2 και c-Jun, c-
ιντεγκρινών Src
FAK Fos
PYK
SMADS

Ras

(β) Διαβίβαση στο κυτταρόπλασμα

μέσω μικρής GTP πρωτεΐνης Raf (ε) Διέγερση του δυναμικού
MEKK πρόσδεσης του DNA σε
σύνδεσης (Rho και Rab).
συγκεκριμένα γονίδια που συνδέονται
με οστεοβλαστική διαφοροποίηση
MEK 1/2 MEK 3/6 (ALP, οστε- οκαλσίνη, κολλαγόνο
τύπου Ι)
(γ) Ενεργοποίηση μέσω του ERK 1/2 p38
μονοπατιού MAPK (ERK, JNK). MEK 1/2
nucleus

Dix5 Runx2 C-June

AP-1 C-Fos

Osterix

© D.Konstantonis, 2017 Promoters ALP BSP OC BSP COL I

Osteoblast specific genes

Αλληλλουχίες σηματοδοτικών μονοπατιών υπό μηχανικό στρες σε αδιαφοροποίητα μεσεγχυματικά κύτταρα του ΠΔΣ που δύνανται να διαφοροποιηθούν σε οστεοβλάστες
Τελικά, αυτοί οι βιοχημικοί καταρράκτες καταλήγουν σε μεταβολές στην έκφραση του γονιδίου και επαναπρογραμματισμό των κυττάρων προς ένα οστεβλαστικό φαινότυπο οστεοβλαστών.
 ΠΔΣ
ένας αναπάντεχος παίκτης-κλειδί

Ο κύκλος αυτής της οστικής αναδιαμόρφωσης που προκαλείται από

την άσκηση δύναμης διατηρείται μέσω της ύπαρξης του ΠΔΣ.

Φαίνεται ότι ο ΠΔΣ με τον πολυδύναμο κυτταρικό πληθυσμό του

δρα ως πηγή κυττάρων παρέχοντας αδιαφοροποίητα μεσεγχυματικά
κύτταρα τα οποία υπό μηχανικό στρες διαφοροποιούνται σε
οστεοβλάστες.

© D.Konstantonis, 2017
 Τι συμβαίνει μετά την οστική αναδόμηση;

Διαφοροποιημένα σε οστεβλάστες κύτταρα του ΠΔΣ παράγουν κυτοκίνες όπως

receptor activator of nuclear factor B ligand (RANKL, a member of the
membrane-associated TNF ligand family) και
osteoprotegerin (OPG)
οι οποίοι επάγουν οστεοκλαστική διαφοροποίηση και
οστικές απορροφητικές διεργασίες

Η συνεχής αναδιαμόρφωση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της δομικής ακεραιότητας του οστού (ομοιόσταση)
Μοριακοί μηχανισμοί απόκρισης στην ορθοδοντική μετακίνηση

Οι προσταγλαδίνες, τα λευκοτριένια και ο ρόλος τους στην ορθοδοντική μετακίνηση

Το ενδοκυττάριο σύστημα των «δεύτερων αγγελιοφόρων»

Ο ρόλος της φλεγμονής στην ορθοδοντική μετακίνηση

Οι κυτοκίνες – Οστική απορρόφηση

Κυτταρική σηματοδότηση μέσω των ιντεγκρινών και των εστιών προσκόλησης

Στο Εργαστήριο Βιολογίας

 Γήρανση και Περιοδόντιο

Οι κυτοκίνες

 Είναι ένας μεγάλος αριθμός πρωτεϊνικών η γλυκοπρωτεϊνικών μορίων που εκκρίνονται από το κύτταρο και ενεργοποιούν μία
σειρά χαρακτηριστικών αποκρίσεων (ανάπτυξη, διαφοροποίηση, ανοσολογική απάντηση).
 Συνιστούν μία τάξη βιολογικών τροποποιητών που σχηματίζουν ένα δίκτυο ενδοκυτταρικών μηνυμάτων τα οποία
μεταφέρονται από ειδικούς υποδοχείς με χαρακτηριστική ενζυμική δράση και ρυθμίζουν την έκφραση γονιδίων που ελέγχουν
δομικές και λειτουργικές πρωτεΐνες.
 Γήρανση και Περιοδόντιο

Οι κυτοκίνες

 Ιντερλευκίνες, (IL)
 Παράγοντες νέκρωσης των όγκων (TNF)
 Ιντερφερόνες (IFN)
 Παράγοντες ανάπτυξης
 Διεγερτικοί παράγοντες αποικιών (CSF)
 Παράγοντες που επηρεάζουν τον ρυθμό οστικής αναδιαμόρφωσης υπό
μηχανική δύναμη

ΗΛΙΚΙΑ

Σχέση γήρανσης και περιοδοντικής αποδόμησης

 παράγοντας ROS (ασθένειες σχετιζόμενες με γήρανση- δυσλειτουργά ουλικών ινοβλαστικών κυττάρων

 IL-1β (ανοσολογική και οξεία φάση φλεγμονώδους απόκρισης)

 Οικογένεια MMP (αποδόμηση οργανικού υποστρώματος)

-κολλαγονάσες (MMP-1, MMP-8, MMP-13, MMP-18)

-ζελατινάσες (MMP-2, MMP-9)
-στρωμελυσίνες (MMP-3, MMP10)
-μεταλλοπρωτεάσες μεμβράνης (MMPs-14 έως 17)

 Οι χρόνιες κυτταρικές βλάβες και οι επακόλουθες δυσλειτουργίες ενδέχεται να συμβάλουν στον προ-
περιοδοντικό φαινότυπο των ηλικιωμένων ουλικών ινοβλαστών σε συνέργεια πάντα με τη μειωμένη
ικανότητα πολλαπλασιασμού

 Η ίδια η γήρανση πιθανώς αποτελεί έναν από τους παράγοντες επαγωγής της MMP-9 μέσω διέγερσης IL-
1β, σε συνδυασμό, με τις αυξημένες συγκεντρώσεις IL-1β σε περιοδοντικούς ιστούς εξαιτίας της εφαρμογής
ορθοδοντικών δυνάμεων
 ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ & Υποδοχείς
κυτοκινών

Οι κυτοκίνες είναι ένας μεγάλος αριθμός πρωτεϊνικών

η γλυκοπρωτεϊνικών μορίων που εκκρίνονται από το
• Ιντερλευκίνες, κύτταρο και ενεργοποιούν μία σειρά χαρακτηριστικών
• Παράγοντες νέκρωσης των όγκων (TNF) αποκρίσεων (ανάπτυξη, διαφοροποίηση, ανοσολογική
απάντηση).
• Ιντερφερόνες
• Παράγοντες ανάπτυξης Συνιστούν μία τάξη βιολογικών τροποποιητών που
• Διεγερτικοί παράγοντες αποικιών (CSF) σχηματίζουν ένα δίκτυο ενδοκυτταρικών μηνυμάτων
τα οποία μεταφέρονται από ειδικούς υποδοχείς με
χαρακτηριστική ενζυμική δράση και ρυθμίζουν την
έκφραση γονιδίων που ελέγχουν δομικές και
λειτουργικές πρωτεΐνες.
Η δυσκολία κατανόησης των βιολογικών μηχανισμών των
κυτοκινών οφείλεται:
στον μεγάλο αριθμό και την πολυπλοκότητα τους όπως
και στα δύο παρακάτω φαινόμενα:

Πλεονασμός
Ικανότητα πολλαπλών κυτοκινών να ασκούν παρόμοιες
δράσεις

Πλειοτροπία
Πολλαπλά βιολογικά αποτελέσματα
 PRE
OSTEOBLAST

OPG RANKL ? nucleus

? MAPK/ERK
MAPK/p38 Keep an eye on
Polycystin
-2
PC

RANKL(-) -1
PC
transduction???????
ΟΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ ec epto
rs
n or
ΥΠΟ me
ch a

mechanical stress
ΜΗΧΑΝΟΔΙΕΓΕΡΣΗ OPG(+) Orthodontic force

RANK (-) Pre-osteoclast

c-Fos NF-kB Osteoclast

OSTEOCLAST
nucleus

NFATc1
differentiation

© D.Konstantonis, 2018
Άσκηση – Mηχανική διέγερση και οστό
ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ
Cosmonaut Sergei Krikalev,
Russia's Federal Space Agency,
Expedition 11 commander,
Soyuz commander. 3/2005
Credits: NASA

ESA astronaut Frank De Winne, Expedition 21

commander, equipped with a bungee harness,
exercises on the Combined Operational Load Bearing
External Resistance Treadmill (COLBERT) in the
Harmony node of the International Space Station.
10/2009 Credits: NASA
Οστική αναδιαμόρφωση σε ενήλικες

Περιορισμοί
-γήρανση των ιστών
-περιοδοντοπάθειες
-οστεοπορωτικά φαινόμενα
 Ηλικία και οστό

Οστική πυκνότητα
Ηλικία Ψαθυρό οστό Οστική ελαστικότητα
Αντοχή σε μηχανική φόρτιση

Εκφυλιστικές μορφολογικές μεταβολές στις οστεοβλάστες και μείωση της ικανότητας για
διαφοροποίηση και πολλαπλασιασμό

ALP, COL I, OCN, RANKL

Runx2
Οι μεταβολές που παρατηρούνται σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο στα οστά πιθανόν
να σχετίζονται με μειωμένη ικανότητα των κυττάρων στην απόκριση σε μηχανικές
φορτίσεις γεγονός που βρίσκεται σε συνάρτηση με το ρυθμό της οστικής αναδιαμόρφωσης
 Ηλικία και Περιοδοντικός σύνδεσμος

Εξωκυττάρια θεμέλια ουσία

Ηλικία Διαφοροποίηση προς
οστεοβλάστες

Μειωμένη ικανότητα των ινοβλαστών προς διαφοροποίηση σε οστεοβλάστες

Cox-2, IL-1β, IL-6

ALP, COL I, OCN, PGE2, tPA
Runx2, AP1 MMP-2,MMP-8
 Ηλικία, Περιοδόντιο και Μετακινήσεις
υπό μηχανική δύναμη
-Τα πειραματικά δεδομένα αφορούν κυρίως σε πειραματόζωα
-Αργοπορημένη αρχική αντίδραση των ιστών ή
βραδύτερη αναδιαμόρφωση του οστού και του ΠΔΣ
-Δημιουργία ζώνης υαλινοποίησης στους ενήλικες

Ρυθμός ορθοδοντικής μετακίνησης (ΡΟΜ)

Μειωμένη ικανότητα των ινοβλαστών προς διαφοροποίηση σε οστεοβλάστες

Reitan, 1951 – Kabasawa, 1996 – Kyomen, 1997 - Bridges, 1998 – Nakamoto,2002 - Shimpo, 2003 - Komatsu, 2004 – Ren, 2005, 2008
Μοριακοί μηχανισμοί απόκρισης στην ορθοδοντική μετακίνηση

Οι προσταγλαδίνες, τα λευκοτριένια και ο ρόλος τους στην ορθοδοντική μετακίνηση

Το ενδοκυττάριο σύστημα των «δεύτερων αγγελιοφόρων»

Ο ρόλος της φλεγμονής στην ορθοδοντική μετακίνηση

Κυτταρική σηματοδότηση μέσω των ιντεγκρινών και των εστιών προσκόλησης

Οι κυτοκίνες – Οστική απορρόφηση

Στο Εργαστήριο Βιολογίας

 Στο εργαστήριο Βιολογίας
Εργαστήριο Κυτταρικού Πολλαπλασιασμού και Γήρανσης

Στατικό μοντέλο Δυναμικό μοντέλο

Μηχανισμός εφαρμογής μηχανικού στρες
Στατικό μοντέλο μηχανικής διέγερσης. Α: εύκαμπτο
ορθογώνιο σκεύος σιλικόνης. Β: βαθμονομημένη πλάκα που
υποδεικνύει την εφαρμοζόμενη παραμόρφωση σκεύους
σιλικόνης. C: Κατεύθυνση της εφαρμοζόμενης δύναμης
Μηχανισμός εφαρμογής κυκλικής μηχανικής διέγερσης
Το “δυναμικό” σύστημα είναι ένα μοντέλο που χρησιμοποιείται για
μελέτη της ανταπόκρισης των κυττάρων στο επαναλαμβανόμενο
μηχανικό στρες. Το σύστημα αυτό μέσω του εμβόλου εφαρμογής
περιοδικού μηχανικού στρες έχει τη δυνατότητα μίμησης της
φυσιολογικής άσκησης δύναμης στα δόντια και στα κύτταρα του
ΠΔΣ.
 RESEARCH TEAM

National & Kapodistrian

University of Athens

SCHOOL OF DENTISTRY
DEPARTMENT OF ORTHODONTICS

National & Kapodistrian

University of Athens

SCHOOL OF MEDICINE
DEPARTMENT OF BIOLOGICAL CHEMISTRY
 Η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος μαζί με τα νέα δεδομένα της Μοριακής Βιολογίας θα παρέχουν τη μακρά αναμενόμενη ώθηση στις
Βιολογικές Επιστήμες.

Η Οδοντιατρική, επιστήμη εξαρτώμενη από τη βιοτεχνολογία αναμένεται να λάβει σημαντική ώθηση.

Απορίες ή παρατηρήσεις στο

dikons@gmail.com

Δημήτρης Κωνσταντώνης Ορθοδοντικός DDS, MS, PhD

© D.Konstantonis, 2021