SI NDIKON NDOTJA E AJRIT NE SHENDETIN TONE?

• Ndotja e ajrit eshte pergjegjese per disa semundje te renda. Cdo dite
shendeti I shume njerezve shkaterrohet ose rrezikohet nga ndotja e ajrit.
Ka shume kimikate qe ndikojne negativikisht ne trupin e njeriut. Se sa
shume semuren varet nga kimikati ndaj te cilit jane ekspozuar. Te
moshuarit kane me shume gjasa t’I marrin keto semundje
SEMUNDJET NGA NDOTJA E AJRIT
• Shume semundje shkaktohen nga ndotja e ajrit
edhe pa qene ne trupin tuaj per nje kohe te
gjate. Keto semundje jane: bronkiti, kanceri I
mushkerive, semundjet e zemres etj
• Pra cfare e shkakton ndotjen e ajrit?
Ndotesi me I zakonshem jane makinat,
fabrikat, termocentralet etj
 SHTETET QE DALLOHEN PER NDOTJEN E AJRIT

• KINA • BANGLADESH
• SH.B.A • PAKISTAN
• RUSIA • INDIA
• MEKSIKA • MONGOLIA
• JAPONIA • AFGANISTANI
SEMUNDJET QE MUND TE MARRESH NGA PIRJA E UJIT TE PISET
• Semundjet: kolera, tifoja, hepatitis,diarrhea, kolera etj
• Keto semundje I kushtojne jeten 5000 femijevene dite dhe dy
million femijeve ne vit
• Ne vitin 2001 1.96milione njerez vdiqen nga diarreja
• Diarreja eshte bere nje semundje aq serioze saqe ka vrare me
shume femije se sa njerez te humbur ne luften e dyte
boterore
NDIKIMET NE SHENDET TE VRIMES SE OZONIT

• Cdo 1% renie e ozonit mendohet se shkakton

rritje te kancerit te lekures 4-6%
• Programi I mjedisit te kombeve te bashkuara
parashikon 26% rritje te tumoreve te lekures jo-
melanpoma per cdo 10% thyerjes se ozonit
• Kjo do te thote 300.000 raste me shume per
kancer lekure cdo vit
PASOJAT PSIKO-SOMATIKE TE NDOTJES SE UJIT DHE TOKES
• Semundje kanceroze (tumore)
• Semundje te mushkerive
• Dhimbje/semundje te vesheve
• Skuqje/infeksione te syve
• Infeksione ne rruget e frymemarrjes
• Hepatite
• Dhimbje te stomakut, te vjella, diarre
• Demtime te sistemit nervor
• Stres
• Depresion
• Rritje te numrit te vdekjeve te njerezve
EFEKTET PSIKO-SOMATIKE TE NDOTJES SE AJRIT
• Semundje te gjakut, te sistemit endokrin, tek njerezit
• Demtime te organeve te frymemarrjes, atake te astmes
• Alergji te syve, hundes, lekures
• Dhimbje koke
• Demtime imunologjike
• Semundje te zemres, melcise, veshkave
• Helmime te ndryshme nga gazet toksike
• Semundje kanceroze
• Probleme neurologjike
• Probleme nervore, te tilla si stress, akut dhe kronik, depression
etj
NDOTJA E UJIT
• Ndotja e ujit ndodh kur substancat e demshme - shpesh kimikatet ose
mikroorganizmat - ndotin nje lume, liqen, oqean ose trup tjetër uji, duke bere ujin
toksik per njerezit ose mjedisin.
• Cilat jane shkaqet e ndotjes se ujit?
I njohur si nje "tretes universal", uji eshte ne gjendje te shperndaje me shume
substanca se çdo leng tjeter ne toke. Kjo eshte gjithashtu arsyeja pse uji ndotet kaq
lehte. Substancat toksike nga fermat, qytetet dhe fabrikat shperndahen lehtesisht dhe
perzihen me te, duke shkaktuar ndotjen e ujit. Ndotesit kryesore te ujit përfshijnë
bakteret, viruset, parazitët, plehrat, pesticidet, produktet farmaceutike, nitratet,
fosfatet, plastika dhe madje edhe substancat radioaktive. Këto substanca jo gjithmonë
e ndryshojnë ngjyrën e ujit, që do të thotë se shpesh janë ndotës të padukshëm.
PASOJAT NEGATIVE TE SHPYLLEZIMIT
• Prishet ekosistemi
• Prishet mikroklima
• Mungesa e oksigjenit
• Varferohet toka
• Rreshqitja e dheut
• Ngrohja globale
• Prishet bukuria e mjedisit
• Zhduken gjallesat endemike
NDOTJA E MJEDISIT
NGA SE NDODH NDOTJA E AJRIT?
• Sperkatesit bujqesor(pesticidet)
• Shperthimet vullkanike
• Perdorimi I shumte I makinave
• Gazet, tymrat e makinave
• Tymrat e fabrikave dhe uzinave
• Djegia e plehrave
• Djegia e lendeve djegese
• Termocentralet
• Centralet berthamore
NDOTJA E UJIT
NGA SE NDODH NDOTJA E UJIT
• Plehrat urbane(plastika)
• Nafta
• Ujerat e zeza
• Shiu acid
• Derdhja e mbetjeve indrustriale
• Detergjentet
• Kimikatet
• Shperthimet berthamore
• Peshkimi dinamik
NDOTJA E TOKES
NGA SE NDODH NDOTJA E TOKES
• Mbetje urbanike
• Mbetje spitalore
• Mbetje indrustriale
• Plehra kimike
• Djegia e plehrave
• Djegia e pyjeve
• Shiu acid
• Mbetjet e ndertimit
PYETJE DHE PERGJIGJE
1) Cili eshte rreziku ingrohjes globale?
Sipas studimeve te NASA-s eshte vene re se akujt e Greonlandes jane duke shkrire shume shpejt.
Masive akujsh notojne drejt oqeaneve. Nese ky process nuk do te mund te pengohet niveli I
ujrave ne Detra dhe oqeane, edhe pse ngadale do te rritet katastrofikisht.
2) Pse hollimi I shtreses se ozonit ne toke eshte I demshem?
Shtresa e ozonit qe formon nje pjese te rendesishme te shtreses se atmosferes se tokes, ndalon
rrezet e demshme ultra violet te zbresin ne siperfaqen e tokes. Vrima e shkaktuar nga
kloroflorkarboni ka rritur sasine e rrezeve ultraviolet qe futen ne atmosferen e tokes
3) Ne cfare problemesh ndikon ngrohja globale mbi njerezit?
Pasojat e ngrohjes globale jane te shumta, por nder me kryesoret lidhen me ngritjen e nivelit te
detrave, permbytjet, erozionin, kripezimin e shtresave te tokes, prishjen e te mbjellave etj.
4) Perse rrezikohet atmosfera e tokes?
Atmosfera e tokes, ka nisur te ndryshoje qe me shfaqjen e njerezimit. Cdo
dite njeriu me veprimtarine e tij pa kriter dhe nga mungesa e nje vizioni per
te ardhmen,ndot e demton bukurite dhe vlerat e saj.
5) Perse jane te demshme derdhjet e naftes?
Derdhjet e naftes ne oqeane, jane te demshme. Shtresat e naftes demtojne
krijesat e detit dhe shkaktojne zhdukjen e tyre. Nje pjese e gjallesave detare,
vdesin nga helmimi. Mbi 300.000 zogj deti, vetemne bregun atlantik te
Kanadase, vdesincdo vit per shkak te derdhjeve te naftes.
6) Perse ngrohja globale quhet efekti serre?
A e ndjenise toka po behet gjithnje dhe me e ngrohte? Kjo eshte pasoje e
ngrohjes globale. Ndotja, shpyllezimet dhe mbipopullimi, kane rritur nivelin
e ndotjes se gazrave te demshem si bioksidi I karbonit, ne atmosphere. Keto
quhengazra serre sepse jane nje lloj si mbulesat e xhamta te serave qe
lejojne te futet Brenda drita e diellit e rrisin ne menyre te ndjeshme
nxehtesine. Kjo I ka dhene emrin “efekti serre” ngrohjes globale
7) Perse eshte I demshem shiu acid?
Shiu acid eshte nje perzjerje me gazra te demshem. Ai bie mbi toke dhe shkaterron
ushqimet qe u duhen bimeve. Shiu acid krijon grimca alumini ne token e punuar qe
pengojne thithjen e ujit nga bima. Shiu acid eshte shume I demshem per jeten e
krijesave detare
8) Perse makinat me energji alternative jane me te dobishme per mjedisin?
Energjite alternative per qarkullimin e automjeteve jane shume me te pershtatshme
per mjedisin sesa perdorimi I karburantit te zakonshem. Makinat me energji
alternative nuk e ndotin ajrin dhe ndihmojne ne ruajtjen e burimeve natyrore
9) Perse letra duhet ricikluar?
Letra e ricikluar zvogelon ndotjen e ajrit me 95%. Per cdo ton leter te ricikluar priten
mbi 15 peme
10) Perse ne disa nga parqet natyrore ne australi pinguinet I veshin me pullover?
Per shkak te nje derdhjeje nafte zyrtaret ne parkun natyror te ishullit filip ne Australi
dhe ne disa parqe te tjera,pergatiten pulovra per te veshur pinguinet shpine blu.
Pulovrat ishin modeluar ne menyre te tille qe vetem koka dhe pendet e pinguineve te
mbeteshin jashte.kjo I mban ata ngrohte dhe I mbron nga helmet e mbetjeve te naftes
ne uje.
11)Perse energjia e rinovueshme e ndihmon planetin?
Energjia e rinovueshme prodhohet nga burime natyrore si drita e diellit, nxehtesia, uji
dhe era. Ajo e ndihmon planetin sepse prodhimi I saj nuk shoqerohet me elemente
ndotes.