Vietnam National University, Hanoi

Cơ học môi trường liên tục

Chương 3: Động lực học môi trường

liên tục

1
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng
 Định luật 0, hay nguyên lý cân bằng nhiệt động, nói về cân bằng nhiệt
động. Hai hệ nhiệt động đang nằm trong cân bằng nhiệt động với nhau khi
chúng được cho tiếp xúc với nhau nhưng không có trao đổi năng lượng. Nó
được phát biểu như sau: "Nếu hai hệ có cân bằng nhiệt động với cùng một
hệ thứ ba thì chúng cũng cân bằng nhiệt động với nhau"

 Định luật 1, hay nguyên lý thứ nhất, chính là định luật bảo toàn năng lượng
áp dụng vào hiện tượng nhiệt, khẳng định rằng năng lượng luôn được bảo
toàn. Nói cách khác, tổng năng lượng của một hệ kín là không đổi. Các sự
kiện xảy ra trong hệ chẳng qua là sự chuyển năng lượng từ dạng này sang
dạng khác. Như vậy năng lượng không tự sinh ra và không tự mất đi, nó
luôn biến đổi trong tự nhiên. Trong nhiệt động lực học, động cơ nhiệt là thứ
trọng tâm.

2
2
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng
 Định luật 2, hay nguyên lý thứ hai, còn gọi là nguyên lý về entropy, liên
quan đến tính không thể đảo ngược của một quá trình nhiệt động lực học
và đề ra khái niệm entropy. Nguyên lý này phát biểu rằng entropy của một
hệ kín chỉ có hai khả năng, hoặc là tăng lên, hoặc giữ nguyên. Từ đó dẫn
đến định luật là không thể chuyển từ trạng thái mất trật tự sang trạng thái
trật tự nếu không có sự can thiệp từ bên ngoài.
 Một hệ lớn và không trao đổi năng lượng với môi trường sẽ có entropy luôn
tăng hoặc không đổi theo thời gian.

 Định luật 3, hay nguyên lý Nernst, còn gọi là nguyên lý độ không tuyệt đối,
đã từng được bàn cãi nhiều nhất, gắn liền với sự tụt xuống một trạng
thái lượng tử cơ bản khi nhiệt độ của một hệ tiến đến giới hạn của độ
không tuyệt đối. Định luật này được phát biểu như sau
 Trạng thái của mọi hệ không thay đổi tại nhiệt độ không tuyệt đối

3
3
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng

4
4
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng
• Phát biểu: Tốc độ biến thiên theo thời gian của động năng và
năng lượng trong bằng công cơ học của lực ngoài trên một
đơn vị thời gian và các dòng năng lượng khác trên một đơn
vị thời gian.
(23.1)

• Năng lượng trong: trong đó u là năng l ượng trong

riêng

(23.2)

• Nhiệt năng:
(23.3)
5
5
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng

6
6
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng

7
7
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng
• Thay vào (23.1) ta thu được:

(23.4)
• Ta lại có:

• Thay vào (3.29) rồi chia cho ta có:

(23.5)

8
8
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng
• Từ phương trình chuyển động chúng ta có:

(23.6)

• Từ (23.5) và (23.6) ta suy ra:

(23.7)
Phương trình năng lượng

9
9
§23. Định luật thứ nhất của nhiệt động
lực học. Phương trình năng lượng
• Truyền nhiệt Fourier:

(23.8)
• Thay vào phương trình năng lượng:

(23.9)
• Trong đó:

10
10