Filipino 9

Noli me tangere:ang
paggising
 Mga Layunin
1. Natitiyak ang pagkamakatotohanan ng
akdang napakinggan sa pamamagitan ng pag-
uugnay sa ilang pangyayari sa kasalukuyan.
(F9PN- IVe-f-59)
2. Naipaliliwanag ang mga kaugaliang binanggit
sa kabanata na nakatutulong sa pagpapayaman
sa kulturang Asyano. (F9PB-IVe-f-59)
3. Naipaliliwanag ang iba't ibang paraan ng
pagbibigay- pahiwatig sa kahulugan. (F9PT-IVe-
f-59)
2
MAPAGPALANG
UMAGA!
Filipino Ikaapat na
Markahan – Modyul 5:
NOLI ME TANGERE Ang
Paggising
3
 Paglinang ng Talasalitaan
“ Panuto: Bigyang-kahulugan ang mga salitang nakadiin gamit
ang iba’t ibang paraan ng pagbibigay-pahiwatig sa kahulugan.
1. Sa araw ng kapistahan ng San Diego ay hindi mahulugang
karayom ang simbahan kaya nararamdaman ng lahat ang init sa
loob.
2. Muli naman siyang sinalungat ng matanda at sinabing
hindi angkop sa bansa ang kaisipang mula Europa at kagaya ng
isang halaman, kailangan yumuko si Ibarra sa hangin kapag hitik
na ang bunga nito upang manatiling matatag.
4
 3. Pinanabikan ni Sisa ang pagdating ng
dalawang anak dahil sa ipinaghanda niya
“
ang mga ito ng hapunang pangkura.
4. Bawat tingin ng mga tao sa kanya ay tila
sugat na umiiwa sa kanyang puso.
5. Dahan-dahang lumayo ang dalawang
bangka. Nababanaagan na sa silangan ang
unang sinag ng pagbubukang-liwayway.

5
 Pagtalakay sa
Kabanata 15 Mga Sakristan
Kabanata 16 Si Sisa
Kabanata 17 Si Basilio
Kabanata 18 Mga Kaluluwang Nagdurusa
Kabanata 19 Mga Suliranin ng Isang Guro
Kabanata 20 Ang Pulong sa Tribunal
Kabanata 21 Kasaysayan ng Isang Ina
Kabanata 22 Mga Liwanag at Dilim
 y sa:
Kabanata 23 Ang Pangingisda
Kabanata 24 Sa Gubat
Kabanata 25 Sa Bahay ng Pilosopo
Kabanata 26 Bisperas ng Pista
Kabanata 27 Sa Pagtatakip- silim
Kabanata 28 Mga Sulat
Kabanata 29 Ang Umaga
Kabanata 30 Sa Simbahan
 Maraming pangyayari mula sa mga
kabanatang binasa ang masasabi nating
“
makatotohanan. Sumulat ng talata sa
sagutang papel na na binubuo ng
organisadong mga pangungusap na hindi
bababa sa anim. Tiyaking naiugnay sa mga
pangyayari sa kasalukuyan ang nilalaman
ng talata. Magbanggit ng makatotohanang
isyu o balitang nagaganap ngayon na may
kaugnay sa mga pangyayaring nakatala.
8
 Pangyayari sa Akda: Pang-aabuso at
pagmamaltrato sa mga bata
“ Pag-uugnay at pagpapatunay na
nangyayari ito sa kasalukuyan

Pangyayari sa Akda: Pagiging

iresponsable at malupit na padre de
pamilya
Pag-uugnay at pagpapatunay na
nangyayari ito sa kasalukuyan
9
 Iba’t Ibang Paraan ng
Pagbibigay-Pahiwatig sa
Kahulugan
1. Pagbibigay kahulugan sa Talinhaga o
Idyoma
Ang salitang talinhaga ay mula sa
pariralang “tali ng hiwaga” o salitang
nagtataglay ng “hiwaga” dahil sa malalim,
nakatago o kakaiba nitong kahulugan
10


Ang matatalinghagang pahayagay ay mga

salitang may kahulugang taglay
na naiiba sa karaniwan.
Ito ay mga pahayag na di tuwirang nagbibigay
ng kahulugan.
Karaniwang hinango ang kahulugan nito sa
karanasan ng tao gaya ng mga pangyayari sa
buhay o mga bagay-bagay sa ating paligid.
11
 Mga Idyoma - mga pahayag na karaniwang hango
mula sa karanasan ng tao, mga pangyayari sa buhay
at sa paligid subalit nababalutan ng higit na malalim
na kahulugan. Ang kahulugan ng mga idyoma sa ating
wika ay nakaugnay sa kultura, kasaysayan at
pamumuhay ng ating lahi kung kaya, malalim man
ang kahulugan ng mga ito, ay kaya pa ring
maunawaan ng mga kabataan kung kilala nila nang
lubos ang ating lahi at bansa.
12
 Mga halimbawa at kahulugan
nito:
1. balat-sibuyas - 4.butas ang bulsa -
maramdamin walang pera

2. buto’t balat - payat 5.bahag ang buntot -

na payat duwag

3. ilista sa tubig -
kalimutan
13
 2. Denotasyon at Konotasyon
Denostasyon – Mga halimbawa at kahulugan nito:

literal o -Ang ganda ng mga bulaklak sa

karaniwang kanyang hardin. (bahagi ng halaman
na
kahulugan ng karaniwang mabango at makulay)
salita mula sa
-Malaki na ang punong itinanim ko sa
diksyunaryo
bahay. (halamang lumalaki nang
mataas) 14
Konotasyon
May dalang nakatagong kahulugan o pansariling
kahulugan ng isang tao.
Mga halimbawa at kahulugan nito:
1. Maraming naggagandahang bulaklak na dumalo sa
pagtitipon. (babae)
2. Kadalasang mababait ang mga anak na nanggaling sa
mabubuting puno.
(magulang)
15
3.Tindi ng Kahulugan o
Klino
-pag-aayos ng kahulugan ng salita ayon sa
intensidad o tindi ng kahulugang nais ipahiwatig.

16
17
 4. Paggamit ng
contextual na clue
-Ang kahulugan ng salita ay mauunawaan ayon sa
pagkakagamit sa pangungusap.
Mga halimbawa:
-Ang panganganlong ng tulisan sa kagubatan ay hindi
nalingid sa mga guwardiya sibil. (pagtatago)
-Isang marusing na babae ang dumating sa pagtitipon.
(marumi)

18
gawain

19
kamatayan, kahit na ang iba
ay hindi naging makatarungan
sa akin, magiging maligaya pa
rin ako, nasisiyahan sa aking
dinanas. Ang aking kahapon,
kasalukuyan, ang angking
buhay, pag-ibig, at
kaligayahan ay inihahandog
ko sa kanya…” – Dr. Jose
Rizal
20
salamat sa
pakikinig

21
GAWAIN
Kung ikaw ang nasa kalagayan ng mga- inang umaasang magkaroon ng
anak na doktor dahil sa paaralang ipatatayo ni Ibarra, ano kaya ang
maaari mong gawin sa ganitong pangyayari?
⊹ A. Mas pipiliin ko ang kaligtasan ng pamilya ko kaysa sumawsaw sa
isang
⊹ bagay na maglalagay sa panganib ng aking pamilya.
⊹ B. Magpapasalamat kay Ibarra dahil sa pagpapatayo ng paaralan at
kahit
⊹ hindi matutupad ang pangarap ko sa aking anak na maging doctor
⊹ kahit paano ay naranasan naming mangarap.
⊹ C. Himukin si Ibarra na ipagpapatuloy ang magandang nasimulan.
⊹ D. Manahimik na lang kung matutuloy ba o hindi.

22
GAWAIN
⊹ Sino si Donya Consolacion? Ilarawan ang kanyang
katangian, ugali at katayuan sa buhay.
⊹ A. Siya ay isang mabuting asawa sa gobernador heneral na
may pagmamamahal sa kapwa na pumapanig sa
pagtatanggol ni Padre Damaso.
⊹ B. Isang babaeng punong-puno ng kolorete sa mukha dahil
sa kanyang pagpapanggap bilang isang mestisang Espanyol.
⊹ C. Siya ang asawa ng alperes na mapagpanggap,
mapagmataas at mapang- api sa kapwa na dati isang
labandera.
⊹ D. Si Donya Consolacion ay isang mabait na asawa subalit
dahil sa kanyang mga naranasan ay pinili nalang niyang
maging masama.
23
 May mga angkop na
ekspresyon na ginamit
sa pagpapaliwanag o
pagpapahayag ng
damdamin at saloobin.

24
Pagbibigay ng dahilan o paliwanag sa
mga bagay na maaring nangyari.

dapat, maaari, possible, kailangan

Halimbawa:
Dapat hindi ginawa ni Ibarra ang
pagtangkang pananaksak kay Padre
Damaso upang ang gulo ay
maiwasan.
25
Paghahambing o paglalahad na kung saan
nakatulong sa pagbibigay-linaw sa isang paksa sa
pamamagitan ng paglalahad ng pagkakatulad at
pagkakaiba ng dalawang bagay na pinaghambing.

mas, higit, lalo, di gaano, sing/kasing,

kapwa, di gasino

Halimbawa:
Mas pinapahalagahan ni Lucas ang pera
kaysa buhay ng kanyang
kapatid.
26
Pagbibigay ng opinyon/sariling pananaw o
haka-haka na may kinalaman sa paksa.

Sa aking palagay, sa tingin ko, ang

paniniwala ko ay,
kumbinsido akong

Halimbawa:
Sa aking palagay, kailangang malaman ng
mga kabataan ang kahalagahan Noli Me
Tangere.
27