CG208 - Hafta 4-5

Gelişim Psikolojisi II Ders Notu
Ergenlik: Toplumsal Geçişler
Dr. Aylin SALTÜRK
CG208 | Salı | 15:00-17:50 | Z01

Ne zaman sonunda bir ergen olduğunuzu anladınız?
Yetişkinliğe geçişinizi tamamlayan nedir?
Tonga gelenekleri… T U
Ergenliğe giriş ve ergenlikten çıkış bütün dünyada değişmekte:
N O
Çağdaş toplumlarda az törensel ve belirgin…
RS
Rollerin yeniden tanımlanması…
DE
Biyolojik & bilişsel olduğu kadar toplumsal rollerdeki geçişler...
Bireyleri yaşa göre farklılaştırıyoruz..
Ergenlik ve yetişkinliğe geçiş uzadı, daha belirsiz ve zorlu…
Gelişim Psikolojisi II
CG208 | Salı 15:00-17:50 | Z01 2 Dr. SALTÜRK
Toplumsal Olarak Yeniden Tanımlanma
Toplumsal olarak yeniden tanımlanma bireyin davranışı
üzerinde daha belirleyici
T U
Örn, kimlik açısından genç bir kadın olmak iş ve aile rollerini
değiştirecek, daha fazla sorumluluk verecek, benlik kavramını
değiştirecek…
N O
RS
DE
Oy vermek, bara gidebilmek, ehliyet sahibi olmak…
Bağımsızlık ve özgürlükteki bu değişmeler özerklik gelişimini
etkileyecek…
Kişilerarası ilişkilerin türündeki değişmeler: yakınlık, evlilik,
cinsellik…
İşgücüne katılım: başarı…
Toplumsal Bir Buluş Olarak Ergenlik
Biyolojik, bilişsel gelişimler kendi başına önemli, ama bir
dönem olarak ergenliğin tanımlanması toplumsal bir buluş
(Fasick, 1994; Lapsley et al, 1985)…
«Buluşçular»
T U
N O
R S
Ergenliği toplum nedeniyle mi olduğundan farklı görüyoruz?
D E
Her zaman ergenler var
Buluşçulara göre…
mıydı?
o 19.yy ortasına kadar (Sanayi devrimi)

o 16 ve 17nci yy. tarım toplumlarında «minyatür yetişkinler»
iş gücüne katılım, mülk sahibi olmaya göre ayrım…
o Sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan yeni örüntüler…
o Katılımdan çok bir hazırlanma dönemi olarak ergenlik
tanımı yapılması değişen ekonomik yapıya uygundu (azalan
iş fırsatları, yetişkinlerle rekabet)…
T U
o Daha az yetkin, daha çok rehberliğe ihtiyaç duyan bireyler
N O
o Sanayileşmenin getirdiği kaygı verici değişimler… «çocuk
korumacılar»
RS
o 19ncu yy sonuna kadar böyle değildi… şimdi neredeyse her
toplumda «ergenlik» mevcut
DE
o Ergenlik tanımının diğer iki terminolojisi: yeniyetme
(teenager) & gençlik
Statülerdeki Değişimler
Ergenlikte toplumsal statüdeki değişimler çift yönlüdür: hem
ergene belli ayrıcalıklar verilir, hem de bu artan güç toplumsal
U
olarak kendisinden beklenenlerde de artış sağlar.
T
N O
Kişilerarası Statülerdeki Değişimler
RS
Bayramlarda kurulan sofralarda yetişkin-çocuk ayrımı, genç
DE
insanın «yetişkin» masasına oturabilmesi…
Siyasal Statülerdeki Değişimler

Toplum kararlarına katılım hakkı: oy verebilme, askerlik…
Ekonomik Statülerdeki Değişimler
Ayrıcalıklar kadar yeni yükümlülükler… mülk sahibi
olabilme vb.
Belli iş rollerine katılım…
T U
N O
Yasal Statülerdeki Değişimler
RS
Alkollü içki kullanma/alma, araç kullanma…
Yeni yasalara tabi olma:
DE
o Hangi kronolojik yaş? Ciddi şiddet suçunda nasıl
hareket edilmeli? Görüş ayrılıkları…
o Ergen gebelikleri, doğum kontrol yöntemi kullanımı
konusunda vasi gerekliliği…
Ergenlik: Aileler
Dr. Aylin SALTÜRK
CG208 | Salı | 15:00-17:50 | Z01

Orta Yaşlı Ana Babalar
40’lı yaşlar… Orta Yaş Bunalımı
U
Ana baba ve ergenin gelişimsel kaygıları özünde birbirini
tamamlıyor…
Bedensel & ruhsal değişimler…
O T
Zaman & gelecek kaygısı…
S
Güç & statü, seçenekler… N
30 yıl öncesinden E
R
daha yaşlı… D
durum çok farklı, artık ana babalar
«Ergenlik ana babalığın en zor dönemi…»
Aile Gereksinimlerinde Değişimler
Bir sistem olarak ailenin ihtiyaçları….
«Sandviç kuşağı» olmanın zorlukları…

T U
Mali baskılar…
Akran grubunun önemi… N O
S
R dar ama ergenlikte bambaşka…
Çocuğun toplumsal E dünyası
D yükümlülüklerine verilen önem fazla…
bazı kültürlerde aile
**Değişime ayak uydurmanın kültürel boyutu var
Aile işlevlerinde değişimler… «Yetişkinliğe hazırlama»
Aile İlişkilerinde Değişimler
Daha eşitlikçi ilişkiler…
Ama gerçeklikler çok farklı (SED, kültürel ardalan vb)…
T U
Aile yaşamı hakkında farklı anlayışa sahip olma çatışma
yaratıyor…
N O
Ergenlikte bilişsel & biyolojik olgunlaşma sistemi bozuyor…
RS
Güç kimdeyse, onun dediklerini yapmaya zorlanma tipik
tartışmaları başlatıyor…
DE
Yakınlık derecesindeki azalma (duygusal değil fiziksel mesafe,
mahremiyetin artması)…
Ana babanın ruh sağlığı da etkileniyor…
Boyun eğme, katılmama, çekip gitme…
Çatışmada artış ergenliğin sonundan önce görülmüyor (Asya

kökenli Amerikalılarda)… Özerklik gelişimi toplulukçu
kültürlerde daha yavaş/geç oluyor…
T U
N O
Çatışmaların bir diğer kaynağı iletişim dili…
RS
Bilişsel becerilerin gelişimi: yaşla birlikte ideal ve gerçek aile
DE
portresi arasındaki boşluk açılıyor…
Ergenlik bir özgürlük devri değil miydi?...

Ergenliğe ait inanç türleri ve bilgi kaynakları kafa karıştırıcı
oluyor…
Aile İlişkilerinde Cinsiyet Farkları
Aslında çocuğun cinsiyetine göre K/E ayrımı çok çok az…

Ama ana babanın cinsiyetine göre farklılıklar daha belirgin…
T U
Anne daha yakın, baba nesnel bilgi kaynaklarında destek ve
rehberlik sağlıyor…
N O
**anneyle daha sık kavgalar (ama ilişkiyi zedelemiyor)
RS
Toplumsal cinsiyet rollerindeki değişimler…
DE
Aile İlişkileri ve Ergen Gelişimi
Bazı ana babalık modelleri sağlıklı gelişimle ilişkili midir?

**Toplumsallaşma çift yönlü bir yoldur!
T U
Ergenin mizacı…
N O
Genetik aktarımlar…
R S
D
Çift yönlü olmaya E
dikkat: İlgisiz ana babası olan çocukta
antisosyal davranış bekleriz, ama öfkeli mizacı olan ergende
sorunlu ana babalık daha fazla olur…
Ana Babalık Tutumları ve Etkileri
Baumrind (1967): ana baba talepkarlığı ve duyarlılığı

Birbirinden bağımsız boyutlar, birleşimleri farklı tipolojiler
yaratıyor…
T U
4’lü sınıflandırma
N O
o
RS
Yetkili (açıklayıcı otoriter – demokratik)
o
o
Yetkeci (otoriter)
İlgisiz/kayıtsız DE
o İzin verici
Ana Babalıkta Diğer Konular
o Ana babalıkta etnik farklılıklar…

o Özerklik ve bağlanma…
o Kardeşle ilişkiler…
T U
o
O
Modern toplumlarda ergen aileleri: değişen toplumsal
roller… N
RS
o Ergen gelişimi & değişen aileler: evlilik çatışmaları ve
E
boşanma, ana babanın çalışması, ekonomik stres…
D
Ergenlik: Akran Grupları
Dr. Aylin SALTÜRK
CG208 | Salı | 15:00-17:50 | Z01

Modern toplumlarda ergenler akranlarıyla hatırı sayılır bir
ölçüde fazla zaman geçiriyorlar… arkadaşlarla geçirilen zaman
ergenlik boyunca daha da ödüllendirici bir hal alıyor…
T U
N
sahip (modernleşme insanları yaşa O
Okullar çocukların arkadaşlıklarını belirlemede önemli role
göre sınıflandırıyor)…
«akran grubu» kavramı..R

S
D E
Ergende kimlik gelişimi ve cinsellikten bahsedeceksek akran
gruplarını mutlaka değerlendiriyor olmalıyız…
Akran Gruplarının Kökeni
Bütün toplumlarda görülüyor…
T U
Akran ilişkileri evrensel olsa da «yaşa göre ayrışmışlık»
evrensel değil, modern toplumlara özgü…
N O
RS
Yetişkin-çocuk yalıtılmış halde, sadece akraba olan yetişkinle
DE
bağı var… Asya ülkelerinde, daha az sanayileşmiş
toplumlardaysa daha çok ana babayla vakit geçirme söz
konusu… ABDde %15, Hindistan’da %40 oranında anne
babayla vakit geçirmek…
Akran Gruplarının Eğitimsel Kökeni
Eğitimciler ilk defa 19ncu yy ortalarında yaşa göre

«sınıflama» gerçekleştirdiler… Yine de 20nci yy’ın ikinci
çeyreğine kadar bir çok ergen
T U
bundan etkilenmedi (okulda
arkadaşlığa dayalı akran
yaygınlaşamadı) N O
grupları 1930lara kadar
R S
1930dan
olmayan gençler
E
önceki ergenlerde durum: bilinmiyor… okulda
D çalışıyor ve yetişkinlerle iletişime
geçiyordu…
Eğitimsel yaşa göre sınıflamanın etkisi toplum yaşamının her

alanına yayıldı…
İş, Aile ve Akran Grupları
Çocuk işçilere yönelik yasaların varlığı…
Ortaöğretimin yükselişi…
T U
Annelerin işgücüne katılması… N O
RS
DE
Nüfustaki Artış
Ergen nüfusundaki artış (baby boom, 2nd WW…)
T U
Değişen sh, maddi kaynak, eğitim, sağlık ihtiyaçları…
«Bölük»lerin davranışlarını anlamak: N O

*Bölük: belli dönemde doğan kişiler
RS
DE
Akran Grupları: Sorun mu Gereklilik mi?
1. «gençlik kültürü« nün gelişmesine yol açıyor…
James Coleman – 1961, Ergen Toplumu

T U
N O
Okul başarısına daha az önem verme: ana babanın
talepleriyle daha az ilgililer…
RS
İşsizlik, ergen intiharı, madde/alkol kullanımı ile ilgili
DE
sorunlar…akran gruplarının doğası ve gücü tarihsel
dönemlerle değişiyor…
Akran baskısı: hem olumlu hem olumsuz yönlerde…
Özetle, modernleşmenin kaçınılmaz ve gerekli bir yan ürünü
2. Yetişkinler tek başına yeterli gelmiyor, akran
grupları şart…
Az gelişmiş toplumlarda her şey ailenin etrafında dönüyor…

*akrabalığa dayalı toplumlar
T U
«kişiye özel normlar»
N O
R S
Modernleşme ailenin önemini azalttı… tüm bireyler aynı norm
E
dizileri öğrenmek durumunda «evrensel normlar»
D
Evrensel normlar geçerliyse aileyle sınırlandıramazsınız, akran
grupları önemli…
Margareth Mead, 1928/1978: «postfigüratif kültürler»
Sadece büyük dedelerimizin bildiklerini bilsek, bu teknoloji
U
dünyasında hayatta kalmamıza yeter miydi?
«kofigüratif kültürler» şuan içinde T

N
inanılmaz hızlı… yeni bilgiler edinmekO bulunduklarımız, devinim
için akran rehberliği şart…
R S
D E
Örn, kofigüratif kültürdeki
dedesinden öğrenebilir,
ergen çiftçilik yapmayı büyük
ama telekonferans programında on-line
sunum yapmak konusunda akranından tavsiye alır…
«prefigüratif kültürler» gençler yetişkinlerin öğretmeni olacak…
Akran Gruplarının Doğası
Ergenlik öncesinde de var, ama ergenlikte önemli değişimler
geçiriyor…
o Sürede anlamlı bir artış
T U
o «önemli başkaları (significant other, s.o.)» sıralamasında
akranlar en başta…
N O
S
o Yetişkin denetimi olmadan daha fazla işlevde
R
bulunuyorlar…
DE
o Karşı cinsten ilişkiler artıyor… çocuklukta «cinsiyete göre
bölünme» vardı
o Daha büyük akran grupları oluşuyor…
Bilişsel, biyolojik, toplumsal geçişlerin bir sonucu olarak bu
değişimler gerçekleşiyor…
Klikler ve Geniş Arkadaş Grupları
«klikler» aynı cinsiyetteki 2-12 kişilik grup
**ergenin etkileşimde bulunduğu temel toplumsal ortam
Klik üyeleri
T U
Bağlantılılar
N O
Yalıtılmışlar
R S
İlginç sonuçlar:
Sandığımızdan daha
E
D az ergen klik üyesi… Kızlar erkeklerden
daha fazla klik üyesi… Erkekler daha fazla yalıtılmış olma
eğiliminde…
Okulların toplumsal ağındaki yerleri zamanla değişmiyor…
**değişmeyen şey kliklere katılma eğilimleri, kliklerin kendisi
değişebilir
«geniş arkadaş grupları» birbirlerini arkadaş olarak kabul etmeyip
vakit geçirmeseler de benzer imgeyi,kökeni paylaşan ergenler.
Sporcular, hapçılar, inekler, popülerler, ezikler…
**ergenin etkileşimde bulunduğu arkadaş ortamı değildir, 3 farklı
U
amaca hizmet eder:
O T
o Ergeni okulun toplumsal yapısına yerleştirmek
N
o Bazı akranlarla ilişki kurmaya yönlendirmek
o Diğerlerinden uzak tutmakS
E R
D çok ün ve kalıpyargı
Toplumsal etkileşimden üzerine kurulu
birlikteliklerdir. Somut arkadaşlığa dayalı kliklere üyelikten çok
farklıdır.
Diğer gruplara ilişkin algı abartılı ve karikatürize edilmiştir.
Klikler arkadaşlığa, sosyal becerilerin gelişimine; geniş gruplar ise
kimlik ve kendilik gelişimine katkı sağlar.
Klikler ve Geniş Arkadaş Gruplarında
Zamana Bağlı Değişimler
«katılımcı gözlem»
o Erken ergenlikte aynı cinsiyet eğilimli
T U
N O
o Zaman ilerledikçe ilgi karşı cinse geçiyor
RS
o Sonra karmaşık cinsiyetli gruplara dönüyor
o Ergenliğin sonlarında gruplar çözülüyor, 2li ilişkiler ağırlık
kazanıyor…
DE
**yakınlığın gelişiminde önemli rol oynadığını anlamak
mümkün… bu değişimlerin kaynağı ergendeki bilişsel
ilerlemeler…
Daha ayrışmış, daha geçirgen, daha az hiyerarşik gruplara
dönüşür…
Toplumsal dünya görüşleri üzerinde deT

U
N O
**akran baskısına ilişkin duyarlıktaki
belirleyici rol oynar…
artış ve azalma, akran
S
gruplarının önemini de belirliyor…
R
E
D oldukça belirleyici rolü var… ilk
o Kimlik gelişiminde
ergenlik grupları kendini tanımanın başlangıcını
oluşturuyor
o Kimlik konusunda güveni arttıkça grupların önemi azalıyor
Geniş Arkadaş Grupları
Ergenliğin Sosyal Haritası
Yetişkin kültürüne katılma
U
inekler beyinler
T
sporcular
N O
popülerler
RS
DE normaller
particiler
aykırılar maddeciler
Akran kültürüne katılma
Bir Referans Grubu Olarak Geniş
Arkadaş Grupları
Ergenin okuldaki sosyal sistemin neresinde yer aldığını
T U
gösterir… üyelerine diğer ergenlerin gözünde bir statü/kimlik
kazandırır… ancak bu çift yönlü bir durumdur: ait olduğu
N O
üyelik bir süre sora kendi benlik kavramının da bir parçası olur
RS
Akran baskısının niteliği ait olunan gruba göre değişiyor…
DE
Akran grubunun statüsü ne kadar yüksekse öz saygı da okadar
yüksek oluyor…
Akran gruplarına aidiyet etnik köken, kültür gibi ardalana göre

değişiyor mu?
Bu geniş akran grupları geçici tanışıklıklar da sunabiliyor…
Lise yıllıklarınıza bir göz atın 

T U
O
Geçici sınıf tanışıklıkları vs. Yakın arkadaşlar…
N
1-alıcıya hoş şeyler söyleme
RS
DE
2-alıcıyla ilişkisine dair şeyler söyleme
3-alıcıya tavsiye ver/bilgece sözler söyle/iyi dileklerini sun
Kliklerin Özellikleri
Neden bir klik diğerinden daha çekici oluyor?
Klik üyeleri arasındaki benzerlikler:

(i) yaş
T U
(ii) cinsiyet
N O
(iii) toplumsal sınıf
(iv) ırk
RS
Ortak ilgiler: DE
(i) okula karşı yönelim
(ii) ergen kültürüne karşı yönelim
(iii) anti-sosyal etkinliklere katılım
Arkadaşlar arasındaki benzerlik en başta kendilerine
T
toplumsallaşmanın bir sonucu mudur? U
benzeyeni seçmelerinden mi kaynaklanır, birlikte
N O
R S
Yanıtı kimi hangi bağlamda incelediğimize göre değişiyor…
alanlarda seçim D
E
Suça eğilimli davranışlarda seçim söz konusu iken, diğer
ve toplumsallaşma eş düzeyde güçlüdür…
Özetle…
akran gruplarının psikososyal gelişim üzerindeki
etkisi,
T U
N O
o Psikolojik & davranışsal sorunlar
o Kimlik gelişimi
R S
D E
o Özerkliğin gelişimi
o Yakınlık & cinsellik
o Akademik planlar
üzerinde olmaktadır…
Sorularınız için,
asalturk@aku.edu.tr
Dr. Aylin SALTÜRK

CG208 - Hafta 4-5

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

CG208 - Hafta 4-5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gelişim Psikolojisi II Ders Notu

Ergenlik: Toplumsal Geçişler

Dr. Aylin SALTÜRK

CG208 | Salı | 15:00-17:50 | Z01

Yetişkinliğe geçişinizi tamamlayan nedir?

Bireyleri yaşa göre farklılaştırıyoruz..

Ergenlik ve yetişkinliğe geçiş uzadı, daha belirsiz ve zorlu…

o 19.yy ortasına kadar (Sanayi devrimi)

Siyasal Statülerdeki Değişimler

Dr. Aylin SALTÜRK

CG208 | Salı | 15:00-17:50 | Z01

«Ergenlik ana babalığın en zor dönemi…»

«Sandviç kuşağı» olmanın zorlukları…

Aile işlevlerinde değişimler… «Yetişkinliğe hazırlama»

Çatışmada artış ergenliğin sonundan önce görülmüyor (Asya

Ergenlik bir özgürlük devri değil miydi?...

Aslında çocuğun cinsiyetine göre K/E ayrımı çok çok az…

Bazı ana babalık modelleri sağlıklı gelişimle ilişkili midir?

Baumrind (1967): ana baba talepkarlığı ve duyarlılığı

o Ana babalıkta etnik farklılıklar…

Dr. Aylin SALTÜRK

CG208 | Salı | 15:00-17:50 | Z01

«akran grubu» kavramı..R

Bütün toplumlarda görülüyor…

Eğitimciler ilk defa 19ncu yy ortalarında yaşa göre

Eğitimsel yaşa göre sınıflamanın etkisi toplum yaşamının her

Çocuk işçilere yönelik yasaların varlığı…

Ergen nüfusundaki artış (baby boom, 2nd WW…)

«Bölük»lerin davranışlarını anlamak: N O

1. «gençlik kültürü« nün gelişmesine yol açıyor…

James Coleman – 1961, Ergen Toplumu

Özetle, modernleşmenin kaçınılmaz ve gerekli bir yan ürünü

Az gelişmiş toplumlarda her şey ailenin etrafında dönüyor…

Sadece büyük dedelerimizin bildiklerini bilsek, bu teknoloji

«kofigüratif kültürler» şuan içinde T

«prefigüratif kültürler» gençler yetişkinlerin öğretmeni olacak…

Toplumsal dünya görüşleri üzerinde deT

Yetişkin kültürüne katılma

Akran kültürüne katılma

Akran gruplarına aidiyet etnik köken, kültür gibi ardalana göre

Lise yıllıklarınıza bir göz atın 

Klik üyeleri arasındaki benzerlikler:

Dr. Aylin SALTÜRK

You might also like