Badanie opinii publicznej

w Zawierciu

Prezentacja wyników badania

28 maja 2013
1
Tło badania
W Zawierciu powstała inicjatywa referendalna mająca na celu odwołanie prezydenta miasta
Ryszarda Macha.
Celem badania jest zebranie informacji o nastawieniu mieszkańców Zawiercia do tej inicjatywy
oraz o problemach miasta ogółem.

2
 Metoda badawcza

I ETAP:
Badanie jakościowe z mieszkańcami miasta
oraz z liderami opinii: 4 FGI + 6 IDI. Wywiady przeprowadzono
Celem tego etapu była analiza i pogłębienie w dn. 14-16 V 2013
rozumienia postaw mieszkańców wobec tego,
co dzieje się w mieście, wobec prezydenta,
władz lokalnych i samej inicjatywy referendalnej.
Stworzenie
optymalnego
narzędzia do
części
ilościowej
II ETAP:
Sondaż CATI na reprezentatywnej próbie Wywiady przeprowadzono
mieszkańców Zawiercia, N=500. w dn. 18-19 V 2013
Celem tego etapu była kwantyfikacja
postaw i opinii zdiagnozowanych
w pierwszym etapie – badaniu
jakościowym.

3
Postrzeganie sytuacji w Polsce i w mieście
 Jacy są mieszkańcy?
Rys 1: utknięcie w przeszłości, nostalgia za ’zakładami’
 Punktem odniesienia jest dla nich przeszłość i to, co było 15-20-25 lat temu
 Wtedy było tu pełno zakładów, zatrudniających tysiące ludzi (np. 7,5 tys.) – teraz jest bezrobocie
 Ludzie dojeżdżali do pracy PKS-ami, miasto tętniło życiem, pracowników werbowano po okolicznych wsiach
 Potem wszystko zaczęło upadać i już się nie podnosi – nie ma zakładów, nie ma PKS-u, te które zostały są w trudnej
sytuacji, zwalniają ludzi, nie płacą itp.
 Te zakłady, które istnieją, cienko przędą, np. huta wypłaca pensję w tygodniówkach albo w kryształach
 Mentalnie dla ludzi dobre funkcjonowanie miasta oznacza: duże zakłady, pewność zatrudnienia
 Pracodawca oferujący np. 60 miejsc pracy to dla ludzi ’mały pikuś’, nie na to liczą
 Mimo wielu lat życia w zmienionych okolicznościach oczekiwania są takie, jak kiedyś

Rys 2: strach, bezradność, rezygnacja

 Wiele osób bało się mówić, boją się władz – żyją w mieście, gdzie wszystko zależy od widzi-mi-się prezydenta i jego układu
(jak będzie chciał, to zniszczy każdego) – ludzie są jego zakładnikami
 Poczucie bezradności – każda władza postępuje tak samo; czasy się zmieniają, a u władzy są te same osoby i nikt nic
z tym nie robi, nie ma już nadziei – najwyraźniej władze centralne na to pozwalają, bo od lat nic się nie zmienia

MUSI SIĘ WYDARZYĆ COŚ SPEKTAKULARNEGO,

ALE POTRZEBNA JEST TEŻ EDUKACJA NT. WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARKI
5
 Jak myślą o Zawierciu? (1/2)
Miasto sypialnia, miasto starych ludzi
 W Zawierciu nie ma pracy (jeden z najwyższych wskaźników bezrobocia w województwie), a jak jest to marna – za małe
pieniądze, niestabilna
 Wiele osób mówiło o nieuczciwych pracodawcach, którzy nie wypłacają pensji, fałszują dokumenty, listy obecności, a
PIP nic z tym nie robi
 Młodzi ludzie uciekają z Zawiercia – albo wyprowadzają się zupełnie, albo wracają tylko wieczorem
 Po 17, kiedy przyjeżdża pociąg, zaczyna się ’drugie życie’ sklepów
 Na ulicach widać tylko matki z małymi dziećmi albo starsze osoby, w handlu mocno czuć, kiedy ludzie dostają emerytury –
wtedy w sklepach zaczyna się ruch
 Miasto schodzi do roli peryferiów – coraz więcej pociągów tylko przejeżdża przez Zawiercie

Miasto, które umiera

 W Zawierciu od lat nic się nie wydarzyło, gazety nie mają nawet o czym pisać
 Nie ma nie tylko pracy, ale i żadnej oferty kulturalnej, nie ma porządnego deptaka – nie ma możliwości, żeby kulturalny
człowiek trochę pożył
 Gdzie nie spojrzeć, źle się dzieje – nowe są tylko kolejne sieciowe supermarkety
Jest 17, ludzie biegną od pociągu i się cieszą, że u mnie
Gdyby mi wypłacili wszystkie zaległe pensje, jeszcze otwarte. Czasem przez tą jedną godzinę to ja
to mógłbym przez rok żyć jak król. zarobię więcej niż przez pół dnia. Mówiłem tu innym
sklepikarzom, żeby poczekali jeszcze tę jedną godzinę, ale
nie wszyscy chcą słuchać.
6
 Jak myślą o Zawierciu? (2/2)
Miasto bez wizji
 Jest bardzo krótkowzroczne myślenie o mieście; rzeczy robi się nie dlatego, że przyniosą korzyść miastu, ale dlatego, że
ma się taką możliwość (coś się ’nawinie’) albo że jest to dla kogoś wygodne
 Dodatkowo brakuje przejrzystości – władza wykonuje ruchy, których nie wyjaśnia, nie komunikuje
 Sprzedaje się grunty, sprzedaje się zakłady, magazyny, budynki, a nie pyta się, co tam powstanie
 Sprzedano plac przed dworcem – tak, że teraz autobusy nie mają gdzie się zatrzymywać
 Pokrętne myślenie – firma, która rozbija żwir, jest bardzo uciążliwa dla mieszkańców – miastu się opłaca nakładanie
kar, ale nie zrobienie porządku z firmą, więc mówią mieszkańcom: dajcie sobie spokój (tym bardziej, że firma dała
10.000 zł na szpital)
 Wydaje się pozwolenia na budowę kolejnych sklepów i pawilonów, nie myśląc o tym, kto będzie w nich kupował
 Organizuje się centrum badawcze, bo akurat prezydent zna profesora z Politechniki Częstochowskiej (który mieszka
w okolicy)
 Galeria ma być super ekskluzywna, żeby przejeżdżający turysta ’mógł sobie tu kupić zegarek Cartiera’
 Projekt obwodnicy leży i nic się z nim nie dzieje, a między 9 a 18 przez miasto jedzie się ponad 30 minut
 Jest wielki potencjał (jura), Zawiercie mówi o sobie ’brama na jurę’, ale próżno jej tu szukać, PTTK nie funkcjonuje

ZAWŁASZCZANIE FUNDUSZY PUBLICZNYCH,

WYKORZYSTYWANIE ICH DO OSOBISTYCH, BIEŻĄCYCH INTERESÓW
7
 Opinia na temat obecnej sytuacji społecznej w Zawierciu
Q3. A jak Pan(i) ocenia obecną sytuację społeczną, polityczną i gospodarczą w Pana(i) mieście, w Zawierciu. Czy Pana(i) zdaniem sytuacja ta jest:
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

1% + częściej jako dobrą widzą ją:

DOBRA = 9% 8%
osoby z wykształceniem średnim
nie wiem / trudno powiedzieć
uważający, że w Zawierciu jest zmiana na lepsze, dobrze
oceniający Macha, nie chcący wziąć udziału w referendum
31% bardzo dobra {5}

+/- częściej jako neutralną widzą ją:

dobra {4}
neutralnie postrzegający sytuację w Polsce, widzący zmiany
w Zawierciu na lepsze, dość dobrze oceniający Macha, nie
chcący wziąć udziału w referendum lub planujący głosować
ani dobra ani zła {3} przeciwko odwołaniu, planujący zagłosować na Kozieła,
37% wyborcy Macha w 2010

ZŁA = 59%
zła {2} - częściej jako złą widzą ją:

osoby z wykształceniem zawodowym

22% bardzo zła {1} uważający, że w Polsce jest zła sytuacja, a w mieście
zmieniła się na gorsze, źle oceniający Macha, chcący wziąć
udział w referendum, zagłosować za odwołaniem lub nie
chcą powiedzieć jak, planujący wybierać nowego
prezydenta (w przypadku odwołania), nie chcący podać na
kogo by głosowali, głosowali w 2010 na Mazura lub Kozieła

Praktycznie tak samo źle jak sytuację w kraju widzą mieszkańcy Zawiercia sytuację społeczną, polityczną i gospodarczą w
swoim mieście.

8
 Najważniejsze problemy w Zawierciu – top2boxes
Q4. Jakie są, Pana(i) zdaniem, najważniejsze problemy obecnie w Zawierciu? Odczytam Panu(i) kilka takich problemów. Przy każdym z nich proszę powiedzieć na ile jest on ważny używając
skali, gdzie 1 oznacza zupełnie nieważny, a 5 – bardzo ważny.
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

bezrobocie 94%

likwidacja przedsiębiorstw 86%

sytuacja służby zdrowia 81%

brak klarownej wizji na przyszłość 73%

kolesiostwo / układy 72%

brak inwestycji 72%

brak wsparcia dla przedsiębiorców 54%

korupcja 51%

zła infrastruktura 55%

arogancja władzy 56%

zadłużenie państwa 42%

ważny problem {4 i 5 - bardzo ważny}

Także i problemy obecnie występujące w Zawierciu są, według mieszkańców tego miasta, odbiciem problemów
występujących w skali makro – w całym kraju. Zdecydowanie najważniejszym problemem Zawiercian jest bezrobocie, a
następnie likwidacja przedsiębiorstw. Ważna jest też problematyczna sytuacja służby zdrowia, a także brak wizji,
kolesiostwo oraz – brak inwestycji!

9
 Zawiercie a sytuacja w Polsce
Zawiercie nie obchodzi rządu, rząd nie obchodzi Zawiercia
 Jest kryzys i ogólny spadek koniunktury
 Sytuacja ogólnopolska i władze centralne nie za bardzo ludzi interesują – wiedzą, że są, ale nie widzą szczególnego
przełożenia na swoje życie – żyją tutaj
 Słowo ’poseł’ wypowiadają trochę z namaszczeniem, a trochę z przekąsem
 Problemem jest to, że władze centralne nie mają wpływu na to, co dzieje się w mieście (na sposób jego zarządzania), to jest
jakby osobny świat bez przełożenia na sytuację lokalną
 Albo – co gorsza – jest to element ogólnej kliki politycznej, która daje przyzwolenie na takie działania lokalne, która nie
kontroluje, nie pociąga do odpowiedzialności, która nie umie albo nie chce zrobić porządku; której nie obchodzi Zawiercie

Kontekst lokalny
 Sytuacja Zawiercia wydaje się typowa dla mniejszych miast w Polsce – to duże miasta się rozwijają, to tam jest praca
(Katowice, Warszawa)
 Jednocześnie są przykłady małych miast (z okolicy), które działają prężniej: Siewierz (pozyskał fabrykę Electrolux),
Sosnowiec (dzieci tam pracują) – to wzmaga złość i negatywną ocenę władz

BRAK ZAUFANIA DO RZĄDU – NIE CHCE, NIE UMIE, NIE OBCHODZI GO TO, CO SIĘ DZIEJE
LOKALNIE; TO (PEWNIE) TAKA SAMA SITWA
10
 Opinia na temat obecnej sytuacji w Polsce
Q1. Na początek chciał(a)bym zapytać o Pana(i) opinię na temat obecnej sytuacji społecznej, politycznej i gospodarczej w Polsce. Czy Pana(i) zdaniem sytuacja ta jest:
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

1% + częściej jako dobrą widzą ją:

8%
DOBRA = 8% mężczyźni
nie wiem / trudno powiedzieć
wyborcy Mazura w 2010, uważający, że w Zawierciu jest
zmiana na lepsze
32% bardzo dobra {5}

+/- częściej jako neutralną widzą ją:

dobra {4}
osoby z wyższym dochodem w gosp.dom.

neutralnie postrzegający sytuację w Zawierciu, widzący

zmiany na lepsze, planujący zagłosować na Mazura i jego
ani dobra ani zła {3} wyborcy w 2010
41%
ZŁA = 60%
zła {2} - częściej jako złą widzą ją:

bezrobotni, osoby z wykształceniem podstawowym i

bardzo zła {1} zawodowym, z średnim dochodem w gosp.dom.
19%
uważający, że w Zawierciu jest zła sytuacja, że zmieniła się
na gorsze, źle oceniający Macha, planujący zagłosować na
Roka, albo nie wiedzą na kogo, głosowali w 2010 na Macha,
Trepkę lub odmawiają odpowiedzi

Zaledwie 8% mieszkańców Zawiercia postrzega sytuację społeczną, polityczną i gospodarczą w Polsce jako dobrą a ponad
połowa (60%) widzi ją w czarnych barwach.

11
 Najważniejsze problemy w Polsce – top2boxes
Q2. Jakie są, Pana(i) zdaniem, najważniejsze problemy obecnie w Polsce? Odczytam Panu(i) kilka takich problemów. Przy każdym z nich proszę powiedzieć na ile jest on ważny używając skali,
gdzie 1 oznacza zupełnie nieważny, a 5 – bardzo ważny.
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

bezrobocie 91%

likwidacja przedsiębiorstw 80%

sytuacja służby zdrowia 80%

kolesiostwo / układy 76%

brak klarownej wizji na przyszłość 75%

korupcja 76%

zadłużenie państwa 71%

arogancja władzy 67%

brak inwestycji 62%

brak wsparcia dla przedsiębiorców 59%

zła infrastruktura 53%

ważny problem {4 i 5 - bardzo ważny}

Według osób z Zawiercia zdecydowanie najważniejszym problemem w naszym kraju jest bezrobocie. Dwa kolejne istotne
problemy to likwidacja przedsiębiorstw (co się oczywiście łączy z problemem bezrobocia) i sytuacja w służbie zdrowia. Jako
jedne z ważniejszych problemów wymienili tez badani kolesiostwo czy też tak zwane układy, brak wizji na przyszłość oraz
korupcję.

12
 Podziały w mieście
2 silne układy, podzielone miasto
 Najsilniejsze struktury partyjne to SLD (przekształcone potem w NAW – Niezależna Alternatywa Wyborcza, stamtąd
wywodzi się obecny prezydent) oraz PO (Mazur, Nemś)
 Ludzie związani z NAW to dawny PZPR, działacze (często ze związków sportowych), związani z tym terenem jeszcze za
czasów dawnego systemu, wrośnięci w tutejsze struktury – społeczne, towarzyskie, instytucjonalne – tworzą silny UKŁAD
 Drugi układ to szeroko rozumiana opozycja, ludzie, którzy się nie zgadzają z Machem; poza tym niewiele ich łączy – to
raczej zbiór silnych jednostek, które się koordynują w proteście wobec działań układu prezydenta Macha – to też jest
UKŁAD (opozycyjny), ale dużo słabszy
 Ci, którzy mają ’dojścia’ do układu Macha, mogą liczyć na różne przywileje – przede wszystkim na pracę w urzędach
i instytucjach miejskich (np. szkołach), mieszkania (np. mieszkania socjalne w wysokim standardzie) czy specjalne
traktowanie (Straż Miejska przymyka oko na nieprawidłowe parkowanie)
 Tworzy to silne podziały w mieście na ludzi, którzy mają niewiele i na nic nie mogą liczyć oraz na ’elitę’, która jest bezkarna,
żyje w dostatku i nie ma nią żadnego wpływu
 Elita ta obejmuje urzędników, ale też lekarzy (którzy odmawiają badania pacjentów, nie przychodzą na dyżury,
pobierają pensję z kilku miejsc, podczas gdy są dostępni tylko w jednym, godziny przyjęć ich nie obowiązują) ,
a nawet kler

KONIECZNE JEST ROBICIE UKŁADU, BEZ TEGO NIC SIĘ NIE ZMIENI!
ALE JEST KŁOPOT: OPOZYCJA TEŻ TWORZY UKŁAD
13
Postrzeganie władz lokalnych, prezydenta
i innych postaci lokalnego życia politycznego
 Jaka jest władza?
Egoizm, prywata, brak wizji
 Klasa polityczna jest postrzegana bardzo negatywnie – władza to przede wszystkim dostęp do stanowisk, do pieniędzy, do
możliwości obsadzania ’swoich’ (kolegów i członków rodziny, towarzystwa) na stanowiskach
 Każda władza zaczyna od tego, żeby się obłowić; realizacja planu, wizji – to rzadko się zdarza (kiedy tak jest, to jest to
postrzegane w kategoriach wyjątkowego szczęścia i swoistego ewenementu)
 Nie ma nadziei na to, że zmiana władzy cokolwiek zmieni
Wybór władzy to fikcja
Prezydent nie chciał dłużej być w
 To zniechęca do udziału w wyborach i w samym referendum – nawet jak
Starostwie, bo – tak się mówi – w mieście
się prezydenta odwoła, to… są lepsze pieniądze.

 Prezydent zaraz się znajdzie na jakimś innym wysokim stanowisku Wystarczy się przejść po urzędach, sądach
w mieście, żeby zobaczyć: to są wszędzie te
(tak było z poprzednimi wyborami, kiedy został starostą), koledzy o same nazwiska, to są pociotki, dzieci,
nim nie zapomną synowie, kochanki.

 Nowa władza zacznie się obławiać i będzie to samo Jest taki doradca prezydenta, to jest jakiś
 Istniejący w mieście układ jest tak silny, że nie da niczego zrobić – emerytowany nauczyciel. Na dyrektora
szkoły nigdzie się już nie nadawał, bo
z czystej złośliwości, za karę, żeby utrudnić – władza tak na emeryt, wszystkie stanowiska
pozajmowane, no więc został doradcą.
poziomie rządu, jak i lokalnie ciągle się kłóci, spiera I doradza w starostwie i w mieście,
wszędzie go widuję.
o zasługi i winy, a nie prowadzi konstruktywnej debaty

NIE MA NADZIEI NA POPRAWĘ – KAŻDA WŁADZA JEST ZŁA I KŁÓTLIWA

15
 Jak jest sprawowana władza w Zawierciu? (1/2)
Mocny układ towarzyski
 Klasa polityczna w Zawierciu wywodzi się z PZPR, potem SLD; kiedy SLD zaczęło tracić popularność, powstała Niezależna
Alternatywa Wyborcza, na której czele stoi prezydent – R. Mach
 R. Mach jest dawnym nauczycielem wf-u, z silnymi powiązaniami z działaczami sportowymi i kręgami nauczycielskimi
 U władzy jest od 1996 roku – najpierw 2 kadencje (prezydent, v-ce prezydent), potem starosta i teraz znowu prezydent

 ’Macki’ prezydenta Macha są bardzo silne i są w stanie wiele rzeczy blokować, utrudniać; to człowiek pamiętliwy, który
potrafi karać swoich przeciwników politycznych, a nawet wyborców
 Jedna z dzielnic, w której wygrał jego konkurent, została ukarana: próba likwidacji szkoły, likwidacja kursów
autobusów, zimą zdarzało się, że autobusy tam w ogóle nie dojeżdżały
 Gniew prezydenta może człowieka zniszczyć, łaska – zapewnić wygodne życie
 Za łapówki lub przyjaźń (mówi się: daj flaszkę, a załatwisz sprawę) załatwia wiele spraw – przez co dla wielu osób,
jest wygodny
 Koleżanki w sądzie (sędziny) nie pozwolą na ukaranie nieuczciwych pracodawców – o ile, nie chce tego prezydent
 Każdy, kto chce coś w mieście zrobić, jest umoczony w tym układzie

LUDZIE NIE ZNAJĄ INNEGO SPOSOBU SPRAWOWANIA WŁADZY,

NIE WIERZĄ, ŻE JEST JAKAŚ ALTERNATYWA
16
 Jak jest sprawowana władza w Zawierciu? (2/2)

Drugi układ, opozycyjny, na bazie PO – nie jest lepszy

 Zmiana władzy w mieści (poprzednia kadencja, M. Mazur i A. Nemś) nie przyniosła zasadniczej zmiany w rządzeniu
miastem
 Zwolennicy Mazura uważają, że to dlatego, że przeszkadzał układ Macha
 Zwolennicy Macha zarzucają z kolei Mazurowi różne grzechy:
 Korupcja
 Załatwianie mieszkań po znajomości
 Budowanie alternatywnego układu
 A przede wszystkim – brak działania

 Postacie związane z tą stroną lokalnej sceny politycznej budzą równie negatywne emocje, jak układ Macha
 Podstawą tego układu nie są dawni działacze (partyjni, sportowi), ale biznes

LUDZIE NIE ZNAJĄ DOBREJ WŁADZY, KAŻDA WŁADZA JEST ZŁA,

WSZYSCY SĄ ’UMOCZENI W UKŁAD’, WIĘC WSZĘDZIE GO WIDZĄ
17
 Ryszard Mach – skojarzenia

Zdemoralizowany,
Arogancki, bezkarny, Alkoholik, kumple od
Senior, emeryt obsadza swoje kochanki
wszystko mu wolno kieliszka
na stanowiskach

Działa na zasadzie – po
Wszystko robi po cichu, nas choćby i potop – Dobrze osadzony, ma
pokątnie – mówi się, że… wyprzedaje majątek kolegów
miasta

Zasługi
 Jest sporo inicjatyw: Orliki, place zabaw dla dzieci, siłownia na świeżym powietrzu, skate park, remonty szkół, budowa hal sportowych; niektórzy
zaliczają też kanalizację (ale inni uważają, że to efekt działalności Mazura)
 Dla jednych są to działania z myślą o młodzieży, dla innych przejaw układu – dawny pan od wf-u pomaga swoim kolegom, albo rodzaj igrzysk dla ludu
lub też coś, co i tak by się udało, bo było rozdawane (środki UE, Orliki)

Działania krytykowane
 W mieście (centrum) powstają same supermarkety, które wykańczają lokalnych przedsiębiorców
 Ogromna inwestycja doprowadzenia drogi do jednego z zakładów, który w efekcie zwiększył zatrudnienie o 30 osób (tylko)
 Przedsiębiorstwo Oczyszczania Miasta – dobrze prosperowało, ale dyrektor został wysłany na emeryturę, obsadzono ’kolegę’ i wszystko siada
 Wkład własny do projektów UE jest ’kombinowany’ (np. pomysł z ucinaniem pensji nauczycielom, ostatecznie zaciągano kredyt)
18
 Opinia na temat działań obecnego prezydenta
Q8. Czy według Pana(i) działania obecnego prezydenta, Ryszarda Macha, można uznać za dobre dla Zawiercia?
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

+ częściej uznają działania prezydenta za dobre dla miasta:

nie wiem / trudno powiedzieć zdecydowanie tak
osoby o średnich dochodach w gosp.dom.
6% 14%
pozytywnie widzący sytuację w Zawierciu, widzące zmiany
zdecydowanie nie na plus, nie chcący wziąć udziału w referendum ani w
14% wyborach, planujący głosować przeciwko odwołaniu,
planujący zagłosować na Kozieła lub Grima, głosujące na
Macha w 2010

TAK = 53%
- częściej uznają działania prezydenta za złe dla miasta:
raczej nie raczej tak
27% 39% uważający, że w Polsce i w Zawierciu jest zła sytuacja,
chcące wziąć udział w referendum i nowych wyborach,
głosować za odwołaniem, planujący zagłosować na Nemś
lub Mazura, nie głosujący w 2010 lub głosujący na Kozieła,
Mazura lub Szczygłowskiego w 2010

Ponad połowa mieszkańców Zawiercia uważa, że działania jego obecnego prezydenta, Ryszarda Macha, są dobre dla tego
miasta. Przeciwnego zdania jest 41% badanych.

19
 Zalety i zasługi obecnego prezydenta Zawiercia
Q9. Jakie zalety i zasługi ma Pana(i) zdaniem obecny prezydent Zawiercia, Ryszard Mach?
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

budowa fontanny 12%

budowa rond 12%
upiększanie miasta 11%
odnowienie dworca 5%
poparcie dla powstania galerii handlowej 4%
remonty szkół 3%
budowa boisk 3%
działania w specjalnej strefie ekonomicznej 3%
budowa kanalizacji 2%
place zabaw 2%
organizacja zawodów bokserskich 1%
orliki 1%
wsparcie lokalnej drużyny piłkarskiej 1%
inne 41%
nie ma żadnych 19%
nie wiem / trudno powiedzieć 24%

Wśród zasług obecnego prezydenta najczęściej wymieniane są te związane ze zmianą oblicza miasta – budowa fontanny,
rond, upiększanie. Trzeba jednak zaznaczyć, że bardzo duża grupa uważa, że nie ma on żadnych zalet i zasług, albo nie umie
ich wymienić.

20
 Wady i porażki obecnego prezydenta Zawiercia
Q10. Jakie wady i porażki dostrzega Pan(i) w rządach obecnego prezydenta Zawiercia, Ryszarda Macha?
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

brak działań przeciwdziałających bezrobociu 13%

zadłużenie szpitala 6%
rządzenie przez układ 5%
brak spójnej koncepcji rozwoju miasta 4%
obsadzanie na stanowiskach swoich kolegów i rodziny 4%
zadłużanie miasta 2%
populistyczne obietnice nigdy nie dotrzymywane 2%
brak komunikacji z mieszkańcami 2%
łapówkarstwo 1%
nieliczenie się ze zdaniem i potrzebami mieszkańców 1%
arogancja 1%
nadużywanie alkoholu 1%
inne 42%
nie ma żadnych 16%
nie wiem / trudno powiedzieć 30%

Największą porażką urzędującego prezydenta wydaje się brak działań przeciwdziałających bezrobociu. Jednak znów –
spora grupa nie widzi żadnych błędów, a drugie tyle – nie umie ich wymienić.

21
 Mirosław Mazur – skojarzenia

Nie poradził sobie w walce

Człowiek kulturalny, Przestrzegał przepisów,
z układem, był za słaby
spokojny, z klasą słuchał ludzi
(albo układ był za silny)

Trudno powiedzieć, co
Zabrakło wyraźnych
dokładnie zrobił – spory z
Budowanie swojego układu sukcesów, ludzie nie
Machem o ’autorstwo
widzieli jakościowej zmiany
projektów’ (np. kanalizacji)

Zasługi
 Kanalizacja (choć to obszar sporny z Machem)
 Styl sprawowania władzy – poza układem, oparty o kwalifikacje merytoryczne

Działania krytykowane
 Wśród jego zwolenników: nieskuteczna walka z układem
 Wśród zwolenników Macha: korupcja, rozdawanie mieszkań, tworzenie swojego układu
 Brak działań

TRUDNO MU PRZYPISAĆ JAKIEŚ DZIAŁANIA, NIEWIELE ZOSTAŁO LUDZIOM W GŁOWIE;

NIE STWORZYŁ NOWEJ JAKOŚCI, ZA TO BUDOWAŁ ALTERNATYWNY UKŁAD
22
 Anna Nemś – skojarzenia
Posłanka PO, dawniej
radna, v-ce prezydent
miasta za rządów M.
Mazura
Ma zatarg z
prezydentem Machem,
jest mocno atakowana
(ulotki w skrzynkach)
Właścicielka sklepów
Osoba z inicjatywą,
ZygZak, bizneswoman,
z pomysłami (spotkania
mąż też prowadzi firmę,
z okazji imienin Anny)
dobrze im się powodzi

Czasem postrzegana
Przez część osób jest postrzegana jako typowy jako jeszcze bardziej
Nie jest postrzegana jako
przedstawiciel klasy rządzącej, jedno mówi, drugie robi – cyniczna niż Mach, bo
lek/rozwiązanie
np. źle traktuje ludzi, nie daje pracownikom umowy broni własnych interesów,
swoich sklepów

Zasługi
 Wśród zwolenników ekipa Mazura jest kojarzona z większą werwą, ale nawet oni nie byli w stanie wskazać żadnych konkretów
 Wśród przeciwników – czas bezczynności

Działania krytykowane
 Są podejrzenia, że nieuczciwie zdobyła majątek (ten sposób myślenia podsyca obecna władza swoimi ulotkami)
 Zaangażowała się w referendum w obronie swojego stanu posiadania – cyniczna, zdemoralizowana, wykorzystująca władzę dla prywatnych celów
 Nieprawidłowe zachowania wobec pracowników: złe traktowanie, praca na czarno, choć publicznie deklaruje chęć walki z takimi zachowaniami
 Ludzie kojarzą ją z referendum (listy do podpisu były w jej sklepach), ale ona nie jest główną postacią – jest natomiast obiektem ataków
 Hasło ’pani poseł’ – niekoniecznie jej pomaga – jest już z kręgów władzy, a władza jest zła, poza tym jest też trochę nie stąd, ’ustawiona’

STEROWANIE Z TYLNEGO SIEDZENIA TO KŁOPOT, BRAK PRZEJRZYSTOŚCI;

SĄ WĄTPLIWOŚCI I BRAK WYRAŹNYCH ATUTÓW
23
 Mazur, Nemś a PO

PO,MAZUR,
PO, MAZUR,NEMŚ
NEMŚ
MACH
MACH

 Krytyka lokalnych przedstawicieli PO jest spójna

z postrzeganiem PO na poziomie krajowym  W tym kontekście to, co robi Mach, choćby miało
charakter kosmetyczny – to jednak jest coś dla miasta
 Partia, która dba o wizerunek, wszystko ładnie w niej
wygląda
 ALE w środku toczą ja te same choroby, co innych
 A może nawet gorsze, bo wszystko robi się w białych
rękawiczkach, sprytnie
 A w dodatku – działania są niemrawe

24
 Inne osoby
Zbigniew Rok
 Lekarz, dwukrotnie wygrał konkurs na stanowisko dyrektora szpitala i dwukrotnie konkurs unieważniono
 Jest w sporze sądowym z obecną dyrektor szpitala (dawna przyjaciółka prezydenta)
 Wydaje się słaby, skoro przez tyle czasu nie udało mu się objąć stanowiska
 Referendum to trochę jego prywatna wojna

Przemysław Duda
 Dawny działacz solidarnościowy z Huty, emeryt
 Władza krytykuje go jako ’dyżurnego figuranta’ na listach protestacyjnych; mówi się, że w komitecie referendalnym są
osoby, które niewiele ryzykują, władza im niewiele może zrobić

Jan Zamora
 Radny powiatowy, bezpartyjny, bardzo otwarta komunikacja, która przysparza mu wrogów, chce zmian
 Przeciwnik władzy, inicjator referendum, właściciel sklepów – ma interes w referendum

Witold Grim
 Radny sejmiku wojewódzkiego, kojarzony z inicjatywami sportowymi
 Bez większego potencjału – raczej działacz sportowy niż lider

25
Gorące tematy w mieście
 Fontanna
Negatywne emocje są jak trucizna
 Ludzie są tak źle nastawieni do władzy, a zwłaszcza do prezydenta, że w zasadzie każdą inicjatywę krytykują, nie są
w stanie dostrzec pozytywów albo je bagatelizują
 Wiele problemów wynika z tego, że inwestycje nie są im odpowiednio komunikowane, czują się oszukiwani, manipulowani

FONTANNA
Tu był taki skwer, ludzie tu siedzieli. Skwer zrobił jakieś
15 lat temu ksiądz. Potem buchnęło, że ma być
fontanna, ludzie nie chcieli, żeby te drzewa wycinali,
Fot. maj 2013 mieli je stąd zabrać i posadzić gdzie indziej. No to
stuknęli takie ogrodzenie 2-metrowe, z ulicy nic nie było
widać, ale z balkonów ludzie widzieli, że te drzewa tu na
miejscu jeszcze zmielili. Ludzie narzekają, że nie ma ani
trochę cienia, zwłaszcza starsi. Ale ludzi siedzi tu pełno.

Po co wydawać tyle pieniędzy na to, skoro nie ma miejsc

w przedszkolach, drogi są dziurawe.

Z tyłu głowy jest myślenie: komuś pewnie zależało na tym, żeby

tę fontannę tu zbudować.

BRAK ZAUFANIA I BRAK KOMUNIKACJI ZATRUWA LUDZI – TU NIC SIĘ NIE UDA
27
 Dworzec, boiska, siłownia…

DWORZEC, PARKINGI
No jest dworzec odnowiony, stary to tak wyglądał,
że już bolały oczy. No ale przed tym dworcem
powinno być całe miasteczko turystyczne, że
człowiek wysiada z pociągu i może od razu jechać
na Jurę. A tu nic takiego nie ma. Pociągów coraz
więcej tylko przejeżdża. No i pokasowali miejsca
parkingowe jest tylko 7. policja tu stoi sobie cały
dzień, obok siebie 4 radiowozy i grają w karty.

Fot. maj 2013

Przed dworcem rzeczywiście nie ma żadnej informacji
turystycznej, ale miejsca parkingowe są (bardzo dużo).
Problemem dla ludzi jest jednak ogólnomiejski deficyt
miejsc parkingowych (nie dający się jednak porównać z
Warszawą). Ale nikt z nimi o tym nie rozmawia.
OBIEKTY SPORTOWE A PRZEDSZKOLA
Buduje się teraz siłownię na świeżym powietrzu, bo
prezydentowi wyszło z takiej ankiety życzeń, że tego ludzie
chcą. No i buduje. Ale wyszło też, że nie ma miejsc w
przedszkolach i z tym nic się nie robi. Przepraszam, jedno stare
przedszkole zostało zlikwidowane, zbudowano odnowione, ale na
dokładnie taką samą liczbę dzieci, jak poprzednie. Gdzie tu
zysk?

Nie widać logiki, nie widać konsekwencji. Widać tylko ’miękkie serce’ Fot. maj 2013

dla kolegów od sportu.

28
 Galeria, obwodnica

GALERIA Podziały, a przede wszystkim wątpliwości

 Nie ma dokładnej wiedzy, gdzie ta galeria miałaby powstać

?
 Ani jaka to będzie galeria – Tesco + kilka butików czy duża, ekskluzywna galeria ze sklepami
Cartiera (tak miał ją przedstawiać prezydent)
 Ludzie z jednej strony chcieliby galerii – mogliby sobie ’po ludzku’ kupić ubranie, mieliby wybór,
wreszcie coś by się w mieście wydarzyło, byłoby dokąd pójść; szczególnie mocno czeka na to
młodzież
 Z drugiej czują, że to nie jest to, czego miastu potrzeba najbardziej – boją się, że galeria da max.
100 miejsc pracy i to pracy śmieciowej, niskopłatnej; to znowu nie jest ’zakład’, na który czekają
 Sklepikarze trochę tej galerii nie chcą, ale bardziej nie chcą supermarketów i budowy kolejnych
pawilonów w centrum miasta; dla nich kluczowa jest lokalizacja tej inwestycji

 Miała być, była obiecana, a jej nie ma; zamiast tego są ronda, to już jest plus
OBWODNICA
 Ale dlaczego Siewierz ma, a my nie mamy? – braki bolą bardziej, kiedy gdzie indziej coś się udaje

PREZYDENT MACH POTRAFI ZROBIĆ SPOTKANIE, KONFERENCJE, RZUCIĆ POMYSŁ, DOBRZE

GO SPRZEDAĆ, ALE NIE MA KONKRETÓW, NIE MA SZCZEGÓŁOW,
29 KULEJE EGZEKUJA; ALE INNI TEŻ NIC NIE ZROBILI
 Szpital

GALERIA
Skandale – specyficzne i niespecyficzne dla Zawiercia

?
 Polskie szpitale toczy ogólna choroba: długi, niewydolność, kolejki, brak
specjalistów – wszystkie te problemy są też tutaj
 Lekarze, którzy nie przejmują się pacjentami, każą na siebie czekać, nie
szanują ludzi

Fot. 2012,
www.zaiwercie.naszemiasto.pl

 To wszystko jest też w Zawierciu, ALE na to nakładają się problemy dodatkowe:

 Podejrzane obsadzanie stanowisk: odwołane konkursy, kochanki na stanowiskach, koligacje rodzinne
 Dwa zakłady opieki medycznej – lekarze pracują w dwóch miejscach jednocześnie, ciągle kogoś nie ma, a pensje
pobierają podwójnie
 Zamykano szereg oddziałów, ale kiedy zrobiło się głośno, cofnięto te decyzje
 Na dyżurze 2 pielęgniarki przypadają na 100 pacjentów
 Wszystko to boli tym bardziej, że szpital w Myszkowie wychodzi na prostą, bo dostał managera z prawdziwego zdarzenia,
a nie ’koleżankę’
 Władze miasta bronią się: szpital jest powiatowy
30
Opinie nt. referendum
 Co ludzie wiedzą o referendum?

Referendum nie ma ‚czystej idei’

 Z jednej strony referendum budzi emocje, bo sam prezydent budzi emocje – jest więc pewne poruszenie
 Z drugiej strony jednak ludzie nie mają nadziei na zmianę, więc nie myślą o referendum jako o szansie na
coś nowego
 Nie widzą alternatywy dla obecnej władzy, nie ma wyraźnego lidera, który mógłby ludzi pociągnąć
 Mobilizacja ma wyłącznie charakter negatywny, anty
 Referendum jest postrzegane jako rozgrywka grup interesu – to nie walka o lepszą przyszłość dla
Zawiercia, ale o lepsze życie dla określonej grupy (sklepikarze, lekarze) lub sprzeciw wobec Macha (ludzie,
którym prezydent nacisnął na odcisk)
 Wiele osób myśli o referendum jako o plebiscycie ws. galerii handlowej, której budowę popiera
prezydent
 Podpisy zbierało głównie PO i tak jest postrzegany ’prawdziwy inicjator’ , w oficjalnym komitecie są
natomiast figuranci – tak, by układ miejski nie mógł im zaszkodzić (emeryci, ludzie niezależni)

REFERENDUM POTRZEBUJE POZYTYWNEJ EMOCJI I NADZIEI NA ZMIANĘ

32
 Czy są przekonani do idei?

Nie wiadomo, czy warto

 Ludzie mają wątpliwości, czy warto zmieniać na rok władze, może lepiej nich ci dokończą to, co zaczęli
 Tym bardziej, że nowa władza też będzie się ’nachapywać’, zacznie od krytykowania tego, co zrobili
poprzednicy – to będzie popelina i stracony czas
 Jest też przekonane, że co Mach miał sprzedać, to już sprzedał i tego nie da się już odkręcić – jest już za
późno na naprawę
 Wydaje się, że taką politykę przyjęła lokalna władza – eksponuje koszty (prawie 100.000 zł), jakie wynikają ze
zorganizowania referendum, podkreślają to, że został tylko rok do standardowego terminu wyborów –
podważają celowość inicjatywy, atakują osoby podpisane pod inicjatywą referendalną i ’osoby stojące za
referendystami’ (wiemy, kto za tym stoi – język z poprzedniej epoki); i wydaje się, że wobec braku pozytywnej
bazy dla referendum – argumenty te zaczynają zyskiwać uznanie ludzi

 Istnieje więc ryzyko, że wiele osób nie weźmie udziału w referendum

LUDZIE MUSZĄ UWIERZYĆ W IDEĘ, MUSZĄ POCZUĆ, ŻE TO COŚ DA;

BEZ TEGO MOGĄ W OGÓLE NIE PÓJŚĆ DO URN
33
 Referendum w sprawie odwołania prezydenta Zawiercia
Q11. Czy słyszał(a) Pan(i) o propozycji referendum w sprawie odwołania prezydenta Zawiercia Ryszarda Macha?
Q12. Czy wziąłby/ wzięłaby Pan(i) udział w takim referendum?
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500

Słyszał(a) o referendum? Wzięłaby(wziąłby) udział w referendum?

nie + częściej wzięliby udział w referendum:
7% nie wiem / trudno źle widzący sytuację w Zawierciu,
powiedzieć widzące zmiany in minus w mieście,
9% źle oceniające Macha, planujący
zagłosować w nowych wyborach,
planujący głosować na Mazura,
głosujące na niego w 2010

tak
43%

nie
47%
tak
93%

Przeważającą większość zawiercian słyszała o referendum dotyczącym odwołania z funkcji prezydenta obecnie ją
sprawującego Ryszarda Macha. Udział w referendum deklaruje 43% badanych, nieco więcej mówi, że nie weźmie w nim
udziału (47%), niezdecydowanych jest jeszcze 9% mieszkańców.

34
 Wzięcie udziału w referendum
Q12. Czy wziąłby/ wzięłaby Pan(i) udział w takim referendum?
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500
Q13. Czy zagłosował(a)by Pan(i):
Próba: mieszkańcy Zawiercia, którzy wzięliby udział w referendum, N=217

Wzięłaby(wziąłby) udział w referendum? Zagłosował(a)by:

nie wiem / trudno

powiedzieć 52%
9%

tak
43% 217 26%

osób
12%
nie 10%
47%

za odwołaniem przeciw odwołaniu nie wiem / trudno odmowa

prezydenta prezydenta powiedzieć

Spośród tych osób, które deklarują chęć wzięcia udziału w referendum ponad połowa chce zagłosować za odwołaniem
prezydenta, a jedna czwarta – przeciwko temu odwołaniu. Osób niezdecydowanych jest 12%, zaś 10% odmówiło
odpowiedzi.

35
 Czy warto robić/brać udział w referendum?

Sfałszowane wybory
 Pojawiały się głosy, że przy ostatnich wyborach prezydenckich wokół urn działy się różne ’cuda’
 ’Mówi się’ – opowiadali respondenci, że koledzy prezydenta wozili pijaczków do lokali wyborczych
 Były przykłady złamania ciszy wyborczej
 Zrywanie plakatów Mazura, zaklejanie plakatami Macha

 Poza tym prezydent potrafi się zmobilizować w momencie zagrożenia i dobrze wypromować swoje działania
 W odpowiedzi na zarzuty o brak inicjatywy w pozyskiwaniu inwestorów, zorganizowani w jednym z hoteli konferencję
ws. pozyskiwania inwestorów, na której obecny był m.in. Grzegorz Napieralski – przedstawiciel UM na pytanie, jakie
są wnioski z konferencji, nie był w stanie podać żadnych konkretów
 Ludzie opowiadali o spotkania z mieszkańcami, piknikach itp., na których prezydent chwalił się sukcesami
 Wszelkie nowe inwestycje są otwierane z nieproporcjonalną pompą; władze ’podczepiają się’ pod dobrze
funkcjonujące inicjatywy (np. szkolne dni kariery, a kiedy nie są mile widziany, rzucają kłody pod nogi – np. młodzież
nie jest wypuszczana ze szkół na spotkania z przedstawicielami uczelni, Solidarności Nauczycieli robi się trudności
w korzystaniu z lokalu związkowego wynajmowanego od miasta itp.)

POCZUCIE OGRANICZONEJ MOŻLIWOŚCI WPŁYWANIA NA LOSY MIASTA POPRZEZ WYBORY

36
Oczekiwania odnośnie przyszłości
 Jakiej przyszłości chcą dla Zawiercia?

Plan zagospodarowania
Nowe miejsca pracy – Wykorzystanie potencjału
Obwodnica przestrzeni – gdzie jest
zakłady! turystycznego Jury
centrum Zawiercia?

Sprawiedliwe i sprawne Oferta kulturalna (kino,

Nadzór nad pracodawcami, Więcej komunikacji, więcej
służby miejskie – Policja deptak) – symboliczne
rzetelne kontrole przejrzystości
i Straż Miejska dowartościowanie

Troska o mieszkańców – Zrównoważony rozwój

Aktywność w specjalnej Coś, co zatrzyma w
niech ktoś wreszcie zadba gospodarczy, nie tylko
strefie ekonomicznej mieście młodych
o nas, a nie o siebie galerie

38
 Działania, które powinny zostać podjęte
w Zawierciu – top2boxes
Q7. Odczytam teraz listę różnych działań. Proszę powiedzieć, na ile Pana(i) zdaniem ważne jest, aby zostały podjęte w Zawierciu. Proszę użyć skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza zupełnie
nieważne, a 5 - bardzo ważne.
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500 obwodnicy dla miasta
wybudowanie 94%

uzdrowienie sytuacji w szpitalu 92%

przyciągnięcie inwestorów do miasta 90%

wykorzystanie potencjału turystycznego Jury 87%

Krakowsko-Częstochowskiej

rozwój małych przedsiębiorstw 84%

zachęcenie młodych ludzi do współrządzenia 82%

rozbicie układów urzędniczych 70%

wykorzystanie źródeł geotermalnych 57%

wybudowanie galerii handlowej ważny problem {445%

i 5 - bardzo ważne}

Najważniejsze rzeczy, które powinny być zrobione w ich mieście, to według zawiercian: obwodnica miasta, uzdrowienie
sytuacji w szpitalu, ściągnięcie inwestorów i wykorzystanie położenia do celów turystyki. Te sprawy są niemal równie
często wymieniane przez badanych. Prawie równie często wskazywane są rozwój małych przedsiębiorstw oraz zachęta do
przejęcia odpowiedzialności za miasto przez młodych ludzi przez włączenie ich w procesy decyzyjne. W parze z tym ostatnim
zagadnieniem idzie – także często wymieniane – rozbicie układów urzędniczych. Na tym tle wydaje się, że pozostałe sprawy
– wykorzystanie źródeł geotermalnych, a szczególnie wybudowanie galerii handlowej – nie plasują się wysoko na liście
potrzeb mieszkańców miasta.
39
 Jaki powinien być idealny prezydent Zawiercia?
Ale kto by to mógł być?
40-50 lat
 Ludzie nie widzą dobrego kandydata na
stanowisko prezydenta miasta
Uporządkouje  Anna Nemś jest bardziej posłem i barwną
sprawę PIP, sądów
Rzutki manager
– żeby pilnowały postacią lokalnego życia politycznego niż

?
porządku
poważną alternatywą
 Pozostałe osoby to nazwiska znane, ale nie
dające wrażenia, że podołają zadaniu
 Rok ciągle nie jest dyrektorem szpitala
(to jak ma walczyć z układem)
Zrobi czystkę w  Mazur już był
Spoza układu
urzędach
 Nemś – jest posłem i w sumie nie
wiadomo, jaka jest jej rola
Charyzmatyczny – w referendum
tylko taki podoła
sytuacji

MUSI PRZYJŚĆ KTOŚ Z POMYSŁEM, DO KTÓREGO PRZEKONA LUDZI;

POKAŻE PERSPEKTYWĘ DLA MIASTA I DLA MŁODYCH
40
 Wzięcie udziału we wcześniejszych wyborach
Q14. Gdyby obecny prezydent został odwołany i odbyłyby się wcześniejsze wybory, czy wziąłby/ wzięłaby Pan(i) w nich udział?
Próba: mieszkańcy Zawiercia, N=500
Q15. Na kogo zagłosował(a)by Pan(i) w wyborach na nowego prezydenta Zawiercia, gdyby kandydowały następujące osoby:
Próba: mieszkańcy Zawiercia, którzy wzięliby udział we wcześniejszych wyborach, w razie odwołania prezydenta, N=357

Wzięłaby(wziąłby) udział Zagłosował(a)by:

we wcześniejszych wyborach?
nie wiem / trudno Mirosław Mazur z PO, były prezydent 15%
powiedzieć
9% Marek Kozieł z SLD, obecny wiceprezydent 15%

Witold Grim, radny sejmiku 11%

nie
19% Anna Nemś z PO 9%

357 Zbigniew Rok z Niezależnej Alternatywy Wyborczej,

lekarz 9%

tak
osób żadna z tych osób 16%
71%
nie wiem

odmowa 3%

Gdyby obecny prezydent został odwołany i odbyły się wcześniejsze wybory, prawie ¾ badanych wzięłoby w nich udział.
Największe szanse na wybór mają były prezydent z PO Mirosław Mazur oraz obecny wiceprezydent z SLD Marek Kozieł –
na obydwu deklaruje oddać głos 15% spośród osób, które deklarują chęć wzięcia udziału we wcześniejszych wyborach.
Radny sejmiku Witold Grim obecnie otrzymałby 11% głosów, zaś posłanka z PO Anna Nemś i Zbigniew Rok z niezależnej
Alternatywy Wyborczej – po 9%. Duży odsetek niezdecydowanych osób pokazuje, że wszystko może się potoczyć w
nieprzewidziany sposób – 16% nie oddałoby głosu na żadną z tych osób, 22% - nie wie na kogo, a 3% odmówiło odpowiedzi.
41
W razie pytań prosimy o kontakt:
Piotr Ciacek: Piotr.Ciacek@millwardbrown.com
Monika Kamińska: Monika.Kaminska@millwardbrown.com
Anna Dziechciarz: Anna.Dziechciarz@millwardbrown.com
Magdalena Stec: Magdalena.Stec@millwardbrown.com