DESTAN

EFSANE
•10.SINIF 4.ÜNİTE

•EBRU NUR PAKEL

•GONCAGÜL TURAL
KAZANIMLAR
• OKUMA
• 1.Dünya Edebiyatının ilk
destanlarından bir örnek.
HOMEROS, İLYADA
DESTAN
• YUNAN İLYADA VE ODYSSEİA
• İRAN ŞEHNAME-FİRDEVSİ
• FİN KALEVALA
• FRANSIZ CHANSON DE ROLAND
• SÜMER GILGAMIŞ
• ALMAN NİBELUNGEN
• İNGİLİZ BEOWULF
• İSPANYOL LE CİD
• RUS İGOR
• HİNT RAMAYANA VE
MAHABHARATA
• JAPON ŞİNTO
• ALTAY-YAKUT YARADILIŞ

• SAKALAR-İSKİTLER ALPER TUNGA, ŞU

• HUN OĞUZ KAĞAN, ATİLLA

• UYGUR GÖÇ, TÜREYİŞ

• GÖKTÜRK ERGENEKON, BOZKURT

Herhangi bir tarihi olayın bir ozan tarafından
destan kurallarına uygun olarak yazılmasıyla
oluşan destanlara yapma destan denir.
Tasso: kurtarılmış kudüs
Aristo: Çılgın orlando
Dante: İlahi komedya
Milton: Kaybolmuş cennet
Mehmet A. Ersoy: Çanakkale Şehitlerine
Cahit Külebi: Atatürk Kurtuluş Savaşı'nda
KAZANIMLAR
2:Türk Halk Edebiyatından bir
efsane örneği
ŞAHMERAN VE LOKMAN
HEKİM
• Vaktiyle binlerce yılanın yaşadığı bir mağaraya yanlışlıkla giren
bir adam, yılanlar tarafından yakalanıp padişahları Şahmeran’a
götürülür. Adam Şahmeran’a kendisini öldürmemesi için
yalvarır. Şahmeran adama canını bağışlayacağını ancak
kendisini buradan çıkaramayacağını söyler. Şahmeran, yerini
bilen birini serbest bırakarak kendi hayatını tehlikeye atmak
istememektedir. Şahmeran adama çok iyi davranır. Adamın bir
dediği iki edilmeden bütün ihtiyaçları karşılanır. Adam
günlerinin büyük bölümünü Şahmeran’la sohbet ederek
geçirir.Ne kadar rahat da olsa gerçek dünyadan uzak bir
mağarada süren bu hayattan sıkılan adam bir gün yeryüzüne
dönmek için Şahmeran’dan izin ister. Şahmeran adama ona
güvendiğini ifade ederek yerini kimseye söylememesini tembih
eder. Ancak kendisini gördüğü için vücudunun pul pul olacağını
bu yüzden vücudunu kimseye göstermemesi gerektiğini de
söyler. Yeryüzünde normal hayatına dönen adam, Şahmeran’ı
gördüğünü hiç kimseye söylemez.
• Bu arada padişahın kızı hasta olmuş, tedavisi için bütün ülke seferber edilmiştir.
Kızın iyileşmesini en çok isteyenlerden biri de vezirdir. Gerçek amacı kızla
evlenip oğlu olmayan padişahın yerine ülke yönetimini ele geçirmek olan vezir,
bütün büyücüleri toplayarak bu hastalığa çare bulmalarını ister. Büyücülerden
birisi Şahmeran’ın bulunup öldürülmesi ve vücudundan alınacak bazı parçaların
kaynatılıp içirilmesi durumunda kızın iyi olacağını söyler. Şahmeran’ı bulabilmek
için de vücudu pullu kişilerin aranması gerektiğini ekler.Vezir ülkedeki herkesi
zorunlu olarak hamama götürüp soydurarak Şahmeran’ı gören kişiyi bulur.
Adama baskı kurar, adam yerini söylemez. Adamın ailesini esir alır. Adam
Şahmeran’ı kendisinin öldüreceğini vaat ederek mağaraya gider. Şahmeran’a
bütün gerçekleri anlattıktan sonra ne yapması gerektiğini sorar. Şahmeran:
“Ölümümün senin elinden olacağını zaten biliyordum” diyerek kendisini
öldürmesini ancak bunun gizli tutulmasını ister. Çünkü öldüğü duyulursa
dünyadaki bütün yılanlar insanlardan öç almaya kalkacaklardır.
• Daha sonra “Kuyruğumun suyunu kaynat ve vezire içir ki kısa zamanda ölsün.
Gövdemin suyunu kaynat ve kıza içir ki iyileşsin. Kafamın suyunu kaynat ve iç
ki Lokman Hekim olasın” diye ekler. Adam biraz da buruk bir şekilde bunları
dinler. Şahmeran yılanlara adamın misafiri olarak gideceğini çok uzun yıllar
dönmeyeceğini kendisini merak etmemelerini söyler ve birlikte yeryüzüne
çıkarlar.
• Adam Şahmeran’ı öldürüp dediklerini yapar. Vezir ölür. Kız iyileşir ve kendisi de
Lokman Hekim olur.
EFSANE
 KAZANIMLAR
• 3. İslamiyet'in kabulünden önceki Türk Edebiyatından
bir destan örneği.
• Oğuz Kağan animasyonu izletilecek.
• Dil Bilgisi:
Metindeki sıfat tamlamalarını bulur ve bunların
işlevlerini belirler.
• 4. İslamiyet'in kabulünden sonraki dönemden bir destan
örneği.
Oğuz Kağan Destanı'ndan alınmış
metindeki sıfat tamlamalarını
bulunuz.
• Yine söylenmeden kalmasın ve belli olsun ki, Oğuz
Kağan'ın yanında ak sakallı, kır saçlı, uzun tecrübeli bir
ihtiyar vardı. O, anlayışlı ve asil bir adamdı. Oğuz
Kağan'ın nazırı idi. Adı Ulug Türük idi. Günlerden bir gün
uykuda bir altın yay ve üç gümüş ok gördü. Bu altın yay
gün doğusundan ta gün batısına kadar ulaşmıştı ve bu üç
gümüş ok şimale doğru gidiyordu. Uykudan uyanınca
düşte gördüğünü Oğuz Kağan'a anlattı ve dedi ki: Ey
Kağanım , senin ömrün hoş olsun; ey kağanım, senin
hayatın hoş olsun. Gök Tanrı düşümde verdiğini hakikate
çıkartsın. Tanrı bütün dünyayı senin uğruna bağışlasın!
BATTAL GAZİ
İslamiyet'in kabulünden sonraki
Türk destanlarından bazıları
şunlardır:
• Saltuk Buğra Han destanı
• Manas destanı
• Cengiz Han destanı
• Timur Destanı
• Battal Gazi destanı
• Danişmend Gazi destanı
• Köroğlu destanı
KAZANIMLAR

• 5. 1923-1980 Dönemi Türk Edebiyatından

bir yapma destan örneği
KAZANIMLAR
• YAZMA
• Öğrencilerden yakın çevrelerindeki varlıklar, mekanlar,
tarihi olaylar, tabiat olayları ve inanışlar ile ilgili efsaneleri
sözlü kültür kaynaklarından derlemeleri ve bunları yazıya
geçirerek sergilemeleri (sınıf panosu, okul panosu, dergi,
gazete, sosyal medya vb.) istenir.
• Bozkurtların ölümü, Gün Olur Asra Bedel gibi eserler
destan türünden etkilenerek yazılmıştır. Bu bilgilerden
hareketle siz de "15 Temmuz Demokrasi Zaferi ve
Şehitleri" konusunda tercih ettiğiniz bir türde yazı yazınız.
• Yazınızı yazarken seçtiğiniz türün özelliklerini dikkate
alınız.
• İmla ve noktalamaya özen gösteriniz.
• Destanların olağanüstü özellikler gösterebileceğini
unutmayınız.
• Sıfatlardan yararlanınız.
KAZANIMLAR
• SÖZLÜ İLETİŞİM
• Öğrencilerin derleyip yazdığı efsaneleri sınıfta sunmaları
sağlanır.
 KAYNAKLAR
• YAZILI KAYNAKLAR
• Aytmatov, C. (2018). Gün olur asra bedel. (58. baskı). Ötüken Yayınları.
• Atsız, H. N. (2017). Bozkurtların Ölümü, İrfan Yayıncılık, 115. Baskı,
Haziran, İstanbul
• MEB 10.Sınıf Ders Kitabı
• ELEKTRONİK KAYNAKLAR
• URL 1 kulturportali.gov.tr (Erişim tarihi: 05.12.2022)
• URL 2 https://eskisehir.ktb.gov.tr/TR-150031/seyyid-battal-gazi.html
(Erişim tarihi 05.12.2022)
• URL 3 https://youtu.be/-X5QgV3h2qQ (Erişim tarihi 06.12.2022)
• URL 4 https://youtu.be/jUTiE58XsMY (Erişim tarihi 06.12.2022)
• URL 5 https://youtu.be/WFxHdBn1HRU (Erişim tarihi (08.12.2022)