TEMA 4: NDIJIMI DHE PERCEPTIMI

LËNDA: HYRJE NË
PSIKOLOGJI
 NDIJIMI
 Sipas Douglas Bloomquist (1985) ndijimi është procesi pasiv përmes të cilit
ngacmimet kapen nga receptorët ndijues dhe shndërrohen në impulse nevore që
përcillen nëpër të gjithë sistemin nervor.
 Receptorët ndijues janë struktura fizike në fund të sistemit nervor që ndikohen
drejtpërdrejtë nga ngacmimet e jashtme.
 Çdo gjë që përjetojmë në mjedisin rrethues vjen te ne nëpërmjet receptorëve ndijues
ose shqisave.
 Perceptimi është një proces aktiv në të cilën informacioni ndijues përcillet përmes
sistemit nervor në tru ku organizohet dhe analizohet/interpretohet.
 VËMENDJA SELEKTIVE

 Pritshmëria perceptuese
 Na ndihmon që të perceptojmë botën në një mënyre unike.
 Përvojat vetjake/ kultura/ konstrukti ynë biologjik.
 Figura a. Figura b.

Zakon/pritshmëri Vëmendja Selektive

SHQISAT KRYESORE
 Shqisa e dhimbjes
 Shqisa e të ngrohtit
 Shqisa e të ftohtit
 Shqisa Kinestezie
 Shqisa vestibulare
• Procesi i shndërrimit të energjisë së ngacmuesit që vjen nga mjedisi në impulse nervore që
lëvizin sistemin nervor. (shndërrim)
• Receptori është shndërrues biologjik.---- Informacion biokimik

• Doktrina e energjisë specifike nervore pohon që nervat mbartin atë mesazh të caktuar të
cilin organi i shqisës të ngacmojë pavarësisht burimit të ngacmimit të organit të shqisës.

• Përshtatja Shqisore - tendenca e organeve të shqisave për t’u përshtatur ndaj ngacmimeve të
ndryshme, të pandryshueshme duke pakësuar funksionimin e tyre.

• Pragu absolut: sasia minimale e energjisë fizike që duhet të prodhohet një ndijim. – metoda e
ngacmuesit konstant???

• Pragu i ndryshimit – është sasia minimale e ndryshimit të energjisë fizike që duhet për të
prodhurar një ndryshim në ndijim. --- metoda e limiteve (eksperimentuesi përcakton
intensitetin)
 SIK O L O GJISË QË
T Ë N JË D EGË E P G A CMUESI
Ë SH JË N
PSIKOFIZI
KA
J I NË FIZ IKE TË N U B JE KT…
E R G JË S
KRAHASO
N EN
O RT O H E T NGA N
DIJIM IN QË RAP
NË N
 PROCESI I PERCEPTIMIT
Organet tona perceptive i shndërrojne stimujt e perceptuar nga:
1 Energji e jashtme fizike
2 Impulse te brendshme elektrike
3 Aktivitete konjitive

Karakteristikat e perceptimit:

 është akt lëvizor .

 Ka të bëjë me kuptimësinë e e realitetit.
 Proces psikik elementar njohës
 Është një pergjithësim tiparesh i lidhur dhe
i ndikuar nga pervojat njohëse
PERCEPTIMI PAMOR
 Qëndrueshmëria perceptuese (prirja për të perceptuar objektet
në mënyrë të qëndrueshme)
 Qëndrueshmeria e ndriçimit (shembulli i letrës së bardhë)
 Qëndrueshmëria e ngjyrës (prirja perceptuese për të parë
objektet e njohura sikur kanë të njëjtën ngjyrë, pavarësisht
ndriçimit)
 Qëndrueshmëria e formës (sikur kane te njejtën formë)
 Qëndrueshmëria e madhësisë (sikur kanë të njëjtën madhësi)
Dhoma Ames
ORGANIZIMI PERCEPTUES
o Max Wertheimer
o Wolfgang Kohler QASJE HOLSTIKE
o Kurt Kofka

RREGULLAT E ORGANIZIMIT PERCEPTIV

FIGURA DHE SFONDI (MARRËDHENIA FIGURË-
SFOND)
-

Prirja për të ndarë

figurën nga sfondi.
MBYLLJA (MBYLLIM MANGESITË PËR TË
KRIJUAR NJË PAMJE TË PLOTË)

Tendenca për t’i grupuar

ngacmuesit sipas disa
rregullave dhe parimeve.
VAZHDIMËSIA (PARIMI I PERCEPTIMIT TË NJË
DUKURIE SI DIÇKA QË VAZHDON)/ KAMUFLIMI

Parimi i perceptimit të
një dukurie si diçka
që vazhdon rrjedhën e
saj
Ngjashmëria është parimi ku ngacmuesit e jashëm perceptohen si një
njësi
Afërsia (ngacmuesit afër me njëri-tjetrit perceptohen së bashku)
Fati i përbashkët është parimi që i grupon ngacmuesit që lëvizin së
bashku në një.
PERCEPTIMI I THELLËSISË
 Aftësia per të gjykuar distancën gjer te një objekt
 Sinjalet monokulare të perceptimit të thellësisë
 Ndërvendosja (kur një objekt pengon pamjen e një objekti tjetër ne
e perceptojmë objektin e bllokuar sikur është më afër nesh)
 Perspektiva (ndryshimet në sipërfaqen e objekteve, kur distanca nga
vendi i perceptuesve rritet)
 Sinjalet binokulare të perceptimit të thellësisë (sa më i vogël të
bëhet një objekt aq më larg perceptohet)
 Zhvillimi i perceptimit të thellësisë (gremina pamore) (Gibson &
Walk, 1960)
PERCEPTIMI I LËVIZJES
• Lëvizja reale (krijohet nga objektet në lëvizje)
• Lëvizja jo reale

Lëvizje e induktuar (kur j’ua atribuojmë lëvizjen një figure në vend të

sfondit) /retë dhe dielli.
Fenomeni Phi (ndodh kur dy drita ndizen dhe fiken në mënyrë
alternative dhe perceptohen si një e vetme)
Lëvizja stroboskopike (kur fotot shfaqe njëra pas tjetrës në mënyrë të
shpejtë dhe krijojnë një vizualizim) (filmat vizatimorë)…
Lëvizja autokinetike (kur ekziston një pikë e vetme drite në një dhomë
të errët dhe e shohim atë të lëvizë përreth.
ILUZIONET PAMORE
Iluzion (perceptim i gabuar që ndodh kur shtrembërohet ndijimi)
1. Figurat e pamundshme
2. Figurat e Alternueshme
3. Kubi i Necker * vizatim i një kubi i vizatuar në mënyrë të tillë që
është vështirë të përcaktohet se cila faqe është e drejtuar në drejtim të
shikuesit.
4. Iluzioni Ponzo
5. Iluzionu Myller-Lyer
6. Iluzioni Ponggerdorff
7. Iluzioni i hënës – shikimi i hënës në horizont
FIGURAT E PA-MUNDSHME – DEMONSTROJNË NDËRLIKUESHMËRINË E PERCEPTIMIT
Figurat e alternueshme – paraqesin informacion
të dy-kuptimshëm.
ILUZIONI MYLLER –LYER
ILUZIONI PONZO – ILUZION GJEOMETRIK
ILUZIONI PONGGERDOFF
JU FALEMINDERIT!