Perceptimi, Strukturat dhe Llojet e tij

Ndijimi & Perceptimi

• Proces elementar psikik

• i cili vjen prej shqisave
Ndijimi

• Njohja e informacioneve
qe merren nga mjedisi
Perceptimi nepermjet organeve
shqisore
 Perceptimi

• Permbledh nje sere procesesh permes te cileve ne

arrijme te njohim, organizojme dhe te kuptojme
sensacionet, ngacmimet, stimujt apo informacionet qe
marrim nga stimuli i mjedisit.
Ajo qe ne perceptojme nuk eshte e
njejta me ate qe kuptojme
 Perceptimi- baza e eksperiencave tona njohese
• Organet tona perceptive i shenderrojne stimujt e
perceptuar nga:

• Energjia e jashtme fizike

1

• Impulse te brendshme elektrike

2

• Aktivitete konjitive
3
 Proces
psikik
elementar
njohes
Ka te beje
Eshte nje
me pergjithesim
kuptimesine tiparesh
e realitetit

I lidhur dhe
Karakteristikat e I ndikuar
Eshte akt perceptimit prej
levizor pervojave
njohese
 Struktura e nje akti
perceptiv
Hallka 1

Mjedisi rrethues, objekte dhe stimuj te veçante qe

terheqin vemendjen dhe behen burim fillestar i
ndjesive dhe perceptimeve tona.

Pragu i ndijimit; Potenciali minimal i veprimit te nje

ngacmuesi i cili duhet te veproje me nje force dhe
intensitet te caktuar.
Hallka 2

Ndjesite e diferencuara te cilat veprojne me nje force dhe intesitet te caktuar

dhe qe behen objekt i veçante i sistemit tone sensorial.

Ndjesi te tilla;
si rrezet e drites,
valet zanore,
tingujt, ngjyrat,
tipare apo cilesi te tjera.
Hallka e 3

• Formohet nga nderveprimi i stimujve specifike me llojin e

receptorit te aktivizuar.

• Qelizat receptore jane organet e specializuara ndijuese te

syrit, veshit, hundes, gjuhes, dhe lekures, te cilat u pergjigjen
stimujve qe vijne nga mjedisi.
Hallka e 4

Perbehet nga nervat ndijore qe lidhin receptorin me trurin.

Nxitja e qelizave receptore bejne te mundur fillimin e proceseve te te parit,

te degjuarit te nuhaturit dhe ndjesive te tjera.
Hallka e 5

Truri.

Perceptimet tona pasqyrojne jo vetem informacionet e sjelljeve te

ndryshme ne tru por edhe ndjenjat,

qendrimet, besimet si dhe kujtimet te cilat jane te maganizuara

 Permbajtja e perceptimeve tona

• Bashkesi e funksioneve psikologjike qe e lejojne

organizmin te marre vazhdimisht informacionin e
nevojshem per gjendjen dhe ndryshimet qe
ndodhin ne mjedisin e jashtem ose edhe te
brendshem.
 5. Perceptimi i
thellesise

2. Perceptimi 6.
i madhesise Perceptimi
i kohes

7.
1 .Perceptimi i Llojet e perceptimeve Perceptimi i
formes vetes dhe i
te tjereve
 Perceptimi i Hapsires

• Pasqyrimi ne vetedije i
formes, madhesise, raportet
dhe mardheniet e vendosjes
se sendeve apo dukurive te
realitetit objektiv.

• Shqisa e te parit, degjimore,

thellesise, shqisa hapsinore
 Perceptimi i formes
• Realizohet me ane te
analizatoreve
• - pamore, - degjimore,
• - te prekjes dhe te levizjes.
 Perceptimi i madhesise
• Ka te beje me vetedijen e
subjektit per te kapur
permasat e nje sendi apo
objekti dhe te gjithe
ndryshimet e dukshme qe
pesojne per shkak te
largesise, ndryshimit te
vendit apo ndikimeve te
drites.
• Formohet nga 3 permasa
kryesore:
• Gjeresi, gjatesi, lartesi
 Perceptimi i largesise dhe i thellesise

• Pozicionimin e vetes ne boten trepermasore

 Perceptimi i kohes

• Ka te beje me
zgjatjen ne njesi ne
kohe te ngjarjes apo
ndodhise qe
perceptohet
drejtpersedrejti prej
shqisave tona
 Perceptimi i vetes dhe te
tjereve
• Perceptimi i tipareve te
jashtme:
• fizike,
• menyra sjellje
• dhe perceptimi i
• tipareve te brendshme.
 Iluzionet perceptive
• Iluzionet jane perceptime te deformuara apo
te shtremberuara te realitetit qe terheq
vemendjen tone ne menyre te veçante.
Njeriu dhe Perceptimi
 ▪ Perceptimi

Është një proces mjaft i ndërlikuar dhe shumë i

rëndësishëm në procesin e njohjes së realitetit të botës
që na rrethon. Perceptimi mund të përkufizohet si
aftësi e njohjes përzgjedhëse të karakteristikave apo
tipareve dalluese të sendeve apo të dukurive të
caktuara duke i shfrytëzuar shqisat përkatëse si dhe
pasqyrimi i tyre në dimensionin hapësinor dhe kohor
në vetëdijen e njeriut.
▪ Karakteristikat e perceptimit si proces psikik
njohes

1. Perceptimi eshte proces psikik

njohes: permes te cilit realizohet
nje njohje e drejteperdrejte e
kuptimsise se realitetit. Ne themi
se kemi perceptuar nje send,
objekt, dukuri apo permbajte te
caktuar, vetem atehere kur e kemi
kuptuar, në kete aspekt krijojme
idene e lidhjes se perceptimit me
proceset psikike.
2.Perceptimi eshte akt levizor, pra te drejtosh vemendje,
te ndjekesh me sy, te prekesh, te vezhgosh, te
mofifikosh e pse jo dhe te manipulosh me to.

3.Perceptimi eshte nje pergjithesim tiparesh.

Duke perceptuar subjektin ngulit ne mendje
tiparet me thelbesore dhe me te rendesishme,
qe lene gjurme nè kujtese dhe behen perfaqsues
te realiteteve ne mendje.
 Perceptimi i kohes, ka te beje me zgjatjen ne njesi kohe
te ngjarjes apo ndodhise qe perceptohet drejteperdrejte
prej shqisave tona.
Aperceptimi, kuptohet si gjendja finale
ne procesin e perceptimit, ne te cilen ajo
qe eshte ne qender te vemendjes njihet
dhe kuptohet menjehere. Pra e njejta
dukuri, i njejti send mund te perceptohet
nga te gjithe, ne menyra te ndryshme
prej individeve te ndryshem. Kjo ndodhe
pasi ne perceptim ndikojne pervoja
individuale, aftesia, kultura si dhe
gjendja e pergjithshme e personit.
 Perceptimi i vetes dhe i te tjereve, ka si objekt njohjeje vete
qenien njerzore. Ai eshte mjaft i veshtire pasi tek ai nderthuren
shume aspekte qe mund ose jo te alternohen me njera-tjetren. Ky
perceptim fillon me perceptimin e tipareve te jashtme e me pas te
brendeshme, krahas ketyre kemi dhe iluzionet perceptive.
 3.Perceptimi degjimor

Dihet se njesia baze e te folurit eshte FONEMA, e

cila formohet nga tingujt zanore e bashtingllore.
Kumbimet e te cilave ndryshojne ne gjuhe te
ndryshme. Egzistojne dy teori per kumbimin e
tyre, ajo pasive dhe ajo aktive.
Teoria pasive, ka te beje me nivelin sensore te
neuroneve te specializuara per diferencimin e
aspekteve te veçanta te te folurit.
Teoria aktive, ka te beje me aspektin konjiktiv te
perceptimit degjimor, dhe perfshirjen aktive te
te degjuarit, si kujtesa, konteksti dhe vemendja.
 Qendrueshmeria e ngjyres
• Kjo lidhet ngushtë me qëndrueshmërinë e
ndriçimit.
• Qëndrueshmëria e ngjyrës do të thotë se ne
e perceptojmë ngjyrën e një objekti si të
njëjtë pavarësisht ndyshimeve në kushtet e
ndiçimit
 Perceptimi Pamor dhe Vezhgimi
• Në psikologji perceptimi pamor është aftësia
për të intrepretuar informacionin nga drita e
dukshme që arrin në sy.
• Ky perceptim gjithashtu njihet si shikimi, të
parët, vështrimi ose përfytyrim.
• Vezhgimi eshte perceptim i organizuar me
pikesynim te caktuar per te studiuar nje send
apo nje dukuri. Eshte forma me e larte dhe me
active e perceptimit te realitetit.
 Iluzioni
• Pasqyrim i shtremberuar i realitetit qe vepron
ne organet tona te shqisave duke na dhene nje
pamje te rreme. nga se varet?
• - gjendja e sendit ( pozicioni, largesia, levizja)
• - sfondi ne te cilin ndodhet sendi apo dukuria
• -gjendja e pergjithshme e vezhguesit
• Halucinacionet: Jane perceptime ireale qe
lindin pa ngacmues real ne castin kur
pasqyrohet figura e sendit apo dukurive.