UNIVERSITETI I TIRANES

FAKULTETI I SHKENCAVE SOCIALE

DEPARTAMENTI I Psikologji
PROGRAMI MASTER Profesional
DEGA )Orientim Profesional
VITI I Par

DETYRE KURSI
Tema : Ndikimi i personalitetit n performancen n pun

Punoi:Endriona Cengu

Pranoi:Eva Janaqi

Tirane, 2016

Prmbajtja

Hyrja
1. sht personaliteti ?
2. sht performanca n pun ?

3. Ndikimi i personalitetit n performancen n pun

3.1 Tiparet e personalitetit sipas Jung
3.2 kombinime t personalitetit dhe performance n pun
4. Pes faktort e personalitetit dhe performanca n pun
Prfundimet
Biblografia

Hyrja

T gjitha proceset psikike, si jan: t perceptuarit, t menduarit, t ndjenjave, t

msuarit, t motivacionit etj, jan t lidhura ngusht njra me tjetrn, pra varn njra nga
tjetra dhe ndikojn n njra-tjetrn.
Individi, duke kaluar npr kto procese psikike, gjat periudhave t ndryshme t jets,
formon veti t caktuara personale. Duke i vrejtur kto veti gjat aktivitetit t individit, ne
vrejm mnyrn e veant t sjelljeve, q sht karakteristike pr t. Kto veti
karakteristike, mnyrn e prgjithshme dhe t veant t sjelljeve t njerzve dhe t do
individi, si manifestohen, si zhvillohen dhe nga cilt faktor varn ato.
Numri i faktorve, si ndikim n bazn e dhn biologjike pr formimin e cilsive t
personalitetit, sht mjaft i madh si: ambienti dhe kushtet familjare (n t cilat rritet
fmija), shkolla, moshatart, msuesi, t njohurit, organizatat dhe shoqria n t cilat ai
sht antar, dhe roli q ka n to, literatura dhe filmat, bashkshortsia dhe marrdhniet
bashkshortore, profesioni dhe suksesi n kt profesion, pozita sociale, kultura n t
ciln rritet dhe jeton, sistemi shoqror i bashksis etj.

1. sht personaliteti ?

Personaliteti sht trsia e organizuar e tipareve, inteligjencs, karakterit, t konstruktit

trupor dhe t temperamentit, e cila ka karakter relativisht t qndrueshm dhe formohet
gjat veprimtaris s ndrsjellt t njeriut dhe t mjedisit t tij (Psikologjia e
Personalitetit, A. Hoti).
Nj trsi e till tiparesh ka tre karakteristika:
1. Integritetin e tipareve t personalitetit. Kjo lidhet me trsin e organizuar t
tipareve t shfaqura n forma t ndryshme t sjelljes.
2. Qndrueshmrin e tipareve t personalitetit. Kjo ka t bj me ngjashmrin e
sjelljeve t njeriut n situata thuajse t ngjashme.
3. Veantia e personalitetit q lidhet me unitetin e tipareve karakteristike dhe
nderlidhjeve t tyre, n baz t t cilave nj individ ndryshon nga nj tjeter.

2. sht performanca n pun

Ajo mund t jet mjaft e vshtir pr t vn n dukje karakteristikat qendrore t
performancs n pun. Kjo mund t jet pr shkak se studiuesit nuk duket bien dakord
pr sa i prket prkufizimit t tij t sakt. disa studiues sugjerojn se performanca e puns
sht nj konstrukt multi-faktor (Boshoff & Arnolds, 1995). N nj perkufizim t till,
disa faktor mund t tregojn se si edhe individ pr t kryer detyrat e tyre t puns dhe
zgjidhjen e problemeve t puns me mjeshteri. Faktor mund t tregojn se sa mir
individt prdorin burimet e tyre, deri n far mase ata shfrytzojn kohn dhe energji
n detyr n dor, dhe sa mir ata e marrin masa ndaj prfundimit t tyre. Performanca
sht e bazuar n nj model, t faktor i cili mbulon t gjitha dimensionet e puns.
Performanca n t gjitha llojet e profesioneve, dallohen mes performancs t puns dhe
puns rezultate pr shkak se rezultatet jan t ndikuara gjithnj nga faktor t tjer.

3. Ndikimi i personalitetit n performancen n pun

Personaliteti mund t shihet si nj motorr q drejton sjelljen. Kjo n prputhje me

situatat duke parashikuar dhe suksesin ton. Personaliteti sht shum i rndsishm pr
organizatn, shumica e organizatave kan modelet e pranuara t sjelljes. Q do t thot,
se disa njerz mund t prshtaten m mir me kulturen e saj se sa t tjer. Ktu kam
listuar disa tipare t personalitetit q jan n interes t organizats:
1. Hapsirat e kontrollit: prcakton masn n t cilen individet besojn se sjellja e
tyre krjon dhe kontrollon at ka ju ndodhe n mjedisin e tyre. Ky aspekt ka
rndsi dhe ndikim pr organizaten dhe menaxheret e tyre, p.sh punonjsit me
orientim t brndshm jan t gatshm ti vn shpatullat puns pr arritjen e
synimeve duke shfaqur gjithmon sjellje adaptive e me besim n zotsin e tyre
pr tja dal mban.
2. Makiavelizmi: strategji t sjelljes shoqrore q ka n themel t saj manipulimin e
t tjerve pr perfitime profesionale, zakonisht n kundrshtim me prfitimet
personale.
3. Krijimtaria: organizatat e sotme po e ndjejn novacionet si mjaft t rndsishme
pr t vazhduar kulturen e tyre. Menaxheret jan t interesuar pr njerz kreativ,
ata jan njerz vet-besues dhe t motivuar drejt suksesit. Jan entuziast me
iniciativ dhe kur ju duhet kaprcejn veshtrsit.
4. Autoritarizmi/dogmatizmi: nj person me shum autoritet sht I prirur t
prkrah vlerat tradicionale dhe ti bindet nj autoriteti t deklaruar. Ato ndihen
mir n nj mjedis t disiplinuar.
5. Vet-kontrolli: sht nj tipar personal me rndsi t veant. Ai pasqyron
aftesin e dikujt pr tia prshtatur sjelljen e vet prshtatshmerive respective t
faktorve t jashtm t ambjentit, kto individ jan mjaft t ndjeshem ndaj
sinjaleve t mjedisit.
6. Personaliteti pro-aktiv: individt n mnyr aktive incoin veprimtari duke mos
mbetur reargues t kerkesave t mjedisit. Esht i lidhur me motive t rritura pr t
msuar dhe angazhuar veprimtari progresive, ato jan individ q kerkojn
ndryshimin dhe paraqiten me zgjidhje.

3.1 Tiparet e personalitetit sipas Jung

1. Ekstravert i hapur, prson i shoqerueshm t cilit i plqen t jete n
grupnjerzish aktiv, i interesuar pothuajse pr gjithka. Priret t jet optimist dhe
entuziast, megjithse entuziazmi i tij sht kalimtar. sht kjo gj q i bn njerezit
t mndojn se jan siprfaqesor. Kan nj perfaormanc pothuajse n gjitha
punt. Ata prgjithsisht kan nj marrdhnje t mir me punen.
Duke qene se jan komunikues mjaft te mir dhe ju pelqen kontakti me njerezit
mund t arrin n nj performance t mir si agjent shitje. Duke qen kmbngules
ata e kryejn punen deri n fund jan kurajoz gj q i bn t perballojn m mir
situatat problematike. Gjithashtu mund t jen dhe menaxher t mir, duke arritur
q pr shkak t ktyre cilsive t performojn mjaft mir n pun.
N baz t funksionit psikologjik mbizoterojn katr nn tipe, t tipit ekstavert,
si: ekstravert ku mbizotron mendimi, ekstravert ku mbizotron ndjenja,
ekstravert n t cilin mbizotron ndjesia dhe ekstravert ku mbizotron intuita.
- ekstravert ku mbizotron mendimi: karakterizohet nga racionaliteti dhe
reflektimi intelektual q i drejtohen gjithmon objektit, t dhnave objektive.
Bjn pjes personat objektiv dhe dogmatik. Shembull pr tipin psikologjik
ekstravert mendimtar, mund t jen shknctaret, kerkuesit, etj. Ky tip mund ti
prkushtohet idealeve t medha (drejtsis, t vrtets, etj).
- ekstravert ku mbizotron ndjenja: drejtohet kryesisht prej gjykimeve t vlers
t pranimit ose mospranimit nga ana e mjedisit. Ktu bjn pjes personat
konfromist. P.sh priret t gjykojn si t bukur apo t mire nj objekt jo me
baze te perjetimit t vet subjektiv, por sepse I leverdis q t shprehet ashtu.
Interesohet n rradh t par pr suksesin, pr njohjen dhe pranimin social, q e l
veten t drejtohet prej mods s fundit.
- ekstravert n t cilin mbizotron ndjesia: individet e kategoris s till drejtohen
thjesht nga realiteti i ndjeshm. Bjn pjes persona q jan t gatshm t
provojn gjra t reja n jet, q kan interes t vazhdueshm q t ndjejn
objektin t ken ndjesi dhe mundsisht q t gzohen pr nj gj t till.
ekstravert ku mbizotron intuita: ku mbizotron intuita bjn pjes personat
krijues dhe nxits t t tjerve. sht gjithmon i gatshm t shikoj n brndsi t

gjrave, me qellim q t gjj mundesi t reja. sht prher n krkim t risis

dhe i plqen rreziku. sht nj person shtyts, nj lider i aft pr t nxitur aftsi
dhe pr t ngjallur besim tek t tjert. Kti tipi i prkasin sipermarrsit,
politikant, etj.
2. Introvertt t mbyllur n vetvete nuk plqejn t jen me njerz. Ata jan t
ndrojtur nga frika mos bjn figur t keqe. Jan t ndjeshem, t ndrgjegjshm
dhe mjaft t prkushtuar ndaj nj numri t vogl interesash. Ato dallohen pr nj
gjykim t pavarur q nuk ndryshojn nga personi apo nga rekomandimi i t tjerve.
Introvertet nuk mund t ken nj performanc t mir n seksionin e promocionit.
Duke qen se ata nuk jan t shoqerueshm dhe pelqejn vetmin. Ata mund t
performojn shum mir n nj zyr ku nuk kan shum kontakte me njerz. Ata
mund t jen ekonomist apo arkitekt t mir, e lidhur kjo me personalitetin e tyre
t mbyllur.
N baz t funksionit psikologjik mbizotrojn katr nn kategori t tipit
introvers, si: introvers ku mbizotron mendimi, introvers ku mbizotron ndjenja,
introvers ku mbizotron ndjesia dhe inrovers ku mbizotron intuita.
- introvers ku mbizotron mendimi: n prgjethsi sht nj person i heshtur, q
izolohet dhe q komunikon me vshtrsi, q nuk pranon as nj form
-

reklame, pak i ndikueshm. Sjelljet e ti shpesh jan t ngathta.

introvers ku mbizotron ndjenja: bjn pjes prsonat e qet dhe t turpshm.

Kanalet komunikuese q prdor m s shumti jan, arti, poezia, muzika, etj.

introvers ku mbizotron ndjesia: bjn pjes personat e ndjeshm dhe
indifferent. Fusha e zgjedhur ku introversi, i bazuar n ndjesi, realizohet sht

ajo e artit dhe ajo estetike n prgjithsi.

inrovers ku mbizotron intuita: orjentohet drejt zhvillimit t potencialiteteve t
bots s tit brndshme, m shum se n realizimin e jashtm t saj.
Shembuj t kti tipi mund t jen: ndrrimtaret mistik, soditsit, njeriu q
fantazon, artisti. T gjith ata njerz q krijojn nj bot ideale larg realitetit
konkret (Psikologji Personaliteti, A.HOTI).

3.2 Kombinime t personalitetit dhe performance n pun

Ndijues/mendues; i vendosur, i sigurt, mendimtar i aplikuar, I ndjeshm ndaj

detajeve, aftesi teknike. Mund t performojn mir si: llogaritar, programues

kompjuterik, mjek, inxhinier (Sjellje Organizative,M.MANXHARI).

Intuitive/mendues; krijues, perparues, mendimtar i holl me shum ide. Punt ku
mund t performoj: zgjidhje teorike e problemeve, projektim sistemesh,
menaxhim i niveleve t mesm/t lart, analiz sistemesh, msimdhnje, biznes

dhe ekonomi (Sjellje Organizative,M.MANXHARI).

Ndijues/ndjenj; pragmatik, analitik, metodist i vetdishm. Ofron ndihm dhe
shrbime t tjerve, mbikqyrje e drejtprdrejt, shitje/reklama, sherbim klienti,

personel (Sjellje Organizative,M.MANXHARI).

Intuitive/ndjenj; krijus, avancues i ndergjgjshm, kupton dhe komunikon me
t

tjert,

artist,

shkrimtar,

arganizator

festash

(Sjellje

Organizative,M.MANXHARI)

4. Pes faktort e personalitetit dhe performanca n pun

N lidhje me tipare t personalitetit, struktura m e pranuar gjersisht t personalitetit, n
mesin e shkenctart dhe hulumtuesit, sht FFM i personalitetit (Goldberg, 1993). Sipas
Costa dhe McCrae (1992) struktura e FFM-s sht i bazuar n pes faktort kryesor t
gjera, t njohur si "Big Five". Pes faktort e personalitetit jan t rnditur si m posht:
neroticizmi, kthim s prapthi, hapja ndaj provojave, agreeableness, vetedijshmi.
1. Neuroticism: neuroticism, n krahasim me stabilitet emocional, i referohet
individve t cilt priren t jen t trembur, i zemruar, i pasigurt, n depresion, t
pambrojtur dhe t shqetsuar (Costa & McCrae, 1992).
N t kundrt, personat q jan emocionalisht t qndrueshme kan tendenc t
jen t sigurt dhe t qet, dhe prandaj, m shum gjasa pr t kontrolluar impulset
e tyre dhe t prballen me stresin.

Gjasht nn Dimensionet e neuroticism prfshijn ankthi, armiqsi zemruar,

depresionin, vet-vetdije, shtytje dhe Vulnerabilitet (Costa & McCrae, 1992).
2. Kthim s prapthi: kthim s prapthi i referohet sasis dhe intensitetin e energjis
drejtuar jasht n botn sociale (Costa & McCrae, 1992). Ky dimension i
personalitetit i referohet sasis dhe intensitetin e ndrveprimeve t preferuara
ndrpersonale, nivelin e aktivitetit, kan nevoj pr stimulim, dhe kapaciteti
gzimi. Individt q kan nivel t lart n kthim s prapthi priren t jen t
shoqrueshm, aktiv, llafazane, person i orientuar, optimist, gazmor, i dashur dhe
e dashur. Individt q kan nivel t ult n kthim s prapthi tentojn t tregojn
tiparet e droj; prandaj ata kan tendenc t preferojn pr t kaluar koh e tyre
n vend t trhequr larg grupeve t njerzve.
3. Hapja ndaj Prvoja:

i referohet individve t cilt kan tendenc t jen

kreative, imagjinative, dhe kurioz pr t prjetuar gjra t reja n mesin e gjrave

t tjera (Costa & McCrae, 1992). Gjithashtu, individt q e kane me t theksuar
kt tipar ka t ngjar q t ket qndrime positive ndaj ideve t tyre dhe prvojat
n jet. N t kundrt, individt t cilt kan rezultat t ult priren mos preferojn
rutinat fikse. Gjasht dimensionet m t hapur ndaj prvoja prfshijn: Fantazi,
Estetik, Ndjenj, Veprimet, Idet dhe Vlerat (Costa & McCrae, 1992).
4. Pajtueshmria : mund t konceptohet si nj faktor kontribues pr ecurin e
puns. Megjithat, n lidhje me vlersimet mbikqyrse t performancs n
puns n kontekstin e shitjes, sht e arsyeshme t besojm se performanca n
pun e puntorve t kndshm shitjes do t jet m e lart, e vlersuarat n
krahasim me shitjet e puntorve t cilt kan tendenc t jen n nj far mase,
egocentrik. Kjo mund t jet pr shkak t fakti q metodologjia e shitjes mbuluar
n studimin aktual krkon q punonjsit t t prqndrohet n konkurrencn
individualiste dhe jo n brjes bashk me t tjert. Si pasoj, n urdhroj pr
prfaqsuesit e shitjes pr t arritur objektivat e shitjes e tyre ata duhet t
fokusohen n brjen sa m shum thirrje telefonike dhe t shitjes t jet e mundur.
5. Vetedijshmi: ndergjegjesimit referohet individve q shfaqin tipare t
vetkontrollit me an t t qenit t aft pr t planifikimit, organizimit, duke punuar

n mnyr strategjike drejt qllimet dhe kryejn detyrat (Costa & McCrae, 1992;
Barrick & Mount, 1998). Ndergjegjesimit sht edhe tipar q sht i lidhur me
zell, vet-disiplins, saktsin, dhe kompetenca t prgjithshme (Costa & McCrae,
1992; McCrae & Costa, 2003). Tipar i cili karakterizon nj person q sht i
orientuar drejt arritjes. Gjasht nn dimensioneve t prfshira n kt dimension
t gjer t personalitetit i referohen: kompetencs, rendit, i sjellshm, arritje,
vet-disiplins, dhe reflektimit.

Prfundimet

Si prfundim mund t themi se vetdija qndron si nn tipari m i rndsishm i

personalitetit dhe i performancs n pun. Gjithashtu mund t themi se dhe stabiliteti
emocional sht nn tipar mjaft i rndsishm pr performance n pun. Hulumtimet e
fundit kan treguar se duhet t ket kombinime t tipareve dhe aspekteve, d.m.th nn
tiparet pr secilin nga Big Five. Personaliteti kontribon n performanc, por vetem n
nj nivel mesatar. Duke prdorur edhe teste vetdija mund t parashikoj apo ndikoj n
performanc n t gjitha llojet e puns. Kombinimet e tipareve t personalitetit me llojin
e puns, on n nj prformanc m efikase n pun. Pun me krkesa unike t tilla si:
sherbimet ndaj klientit, pun menaxheriale, kreative, etj. Krkojn tipare specifike t
personalitetit. Prdorimi i testeve t personalitetit, t kombinuara m llojin e puns, sht
kriter i domosdoshm pr nj performanc m t mir. Pr rekrutimin e punonjsve n
nj organizat, sipas tipologjis jungiane t personalitetit sht e domosdoshme prdorimi
i testeve t personalitetit. Nj nga testet m t prdorura sht ai Meyer-Briggs.

Biblografia

1. -Psikologji Personaliteti, A. HOTI

2. Sjellje Organizative, M. MANXHARI
3. The Relationship beteen Personality and Job Performace in Sales
( Andreas Klang, 2012, Stockholms Universitet )