AB ÖNCESİ MESLEKİ

UYUMUN GEREKLİLİĞİ

Ahmet EKİZ - Semiha DOSTLAR

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Teftiş Kurulu Adana Grup Başkanlığı
 İÇERİK:
 AB Direktifleri ve Uyumlaştırılmış
Mevzuat
 Mesleki Eğitimin Mevzuattaki Yeri
 Mesleki Eğitimde İş Sağlığı ve Güvenliği
 İş Teftiş Kurulu Başkanlığınca Yürütülen
Projeler
 Yapı İşlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma
Projesi
AB ÖNCESİ MESLEKİ UYUM ÇALIŞMALARI

Ülkelerin sanayileşmesine paralel olarak,

işçilerin sağlıklı ve güvenli bir ortamda
çalışmasının sağlanması, çözülmesi
gereken en önemli sorunlardan birisi
olarak ortaya çıkmıştır.
Dolayısı ile işçilerin sağlığını ve beden
bütünlüğünü korumaya yönelik bir hukuk
alanı doğmuştur.
 AB ÖNCESİ MESLEKİ UYUM ÇALIŞMALARI

Uluslararası hukukta olduğu gibi Türk İş

Hukuku’nda da İş Sağlığı ve Güvenliği
konusuna özel önem verilmiş, yeni
oluşturulan mevzuat çerçevesinde işçiler ve
işverenler belirli yükümlülükler altına
sokulmuştur.
 AB ÖNCESİ MESLEKİ UYUM ÇALIŞMALARI

AB öncesi mesleki uyumun sağlanmasına

yönelik çalışmalar 2000’lerin başından
itibaren hız kazanmış ve 10.06.2003
tarihinde çıkarılmış olan 4857 Sayılı İş
Kanunu AB Direktiflerinin çoğuna uyum
sağlayacak şekilde hazırlanmıştır.
 AB ÖNCESİ MESLEKİ UYUM ÇALIŞMALARI

Ülkemizin sosyal politika ve istihdam faslı

kapsamında mevzuat açısından AB
müktesebatına en iyi uyum sağladığı
alanların başında ‘iş sağlığı ve güvenliği’
gelmektedir. Bu alanda şimdiye kadar 29
adet yönetmelik çıkartılmıştır.
89/391/EEC SAYILI ÇERÇEVE DİREKTİF
• AB’de İSG alanında çıkarılmış olan 25 adet
direktif içerisinde en önemlisi 89/391/EEC
Sayılı Çerçeve Direktiftir.
• Bakanlığımız tarafından çerçeve direktife karşılık
olarak ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’
çıkarılmıştır. (09.12.2003)
• Danıştay 10. Dairesi yönetmeliğin yürütmesini
durdurmuştur. (24.05.2004)
• Tüm çalışanları kapsayacak bir ‘İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu’ ile ilgili hazırlıklar yapılmıştır.
Uyumlaştırma sürecinde çıkarılan tüm bu
mevzuat içerisinde özellikle öne çıkan
hususlar;
Eğitim ve Bilgilendirme
Katılım ve Sosyal Diyalog
Önlemeye Yönelik Proaktif Yaklaşımlar
Risk Değerlendirmesi
 Tüm bu başlıklara ciddi katkı sağlayacak
unsur;

MESLEKİ
EĞİTİM

İşgücü piyasasındaki gelişmelere ve

ihtiyaca cevap verebilecek bir mesleki eğitim
Mesleki Eğitim
Kurumlarında İş Dünyasının
Kazandırılan İhtiyaçları
Beceriler

İş Dünyasının İhtiyaç
Duyduğu Mesleki
Yetkinliğe ve Beceri
Düzeyine Ulaşmış
İnsan Gücü
 1.İşi DOĞRU şekilde
Mesleki nasıl
Eğitim
yapacağını
Almış Kişi
öğrenmiş kişi
2.İşi GÜVENLİ şekilde
nasıl yapacağını
öğrenmiş kişi
•Eğitim almış makine operatörü
MESLEKİ
EĞİTİMİN
KAZANIMLARI
 EĞİTİMSİZLİK !
BİLGİSİZLİK!
BANA BİR ŞEY OLMAZ GÖRÜŞÜ VE
AŞIRI CESARETLİLİK!
İLE
İSG KÜLTÜRÜNÜN OLUŞTURULMAMIŞ
OLUŞUNUN FOTOĞRAFLARA
YANSIMASI!
15
MESLEKİ EĞİTİMİN MEVZUATTAKİ YERİ
• 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu
• 24804 Sayılı Mesleki ve Teknik Eğitim
Yönetmeliği
• 4857 Sayılı İş Kanunu (Madde 85)
• Ağır Ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak
İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ
10.06.2003/25134 Tarih/Sayılı
Değ.fıkra:15/05/2008-5763/5
4857 Sayılı İş Kanunu
Madde77-Madde 85
 4857 SAYILI İŞ KANUNU
İşverenlerin İSG Yükümlülükleri;
Gerekli Her Türlü Önlemi Alma
Yükümlülüğü(Md.77)
Denetleme Yükümlülüğü(Md.77)
Eğitim Verme ve Bilgilendirme
Yükümlülüğü(Md.77)
İşyerini İSG Konusunda Örgütleme
Yükümlülüğü(Md.80-81)
 MESLEKİ EĞİTİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ
4857 SAYILI İŞ KANUNU MADDE 85
(Değişik fıkra:15/05/2008-5763/5 md.)
Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve
çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim
almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde
çalıştırılamaz.
 MESLEKİ EĞİTİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

• 4857 SAYILI İŞ KANUNU MADDE 85

(Değişik fıkra:15/05/2008-5763/5 md.)
Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı,
kadınlarla onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz
yaşını bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit ağır ve
tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri Sağlık
Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir
yönetmelikte gösterilir.
• Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği (2004-2010)
• Yapı İşleri-Ağır Ve Teh. İşlere Ait Çizelge-31.Sıra
 31.05.2009/27244
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE
ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ
 AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ (2009)

 4857 sayılı Kanunun 85 inci maddesine

göre çıkarılmıştır

 “Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği”

kapsamında bulunan işyerlerinde çalışan
işçileri kapsar.
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ (2009)

MESLEKİ EĞİTİM: Örgün veya yaygın eğitim

yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek
sahibi olanların mesleklerinde gelişmelerini ve
yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla
gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını
geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve
ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir
plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitim.
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ (2009)

MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM OKUL VE

KURUMLARI:
Mesleki ve teknik eğitim alanında,
diplomaya götüren orta öğretim kurumları
ile belge ve sertifika programlarının
uygulandığı her tür ve derecedeki örgün
ve yaygın eğitim-öğretim kurumları.
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ (2009)

Mesleki eğitim zorunluluğu

MADDE 5 – (1) Ağır ve tehlikeli işlerde
çalıştırılacak işçilerin, işe alınmadan önce,
mesleki eğitime tabi tutulmaları
zorunludur.
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ (2009)

İSTİSNA:İşyerinde yapılan işler, asıl iş

itibariyle “Ağır ve Tehlikeli İşler
Yönetmeliği” kapsamında yer almakla
birlikte, işçinin yaptığı iş ağır ve tehlikeli
işler kapsamı dışında ise, 5/6/1986 tarihli
ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu
hükümleri saklı kalmak kaydıyla 4857
sayılı İş Kanununun 85 inci maddesi
kapsamında mesleki eğitim alma
zorunluluğu aranmaz.
 AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ (2009)

Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin,

aşağıda belirtilen belgelerden birisine sahip olmaları
zorunludur:
 Mesleki Eğitim Merkezlerinden Alınan Belgeler
 Türkiye İş Kurumundan Alınan Belgeler
 Özel Öğretim Kurumları Kan. Göre faaliyet
gösterilen kurslardan alınan operatör ve sürücü
belgeleri
 MEB’dan onay almış, meslek kuruluşları, vakıf ve
dernekler, işçi-işveren kuruluşları,
 AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN
MESLEKİ EĞİTİMLERİNE DAİR TEBLİĞ (2009)

 Uluslar arası kurum ve kuruluşlardan

alınan ve MEB tarafından denkliği
sağlanan belgeler
 Mesleki Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme
Yönetmeliği kapsamında verilen meslekî
yeterlilik belgeleri
Mesleki Eğitim Almamış İşçi
Çalıştırmanın
Hukuki, Cezai ve İdari
Sorumlulukları
Ağır ve Tehlikeli İşlerde Mesleki Eğitim
Almamış İşçilerin Çalıştırılmasının İş
Kanunu açısından Cezai Sorumluluğu;
İş Kanununun 85.maddesini ihlalden
105.maddesi gereği;
“mesleki eğitim almamış işçi çalıştıran
işveren veya işveren vekiline her işçi için
Beşyüzelli Türk Lirası,
Yargıtay işçiyi iş güvenliği konusunda
bilgilendirmeyen, gerekli eğitimi vermeyen
işvereni denetim görevini de belirtmek
suretiyle iş kazalarının oluşumundan
sorumlu tutmaktadır.
İş kazaları ve meslek hastalıklarının
oluşumunu engellemekte İSG eğitimi ve bu
eğitimi de içerisinde barındıran mesleki
eğitimin büyük rolü vardır.
 HUKUKİ VE CEZAİ BOYUT
• Kamu Hukuku Yaptırımları
 İdari Para Cezaları
 İşin Durdurulması, İşyerinin Kapatılması
 Hapis Cezası
• Borçlar Hukuku Temeline Dayanan Özel
Hukuk Yaptırımları
 Tazminatlar
 ÇALIŞMA VE SOSYAL
GÜVENLİK BAKANLIĞI
İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI
 İŞ TEFTİŞ KURULU BÜNYESİNDE TÜRKİYE
ÇAPINDA GÖREVLİ MÜFETTİŞ SAYILARI

MÜFETTİŞLER TEKNİK SOSYAL TOPLAM

İş Müfettişi 191 248 439

Yetkili İş Müfettiş Yardımcısı 40 20 60

İş Müfettişi Yardımcısı 241 96 337

TOPLAM 472 364 836

 İŞ TEFTİŞ ADANA GRUP BAŞKANLIĞI
MÜFETTİŞ SAYILARI

MÜFETTİŞLER TEKNİK SOSYAL TOPLAM

İş Müfettişi 15 22 37

Yetkili İş Müfettiş Yardımcısı 3 - 3

İş Müfettişi Yardımcısı 10 4 14

TOPLAM 28 26 54
 İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞININ
YENİ BAKIŞ AÇISI
• Risk Esaslı
• Eğitim Ağırlıklı
• Bilinçlendirmeye Yönelik
• İnsan Odaklı
• Proje Denetimleri
 İŞ TEFTİŞ ADANA GRUP BAŞKANLIĞINDA
YÜRÜTÜLMEKTE OLAN PROJELER

İŞİN YÜRÜTÜMÜ YÖNÜNDEN:

• 1.Hazır Giyim Sektöründe Çalışma
Koşullarının İyileştirilmesi Projesi
• 2.Alışveriş Merkezlerinde Faaliyet
Gösteren Perakende Satış Mağazalarının
Denetimi Projesi
 İŞ TEFTİŞ ADANA GRUP BAŞKANLIĞINDA
YÜRÜTÜLMEKTE OLAN PROJELER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN:

• 1.Yapı İşlerinde Yüksekte Güvenli Çalışma
Projesi
• 2.Adana Hacı Sabancı Organize Sanayi
Bölgesi İş Sağlığı ve Güvenliği Proje
Teftişi
 YILLARA GÖRE İŞ KAZASI SAYILARI
(SGK VERİLERİ)

SEKTÖRLER 2007 2008 2009

1-METALDEN EŞYA 11224 11000 12133

2-YAPI SEKTÖRÜ 7615 5574 6877

3-KÖMÜR MADEN. 6293 5728 8193

4-TEKSTİL İMAL. 5639 3641 3771

DİĞER 81 SEKTÖR 49831 47020 33342

TOPLAM 80602 69322 60545

Yapı sektörü ülkemizde iş kazaları bakımından yaklaşık % 10luk

payla 2. sırada yer almaktadır.
 İŞ KAZALARININ SEKTÖREL DAĞILIMI

14000
12000
10000
8000 2007
6000 2008
4000
2009
2000
0
DOKUMA KÖMÜR İNŞAAT METALDEN
SANAYİ MADENCİLİĞİ EŞYA İML.
YILLARA GÖRE İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜM ORANLARI
(SGK VERİLERİ)

SEKTÖRLER 2007 2008 2009

1-YAPI SEKTÖRÜ 359 297 156

2-METALDEN EŞYA 45 53 13
3-KÖMÜR MADEN. 38 30 3
4-TEKSTİL İMAL. 20 9 12
DİĞER 81 SEKTÖR 581 476 987
TOPLAM 1043 865 1171

Yapı sektörü ülkemizde ölümlü iş kazaları bakımından 1. sırada yer

almaktadır. (2009 YILI İÇİN YAKLAŞIK %13lük bir oran)
 YAPI İŞLERİNDE YÜKSEKTE GÜVENLİ
ÇALIŞMA PROJESİ
İNŞAATLARDA KAZALAR NE ŞEKİLDE
OLMAKTADIR
1- DÜŞME
2- İŞÇİLERİN ÜZERİNE MALZEME
DÜŞMESİ
3- ELEKTRİK ÇARPMASI
4- SAĞLIKLA İLGİLİ PROBLEMLER
 YAPI İŞLERİNDE YÜKSEKTE GÜVENLİ
ÇALIŞMA PROJESİ

İŞ TEFTİŞ ADANA GRUP BAŞKANLIĞINCA PROJE

KAPSAMINDA TEFTİŞİ YAPILAN İŞYERİ SAYILARI

Yıl Projede Teftiş Yapılan Teftiş Yapılan

Görevli İl Sayısı İşyeri Sayısı
Müfettiş
Sayısı

2010 2 3 26
2011 2 1 20
FOTOĞRAFLARALA KÖTÜ VE İYİ
UYGULAMA ÖRNEKLERİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ

İskele Ayakları
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
KÖTÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ
İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ
İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ
İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ
İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ
İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ
İYİ UYGULAMA ÖRNEĞİ
TEŞEKKÜRLER….