TARİH ARAŞTIRMALARI

Giriş
Tarihi araştırmalar, dönemin dokümanları dikkatlice okunarak ya da o dönemde
yaşayan kişilerle görüşmeler yapılarak odaklanılan problemlerle, kişilerle
görüşmeler yapılarak odaklanılan problemlerle ilgili olarak ‘’geçmişte ne oldu?’’
sorusuna cevap arar. Araştırmacı o dönemde neler yaşandığını olabildiğince doğru
bir şekilde anlamaya ve bunun niçin olduğunu açıklamaya çalışır.
Giriş
Tarihi araştırmalarda dokümanların ya da kişilerin gerçekten araştırılan döneme ait
olmasının ve dokümanların ya da bireylerin söylediklerinin doğru olup olmadığının
da araştırılması gerekir Bu tür araştırmalarda doğruluğun sağlanması önemli bir
sorundur.
Giriş
Olayların sadece şimdiki durumda gözlenmesi yeterli değildir. Şimdiki zaman
içindeki veriler soruların tüm cevabını içermeyebilir, istenen alanı tam olarak
kapsamayabilir. Bunlara geçmiş zaman içindeki gelişimin incelenmesi katılmalıdır.
TARİHİ ARAŞTIRMA
YÖNTEMİ
Bu yöntem, daha çok bir doküman inceleme yöntemidir (Kaptan, 1998, 54). Tarihi
yöntemin kullanılışım ikiye ayırmak gerekir. Bunlardan biri,

Tarihi yöntemin, tarih disiplininde, tarihçi tarafından kullanılması ya da herhangi bir

disiplinde araştırmacının, elindeki problemin çözümünü geçmiş zaman içindeki
olay, olgu ve bilgilerde araması ve araştırmasını tamamen geçmişteki verilere
dayaması durumudur. Bu durumda araştırmacı bir tarihçi gibi çalışmaktadır.

İkinci durum, her araştırmacının, hangi disiplin ve bilim alanında olursa olsun
yaptığıdır. Şöyle ki, her araştırma konu ve probleminin bir geçmişi vardır.
Araştırmacı, konu ve problemle ilgili bu geçmişi incelemek zorundadır.
Araştırmacının, ilgili kaynaklar ve yayınlar üzerinde yaptığı incelemelerde kullandığı
yöntem tarihi yöntemden başka bir şey değildir. Böylece, her araştırma yapan kişi,
tez hazırlayan öğrenci bu yöntemi kullanmaktadır.
Özellikleri
Araştırmada gerekli veriler ya dolaysız ya da dolaylı biçimde elde edilmektedir.
Araştırmacının olayları bizzat izleyebildiği durumlarda elde edilen veriler
dolaysızdır. Fakat buna her zaman olanak yoktur. Araştırmacı, olayı başkalarından
dinlemek ya da okumak zorunda kalabilir.
Özellikleri
1. Araştırmacı başkalarından elde edeceği verilere dayanmak zorundadır.
2. Tarihi araştırma tekrarı mümkün olmayan gözlemlere ve olaylara dayanmaktadır.
3. Gözlemler ve olaylar çok zaman istenilen şekilde organize edilmiş
olmadıklarından tarihi araştırma yoğun ve ciddi bir kütüphane çalışmasını
gerektirmektedir.
4. Tarihi araştırmalar daha çok tümevarım tipinde bir akıl yürütme ve çalışmayı
gerektirmektedir. Küçük parçalardan, ayrı ayrı olaylardan çeşitti kanıtlardan, az
genel önermelerden bütüne gidilmekte, genel önermelere, yargılara varılmaktadır.
5. Tarihi araştırmaların daha esnek ve ihtiyatlı bir yolla anlatılması gerekir. Tarihçiler
sebep ve sonuç üzerinde durmaktan çekinmekte, olayları birbirlerinin sebebi olarak
nitelemek yerine aralarındaki ilişkileri belirtmekle yetinmektedirler.
Zorlukları
Geçmişi bugün kadar kolay ve doğru olarak bilmek veya incelemek olanaksızdır.
Tarihi oluşlardan ve kanıtlardan gerçek sonuçlar çıkarmak zordur. Bunun birçok
nedeni vardır. Çoğu kez veriler yetersiz ve eksiktir. Araştırmacı, mevcut delil ve
kaynaklarla yetinmek zorundadır. Yeni veri takımları üretme olanağı yoktur. Her şey
olup bitmiştir. Zorluklardan bazıları da dilden gelmektedir. Günlük dil, geçmişi ve
tarihte olup bitenleri tam
olarak aktarabilme gücünden yoksun görünmektedir (Kaptan, 1998, 55).
Zorlukları
Vasıtalı olarak nakledilmiş anılar ve bilgiler, bilerek veya bilmeyerek büyük
değişikliklere uğratılmaktadır (Mouly 1963, 207). İnsanların gözlem ve duyumları
arasında farklar ve duyumlarda aldanmalar mevcuttur.

Tarihi olaylar çok zaman dikkatlice kaydedilmemiştir. Örneğin, Çukurova

üniversitesi, Tıp Fakültesi ile ilk kez öğretime 1970 yılında Erzurum Üniversitesinde
başladı ve bu fakülte 1972'de Adana'ya nakledildi. Yıllar sonra bir araştırmacının
Çukurova Üniversitesinin açılışı ile ilgili bir inceleme yapması sırasında,
Üniversitenin açılışının, maalesef bazı kaynaklarda 1970, bazılarında ise 1972 olarak
geçmiş olduğunu görmesi beklenebilir.
Türleri
Doküman cinsinden olan veriler arasında,

1. Resmi kaynaklar, raporlar, hukuki belgeler;

2. Kurumlara ait kayıtlar, açılışla, kuruluşla ilgili belgeler, yayınlar;
3. Hatıralar, biyografiler, kişisel mektuplar sayılabilmektedir.
Tarihi Kanıtların
Yorumlanması
Tarihi yöntemde diğerlerinden çok sübjektiflik olma, araştırmacının kişisel görüş
ve inanışlarının yorumlama ve yordamalarda etkili olma tehlikesi vardır. Bu, bir
dereceye kadar okuyucu tarafından önceden kabul edilmiştir ve hoş görülmektedir.
Ancak araştırmacının kendisine tanınan bu avantajı iyi kullanması beklenmektedir.
Strateji ve süreç
I. KAYNAK ARAMA (Belge Bulma)
II. VERİLERİ TASNİF, TAHLİL VE TENKİT ETME
III. SENTEZ (BİRLEŞTİRME)
Kaynaklar
Kaptan, S. Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Tekışık web ofset. Ankara. 1998
Mouly, G. J. The Science of Educational Research. New York. American Book Co.
1963.
Hayman, J. L. Jr. Research in Education. Ohio. Merrill. 1968
Karacabey, O. F. Uygulamalı Hukukta Yöntem ve Araştırma. Ankara. Ajanstürk
Matbaacılık Sanayi. 1976