KHỞI ĐỘNG

Quan sát video clip, hãy cho biết video clip gợi cho các em biết đến
bài hát nào?

SỢI NHỚ SỢI THƯƠNG

 BÀI 4

ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU

GV dạy:
Lớp dạy: 8/
 LỚP

PHẦN ĐỊA LÍ 8
BÀI 4. ĐẶC ĐIỂM KHÍ HẬU
NỘI DUNG BÀI HỌC

1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

3 LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

a. Tính chất nhiệt đới

Quan sát bảng 4.1, bản đồ,
kênh chữ SGK, hãy nhận xét về
nhiệt độ trung bình năm ở
nước ta. Giải thích vì sao nước
ta có nhiệt độ cao?

- Nhiệt độ trung bình năm

trên 200C (trừ vù ng nú i cao)
và tăng dần từ Bắc vào Nam
(Lạ ng Sơn: 21,50C, Cà Mau:
27,50C).
- Nguyên nhân: do nướ c ta
nằm hoàn toàn trong vù ng nộ i
chí tuyến.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

a. Tính chất nhiệt đới

Quan sát biểu đồ, hình ảnh và

kênh chữ SGK, hãy nhận xét
về số giờ nắng và cán cân bức
xạ ở nước ta.

- Số giờ nắ ng nhiều, đạ t từ
1400 - 3000 giờ / nă m (Hà
Nộ i là 1585 giờ , Huế là 1970
giờ , TPHCM là 2489 giờ ).
- Cá n câ n bứ c xạ từ 70-100
kcal/cm2/nă m.
Buổ i sá ng ở Hà Nộ i
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

a. Tính chất nhiệt đới

- Nhiệt độ trung bình nă m trên 200C (trừ vù ng

nú i cao) và tă ng dầ n từ Bắ c và o Nam.
- Số giờ nắ ng nhiều, đạ t từ 1400 - 3000 giờ /nă m.
- Cá n câ n bứ c xạ từ 70-100 kcal/cm2/nă m.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

b. Tính chất ẩm
Quan sát bản đồ và kênh
chữ SGK, hãy nhận xét
lượng mưa trung bình năm
ở nước ta.

- Lượ ng mưa trung bình

nă m lớ n: từ 1500 - 2000
mm/nă m.
- Ở nhữ ng khu vự c đó n gió
biển hoặ c vù ng nú i cao,
lượ ng mưa trong nă m
thườ ng nhiều hơn, khoả ng
3000 - 4000 mm/ nă m.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

b. Tính chất ẩm

Quan sát bảng 4.2, hình ảnh

và kênh chữ SGK, hãy nhận
xét độ ẩm không khí ở nước
ta. Vì sao nước ta có lượng
mưa lớn và độ ẩm cao?

- Độ ẩ m khô ng khí cao, trên

80%, câ n bằ ng ẩ m luô n
dương.
- Nguyên nhâ n: do tá c độ ng
củ a cá c khố i khí di chuyển
qua biển kết hợ p vớ i vai trò
củ a Biển Đô ng. Biển Đô ng
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

b. Tính chất ẩm

- Lượ ng mưa trung bình nă m lớ n: từ 1500 - 2000

mm/nă m.
- Độ ẩ m khô ng khí cao, trên 80%.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

c. Tính chất gió mùa

Quan sát hình 4.1 và kênh
chữ SGK, cho biết nước ta có
mấy mùa gió chính? Vì sao
nước ta lại có tính chất
gió mùa?

- Nướ c ta có 2 mù a gió
chính là gió mù a mù a đô ng
và gió mù a mù a hạ .
- Do nướ c ta chịu ả nh
hưở ng mạ nh mẽ củ a cá c
khố i khí hoạ t độ ng theo
mù a.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Thời gian: 10 phút
NHIỆM VỤ
* NHÓM 1, 2, 3 VÀ 4: Quan sát hình 4.1, video
clip và kênh chữ SGK, hãy:
- Cho biết thời gian hoạt động, nguồn gốc, hướng
gió và đặc điểm của gió mùa mùa đông ở nước
ta.
- Giải thích vì sao Ở miền Bắc: nửa đầu mùa
đông thời tiết lạnh khô, nửa sau mùa đông thời
tiết lạnh ẩm, có mưa phùn?
* NHÓM 5, 6, 7 VÀ 8: Quan sát hình 4.1, video
clip và kênh chữ SGK, hãy:
- Cho biết thời gian hoạt động, nguồn gốc, hướng
gió và đặc điểm của gió mùa mùa hạ ở nước ta.
- Giải thích vì sao loại gió này lại có hướng đông
nam ở Bắc Bộ và gây khô nóng vào đầu mùa cho
Trung Bộ và Tây Bắc?
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

- Thời gian: từ thá ng 11 – 4 nă m sau.

- Nguồn gốc: á p cao Xi-bia.
- Hướng gió: đô ng bắ c

- Đặc điểm:
+ Ở miền Bắ c: nử a đầ u mù a đô ng thờ i tiết lạ nh khô , nử a cuố i

1 mù a đô ng thờ i tiết lạ nh ẩ m.
+ Ở miền Nam, Tín phong gây mưa cho vù ng biển Nam Trung
Bộ , gây thờ i tiết nó ng, khô cho Nan Bộ và Tây Nguyên.

- Nguyên nhân:
+ Và o đầ u mù a đô ng, gió mù a đô ng bắ c di chuyển vớ i quã ng
đườ ng dà i qua lụ c địa Trung Quố c nên lạ nh và mấ t ẩ m.
+ Và o cuố i mù a đô ng, khố i khô ng khí lạ nh di chuyển qua vù ng
biển phía đô ng Nhậ t Bả n và Trung Quố c nên đượ c tă ng cườ ng ẩ m.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

c. Tính chất gió mùa

* Gió mùa mùa đông:

- Thờ i gian: từ thá ng 11 – 4 nă m sau
- Nguồ n gố c: á p cao Xi-bia.
- Hướ ng gió : đô ng bắ c.
- Đặ c điểm:
+ Ở miền Bắ c: nử a đầ u mù a đô ng thờ i tiết lạ nh khô , nử a
cuố i mù a đô ng thờ i tiết lạ nh ẩ m.
+ Ở miền Nam, Tín phong gây mưa cho vù ng biển Nam
Trung Bộ , gây thờ i tiết nó ng, khô cho Nan Bộ và Tây Nguyên.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

- Thời gian: từ thá ng 5 – 10.

- Nguồn gốc: á p cao Bắ c Ấ n Độ Dương và á p cao cậ n chí tuyến Nam
bá n cầ u.
- Hướng gió: tây nam, đố i vớ i miền Bắ c là đô ng nam.

- Đặc điểm:
+ Đầ u mù a hạ : gây mưa cho Nam Bộ , Tây Nguyên nhưng gây khô

5 nó ng cho phía đô ng Trườ ng Sơn và nam Tây Bắ c.

+ Giữ a và cuố i mù a hạ : nó ng ẩ m, mưa nhiều trên phạ m vi cả
nướ c.

- Nguyên nhân:
+ Ở miền Bắ c, do ả nh hưở ng củ a á p thấ p Bắ c Bộ nén gió thổ i và o đấ t
liền theo hướ ng đô ng nam.
- Nử a đầ u mù a hạ , gió mù a tây nam vượ t dãy Trườ ng Sơn, Pu Đen
Đinh, Pu Sam Sao gây ra hiệu ứ ng phơn khô nó ng cho cho phía đô ng
Trườ ng Sơn và nam Tây Bắ c, nên Trườ ng Sơn Tây hay Tây Nguyên
mưa quây, Trườ ng Sơn Đô ng hay ven biển miền Trung thì nắ ng đố t.
BÀ I 4 1 KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

c. Tính chất gió mùa

* Gió mùa mùa hạ:

- Thờ i gian: từ thá ng 5 – 10.
- Nguồ n gố c: á p cao Bắ c Ấ n Độ Dương và á p cao cậ n chí tuyến
Nam bá n cầ u.
- Hướ ng gió : tây nam, đố i vớ i miền Bắ c là đô ng nam.
- Đặ c điểm:
+ Đầ u mù a hạ : gây mưa cho Nam Bộ , Tây Nguyên nhưng gây
khô nó ng cho phía đô ng Trườ ng Sơn và nam Tây Bắ c.
+ Giữ a và cuố i mù a hạ : nó ng ẩ m, mưa nhiều trên phạ m vi
cả nướ c.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Thời gian: 10 phút
NHIỆM VỤ
* NHÓM 1 VÀ 2: Quan sát hình 4.1, các
hình ảnh và kênh chữ SGK, nêu biểu hiện
của sự sự phân hóa bắc – nam của khí
hậu nước ta. Giải thích nguyên nhân.
* NHÓM 3 VÀ 4: Quan sát hình 4.1, các
hình ảnh và kênh chữ SGK, nêu biểu hiện
của sự sự phân hóa đông tây của khí hậu
nước ta. Giải thích nguyên nhân.
* NHÓM 5 VÀ 6: Quan sát hình 4.1, các
hình ảnh và kênh chữ SGK, nêu biểu hiện
của sự sự phân hóa theo độ cao của khí
hậu nước ta. Giải thích nguyên nhân.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

Mù a khô ở TPHCM

Dãy Hoà ng Liên Sơn Tuyết rơi ở Sa Pa

BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

- Về nhiệt độ:
+ Nhiệt độ trung bình nă m: 22,40C.
+ Nhiệt độ cao nhấ t khoả ng 280C, thấ p nhấ t khoả ng 150C.
Lào
Cai - Về lượng mưa:
+ Tổ ng lượ ng mưa trong nă m : 1765mm.
+ Lượ ng mưa cao nhấ t khoả ng 350mm, lượ ng mưa thấ p nhấ t
khoả ng 35mm.
NHÓM
2
- Về nhiệt độ:
+ Nhiệt độ trung bình nă m: 15,50C.
+ Nhiệt độ cao nhấ t khoả ng 200C, thấ p nhấ t khoả ng 80C.
Sa
Pa - Về lượng mưa:
+ Tổ ng lượ ng mưa trong nă m : 2674mm.
+ Lượ ng mưa cao nhấ t khoả ng 500mm, lượ ng mưa thấ p nhấ t
khoả ng 80mm.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

- Phân hoá bắc – nam:

+ Miền khí hậ u phía Bắ c: nhiệt độ trung
bình nă m trên 200C, có mù a đô ng lạ nh,
ít mưa; mù a hạ nó ng, ẩ m và mưa nhiều.
+ Miền khí hậ u phía Nam: nhiệt độ
trung bình nă m trên 250C, có 2 mù a
mưa, khô phâ n hó a rõ rệt.
4
Nguyên nhân: Lã nh thổ Việt Nam trả i dà i
trên 15 vĩ độ , nên từ Bắ c và o Nam cá c yếu
tố khí hậ u sẽ có sự thay đổ i.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

a. Phân hoá theo chiều bắc – nam

- Miền khí hậu phía Bắc: nhiệt độ trung bình

nă m trên 200C, có mù a đô ng lạ nh, ít mưa; mù a hạ
nó ng, ẩ m và mưa nhiều.
- Miền khí hậu phía Nam: nhiệt độ trung bình
nă m trên 250C, có 2 mù a mưa, khô phâ n hó a rõ
rệt.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

- Phân hoá đông - tây:

+ Vù ng biển và thềm lụ c địa có khí hậ u
ô n hoà hơn trong đấ t liền.
+ Vù ng đồ ng bằ ng ven biển có khí hậ u
nhiệt đớ i ẩ m gió mù a.
+ Vù ng đồ i nú i phía tây khí hậ u phâ n
hó a phứ c tạ p do tá c độ ng củ a gió mù a
6 và hướ ng củ a cá c dãy nú i.

Nguyên nhân: Địa hình kết hợ p vớ i

hướ ng gió là m cho khí hậ u nướ c ta phâ n
hó a Đô ng – Tây.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

b. Phân hoá theo chiều đông – tây

- Vù ng biển và thềm lụ c địa có khí hậ u ô n hoà hơn

trong đấ t liền.
- Vù ng đồ ng bằ ng ven biển có khí hậ u nhiệt đớ i ẩ m
gió mù a.
- Vù ng đồ i nú i phía tây khí hậ u phâ n hó a phứ c tạ p do
tá c độ ng củ a gió mù a và hướ ng củ a cá c dãy nú i.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

- Phân hoá theo độ cao:

8
Nguyên nhân: cà ng lên cao nhiệt độ cà ng
giả m (cứ lên cao 100m nhiệt độ giả m
0,60C), độ ẩ m và lượ ng mưa cà ng tă ng.
BÀ I 4 2 SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

c. Phân hoá theo độ cao

Khí hậ u nướ c ta phâ n hó a thả nh 3 đai cao gồ m:

nhiệt đớ i gió mù a; cậ n nhiệt đớ i gió mù a trên nú i
và ô n đớ i gió mù a trên nú i.
BÀ I 4 EM CÓ BIẾT?

Hiện tượng gió vượt đèo được gọi là Phơn (foehn). Từ bên
kia sườn núi gió thổi lên, càng lên cao không khí càng bị bị
lạnh dần đi rồi ngưng kết tạo thành mây cho mưa ở sườn
đón gió, đồng thời thu thêm nhiệt do ngưng kết toả ra. Sau
khi vượt qua đỉnh gió thổi xuống bên này núi, nhiệt độ của
nó tăng dần lên do quá trình không khí bị nén đoạn nhiệt,
vì vậy đến chân núi bên này không khí trở nên khô và nóng
hơn. Hiện tượng này gọi là “Hiệu ứng phơn”. Đỉnh núi
càng cao chênh lệch nhiệt độ càng lớn.
BÀ I 4 3 LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

a. Luyện tập
Dựa vào bảng 4.1, nhận xét sự khác nhau về chế độ nhiệt (nhiệt
độ trung bình năm, nhiệt độ trung bình tháng nóng nhất và
tháng lạnh nhất; biên độ nhiệt năm) giữa Lạng Sơn và Cà Mau.
BÀ I 4 3 LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

a. Luyện tập

- Nhận xét: Nhìn và o bả ng số liệu ta thấy, giữ a Lạ ng Sơn và Cà Mau có sự

khá c biệt lớ n về nhiệt độ :
Trạm khí tượng Lạng Sơn Cà Mau
Nhiệt độ trung bình nă m 21,50C 27,50C
Nhiệt độ trung bình thá ng nó ng nhấ t 27,20C (thá ng 7) 28,80C (thá ng 4)
Nhiệt độ trung bình thá ng lạ nh nhấ t 13,40C (thá ng 1) 26,20C (thá ng 1)
Biên độ nhiệt nă m 13,80C 2,60C

- Giải thích:
+ Nhiệt độ trung bình nă m tă ng dầ n từ Bắ c và o Nam vì cà ng về phía Nam
gó c nhậ p xạ cà ng lớ n, lượ ng nhiệt nhậ n đượ c cà ng nhiều.
+ Thá ng I, chênh lệch nhiệt độ giữ a 2 miền Bắ c - Nam rõ rệt do miền Bắ c
chịu ả nh hưở ng củ a gió mù a Đô ng Bắ c lạ nh, nhiệt độ giả m sâ u; miền
Nam nó ng quanh nă m.
BÀ I 4 3 LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

b. Vận dụng

Tìm hiểu và cho biết đặc điểm khí hậu ở địa phương em.

VÍ DỤ: KHÍ HẬU Ở TPHCM

- Nằ m trong vù ng nhiệt đớ i gió mù a cậ n xích đạ o, thà nh phố Hồ Chí
Minh cũ ng như nhiều tỉnh thà nh khá c ở Nam Bộ khô ng có đủ 4 mù a
xuâ n – hạ - thu - đô ng như ở miền Bắ c, mà chỉ có 2 mù a rõ rệt là là
mù a mưa và mù a khô .
+ Mù a mưa diễn ra từ thá ng 5 đến thá ng 11 vớ i lượ ng mưa bình quâ n
hà ng nă m là 1.979 mm. Và o mù a này khí hậ u nó ng ẩ m, nhiệt độ cao,
mưa nhiều
+ Mù a khô khô diễn ra từ thá ng 12 đến thá ng 4 nă m sau vớ i nhiệt độ
trung bình hà ng nă m là 27,55°C khí hậ u khô , nhiệt độ cao và mưa ít.