Kuliah 2:

SISTEM SARAF

Disediakan Oleh:
Mas Ayu Binti Ibrahim
Kolej Jaiputra
 Bahagian I:
RANGKAIAN URAT SARAF

• setiap urat saraf mengandungi sel jenis

neuron.
• Ia berupaya mengendalikan isyarat-isyarat dari
dalam dan luar tubuh badan organisma ke
otak.
• Sistem saraf manusia boleh dibahagikan
kepada beberapa bahagian.
• Kesemua bahagian ini berkait rapat antara
satu sama lain.
 Fungsi sistem saraf
1. Fungsi kewaspadaan: membantu mengetahui perubahan-
perubahan yang terjadi di persekitaran untuk disampaikan
ke alat indera. Pada alat indera terdapat saraf sensorik
yang berfungsi khusus sebagai penginput data.
2. Fungsi integrasi: menerima input data sensorik dari
lingkungan luar untuk diaturkan, diintegrasikan dengan
maklumat yang telah ada, dan diterjemahkan oleh sistem
saraf pusat.
3. Fungsi koordinasi: otak akan mengirimkan maklumat
pada otot-otot dan kelenjar-kelenjar untuk menghasilkan
pergerakan dan sekrisi yang terorganisasi.
Sistem Saraf Manusia
 SEL NEURON
• Sel-sel yang terdapat dalam sistem saraf dikenali sebagai neuron.
• Sel-sel neuron merupakan pengendali isyarat saraf dalam badan
manusia.
• Sel neuron mempunyai bentuk dan saiz yang berbeza-beza, rupa
bentuknya bergantung kepada tugas yang dikendalikan.
• Neuron merupakan struktur yang memanjang dengan badan sel
(soma) yang menonjol kepada suatu bentuk yang agak panjang dan
dikenali sebagai akson di satu bahagian dan kepada beberapa
struktur pendek dikenali sebagai dendrit pada satu bahagian yang
lain.
• Secara umumnya neuron mempunyai 4 struktur (Lihat Rajah 1).
i. Badan sel (soma)
ii. Dendrit
iii. Akson
iv. Buton terminal
Struktur asas neuron

Rajah 1 : Struktur Asas Neuron

 Struktur dan Fungsi Neuron
1. Badan sel atau soma
 Dalam soma terdapat nukleus
 Penting bagi proses-proses kehidupan sel.
 Jika badan sel rosak, maka serabut-serabut neuron akan mati
2. Dendrit
 Dendron ialah perkataan Greek untuk pokok.
 Menerima maklumat daripada sel-sel neuron lain.
 Neuron berhubung antara satu sama lain dan dendritlah yang
bertindak sebagai penerima yang penting bagi mesej-mesej ini.
 Mesej-mesej yang melepasi dari satu neuron ke neuron yang lain di
hantar melalui sinap.
 Sinap – satu simpang buton terminal sel penghantar dengan bahagian
membran dendrit sel penerima.
 Sinap dalam kebanyakan neuron bukan terbentuk di atas cabang-
cabangnya tetapi pada tunas-tunas kecil yang dikenali sebagai duri
dendrit.
 Samb. Struktur dan Fungsi Neuron
3. Akson
 Tiub panjang yang kecil.
 Membawa informasi dari badan sel ke buton
terminal.
 Mesej ini dalam bentuk tenaga elektrik.
 Dilindungi oleh selaput meilin.
4. Buton terminal
 Akson membahagi dan bercabang beberapa kali.
 Di penghujung ranting itu terdapat bonjolan yang
kecil dikenali sebagai buton terminal.
 Apabila mesej dihantar ke akson, buton terminal
sel penghantar akan mengeluarkan bahan kimia
yang dikenali sebagai neurotransmitter.
 Jenis-jenis Neuron
• Boleh dibahagikan kepada dua:
i. Cara akson dan dendrit meninggalkan soma
 Neuron satu kutub (unipolar)
 Neuron dwikutub (dwipolar)
 Neuron berbagai polar (multipolar)
ii. Fungsi neuron
 Neuron deria/neuron sensori/neuron aferen
 Neuron motor/neuron efferen/neuron efektor
 Interneuron/neuron intrinsik
Jenis-jenis neuron
1) Neuron satu kutub (unipolar)
• Neuron yang mempunyai hanya satu batang
sahaja – kedua-dua akson dan dendrit
dihubungkan dengan soma.
• Akson dihubungkan secara terus dengan
dendrit.
• Arah konduksi adalah daripada dendrit ke
akson.
• Kebanyakan neuron unipolar terdapat
dalam saraf-saraf yang menerima informasi
sensori terutama kulit untuk dihantar ke
otak dan batang spinal.
• Neuron ini banyak terdapat dalam sistem
somatosensori (sentuhan, sakit).
2) Neuron dwikutub (dwipolar)
• Neuron yang mempunyai satu akson dan
satu dendrit di kedua-dua penghujung
soma.
• Terletak di luar sistem saraf pusat untuk
menerima informasi daripada sel-sel
khusus yang mengesan ransangan
daripada persekitaran.
• Akson akan menghantar mesej itu ke
saraf pusat.
• Kebanyakan akson dwipolar terdapat
pada sistem deria yang melibatkan
informasi penglihatan, pendengaran, dan
keseimbangan.
 3) Neuron berbagai polar (multipolar)
• Membran polar dihubungkan dengan satu
akson tetapi mempunyai beberapa atau banyak
dendrit.
• Banyak terdapat di sistem saraf pusat.
• Boleh diklasifikasikan kepada dua jenis
mengikut kepanjangan dan ranting akson;
i. Golgi jenis I
 Mempunyai akson yang panjang tetapi
sedikit ranting.
 Hantar maklumat ke sesuatu jarak.
ii. Golgi jenis II
 Akson pendek dan kerap bercabang
 Menyebar maklumat kepada neuron yang
berdekatan.
 Boleh didapati dalam pelbagai bentuk.
4) Neuron deria/sensori/aferen

• Sangat sensitif terhadap jenis ransangan yang spesifik seperti cahaya,

gelombang bunyi, sentuhan atau bahan kimia.
• Mengendalikan isyarat saraf daripada organ deria seperti mata,
hidung, kulit, lidah dll kepada sistem saraf.
• Setiap penerima hanya sensitif terhadap satu jenis ransangan sahaja.
• Cth:
 Molekul-molekul bahan kimia dapat meransang penerima olfaktori dalam
hidung tetapi tidak penerima dalam mata.
 Satu foton cahaya dapat merangsang penerima-penerima dalam mata tetapi
tidak penerima olfaktori.
5) Neuron motor/efferen/efektor
• Mengendalikan isyarat saraf daripada otak dan
sistem saraf pusat kepada otot / kelenjar
endokrin.
6) Interneuron/neuron intrinsik

• Menghubungkan antara satu neuron dengan

neuron yang lain.
• Mengendalikan isyarat daripada neuron deria
ke neuron motor / neuron-neuron yang lain.
• Hanya didapati pada organ otak dan sistem
saraf pusat sahaja.
 SINAPS
• Berasal daripada perkataan Greek yang bermaksud
‘cantum bersama’.
• Merupakan satu ruang diantara terminal akson
sesuatu neuron dengan neuron yang lain.
• Dikatakan juga sebagai simpang antara terminal
buton pada penghujung akson sesuatu neuron
dengan dendrit neuron yang lain.
• Digunakan untuk menggambarkan pertemuan yang
rapat antara dua terminal struktur neuron yang
berdekatan.
 Bahagian / Struktur Sinaps
1. Prasinaps – bahagian yang memindahkan
maklumat sinaps daripada terminal buton.
2. Pascasinaps – bahagian yang akan menerima
maklumat.
3. Klef sinaps – ruang kosong antara kedua2
struktur (prasinaps dan pascasinaps).
 JENIS-JENIS SINAPS
1. Aksodendritik (berada pada permukaan licin dendrit )/
aksosomatik (berlaku pada membrane somatik)
 Merupakan pertemuan antara buton terminal satu neuron dengan
badan sel yang lain.
 Maklumat saraf daripada terminal buton akan dipindahkan ke soma
atau membran dendrit melalui sinaps dengan bantuan
neurotransmiter.
2. Aksoaksonik (berlaku pada dua terminal button)
 Mempengaruhi pemindahan maklumat seperti aktiviti aksodendritik.
 Mengurangi pembebasan neurotransmiter dalam sinaps aksosomatik.
 Penghujung akson berhubung dengan akson sel yang lain.
3. Dendrodendritik
 Terlibat dalam aktiviti-aktiviti penyelarasan neuron-neuron lain.
 Tidak melibatkan akson tetapi melibatkan dendrit daripada dua
neuron.
Sinaps
 Komunikasi Antara Neuron
• Komunikasi antara neuron melalui synaptic transmission.
– penghantaran mesej daripada satu neuron ke satu neuron melalui
synapse.
– mesej ini dibawa oleh neurotransmitter yang dilepaskan oleh
terminal buttons.
• Neurotranmitter juga mengawal operasi sistem saraf melalui
inhibiton atau excitation.
• Banyak dadah beroperasi dalam sistem saraf bertujuan untuk
memulihkan masalah saraf.
• Bahan kimia ini bergabung antara terminal button dan
membrane neuron dan membentuk synapse.
• Neurotransmitter akan menghasilkan postsynaptic potentials-
meningkatkan atau mengurangkan kadar penembakan axon
pada postsynaptic neuron.
• Neurotransmitter mengenakan kesannya kepada sel yang
melekat pada kawasan yang dipanggil binding site.
• Kelebihan menggunakan neurotransimtter ialah impuls dapat
memberi lebih peranan.
• Molekul kimia tersebut akan memuatkan dirinya ke binding
site tersebut.
• Prinsip seperti lock and key: bentuk yang saling melengkapi
antara binding site dan bentuk molekul.
• Bahan kimia yang melekat pada binding site dipanggil ligand,
dari perkataan ligare yang bermaksud “to bind”.
• Neurotransmitter adalah ligands semula jadi yang
dirembeskan oleh neuron.
• Bahan kimia yang dijumpai dalam tumbuhan atau racun
dalam haiwan, juga bertindak sebagai ligands.
• Ligands tiruan juga boleh dihasilkan dalam makmal.
• Action potential menuju secara menurun ke terminal
button.
• Action potential menukarkan muatan ion negatif
menjadi positif di membran button terminal,
mengakibatkan saluran Ca2+ terbuka.
• Ca2+ ion akan mengalir masuk ke dalam terminal
button.
• Ini akan merangsang ratusan synaptic vessicles yang
padat dengan neurotransmitter, bergabung dengan
membrane terminal button.
• Ca2+ ions kemudian dipam keluar sekali lagi.
• Neuropemancar bercantum di sepanjang
celahan ke membran postsinaptik.
• Molekul neuropemancar melekat pada tapak
reseptor yang khusus pada membrane
postsinaptik.
• Tapak reseptor adalah sebahagian daripada
saluran ion ligand-gated.
• Saluran ini membenarkan Na+ masuk dan K+
keluar yang akan menyebabkan penempatan
depolarisasi pada membran.
• Jika penempatan depolarisasi (perubahan
muatan ion di dalam sel dari negatif kepada
positif) berlaku sehingga bendul sel saraf.
• Pontensi aksi akan dihasilkan.
• Pontensi aksi akan bergerak menjauh dan
menurun ke neuron postsinaptik.
• Motor end plate adalah button terminal
neuron motor yang berhubung dengan sel
otot.
• Motor end plate merembeskan acetylcholine
yang mengembangkan sel otot.
 Bahagian II:
Organisasi Sistem Saraf
• Sistem saraf adalah jaringan fisiologikal yang
membolehkan kita berinteraksi dengan persekitaran.
• Melalui sistem saraf kita menerima, memproses, dan
bertindakbalas terhadap informasi mengenai
persekitaran dan diri kita sendiri.
• Sistem saraf manusia mempunyai dua bahagian
penting iaitu:
a) Sistem Saraf Pusat
b) Sistem Saraf Periferi
 Organisasi Sistem Saraf
Sistem Saraf

Sistem Saraf Sistem Saraf

Pusat Periferi

Batang Sistem Saraf Sistem Saraf

Otak
Spinal Outonomik Somatik

Sistem Saraf Sistem Saraf

Simpati Parasimpati
A) SISTEM SARAF PUSAT
• Sistem saraf pusat terdiri daripada otak dan batang
spinal yang menjalankan tugas mengintegrasi
maklumat-maklumat deria di samping mengawal
aktiviti-aktiviti sistem yang terdapat dalam tubuh
manusia semasa keadaan sedar atau tidur.
• Sistem saraf pusat dikawal oleh lapisan tulang
dibahagian luar dan cecair di bahagian dalam.
• Cecair yang jernih dan tidak berwarna yang
bergerak mengelilingi otak dan batang spinal
dikenali sebagai cecair seberospinal.
• Cecair ini juga membantu mengeluarkan bahan
buangan daripada sistem saraf pusat.
 Otak dan Batang Spinal
• Otak adalah organ dalam badan yang bertanggungjawab secara
langsung untuk pemikiran, emosi, dan motivasi.
• Beratnya hanya 1/40 daripada berat badan, tetapi menggunakan
hampir 1/5 daripada darah yang mengalir, glukos, dan oksigen.
• Dalam otak terdapat sebahagian besar neuron (sel saraf).
• Sekelompok neuron membentuk saraf.
• Saraf adalah serangkaian neuron yang diorganisasi yang mengunjur
daripada otak ke bahagian bawah badan melalui batang spinal.
• Batang spinal adalah rangkaian saraf yang kompleks yang
mengujur daripada otak ke tulang punggung.
• Tengkorak menutup dan menjaga otak, dan kolum spinal menjaga
batang spinal.
• Satu fungsi batang spinal adalah mangumpul informasi daripada
saraf-saraf di sistem saraf periferi dan menghantar informasi-
informasi ini ke otak.
• Panjang batang
spinal adalah 2/3
daripada tulang
belakang.
• Selebihnya, batang
spinal diisi oleh
sejumlah akar spinal
yang mengandungi
cauda equine.
 Struktur dan Fungsi Otak
• Otak merupakan organ penting yang terdiri daripada
sekumpulan neuron, glia, dan sel-sel penyokong yang lain.
• Berat otak kira-kira 3 paun dan dilindungi oleh tengkorak
yang kuat dan berada dalam cecair serebrospinal.
• Terdapat lebih 12 billion neuron dalam otak tetapi ini hanya
1/10 daripada se-sel dalam otak (Brown & Wallace, 1980).
• Baki selebihnya merupakan sel-sel penyokong yang dikenali
sebagai glia.
• Bersama-sama dengan neuron, glia membentuk tisu yang
lembut seolah seperti jeli.
• Sel-sel utama yang terdapat dalam otak ialah neuron dan
glia.
• Otak dibungkus
oleh tiga lapisan
iaitu;
1. Dura meter
2. Arachnoid
3. Pia meter
 Pembahagian Umum Otak
• Otak boleh dibahagikan kepada:
i. Otak depan – telesefalon dan diensefalon
ii. Otak tengah – mesensefalon
iii. Otak belakang – metensefalon dan
mielensefalon
• Hemisfera kiri dan kanan otak disambung oleh
korpus kallosom yang merupakan gentian-
gentian saraf.
 PEMBAHAGIAN OTAK
OTAK DEPAN

OTAK TENGAH
OTAK BELAKANG
 KORTEK SEREBRAL

TELENSEFALON SISTEM LIMBIK

GANGLIA ASAS
OTAK DEPAN

TALAMUS

DIENSEFALON

HIPOTALAMUS

TEKTUM
OTAK
OTAK TENGAH MESENSEFALON

TEKMENTUM

SEREBELUM

METENSEFALON

PONS
OTAK BELAKANG

MIELENSEFALON OBLONGATA MEDULA

 Otak hadapan
• Terbahagi kepada dua bahagian iaitu:
i. Telensefalon – terdiri daripada korteks
serebrum, ganglia asas, dan sistem limbik.
ii. Diensefalon – terdiri daripada talamus dan
hipotalamus.
 Telensefalon
1) Korteks Serebrum
• Merupakan struktur otak yang terbesar
• Bergelung-gelung dan terdiri daripada sel glia dan badan sel,
dendrit dan akson yang terdapat pada neuron
• Mengandungi dua struktur yang hampir sama tetapi
mengendalikan tugas yang berbeza.
• Struktur ini dikenali sebagai hemisfera kiri dan hemisfera kanan.
• Kedua-dua struktur ini disambung oleh korpus kalosum yang
mengandungi kumpulan-kumpulan akson yang bertugas sebagai
penyambung komunikasi antara kedua-dua belah hemisfera
serebral.
• Hemisfera kanan – terlibat dalam kerja seperti muzik, fantasi,
sastera, lukisan, dan memahami peristiwa yang menyedihkan.
• Hemisfera kiri – mengendalikan proses bahasa, logik, matematik,
penulisan, dan memahami peristiwa yang menyenangkan.
Hemisfera Kiri Hemisfera Kanan
• Hemisfera serebrum yang meliputi korteks
dibahagikan kepada 4 bahagian dan terlibat
dalam pemprosesan input-input kederiaan.
a) Lobus parietal – sentuhan, tekanan, suhu,
kesakitan.
b) Lobus oksipital – visual (penglihatan)
c) Lobus temporal – auditory (pendengaran)
d) Lobus frontal – mengawal pergerakan,
merancang pergerakan otot.
 4 Bahagian Korteks
LOBUS PARIETAL

LOBUS FRONTAL

LOBUS OKSIPITAL

LOBUS TEMPORAL
2) Sistem Limbik
• Terdiri daripada satu set struktur yang saling
berhubungan.
• Antaranya termasuklah thalamus, hypothalamus,
kortek limbik, hipokampus, amigdala dan septum.
• Sistem limbik ini terlibat dalam tingkah laku emosional,
motivasi dan pembelajaran.

3) Ganglia asas
• Terdiri daripada padipus globus, nukleus kaudat, dan
putamen.
• Bahagian sistem motor yang penting.
• Berperanan dalam proses pembelajaran.
4. Amigdala 5. Hippocampus
• Terletak di lobus • Sebahagian daripada
temporal. lobus temporal.
• Berfungsi untuk ingatan, • Berfungsi untuk ingatan
emosi dan ketakutan. dan pembelajaran,
mengubah memori
jangka pendek ke
jangka panjang.
• Mengingati peristiwa-
peristiwa yang
bermakna.
 Diensefalon
1) Talamus
• Struktur yang besar dengan 2 lobus yang dihubungkan oleh
jirim kelabu yang dikenali sebagai intermedia massa.
• Berperanan sebagai stesen penyambung pada isyarat yang pergi
dan balik dari organ otak.
• Menerima segala input daripada sistem deria untuk dihantar ke
otak.
• Maklumat daripada input neural akan dihantar ke korteks
serebral ini kerana gentian-gentian serebral merupakan
beberapa set akson daripada bahan-bahan sel yang terletak
pada talamus dan sinapnya terletak di korteks serebral.
• Mengandungi nucleus-nukleus yang menghantar maklumat ke
korteks serebral dan ke kawasan-kawasan yang lain di talamus.
• Bertugas mengawal keadaan tidur dan sedar.
2) Hipotalamus
• Terletak di bahagian pangkal otak iaitu di bahagian bawah
talamus.
• Merupakan bahagian otak yang terkecil tetapi merupakan
struktur yang penting.
• Mengawal saraf autonomik dan sistem endokrin.
• Juga berfungsi dalam mengurus dan menyusun tingkah laku
yang berhubung dengan survival spesies (berlawan, makan,
minum, meyelamatkan diri, dan mengawan).
• Hipotalamus dapat mengawal sistem endokrin kerana ia
berhubung terus dengan kelenjar pituitari melalui tangkai
pituitari.
• Hipotalamus juga mengawal hemeostasis badan seperti suhu
badan, tidur, aktiviti sistem endokrin, rembesan hormon
daripada kelenjar tertentu serta mengawal fungsi fisiologi
badan seperti tekanan darah dan degupan jantung.
 Otak Tengah

Mesensefalon
• Bahagian terkecil yang terletak di atas bahagian belakang
otak.
• Wujud di antara otak depan dan belakang.
• Berfungsi sebagai stesen untuk menerima isyarat-isyarat
dari organ deria mata dan telinga terutama sekali yang
terlibat dengan kederiaan.
• Terbahagi kepada 2 bahagian:
i. Tegtum
ii. Tegmentum
1) Tegtum (bumbung)
• Terletak di bahagian dorsal otak tengah (mesensefalon).
• Terdiri daripada 2 struktur asas:
i. Kolikulus inferior
 Menerima maklumat berkenaan dengan pendengaran.
 Semua gentian saraf yang menghantar informasi
pendengaran akan melalui kolikulus inferior untuk
sampai ke genikulat medial dan kortek pendengaran
primer.
ii. Kulikulus superior
 Terlibat dalam aktiviti sistem penglihatan kerana
menerima output penglihatan dari genikulat sisi talamus.
 Dalam mamalia, struktur ini terlibat dalam pantulan dan
bertindak balas terhadap rangsangan yang bergerak.
 Penting dalam koordinasi pergerakan mata.
2) Tegmentum (penutup)
• Mengandungi bahagian hadapan dari struktur
pembentukan retikulum, beberapa nukleus yang mengawal
pergerakan mata, nukleus merah, jirim kelabu periaduktal,
niagra substansia, dan kawasan tegmental ventral.
i. Pembentukan retikular
 Struktur besar yang mengandungi lebih daripada
90% nukleus.
 Menerima informasi sensori melalui berbagai-bagai
jalan.
 Aksonnya mengunjur ke korteks serebral, talamus
dan batang spinal.
 Memainkan peranan dalam tidur, bangkitan,
perhatian, pergerakan dan berbagai pantulan otot.
ii. Jirim kelabu perikueduktal
 Mengandungi kitar neural yang mengawal pergerakan
spesis seperti berlawan dan mengawan.
iii. Nukleus merah
 Komponen penting bagi sistem motor.
iv. Niagra substantia
 Mengandungi neuron-neuron yang mengeluarkan
dopamin.
v. Tekmental ventral
 Mengunjur ke bahagian otak depan dan kortek dan
diimplikasikan dalam pembelajaran dan skizofrenia.
 OTAK BELAKANG
• Merupakan bahagian otak yang paling bawah.
• Terletak pada pangkal tengkorak.
• Terbahagi kepada 2 bahagian:
i. Metensefalon – serebelum dan pons
ii. Mielensefalon – oblongata medula
 Metensefalon
1) Serebelum
• Bentuknya bergelung-gelung dan terletak di atas medula.
• Struktur penting pada haiwan dan manusia.
• Menerima informasi penglihatan, pendengaran,
keseimbangan (vestibular), somatosensori dan
pergerakan otot secara terus daripada otak.
• Serebelum akan mengintegrasi informasi-informasi ini
dan memodifikasi tindakan otot serta mengkoordinasi
pergerakan.
• Juga terlibat dalam pembelajaran.
• Kerosakan pada serebelum akan menyebabkan manusia
kelihatan tersentak, tidak selaras dan terganggu.
2) Pons
• Satu bonjolan besar dalam batang otak.
• Pons bermakna ‘jambatan’ walaupun rupanya tidak seperti
jambatan.
• Terletak antara mesensefalon dan oblongata medula.
• Berbentuk lebih kurang sfera.
• Mengandungi sel-sel yang menghubungkannya dengan
struktur lain dalam otak.
• Mengandungi nukleus yang berkait rapat dengan saraf
kranium yang berkhidmat untuk kepala dan muka.
• Di tengah-tengah pons terdapat sebahagian daripada
pembentukan retikular, termasuk nukleus yang penting bagi
tidur dan bangkitan.
 Mielensefalon
1) Oblongata Medula
• Merupakan penyambungan batang spinal.
• Mengandungi pembentukan retikular termasuk nukleus
yang mempunyai fungsi penting seperti regulasi sistem
kardiovaskular, respirasi dan tonus otot rangka.
• Juga mengandungi nukleus yang menghantar informasi
somatosensori daripada batang spinal ke talamus.
• Membekal dan menghantar maklumat ke serebelum.
• Terlibat dalam membantu haiwan berada dalam
kedudukan menegak.
 BATANG SPINAL
• Batang spinal adalah struktur yang berbentuk silinder yang panjang,
terdapat di kolum vertebral.
• Fungsi utama batang spnal ialah mengagihkan gentian2 motor kepada
organ2 efektor badan (kelenjar dan otot) dan mengumpul informasi
somatosensori untuk dihantar ke otak.
• Batang spinal dilindungi oleh kolum vertebral yang terdiri daripada 24
vertebrae yang berasingan.
• Vertabrae ini pula terdiri daripada bahagian2 servik, torak dan lumbar yang
bercantum menjadi bahagian sakral dan koksigeal.
• Maklumat daripada batang spinal dikumpul untuk dihantar ke bahagian-
bahagian tertentu otak untuk diproses.
• Batang spinal bertanggungjawab menyebarkan gentian2 saraf motor yang
bertanggungjawab membawa arahan kepada tisu efektor, organ2 kelenjar
dan otot untuk sesuatu tindakan atau tingkahlaku.
• Struktur batang spinal terbahagi kepada dua lapisan utama iaitu jirim kelabu
dan jirim putih.
1. Jirim Kelabu
– Terbahagi kepada dua iaitu tanduk dorsal dan tanduk
ventral.
– Tanduk dorsal merupakan bahagian sensori bagi jirim
kelabu.
– Tanduk ventral merupakan bahagian motor bagi batang
spinal.
2. Jirim Putih
– Terbahagi kepada dua iaitu trek menaik dan trek meurun.
– Trek menaik – membawa maklumat daripada alat deria
melalui saraf tunjang kepada pusat2 tertentu dalam otak.
– Trek menurun – membawa arahan2 untuk gerakan motor
kepada batang spinal.
B) SISTEM SARAF PERIFERI
• Saraf yang terdapat di luar daripada otak dan
batang spinal.
• Terbahagi kepada dua bahagian iaitu
– Sistem Saraf Somatik
a. Saraf spinal
b. Saraf kranial
– Sistem Saraf Autonomik
a. Simpatetik
b. Para simpatetik
1) Saraf Spinal
• Mengendalikan rangsangan serta isyarat yang datang dari alam
persekitaran melalui kulit, otot2 dan sambungan rangka tulang.
• Bermula pada persimpangan akar dorsal dan ventral batang
spinal.
• Dikendalikan terus ke sistem saraf pusat.
• Bertujuan untuk memberi kesedaran kepada manusia akan
perkara2 seperti suhu, tekanan dan rasa sakit.
• Mengandungi saraf2 motor yang mengandalikan isyarat2 dari
sistem saraf pusat ke otot2 di tubuh badan manusia.
• Meninggalkan kolum vertebral dan bergerak bercabang2
sehingga ke reseptor otot atau sensori yang terlibat.
• Terbahagi kepada dua iaitu:
– Aferen (sensori) – membawa maklumat somatosensori ke batang
spinal.
– Eferen (motor) – meninggalkan batang spinal melalui akar ventral
untuk mengawal otot dan kelanjar.
• Saraf spinal mempunyai 31
pasang yang terdiri
daripada serabut motoric
dan serabut sensorik yang
menyebar pada dinding
tubuh.
• Setiap pasang saraf terletak
pada segmen tertentu iaitu
serviks, toraks, lumbar,
sacral, dan koksigeal.
• Setiap pasang saraf diberi
nombor yang sesuai
dengan tulang belakang di
atasnya.
– 8 pasang saraf spinal
serviks; C1-C8
– 12 pasang saraf
spinal toraks; T1-T12
– 5 pasang saraf
spinal lumbar; L1-L5
– 5 pasang saraf spinal
sakral; S1-S5
– 1 pasang saraf spinal
koksigeal; C0
 2) Saraf Kranial
• Terdapat 12 pasang 1. Olfactory
saraf kranial yang 2. Optic nerve
meninggalkan 3. Oculomotor
permukaan ventral 4. Trochlear
otak. 5. Trigeminal
6. Abducens
• Kebanyakan saraf2 ini
7. Facial
berkhidmat untuk 8. Vestibulokohlear/auditory
fungsi2 sensori dan 9. Glossopharyngeal
motor bagi kepala 10.Vagus
dan leher. 11.Accessory
12.Hypoglossal
1. Olfactory (smelling)
2. Optic nerve (transmission impulse - retina)
3. Oculomotor (eye movement)
4. Trochlear (eye movement)
5. Trigeminal (jaw)
6. Abducens (eye movement)
7. Facial
8. Vestibulokohlear (balance) / auditory
9. Glossopharyngeal (taste)
10.Vagus (body regulation – internal organ)
11.Accessory (head movement and neck’s
muscle)
12.Hypoglossal (tongue movement)
 Sistem Saraf Autonomik
• Mengawal semua aktiviti yang berfungsi secara sendiri.
• Mengawal proses2 seperti respirasi, penghadaman, dan degupan
jantung.
• Mengawal otot licin, otot kardiak, dan kelenjar.
• Otot licin didapati dalam kulit (berhubung dengan folikel bulu), dalam
saluran darah, dalam mata (mengawal saiz pupil dan akomodasi mata),
dalam dinding usus, pundi kencing dan pundi hempedu.
• Menghantar isyarat2 kepada dan daripada organ2 dalaman seperti
jantung, hati, limpa, paru-paru dll.
• Sesetengah pergerakan yang berbentuk refleks dikendalikan oleh saraf
tunjang tanpa melibatkan aktiviti2 pada otak.
cth: menarik tangan dengan pantas apabila tersentuh sesuatu yang
panas.
• Terdiri daripada 2 sistem yang terpisah dari segi anatomi:
i. Simpatetik
ii. Para simpatetik
i) Pembahagian Simpatetik
• Terdiri daripada badan2 sel dalam jirim kelabu di bahagian batang spinal.
• Meninggalkan batang spinal melalui akar ventral kemudian mengarah ke
kelenjar atau organ.
• Pengaktifan pembahagian simpatetik akan menghasilkan:
a. Peningkatan kadar degupan jantung
b. Pembesaran pupil mata
c. Rembesan kelenjar peluh
d. Bulu roma menegak
e. Rembesan adrenalin daripada kelenjar adrenal
f. Pembebasan gula daripada limfa
g. Ketidakaktifan sistem penghadaman
h. Peningkatan respirasi
• Kebanyakan daripada pengaktifan pembahagian simpatetik adalah
berhubung dengan kecemasan (lari, lawan, takut).
• Jadi pembahagian simpatetik ini paling aktif apabila proses2 katabolik
diperlukan (iaitu proses melibatkan penggunaan tenaga yang disimpan
oleh badan).
ii) Pembahagian parasimpatetik
• Muncul daripada sistem saraf pusat sama ada daripada nukleus
saraf kranial atau daripada penghujung kaudal di batang spinal.
• Gentian2 ini bergerak ke ganglia yang terletak dekat dengan
organ yang menjadi sasaran.
• Pengaktifan saraf2 parasimpatetik menghasilkan kesan2 yang
berlawanan dengan kesan2 dalam pengaktifan simpatetik.
• Pengaktifan parasimpatetik membantu aktiviti2 anabolik iaitu
melibatkan peningkatan dalam bekalan tenaga simpanan badan.
• Pengaktifan parasimpatetik menghasilkan metabolisme,
rembesan air liur, pengecilan anak mata, rembesan jus
penghadaman, rembesan air mata dan peningkatan aliran darah
ke sistem gastrointestin.
• Jadi, pengaktifan parasimpatetik adalah berhubung dengan
ketenangan (relaksasi)
Neurotransmitter
• Monoamines
• Amino acids
• Gasotransmitters
• Trace amines
• Peptides
• Purines
• Others
 Monoamines
Dopamine
• Pusat “pleasure” untuk otak
• Kekurangan dopamine akan
mengakibatkan ketagihan
• Jumlah dopamine yang
berlebihan akan menyebabkan
schizophrenia
• Kehilangan neuron yang
menghasilkan dopamine akan
mengakibatkan penyakit
Parkinson
• dopaminergic
Serotonin
• Inhibitory neurotransmitter
• Berkaitan dengan mood dan
emosi, appetite dan tidur
• Kekurangan serotonin
dikaitkan dengan
kemurungan, kawalan
kemarahan, obsessive-
compulsive disorder, bunuh
diri
• Memainkan peranan dalam
persepsi
 sambungan
Norepinephrine
• Dikaitkan dengan sistem saraf
simpatetik yang bertindak balas
dengan bahaya- fight or flight
• Meningkatkan kadar tekanan
darah dan kadar denyutan
jantung, mengeluarkan glucose
yang disimpan
• Dikaitkan dengan fungsi
amygdala (kewaspadaan)
• Mengatur reseptor inhibisi dan
eksitasi
Epinephrine
• Dikaitkan dengan sistem
tenaga dan kecemasan dalam
sistem endokrin (sympathetic
NS)
• Berperanan dalam riaksi
stress jangka pendek
• Membekalkan oksigen dan
glukosa dalam keadaan
kecemasan
• Berkait dengan pembentukan
memori
 sambungan
Hisptamine
• Terlibat dalam respon imun
• Mengatur fungsi fisiologi
dalam usus
• Memicu respon inflamasi
(peradangan/kemarahan)
/////////////////////////////
• /////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
 Amino acids
Glycine (Gly, G) GABA
• Asam aminoetanoat • Gamma Amino Butyric Acid
• Transmitter inhibisi pada • Dikaitkan dengan “anxiety”-
sistem saraf pusat terlalu sedikit dikaitkan
• Jika reseptor glisin diaktifkan, dengan kecelaruan
klorida memasuki neuron “anxiety”
melalui reseptor inotropic,
menyebabkan terjadinya
potensial inhibisi post sinaps
• Membantu jaringan otot
• Mengubah glukosa menjadi
tenaga
 sambungan
Aspartate Glutamate
• α-asam amino • Penting untuk memori
• Pembangkit neuropemancar • Kerusakan otak atau strok
mampu menghasilkan glutamate
di otak dan saraf otot berlebihan
• Daya tahan terhadap • Akan membunuh neuron di otak
keletihan jika ia berlebihan
• Bersifat keterujaan • Penyakit AIS (Lou Gehrig’s)
diakibatkan oleh glutamate yang
berlebihan
• Mungkin ia adalah punca
berbagai jenis penyakit saraf jika
ia berlebihan
 sambungan
Serine /////////////////////////////
• Menyusun protein umum • /////////////////////////////
pada haiwan /////////////////////////////
• Bagi manusia ia bukan asam /////////////////////////////
amino /////////////////////////////
• Penyusun enzim /////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
 Gasotransmitters
Carbon monoxide Nitric oxide (NO)
• Merupakan toksin bagi • Untuk tingkah laku jangka
manusia dan haiwan jika panjang dan ingatan
kepekatan tinggi • Anti radang
• Memiliki beberapa fungsi
biologi biasa
• Memodulate tindak balas
radang
• Anti radang
 sambungan
Hydrogen sulfide /////////////////////////////
• Anti radang • /////////////////////////////
• Beracun /////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
 Trace amines
Phenethylamine N-methylphenethylamine
• Jika berlebihan boleh • NMPEA adalah pressor, dengan
menyebabkan perasaan "1/350 x" potensi adrenalina
tertarik dan keterujaan • Pressor: menghasilkan
• Merangsang pusat peningkatan dalam tekanan
darah dengan merangsang
kesenangan pada otak
penyempitan saluran darah
• Rasangannya pada otak • NMPEA adalah agonis (bahan
menyebabkan ketagihan yang memulakan tindak balas
• Menyebabkan kegembiraan fisiologi apabila digabungkan
dengan reseptor) yang
mujarab TAAR1 manusia
 sambungan
Tyramine 3-iodothyronamine
• Membantu mengawal • T1AM boleh menjadi
tekanan darah sebahagian daripada laluan
• Ia berlaku secara semula isyarat untuk memodulasi
jadi di dalam badan dan ia fungsi jantung, kerana
dijumpai di dalam makanan kompaun boleh
menyebabkan kesan
tertentu
inotropic (pengubahsuaian
daya atau kecepatan
pengecutan otot-otot) secara
negatif dan mengurangkan
pengeluaran kardiak.
 sambungan
Octopamine Tryptamine
• Ia menggantikan • Serotonin neurotransmitter
norephinephrine dan dan melatonin adalah
menjalankan fungsi-fungsi tryptamin – berdasarkan
nampaknya sama dengan struktur.
norepinephrine dalam
mamalia
• Menggerakkan badan dan
sistem saraf untuk tindakan.
 Peptides
Somatostatin
• Somatostatin memberi kesan
kepada beberapa bahagian
badan.
• Di hipotalamus, ia mengawal
rembesan hormon yang datang
dari kelenjar pituitari, termasuk
hormon pertumbuhan dan tiroid
merangsang hormon.
• Dalam pankreas, somatostatin
menghalang rembesan hormon
pankreas termasuk glucagon dan
insulin.
Substance P
• Fungsi deria “bahan P”
dipercayai berkaitan dengan
penghantaran maklumat sakit
ke dalam sistem saraf pusat.
• Wujud bersama dengan
glutamat neurotransmitter
yang memberangsangkan
dalam penerima utama yang
bertindak balas terhadap
rangsangan yang
menyakitkan.
 sambungan
Cocaine
• Kokain bertindak dengan
menghalang pengambilan
semula serotonin,
norepinephrine dan dopamine
• Ini keputusan dalam kepekatan
yang lebih tinggi daripada tiga
neurotransmitter di dalam otak
• Ia dengan mudah boleh
menyeberangi halangan darah
otak dan boleh membawa
kepada keruntuhan rintangan
Cocaine and Amphetamine regulated
transcript
• CART adalah neuropeptida yang
menghasilkan tingkah laku sama pada
haiwan untuk kokain dan amfetamin,
tetapi sebaliknya menghalang kesan
kokain apabila mereka berada bersama
• Mempunyai fungsi penting dalam
peraturan homeostasis tenaga, dan
berinteraksi dengan beberapa litar
selera hypothalamic
• CART dikeluarkan sebagai tindak balas
kepada pembebasan dopamin diulang
dalam accumbens nukleus, dan boleh
mengawal selia aktiviti neuron di
kawasan ini.
 sambungan
Opioid peptides
• Peptida opioid adalah
urutan pendek asid amino
yang mengikat kepada
reseptor opioid dalam otak
• Opiates dan opioid meniru
kesan peptida ini
• Peptida itu boleh dihasilkan
oleh badan itu sendiri,
sebagai contoh endorfin.
/////////////////////////////
• /////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
 Purines
Adenosine triphosphate
• adenosina trifosfat (ATP)
adalah trifosfat nucleoside,
molekul kecil yang digunakan
dalam sel sebagai co-enzim
• Ia sering dirujuk sebagai
"unit molekul dari aliran"
dari pemindahan tenaga
antara sel
• ATP mengangkut tenaga
kimia dalam sel-sel untuk
metabolisme.
Adenosine
• Membantu dalam pemindahan
tenaga selular dengan
membentuk molekul seperti
adenosina trifosfat (ATP) dan
trifosfat difosfat (ADP)
• Memainkan peranan dalam
isyarat pelbagai laluan dan
fungsi di dalam badan dengan
membentuk molekul secara
menakjubkan seperti
monophosphate kitaran trifosfat
(CAMP).
 Other
Acetylcholine Anandamide
• Neurotransmitter yang • Merangsang otak manusia
pertama yang dijumpai • Menyebabkan seseorang
• Fungsi utamanya dalam merasa diawang-awangan
sistem saraf somatik
• Mengaktifkan otot
• Dikaitkan dengan
pergerakan
• Kekurangan dikaitkan
dengan penyakit
Alzheimer’s
 sambungan
Endorfin
• Mengurangi rasa sakit
• Memicu perasaan senang,
tenang atau bahagia
• Dihasilkan oleh sistem saraf
pusat dan kelenjar hipofisis
/////////////////////////////
• /////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
/////////////////////////////
Sekian, Terima Kasih

Mas Ayu Binti Ibrahim

Kolej Jaiputra