Schrijfvaardigheid – Samenvatten

Enkele tips

Bekijk eerst even je samenvatting en de feedback die je kreeg en probeer een

beeld te vormen van je eigen fouten:

- Was het resultaat zoals je had verwacht?

- Hebben je fouten vooral met taal of vooral met inhoud of structuur te maken?

- Probeer zelf een paar oplossingen te vinden voor je fouten

Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips

Inhoud
Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – inhoud
De bronvermelding

Je bronvermelding moet verwerkt worden in de tekst van de inleiding. Een

inleiding kondigt immers altijd aan waarover een tekst zal gaan. In het geval
van een samenvatting, moet een lezer onmiddellijk weten welke tekst aan de
basis ligt van de samenvatting.

Bekijk je eigen inleiding nog eens en verbeter indien nodig.

“In zijn tekst ‘In de greep van de angst’ die verscheen in het weekblad Reflector gaat
Alexander Witpas dieper in op fobieën en angststoornissen. Fobieën, zeer grote angsten
die op het eerste gezicht onlogisch zijn, komen vaker voor dan vaak gedacht wordt. Tot
dusver is het nog niet bekend waar ze vandaan komen, maar gelukkig weet men wel
wat men eraan kan doen, zo stelt Witpas.”
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – inhoud
Onduidelijke inhoud

Schrijf nooit iets wat je zelf niet begrijpt. Zorg ervoor dat je de tekst die je moet
samenvatten, door en door begrijpt.

Lees je tekst zeer kritisch na en zorg ervoor dat alles wat je zegt logisch is. Let op voor
contradicties.
Probeer de contradicties in de volgende voorbeelden te vinden en weg te werken

“Waarom krijgen mensen een fobie? Het experiment van de baby en rat heeft
“Het onstaandat
uitgewezen van een
een fobie
fobie blijft een is.
aangeleerd mysterie, maar de
Deze theorie reden waarom
is echter mensen
niet steeds eenomdat
correct,
fobie krijgen,
iedereen werdangsten
wel eens wel ontdekt”
heeft. (…) Tot op de dag van vandaag zijn fobieën
wetenschappelijk onverklaarbaar.”
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – inhoud
Verval niet te veel in details

Als een tekst een aantal voorbeelden geeft om de inhoud kracht bij te zetten, hoef je die
niet allemaal over te nemen. Kies er enkele sprekende voorbeelden uit of probeer ze
samen te vatten onder één noemer die de hele lading dekt.

Probeer het volgende probleem op te lossen

“Als fobielijders
“Mensen die aan met
fobieën
het voorwerp
lijden krijgen
van soms
hun angst
hartkloppingen,
geconfronteerdklamme
worden,
handen,
vertaalt
een hun
snellere
angst zich
ademhaling,
niet zeldeneen
in zeer
verhoogde
heftigebloeddruk,
lichamelijke
of reacties.
ze krijgen
” last van beven of
duizeligheid”
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – inhoud
Té beknopt is ook niet goed

Een samenvatting is uiteraard korter dan het origineel, maar ze moet wel duidelijk zijn
voor iemand die het origineel niet heeft gelezen. Wees dus ook niet te beknopt en geef een
woordje uitleg als dat nodig is. (wanneer dat nodig is, hangt van je doelpubliek af).

Bekijk je eigen samenvatting is. Waar kreeg je de opmerking ‘leg uit’ en maak dan ook
even de oefening om het ook echt uit te leggen.

“Sommige onderzoekers zien een verklaring voor een fobie in de

conditioneringstheorie. Die theorie is gebaseerd op een proef die men ooit heeft
“Een van de verklaringen voor fobieën wordt gezocht in de conditioneringstheorie.
uitgevoerd met een kleine baby die men hevig liet schrikken door een luid geluid te
Deze theorie wordt echter niet door iedereen geloofd omdat niet iedereen een fobie
laten horen terwijl hij ook een spin zag. De jongen ging de schrikreactie associëren met
overhoudt aan één hevige angstreactie”
de spin en zo werd hem de angst voor de spin als het ware ‘aangeleerd’”.
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – inhoud
Let op de nuances

Het is belangrijk dat je ook de juiste nuances aanbrengt in je tekst. Een mogelijkheid is
geen feit en een mening is niet hetzelfde als een bewezen stelling.
Breng die nuances al aan in je schema. (ook als je noteert in de klas is dat belangrijk!)

Bekijk de tekst van Witpas nog eens en probeer het volgende stukje tekst te nuanceren:

“Mensenmen
“Omdat met de
eenbron
fobie
van
stellen
de angst
vaakprobeert
alles in te
hetvermijden,
werk om het
geraakt
voorwerp
men sociaal
van hun angst te
geïsoleerd.”Ze gaan daar soms zo ver in dat ze het gevaar lopen sociaal geïsoleerd te
vermijden.
geraken. ”
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – inhoud
Geen zinloze herhalingen

Vermijd steeds zinloze herhalingen. Ook hier geldt, lees je eigen teksten kritisch na.

Wat loopt er mank in de volgende zin?

“Dat kan onaangename gevolgen hebben omdat mensen geen eigen wil meer hebben.
Zo kunnen ze niet meer doen wat ze willen ”
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips –
Let op de nuances

Het is belangrijk dat je ook de juiste nuances aanbrengt in je tekst. Een mogelijkheid is
geen feit en een mening is niet hetzelfde als een bewezen stelling.
Breng die nuances al aan in je schema. (ook als je noteert in de klas is dat belangrijk!)

Bekijk de tekst van Witpas nog eens en probeer het volgende stukje tekst te nuanceren:

“Mensenmen
“Omdat met de
eenbron
fobie
van
stellen
de angst
vaakprobeert
alles in te
hetvermijden,
werk om het
geraakt
voorwerp
men sociaal
van hun angst te
geïsoleerd.”Ze gaan daar soms zo ver in dat ze het gevaar lopen sociaal geïsoleerd te
vermijden.
geraken. ”
Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips

Structuur
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – structuur
Wie zegt wat?

Je schrijft een samenvatting. Dat wil zeggen dat je je baseert op de inhoud die door
iemand anders werd aangebracht. Het is dan ook heel belangrijk dat je geregeld naar de
auteur van het origineel verwijst.

Dat moet je zeker ook doen als het om discussies gaat. Als je niet aangeeft wie wat zegt,
zou je tekst wel eens een warboel van tegenstrijdigheden kunnen worden. (Dat geldt
trouwens voor alles wat je schrijft)

Hoe kan je dat concreet doen?

Volgens Witpas – zo beweert/stelt/zegt/schrijft/redeneert Witpas – aldus Witpas

 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – structuur
De gouden regel
Zorg voor een goede verdeling van alinea’s en hanteer daarbij de gouden regel. Die luidt:
één kernidee per alinea. Als je meer kernideeën hebt, moet je de alinea splitsen.

Een alinea mag anderzijds ook niet uit slechts één zin bestaan. Als je dat voor hebt, moet
je eens nagaan of die zin niet bij de vorige of de volgende alinea hoort.

2 kernideeën:
“Wie een fobie heeft, heeft een heel grote en onlogische angst voor een bepaald
“Een fobie
“Wie aan een
gaat
fobie
nooit
lijdt,
vanzelf
heeftover
een grote
en eenonlogische
fobie komtangst
ook voor
zelden
eenalleen.
voorwerp
In eenof een
voorwerp
nog een restje
of een‘kenmerken
situatie. van fobieën’
experiment
situatie Dezehebben
angst kan
onderzoekers
resulterenaangeduid
in erg heftige
dat fysieke
fobisch reacties
reageren,enaangeleerd
in extremekangevallen
Al een woordje uitleg bij ‘de oorzaken van fobieën’
worden.
kan ze zelfs
In dat
totgeval
paniekaanvallen
spreekt menleiden.
van deSoms
conditioneringstheorie.”
heeft een fobie ook sociale consequenties
Deze angst wordt geuit in fysieke veranderingen zoals een versnelde hartslag. In
omdat men zich van de buitenwereld afsluit in een poging het voorwerp van angst te
extreme gevallen
Oplossing: laat dekan
eerste
eenzin
fobie
aansluiten
zelfs totbij
paniekaanvallen
de vorige alinea
leiden.
(die over
Wie deeenkenmerken
fobie heeftvan
vermijden”
ontwikkeld
fobieën gingkan
en daar
de tweede
soms grote
moet in
sociale
de volgende
gevolgen alinea
van ondervinden
verwerkt worden.
omdatDiemengaat
het
voorwerp
immers over
vandezijn
oorzaken
angst wilvanvermijden
fobieën enende men
hele
zich
discussie
van de daarover.
buitenwereld zal afsluiten.”
Kernidee – kenmerken van een fobie
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – structuur
De kerngedachte
Weten wat de kernidee is, is belangrijk. Sta er dus expliciet bij stil en probeer ze ook te
verwoorden in de eerste zin van je alinea. Die eerste zin fungeert dan ook als mini-
inleiding op je alinea. Idealiter sluit je de alinea ook af met een verwijzing naar de
kernidee. Alles heeft dus een inleiding, midden en slot. Het is overigens geen toeval dat je
de kernidee vaak vindt in de eerste of de laatste zin van een alinea.
PS. Dit geldt ook voor antwoorden op testvragen die wat langer zijn.

Het washetniet
“Door vermijden
duidelijkvan
waar
eendebepaald
schrijver
voorwerp
van die of
alinea
situatie
naartoe
waarvoor
wilde.men
Datbang
is bijzonder
is en
door het ontwijken
verwarrend voor een
vanlezer.
de gedachten eraan zullen fobiepatiënten zich in eerste instantie
beter voelen, op lange termijn zal de fobie blijven.”
“Om van een fobie af te geraken (=kerngedachte), bestaan er wel enkele strategieën.
Dit was
Wat zeker
hetgeen
beginoplossing
van een biedt,
alinea.is het vermijden van de angst omdat dat op lange
termijn alleen maar het tegenovergestelde effect bewerkstelligt. Een fobielijder moet
daarentegen geleidelijk met zijn fobie geconfronteerd worden opdat hij gaat inzien hoe
ongegrond zijn angst is.”
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – structuur
Structuuraanduiders
Je moet echt heel bewust gebruik maken van structuuraanduiders. Die woorden zijn als het
ware de cement van je tekst. Je moet ze gebruiken in een alinea, maar ook tussen de
verschillende alinea’s. Geen enkele idee of alinea mag doelloos drijven in een tekst. Je
moetHet probleem
altijd zoeken was
naardat
hoededealinea
zin ofbestond
de alineauitzich
‘losse flodders’.
verhoudt Vermeld
tot de brederedecontext.
kerngedachte
Als je
van de alinea expliciet (cf. supra) en brei de verschillende stellingen dan
dat niet weet, heb je de tekst niet goed genoeg begrepen en moet je een stapje terug. (Dit aan elkaar
geldt ook bij het studeren)
“Witpas stelt in zijn tekst dat het nog steeds niet helemaal duidelijk is waar fobieën
vandaan komen. Volgens sommigen gaat het om onopzettelijk aangeleerd gedrag
De conditioneringstheorie
waarbij mensen de link leggen is niet helemaal
tussen aannemelijk
een hevige in de praktijk.
schrikreactie Het merendeel
en een voorwerp
van de bevolking
waardoor komtontstaat
er een angst wel eens terecht
voor in een angstaanjagende
dat voorwerp. situatie.
Anderen betwisten Er theorie
deze is dan nog
geen sprake
echter. van eendat
Zij beweren fobie. Angstgevoelens
iedereen wel eens inontstaan meestal geleidelijk
een angstaanjagende situatie terechtkomt,
maar dat niet iedereen daar een fobie aan overhoudt. Een andere kritiek op de
conditioneringstheorie wijst op het feit dat angstgevoelens meestal geleidelijk ontstaan
en niet plots, zoals de omstreden theorie aanhaalt.”
Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips

Taal

We gaan hier niet in op werkwoordsfouten

en andere grammaticale gruwelijkheden.
Enkel stijlfouten worden aangehaald
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – taal
Onduidelijke formuleringen
Onduidelijkheid is vaak een gevolg van het feit dat je zaken niet expliciet genoeg
verwoordt of van het feit dat je op een foute manier verwijst.

Onthoud dat een verwijswoord in principe steeds verwijst naar het laatst genoemde
substantief dat in aanmerking komt. Wees ook alert voor foute verwijswoorden (die en
dat)
Het leek alsof vrouwen anderen kwetsbaar maken voor fobieën. Verder is de zin ook
“Er
niet zijn echter
formeel wel een
genoeg (cf.aantal
infra) risicofactoren die je kwetsbaarder maken voor het
ontwikkelen
“Conditionering
‘Dit’
“Het
Fobieën
lijkt
is lastig,
zijn van een
te verwijzen
lastig,
maar
is totfobie,
maar
eennaar
opfobie
ze namelijk:
dehet
komen
dag
komt
feit
vandat vrouwen,
vaker
vandaag
de voor
theorie
nogmensen
dan men met
populair
steeds iseen
denkt.
zeer en lagere
populair
Bij
Een
dat opleiding,
jongeren
tiende
strookt
in de
van
niet
krijgt
demet
1 op
de
alleenstaande
wetenschap.
inhoud
10
jongeren
“Er het ooit
vankrijgt
in ouders,
deMaar
zijn
tekst.eenverwaarlozing
er wel
leven.”
twee eens
factoren
mee als kind
tespreken
maken. inofde
dit die een ouder
depraktijkopmeteeneen
tegen.” psychologisch
Is dezijn
“Een echter
fobielijder wel
onlogisch?
ervaart aantal risicofactoren
een bepaalde angst intens kans
en sterk fobie
overdreven. vergroten. Zo
Vaak is hij
probleem.”
(vermijd
hebben ook zinnen
vrouwen meer diekans
met om‘maar’ beginnen)
een fobie op te lopen en dat geldt ook voor lager
compleet onlogisch”
“Fobielijders
Wie
“De
De geraakt
angst
angstgaat
geschoolden. waar
gaat worden
nietvanaf?
nooit door
weg,
meer De
ookpsychologen
weg, lijders
alook alvan
vermijden met
hun
doet zehun
menpsychologen
erangsten
het” geconfronteerd
ofom
allesouders
aan vanhaar
hun
eenteangsten?
waardoor
vermijdenOf zijn
ze er
Een fobielijderKinderen
ervaart eenvan alleenstaande
bepaalde angstouders, van
heel intens en sterkmetoverdrevenpsychologisch
en toch is die
uiteindelijke
het
‘De de psychologen
vanaf geraken”
conditioneringtheorie
probleem diedie
van ishun angsten
tothun
op de afvan
dag geraken?
vandaag een populaire
lopentheorie. Ze wordt
angst vaakofcompleet
kinderen door
ongegrond ouders
en onlogisch. verwaarloosd werden, eveneens een
echter op basis van twee factoren tegengesproken’.
groter risico.”
“Psychologen zullen fobielijders regelmatig met hun angsten confronteren waardoor
die laatsten hun angsten kunnen overwinnen.”
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – taal
Niet verwijzen naar een vorige alinea

Je weet dat elke alinea slechts één kerngedachte heeft. Daarom kan het in principe ook
niet dat je verwijswoorden zoals ‘die’ of ‘deze’ gebruikt om naar antecedenten van de
vorige alinea te verwijzen. Vermijd het sowieso omdat het stilistisch niet past, maar als je
met dergelijke verwijswoorden kan verwijzen, heb je het in principe nog over hetzelfde en
dus blijf je best in dezelfde alinea.

Begin elke alinea met heel expliciet te vermelden waarover het gaat. Die, dat of deze zijn
dan te vaag.
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – taal
Wees formeel genoeg

Je weet dat elke alinea slechts één kerngedachte heeft. Daarom kan het in principe ook
niet dat je verwijswoorden zoals ‘die’ of ‘deze’ gebruikt om naar antecedenten van de
vorige alinea te verwijzen. Vermijd het sowieso omdat het stilistisch niet past, maar als je
met dergelijke verwijswoorden kan verwijzen, heb je het in principe nog over hetzelfde en
dus blijf je best in dezelfde alinea.

Begin elke alinea met heel expliciet te vermelden waarover het gaat. Die, dat of deze zijn
dan te vaag.
 Schrijfvaardigheid – Samenvatten
Enkele tips – taal
Wees formeel genoeg
Vermijd aansprekingen of vertellende stijl:

Jij, je, jullie, we, … kunnen beter vervangen worden door ‘men’ of door een passieve
constructie. Wissel wel voldoende af, want te veel van hetzelfde is nooit goed. Je kan het
probleem ook oplossen door het onderwerp zo concreet mogelijk te benoemen.

Fobielijders krijgen vaak klamme handjes”,

klinkt beter dan ‘Je krijgt dan klamme handjes’.
Vermijd werkwoorden die te informeel aandoen:

‘Witpas vertelt dat ...’, past niet in deze context. Alternatieven zijn ... ?