ARALIN

3.1
LIONGO
KENYA: MITOLOHIYA
LIONGO Mitolohiya ng Kenya
Isinalin sa Filipino ni Bb. Angela Ong
Isinaayos ni Bb. Gloria I. Alday
 MGA PAMANTAYAN SA
PAGSASALING-WIKA

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN
-Naipapamalas ng mag-aaral ang pag-unawa at
pagpapahalaga sa panitikan ng Kenya sa
pamamagitan ng kanilang mitolohiya ganoon
din ang mga pamantayan sa pagsasaling-wika
MGA POKUS NA TANONG
-Paano susuriin ang mga kaisipang nakapaloob
sa mitolohiya na may iba’t ibang batayan?
-Paano magagamit nang angkop ang mga
pamantayan sa pagsasaling-wika?
 MAHAHALAGANG PAG-UNAWA
-Nasusuri ang mga kaisipang nakapaloob sa mitolohiya batay sa
suliranin ng akda,kilos at gawi ng tauhan
-Nagagamit ng angkop ang mga pamantayan sa pagsasaling-wika sa
pamamagitan ng katapatan at kawastuhan sa pagsasalin
INAASAHANG PAGGANAP
-Nakapagsasalin ng alinmang akdang pampanitikan mula sa Africa o
Persia batay sa sumusunod na pamantayan: katapatan at kawastuhan
 MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO SA BAWAT
DOMAIN
PANONOD
-Naibibigay ang sariling opinyon tungkol sa mitolohiyang napanood
sa Youtube
Paglinang ng talasalitaan
-Naibibigay ang etimolohiya o pinagmulan ng salitang hinango sa
teksto
PAG-UNAWA SA BINASA
-Naipaliliwanag ang suliranin ng tauhan,makatwirang desisyon,kilos
o gawi ng tauhan
-Naiuugnay ang mga pangyayari sa akda sa mga nangyayari sa
lipunang pandaigdig
-Natutukoy ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
-Naihahanay ang mga kaisipang nakapaloob sa mitolohiya batay sa
suliranin ng akda, kilos,gawi at desisyon ng tauhan
 GRAMATIKA AT RETORIKA
-Nagagamit nang angkop ang mga pamantayan sa pagsasaling-wika
-Nasusuri ang mga bahagi ng isang anekdota at nasasalin ito sa Filipino
-Nasusuri ang mga bahagi ng akdang naisalin sa Filipino gamit ang
angkop na mga pamantayan sa pagsasalin
PAG UNAWA SA NAPAKINGGAN
-Naipaliliwanag ang mga katangian ng mitolohiya at ang pagkakaiba
nito sa ibang uri ng panitikan batay sa napakinggang halimbawa nito
PAGPAPAHALAGA
-Napahahalagahan ang mga akdang pampanitikan ng ibang bansa at bisa
nito sa sarili
 PAGSULAT
-Naisusulat ang sariling mitolohiya kung saan ang kahinaan ng tauhan ay
ginawang kalakasan
PAGSASALITA
-Napangangatuwiran ang sariling reaksiyon tungkol sa binasang akda sa
pamamagitan ng debate at pagtatalo
TUKLASIN
PANIMULA
-Ang katutubong panitikan ng iba’t ibang pangkat etniko ng Kenya ay
naglalaman ng kanilang kasaysayan,tradisyon,kaugalian at paniniwala
at pananaw sa mundo.kabilang ang kanilang mitolohiya na isa sa
namayaning paksa ang tungkol sa bayaning si Liongo.
Mayaman ang panitikan sa mga bugtong,salawikain at
kasabihang repleksiyon ng kanilang pang araw-araw na buhay. Malaki
ang naitutulong ng mga ito sa paghubog ng kanilang pagkatao. Isa ang
mga Swahili sa mga tribong naninirahan sa Kenya ay mayaman sa
tradisyong pasalita na naimpluwensiyahan ng Islam.
Kenya,Africa
 Basahin mo ang isang mitong nagmula sa Africa. Pagkatapos sagutin
ang kasunod na mga tanong.

MASHYA AT MASHYANA
Ayon sa teoriya ng simula ng sansinukob ng mga Zoroastrian, si
Mashya at Mashyana ang unang lalaki at babae na nagsilang sa unang
lahi ng tao. Ang mga pangalan ay nagmula sa wikang Avesta,na isinalin
sa ibang baybay bilang masya at masyane, ngunit tulad ng iba pang
salitang Avesta, ang baybay ay nagbabago sang-ayon sa manunulat. Ang
masya ay maaari ring lumabas na masiia o masiiai(at iba pang anyo ng
salita). Ayon sa alamt ng pagkalikha na inilarawan sa Bundahishu ni
Ohrmuzd(Ahura Mazda), ang ika-anim na inilikha ay ang kauna-
unahang hayop, Si Gayomart(Gayamaratan), na di lalaki at di rin babae.
Si Ahriman(Augra mainyu), ang Espiritu ng kasamaan, na nanirahan sa
ganap na
 Kadiliman, ay nagtangkang sirain ang lahat ng nilikha ni Ohrmuzd at
kaniyang sinugo ang demonyitong si Jeh(Jahi) upang patayin si
Gayomart. Dito ay nagtagumpay si Jeh, subalit naagaw ni
Buwan(mah)ang binhi bago namatay ang hayop. Mula rin sa bangkay
ni Gayomart, tumubo ang isang puno, na ang buto ay siyang
pinagmulang ng lahat ng halaman, at mula sa mga sanga ay umusbong
si Mashya at Mashyana.
 Mga tanong
1.Batay sa Binasang teksto, tungkol saan ang
isinasalaysay na mito? ______________________
2.Paano ipinakita nina Ahura Ohrmuzd at Ahriman
Mainyu ang masamang balita sa isa’t isa?
_________________
3.Bakit kakaiba ang naging wakas ng binasang
mito?___________________
4.Ihambing sa iba pang mitong nabasa
na.________________
 PANGKATANG GAWAIN
GAWAIN 1
Punan ng hinihinging mga impormasyon batay sa mitong binasa mula sa Africa.

Mga Tauhan Katangian Desisyong Kinalabasan

Ginawa
 GAWAIN 2
Basahin at unawain ang nilalaman ng teksto. Pagkatapos, isulat ang hinihinging mga
kasagutan sa kasunod na organizer.

ANG UNANG TAO

Ang mga unang tao ang mga pin aniniwalaang kauna-unahang tao
na lumitaw sa mundo.
Ayon sa mga ebidensiyang pang-agham, ang mga anatomikal na
modernong tao ay nag-ebolb sa Silangang Africa noong 200,000
taong nakalipas mula sa Homo beidelbergeuris bago kumalat sa iba’t
ibang panig ng mundo. Ang pinakamatandang nabuhay na fossil ng
mga anatomikal na modernong tao ang mga labing Omo sa Ethiopia
na may edad na 195,000(±5,000) taong gulang.
Ayon sa mitolohiya ng iba’t ibang mga relihiyon, ang unang
lalaki at/o unang babae ang unang (mga) tao na nilikha ng kanilang
(mga) diyos na naging ninuno ng kasalukuyang sangkatauhan.
 Pantulong na
Kaisipan

Pangunahing
Kaisipan
 GAWAIN 3
Piliin at salungguhitan ang angkop na salin na mga salitang nasa loob ng panaklong na tumutugon
sa nakasulat na salitang Ingles.

Si Apolaki ay isang mahalagang tauhan sa mitolohiyang Pilipino.

Siya ay 1) god (hari, bayani, diyos) ng araw. 2) According to (Ayon
sa, Sa paniniwala, Sabi sabi), sa isang kuwentong Kapampangan,
noong namatay si Bathala, hindi niiya ipinamana ang 3) world
(kalawakan, mundo, planeta) sa kaniyang mga anak. Si Apolaki 4)
had an argumentation ( ay nakipagtalo, ay nakipagdebate, ay
nakipag-away) kay Mayari na gusto ring maghari sa daigdig. Sa tindi
ng away, 5) took (kinuha, dinukot, binulag) ang mata ni Mayari. 6) At
the end, (Sa huli, Sa wakas, Sa dulo), nagsisi si Apolaki at 7) asked
for forgiveness ( nagsori, humingi ng pasensiya, humingi ng tawad)
ang diyos sa diyosa. Nagkasundo sila na kung araw, si Apolaki ang
hari sa daigdig at sa gabi naman ay si Mayari.
 Linangin
basahin mo ang isang mitolohiya mula sa kenya na tumatalakay sa isang mandirigma, bayani at
makata.

Pagbabasa sa akda
basahin at unawain ang nilalaman ng akada.

LIONGO
Isinalin sa Filipino ni Bb. Angela Ong
Isinaayos ni Bb. Gloria I. Alday

Maalamat na bayani ng mga Swahili at Pokono ng silangang kenya.

Isinama ng mga historyador si Liongo sa pagkakasunod-sunod o kronohiya ng
kasasayan ng baybaying-dagat Kenya (Kenya Coast) simula 1200 hanggang 1600.
Marami sa tulang Swahili ang nag-ugat sa alamat ni Liongo. Marami sa mga ito ay
mga awit-pangkasal na inaawit pa hanggang sa bgayon na mga kasalan ng
natatanging sayaw na gungu ayon sa indayog o ritmo.
Ang alamat ni liongo ay putol-putol at hindi tuloy-tuloy na kuewnto . Si
Liongo ay ipinanganak sa isa sa pitong bayan ng Bayabaying Dagat Kenya , na
inangkin ang karangalang ituring na pinagsilangan ng dakilang makata. Katangi -
tangi ang kanyang lakas at kasintaas ng higante. Hindi siya kayang sugatan ng kahit
na anong sandata, maliban sa karayom na kapag itinusok sa pusod niya ay kanyang
ikamamatay. Mabuti na lamang at tangong siya at inang Mbwasho ang nakaaalam
nito.
Si Liongo ay hari ng mga Ozi at Ungwana sa delta ng Tana at ng mga Shangha sa
Faza, pulo ng Pate , na napasakamay ng kaniyang pinsang sa Ahmad (Hemedi).
Tinangka ni Sultan ahmad na patayon si Liongo kaya siya ay iginapos at
ikinulong. Sa pamamagitan ng mahaba at awit pansariling papuri, inaawit paulit-ulit
ng tao ang koro sa labas ng kulungan. Nagawa rin ni Liongo na lumikha ng sapat na
ingay na naging dahilan upang lumuwag ang kadena nang hindi naririnig ng
guwardiya. Pagkakita ng mga guwardiya na hindi nakagapos si Liongo, ay
nagpulasan ang mga ito sapagkat alam nilang mahihirapan nilang talunin si Liongo.
Nagpunta si Liongo sa pangunahing –lupain (Mainland) at namuhay kasama ang
watzoa , mga naninirahan sa kagubatan. Bawat bahagi (episode) ng alamat,
nasasaliwan ng awit, ay napangalagaan. Sa kagubatan , natutunan ni Liongo ang
husay sa paggamit ng palaso. Di lumaon siya ay nagwagi sa paligsahan sa pamamana
(archery) na binuo ng hari, upang si Liongo ay mahuli sa bitag, subalit muli siyang
nakatakas. Kakaunti lamang ang kaalaman ukol sa iba pang matagumpay na
pakikipag laban ni Liongo sa taga –Galla (Wagala); kung kaya’t ang hari nito ay
nagpasyang mapangasaw ng anak si Liongo at mapabilang sa kaniyang angkan.
Nagkaroon sila ng anak na lalaki at di lumaon, ang anak ang nagkanulo at pumatay sa
ama.
PAGLINANG NG TALASALITAAN
Ibigay ang etimolohiyan ng mga pangalan at katawagan ng
tao at lugar na hinango sa akda.

Swahili

Ozi Etimolohiya Pohomo

Faza
PAGTALAKAY SA AKDA
1. Bakit itinuturing na bayani si Liongo ng mga Swahili at Pohoma?

__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
________

2. Ipaliwanag ang impluwensiya niya sa kanilang lipunan.

__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
________

3. Bakit naging hadlang kay Liongo si sulatan Ahmad? Paano niya ito hinarap?
Gamitin ang patnubay sa pagsagot.
4. Pagsunod- sunurin ang mahahalagang pangyayari sa
akda gamit ang kasunod na organizer.
5. Sa iyong palagay, bakit laging magkaugnay ang mitolohiya sa lipunang
pinagmulan nito.

SINTESIS
sumulat ng isang repleksiyon tungkol sa mga natutuhan sa akda.

ISANG REPELEKSIYON
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_______________________
PAG-UUGNAY SA PANITIKAN
Panimula
Dagdagan mp pa ang iyong kaalaman tungkol sa mitolohiya ng Africa. Basahin
mo ang isa pang akda at suriin ang nilalaman nito batay sa mga impormasyong
inilahad.

Alamin mo….

Ang Africa isang kontinenteng binubuo ng ibat ibang kultura at wika. Katulad ng
ibang mito sa iba’t ibang panig ng mundo, ang mga itoay repleksiyon ng kanilang
paniniwala at mga pagpapahalaga. Ang kanilang mitolohiya ay bahagi ng kanilang
pangaraw-araw na buhay. Pang – unibersal ang tema ng mga mito tulad ng paglikha
ng mundo at kapalaran ng isang tao sa kanyang pagkamatay.
ang mitolohiya ng Africa ay umiikot sa buhay ng mga diyos, mga ispiritu ng mga
ninuno na maaring masama o mabuti; may kahinaan at emosyon. Iniuugnay nila ang
mitolohiya sa bundok, dagat, ilog, puno at iba pa. Naglalaman din ang kanilang
mitolohiya ng mga nilikhang may super natural na kapangyarihan at paniniwala sa
mukha
PAGPAPALALIM
 Basahin at unawain ang nilalaman ng isang mito sa Africa.

Maaaring Lumipad ang Tao

Naisalaysay ni Virginia Hamilton
Isinalin sa Filipino ni Roderic P. Urgelles
Sinasabing iniingatan ng mga taong nakalilipad ang kanilang kapangyarihan kahit na inaalis nila
ang kanilang pakpak.Inililihim nila ang kanilang kapangyarihan sa lupain ng mga alipin. Sila ay
nagbalatkayong mga tao mula sa Africa na may maiitim na balat. Hindi na nila maaaring
ipaalam sa kanila kung sino ang nakalilipad at ang hindi.

May matandang lalaki na nagngangalang Toby, mataas ang kaniyang tindig. Samantalang ang
batang babae na dating may pakpak ay si Sarah. Makikitang may batang nakatali sa kaniyang
likod. Nanginginig siya kung mabigat ang mga gawain. Sa ganitong pangyayari sisigawan siya
ng tagapagbantay ng lupain.

Nagtatrabaho siya sa palayan mula sa pagsikat ng araw hanggang sa paglubog nito. Tinatawag
nilang panginoon ang may-ari nito. Inihalintulad raw siya sa kumpol ng putik, uling na
kumikinang sa matigas na batong nakasalansan na hindi matanggal.
 Ang nagbabantay sa kanila ay nakasakay sa likod ng kabayo at itinuturo ang mga aliping
mabagal magtrabaho. Hinahampas ng latigo ang mga mabagal sa gawain upang maging mabilis
ang kanilang paggawa .

Si Sarah ay naghuhukay at nag-aayos ng pilapil sa palayan, habang ang bata ay tulog sa

kaniyang likod. Nang magutom ang bata ay nagsimula itong umiyak nang malakas. Hindi niya
ito mapatigil, ibinaba niya ito at hinayaang umiyak nang umiyak maski ayaw niya itong gawin
dahil anak niya ang bata.

“Patahimikin mo iyan,” sabi ng tagapagbantay sabay turo sa bata. Hinawakan niya sa balikat si
Sarah hanggang sa mapaluhod ito. Hinampas niya ang bata ng latigo. Samantala, si Sarah ay
bumagsak naman sa lupa.

Ang matandang naroroon na si Toby ang tumulong kina Sarah. “Aalis ako nang mabilis,” sabi
niya pagdaka.

Hindi makatayo nang tuwid si Sarah. Napakahina niya, nasusunog na ng araw ang kaniyang
mukha. Ang bata ay umiiyak nang umiiyak. “Kaawaan mo kami, kaawaan mo kami.” Malungkot
si Sarah dahil sa nangyari, naghihimutok siya at napaupo na lamang sa pilapil.
“Tumayo ka, ikaw, maitim na baka” hiyaw ng tagapagbantay, itinuro si Sarah at muli na namang
hinampas ng latigo sa hita at ang sako niyang damit ay naging basahan. Ang dugo sa kaniyang
sugat ay humalo sa putik, di siya makatayo.

Nandoon si Toby, ngunit kahit isa ay walang makatulong sa kaniya.

“Ngayon na, bago pa mahuli ang lahat.”

“Sige anak, ngayon na ang panahon,” sagot ni Toby “Humayo ka, kung alam mo kung paano ka
makaaalis.”

“Kum… yali, Kumbuba tambe,” at ang mga salita na may kapangyarihan ang kanilang mabilis
na nasambit nang pabulong at pabuntunghininga. Tumaas ang isang paa ni Sarah sa hangin.
Noong una ay di maayos ang kaniyang paglipad na hawak-hawak nang mahigpit ang kaniyang
anak. Naramdaman niya ang mahika, ang misteryo ng salita ng Africa, sinabi niya na malaya na
siya tulad ng isang ibon, na animo’y balahibong umiilanlang sa hangin.

Ang bantay ay nagronda habang humihiyaw, sumisigaw. Samantalang si Sarah, at ang kaniyang
anak ay lumilipad sa bakuran, sa mga kahoy, sa mga nagtataasang puno na hindi siya nakikita
maging ng tagapagbantay. Lumilipad siyang tulad ng isang agila hanggang sa unti-unti na silang
makita ng mga taong nasa ibaba. Walang sinoman ang makapagsalita tungkol dito, hindi
makapaniwala, subalit nakita nila ito.
 Nang sumunod na mga araw ay may nakitang patay na nakahandusay sa maiinit na palayan,
isang batang lalaki na alipin. Nakita siya ng tagapagbantay at nilatigo siya, bumagsak ang bata.
Pinuntahan siya ni Toby at sinabi nito ang salita ng lumang Africa na minsan lang niyang narinig
kaya hindi niya agad maintindihan. Nakalimutan ng bata ang narinig niya. Nagtungo si Toby at
muling naibulong sa bata, nakuha niya ang tamang salita. Nagpagulong-gulong siya sa hangin.
Pansamantala siyang nakalipad at siya ay idinuyan sa mainit na simoy ng hangin at muli siyang
nakalipad.

Iba-iba pa ang bumagsak dahil sa init, naroon lagi si Toby. Umiiyak siya sa nakikita niyang
bumabagsak at nandiyan siya upang iabot ang kaniyang kamay “kumkumka yali, kum… tambe!”
Pabulong niyang sabi at muli na naman silang nakalipad at pumailanlang sa hangin. Ang isang
lumilipad ay maitim at may makislap na tungkod habang sila ay nasa taas ng ulo ng
tagapagbantay. Dumako sila sa pilapil, sa palayan, sa bakuran, at sa batis na dinadaluyan ng tubig
.

“Bihagin ang matanda,” sabi ng tagapagbantay.

 “Narinig ko siyang sinabi ang mahiwagang salita, bihagin siya.” Samantala may isang
tumatawag. Nakuha na ng tagapagbantay ang kaniyang latigo upang itali si Toby. Kinuha niya
ang kaniyang baril upang patayin ang negrong si Toby.

Natawa lang si Toby, lumingon siya at ang sabi “heeee, heee! Hindi ninyo kilala kung sino ako?
Hindi rin ninyo alam kung sino pa ang ibang tulad naming nasa palayan.” At muli niyang
naibulong ang mahiwagang salita bilang pangako sa angkan ng mga itim, sinabi niya ito sa lahat
ng mga kalahi nilang nasa palayan sa ilalim ng malupit na latigo.

“Buba… Yali... Buba... tambe…”

May napakalakas na sigawan at hiyawan ang baluktot na likod ay naunat, matatanda at batang
mga alipin ay nakalipad na magkakahawak-kamay. Nagsasalita habang nakabilog animo
singsing, umaawit pero hindi sila magkakahalo hindi pala sila umaawit sila ay lumilipad sa
hangin langkay-langkay na animo mga ibong tumatakip sa asul na kalangitan, maiitim na anino.
Hindi na mahalaga kung sila ay nakalilipad nang napakataas. Tanaw nila ang plantasyon, ang
taniman, paalis sa lupain ng mga alipin. Lumilipad sila patungo sa kanilang kalayaan.
 Hindi na nila nahintay na sila ay maturuang lumipad. Naghintay ng pagkakataon na makatakbo
“paalam” ang sabi ng matandang tumatawag na si Toby, “Kausapin mo sila ulilang kaluluwa!” At
siya ay lumipad at naglaho.
Sinabi ng tagapagbantay sa kanilang panginoon ang kanilang nasaksihan. “Ito ay isang
kasinungalingan, gawa lamang ng liwanag.” Subalit ang tagapagbantay ay hindi nagsalita
sapagkat alam niya ang totoo.

Ang mga aliping hindi nakalipad ay nagpatuloy sa pagkukuwento sa kanilang mga anak. Ang
pangyayaring ito ay hindi nila malilimutan. Naalala nila noong sila ay malaya at nakaupo sa
paligid ng kanilang lupang tinubuan.

At sinabi nila ito sa mga bata, ang tungkol sa mga taong hindi nakalilipad hanggang ngayon.
PAGTALAKAY
1. Ilarawan ang kakaibang katangian ng mga tao sa Africa noong unang
panahon?
_______________________________________________________
_______________________________________________________
2. Paano ipinakita ang labis na pang-aalipin sa kanila?
_______________________________________________________
_______________________________________________________
3. Bakit hindi nila nagamit ang kanilang pakpak sa paglipad?
_______________________________________________________
_______________________________________________________
4. Patunayang nagkaroon din ng hangganan ang pagmamalupit sa
kanila.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
 Pangkatang Gawain
Gawain 1
Gamit ang Estratehiyang “I-Search,” gumawa ng isang
pag-aaral sa pamamagitan ng pananaliksik tungkol sa
paksang – Mga kababalaghan o Mahika na nakapaloob
sa mga Mito ng Sinaunang Africa.
Isulat sa kasunod na tsart ang mga sagot.

Resulta Kongklusyon
 Gawain 3

Manood sa you tube ng isang mito mula sa Africa. Itala ang mga
nais ipakita nito o masasalamin tungkol sa kultura ng Africa.
Sumulat ng iyong sariling opinion o repleksiyon sa
impluwensiyang dulot ng mito sa lipunang Africa.
Sundin mo ito.
Ang Sinaunang Panahon sa Africa.
1.
2.
3.
4.
5.
Sariling repleksiyon tungkol sa impluwensiyang dulot nito sa bansa.
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________

Pag-uugnay sa Gramatika
Panimula
Magugustuhan mo ang aralin sa gramatika. Masusubok ang
iyong kakayahan sa pagsasaling-wika. Ang mga dating
kaalaman ay madaragdagan pa sa mga sumusunod na gawain.
 Pagpapabasa sa Teksto
Basahin at unawain ang bawat talata sa Kolum A. Bigyang-pansin ang
salin sa wikang Filipino sa katapat na Kolum B.
Kolum A
1. In many African stories, Huveane is the first man,
while in others he is portrayed as a conniving deity.
2. According to the beliefs, the supreme God Kaang
created the world but sent death and destruction after
experiencing too much disobedience and antagonism.
3. The Hippotamus, as Africa mammal is usually
featured as a goddess in African legends.
Kolum B
1. Sa maraming kwento tungkol sa Africa, si Huveane
ang unang lalaking nilikha, samantalang sa iba,
ginagampanan niya ang diyos na tuso.
2. Batay sa kanilang paniniwala, nilikha ang mundo ng
bathalang si Kaang ngunit naghatid ng kamatayan at
pagkawasak matapos makaranas ng lanbis na
pagsuway at paglaban.
3. Ang Hippotamus, isang uri ng mamal sa Africa ay
karaniwang itinatampok bilang diyosa sa mga alamat
ng Africa.
 Pagtalakay
1. Ipaliwanag ang nais ipahiwatig tungkol sa Africa ng mga binasang
talata.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
______
2. Bakit mahalaga ang mga mito at alamat para sa mga taga Africa?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
______
3. Paano nakaimpluwensyiya ang mga mito at alamat sa pang-araw-araw
na buhay ng mga taga-Africa?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
______
 Pagsusuring Gramatikal
1. Bigyang-pansin ang ginawang pagsasalin sa Filipino, napanatili ba
ang diwang nais iparating?
______________________________________________________
______________________________________________________
________
2. Paano makatutulong ang pagsasaling-wika ng mga akda sa
pagpapahalagang pampanitikan?
______________________________________________________
______________________________________________________
________
3. Sa iyong palagay, bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman ang
tagapagsalin sa dalawang wika, ang wikang isasalin at wikang
pagsasalinan?
 Alamin mo…
Ang pagsasaling-wika ay ang paglilipat sa pinagsasalinang wika
ng pinakamalapit na katumbas na diwa at estilong nasa wikang
isasalin. Ang isinalin ay ang diwa ng talagata at hindi ang bawat salita
na bumubuo rito. (Santiago, 2003)
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Tagapagsalin
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot. Nakukuha niya
ang kahulugan ng kaniyang isinasalin o siya’y mahusay na.
Kumokonsulta sa diksyunaryo ng kahulugan at halagang
pandamdaming taglay ng mga salitang gagamitin.
2. Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang kasangkot
sa pagsasalin. Ang kaalaman sa gramatika ng dalawang wika sa
pagsasalin ay kailangang-kailangan ng tagapagsalin sa pagsusuri
ng diwang nais ipabatid ng awtor, gayundin sa wastong paggamit
ng mga salita, wastong pagkakabuo at pagkakasunod-sunod.
3. Sapat na kakayahan sa pampanitikang paraan ng pagpapahayag.
Ang kakayanag magsalit sa dalawang wikang kasangkot sa
pagsasalin at kaalaman sa gramatika ay hindi sapat para
makapagsalin. Kaya kung ang lahat ng salin ay patas, magiging
higit na mahusay na tagapagsalin ang manunulat.
4. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin. Mararapat na ang
tagapagsalin ay may hit na kaalaman sa paksa. Sapagkat siya ay
higit na nakaalam at nakauunawa sa mga konseptong nakapaloob
dito.
5. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa
pagsasalin.

Walang higit na mabisa kaysa ibang wika. Ang lahat ng wika

ay may sariling bias at kakayahan bilang kasangkapan sa
pagpapahayag ng kulturang Pilipino at ng ibang bansa.
 Gabay sa Pagsasaling-wika
Basahing mabuti ang buong tekstong isasalin at unawain ang kabuuang diwa
nito. Tandaang mahalaga para sa tagapagsalin na magkaroon ng malawak na
kaalaman sa wikang isasalin at sa wikang pagsasalinan. Mahalaga rin ang
kakayahang magsulat nang maayos at maging pamilyar sa mga estilo ng
pagsusulta sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
1. Gawin ang unang pagsasalin. Isipin na ang isinalin ay diwa ng isasalin at
hindi salita.
2. Basahin at suriing mabuti ang pagakaksalin. Tandaan ang pagdaragdag,
pagbabawas, pagpapalit, o pagbabago sa orihinal na diwa ng isinasalin
nang walang napakalaking dahilan ay isang paglabag sa tungkulin ng
tagapagsalin.
3. Rebisahin ang salin upang ito’y maging totoo sa diwa ng orihinal. Ayusin
ang bahaging hindi malinaw at nagbibigay ng katalinuhan. Bigyang-pansin
din ang aspektong pang gramatika ng dalawang wikang kasama sa
pagsasalin.
PAGSASANAY 1
Isalin sa wikang Filipino ang mga salitang Ingles na nakasulat.
1.legend
2.myth
3.slaves
4.magic
5.folks
6.sun up
7.sun down
8.fields
9.creatures
10.battle
11.human race
12.poet
13.saga
14.ancient
15.freedom
PAGSASANAY 2
Isalin sa Filipino ang sumusunod:

1. In the days of King Solomon, three hundred years ago, there

lived in Ethiopia a dynasty of Queen, who reigned a great wisdom.
- The Queen of Ethiopia (Literatura ng Africa).
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
________________________________________________

2. The Kikuyos are the large tribe. They speak a beautiful

Banter language and lived on the slopes of Movement Kenya.
- Literatura ng Africa.

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
________________________________________________
3. The Yomba believe that there is a God, Ori, who supervise
people's choicr in heaven.
- Destiny: (Yomba)Literatura ng Africa
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
________________________________________________

PAGSASANAY 3
Lagyan ng tsek ang hanay na may angkop na salin. Ipaliwanag
ito kung bakit napili.

The folks were full of misery, then got sick with the up and
down of the sea. So they forgot about flyin' when they could no
longer breathe the sweet scent of Africa.
 Ang mga tao ay labis na nagdusa,
Ang mga mamamayan ay puno ng
pagkatapos, nagkasakit dahil sa
dalamhati. Pagkatapos, sila'y
pagtaas at pagbaba ng mga alon sa
nagkasakit dahil sa malalaking
dagat. Kaya, naiwaglit sa kanilang
alon sa dagat. Kaya nakalimutan
isipan ang paglipad nang hindi na
na nilang lumipad nang hindi na
nila nalanghap ang sariwang
nila naamoy ang ng matamis sa
hangin ng Africa.
simoy ng Africa.

Paliwanag
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
________________________
PAGLINANGIN AT UNAWAIN
Gawain 2
Sumulat ng sariling mito. Isaalang-alang ang mga natutuhan
sa pagbuo ng suliranin ng tauhan, kilos, at pagbuo ng desisyon.
Sikapin ding gawing kalakasan ang kahinaan ng tauhan.

Gawain 3
Isalin sa wikang Filipino. Isaalang-alang ang mga natutuhan
sa pagsasaling-wika.
To the Lovedu people of Mpumalanga, South Africa, the
Rain Queen is the fundamental part of their culture and history.
Called the Mudjadji, the queen said to be a living incarnation of
the rain goddess. As she is the embodiment of rain, even her state
is said to influenceof wealth.

Ginawang Pagsasaling-wika.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
__
ILIPAT
 Panimula
Masusubukan sa sesyong ito ang iyong natutuhan sa
pagsasaling-wika. Makakatulong ang mga pagsasanay na
isinagawa upang iyong maging gabay.

SITWAYON:

Isa kang mahusay na tagapagsalin. Napili ka ng Embahada ng

Africa at Persia upang isalin ang kanilang mga mitolohiya sa
wikang Filipino. Layunin nitong maipakilala ang kani-kanilang
bansa sa daigdig.

Ang pamantayang susundin sa pagsasaling-wika ay ang mga

sumusunod:
A. Katapatan...................... 50 puntos
B. Kawastuan...................... 50 puntos
__________
Kabuuan............................. 100 puntos
GROUP 1
Maraming Salamat!
 MGA MIYEMBRO
ALIPAYO, MYKEN
GABUNI, JOHN CLARENCE S.
OARDE, JAKE M.
TEJERO, JESS PETER
VALENZUELA, FRANCIS ARRYL E.
BUELLA, JESSA JENIBEL O.
LIBERATO, MONICA