Republika ng Pilipinas

Kagawaran ng Edukasyon
REHIYON IV-A CALABARZON
SANGAY NG LUNGSOD NG ANTIPOLO

LEARNERS ACTIVITY SHEET IN FILIPINO BAITANG 10

IKATLONG MARKAHAN – UNANG LINGGO

Pangalan ng Mag-aaral: ________________________ Baitang at Pangkat: ____________ Petsa: _______

PANIMULA

Ang panitikan ay nagpapakita ng pagbabago: pagbabagong mistikal, pagbabagong bunsod ng

magiting na pagkilos, pagbabago ng paniniwala, ng nakagawian, ng pagkatao at ng takbo ng pamumuhay.
Ang mga pagbabagong ito ay maningning na masisilayan sa mga panitikan ng Africa at Persia (Iran) na
nalinang ng paggamit ng kawikaan at pambihirang katawagan, matatalinghaga at makatawag-pansing
pananalita, at ang pagpapaangat ng kamalayang kultural sa pamamagitan ng paglalahad, pagsasalaysay,
paglalarawan at pangangatuwiran.
Sa Araling ito ay ganap na mauunawaan at mapahahalagahan mo ang mga akdang pampanitikang
buhat sa iba’t ibang panig ng Africa at Persia, gaya ng mitolohiya ng Kenya, anekdota ng Persia, sanaysay ng
South Africa, tula ng Uganda, maikling kuwento ng East Africa, epiko ng Mali, at nobela ng Nigeria.
Matututuhan din ang mga kasanayang pangkomunikatibong hango sa pag-aaral ng mga pamantayan sa
pagsasaling-wika, diskursong pagsasalaysay, paggamit ng tuwiran at di-tuwirang pahayag sa paghahatid ng
mensahe, wastong gamit ng simbolismo at matatalinghagang pananalita, mga salitang naglalahad ng opinyon,
mga ekspresiyon sa pagpapahayag ng layon, o damdamin, at pang-ugnay na nagpapaliwanag na magsisilbing
katuwang sa pagsasakatuparan ng mga gawain sa Modyul.
Ang Republika ng Kenya ay isang bansa sa Silangang Africa. Masasalamin natin ang kanilang mga
literatura sa pamamagitan ng kanilang mga mitolohiya na higit na magpapakilala sa atin ng kultura at tradisyon
ng bansang Kenya.
Ang Aralin 3.1 ay isang mitolohiya mula sa Kenya, inaasahang sa araling ito ay
 Naipaliliwanag mo ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mitolohiya ng Africa at Persia F10PN-IIIa-76;
 Nasusuri ang mga kaisipang nakapaloob sa mitolohiya batay sa: - suliranin ng akda - kilos at gawi ng
tauhan - desisyon ng tauhan F10PB-IIIa-80;
 Nabibigyang-puna ang napanood na video clip F10PD-IIIa-74;
 Napangangatuwiranan ang sariling reaksiyon tungkol sa akdang binasa sa pamamagitan ng debate/
pagtatalo F10PS-IIIa-78; at
 Nakikilala at nagagamit mo nang angkop ang mga pamantayan sa pagsasaling-wika F10WG-IIIa-71

PAGPAPAUNLAD

Basahin ang isang mitolohiya mula sa Kenya upang malaman mo kung masasalamin ba dito ang kanilang
kultura.

Liongo
Isinalin sa Filipino ni Roderic P. Urgelles

Isinilang si Liongo sa isa sa pitong bayang nasa baybaying- dagat ng Kenya. Siya ang nagmamayari
ng karangalan bilang pinakamahusay na makata sa kanilang lugar. Malakas at mataas din siya tulad ng isang
higante, na hindi nasusugatan ng ano mang mga armas. Ngunit kung siya’y tatamaan ng karayom sa kaniyang
pusod ay mamamatay siya. Tanging si Liongo at ang kaniyang inang si Mbwasho ang nakaaalam nito. Hari
siya ng Ozi at Ungwana sa Tana Delta, at Shangha sa Faza o isla ng Pate.
Nagtagumpay siya sa pananakop ng trono ng Pate na unang napunta sa kanyang pinsang si Haring
Ahmad (Hemedi) na kinilalang kauna-unahang namuno sa Islam. Ang pagbabago ay naging mabilis mula sa
Matrilinear na pamamahala ng mga kababaihan tungo sa Patrilinear na pamamahala ng kalalakihan sa
pagsasalin ng trono. Nais ni Haring Ahmad na mawala si Liongo kaya ikinadena at ikinulong siya nito. Nakaisip
si Lionggo ng isang pagpupuri. Habang ang parirala (refrain) nito ay inawit ng mga nasa labas ng bilangguan,
bigla siyang nakahulagpos sa tanikala na hindi nakikita ng bantay. Nang makita ito ng mga tao, tumigil sila sa
pag-awit. Tumakas siya at nanirahan sa Watwa kasama ang mga taong naninirahan sa kagubatan. Nagsanay
siyang mabuti sa paghawak ng busog at palaso na kinalaunan ay nanalo siya sa paligsahan ng pagpana. Ito
pala’y pakana ng hari upang siya ay madakip at muli na naman siyang nakatakas. Kakaunti lang ang
nakaaalam tungkol sa matagumpay na pagwawagi ni Liongo sa digmaan laban sa mga Gala (Wagala). Kaya
naibigay ng hari ang kaniyang anak na dalaga upang ang bayaning si Liongo ay mapabilang sa kaniyang
pamilya. Nang lumaon si Liongo ay nagkaanak ng isang lalaki na nagtraydor at pumatay sa kaniya.
- Mula sa http://www.a-gallery.de/docs/mythology.htm
Gawain sa Pagkatuto Bílang 1: Paglinang ng Talasalitaan
Panuto: Tukuyin ang pinagmulan ng mga salitang nasa loob ng kahon batay sa binasang mitolohiya .

5. Matrilinear 4. Ozi 3. Faza 2. Gala 1. Patrilinear

Gawain sa Pagkatuto Bílang 2: Pag-unawa sa Binasa

Panuto: Suriin ang mga kaisipang nakapaloob sa mitolohiya sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong
1. Sino ang tauhan sa akda? Ipakilala ang kanyang katangian
2. Ano ang suliraning kinaharap ng tauhan sa akda? Paano nakaapekto sa tauhan o sa iba pang tauhan
ang suliraning ito?
3. Ilarawan ang ikinilos ng tauhan upang masolusyunan ang suliraning kinaharap nito?
4. Ano ang ibinunga ng naging kilos o gawi ng pangunahing tauhan?
5. Ibigay ang naging desisyon ni Liongo nang siya ay makalaya?
6. Nakabuti ba o nakasama sa kanya ang desisyong ito? Patunayan.
7. Paano nakaapekto sa ibang tauhan ang kanyang naging desisyon?

Gawain sa Pagkatuto Bílang 3:

Panuto: Sa mga nagdaang aralin ay nakapagtalakay at nakabasa ka na ng iba pang mitolohiya tulad ng
mitolohiyang “Si Thor at Loki sa Lupain ng mga Higante”. Subukin mong ihambing ang napansin mong
pagkakatulad at pagkakaiba nito sa binasang mitolohiya ng Africa. Gawing gabay ang talahanayan sa ibaba.

Mitolohiya ng Africa “Si Thor at Loki sa Lupain ng mga

Elemento
“Liongo” Higante”
Pagkakaiba

1. Tauhan
Pagkakapareho

Pagkakaiba

2. Tagpuan
Pagkakapareho

Pagkakaiba

3. Paksa at Nilalaman
Pagkakapareho

Pagkakaiba

4. Aral na Taglay
Pagkakapareho
BASAHIN AT PAG-ARALAN
Ang debate o Pakikipagtalo
Ito ay isang pormal na pakikipagtalong may estruktura at sistemang sinusundan. Isinasagawa ito
ng dalawang grupo o indibidwal na may magkasalungat na panig tungkol sa isang partikular na paksa; ang
dalawang panig ay: Ang proposisyon o sumasasang-ayon, at ang oposisyon o sumasalungat. May
isang moderator na magiging tagapamagitan upang matiyak na magiging maayos ang daloy ng debate at
igagalang ng bawat kalahok ang tuntunin ng debate. 
Ang debate ay hindi katulad ng mga ordinaryong argumento. Sa pakikipagtalong ito, ang bawat
kalahok ay binibigyan ng pantay na oras o pagkakataon upang makapaglahad ng kani-kanilang mga

Gawain sa Pagkatuto Bílang 4:

Panoorin ang isang videoclip patungkol sa kultura ng Africa. Magbigay puna sa napanood na videoclip
sa pamamagitan ng pagsagot sa mga sumusunod na mga tanong.
https://www.youtube.com/watch?v=7Y_d_Hl06xs

1. Tungkol saan ang napanood? Ano-anong kultura ang nakita sa pinanood na video clip?
2. Anong kultura ang nakita sa pinanood na kapareho o kahalintulad sa binasang mitolohiya?
3. Bigyang puna ang kulturang ito. Ano ang iyong masasabi sa kanilang mga kultura at paniniwala?
Gawain sa Pagkatuto Bílang 5:
Makikita sa binasang mitolohiya ng Kenya ang kanilang kultura. Kabilang dito ang pag-aalay ng anak
na babae ng hari kay Liongo bilang pabuya dahil sa pagkapanalo nito sa digmaan at upang ito ay mapabilang
din sa kanilang pamilya. Ano ang inyong naging reaksyon sa ganitong kultura o paniniwala.? Pangatwiranan
ang iyong sagot sa pamamagitan ng debate o pagtatalo.

PAKIKIPAGPALIHAN

ALAM MO BA...?
Ang pagsasaling wika ay ang paglilipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas
na diwa at estilong nasa wikang isasalin? Ang isinasalin ay ang diwa ng talata at hindi ang bawat salita
na bumubuo rito. (Santiago, 2003).
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Tagapagsalin
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot. Nakukuha niya ang kahulugan ng kaniyang
isinasalin o siya’y mahusay na. Kumokonsulta sa diksyonaryo. Nauunawaan niya ang maliit na
himaymay ng kahulugan at halagang pandamdamin taglay ng mga salitang gagamitin.
2. Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin. Ang kaalaman sa
gramatika ng dalawang wika sa pagsasalin ay kailangang-kailangan ng tagapagsalin sa pagsusuri ng
diwang nais ipabatid ng awtor, gayundin sa wastong paggamit ng mga salita, wastong pagkakabuo, at
pagsusunod-sunod.
3. Sapat na kakayahan sa pampanitikang paraan ng pagpapahayag. Ang kakayahang magsalita sa
dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin at kaalaman sa gramatika ay hindi sapat para makapagsalin.
Kaya kung ang lahat ng salin ay patas, nagiging higit na mahusay na tagapagsalin ang manunulat.
4. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin. Marapat na ang tagapagsalin ay may higit na kaalaman sa
paksa. Sapagkat siya ay higit na nakaaalam at nakauunawa sa mga konseptong nakapaloob dito.
5. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin. Walang higit na mabisa
kaysa ibang wika. Ang lahat ng wika ay may sariling bisa at kakayahan bilang kasangkapan sa
pagpapahayag ng kulturang Pilipino at ng ibang bansa.
 GABAY SA PAGSASALING-WIKA
Basahing mabuti ang buong tekstong isasalin at unawain ang kabuuang diwa nito.
Tandaang mahalaga para sa tagapagsalin na magkaroon ng malawak na kaalaman sa wikang
isasalin at sa wikang pagsasalinan. Mahalaga rin ang kakayahang magsulat nang maayos at
maging pamilyar sa mga estilo ng pagsulat sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
1. Isagawa ang unang pagsasalin. Isaisip na ang isasalin ay diwa ng isasalin at hindi salita.
2. Basahin at suriing mabuti ang pagkakasalin. Tandaang ang pagdaragdag, pagbabawas,
pagpapalit, o pagbabago sa orihinal na diwa ng isinasalin nang walang napakalaking dahilan ay
isang paglabag sa tungkulin ng tagapagsalin.
3. Rebisahin ang salin upang ito’y maging totoo sa diwa ng orihinal. Ayusin ang bahaging hindi
malinaw at nagbibigay ng kalituhan. Bigyang-pansin din ang aspektong panggramatika ng
dalawang wikang kasama sa pagsasalin.
Kung gagamit ng diksiyonaryo ay isaalang-alang ang iba’t ibang kahulugan ng isang
salita. Kakailanganin ng isang mag-aaral ang pagsasanay upang makuha ang kahulugang angkop
sa konteksto ng pangungusap.

GAWAIN SA PAGKATUTO BÍLANG 6

A. PANUTO: Gamit ang mga natutunan mo sa pamantayan sa pagsasalin wika, isalin ang sumusunod na
mga salita/pahayag mula wikang Ingles patungong wikang Filipino
1. I need help. ___________________________
2. How are you? ___________________________
3. Till we meet again ___________________________

B. PANUTO: May mga pahayag na hindi dapat isalin ng literal sa Filipino. Unawain ang ibig sabihin ng
sumusunod na salita/pahayag at saka isalin ng tama sa Filipino.
4. Fall in line _____________________
5. Sleep soundly _____________________

PAGLALAPAT

GAWAIN SA PAGKATUTO BÍLANG 7

PANUTO: Isalin sa Filipino ang pangungusap na nasa wikang Ingles at Isalin naman sa Ingles kung ito’y nasa
wikang Filipino.
1. The best and most beautiful things in the world cannot be seen or even touched- they must be felt
with the heart. - Helen Keller
2. Napagtatagumpayan ng pag-ibig ang galit at pinapatawad ang pagkakamali.

PAGNINILAY

Sumulat sa inyong kwaderno, journal o portfolio ng naramdaman o realisasyon gamit ang sumusunod:

Nauunawaan ko na ________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Nauunawaan ko na ________________________________________________________
________________________________________________________________________