Chuong 3

Trường ĐH Giao thông vận tải Tp.
HCM
Khoa Điện - Điện tử viễn thông Bài giảng: Lý thuyết tín hiệu
Chương 3
PHÂN TÍCH TÍN HIỆU MIỀN TẦN SỐ

Nội dung:
3.1 Biến đổi Fourier
3.1.1 Định nghĩa
3.1.2 Các tính chất
3.2 Phổ của một số tín hiệu thông dụng
3.2.1 Phổ của tín hiệu năng lượng
3.3.2 Phổ của tín hiệu có công suất trung bình hữu hạn
3.3.3 Phổ của tín hiệu tuần hoàn
3.3 Mật độ phổ
3.3.1 Mật độ phổ năng lượng
3.3.2 Mật độ phổ công suất
3.3.3 Mật độ phổ công suất của tín hiệu tuần hoàn
1
03/12/24
Trường ĐH Giao thông vận tải Tp.HCM
Chương 3 PHÂN TÍCH TÍN HIỆU MIỀN TẦN SỐ
3.1 Biến đổi Fourier
3.1.1 Định nghĩa 
X ( )  

x (t )e  jt dt (Biến đổi thuận)

1
x (t ) 
2 

X ( )e jt d  (Biến đổi ngược)
X() được gọi là phổ của tín hiệu x(t). Ký hiệu: x(t ) 
F
 X ( )
Tổng quát, phổ X() là một hàm phứcPhân tích thành các phổ thành phần
X ( )  X ( ) e j ( ) X ( )  P( )  jQ( )
Phổ thực
Phổ biên độ Phổ ảo
Phổ pha
2
03/12/24
Chương 3 PHÂN TÍCH TÍN HIỆU MIỀN TẦN SỐ (tt)
VD1: Hãy xác định và vẽ phổ của tín hiệu x(t) x(t)
Áp dụng công thức biến đổi Fourier: A

X ( )  

x (t )e  jt dt
t
T
e  jt -T/2 T/2
T /2
2 0
  A.e  j t
dt  A.
T / 2
 j  T
2
sin  T X()
 AT . 2
T 2
AT
T -2/T
 ATSa 2/T
2
T 
| X ( ) | AT Sa
2 0
??? Vẽ phổ biên độ và phổ pha 4 / T

-4 /T
3
03/12/24
3.1.2 Tính chất
a. Tính chất chẵn lẻ:
 Nếu x(t) là hàm thực : phổ biên độ |X()|: hàm chẵn
phổ pha  (): hàm lẻ
phổ thực Q(): hàm chẵn
phổ ảo P(): hàm lẻ
 Quan hệ:
 x(t )  F
 X (  );
 
x(t )  X ( )   x (t ) 
F F
 X  (  )
 x (t )  F
 X 
( )

VD2:
1
x (t )  e  t
1(t )  X ( ) 
  j
1
 x ( t )  e 1( t )  X ( ) 
t
  j
4
03/12/24
3.1.2 Tính chất (tt)
b. Tính chất tuyến tính:
Nếu x1 (t )  F
 X 1 ( ); x2 (t ) 
F
 X 2 ( )
thì a1 x1 (t )  a2 x2 (t ) 
F
 a1 X ( )  a2 X 2 ( ), a1 , a2
t 3 t
Ví dụ 3: Xác định phổ của tín hiệu sau: x(t )  3e  2e

a1  3 & a2  2

 t 2 6 12
 x1 (t )  e  X 1 ( )   X ( )  
F
 1   2
1   2
9   2
 3 t 6
 x2 (t )  e  X 2 ( )  9   2
F
5
03/12/24
c. Tính chất đối ngẫu:
x (t )  X ( )  X (t )  2 x (  )
d. Tính chất thay đổi thang đo:
t
x (t )  X ( )  x ( )  a X (a ); a  0;
a
Ví dụ 4:  t  T
  T   TSa (
2
)
 3t  T T
     Sa ( ); a  1 / 3
T  3 6
 t  3T
    3TSa ( ); a  3.
 3T  2
6
03/12/24
e. Tính chất dịch chuyển trong miền thời gian:
 jt0
x(t )  X ( )  x(t  t0 )  X ( )e
f. Tính chất dịch chuyển trong miền tần số:
j0t
 x(t )e  X (  0 )
x(t )  X ( )    j0t
 x(t )e  X (  0 )
 Tính chất điều chế
1
x (t ) cos(ot )   X (  o )  X (  o ) 
2
1
x (t ) sin(o t )   X (  o )  X (  o ) 
2j
7
03/12/24
Ví dụ 5: Cho x(t) có phổ như hình vẽ. Vẽ phổ của tín hiệu y(t)=x(t).cos0t ?
Y()
X()
1 1/2
 
0
-0 0 0
g. Tính chất tích chập:

 x (t )  y (t )  X ( )Y ( )

 1 Ký hiệu
 x (t ) y (t )  [ X ( )  Y ( )] tích chập
 2

*** Định nghĩa tích chập: x (t )  y (t ) 


x (t ' ) y (t  t ' ) dt '
8
03/12/24
3.2 Phổ của một số tín hiệu thông dụng:
3.2.1 Phổ của tín hiệu năng lượng:
a. Xung vuông:
t  T
  T   TSa ( )
 2
x(t) X()
1 TSa(T/2)
T
-2/T
2 /
T
t 
-T/2 0 T/2 0
4/T
-4/T
9
03/12/24
3.2.1 Phổ của tín hiệu năng lượng (tt):
b. Xung tam giác:
 t  2 T
    TSa ( )
T  2
1 x(t)
X()
T
Sa2(T/2)
-2/T
2/T
0 -T 0 T 0 
-4/T 4/T
10
03/12/24
c. Hàm Sa:
   
Sa (0t ) 
0
  2 
 0
X()
x(t)
Sa(0t )
1  / 0
-/0 /0
t 
0 -0 0 0
-2/0 2/0
11
03/12/24
d. Hàm Sa2:
   
Sa (0t ) 
2
 
0  20 
1
x(t) /0
Sa2(0t) X()

-2/0 -/0 0 /0 2/0 t 0-20 0 20
12
03/12/24
e. Hàm mũ:
 t 1
e u (t )  ,  0
  j
Hàm x(t) không chẵn phổ X() hàm phức
1 
| X ( ) | ;  ( )   arctg
 2  2 
13
03/12/24
f. Hàm e-|t|:
 t 2
e  2
  2
14
03/12/24
3.2.2 Phổ của tín hiệu công suất trung bình hữu hạn:
a. Hàm (t):  (t )  1
x(t) X()
1
(t)
t 
0 0
b. Hàm x(t)=1:
1  2 ( )
x(t) X()
1
2
t 
0 0
15
03/12/24
3.2.2 Phổ của tín hiệu công suất trung bình hữu hạn:
a. Hàm u(t):
1
u (t )   ( ) 
j
|X()|

1
x(t)
0 t 0 
16
03/12/24
3.2.2 Phổ của tín hiệu công suất trung bình hữu hạn (tt):
d. Hàm ej0t:
j0t
e  2 (  0 )
Chứng minh: X()
1  2 ( )
2
 1 e j0t  2 (  0 )

0 0
Tính chất dịch
trong miền tần số
17
03/12/24
d. Hàm ej0t (tt):
Cos (0t )    (  0 )   (  0 )
x(t) X()
1
t 
6 4 2 2 4
20 0 0 0 0 0
-1 -0 0 0
Sin(0t )   j  (  0 )   (  0 )
x(t) |X()|
1
t

11 7 3
0  5 9
20 20 20 20 20 20
-1 -0 0 0
18
03/12/24
3.2.3 Phổ của tín hiệu tuần hoàn:

Cho x(t) là tín hiệu tuần hoàn với chu kỳ T.
Dùng khai triển Fourier dạng phức:

2
x(t )  
n 
X ne jn0t
; 0 
T
(*)
trong đó:
t0  T
1
Xn 
T t0
 x(t )e  jn0t dt ; n  0, 1, 2, 3,... (**)
19
03/12/24
3.2.3 Phổ của tín hiệu tuần hoàn (tt):
 Phổ của tín hiệu tuần hoàn có dạng:

X ( )  2 
n 
X n (  n0 )
Chứng minh: Áp dụng công thức: e j0t  2 (  0 ) cho biểu

thức (*) ở trên.
 Cách xác định hệ số Xn:

 Cách 1: sử dụng công thức (**)
 Cách 2: i. Xét tín hiệu xT(t) trong một chu kỳ T, t€[t0,t0+T].
ii. Xác định XT() dùng biến đổi Fourier cho
xT(t).
iii. Xn = XT(n0)/T.
20
03/12/24
a. Phổ của dãy xung vuông đơn cực:
x(t)
T = 5
A
…… ……
0 t
-T -/2 /2 T
Vì x(t) là tín hiệu tuần hoàn, nên phổ có dạng:


X ( )  2  X  (  n
n 
n 0 )
 Xác định hệ số phổ Xn:
21
03/12/24
a. Phổ của dãy xung vuông đơn cực (tt):
T /2  /2
1 1
 
 jn0t
Xn  x (t )e dt  Ae  jn0t dt
T T / 2
T  /2
   
 A San0  A San
T 2 T T
 Cách 2:
t  
Ta có : xT (t )  A    X T ( )  A Sa ( )
  2
n0
X T (n0 ) A Sa ()
Xn   2
T T
A n 2  n
 Sa ( )  A Sa ( )
T 2T T T
22
03/12/24
a. Phổ của dãy xung vuông đơn cực (tt):
 Suy ra, biểu thức phổ:

 
X ( )  2  A T Sa(n T ) (  n
n 
0 )
X()
2A/5 T=5
-6/
4/
2/
2/T
23
03/12/24
1 t
b. Phổ của phân bố lược: x(t )  |||  
T T 
x(t)
1
t
-2T -T 0 T 2T
Vì x(t) là tín hiệu tuần hoàn, nên phổ có dạng:


X ( )  2  X  (  n
n 
n 0 )
 Xác định hệ số phổ Xn:
24
03/12/24
b. Phổ của phân bố lược (tt):
T /2 T /2
1 1 1  t   jn0t
 
 jn0t
Xn  x (t ) e dt  |||  e dt
T T / 2
T T / 2
T T 
T /2
1 1

T 
T / 2
 (t )e  jn t dt 
0
T
 Cách 2:
Ta có : xT (t )   (t )  X T ( )  1
X T ( n0 ) 1
Xn  
T T
25
03/12/24
b. Phổ của phân bố lược (tt):
 Suy ra, biểu thức phổ:

2 
X ( )  2  X n (  n0 )    (  n ) 0
n  T n 
Như vậy:
1  t    
|||   |||  
T T   0 
X()
0

-20 -0 0 0 20
26
03/12/24
Ví dụ 6: Xác định phổ của tín hiệu tuần hoàn sau:
x(t)
A
-2T -T/2 0 T/2 2T t

Hướng dẫn:
 t 
xT (t )  A   AT 2 n0T
 T / 2  Sa ( )
A n
 Xn  2 4  Sa 2 ( )
AT 2 T 2T 4 4
 X T ( )  Sa ( )
2 4

n A 
X ( )  2  X n (  n0 )   Sa ( ) (  n0 )
2
n  2 n  4
27
03/12/24
3.3 Mật độ phổ:
3.3.1 Mật độ phổ năng lượng ESD (Energy Spectrum Density)
 Đặc trưng cho phân bố năng lượng tín hiệu trong miền tần số
2
 ( )  X ( )
Quan hệ giữa ESD và hàm tự tương quan:

 ( )     d
 j
( ) e
 ( )  ( )F 
,nghĩa là:

1
 ( )    d
j
 ( ) e
2 
Định lý Parseval về năng lượng:

 
1
  ( )d
2
x (t ) dt 

2 
28
03/12/24
3.3.1 Mật độ phổ năng lượng ESD (tt)
 Các cách tính năng lượng của một tín hiệu:
 Từ định nghĩa:


2
Ex  x (t ) dt

 Từ hàm tự tương quan:
Ex   (0)
 Từ định lý Parseval :

1
Ex 
2  ( )d

29
03/12/24
3.3.1 Mật độ phổ năng lượng ESD (tt)
Ví dụ 7: Cho tín hiệu sau. Hãy xác định () và Ex ?
1
x(t )  e u (t )  X ( ) 
 t
  j
2
21 1
 ( )  X ( )   2
  j   2
()
 Tính năng lượng:
 1/2
1
Ex 
2  ( )d


1 1 1

2   2   2 d  2 
0
??? Cách khác
30
03/12/24
3.3 Mật độ phổ:
3.3.2 Mật độ phổ công suất PSD (Power Spectrum Density)
 Đặc trưng cho phân bố công suất tín hiệu trong miền tần số
t
T ( ) xT (t )  x(t )  
 ( )  lim ,trong đó:
1
 T
T  T T ( ) 
F
 xT (t )
Quan hệ giữa PSD và hàm tự tương quan:
 ( )   ( )
F
Định lý Parseval về công suất:
T /2 
1 1
   ( )d 
2
Px  lim xT (t ) dt 
T  T
T / 2
2 
31
03/12/24
3.3.2 Mật độ phổ công suất PSD (tt)
 Các cách tính công suất của một tín hiệu:
 Từ định nghĩa:
T /2
1

2
Px  lim xT (t ) dt
T  T
T / 2
 Từ hàm tự tương quan:
Px   (0)
 Từ định lý Parseval :

1
Px 
2   ( )d

32
03/12/24
3.3.2 Mật độ phổ công suất PSD (tt)
Ví dụ 8: Cho tín hiệu sau. Hãy xác định PSD và Px ?
t  t T / 4 
 xT (t )  u (t )       t
1 u(t)
T   T /2    T 
T  T   jT /4 t
 X T ( )  Sa  e -T/2 0 T/2
2  4 
T 2 2 T
2
 T ( )  X ( )  Sa
4 4
T ( ) T 2  T 
  ( )  lim  lim Sa     ( )
T  T T  4
 4 
 Tính công suất:
 
1 1 1
Px 
2 

 ( )d  
2 

 ( )d  
2
33
03/12/24
3.3.3 Mật độ phổ công suất của tín hiệu tuần hoàn:
 Phổ của tín hiệu tuần hoàn:

X ( )  2 
n 
X n (  n0 )
 PSD của nó có dạng:

 
    (  n
2
 ( )  2 X n  (  n0 )  2 n 0 )
n  n 
Định lý Parseval đối với tín hiệu tuần hoàn:

 
1
Px 
2   ( )d   
n 
| X n |2

Cách tính công suất Px: (tương tự phần 3.3.2)
34
03/12/24
3.3.3 Mật độ phổ công suất của tín hiệu tuần hoàn (tt)
Ví dụ 9: Cho tín hiệu sau x(t)=Acos0t. Hãy xác định PSD và Px ?
X ( )  A    0      0 
A A 
 2     0      0 
2 2 
 A2 A2 
  ( )  2     0      0 
 4 4 
 Tính công suất:

A2 A2 A2
Px    n   
n  4 4 2
hoặc:
T
1 A2
Px  0 A cos 0tdt  2
2 2
35
03/12/24

Chuong 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Trường ĐH Giao thông vận tải Tp.

PHÂN TÍCH TÍN HIỆU MIỀN TẦN SỐ

??? Vẽ phổ biên độ và phổ pha 4 / T

g. Tính chất tích chập:

3.2.3 Phổ của tín hiệu tuần hoàn:

Chứng minh: Áp dụng công thức: e j0t  2 (  0 ) cho biểu

 Cách xác định hệ số Xn:

Vì x(t) là tín hiệu tuần hoàn, nên phổ có dạng:

 Xác định hệ số phổ Xn:

Vì x(t) là tín hiệu tuần hoàn, nên phổ có dạng:

 Xác định hệ số phổ Xn:

-2T -T/2 0 T/2 2T t

Định lý Parseval về năng lượng:

 Từ hàm tự tương quan:

Định lý Parseval về công suất:

 Từ hàm tự tương quan:

 PSD của nó có dạng:

Định lý Parseval đối với tín hiệu tuần hoàn:

Cách tính công suất Px: (tương tự phần 3.3.2)

You might also like