Çürük Risk

Değerlendirmesi

Prof Dr Nihan
GÖNÜLOL
 Diş çürüğü;
mine, dentin ve sementin inorganik
kısımlarında yıkım, organik kısımlarında
harabiyet gösteren, etiyolojisinde birden fazla
faktörün biraraya geldiği bir enfeksiyon
hastalığıdır.
 Çürük riski nedir?
O Bireyde belli bir süre içinde çürük
lezyonu oluşma olasılığıdır.
Çürük aktivitesi nedir?
 Çürük aktivitesi
Çürük lezyonunun ilerleme hızının ölçümüdür.

Belli bir sürede oluşan veya ilerleyen çürük

lezyonlarının toplamıdır.
Çürük aktivitesi değerlendirme

***
Çürük inaktiv/çürük kontrol altında:

Çürük yok veya en fazla bir tane aktif lezyon var

Yeni restorasyon hikayesi yok

1-2 yıllık kontrol

Çürük aktif fakat risk faktörleri kontrol altında
(plak kontrolü,florür, diyet)

Aktif lezyon var

Son 2 yılda 2 den az yeni /ilerlemiş lezyon

6 aylık kontrol
Çürük aktif ve bazı risk faktörleri değiştirilemez
(sistemik ilaç kullanımı)

Son 2 yılda 2den fazla aktif lezyon

2-3 aylık kontrol

Çürük risk tayini nedir?
 O Hastalık klinik olarak
başlamadan önce, ileride
oluşabilecek çürüğün tahmin
edilmesi, çürük insidansının
belirlenmesidir.
Çürük aktivitesi ile mevcut
durum değerlendirilirken,
çürük risk tayininde
gelecekte oluşabilecek
durum hakkında tahminde
bulunulur.
O Çürük risk tayini ne işe yarar?
1- tedavi planlaması
2- materyal seçimi
3- randevu sıklığının belirlenmesi
O Çürük risk tayini yapılabilmesi için;
 Çürük risk faktörlerinin
 Çürük risk indikatörlerinin
 Çürükten koruyucu faktörlerin
belirlenmesi gerekir.
1- RİSK FAKTÖRLERİ: çürük oluşumu ya da
ilerlemesinde direkt katkıda bulunan faktörler

2- RİSK İNDİKATÖRLERİ: çürük oluşumuna

doğrudan katılmayan faktörler

3- KORUYUCU FAKTÖRLER: demineralizasyonu

önleyen, remineralizasyonu sağlayan klinik,
terapotik ve davranışsal bileşenler
 RİSK FAKTÖRLERİ
 Mevcut çürük durumu
 Ağız hijyen alışkanlıkları ve plak
 Karyojenik bakteri
 Tükürük akış hızı ve tamponlama kapasitesi
 F alımı ve klorheksidin kullanımı
 Diyet
 Davranış modeli
 RİSK İNDİKATÖRLERİ
*Sosyo-demografik faktörler
Yaş
Cinsiyet
Sosyo-ekonomik durum
Eğitim ve meslekle ilgili faktörler
*Genel sağlık ile ilgili faktörler
Kronik hastalıklar, engellilik durumu
*Epidemiyolojik faktörler
KORUYUCU FAKTÖRLER
 Tükürük akış hızının normal olması
 Tükürük bezi hipofonksiyonunun olmaması
 Ağız hijyeni
 Florür kullanımı
 Antibakteriyel kullanımı
 Ksilitol kullanımı
 Amorf kalsiyum fosfat (ACP) içeren ürünler
kullanımı
 Çürük Risk Sınıflaması
O Yüksek çürük riski
O Orta düzey çürük riski
O Düşük çürük riski
 Yüksek çürük riski
O Sosyal hikaye;
-Düşük sosyo-ekonomik düzey
-Kardeşlerde yüksek çürük insidansı
-Diş hastalıkları konusunda bilgi eksikliği
olması
-Şeker alımını arttıran sosyal durum
-AĞIZ-DİŞ sağlığı ile ilgili düşük beklenti
 Yüksek çürük riski
O Tıbbi hikayede;
O Sistemik hastalıklar
O Fiziksel engellilik
O Kserostomi
O Uzun süreli ilaç kullanımı
 Yüksek çürük riski
O Diyet alışkanlıkları;
O Karbonhidrat ağırlıklı diyet
O Sık ve çok şeker alımı (çürük aktivitesi
tüketilen sukrozun miktarından çok sıklığı ile
daha güçlü stimüle edilir.
 Yüksek çürük riski
O Florür alımı
-İçme suyunda düşük flor bulunması
-Dişlerin flora maruz kalmaması
-Florürsüz diş macunu kullanımı
Bakteri tipi
-Karyojenik bakterilerin yüksek olması
Yüksek SM ve LB
 Yüksek çürük riski
O Plak kontrolü
O -Plak etkin şekilde uzaklaştırılamaz
O -Yetersiz el becerisi ya da düşük motivasyon
O Tükürük
-Düşük akış oranı
-Düşük taponlama kapasitesi
 Yüksek çürük riski
O Dental muayenede;
O Son muayeneden itibaren 1-2 yıl içerisinde 3 veya
daha fazla başlangıç ya da kavitasyonlu, primer ya
da sekonder çürük lezyonu vardır
O Çürük riskini arttıran faktörlerden birkaçı vardır
O Derin pit ve fissürler
O Çok sayıda restorasyon
O Tekrarlayan restorasyon hikayeleri
O Ortodontik apareyler, parsiyel protezler
 Orta düzey çürük riski
O Beyaz nokta lezyonu gibi kavitasyonsuz aktif
çürük lezyonları vardır
O Son muayenesinden itibaren gelişen yeni 1 ya
da 2 tane başlangıç ya da kavitasyonlu, primer
ya da sekonder çürük lezyonu vardır
O Çürük riskini arttıran faktörlerden en az biri
vardır
 Düşük çürük riski
O Ağzında çürüğe ait bir semptom olmayan
O Yeni çürük lezyonu bulunmayan
O Mevcut lezyonların zamanla ilerleme göstermediği
O Risk faktörlerine sahip olmayan bireyler.
- Şeker içeren ürünlerin seyrek tüketimi
- Yüksek sosyoekonomik durum
- İyi ağız hijyeni
- Yeterli fluorid alımı
- İyi diyet alışkanlıkları
- Düzenli diş hekimi kontrolü
Çürük Risk Değerlendirmesi:
1- KARYOGRAM
2- CAMBRA
KARYOGRAM
Bratthall tarafından 1996 da tanımlanmıştır.

Bu modeldeki çürük riski, kavite oluşumunu

engellemek için olan olasılığın yüzde (%) şeklinde
ifade edilir.

Düşük bir yüzde yüksek çürük riskini, yüksek

yüzde ise düşük bir çürük riskini anlatır
Karyogram’ı oluştururken, hasta muayene edilir ve
çürükle ilgili bazı faktörlerin verileri toplanır.
Çeşitli faktörler ve değişkenler önceden
belirlenmiş bir skalaya göre bilgisayar programına
girilir. Programlanma biçimine göre, karyogram
daire şeklinde bir grafik ortaya koyar.
KIRMIZI: Bakteri düzeyi S.mutans ve Laktobasil
Plak miktarı
SARI: Mevcut çürük durumu
AÇIK MAVİ: Duyarlılık tükürük akış hızı
tamponlama kapasitesi
F uygulamaları
KOYU MAVİ: Diyet (içeriği, alım sıklığı)
YEŞİL: Çürükten korunma şansı
 CAMBRA
(Caries Management By Risk Assessment)
Çürüğü önlemeyi ya da erken aşamada teşhis
edip tedavi etmeyi amaçlayan kanıta dayalı bir
yaklaşımdır.

Her bireyin çürük indikatörleri, risk faktörleri ve

koruyucu faktörleri değerlendirilerek şimdiki ve
gelecekteki çürük riski belirlenir.
 Çürük
riskini
belirledik…
Diş çürükleri önlenebilir infeksiyöz
hastalıklardır. Erken teşhis ile çürük
ve periodontal hastalıklar azaltılabilir,
kontrol edilebilir.
 “ Genç arkadaşlarım, öyle bir gün gelecek ki diş
çürüğünün etiolojisi ve patolojisi anlaşılacak ve onun
yıkıcı etkisi ile sistematik medikasyonla mücadele
edilebilecektir”

Greene Vordiman Black

Modern diş hekimliğinde her hastanın
çürük aktivitesi ve çürük ilerleme
riskinin değerlendirilmesi önemli bir
basamaktır.
Hastanın tedavi sürecinde hasta neyi
niçin uygulandığına ikna edilir ve
tedaviye dahil edilirse uzun vadede
başarıdan söz edilebilir.
Hastalar gelişen yeni lezyonlarının ve mevcut dolgu ve

lezyonlarının farkında olmalıdır. Bu farkındalık ağız

bakımlarına ilgi göstermelerini sağlayacaktır.

O Diş çürüğünü kontrol edebilmek için önce kişinin

hangi özel faktörleri olduğu saptanmalı

O Sonra bu faktörlerin niçin olduğu öğrenilmeli

O Son olarak çürüğe neden olan faktörlere karşı

hedeflenen çalışmalarla durum değiştirilmeye

çalışılmalı
 Operatif tedavi

Tekrarlayan restorasyon turları ????

Nedensel tedavi
Operatif tedavi yapma kararı aynı

zamanda koruyucu önlemlerde

uygulanacaksa verilmelidir.
Operatif diş hekimliğinde korumak hastalara

karşı bir sorumluluktur.

Bu nedenle operatif tedavi düşünülmesi

halinde koruyucu alternatiflerin mutlaka

düşünülmesi gerekmektedir.
 Önleyici Bakım
Dişhekimleri her zaman aktif çürük veya aktif

çürük şüphesi olan durumlarda ağız içinde uzun

süreli değişikliğe neden olabilecek girişimlerde

bulunmaya zorunludur. Bu değişikliğin amacı

ortamı karyojenik olmadan non karyojeniğe

çevirmektir
Çürük kontrolü için;

-ağız bakım eğitimi

-plağın mekanik olarak kaldırılması
-plağın kimyasal ajanlarla modifiye edilmesi
-diyet önerileri
-florür
-koruyucu uygulamalar/fissür örtücüler
Teşekkürler…