TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG

KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Bộ môn Lý luận chính trị

Môn: Chủ nghĩa xã hội khoa học

Mã môn học: 306104

Giảng viên: TS. Trần Thị Thủy

29/4/2020 306104-Bài Nhập môn 1

 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC - SCIENTIFIC SOCIALISM

CHƯƠNG 1. NHẬP MÔN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

29/4/2020 2
 THÔNG TIN GIẢNG VIÊN

 Trần Thị Thủy

 0948. 589. 598
 tg_tranthithuy@tdtu.edu.vn

29/4/2020 3
 TÀI LIỆU BẮT BUỘC

29/4/2020 306104-Bài Nhập môn 4

 1. VỀ THUẬT NGỮ “CHỦ NGHĨA XÃ HỘI”

29/4/2020 5
 1.1. HỌC THUYẾT, HỆ TƯ TƯỞNG CNXH

 Những nhu cầu, nguyện vọng của các giai cấp, tầng
lớp lao động bị áp bức  muốn thoát khỏi áp bức
 Con đường, cách thức và phương pháp đấu tranh
nhằm giải phóng con người, giải phóng xã hội khỏi tư
hữu, áp bức, bóc lột, xây dựng một xã hội mới tiến bộ,
công bằng, bình đẳng.
 Phản ánh những mô hình về xã hội tốt đẹp, công
bằng, bình đẳng và văn minh trong tương lai

29/4/2020 6
 1.2. LƯỢC KHẢO HÌNH THÁI KTXH – TƯ TƯỞNG CNXH

CỘNG SẢN CHỦ NGHĨA

CÔNG XÃ NGUYÊN
CHIẾM HỮU NÔ LỆ PHONG KIẾN TƯ BẢN CHỦ NGHĨA
THỦY
CNXH CSCN

LLSX Săn bắn, hái lượm Lửa, trồng trọt, chăn Nông nghiệp, thủ Công nghiệp NSLĐ cao hơn Đỉnh cao phát triển
Phân tán, nhỏ lẻ, lạc nuôi  sản phẩm dư công nghiệp
hậu thừa

QHSX Công hữu Tư hữu Tư hữu Tư hữu Công hữu chủ đạo Công hữu

GIAI CẤP Chưa có Chủ nô – Nô lệ Địa chủ - Nông dân Tư sản – Vô sản Vô sản thống trị Không còn

TƯ TƯỞNG CNXH Chưa có CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHÔNG TƯỞNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

29/4/2020 7
 1.3. TƯ TƯỞNG CNXH KHÔNG TƯỞNG

29/4/2020 8
 1.3.1. ĐẶC TRƯNG CỦA TƯ TƯỞNG CNXH CỔ ĐẠI - CHNL

 Tư tưởng của giai cấp nô lệ;

 Bỏ trốn, đấu tranh;
 Mơ ước trở về thời kỳ hoàng kim
 Gửi gắm vào các truyền thuyết,
thần thoại, cổ tích

Năm 73 TCN đã nổ ra cuộc khởi nghĩa nô lệ quy mô lớn do

Spartacus lãnh đạo chống lại sự thống trị chủ nô La Mã.
29/4/2020 9
 1.3.2. ĐẶC TRƯNG CỦA TƯ TƯỞNG CNXH TRUNG ĐẠI - PK

 Tư tưởng của giai cấp nông dân;

 Đấu tranh nông dân;
 Gắn liền với các tư tưởng tôn
giáo

29/4/2020 10
 1.3.3. ĐẶC TRƯNG CỦA TƯ TƯỞNG CNXH CẬN ĐẠI

 XUẤT HIỆN CÁC NHÀ TƯ TƯỞNG NỔI TIẾNG

 DÁM PHÊ PHÁN TRỰC TIẾP XÃ HỘI ĐƯƠNG THỜI;
29/4/2020  THỬ NGHIỆM MÔ HÌNH XÃ HỘI NHƯNG THẤT BẠI 11
 1.3.3. ĐẶC TRƯNG CỦA TƯ TƯỞNG CNXH CẬN ĐẠI

 Xuất thân: Thánh Tôma Môrô trong Công giáo; luật sư; nhà triết học;
cố vấn cho Quốc vương Henry VIII của Anh
 Tác phẩm nổi tiếng: Utopia – Không tưởng (Địa đàng trần gian) 
người mở đầu của tư tưởng CNXH thời cận đại
 Quan điểm nổi bật:
• “Cừu ăn thịt người”  phản đối tư hữu
• Tổ chức sản xuất xã hội theo nguyên tắc bình đẳng và không có tư
hữu  gia đình kinh tế, hệ thống thủ công nghiệp, cộng sản sản xuất
 Hạn chế: không thấy được vai trò của LLSX phát triển cao  phân
phối theo nhu cầu nhưng chỉ là nhu cầu tối thiểu cần thiết; bế tắc về
phương pháp cách mạng để cải tạo xã hội hiện tại
Thomas More
29/4/2020 (1478-1535) 12
 1.3.3. ĐẶC TRƯNG CỦA TƯ TƯỞNG CNXH CẬN ĐẠI

 Xuất thân: Qúy tộc lâu đời ở Pháp, tham gia quân dịch ở Mỹ và được phong đại
tá nhưng về sau từ bỏ và sống cuộc đời nghiên cứu nghèo túng
 Tác phẩm nổi tiếng: Quan điểm về chề độ sở hữu và pháp luật; Về lý luận tổ
chức xã hội; Về hệ thống công nghiệp
 Quan điểm nổi bật: lý luận về giai cấp và xung đột giai cấp
• Trước CM Pháp: quý tộc, nhà tư sản và nhà công nghiệp (nông dân, chủ xưởng
và thương nhân)
• Sau CM Pháp: thành phần phong kiến và thành phần công nghiệp (công nhân
& người kinh doanh)
• Cuối đời: những người tư hữu và những người không có của
 Hạn chế: không xóa bỏ tư hữu và chủ trương giải quyết bằng con đường hòa
bình  “thơ ca xã hội mà thôi”
Saint Simon
29/4/2020
(1769-1825) 13
 1.3.3. ĐẶC TRƯNG CỦA TƯ TƯỞNG CNXH CẬN ĐẠI

 Xuất thân: gia đình buôn bán nhỏ, làm nhiều nghề khác nhau, tự học
là chính, có trí nhớ siêu việt
 Tác phẩm nổi tiếng: Thế giới kinh tế mới hay là phương thức hành
động XHCN hợp với tự nhiên
 Quan điểm nổi bật:
• Sự nghèo khổ sinh ra từ chính bản thân sự thừa thải
• Lao động là sự thích thú
• LLSX cao  tổ chức hiệp hội (1600 người) khép kín, tư hữu  xã hội
hài hòa
 Hạn chế: phản đối bạo lực cách mạng; không chủ trương xóa bỏ tư
hữu; hy vọng cải tạo xã hội nhờ vào sự giúp đỡ của những kẻ có
Charles quyền và tiền
29/4/2020 Fourier 14
 1.3.3. ĐẶC TRƯNG CỦA TƯ TƯỞNG CNXH CẬN ĐẠI

 Xuất thân: gia đình thủ công, 9 tuổi đã đi làm thuê và 20 tuổi đã là
nhà quản lý xí nghiệp lớn nhất nước Anh
 Tác phẩm nổi tiếng: Những nhận xét về ảnh hưởng của hệ thống
công nghiệp; Quyển sách về thế giới đạo đức mới…
 Quan điểm nổi bật:
• Học thuyết về bản tính con người  nhấn mạnh vai trò GD
• Thấy rõ tính hai mặt của nền sản xuất cơ khí
• Hệ thống công xưởng lao động là điểm xuất phát của cách mạng xã
hội: mở, tổ chức hợp lý, có khoa học, có máy móc, công hữu TLSX 
đã chú ý đến cơ sở kinh tế trong sự phát triển của lịch sử
 Hạn chế: tách rời phong trào Hiến chương của công nhân
Robert Owen
29/4/2020 (1971-1858) 15
 1.3.4. GIÁ TRỊ & HẠN CHẾ
CỦA TƯ TƯỞNG CNXH KHÔNG TƯỞNG

29/4/2020 16
 1.4. TƯ TƯỞNG CNXH KHOA HỌC

29/4/2020 17
 1.4.1. TƯ TƯỞNG CNXH KHOA HỌC – LÝ LUẬN

 Tuyên ngôn Đảng Cộng sản -

1848
 Giải quyết các hạn chế của
CNXH không tưởng;
 Mang tính chất lý luận – khoa
học

29/4/2020 18
 1.4.2. TƯ TƯỞNG CNXH HIỆN THỰC – CỔ ĐIỂN

 Cách mạng tháng Mười Nga –

Mô hình Liên Xô;
 Bổ sung, hiện thực hóa lý luận
của Mác&Ăngghen

29/4/2020 19
 1.4.3. CNXH HIỆN THỰC CẢI CÁCH

 Sự sụp đổ của mô hình Liên Xô

 Cải cách kinh tế của Trung Quốc
(1978);
 Đổi mới kinh tế của Việt Nam
(1986)

29/4/2020 20
 2. CÁCH TIẾP CẬN ”CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC”
Nghĩa rộng

Nghĩa hẹp

Sự chuyển biến tất yếu của xã hội loài người từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa
xã hội và chủ nghĩa cộng sản

29/4/2020 21
 2.1. HOÀN CẢNH LỊCH SỬ RA ĐỜI CNXHKH

2.1.1. ĐIỀU KIỆN KINH TẾ - XÃ HỘI

29/4/2020 306104-Bài Nhập môn 22

 2.1.2. TIỀN ĐỀ KHOA HỌC TỰ NHIÊN

+ Thuyết tế bào + Khẳng định tính đúng đắn

của CNDVBC và CNDVLS
+ Thuyết tiến hoá
+ Định luật bảo toàn và + Làm thế giới quan và phương
pháp luận cho CNXHKH
chuyển hoá năng lượng
THUYẾT TẾ BÀO THUYẾT TIẾN HÓA ĐỊNH LUẬT BT&CH NĂNG LƯỢNG

TÍNH DUY VẬT TÍNH LỊCH SỬ TÍNH BIỆN CHỨNG

THẾ GIỚI NÀY VÀ TẤT CẢ MỌI LOÀI ĐỀU CÓ QUÁ TẤT CẢ MỌI SV, HT ĐỀU CÓ MỐI
NHỮNG THỨ TRONG THẾ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT LIÊN HỆ, TÁC ĐỘNG QUA LẠI LẪN
GIỚI NÀY ĐỀU LÀ VẬT CHẤT, TRIỂN NHAU
ĐỀU ĐƯỢC CẤU THÀNH TỪ
TRONG TỪNG MỐI LIÊN HỆ CỤ
MỘT DẠNG THỨC NÀO ĐÓ
THỂ THÌ SV, HT BIỂU HIỆN RA
29/4/2020
NHỮNG ĐẶC ĐIỂM KHÁC NHAU
306104-Bài Nhập môn 23
 2.1.3. TIỀN ĐỀ KHOA HỌC XÃ HỘI

+ Triết học cổ điển Đức + Cung cấp tiền đề lý luận và

+ Kinh tế chính trị học tư tưởng trực tiếp đưa đến sự
cổ điển Anh ra đời của CNXHKH
+ CNXH không tưởng - + Là 3 nguồn gốc lý luận của
phê phán Pháp, Anh CNMLN

29/4/2020 306104-Bài Nhập môn 24

 2.1.4. VAI TRÒ CỦA C.MÁC&PH.ĂNGGHEN

 TRIẾT HỌC: Học thuyết duy vật lịch sử: cốt lõi nhất là học thuyết hình
thái KT – XH (Vì sao các hình thái KT-XH lại thay thế nhau?)

 KINH TẾ CHÍNH TRỊ: Học thuyết giá trị thặng dư - m (Bí quyết của
phương thức sản xuất TBCN là gì?)

 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC: Học thuyết sứ mệnh lịch sử thế
giới của GCCN (Họ là ai và họ làm gì về mặt lịch sử?)

29/4/2020 25
 2.2. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CNXHKH

CNXH
khoa học
C/
hữu
1848 1917 1991 TT.XHCN
Nô lệ
Thời kỳ Thời kỳ sau
Thời kỳ
Mác, Lênin –
Lênin
Ăngghen ngày nay

29/4/2020  XEM GIÁO TRÌNH, TRANG 22 - 39

306104-Bài Nhập môn
 2.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA CNXHKH

Triết học KTCT

CNXHKH
Mác - Lênin Mác - Lênin

N/c những N/c quy luật N/c những

quy luật kinh tế trong quy luật CT
chung nhất quá trình – XH của
của TN, XH, SXVC của HT KT-XH
TD trong 5 HT KT-XH CSCN
HTKT-XH TBCN và quá
29/4/2020 độ lên CNXH
306104-Bài Nhập môn 27
 2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA CNXHKH

 Kết hợp lịch sử - logic

 Phân tích tổng hợp
 So sánh, đối chiếu
 Thống kê mô tả
 Phỏng vấn chuyên gia, lãnh đạo
 Điều tra xã hội học

29/4/2020 28
 Trân trọng cảm ơn!

29/4/2020 306104-Bài Nhập môn 29