TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG

KHOA LUẬT

CHƯƠNG 1:
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
VỀ NHÀ NƯỚC
 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
NHÀ NƯỚC

1. Nguồn gốc nhà nước

2. Khái niệm nhà nước
3. Bản chất, đặc trưng
4. Chức năng nhà nước
5. Hình thức nhà nước
6. Kiểu nhà nước
7. Bộ máy nhà nước

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 2

 NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC

Các quan điểm phi Macxit về nguồn gốc Nhà nước

Thuyết thần học

Thuyết gia trưởng

Thuyết Khế ước xã hội

Thuyết bạo lực

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 4

 Thuyết Thần học
(Thời kỳ Cổ, Trung đại)

Thượng đế

Nhà nước là do Thượng đế

sáng tạo ra để bảo vệ trật tự chung.

 Nhà nước là lực lượng siêu nhiên

 Nhà nước tồn tại trong mọi xã hội
 Quyền lực nhà nước là vĩnh cửu

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 5

 Thuyết gia trưởng
(Thời kỳ Cổ, Trung đại)

Aristote

Nhà nước là kết quả

phát triển của gia đình,
là hình thức tổ chức
tự nhiên của cuộc sống
con người

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 6

 Thuyết bạo lực

Nhà nước xuất hiện trực tiếp từ sự

sử dụng bạo lực của thị tộc này
với thị tộc khác mà kết quả
là thị tộc chiến thắng nghĩ ra
một hệ thống cơ quan đặc biệt
(nhà nước) để nô dịch kẻ thất bại….

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 7

 Thuyết Khế ước Xã hội
(Thế kỷ 16,17,18)

Nhà nước là sản phẩm của

một khế ước (hợp đồng) giữa
những con người sống trong
trạng thái tự nhiên không có
nhà nước

Jean Jacques Rousseau (1712 - 1778)

John Loke (1632 - 1704)

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 8

 THUYẾT KHẾ ƯỚC XÃ HỘI

- NN là sản phẩm của một khế ước (hợp đồng) được

ký kết trên cơ sở tự nguyện giữa những con người
sống trong trạng thái tự nhiên không có nhà nước.
- Quyền lực NN là thuộc về Nhân dân.
- NN phải phục vụ quyền và lợi ích Nhân dân.
- Nhân dân hoàn toàn có quyền lật đổ NN.
 Các học thuyết phi macxit về
nguồn gốc nhà nước

- Nhà nước là hiện tượng vĩnh cửu.

- Nhà nước tồn tại trong mọi xã hội.
- Nhà nước mang tính bất biến, xuất hiện
tự nhiên.

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 10

 Học thuyết Mac-Lênin về nguồn gốc
nhà nước

Học thuyết Mac-Lênin

 Nhà nước không phải là một hiện tượng
vĩnh cửu và bất biến mà là một phạm trù
lịch sử có quá trình phát sinh, phát triển
và tiêu vong.
 Nhà nước chỉ ra đời khi xã hội phát triển
đến một giai đoạn nhất định và tiêu vong
khi những điều kiện khách quan cho sự
tồn tại của nó không còn.

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 11

 NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC

Quan điểm Macxit về nhà nước

Nhà nước ra đời bởi 2 nguyên nhân

• Do sự xuất hiện của chế độ tư hữu về tài

Kinh sản
tế:
• Do có sự phân hóa xã hội thành các giai
cấp đối kháng
Xã
• và có đấu tranh giai cấp
hội:

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 12

Lênin: “Nhà nước là sản phẩm và
biểu hiện của những mâu thuẫn
giai cấp không thể điều hoà được,
bất cứ ở đâu, hễ lúc nào và chừng
nào về mặt khách quan, những
mâu thuẫn giai cấp không thể
điều hoà được thì nhà nước xuất
hiện”.
Nguồn gốc của nhà nước

KINH
TẾ

XÃ NHÀ
HỘI NƯỚC

PHƯƠNG ĐÔNG
(Trị thuỷ + Chống
giặc)
QUAN ĐIỂM MACXIT VỀ NGUỒN GỐC NN

• NN là một phạm trù lịch sử, xuất hiện

một cách khách quan.

• NN không tồn tại vĩnh cửu.

• NN không bất biến.

KHÁI NIỆM:
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của
quyền lực chính trị, một bộ máy
chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và
thực hiện các chức năng quản lý đặc
biệt, nhằm duy trì trật tự xã hội, phục
vụ mục đích bảo vệ địa vị của giai cấp
thống trị trong xã hội.
 KHÁI NIỆM NHÀ NƯỚC

• Là một tổ chức đặc biệt của quyền

lực chính trị,
• Một bộ máy chuyên làm nhiệm vụ
cưỡng chế và
• Thực hiện các chức năng quản lý
đặc biệt
• Nhằm duy trì trật tự xã hội,
• Bảo vệ địa vị của giai cấp thống trị

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 17

Đặc trưng của nhà nước

Quyền lực công cộng đặc biệt

Phân chia dân cư theo lãnh thổ

Có chủ quyền quốc gia

Ban hành và quản lý xã hội bằng

pháp luật

Ban hành và thu các loại thuế

 2. Dấu hiệu đặc trưng của nhà nước

Thiết lập một quyền lực công cộng đặc biệt

(có khả năng cưỡng chế và không hòa
nhập vào dân cư)
Phân chia dân cư theo lãnh thổ
thành các đơn vị hành chính
NHÀ
Có chủ quyền quốc gia
NƯỚC
(Tự định đoạt các công việc của đất nước)
Ban hành pháp luật – công cụ chủ yếu
được NN sử dụng để quản lý xã hội

Quy định và thực hiện thu các loại thuế

 II. Bản chất ,chức năng của nhà nước

1.Bản chất nhà nước

Là tất cả những phương diện cơ bản quy
định sự tồn tại và phát triển của Nhà nước.
BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC

KINH TẾ
TÍNH
GIAI CẤP CHÍNH
TRỊ
BẢN
CHẤT TƯ
TÍNH XÃ TƯỞNG
HỘI
II. Bản chất nhà nước

Nhà nước là công cụ được giai

cấp thống trị sử dụng để bảo
1. Tính
vệ lợi ích của mình và duy trì
giai cấp
sự thống trị đối với toàn xã hội
về chính trị, kinh tế, tư tưởng.
BẢN CHẤT Thực hiện các chức năng để
NN bảo vệ lợi ích cộng đồng
như: phòng chống thiên tai,
2. Tính dịch họa; bảo vệ môi trường;
Xã hội bảo vệ trật tự công cộng…
 BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC

BẢN CHẤT
NHÀ NƯỚC

TÍNH GIAI CẤP TÍNH XÃ HỘI

NN là Thực
NN do công cụ NN bảo hiện
NN xuất giai cấp công
bảo vệ vệ lợi Đại diện
hiện thống trị việc
lợi ích ích chính
trong xã thành chung
của giai chung thức cho
hội có lập, vận của
cấp của toàn xã hội
giai cấp, hành cộng
thống trị xã hội,
đồng

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 23

 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

Chức năng đối nội:

• Là những mặt hoạt động cơ bản của nhà nước trong
nội bộ đất nước để quản lý các lĩnh vực của đời sống
xã hội.
Chức năng đối ngoại:
• Là những mặt hoạt động của nhà nước trong mối
quan hệ với các quốc gia, các dân tộc trên thế giới về
các mặt khác nhau của đời sống xã hội.

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 24

 HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC

• Khái niệm: Là cách thức tổ chức quyền lực nhà

nước và các phương thức thực hiện quyền lực
Nhà nước
• Hình thức Nhà nước thể hiện 3 mặt:
- Hình thức Chính thể
- Hình thức cấu trúc Nhà nước
- Chế độ chính trị

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 25

HÌNH THỨC CỦA NHÀ NƯỚC

QC Đại
Nghị

QC Lập
Hiến
 HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC

• Hình thức chính thể:

- Là cách thức tổ chức các cơ quan quyền lực tối cao,
- Cơ cấu, trình tự thành lập, mối quan hệ giữa chúng với
nhau và
- Mức độ tham gia của nhân dân vào việc thành lập các
cơ quan nhà nước đó
• Có hai dạng :
- Chính thể quân chủ
- Chính thể cộng hòa

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 27

 Hình thức chính thể

Quân chủ Cộng hòa

QC QC Quý tộc
Dân Chủ
Tuyệt đối Hạn chế
1. Tổng thống
2. Đại nghị
3. Hỗn hợp
4. XHCN
 HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC

• Hình thức cấu trúc:

- Là sự tổ chức nhà nước thành các đơn vị hành
chính - lãnh thổ
- Tính chất quan hệ giữa các bộ phận cấu thành nhà
nước với nhau, giữa các cơ quan nhà nước ở trung
ương với các cơ quan nhà nước ở địa phương
Bao gồm:
- Nhà nước đơn nhất và
- Nhà nước liên bang.

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 29

 Nhà nước đơn nhất Nhà nước liên bang
(NN có từ hai hay nhiều nước
thành viên hợp thành)

-Nhà nước có một chủ quyền - NN vừa có chủ quyền chung

duy nhất. của NN liên bang, vừa có chủ
quyền của các NN thành viên.
- NN có một hệ thống cơ quan - NN có hai hệ thống cơ quan
nhà nước và một hệ thống nhà nước, có hai hệ thống
pháp luật. pháp luật.

- Công dân có một quốc tịch. - Công dân có hai quốc tịch.
Ví dụ: Việt Nam, Trung Quốc, Ví dụ: Cộng hòa Liên bang
Thụy Điển Nga, Hợp chủng quốc Hoa
Kỳ, Liên bang, Malaisia
 HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC

• Chế độ chính trị:

- Là tổng thể các phương pháp, thủ đoạn mà các
cơ quan quyền lực nhà nước sử dụng để thực
hiện quyền lực nhà nước.
• Bao gồm:
- Phương pháp dân chủ và
- Phương pháp phản dân chủ

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 31

 KIỂU NHÀ NƯỚC

• Là tổng thể những đặc điểm cơ bản của nhà

nước
• Thể hiện bản chất giai cấp, vai trò xã hội, những
điều kiện phát sinh, tồn tại và phát triển của nhà
nước
• Trong một hình thái kinh tế-xã hội có giai cấp
nhất định

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 32

 KIỂU NHÀ NƯỚC

1. Nhà nước chủ nô

2. Nhà nước phong kiến

3. Nhà nước tư sản

4. Nhà nước xã hội chủ

nghĩa

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 33

 BỘ MÁY NHÀ NƯỚC

• Là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung

ương đến địa phương
• Được tổ chức và hoạt động theo những nguyên
tắc chung thống nhất
• Nhằm thực hiện những nhiệm vụ và chức năng
của nhà nước,
• Vì lợi ích của giai cấp thống trị.

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 34

 LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC

Nhận định sau đây đúng hay sai,

1
giải thích tại sao?

Hình thức chính thể quân chủ chuyên chế

được hiểu là hình thức chính thể mà quyền
lực nhà nước được trao cho một cơ quan
được thành lập theo chế độ bầu cử.
•PHÂN TÍCH HÌNH
THỨC NHÀ NƯỚC
VIỆT NAM
 THANK YOU!

04/27/2023 302053 – PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG 37