Türkiye’de

İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları

11.10.2004/ANKARA
M. Cengiz AYNA
İnşaat Mühendisi
Baş İş Müfettişi
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
 ÇALIŞMA ŞARTLARI BAKIMINDAN,
EN RİSKLİ SEKTÖR OLUP, İŞ KAZASI
SAYISI VE KAZA SONUCU MEYDANA
GELEN ÖLÜM SAYISI BAKIMINDAN,
TÜM SEKTÖRLER ARASINDA İLK
SIRALARDA YER ALMAKTADIR.

Yapı işkolunda meydana gelen

kazaların yaklaşık % 4’ü ölümle
sonuçlanmaktadır.
 2001 YILI SSK İSTATİSTİKLERİ

TOPLAM İŞ KAZASI SAYISI : 72.367

TOPLAM ÖLÜM SAYISI : 1.008

İŞKOLU : İNŞAAT METAL DOKUMA MADENCİLİK

İŞ KAZASI : 8.459 (1) 8.409 (2) 6.235 (4) 7.104 (3)

ÖLÜM : 341 (1) 34 (3) 24 (4) 61 (2)

 2002 YILI SSK İSTATİSTİKLERİ

TOPLAM İŞ KAZASI SAYISI : 72.344

TOPLAM ÖLÜM SAYISI : 878

İŞKOLU : İNŞAAT METAL DOKUMA MADENCİLİK

İŞ KAZASI : 7.982 (2) 8. 563 (1) 7.097 (3) 6.587 (4)

ÖLÜM : 319 (1) 17 (3) 18 (4) 42 (2)

 2003 YILI SSK İSTATİSTİKLERİ

TOPLAM İŞ KAZASI SAYISI : 76.668

TOPLAM ÖLÜM SAYISI : 811

İŞKOLU : İNŞAAT METAL DOKUMA MADENCİLİK

İŞ KAZASI : 8.198 (2) 9.682 (1) 7.382 (3) 5.647 (4)

ÖLÜM : 274 (1) 23 (3) 21 (4) 54 (2)

 2001 – 2002 – 2003 yılları karşılaştırılması

2001 2002 2003

TOPLAM İŞ KAZASI SAYISI : 72.367 72.344 76.668

İŞKOLU : (Yıllar) İNŞAAT METAL DOKUMA MADENCİLİK

İŞ KAZASI : (2001) 8.459 (1) 8.409 (2) 6.235 (4) 7.104 (3)
(2002) 7.982 (2) 8.563 (1) 7.097 (3) 6.587 (4)
(2003) 8.198 (2) 9.682 (1) 7.382 (3) 5.647 (4)

(%) (%) (%) (%)

2001 (12) (12) (9) (10)
2002 (11) (12) (10) (8)
2003 (11) (13) (10) (8)
 2001 – 2002 – 2003 yılları karşılaştırılması

2001 2002 2003

TOPLAM ÖLÜM SAYISI : 1.008 878 811

İŞKOLU: (Yıllar) İNŞAAT METAL DOKUMA MADENCİLİK

ÖLÜM : (2001) 341 (1) 34 (3) 24 (4) 61 (2)

(2002) 319 (1) 17 (3) 18 (4) 42 (2)
(2003) 274 (1) 23 (3) 21 (4) 54 (2)

(%) (%) (%) (%)

2001 (34) (3) (2) (6)
2002 (36) (2) (2) (5)
2003 (34) (3) (2.6) (7)
 YAPI İŞKOLU KAZA NEDENLERİ
İncelemesi Sonuçlanan (2003)

TOPLAM İŞ KAZASI SAYISI: 644

KAZA NEDENİ SAYI ORAN (%)
DÜŞME ............................. 283 ................. 44
MAKİNA-TEZGAH ...................... 87 .................. 14
MALZEME DÜŞMESİ ............... 70 ................... 11
ELEKTRİK .................................. 53 ................. 8
DİĞER ........................................151 ................. 23

TOPLAM ........................................644 ...................100

Üretim şekli ve kullanılan malzemeler çok çeşitlidir.
Yapılan çalışmalar sürekli değişim gösterir. Bu nedenle de
alınması gerekli önlemler de sık sık değişim gösterir.
Çalışma alanı genellikle geniş ve dağınıktır.Bu nedenle
çalışanların topluca korunmaları mümkün değildir.
Geçici işlerdir, çalışmalar belirli sürelidir. Diğer taraftan
günlük çalışma süreleri uzun veya çalışma saatleri
düzensizdir. Bu nedenle çalışanların motivasyonu yeterli
olmayabilir.
Çalışanlar sık değişir, sirkülasyon fazladır. Eğitimsiz ve
vasıfsız işçilerin çok sayıda çalıştığı bir sektördür.
Termal konfor şartları bakımından her türlü olumsuzluğa
açıktır.
YASAL DÜZENLEMELER

YAPI İŞLERİNDE
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ
TÜZÜĞÜ

Yayım Tarihi: 02.07.1974

 YAPI İŞLERİNDE İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ
TÜZÜĞÜ
Yayım Tarihi: 02.07.1974

İŞ KANUNU KAPSAMINA GİREN

YAPI İŞLERİNDE,
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜNDE
ÖNGÖRÜLENLERDEN BAŞKA ALINACAK SAĞLIK
VE GÜVENLİK TEDBİRLERİ BU TÜZÜKTE
BELİRTİLMİŞTİR.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü-537 madde)

Yayım Tarihi: 11.01.1974

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:1)

 YAPI İŞLERİNDE İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ
TÜZÜĞÜ
Yayım Tarihi: 19.02.1973

Bu Tüzükte Geçen «Yapı İşleri» Deyimi;

Maden ocakları hariç olmak üzere, yerüstü ve yeraltında, su
üstü veya su altında yapılan bina, set, baraj, yol, demiryolu,
havai hat, tünel, metro, köprü, çelik yapı ve montajı, iskele,
liman, gemi inşaatı, dalgakıran, kanalizasyon, lağım, kuyu,
kanal, duvar ve benzeri inşaat, tamirat, tadilat ve yıkım
işlerini; toprak kazı, yarma ve doldurma işlerini; elektrik,
sıhhi tesisat ve kalorifer tesisatı işlerini; dülgerlik,
marangozluk, sıva, badana ve boya işlerini; bu işlerde
kullanılan sabit ve hareketli makine ve tesislerin
Kullanılmasını, kapsar.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:2)

YAPI İŞLERİNDE İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ
GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ

GENEL HÜKÜMLER
 İŞVEREN VE ÇALIŞANLARIN GENEL
YÜKÜMLÜLÜĞÜ

HER İŞVEREN, YAPI İŞYERLERİNDE

İŞÇİLERİN SAĞLIĞINI VE İŞ GÜVENLİĞİNİ
SAĞLAMAK İÇİN, BU TÜZÜKTE BELİRTİLEN
KOŞULLARI YERİNE GETİRMEKLE VE
GEREKLİ ARAÇ VE GEREÇLERİ EKSİKSİZ
BULUNDURMAKLA YÜKÜMLÜDÜR.

İŞÇİLER DE, BU YOLDAKİ USUL VE

KOŞULLARA UYMAK ZORUNDADIRLAR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:3)

 TEKNİK GÖZETİM:

HER İŞVEREN, YAPI İŞLERİNİ, FENNİ

YETERLİLİĞİ BULUNAN KİŞİLERİN
TEKNİK GÖZETİMİ VE
SORUMLULUĞU ALTINDA
YÜRÜTECEKTİR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 4)

 YAPI İŞ DEFTERİ:

İŞVEREN, BİRİNCİ SAYFASI, ÇALIŞMA

VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINCA
SAPTANACAK ÖRNEĞE UYGUN VE
DİĞER SAYFALARI BİR ASIL VE BİR
SURET OLACAK ŞEKİLDE BİR YAPI İŞ
DEFTERİNİ İŞYERİNDE
BULUNDURMAKLA YÜKÜMLÜDÜR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 5)

YAPI İŞLERİNDE İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ
GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ

YAPI İŞLERİNDE ALINACAK

GENEL GÜVENLİK
TEDBİRLERİ
 AYDINLATMA

YAPI İŞLERİNİN GÜNDÜZ YAPILMASI

ESASTIR.
KARANLIKTA VEYA GECE ÇALIŞILMASININ
GEREKLİ VEYA ZORUNLU BULUNDUĞU
HALLERDE, ÇALIŞMA
YERİNİN VE GEÇİTLERİN YETERİNCE VE
UYGUN ŞEKİLDE AYDINLATILMASI VE İŞ
GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI GEREKLİDİR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:6)

 ARAÇ GEREÇ UYGUNLUĞU

YAPI İŞLERİNDE KULLANILAN

İSKELELER, PLATFORMLAR, GEÇİTLER,
KORKULUKLAR, MERDİVEN
PARMAKLIKLARI, GÜVENLİK HALATLARI
VE GÜVENLİK FİLELERİ, ZİNCİRLER,
KABLOLAR VE DİĞER KORUMA
TEDBİRLERİNE AİT ARAÇ VE GEREÇLER VE
İŞÇİLERE VERİLEN GÜVENLİK KEMERLERİ
İLE DİĞER MALZEME VE ARAÇLAR;
YAPILAN İŞE UYGUN VE İŞÇİLERİ HER ÇEŞİT
TEHLİKEDEN KORUMAYA YETERLİ
OLACAKTIR.
 ARAÇ GEREÇ UYGUNLUĞU

KULLANILAN TESİSAT, TERTİBAT,

MALZEME VEYA ARAÇLAR,
KALDIRABİLECEKLERİ YÜKE
DAYANACAK NİTELİK VE
SAĞLAMLIKTA BULUNACAK; ALET,
PARÇA, MALZEME GİBİ CİSİMLERİN
DÜŞMESİ MUHTEMEL YERLERDE
ÇALIŞACAK İŞÇİLERE KORUMA BAŞLIĞI
(BARET) VERİLECEKTİR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:7)

 TEHLİKELİ KISIMLAR

YAPI ALANI İÇİNDEKİ TEHLİKELİ KISIMLAR,

AÇIKCA SINIRLANDIRILACAK VE
BURALARA GÖRÜNÜR ŞEKİLDE YAZILMIŞ
UYARMA LEVHALARI KONULACAK VE
GECELERİ KIRMIZI IŞIKLARLA
AYDINLATILACAKTIR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:8)

 TEHLİKELİ ARTIKLAR

YAPININ DEVAMI SÜRESİNCE

SİVRİ UÇLARI VEYA KESKİN KENARLARI
BULUNAN MALZEME VE ARTIKLAR, GELİŞİ
GÜZEL ATILMAYACAK VE ORTAKLIKTA
BULUNDURULMAYACAKTIR.
BULUNDURULMAYACAKTIR

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:9)

 İŞYERİ DÜZENİ

YAPI İŞYERİNDE
KAZAYA SEBEP OLACAK VEYA ÇALIŞANLARI
TEHLİKELİ DURUMLARA
DÜŞÜRECEK ŞEKİLDE MALZEME İSTİF
EDİLMEYECEK VE ARAÇLAR
GELİŞİ GÜZEL YERLERE
BIRAKILMAYACAKTIR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:10)

 TEHLİKELİ BOŞLUKLAR

TAVAN VEYA DÖŞEMELERDEKİ

BOŞLUK VE DELİKLERE KORKULUK
YAPILACAK VEYA BU DELİKLERİN ÜSTLERİ
GEÇİCİ BİR SÜRE İÇİN UYGUN
ŞEKİLDE KAPATILACAKTIR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:11)

 KİŞİSEL KORUYUCULAR

YAPI İŞYERİNDE ÇALIŞANLARIN BİRLİKTE

KORUNMALARI SAĞLANAMADIĞI
HALLERDE, YAPILAN İŞLERİN ÖZELLİĞİ
İTİBARİYLE GEREKLİ KİŞİSEL KORUNMA
ARAÇLARI VERİLECEKTİR. BU ARAÇLAR
İŞÇİLERİN FİZİK YAPILARINA UYGUN
OLACAKTIR. BİR İŞÇİNİN KULLANDIĞI
KORUYUCU ARAÇLAR BAŞKA
İŞÇİLERE VERİLMEDEN ÖNCE UYGUN
ŞEKİLDE TEMİZLENECEKTİR.
(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:12)
 YÜKSEKTE ÇALIŞMA

YÜKSEKLİĞİ TABANDAN İTİBAREN

3 METREDEN DAHA FAZLA OLAN VE
DÜŞMEVEYA KAYMA TEHLİKESİ
BULUNAN YERLERDE ÇALIŞANLARLA,
KİREMİT DÖŞEYİCİLERİNE, OLUK VE HER
TÜRLÜ DIŞ BOYA İŞLERİ YAPANLARA,
GIRGIR VİNÇLERİNİ ÇALIŞTIRANLARA VE
KUYU, LAĞIM, GALERİ VE BENZERİ
DERİNLİKLERDE ÇALIŞANLARA
GÜVENLİK KEMERLERİ VERİLECEK VE
İŞÇİLER DE VERİLEN BU KEMERLERİ
KULLANACAKLARDIR.

Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 13

 YÜKSEKTE ÇALIŞMA

ÇATILARDA VEYA EĞİK YÜZEYLERDE

YAPILAN İŞLERDE KULLANILAN
YAPI İSKELELERİ,
UYGUN KORKULUKLARLA DONATILACAKTIR.
BU KORKULUKLAR AYNI
ZAMANDA DENGESİNİ KAYBETMİŞ
BİR İŞÇİNİN
DÜŞMESİNE ENGEL OLABİLECEK
SAĞLAMLIKTA
YAPILACAKTIR.
(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 14)
 ÇATI ÇALIŞMASI

CAM, SAÇ VE ÇİMENTO HARÇLI

LEVHALARDAN YAPILMIŞ VEYA ESKİMİŞ,
YIPRANMIŞ VE DAYANIKLILIĞI AZALMIŞ
ÇATILARDA, ÇATI MERDİVENİ
KULLANILACAK VE BURALARDA
TAM GÜVENLİK SAĞLANMADIKÇA
ÇALIŞILMAYACAKTIR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 15)

 RÜZGARLI HAVA

KUVVETLİ RÜZGAR ALAN İŞ YERLERİNDE

GEREKLİ
GÜVENLİK TEDBİRLERİ ALINMADAN İŞÇİLER
ÇALIŞTIRILMAYACAKTIR.

(Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 16)

 ARAÇ TRAFİĞİ

YAPI ALANINDA KAMYON VE BENZERİ TAŞIT VE

ARAÇLAR KULLANILDIĞINDA, BUNLARIN GİRİŞ VE
ÇIKIŞLARI İÇİN UYGUN BİR ŞEKİLDE İŞARETLENMİŞ
YERLER AYRILACAK VE BU TAŞITLARIN BÜTÜN
MANEVRALARI BİR GÖZETİCİ
TARAFINDAN YÖNETİLECEKTİR. AYRICA BU
ARAÇLARIN MANEVRA VE PARK YERLERİ
BELİRTİLMİŞ OLACAK, KISA BİR
SÜRE İÇİN DE OLSA ARAÇLAR, GEREKLİ GÜVENLİK
TEDBİRLERİ SAĞLANMADIKÇA SÜRÜCÜSÜZ
BIRAKILMAYACAKTIR.

Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 17

 ŞANTİYE
U Y G U L A M A L A RI
 1- ÇEVRE GÜVENLİĞİ:

* Yapı alanının korunması,

* Uyarı levhaları,

* İşyeri düzeni,

* Aydınlatma,

* Yakından geçen enerji hattı,

 2- KAZI ÇALIŞMALARI:

* Kazı alanının korunması,

* Kazı alanının kontrolu, (yer altı tesisatları)
* Kazı kontrolu,
* Şev - iksa uygulamaları,
* Yer altı-kuyu çalışmaları, (su baskını, gaz vb.)

* Kazı malzemesi taşıma-depolama,

3- YAPI İSKELELERİ VE MERDİVENLER:

* Montaj-demontaj,
* Kontrol,
* B.A. Kalıp çalışmaları,
* Merdivenler, (Sabit, taşınabilir)
4- YIKIM İŞLERİ:

* Gözetim, denetim,
* Tesisat önlemleri, (Doğal gaz,hava gazı, elektrik, su v.b.)

* Güvenlik alanı-perde,
* Yıkımdan çıkan malzemenin taşınması,
* Tehlikeli kısımlar,
* Kişisel koruyucular.
 5- SAĞLIK KONTROLLERİ, SOSYAL TESİSLER VE
DESTEK BİRİMLER :

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü- Ağır ve Tehlikeli İşler

Tüzüğü ilgili maddeler)

* Çalışanların sağlık kontrolleri,

(Genel, gaz, toz, gürültü, vibrasyon, portör)

* Sağlık ekipmanları, sağlık birimleri,

(İlk yardım odası, ilk yardım malzemesi, ulaşım aracı, yardımcı sağlık elamanı)

* Sosyal tesisler,
(İşçi koğuşları, yemekhane, duş, tuvalet, dinlenme yerleri)

* Destek birimler,
(Atölyeler, beton santralları, prekast sahaları, taş ve kum ocakları vb.)
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
ALANINDA
YENİ DÜZENLEMELER
YENİ DÜZENLEMELER

10.06.2003 Tarihinde Yürürlüğe Giren

4857 SAYILI İŞ KANUNUKANUNUN

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
İLE İLGİLİ MADDELERİ
İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri

MADDE 77. İŞVERENLER İŞYERLERİNDE İŞ

SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI
İÇİN GEREKLİ HER TÜRLÜ ÖNLEMİ ALMAK,
ARAÇ VE GEREÇLERİ NOKSANSIZ
BULUNDURMAK, İŞÇİLER DE İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ KONUSUNDA ALINAN HER TÜRLÜ
ÖNLEME UYMAKLA YÜKÜMLÜDÜRLER.
İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri

İŞVERENLER İŞYERİNDE ALINAN İŞ SAĞLIĞI VE

GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİNE UYULUP UYULMADIĞINI
DENETLEMEK, İŞÇİLERİ KARŞI KARŞIYA
BULUNDUKLARI MESLEKİ RİSKLER, ALINMASI
GEREKLİ TEDBİRLER, YASAL HAK VE
SORUMLULUKLARI KONUSUNDA BİLGİLENDİRMEK
VE GEREKLİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMİNİ
VERMEK ZORUNDADIRLAR. YAPILACAK EĞİTİMİN
USUL VE ESASLARI ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞINCA ÇIKARILACAK YÖNETMELİKLE
DÜZENLENİR.
Sağlık ve güvenlik tüzük ve yönetmelikleri

MADDE 78. SAĞLIK BAKANLIĞININ GÖRÜŞÜNÜ

ALARAK ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
ÖNLEMLERİNİN ALINMASI, MAKİNELER, TESİSAT,
ARAÇ VE GEREÇLER İLE KULLANILAN MADDELER
SEBEBİYLE ORTAYA ÇIKABİLECEK İŞ KAZALARI VE
MESLEK HASTALIKLARININ ÖNLENMESİ, YAŞ,
CİNSİYET VE ÖZEL DURUMLARI SEBEBİYLE
KORUNMASI GEREKEN KİŞİLERİN ÇALIŞMA
ŞARTLARININ DÜZENLENMESİ AMACIYLA TÜZÜK VE
YÖNETMELİKLER ÇIKARIR.
4857 Sayılı İş Kanunu Uyarınca Hazırlanan Yönetmelikler

İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Gürültü Yönetmeliği
Titreşim Yönetmeliği
Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği
Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmelik (İş Kanunu Madde:81)
4857 Sayılı İş Kanunu Uyarınca Hazırlanan Yönetmelikler

İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elamanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile
Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (İş Kanunu Madde:82)
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği

Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Yer altı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Sanayi, Ticaret, Tarım ve Orman İşlerinden Sayılan İşlere İlişkin Yönetmelik

Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

(İş Kanunu Madde:82)

4857 Sayılı İş Kanunu Uyarınca Hazırlanan Yönetmelikler

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik (İş Kanunu Madde:80)

İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelik

Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gerekli
İşler Hakkında Yönetmelik

Hazırlama Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği

Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik

Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği ve Formu (İş Kanunu Madde:85)

Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım
Odalarına Dair Yönetmelik

Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik

 Sağlık ve güvenlik tüzük ve yönetmelikleri

İŞVERENLER İŞYERLERİNDE MEYDANA GELEN İŞ

KAZASINI VE TESPİT EDİLECEK MESLEK
HASTALIĞINI EN GEÇ İKİ İŞ GÜNÜ İÇİNDE YAZI İLE
İLGİLİ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNE BİLDİRMEK
ZORUNDADIRLAR.

BU BÖLÜMDE VE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE

İLİŞKİN TÜZÜK VE YÖNETMELİKLERDE YER ALAN
HÜKÜMLER İŞYERİNDEKİ ÇIRAKLARA VE
STAJYERLERE DE UYGULANIR.
İş sağlığı ve güvenliği kurulu

MADDE 80. - BU KANUNA GÖRE SANAYİDEN SAYILAN,

DEVAMLI OLARAK EN AZ ELLİ İŞÇİ ÇALIŞTIRAN VE
ALTI AYDAN FAZLA SÜREKLİ İŞLERİN YAPILDIĞI
İŞYERLERİNDE HER İŞVEREN BİR İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ KURULU KURMAKLA YÜKÜMLÜDÜR.
İŞVERENLER İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
KURULLARINCA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
MEVZUATINA UYGUN OLARAK VERİLEN KARARLARI
UYGULAMAKLA YÜKÜMLÜDÜRLER.
 İş sağlığı ve güvenliği kurulu

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARININ

OLUŞUMU, ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ, ÖDEV, YETKİ
VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ÇALIŞMA VE SOSYAL
GÜVENLİK BAKANLIĞINCA HAZIRLANACAK BİR
YÖNETMELİKTE GÖSTERİLİR.
İşyeri hekimleri

MADDE 81. DEVAMLI OLARAK EN AZ ELLİ İŞÇİ

ÇALIŞTIRAN İŞVERENLER, SOSYAL SİGORTALAR
KURUMUNCA SAĞLANAN TEDAVİ HİZMETLERİ
DIŞINDA KALAN, İŞÇİLERİN SAĞLIK DURUMUNUN VE
ALINMASI GEREKEN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
ÖNLEMLERİNİN SAĞLANMASI, İLK YARDIM VE ACİL
TEDAVİ İLE KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİNİ
YÜRÜTMEK ÜZERE İŞYERİNDEKİ İŞÇİ SAYISINA VE
İŞİN TEHLİKE DERECESİNE GÖRE BİR VEYA DAHA
FAZLA İŞYERİ HEKİMİ ÇALIŞTIRMAK VE BİR İŞYERİ
SAĞLIK BİRİMİ OLUŞTURMAKLA YÜKÜMLÜDÜR.
 İşyeri hekimleri

İŞYERİ HEKİMLERİNİN NİTELİKLERİ, SAYISI, İŞE

ALINMALARI, GÖREV, YETKİ VE
SORUMLULUKLARI, EĞİTİMLERİ, ÇALIŞMA
ŞARTLARI, GÖREVLERİNİ NASIL YÜRÜTECEKLERİ
İLE İŞYERİ SAĞLIK BİRİMLERİ, SAĞLIK BAKANLIĞI
VE TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİNİN GÖRÜŞÜ
ALINARAK ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI TARAFINDAN ÇIKARILACAK BİR
YÖNETMELİKTE DÜZENLENİR.
İş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanlar

MADDE 82. - BU KANUNA GÖRE SANAYİDEN SAYILAN,

DEVAMLI OLARAK EN AZ ELLİ İŞÇİ ÇALIŞTIRAN VE
ALTI AYDAN FAZLA SÜREKLİ İŞLERİN YAPILDIĞI
İŞYERLERİNDE İŞVERENLER, İŞYERİNİN İŞ GÜVENLİĞİ
ÖNLEMLERİNİN SAĞLANMASI, İŞ KAZALARININ VE
MESLEK HASTALIKLARININ ÖNLENMESİ İÇİN
ALINACAK ÖNLEMLERİN BELİRLENMESİ VE
UYGULANMASININ İZLENMESİ HİZMETLERİNİ
YÜRÜTMEK ÜZERE İŞYERİNDEKİ İŞÇİ SAYISINA,
İŞYERİNİN NİTELİĞİNE VE TEHLİKELİLİK DERECESİNE
GÖRE BİR VEYA DAHA FAZLA MÜHENDİS VEYA
TEKNİK ELEMANI GÖREVLENDİRMEKLE
YÜKÜMLÜDÜRLER.
 İş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanlar

İŞ GÜVENLİĞİ İLE GÖREVLİ MÜHENDİS VEYA

TEKNİK ELEMANLARIN NİTELİKLERİ, SAYISI,
GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI, EĞİTİMLERİ,
ÇALIŞMA ŞARTLARI, GÖREVLERİNİ NASIL
YÜRÜTECEKLERİ, TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR
ODALARI BİRLİĞİNİN GÖRÜŞÜ ALINARAK ÇALIŞMA
VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINCA
ÇIKARILACAK BİR YÖNETMELİKLE DÜZENLENİR.
İşçilerin hakları

MADDE 83. - İŞYERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

AÇISINDAN İŞÇİNİN SAĞLIĞINI BOZACAK VEYA
VÜCUT BÜTÜNLÜĞÜNÜ TEHLİKEYE SOKACAK
YAKIN, ACİL VE HAYATİ BİR TEHLİKE İLE KARŞI
KARŞIYA KALAN İŞÇİ, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
KURULUNA BAŞVURARAK DURUMUN TESPİT
EDİLMESİNİ VE GEREKLİ TEDBİRLERİN
ALINMASINA KARAR VERİLMESİNİ TALEP
EDEBİLİR. KURUL AYNI GÜN ACİLEN
TOPLANARAK KARARINI VERİR VE DURUMU
TUTANAKLA TESPİT EDER. KARAR İŞÇİYE YAZILI
OLARAK BİLDİRİLİR.
İşçilerin hakları

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULUNUN

BULUNMADIĞI İŞYERLERİNDE TALEP, İŞVEREN
VEYA İŞVEREN VEKİLİNE YAPILIR. İŞÇİ TESBİTİN
YAPILMASINI VE DURUMUN YAZILI OLARAK
KENDİSİNE BİLDİRİLMESİNİ İSTEYEBİLİR. İŞVEREN
VEYA VEKİLİ YAZILI CEVAP VERMEK
ZORUNDADIR.
KURULUN İŞÇİNİN TALEBİ YÖNÜNDE KARAR
VERMESİ HALİNDE İŞÇİ, GEREKLİ İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ TEDBİRİ ALININCAYA KADAR
ÇALIŞMAKTAN KAÇINABİLİR.
 İşçilerin hakları

İŞÇİNİN ÇALIŞMAKTAN KAÇINDIĞI DÖNEM

İÇİNDE ÜCRETİ VE DİĞER HAKLARI SAKLIDIR.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULUNUN
KARARINA VE İŞÇİNİN TALEBİNE RAĞMEN
GEREKLİ TEDBİRİN ALINMADIĞI İŞYERLERİNDE
İŞÇİLER ALTI İŞ GÜNÜ İÇİNDE, BU KANUNUN 24
ÜNCÜ MADDESİNİN (I) NUMARALI BENDİNE
UYGUN OLARAK BELİRLİ VEYA BELİRSİZ SÜRELİ
HİZMET AKİTLERİNİ DERHAL FESHEDEBİLİR.
İşçilerin hakları

BU KANUNUN 79 UNCU MADDESİNE GÖRE

İŞYERİNDE İŞİN DURDURULMASI VEYA
İŞYERİNİN KAPATILMASI HALİNDE BU MADDE
HÜKÜMLERİ UYGULANMAZ.
Ağır ve tehlikeli işler

MADDE 85. - ONALTI YAŞINI DOLDURMAMIŞ

GENÇ İŞÇİLER VE ÇOCUKLAR AĞIR VE
TEHLİKELİ İŞLERDE ÇALIŞTIRILAMAZ.
HANGİ İŞLERİN AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDEN
SAYILACAĞI, KADINLARLA ONALTI YAŞINI
DOLDURMUŞ FAKAT ONSEKİZ YAŞINI
BİTİRMEMİŞ GENÇ İŞÇİLERİN HANGİ ÇEŞİT
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE
ÇALIŞTIRILABİLECEKLERİ SAĞLIK
BAKANLIĞININ GÖRÜŞÜ ALINARAK ÇALIŞMA
VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINCA
HAZIRLANACAK BİR YÖNETMELİKTE
GÖSTERİLİR.
Ağır ve tehlikeli işlerde rapor

MADDE 86. - AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE

ÇALIŞACAK İŞÇİLERİN İŞE GİRİŞİNDE VEYA İŞİN
DEVAMI SÜRESİNCE EN AZ YILDA BİR, BEDENCE
BU İŞLERE ELVERİŞLİ VE DAYANIKLI
OLDUKLARI İŞYERİ HEKİMİ, İŞÇİ SAĞLIĞI
DİSPANSERLERİ, BUNLARIN BULUNMADIĞI
YERLERDE SIRASI İLE EN YAKIN SOSYAL
SİGORTALAR KURUMU, SAĞLIK OCAĞI,
HÜKÜMET VEYA BELEDİYE HEKİMLERİ
TARAFINDAN VERİLMİŞ MUAYENE RAPORLARI
OLMADIKÇA, BU GİBİLERİN İŞE ALINMALARI
VEYA İŞTE ÇALIŞTIRILMALARI YASAKTIR.
Ağır ve tehlikeli işlerde rapor

SOSYAL SİGORTALAR KURUMU İŞE İLK GİRİŞ

MUAYENESİNİ YAPMAKTAN KAÇINAMAZ.
İŞYERİ HEKİMİ TARAFINDAN VERİLEN RAPORA
İTİRAZ HALİNDE, İŞÇİ EN YAKIN SOSYAL
SİGORTALAR KURUMU HASTANESİ SAĞLIK
KURULUNCA MUAYENEYE TABİ TUTULUR,
VERİLEN RAPOR KESİNDİR.
YETKİLİ MEMURLAR İSTEYİNCE, BU
RAPORLARI İŞVEREN KENDİLERİNE
GÖSTERMEK ZORUNDADIR.
Devletin yetkisi

MADDE 91. DEVLET, ÇALIŞMA HAYATI İLE

İLGİLİ
MEVZUATIN UYGULANMASINI İZLER, DENETLER
VE TEFTİŞ EDER. BU ÖDEV ÇALIŞMA VE SOSYAL
GÜVENLİK BAKANLIĞINA BAĞLI İHTİYACA
YETECEK SAYI VE ÖZELLİKTE TEFTİŞ VE
DENETLEMEYE YETKİLİ İŞ MÜFETTİŞLERİNCE
YAPILIR.
Devletin yetkisi

ASKERİ İŞYERLERİYLE YURT GÜVENLİĞİ

İÇİN GEREKLİ MADDELER ÜRETİLEN
İŞYERLERİNİN DENETİM VE TEFTİŞİ
KONUSU VE SONUÇLARINA AİT İŞLEMLER
MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI İLE ÇALIŞMA
VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINCA
BİRLİKTE HAZIRLANACAK YÖNETMELİĞE
GÖRE YÜRÜTÜLÜR.
Yetkili makam ve memurlar

MADDE 92. - 91 İNCİ MADDE HÜKMÜNÜN

UYGULANMASI İÇİN İŞ HAYATININ İZLENMESİ,
DENETLENMESİ VE TEFTİŞİYLE ÖDEVLİ OLAN
İŞ MÜFETTİŞLERİ, İŞYERLERİNİ VE
EKLENTİLERİNİ, İŞİN YÜRÜTÜLMESİ TARZINI
VE İLGİLİ BELGELERİ, ARAÇ VE GEREÇLERİ,
CİHAZ VE MAKİNELERİ, HAM VE İŞLENMİŞ
MADDELERLE, İŞ İÇİN GEREKLİ OLAN
MALZEMEYİ 93 ÜNCÜ MADDEDE YAZILI
ESASLARA UYARAK
Yetkili makam ve memurlar

GEREKTİĞİ ZAMANLARDA VE İŞÇİLERİN

YAŞAMINA, SAĞLIĞINA, GÜVENLİĞİNE, EĞİTİMİNE,
DİNLENMESİNE VEYA OTURUP YATMASINA İLİŞKİN
TESİS VE TERTİPLERİ HER ZAMAN GÖRMEK,
ARAŞTIRMAK VE İNCELEMEK VE BU KANUNLA SUÇ
SAYILAN EYLEMLERE RASTLADIĞI ZAMAN BU
HUSUSTA ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK
BAKANLIĞI TARAFINDAN ÇIKARILACAK İŞ TEFTİŞİ
TÜZÜĞÜNDE AÇIKLANAN ŞEKİLLERDE BU
HALLERİ ÖNLEMEK YETKİSİNE SAHİPTİRLER.
Yetkili makam ve memurlar

TEFTİŞ VE DENETLEME SIRASINDA

İŞVERENLER, İŞÇİLER VE BU İŞLE İLGİLİ
GÖRÜLEN BAŞKA KİŞİLER İZLEME,
DENETLEME VE TEFTİŞLE GÖREVLİ İŞ
MÜFETTİŞLERİ TARAFINDAN
ÇAĞRILDIKLARI ZAMAN GELMEK, İFADE VE
BİLGİ VERMEK, GEREKLİ OLAN BELGE VE
DELİLLERİ GETİRİP GÖSTERMEK VE
VERMEK VE BİRİNCİ FIKRADA YAZILI
GÖREVLERİNİ YAPMAK İÇİN KENDİLERİNE
HER ÇEŞİT KOLAYLIĞI GÖSTERMEK
Yetkili makam ve memurlar

VE BU YOLDAKİ EMİR VE İSTEKLERİNİ

GECİKTİRMEKSİZİN YERİNE GETİRMEKLE
YÜKÜMLÜDÜRLER.
ÇALIŞMA HAYATINI İZLEME, DENETLEME VE
TEFTİŞE YETKİLİ İŞ MÜFETTİŞLERİ
TARAFINDAN TUTULAN TUTANAKLAR AKSİ
KANITLANINCAYA KADAR GEÇERLİDİR.
Yetkili memurların ödevi

MADDE 93. İŞ HAYATINI İZLEME, DENETLEME VE

TEFTİŞ YETKİSİ OLAN İŞ MÜFETTİŞLERİ
GÖREVLERİNİ YAPARLARKEN İŞİN NORMAL
GİDİŞİNİ VE İŞYERİNİN İŞLEMESİNİ,
İNCELEDİKLERİ KONUNUN NİTELİĞİNE GÖRE
MÜMKÜN OLDUĞU KADAR AKSATMAMAK,
DURDURMAMAK VE GÜÇLEŞTİRMEMEKLE VE
RESMİ İŞLEMLERİN YÜRÜTÜLÜP
SONUÇLANDIRILMASI İÇİN, AÇIKLANMASI
GEREKMEDİKÇE,
Yetkili memurların ödevi

İŞVERENİN VE İŞYERİNİN MESLEK SIRLARI VE

ŞARTLARI, EKONOMİK VE TİCARİ HAL VE
DURUMLARI HAKKINDA GÖRDÜKLERİ VE
ÖĞRENDİKLERİ HUSUSLARI TAMAMEN GİZLİ
TUTMAK VE KENDİLERİ TARAFINDAN
BİLGİLERİ VE İFADELERİ ALINAN YAHUT
KENDİLERİNE BAŞVURAN VEYA İHBARDA
BULUNAN İŞÇİLERİN VE BAŞKA KİŞİLERİN
İSİMLERİNİ VE KİMLİKLERİNİ
AÇIKLAMAMAKLA YÜKÜMLÜDÜRLER.
Yeni Düzenlemeler

YAPI İŞLERİNDE
SAĞLIK VE GÜVENLİK
YÖNETMELİĞİ

Yayım Tarihi: 23.12.2003

 YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK
YÖNETMELİĞİ
Yayım Tarihi: 23.12.2003

BU YÖNETMELİĞİN AMACI, YAPI İŞYERLERİNDE

ALINACAK ASGARİ
SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARINI
BELİRLEMEKTİR.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 1)

YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK
YÖNETMELİĞİ
Yayım Tarihi: 23.12.2003

BU YÖNETMELİK, YER ALTI VE YERÜSTÜ MADEN

İŞLETMELERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK
ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ İLE SONDAJLA MADEN
ÇIKARILAN İŞLETMELERDE SAĞLIK VE GÜVENLİK
ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ
İŞYERLERİ HARİÇ, 4857 SAYILI İŞ KANUNU
KAPSAMINA GİREN TÜM YAPI İŞYERLERİNDE
UYGULANIR.

BU YÖNETMELİKTE BELİRTİLEN DAHA SIKI VE

ÖZEL ÖNLEMLER SAKLI KALMAK KAYDI İLE YAPI
İŞLERİNDE, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
YÖNETMELİĞİ HÜKÜMLERİ DE UYGULANIR.
(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde:2)
YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNETMELİĞİ
Yayım Tarihi: 23.12.2003

TANIMLAR
 Yapı İşleri

İNŞA VE İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ İŞLERİNİN

YÜRÜTÜLDÜĞÜ,
KAZI, HAFRİYAT, İNŞA, PREFABRİKE ELEMANLARIN
MONTAJI VE SÖKÜMÜ, DEĞİŞTİRME VEYA
DONATMA, TADİLATLAR,YENİLEME, TAMİR,
SÖKME, YIKIM, RESTORASYON, BAKIM, BOYAMA
VE TEMİZLEME, DRENAJ.
İŞLER İLE BENZERİ DİĞER İŞLERİ, İFADE EDER.
LİSTEDE YER ALMAYAN BENZER İŞLERİN BU
YÖNETMELİK KAPSAMINA GİRİP GİRMEYECEĞİNE
KARAR VERMEYE VE BU LİSTEYE EKLEMELER
YAPMAYA BAKANLIK YETKİLİDİR.
(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 4 - Ek:I)
Proje sorumlusu

İŞVEREN TARAFINDAN GÖREVLENDİRİLEN VE

İŞVEREN ADINA PROJENİN HAZIRLANMASINDAN,
UYGULANMASINDAN VE UYGULAMANIN
KONTROLÜNDEN SORUMLU GERÇEK VEYA TÜZEL
KİŞİYİ İFADE EDER.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 4)

Hazırlık Koordinatörü

PROJENİN HAZIRLIK AŞAMASINDA İŞVEREN

VEYA PROJE SORUMLUSU TARAFINDAN
SORUMLULUK VERİLEN, SAĞLIK VE
GÜVENLİKLE İLGİLİ GÖREVLERİ YAPAN
GERÇEK VEYA TÜZEL KİŞİYİ İFADE EDER.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 4)

Uygulama Koordinatörü

PROJENİN UYGULANMASI AŞAMASINDA

İŞVEREN VEYA PROJE SORUMLUSU
TARAFINDAN SORUMLULUK VERİLEN VE
SAĞLIK VE GÜVENLİKLE İLGİLİ GÖREVLERİ
YAPAN GERÇEK VEYA TÜZEL KİŞİYİ İFADE
EDER.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 4)

YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK
YÖNETMELİĞİ
Yayım Tarihi: 23.12.2003

GENEL HÜKÜMLER
Koordinatörlerin Atanması

AYNI YAPI ALANINDA BİR VEYA DAHA

FAZLA İŞVEREN VEYA ALT İŞVERENİN İŞ
YAPTIĞI DURUMDA, İŞVEREN VEYA PROJE
SORUMLUSU, SAĞLIK VE GÜVENLİK
KONULARINDA BİR VEYA DAHA FAZLA
KOORDİNATÖR ATAYACAKTIR.

YAPI İŞİNDE EK-II DEKİ LİSTEDE BELİRTİLEN

RİSKLERİN BULUNMAMASI HALİNDE
KOORDİNATÖR ATANMAYABİLİR.
(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 5)
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSKLERİNİ İÇEREN ÇALIŞMALARIN
LİSTESİ (EK-II)

1- Özellikle yapılan işin ve işlemlerin niteliği veya işyeri alanının çevresel

özelliklerinden dolayı, işçilerin toprak altında kalma, bataklıkta batma veya
yüksekten düşme gibi risklerin fazla olduğu işler.
2- Yasal olarak sağlık gözetimi gerektiren veya kimyasal ve biyolojik
özelliklerinden dolayı işçilerin sağlık ve güvenlikleri için risk oluşturan
maddelerle yapılan işler.
3- Yürürlükteki mevzuat uyarınca, denetimli ve gözetimli alanlar belirlenmesini
gerektiren iyonlaştırıcı radyasyonla çalışılan işler.
4- Yüksek gerilim hatları yakınındaki işler.
5- Boğulma riski bulunan işler.
6- Kuyu, yeraltı kazıları ve tünel işleri.
7- Hava beslemeli sistem kullanan dalgıçların yaptığı işler.
8- Basınçlı keson içinde yapılan işler.
9- Patlayıcı madde kullanımını gerektiren işler.
10- Ağır prefabrike elemanların montaj ve söküm işleri.
Sağlık ve Güvenlik Planı

İŞVEREN VEYA PROJE SORUMLUSU,

YAPI İŞİNE BAŞLAMADAN ÖNCE, 7. MADDENİN (b)
BENDİNDE BELİRTİLEN SAĞLIK VE GÜVENLİK
PLANINI HAZIRLAYACAKTIR.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 5)

 Bildirim

İŞVEREN VEYA PROJE SORUMLUSU,

* Yapı işi 30 iş gününden fazla sürecek ve devamlı olarak

20’den fazla işçi çalışacaksa,
* İşin büyüklüğü 500 yevmiyeden fazla çalışma gerektiriyorsa,

YAPI İŞİNE BAŞLAMADAN ÖNCE EK-III DE

BELİRTİLEN BİLGİLERİ İÇEREN BİLDİRİMİ
BAKANLIĞIN İLGİLİ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNE
VERMEKLE YÜKÜMLÜDÜR.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 5)

Bildirimde Yer Alması Gereken Hususlar
(EK-III)

1. Bildirim tarihi,
2. İnşaatın tam adresi,
3. Yüklenicilerin ad ve adresi,
4. Proje tipi (*),
5. Proje sorumlularının adı ve adresi,
6. Proje hazırlık safhasındaki güvenlik ve sağlık koordinatörlerinin adı ve adresi,
7. Proje uygulama safhasındaki güvenlik ve sağlık koordinatörlerinin adı ve
adresi,
8. İşin planlanan başlama tarihi,
9. Planlanan çalışma süresi,
10. İnşaat alanında çalışacak tahmin edilen azami işçi sayısı,
11. İnşaat alanında çalışacak müteahhitler ve kendi adına çalışan kişilerin sayısı,
12. Seçilmiş müteahhitler hakkında bilgi.

(*) Yapılan inşaatın yapı çeşidi yazılacaktır ( köprü, bina, yol gibi)

Bu bildirimde belirtilen bilgilerin yer aldığı levha, açıkça görünecek

şekilde yapı alanının uygun bir yerine konulacaktır. Gerektiğinde bu bilgiler
güncelleştirilecektir.
 Proje Hazırlık Aşamasında Genel Prensipler

İŞVEREN VEYA PROJE SORUMLUSU, PROJENİN

TASARIM VE HAZIRLIK AŞAMASINDA, İŞ SAĞLIĞI
VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİNDE BELİRTİLEN
GENEL KORUMA PRENSİPLERİYLE BİRLİKTE,
ÖZELLİKLE AŞAĞIDAKİ HUSUSLARA DA
UYACAKTIR:

- İşin mimari, teknik veya organizasyon yapısına karar

verilirken, yapı işinin değişik kısımlarının veya aşamalarının
aynı anda ya da birbirini takip edecek şekilde yapılması
planlanacaktır.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 6)

Proje Hazırlık Aşamasında Genel Prensipler

- İşin bütününün veya bir kısmının tamamlanması için geçecek

tahmini süre belirlenecektir.

- Gerekli hallerde bu yönetmeliğin 7 nci maddesinin (b) veya

(c) bentlerine göre hazırlanan veya 8 inci maddesinin (c)
bendine göre düzenlenen sağlık ve güvenlik planları ve
dosyaları dikkate alınacaktır.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 6)

 Koordinatörlerin Proje Hazırlama
Aşamasındaki Görevleri
SAĞLIK VE GÜVENLİK KOORDİNATÖRLERİ PROJENİN
HAZIRLANMASI AŞAMASINDA;
a) Yönetmeliğin 6 ncı maddesindeki yükümlülüklerin yerine
getirilmesini koordine edeceklerdir.
b) Yapı alanında yürütülen faaliyetleri dikkate alarak,
uygulanacak kuralları belirleyen bir sağlık ve güvenlik planı
hazırlayacak veya hazırlanmasını sağlayacaktır.
Yapı alanında EK-II de belirtilen işler yapılıyorsa, bu işlerle
ilgili özel önlemler planda yer alacaktır.
c) Yapı üzerinde daha sonra yapılacak işler sırasında dikkate
alınacak sağlık ve güvenlik bilgilerini içeren bir dosya
hazırlayacaktır.
(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 7)
 Koordinatörlerin Proje Uygulama
Aşamasındaki Görevleri

SAĞLIK VE GÜVENLİK KOORDİNATÖRLERİ PROJE

UYGULAMA AŞAMASINDA;

a) Aynı anda veya birbiri ardına yapılan işlerin veya

aşamalarının planlanması için teknik ve organizasyona yönelik
kararlar alınmasında;
İşin bütününün veya bazı aşamalarının tamamlanması için
gereken sürenin tahmininde, genel güvenlik ve koruma
prensiplerinin uygulanmasının koordinasyonunu sağlayacaktır.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 8)

Koordinatörlerin Proje Uygulama
Aşamasındaki Görevleri
b) İşverenlerin gerekli önlemleri uygulamasını ve
gerektiğinde işçilerin ve kendi adına çalışanların
korunmasını, bu yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen
(işverenin yükümlülükleri) prensiplerin istikrarlı bir şekilde
uygulanmasını, gerekiyorsa 7 nci maddenin (b) bendinde
belirtilen sağlık ve güvenlik planının uygulanmasını koordine
edecektir.
c) Yapılan işteki ilerlemeleri ve meydana gelen değişiklikleri
dikkate alarak 7 nci maddenin (b) bendindeki sağlık ve
güvenlik planında ve aynı maddenin © bendine göre
hazırlanan dosyada gerekli düzenlemeleri yapacak veya
yapılmasını sağlayacaktır.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 8)

 Koordinatörlerin Proje Uygulama
Aşamasındaki Görevleri

d) Aynı yapı alanında, işe sonradan katılan işverenler de dahil

olmak üzere, işverenler arasında organizasyonu sağlayacak, iş
kazaları ve meslek hastalıklarından işçileri korumak üzere
işverenlerce yapılan çalışmaları koordine edecek, bilgi alış
verişini sağlayacak ve gerekli hallerde kendi adına çalışan
kişilerin de bu çalışmalarda yer almasını sağlayacaktır.
e) Yapı işyerinde güvenli bir şekilde çalışılmasını sağlamak
üzere gerekli kontrollerin yapılmasını koordine edecektir.
f) izin verilen kişilerden başkasının yapı alanına girmesini
önlemek üzere gerekli düzenlemeleri yapacaktır.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 8)

 Proje Sorumlusu ve İşverenlerin
Sorumlulukları

PROJE SORUMLUSU VE İŞVERENİN SORUMLULUKLARI

İLE İLGİLİ HUSUSLAR:
a) İşveren veya proje sorumlusu tarafından iş sağlığı ve
güvenliği konusunda, bir veya birden fazla koordinatör
atanması, bu kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

b) Bu yönetmeliğe göre koordinatörlerin atanmış olması ve

koordinatörlerin kendi görevlerini yapmaları, İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği’nde belirtilen, işverenlerin sorumlu
olması prensibini etkilemez.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 9)

 İşverenlerin Genel Yükümlülükleri
YAPI İŞYERİNDEKİ ÇALIŞMALARDA, İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ’NİN 6 NCI MADDESİNDE
BELİRTİLEN HUSUSLARA UYULACAK VE ÖZELLİKLE;
a) Yapı alanının düzenli tutulması ve yeterli temizlikte olması,

b) Yapı alanındaki çalışma yerlerinin seçiminde; buralara

ulaşımın nasıl sağlanacağının ve ekipman, hareket ve geçişler
için alan veya yolların belirlenmesi,

c) Malzemenin kullanım ve taşıma şartlarının düzenlenmesi,

d) Tesis ve ekipmanın kullanılmaya başlamadan önce ve

periyodik olarak teknik bakım ve kontrollerinin yapılması,

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 10)

 İşverenlerin Genel Yükümlülükleri

e) Çeşitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler

için uygun depolama alanları ayrılması ve bu alanların sınırlarının
belirlenmesi,

f) Tehlikeli malzemelerin kullanılma ve uzaklaştırılma

koşullarının
düzenlenmesi,

g) Atık ve artıkların depolanması, atılması veya uzaklaştırılması,

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 10)

 İşverenlerin Genel Yükümlülükleri

h) Çeşitli işler veya işin aşamaları için öngörülen sürelerin

yapı alanındaki işin durumuna göre yeniden belirlenmesi,

i) İşverenler ve kendi adına çalışanlar arasında işbirliği,

j) Yapı alanındaki veya yakınındaki endüstriyel faaliyetler ile

etkileşimin dikkate alınması,

sağlanacaktır.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde: 10)

İşverenlerin Yükümlülükleri

BU YÖNETMELİĞİN 8 İNCİ VE 9 UNCU

MADDELERİNDE BELİRTİLEN KOŞULLARDA, YAPI
ALANINDA UYGUN SAĞLIK VE GÜVENLİK
ŞARTLARININ SAĞLANMASI İÇİN İŞVEREN;
a) Özellikle 10 uncu maddenin uygulanmasında Ek-IV de
belirtilen asgari şartları dikkate alarak uygun önlemleri
alacaktır.
b) Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda koordinatörlerin
uyarı ve talimatlarını dikkate alacaktır.

(Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Madde:

11)
Yapı Alanları İçin Asgari Sağlık ve Güvenlik
Koşulları (EK-IV)

A) YAPI ALANINDAKİ ÇALIŞILAN YERLER İÇİN GENEL

ASGARİ KOŞULLAR:

1. Sağlamlık ve dayanıklılık
2. Enerji dağıtım tesisleri
3. Acil çıkış yolları ve kapıları
4. Yangın algılama ve yangınla mücadele
5. Havalandırma
6. Sıcaklık
7. Doğal ve suni aydınlatma
8. Pencereler – Çatı Pencereleri
9. Kapılar ve geçitler
Yapı Alanları İçin Asgari Sağlık ve Güvenlik
Koşulları (EK-IV)

10. Trafik yolları Araç Yolları – Tehlikeli alanlar

11. Yükleme Yerleri ve Rampalar
12. Çalışma Yerinde Hareket Serbestliği
13. İlk Yardım
14. Temizlik Ekipmanı
14.1. Soyunma Yeri ve Elbise Dolabı
14.2. Duşlar ve Lavabolar
14.3. Tuvaletler ve Lavabolar
15. Dinlenme ve Barınma Yerleri
16. Gebe ve Emzikli Kadınlar
17. Engelli İşçiler
18. Çeşitli Hükümler
 Yapı Alanları İçin Asgari Sağlık ve Güvenlik
Koşulları (EK-IV)

B) YAPI ALANLARINDAKİ ÖZEL ASGARİ KOŞULLAR:

BÖLÜM-I
Kapalı Alanlardaki Çalışma Yerleri

1. Sağlamlık ve Dayanıklılık
2. Acil Çıkış Kapıları
3. Havalandırma
4. Sıcaklık
5. Doğal ve Suni Aydınlatma
6. Odaların taban, duvar ve tavanları
7. Pencereler-çatı pencereleri
8. Kapılar
9. Araç Yolları
10. Yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar için özel önlemler
11. Oda boyutları ve hava hacmi
Yapı Alanları İçin Asgari Sağlık ve Güvenlik
Koşulları (EK-IV)

BÖLÜM-II
Açık Alanlardaki Çalışma Yerleri

1. Sağlamlık ve dayanıklılık
2. Enerji dağıtım tesisleri
3. Hava koşulları
4. Düşen cisimler
5. Yüksekten düşme
6. İskele ve seyyar merdivenler
7. Kaldırma araçları
8. Kazı ve malzeme taşıma araç ve makineleri
9. Tesis, makine, ekipman
10. Kazı işleri, kuyular, yer altı işleri, tünel ve kanal işleri
11. Yıkım işleri
12. Metal veya beton karkas, kalıp panoları ve ağır prefabrike elemanlar
13. Batardolar (koferdamlar) ve kesonlar
14. Çatılarda çalışma
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden
Bakanlıkça Yapılan

- Mevzuat çalışmaları
- Eğitim Çalışmaları
- Denetim
 Mevzuat çalışmaları:

 4857 sayılı yeni İş kanunu düzenlenerek 10.06.2003

tarihinde yürürlüğe konulmuştur.
 Bu Kanun gereğince, Avrupa Birliği mevzuatına uyumu da
sağlayacak şekilde 30 adet yönetmelik çıkartılmıştır.
 Milli Mevzuatımızın gözden geçirilerek bu yeni
yönetmeliklerde yer alan konulardaki uygulama
detaylarının yer alacağı mevzuat çalışması tamamlanmak
üzeredir.
 Eğitim Çalışmaları:

 İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce, iş sağlığı ve

güvenliği konularında toplum bilincini artırmak ve bu
konuda tarafların katılımını daha etkin sağlamak amacı ile
ülke genelinde seminer, konferans ve toplantılar
düzenlenmektedir.
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi
tarafından, ülke düzeyinde işveren ve çalışanlara yönelik
eğitimler sürdürülmektedir.
Talepte bulunan tüm işyerlerine eğitim hizmeti sunulmaktadır.
 Eğitim Çalışmaları:

 İşyeri hekimliği sertifika eğitim programları, yeni

düzenleme ile Bakanlıkça yürütülmektedir.

 İlgili tarafların katılımı ile oluşturulan geniş kapsamlı

eğitim
komisyonu ve eğitim kadrosunun gerçekleştireceği işyeri
hekimliği eğitimi, işyerlerinde koruyucu sağlık
hizmetlerinin daha etkin ve verimli bir şekilde sunulmasını
sağlayacaktır.
 Eğitim Çalışmaları:

 4857 sayılı İş Kanununun 82 nci maddesi ile, madde

metninde belirtilen işyerlerinde iş güvenliği ile görevli
mühendis veya teknik elaman görevlendirme yükümlülüğü
getirilmiştir.

 Bu konuda çıkartılan Yönetmelik gereğince, işyerlerinde iş

güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elamanların
sertifika eğitim programları da Bakanlıkça yürütülmektedir.
 Denetim:

Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler,

denetler ve teftiş eder. Bu ödev çalışma ve sosyal Güvenlik
bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve
denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.
(4857 Sayılı İş Kanun Madde: 91)

İş Müfettişlerince, işyerlerinde yapılan teftişlerde; Mevzuat

hükümlerinin yerine getirilip getirilmediği denetlenmektedir.
Teftişlerde aynı zamanda, işveren ve çalışanların
bilgilendirilmesine de yer verilmektedir.
2003 YILINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DENETİMİ

Yapı İşleri Toplam

Denetim Sayısı: 2156 19.667
( % 11) (% 100)

Genel ve Kontrol İş Kazası Diğer TOPLAM

1164 644 348 2156
 Diğer Yaptırımlar

29.06.2001 Tarihli 4708 sayılı Yapı Denetim Kanununun yapı

denetim kuruluşlarının görevlerinin yer aldığı 2 nci maddesinin
(f) bendinde; İşyerinde, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda
gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak
uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili bölge
çalışma müdürlüğüne bildirmek, hükmü yer almaktadır.

Son yıllarda,
Bazı kurum ve kuruluşlar, yaptıkları ihalelerde, inşaat
firmalarından OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemi kurmuş olmaları şartını aramaktadır.
ÖNERİLER

Yasal düzenleme;;
İş sağlığı ve güvenliği alanındaki düzenlemelerin geniş bir
şekilde yer alacağı, istisnaların olmadığı ve tüm çalışanları
kapsayan bir “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” yapılmalıdır.
İlgili kanunlarda düzenleme;
İmar Kanunu, Belediyeler Kanunu, İhale Kanunu, Yapı Denetim
Kanunu gibi çalışma hayatı ile ilgili olan kanunlarda, iş sağlığı
ve güvenliği ile ilgili kriterlere yeterince yer verilmelidir.
Bilimsel Destek;
Üniversiteler ve diğer eğitim kuruluşlarının katkıları
artırılmalı, eğitim müfredatlarında, iş sağlığı ve güvenliği
konusuna yeterince yer verilmelidir.
 ÖNERİLER
Eğitim;
Meslek standartları ile ilgili çalışmalar kısa sürede
sonuçlandırılarak kalifiye elamanların iş hayatına kazandırılması
sağlanmalıdır.
İş sağlığı ve güvenliği bilincinin artırılması için başlatılan
seminer, sempozyum, panel gibi aktiviteler ülke genelinde
yaygınlaştırılmalıdır.
İlgili kurum ve kuruluşların katılımı ile işyerlerine yönelik
eğitimler planlı ve programlı bir şekilde uygulanmalıdır.
İşbirliği ve dayanışma;
Kamu kurumları arasında organizasyona önem verilmeli,
Kamu kurumları ile üniversiteler ve diğer eğitim kuruluşları,
yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği
artırılmalıdır.
ÖNERİLER

Yetkilendirme;
Sağlık ve güvenlik alanında hizmet verecek
kişi ve kuruluşların yetkilendirilmesi sağlanmalıdır.
(Eğitim, bakım-onarım, iş ekipmanlarının kontrolu v.b. konularda)

Teknik destek;
Avrupa birliği ülkelerinden uygulamalara yönelik teknik
destek sağlanmalıdır.
Teşvik ve ödüllendirme;
İş sağlığı ve güvenliği konusunda başarılı olan firma ve
kuruluşları özendirecek yaptırımlar artırılmalıdır.