KRIMINALISTIKA

CESHTE KRIMINALISTIKA Kriminalistika shte shkenca q merrt m prpunimin, n baz t ligjit procedurial penal, t metodave e mjetve teknike, taktike dhe t rekomandimve metodike pr kerkimin, gjetjn, dhe fiksimin, kqyrjn dhe vlersimin e provave, m qellim zbulimin, hetimin, gjykimin dhe parandalimin e veprave penale. LINDJA E SHKENCES SE KRIMINALISTIKES NE VENDIN TONE . Ne 1946 hapt kursi i pare pr prgatitjen e ekspertve kriminalistik Ne 1948 pran drejtoris s policis krijoht dega tekniko-shkencore-kriminalistike Ne vitin 1954 kriminalistika u fut pran sistemit gjyqsore dhe t prokurorise Po n vitin 1954 kriminalistika futt si lnd n Fakultetin e Drejtsis me pedagogun Dok shkencash pr 40 vite Skender Begeja . Ne 1961 organizohet laboratori qendror i kriminalistiks m deget e saj npr rrethe Ne 1991 krijoht drejtoria e policis shkencore Ne 2000 me VKM krijoht instituti i policise shkencore, e cila shte nn varsi t drejtoris s pergjithshme t policis s shtetit.

PARIMET E KRIMINALISTIKES 1. Parimi i zhvillimit te pa nderprere 2. Parimi i ligjshmerise nuk mund t vij n kundershtim me kushtetutn , KP / KPrP etj 3. Parimi i shpejtesise n kryrjn e veprimve gjurmuse, hetimore e gjyqsore. 4. Parimi i objektivitetit,q shrben pr mbledhjn e t dhnave pr prsonin e akuzuar 5. Parimi i bashkepunimit, futn t gjithe pjesmarrsit e grupit t procedimit penal. 6. Parimi i bashkepunimit nderkombetare, shrben pr t luftuar kriminalitetin brenda dhe jashte shtetit duke u bazuar n ligje, konventa / marrveshje nderkombetare dy / shume palshe

DETYRAT E KRIMINALISTIKES Detyra kryesore e kriminalistikes eshte te ndihmoje policine gjyqesore, prokurorin, gjykaten, avokatin, si dhe institucionet kriminale ne luften kunder kriminalitetit. Disa nga detyrat jane : 1. Aplikimin e metodave te reja shkencore n luft kundr kriminalitetit 2. Perdorimi i mjetve teknike pr zbulimin, mbledhjn, dhe fiksimin e provave mareriale 3. Studimi i metodave t perdorura nga autori n kryerjn e veprs penale 4. Ngritja e versionve dhe planifikimin e hetimit mbi bazn e provave & informacionve 5. Unifikimi i veprimve proceduriale n fazen e kqyrjes, hetimit, dhe gjykimit . OBJEKTI I KRIMINALISTIKES Objekti i kriminalistikes studion, menyrat, dhe mjetet e hetimit e te zbulimit te krimeve. Kriminalistiika grupon tre metoda qe jane : 1. Metoda e mjeteve teknike ( Teknika Kriminalistike ). Eshte nje sistem njohurish shkencore mbi bazen e se cilave nderthuren metoda, mjete, teknika, te cilat perdoren per kerkimin, zbulimin, mbledhjen, fiksimin dhe ekzaminimin e sendeve, gjurmeve & provave materiale te lena nga autori. 2. Metoda Taktike ( Taktika Kriminalistike ). Sherben per kerkimin, zbulimin, mbledhjen e vlersimit te provave gjate pergatitjes se kryerjes se veprimeve hetimore e gjyqesore qe parashikohet nga ligji proceduriale penal. qellimi i taktikes eshte : a). Zbulimi i shpejte i gjurmeve ne vendngjarje b). Hetimi i gjitheanshem c). Parandalimi i veprave penale d). Ritja e efektivitetit te veprimeve hetimore 3. Rekomandimet Metodike ( Metodika Kriminalistike). Perpunohen rekomandime teknike e taktike per organizimin, planifikimin, dhe zhvillimin e hetimit. BURIMET LIGJORE TE KRIMINALISTIKES : Kriminalistika ka si baze ligjore, legjislacionin penal, proceduriale si dhe aktet nenligjore qe dalin ne zbatim te tyre. LIDHJA E KRIMINALISTIKES ME SHKENCAT E TJERA : 1. Drejtn Penale, 2. Procedurn Penale, 3. Kriminologjin, 4. Mjeksin & Psikiatrin Ligjore, 5. Kimin, 6. Fizikn, 7. Biologjine,

2. IDENTIFIKIMI

KRIMINALISTIK

Indentifikimi kriminalistik, si nj nga elementt e procesit t t provuarit, ka pr detyr t bj prcaktimin e objektve materiale n baz t gjurmve e pasqyrimve, me qllim q prcaktohen dhe t merrn prova Studimi mbi identifikimin kriminalistik ka rndsi t dors s par pr organin procedues, dhe ekspertim kriminalist pr faktin se lind nevoja e prcaktimit t prsonit / t sendit duke u mbeshtetur n gjurmt e lna. Pr t prcaktuar nse ky njeri ose send i ka lidhje me veprn penale dhe shte fak provus Psh gjurmet e duarve ose t kmbve jan ln ose jo nga prsoni konkret. Si zgjidhja pozitive e ketij problemi ashtu edhe ajo negative kan rndesi n hetimin e gjykimit t veprave penale, n rastin e par prcaktohet njeriu ose sendi dmth bhet lidhja e drejtprdrejt / e trthort e ngjarjs. Kurse ne rastin e dyt prjashtoht mundsia e kesaj lidhje dmth hetimt duht t marrin drejtim tjetr deri n zbulimin e s vrtets oragni procedue n baz t provave dhe t faktve t mbledhura ne cshtjen penale ka mundsi t sqaroj se si ka ndodhur vepra penale.

KARAKTERISTIKAT / SHENJAT IDENTIFIKUESE KRIMINALISTIKE . o Karakteristika t prgjithshme . Shrehin vetit e prgjithshme te objekteve, nga foma, vllimi, cilsia, kategoria etj. o Karakteristika t vecanta . jan shenja q dallojn nj objekt nga gjith objektt e tjer t ngjashm. o Objektet gjurmlns dhe gjurmmarrs . a). Objekti gjumrlns . jan identifikuar : Njerz, sende, kafsh, te cilet kan objekte forme gjurmlnse. b). Objekti gjurmmarrs . jan t gjith ato objekte q mbartin mbi vete karakteristikat t lna nga objekti gjurmlns. FAZAT E IDENTIFIKIMIT KRIMINALISTIK . Identifikimi i sendit, autorit t nj vepre penale kalon n dy faza qe jan : o Faza e Par : Percaktimi grupor o Faza e Dyt : Percaktimi i objektit konkret, individual te identifikimit .

OBJEKTET E IDENTIFIKIMIT KRIMINALISTIK JANE : a). Njerzit ( i pandehuri si dhe i demtuari ) b). Sende t ndryshme ( mjete t kryerjes se veprs penale ) c). Kafsht MODELET E IDENTIFIKIMIT KRIMINALISTIK JANE a). Modele te Lira . Jane modele q kan lindur para kryrjs s ekspertimit si dhe n shum raste para fillimit t cshtjs penale, modelet e lira mund t merrn nga organi procedus gjat kqyrjs, kontrollit, sekuestrimit . b). Modele eksperimentale . jan modele q e kan burimin e formimit t tyre pas fillimit t cshtjs penale. EKSPERTIMI KRMINALISTIK Pr tu prgjigjur dtyrimit ligjor t kryrjs s eksprtimit kriminalistik per identifikimin e prsonit ose te objekteve konkrete, n nj vepr penale perdorn teknika t ndryshme kriminalistike q jan : a). Ekzaminimi paraprak . kjo faz fillon m kqyrjn , fiksimin e sendve, provave materiale, ose gjurmve qe jane objekt eksprtimi. b). Ekzaminimi i ndar . sht faza ku studiohn shenjat e vecanta, te objektit identifikues. c). Ekzamimini krahasus . realizoht krahasimi i shenjave t objektve gjurmlns me ato te objektve gjurmmarrs. d). Vlersimi i rezultatve . shte faza prfundimtare ku specialisti apo grup specialistsh konkludojne mbi bazn e arritjve krahasuese te identifikimit konkret, duke dhn dhe nj konkluzion shkencor kriminalistik . LLOJET E KONKLUZIONEVE KRIMINALISTIKE te EKZAMINIMEVE JANE : Konkluzioni kategorik pozitiv . jepen ne ato raste kur karakteristikat identifikuese jan t plota pr identifikimin e objektit, prsonit n baz t gjurmve t lna. Konkluzioni kategorik negative . jept n t gjitha ato raste kur objekti gjurmmarrs nuk jan t njejta m objektin gjurmlns . I mundshm pozitiv . jept n ato raste kur ekziston mundsia e identifikimit te objektit ose prsonit n baz t gjurms s fiksuar n vendin e ngjarjs Konkluzioni i mundshem negativ . jept n ato raste kur mungon objekti i ose sendi si prove materiale . Objektet jan t pavlefshme pr identifikim . jept kur objekti gjurmmarrs nuk mbart mbi vete objektin gjurmlns

METODIKA E HARTIMIT TE AKTIT TE EKSPERTIMIT . Akti i eksprtimit kriminalistik sht akti ku pasqyroht e gjith puna e br nga specialisti kriminalist gjat 4 fazave t ekzaminimit t nj prove materiale q prmban : a). Pjesn Pershkruese. ku shpreht pr objektin, modelin e derguar pr krahasim, rrethanat e ceshtjs ku jan fiksuar keto prova si dhe shtroht pyetja se cili specialist duht ti jap zgjidhje. b). Pjesa Ekzaminative. Kjo prbn ekzaminimin e vecuar midis objektve dhe modelve krahasuese. c). Ekzaminimi Krahasus . Prshkruht objekti dhe modeli krahasus . d). Dhnia e Konkluzionve . N perfundim t ekzaminimit dilet m nj konkluzion, i cili duht t jt konciz dhe i kuptushm .

DIALOGU I EKSPERTIT LIGJOR ( S Begeja ) Eksperti duhet t veproj me shkencn e specialistit, me sinqeritetin e dshmitarit dhe me drejtsin e gjyqtarit . Esht e nevojshme t hapim syt dhe t zm vesht Prjashtimi mund t jet me aq vler sa edhe rregulli T mos u besojm verbrisht shenjave karakteristike T zbatojm metodn karteziane T mos kemi besim n memorien Kqyrja e vendit t ngjarjes nuk mund t prsriten

3. TEKNIKA
TEKNIKA KRIMINLAISTIKE -

KRIMINLAISTIKE

Teknika kriminalistike aplikohet pr qllim arritjn shkencore pr zbulimin, fiksimin, marrjen dhe ekzaminimin e provave materiale te fiksuara ne vendin e ngjarjes. Teknika kriminalistike sht nj sistem njohurish shkencore, mbi bazn e t cilave ndrtohen metoda e mjete teknike q prdoren pr krkimin, zbulimin, mbledhjn e studimit dhe provave materiale me qllim zbulimin dhe parandalimin e veprave penale . Pr t krijuar nj ide mbi nj sistem teknik kriminalistik na duhn : a). Fotografia kriminalistike b). Traseologjia c). Daktiloskopia d). Balistika kriminale e). Ekzaminimi grafik & teknik i dokumentav provave materiale f). Identifikimi i personit

- Bazat shkencore t sistemit t teknikes kriminalistike jan kryesisht : a). Fizika, b). Kimia, c). Matematika, d). Biologjia, e). Mjeksia . - Kriminalistika si shkenc juridike me individualitetin e saj ka detyr : a). Identifikimin e objektit, sendeve prove materiale, njerzve autor te veprave penale apo viktima te krimit, n baz gjurmve t lna prej tyre n vendin e ngjarjs b). Zbulimin e veprimeve t kryera nga autori i veprs penale, persona te tjere apo sende t prdorura ne vendin e ngjarjs n baz t gjurmve t lna prej tyre. c). Rindrtimi i skems s krimit n baz t provave & gjurmve t fiksuara n vendin e ngjarjs . d). Perdorimi m efikasiteti i mjeteve tekniko-kriminalistike pr parandalimin e veprave penale . APLIKIMI I TEKNIKES KRIMINALISTIKE NE VEPRIMET HETIMORE GJYQESORE . Teknika kriminalistike zbatohte nga organet e zbatimit t ligjit, n kt rast jan prokuroria dhe gjykata, q e zbatojn kete teknik ne procese t ndryshme hetimore dhe gjyqsore. Me qllim krkimin, zbulimin, fiksimin, marrjen, paketimin e sendve si dhe te provave materiale e te gjurmve t lna n vendin e ngjarjes.

Organet e procedimit bindjn e tyre e konkludojne ne : Pr t ngritur versione n t gjitha fazat e hetimit Pr t caktuar llojin e ekspertimit & specialistin qe do t kryej at Pr t organizuar pyetje t drejta, t sakta, shkencore dhe ligjore Pr t prgatitur materiale me cilsin e objektit t ekspertimit Pr t vlersuar n mnyre kritike mbi baza shkencore konkluzionet e specialistit kriminalist .

METODAT E MJETET TEKNIKO SHKENCORE NE EKZAMINIMET KRIMINALISTIKE . Ekzaminimet kriminalistike kan si qllim t sqarojn ose vrtetojn fakte q kan rdesi pr ceshtje penale .Objektet e ketyre ekzaminimeve jan gjurmt dhe provat materiale t cilat gjendn n vend ngjarje. Llojt e ekzaminimve jan : E K Pr dokumenta me cilsin e provs materiale E K Pr gjurmt daktiloskopike ( Pr kmbt ) E K Pr gjurmt traseologjike E K Pr veglat e thyera E K Balistike pr armt e zjarrit E K Pr armt e ftohta Ekzaminime Mjeko Ligjore Ekzaminime pr drogat e ndryshme Ekzaminim pr identifikimin e prsonit n baz t fotografis s kafks etj Ekzaminime kimike pr prova t ndryshme materiale ( Pr duart )

EKZAMINIMET MIKROSKOPIKE : Jan ekzaminime me mjete t ndryshme, praktike n fazn fillestare dhe para cdo ekzaminimi tjetr . ne kto lloj ekzaminimsh prdoren mikroskop t ndryshm .

LLOJET E RREZEVE QE PERDOREN NE EKZAMINIMET KRIMINALISTIKE : Rezet infra te kuqe, nuk dallohn m sy t lire, ato zbulohen m an t receptorve ose m an t fotografimit. Dhe na sherben pr : a). Kur ka djegje / mbetje apo kur ka mjegull b). Kur pamja shte e kufizuar deri n errsir c). Pr zbulimin e gjurmve te barutit n teshat e errta te viktims . d). Pr ngjyra / bojra t prdorura n dokumente e). Pr t zbuluar tekste t shkruara me boj t padukshme Rreze ultraviolet, Prdort pr ekzaminime si : a). Ekzaminojme ato qe nuk I dallon dot rrezja e dukshme Rreze rentgen e gama, shrben pr shkrime t pa dukshme n dokumente

4. T R A S E O L O G J I A

TRASEOLOGJIA { trasse gjurme (Frangjisht). Logos studim ( Greqish ) } STUDIMI MBI GJURMET Taseologjia si pjes e teknik kriminalistike merrt me zbulimin, fiksimin, ekzaminimin e gjurmve . Gjurmt i kemi : N kuptim t gjr, do t kuptojm ndryshimt q ndodhin si rezultat I vprimve q kryn autori n vend ngjarje . N kuptimi t ngusht, ka te bj me ndryshimt ne vendin e kryerjs s vepres penale, ku pasqyroh struktura e jashtme e objektit q ka ln gjurm .

DETYRAT E TRASEOLOGJISE T identifikoj personin dhe sendet n baz t gjurmve t lna n vend ngjarje . Prcaktimin e objektit gjurm lns ne baz t pjesve t fiksuara ne vend ngjarje. T prcaktoj mekanizmin e formimit t gjurmve .

PARIMET E TRASEOLOGJISE Identifikimi Kriminalistik, cdo send sa do i ngjash t jet dy objekte kan dallime. Prcaktimi Konkret, bht me tersin e shenjave qe kan lidhje m njera tjetrn . Struktura e jashtme e sendeve ose objekteve, Kan objekte gjurmlnsit dhe gjurmmarrsit . Qendrueshmeria e karakteristikave, qe identifikojne karakteristikat e objektit . Struktura e jashtme e objektit gjurmlns, sht prfytrimi I kundrt ne gjurmlns n objektin gjurmmarrs .

MEKANIZMI I FORMIMIT TE GJURMEVE TRASEOLOGJIKE . Objekte gjurmlns, t cilat jan ato objekte t cilat ln gjurm n nj objekt tjetr . Objekte gjurmmarrse, te cilat jan objekte mbi t cilat mbetn gjurm ne objekt. Gjurm t thelluara, do t jen gjurm te cilat konfiguracioni e objektit gjurm lns q shpreht n objketin gjurm marrs.ku jan shum t shprehura n objektin gjurmmarrs Gjurm siprfaqsore, do t jen ato gjurm t cilat konfiguracionin e objektit gjurmlns shprhn t mbi vendosura n siprfaqn e objektit gjurm marrs .

ZBULIMI, FIKSIMI I MARRJES SE GJURMEVE TRASEOLOGJIKE . - Gjurmt traseologjike kan disa vecori t prbashkta, t prgjithshme t cilat ndjekin cdo procedure krkimi, zbulimi, fiksimi t tyre . kto gjurm jan t dukshme / padushme - Krkimi, zbulimi i gjurmve traseologjike n vendin e ngjarjs fillimisht bht me sy t lire, pajisje optike, gjurmt fiksohn n procesvrbalin e kqyrjs s vendit t ngjarjs, fotografi t shkallzuar dhe skicn e vendit t ngjarjs. Procedura e ksaj pune fillon me: a). Fotografimin & pozicionin static t objektit i cili mbart mbi vete gjurmt traseologjike, fotografia bht e shkallzuar n kushtt e ndricimit. b). Skica e vendit t ngjarjs do t prmbaj n vete vete pozicionin e vend ndodhjs s objektit q mbart mbi vete gjurm duke u identifikuar. c). Gjurmt traseologjike jan t kshillueshme t merrn me gjith objektin q t t prpunohen n laborator .

5. D A K T I L O S K O P I A
SISTEMI I GJURMEVE TE GISHTAVE DHE ZHVILLIMET E TIJ . . Zhvillimi i daktiloskopis ka kaluar tri periudha parahistorike, empirike, & shkencore gjurmt e gishtave jan shfrytezuar q n koht e lashta n lindjn e largt, ne shek 7 para ers son kinezt dhe japonezt n fund te kontratave q lidhnin vendosnin gjurmt e gishtave, m t cilat zevendesosheshin me nnshkrimt e tyre . Anatomisti Italian Marcelo Malpigi, duke ekzaminuar pjes t ndryshme t trupit zbuloj pranin e vijave q m von u quajtn vijat papilare tek majat e gishtave, . Shkenca e daktiloskopis si shkenc e pare e mirfillt identifikuese kur konsolidua . Bilogu Anglz Farncis Galton i studioj gjurmt e gishtave n prizmin biologjik, n prfundim t ktij studimi doli se me konkluzionin se vijat papilare nuk jan t trashegueshme, u percaktuan se jan dhe te pa ndryshueshme gjat gjith jets s njeriut. Ndrtimi i lekurs s njeriut, lkura sht nj shtres qelizash t vazhdueshme q mbulon siperfaqn e trupit t tij, n siperfaqt e duarve dhe n tabanin e kmbve vihn re disa vija papilare te cilat zn rreth 5 % t t gjith siperfaqs se lekurs s njeriut Funksiont e lekurs jan : . mbron indet e buta nn lekur nga dmtimt e jashtme mekanike si psh. Infeksiont apo bakterit apo virust etj . . kan lidhej nervore, temperature . ndihmon n rregullimin e temperatures s trupit, kur ka nxehtsi krijon freskin e trupit, kontaminimi i enve te gjakut n lekur bn t mundur uljen e qarkullimit te gjakut n afrsi t siprfaqs se lekurs.

Cilsit e gjurmve te gishtave : Lekura e njeriut prbht nga dy shtresa kryesore, nga shtresa e siprme e cila quht epiderma dhe nga vte lekura . Siprfaqja e derms nga ana e saj prbht nga t ashtuquajtura Papila ose kreshat, t cilat duke ndjekur njra tjetrn formojn vija papilare ku midis tyre ndodhn kanalet. Epiderma duke mbuluar shtresn e papilave merr nje structure t njjt me strukturn e derms, vija papilare ka edhe pllmba e dors si dhe shputa e kmbs RENDESIA KRIMINALISTIKE E GJURMEVE DAKTILOSKOPIKE . Gjurmt daktiloskopike n vend ngjarje kan pr qllim t : a). identifikojn autorin q ka kryr veprn penale b). pr t vrtetuar se nga i njjti person jan kryr disa vepra penale c). pr t identifikuar kufomn e nj prsoni t panjohur si dhe d). pr t zbuluar prsonin q fshehin identitetin e tyre.

Autort e veprave penale identifikohn n baze t gjurmve t lna n vend ngjarje q ndodhe krimi. Sipas mekanizmit t lnjs se gjurmve i kemi : a). Gjurmt e thelluara, formoht si rezultat I presionit q ushtron gishti / pllmba e dors, n materiale t buta si lend plastice, b). Gjurmt siprfaqsore, q i kemi : - M heqje lnde, psh n nj siprfaqe me pluhur autori i veprs penal vndos duart. Dhe shohim ndricim t pjerrt - M lnie lnde, kjo ndodhe kur kemi si vajra lubrifikant, bojra q mbetn siprfaqn e objektit por kemi : . gjurm t dukshme si n xham, llamp elektrike, pllaka majolike . . gjurme t pa dukshme si n letr, lekur, drras, boj etj . Eksperti Pasi merr gjurmt i drgon n laborator ku percakton & shpreht n Akt Expertimi : . Origjinn e tyre . Jan t autorit te veprs penale apo te ndonje prsoni tjetr . Nse kto gjurm kan lidhje me veprimt e autorit n vend ngjarje . METODAT E ZBULIMIT TE GJURMEVE DAKTILOSKOPIKE : . Ekzaminimin daktiloskopik t dokumentave, prdort pr t evidentuar gjurmt n dokumenta t ndryshme, dokumenti laget n masn 80 % m nj solucion t holluar t kloridit t sods, por edhe prdorimi i nihnidrins ndihmon ne zbulimin e gjurmve. . Zbulimi i gjurmve t gishtave n lekurn e njeriut

TEKNIKAT E PERDORURA PER ZBULIMIN E GJURMEVE TE PADUKSHME : . Amino Black, ngjirues i cili nga kontakti i tij me gjakun bn t mundur lyerjen e proteinave, q ndodhn n nje ngjyr blu t errt. . Ekzaminimi floureshente, floureshenca sht nje process gjat s cilit prbrsit reagentt emtojn drit, keto ekzaminime prdoren n daktiloskopi pr t arritur, forcuar kontrasitetin e gjurmve t gishtave t pllmbve. . Gentian violeti, sht ngjyrues i cili mbi vendoset tek gjurmt daktiloskopike djersoyndrirore. . Avujt e Jodit, sht regjent q absurboht fizikisht nga depozitivt tek gjurmt e gishtave dhe hyn n reaksion me yndryrnat e pangopura me lagshti. . Ninhidrina, sht mjaft rezultative ne siprfaqt e letrs dhe n disa faqe poroze . . Ekzaminimt florushente me lazr dhe ultraviolet, kto ekzaminime aplikohen n ato raste kur gjurmt e gishtave jan t padukshme ose jan t mbartura . . Zhvilluesit fizik, jan zhvillus ujore me baz argjendi . Pluhurat daktiloskopik, pluhurat i kemi t bardh , t zi, dhe alumini dhe prdorn n varsi t ngjyrs dhe cilsis s objketit q do prpunoht, . Pluhuri manjetik, prdort n objekte me siprfaqe t ashpr, keto pluhura kan si baz przirjn e metalve me oksid metalsh n masa t ndryshme,

. Cianakrilati *( CAN )* gjat avullimit polimerizon gjurmt e gishtave duke dhn reaksion ngjyrus me ngjyr t bardh . Depozitimi metalik ne vakum, si dhe kemi edhe ekzaminime vizuale . FIKSIMI & PERSHKRIMI I GJURMEVE DAKTILOSKOPIKE : . Gjat kqyrjes s vendit t ngjarjs mbas zbulimit t gjurmve daktiloskopike, pr kto gjurm prshkrimi duht tu prgjigjet ktyre pyetjeve : 1. N c fare objekti sht zbuluar gjurma 2. Me c mnyra teknike u zbulua kjo gjurm 3. Gjurma sht siprfaqsore apo e thelluar 4. Gjurma sht me heqje lnde apo m lnje lnde 5. C far cilsie ka objekti ku ndodhet gjurma 6. C fare pjese pasqyrohet n gjurm, qendrore, bazale, apo periferike. 7. Sa gjurm evidentohen n object 8. T kujt dore dhe gishti i prkasin keto gjurm 9. N c pjes t objektit ndodht gjurma 10. A sht prdorur pluhur daktiloskopik pr zbulimin e gjurmve po apo jo ? 11. Nse sht prdorur pluhur daktiloskopik cfare lloj pluhuri sht prdorur ? 12. Mnyrat e marrjs dhe t paketimit t gjurms . PERGATITJA E MATERIALEVE PER EKZAMINIM DAKTILOSKOPIK Materialet q drgohn pr ekzaminim jan : a). Objektt q mbartin mbi vet gjurmt e gishtave b). Kur nuk drgohen vet objektet pr gjurmt filmat, gjurme kopjues c). Kartela m shenjat e duarve t prsonit t dyshuar, keto shenja merren mboj t zez tipografike. Materialt e msiprme drgohn pr ekzaminim shoqeruar me nje vendim te ardhur nga organi i procedimit ose officeri i policies gjyqsore, ku shtrohen edhe pyetje pr ekspertimin daktiloskopik . EKSPERTIMI DAKTILOSKOPIK Ka qellim t identifikoj prsonin n baz t figures papilare t gishtave ose t vijave papilare, t pllmbs s dors, duke u mbshtetur n prputhje m shenjat e prgjithshme dhe ato t vcanta. Duke prdorur metoden e krahasimit t shenjave . FAZAT QE KALON EKSPERTIMI DAKTILOSKOPIK JANE : . Ekzaminim Paraprak, n kt faze gjurma e fiksuar n vendin e ngjarjs i nnshtroht nj ekzaminimi t hollsishm pr vlerat identifikuese q ajo ka, . Ekzaminimi i Ndar, n kt faze ekzaminohn edhe gjurm t sjella pr prsonin e dyshuar . . Ekzaminime Krahasuese, sht faza m e rndsishme mbi bazn e t cilit bht

krahasimi i karakteristikave t prgjithshme dhe t vcanta q ekzistojn n gjurmn e fiksuar n vendin e ngjarjs . . Dhnia e Klonkluzionit, ose faza prfundimtare, jept mndimi i specialistit i formuluar n nj akt eksprtimi m konkluzione t cilat jan prgjigje t pyetjve t shtruara nga organin i procedimit me an t vndimit t eksprtimit . PERCAKTIMI I PERSONIT NE BAZE TE RREGJISTRIMIT PENAL : . Rregjistrimi penal sht nje bank t dhnash mbi fajtort t cilt n t kaluarn kan kryer nje krim, sistemi kryesor i rregjistrimit penal sht sistemi daktiloskopik, t dhnat pr cdo person skedohn n karteln prkatse, kartela e daktiloskopise sht e informatizuar sipas nj kodi t caktuar & shfrytzoht n kto raste : - Kur autori l gjurm daktiloskopike n vendin e ngjarjs - Kur fajtori ka ln gjurm, dhe mendohet se ka kryer nje veper tjeter - Kur autori ndrron identitetin e tij n t kaluarn kriminale . - Kur autort i fshihn organve t drejtsis, si policies, gjykats, prokurorise .

6. G J U R M E T

E KEMBEVE

RENDESIA KRIMINALISTIKE E GJURMVE TE KEMBEVE : . Gjat kqyrjs s vendi t ngjarjs, n morin e provave t ndryshme materiale t fiksuara, rndsi pr tu vlersuar kan gjurmt e kmbve qofshin t mbadhura apo t zbathura. Keto gjurm shrbejn : 1. Pr t br identifikimin grupor individual t prsonit q e ka ln 2. Pr t nxjerr vecorit e karakteristike te kepucve 3. Pr t nxjerr t dhna mbi karakteristikat fizike t autorit 4. Pr t prcaktuar dretimin e ardhjs s autorit, levizjet dhe skemn e krimit. 5. Prcaktohen veprimt e kryra n vendngjarje . 6. Prcaktohet numri i personave n vendngjarje . 7. Na orientojn pr t gjetur gjurm t tjera & prova t ndryshme materiale etj . Pr t zbuluar gjurmt e kmbve duhet q n vend ngjarje te : a). Kqyret siprfaqja e tokes, dyshemes & sende t tjera te shtruara prtoke b). Kqyrja e sendeve t ndryshme n vendin e ngjarjs t cilin autori e mund ti ket prdore si karrike, tavolina etj. c). Sende e siprfaqe q keqbrsi ka qene i detyruar ti shkel gjat ecjes s tij n objekte si : shkallt, catia, dritarja etj . Me an t gjurmve t kmbve arrijme t pcaktojm : a). Drejtimin e ecjes b). vijn e ecjes c). Gjatsin e hapit, qe varet nga : - Shkalla e lodhjs s autorit - Ngarkesa q ka - Profesioni i autorit - Shtatlartsia e autorit, shpejtsia e ecjes etj . - Prgatitja fizike e autorit d). Gjrsia e hapit e). Kndi i hapit Fiksimi i gjurmv t kmbve bht me keto mnyra klasike : a). Matjen e gjurmve t kmbve b). Fotografimi i gjurmve t kmbve m metr shkallzuar c). Marrja e gjurmve t thelluara me kallp d). Marrja e gjurmve siprfaqsore me pllak elektrostatik e). Prshkrimi i gjurmve t k mbve .

PERGATITJA E GJURMEVE TE KEMBEVE PER EKZAMIMIN : . Organet e procedimit, oficert e policis gjyqsore n bashkpunim me specialistin e policis shkencore, prgatisin kushte t prshtatshme pr marrjen, fiksimin e gjurmve nga vendi i ngjarjs me qellim pr t br ekzaminimin n laboratorin e kriminalistiks EKSPERTIMI TRASEOLOGJIK I GJURMEVE TE KEMBEVE : . Ekspertimi i gjurmve t kmbve t fiksuara n vendin e ngjarjs ka si qllim : a). T identifikoj personin konkret n baz t gjurmve kmbeve zbadhur b). T identifikoj kpucn e prsonit n baz t gjurmve t lna n vend ngjarje. MARRJA E PAKETIMIT TE GJURMEVE NGA VENDI I NGJARJES : . Kur gjurmt jan siprfaqsore ato merren me fotografi t shkallezuar dhe me ndihmn e pllaks elektrostatike. . Kur gjurmt jan t thelluara, gjurma merrt me gips PERGATITJA E MATERIALEVE PER KRYERJEN E EKSPERTIMIT KRIMINALIST TE GJURMEVE TE KEMBEVE : . Gjurmt kmbve t marra nga vendi i ngjarjs s bashku me kopjet eksperimentale, drgohen pr ekzaminim traseologjik n laboratorin kriminalistik, gjurmt e marra studiohen, si dhe nxjerrin karakteristikat e saj dhe bht tabela fotografike, ne tabele percaktohn sakt t gjith shenjat e pergjithshme dhe t vecanta.

7. B A L I S T I K A

KRIMINALISTIKE

C KUPTOJME ME BALISTIK KRIMINALISTIKE / LIGJORE : . Balistika kriminalistike ose ligjore sht deg e shkencs kriminalistike e cila prpunon me mnyrat, mjetet, metodat shkencore ekzaminimin e provave materiale, qe kan lidhje t drejtprdrejt ose t ndrsjellt me arm zjarri, municionet dhe objektt ku kan mbetur gjurm, balistika kriminalistike mbeshtett n disa fusha si ; Fushat e kimis, fiziks, ushtarake, mjeksise, biologjis etj . Objektt e prdorura nga autori i vepres penale jane : - Arm luftarake - Arm sportive - Arm gjahu qe jan ( Cifte / teke) - Arm speciale q prdort n fusha t caktuara - Arm atipike jo standarte. Organt e procedurs n ngjarjet ku si mjetet pr t realizuar qellimt e tyre kriminale, autort prdorin arm zjarri . Dhe krkohet pr t prcaktuara : a). Prcaktimi i arms s prdorur pr kryrjn e nj krimi b). A sht kjo arma m t cilin sht kryer krimi . Problemve t msiprme u jept zgjidhje pas gjetjs, fiksimit, dhe marrjs s arms, predhave dhe gzhojave nga vendi i ngjarjs, fishekt si pjes studimi kriminalistik bazuar ne armt qe prdorin i klasifikojm : a). Fishek pr revole b). Fishek pr pistolet c). Fishek pr pushk Fishekt ne vetvete prbhen nga : a). Predha dhe b). Gzhoja. Predhat kan prmasa t ndryshme n varsi t arms q prdort . Nga prbrja e tyre ato i ndajm : a). Sipas llojit t metalit t veshjs s tyre ( Kmishza ) b). Sipas forms s majs ( q mund t jet ovale, e shesht, form kryqi, gropzuar ) c). Sipas forms s trupti t tyre ( q mund t jet cilindrik apo komik ) d). Sipas kalibrit n varsi t arms q prdort. Krkimi i predhs paraqete vshtirsi t madhe se sa n rastt kur krkojm gzhon . Kur predha ka goditur viktimn por nuk ka dal n krahun tjetr, sht e domosdoshme ndrhyrja e ekspertit mjekut-ligjor pr ta nxjerr at n kohn e kryrjs s autopsis . Krkimi, gjetja, fiksimi i predhs dhe i gzhojave n vendin e ngjarjs, bht sipas metodiks kriminalistike n prgjithsi dhe asaj balistike n vecanti

Shenjat karakteristike t evidentuara n predh jan : a). Gjurmt e shenjave t prsritura , kto shenja tregojn saktsin e nj vprimi t kryr ne vendin e ngjarjs. b). Gjurmt e shenjave t rastit , nuk kan ndonje vler n identifikimin e predhs, por ato na cojn n krkimin e disa karakteristikave q nuk ekzistojn & nuk formohen gjat funksionimit t arms si objekt ekspertimit, si dhenja t rastit mund t jen si : grvishtja t ndryshme gjat predhs, gjat prodhimit, gjat ambalazhimit,transportite PERCAKTIMI I KALIBRIT TE ARMES NE BAZE TE PESHES SE PREDHES : . Gjat kqyrjs s vendit te ngjarjs, ndodh t zbulohn e t fiksohn predha t dmtuara, pr t dhn nj mendim pr armn q e ka qitur specialisti shfrytzon peshen e saj . KERKIMI , FIKSIMI , MARRJA NGA VEND NGJARJA E PREDHES : . N ngjarje t ndryshme ku si mjet krimi jan prdorur armt e zjarrit, predha nuk i bindt vullnetit t autorit t krimit pr tu fshehur. N shumicn e rastve predha gjendt ne kufom, dyshek, mur, si ne objekte t ndryshme q ndodhn n vend ngjarje. Ndodh q predha t coptohet mbasi takon pjes t forta objektsh, predha e cila sht prove materiale n vend ngjarje konkrete konsiston n : a). Pranin e oksidit t barutit ( q kan nj ngjyr t gjelbrt ) b). Ekzistenca e nj sasie ndryshku mbi siprfaqn e vet predhs A). Marrja e predhave nga objekti ku kan mbetur : - N vend ngjarje duht fiksohn kta tregues si 1). Forma e vrims s hyrjs s predhs q sht a). E rrumbullakt b). Ovale c). Form ylli d). Form kryqi 2). Forma e kanalit t plumbit n objektin e goditur si xham, dru ku sht : a). Cilindrike b). Si dhe n form hinike 3). Shprndarja e pjeszave metale t objektve t goditur duke i matur keto n marrdhnie me vrimn e hyrjs s predhs . 4. Brezi i frkimit rotull vrims e nga cila an sht e dukshme 5. A ka n kanalin e vrims s plumbit pjesza t huaja t lna n nga siprfaqja e predhs, copa t ndryshme t kmishzs s predhs .

B). Gjurmt q i shkaktohn predhs nga pngesat q prshkon : . Kto gjurm formohn gjat daljs s predhs prej tyts s arms nga takimi i saj me siprfaqn e ndonj objekti q ka keto shenja : a). Pjesza qe kan hyr n brendsi t shtress s saj siperfaqsore . b). Stampimi i relievit t siprfaqs s pngesave c). Deformimi i predhs d). Coptimi i predhs n disa pjes C). Ekzaminimi i predhave & paketimi i tyre : . Gjat kqyrjs s predhs n rradh t par i kushtoht vmendje nse ka gjurm bloz, pjesza baruti t padjegura, lnd t huaja, gjurm gjaku, boje, ndryshku, xhama, etj. Gjat kqyrjs fiksohn : 1). Karakteristikat e ndrtimit t predhs 2). Forma e majs 3). Dimensiont e saj 4). Pesha nse sht e mundur 5). Lloji i kmishs 6). Mnyra e mbrthimit me gzhojn 7). Sasi e vjaskave & shenja t tjera t mundshme 8). Kalibri i predhs 9). Drejtimi i vjaskave, kndin dhe gjrsin e tyre . Disa probleme q mund t zgjidh ekspertit n lidhje m predhat jan : 1). Predha sht fabrikuar apo sht pordhim artizanal 2). C far tipi fisheku i takon predha e fiksuar n vend ngjarje 3). Nga cfar arme sht qitur predha 4). A sht qitur predha e fiksuar n vendin e ngjarjs nga arma e objektit 5). A mund t deformoht predha n rrethana e dhna . 6). A ka gjurm mbi trupin e predhs & a ka kaluar pengesa predha 7). A jan predhat & gzhojat objekt ekspertimi, 8). A sht qitur me t njjtn arm 9). C far kalibri sht arma q ka qitur predhn a gzhojn .

IDENTIFIKIMI I ARMES ME ANE TE VJASKAVE TE PREDHA : . Prcaktimi i llojit, modelit, dhe identifikimi i arms me an t vjaskave bht sipas t dhnave t ndertimit dhe te gjurmve q ekzistojn n kanalin e tyts s arms nga e e cila sht qitur ajo predh. Pr t percaktuar llojin dhe modelin e arms me an t predh do bazohmi. - N t dhnat e ndrtimit t vet predhs - Sasin e viaskave - Drejtimi i pjerrsirs s vjaskave, - Gjersia e vjaskave dhe kndi i pjerrsis s vjaskave . IDENTIFIKIMI I ARMEVE MBI BAZEN E SHENJAVE KARAKTERISTIKE NE GEZHOJE . 1. Gjilpra godet mbi kapsollen e fishekut q ndodht n folen e tij, duke br nj gropzim karakteristik, gzhoja prplast mbi kokn e shulit, kemi : Nxjerrsin......... q shrben pr t nxjerr jasht gzhojn nga foleja e fishekut Jashtqitsin..... i cili ndihmon pr hedhjn jasht neprmjet dritares s gzhojs 2. Pr identifikimin e karakteristikave n gzhoj kombinohn karakteristika t prgjithshme dhe karakteristika individuale te arms : a). Me karakteristika t prgjithshme, do t kuptojm ato karakteristika t tipit marks, dhe modelin e arms, q vart nga prodhimi i armve . b). Me karakteristika individuale, jan t vecanta pr armt, keto arms i jepen si pasaport identifikimi n momentt e para. Ato jan t pranishme si rezultat i : - Funksionimit jo t mir t arms - Karakteristikave & mekanizmave q kan shrbyr pr prodhimin - Veprimve t mevonshme mbi keto arm, veprime keto t kryera nga vetedija ose jo nga autori i veprs penale, ose nga prsona t tjer t interesuar pr mos identifikimin e armve. etj KARAKTERISTIKAT E LENA NGA KOKA E SHULIT MBI GEZHOJEN : . Pr t arritur n identifikim duht t studiojm qndrushmrin e karakteristikave t prfituara nga koka e shulit, kjo qendrushmri do vart nga disa faktor si : - Karakteristikat e prfituara nga prodhimi - Karakteristika, t cilat lindin nga vecorit / specifikat e bra nga konstruktori - Vjetrimi i arms, si ndryshku , pastrimi i saj etj . . Kto vecori gjat fabrikimit apo q i ka fituar gjat m pas pasqyrohn mbi gezhoj e na lejon t identifikojm armn q sht goditur, kurse pasqyrimi i qart t koks s shulit ne gzhoj do t vart nga : a). Trashsia e fortsis s materialit t gzhojs dhe t kapsolls, b). Papastrtia gzhojs/koks s shulit, c). Ngarkesa jo e plot e barutit n fishek d). Vndosja e kapsolls sipas krkesave te caktuara, e). Stampimet e fabrikes nje problem serioz. f ). Llakimi i siprfaqve t gzhojve sht penges.

KARAKTERISTIKAT E LENA NGA MAJA E GJILPERES NE KAPSOLLE : . Gjilpra godet kapsolln , duke krijuar mbi t nj gropzim , forma dhe prmasa sht n varsi t prmass se gjilprs, q e godet, maja e gjilprs sht hemisferike, tek disa arm t tjera ajo sht e shesht. Prmasat e majve t gjilprave jan t ndryshme n varsi t llojit t armve q prdort, e vetmja gj e prbashkt sht se t gjitha gjilprat pas goditjs nga rrafsi ln mbi kapsolle nje gropz, karakteristik pr armt sht a). Madhsia e gropzs s hapur n kapsoll ( dmth Diametri i saj ) b). Karakteristik n fund t gropzs kemi : siprfaqe t rrafshta, sferike, m reliev t thyr . c). Kur materiali i kapsolls sht i fort, gropza do jet e cekt ne keto raste ndodh edhe kur maja e gjilprs nuk sht e gjat . . Autort e krimit ndrhyn mbi gjilprn e arms duke e shtrembruar, q e godasin me mjete t forta. KARAKTERISTIKAT E NXJERESIT & JASHTEQITESIT MBI GEZHOJE : . Mbas realizimit t shkrepjs, gzhoja lviz nn veprimin e forcs shtytse t gazrave t drejtimit t predhs, gzhoja gjat rrugs s saj kontakton me jashtqitsin & del nga dritarja e arms a). Shenjat e nxjerrsit , duke patur parasysh tipe / modele t ndryshme armsh kan pozicione t caktuara t nxjerrsit, ku prcaktojm tipin & modelin e arms q ka realizuar qitjn. b). Shenjat e jashtqitsit , jepn si grvishtje, thellsia dhe shprehja e t cilave sht n varsi t konaktit q ndodh midis gzhojs dhe jashtqitsit si dhe sipas llojit t materialit t gzhojs apo t fortsis s saj, jashtqitsi vndost ne rraport t kundrt m nxjerrsin . KARAKTERISTIKAT E BUZEVE TE JASHTEME NE FOLEN E FISHEKUT : . Nga kqyrje e kujdesshme n pjesn e par t gzhojs, n nj an t saj vihen re disa grvishtje dhe frkime, t cilat shkaktohn n momentin kur shuli merr fishekun e rradhs krhri dhe me forc e fut at n folen e tij, dhe varet nga disa karakteristika q jan : a). Materiali i gzhojs b). Ashprsimi dhe relievi i thyer i prerjs s fundit t tyts . c). Momenti i goditjs, forcs dhe kontakti gzhoj-tyt

KARAKTERISTIKAT E LENA NGA BUZET E KREHERIT MBI GEZHOJE : . Krhri n t gjitha llojet e armve shrben si nj depozit fisheksh, n momentin fillestar t mbushjs s arms, ndodh pikrisht kur fisheku shkputt nga krhri, ky i fundit l n buzt e tij gjurm n form grvishtje, sidomos kur susta e ngritjes se krhrit sht shume e fort .

SHENJAT E LENA NGA DRITARJA E JASHTEQITJES SE GEZHOJAVE : . N gzhoj vmendje i kushtoht karakteristikave t fituara nga prplasja e gzhojs ne dritaren e jashtqitsit, tek armet e ndryshme pozicioni i kesaj karakteristike sht i ndryshm q do t varet nga : a). Nga fortsia e materialit t gzhojs b). Nga forca e zpraps e mekanizmit t vet arms KERKIMI , ZBULIMI , FIKSIMI , MARRJA E GEZHOJAVE NGA VENDI I NGJARJES : - Gjat qitjve n prgjithsi armt automatike gzhoja del vet n menyr t pa pavullnetshme. Gzhoja nuk ngelen n vend-ngjarje ne raste kur : a). Kur qitja sht br me armr automatike & jashtqitja nuk sht br nn forcn e ndonj pngese . b). Qitja sht br me revolvere c). Qitja sht br me arm gjahu & qitsi ska nevoj t bj rimbushje d). Qitja sht br me arm t prodhuar n mnyr artizanale e). Kur qit KARAKTERISTIKAT E BUZEVE TE JASHTEME NE FOLEN E FISHEKUT : . Nga kqyrje e kujdesshme n pjesn e par t gzhojs, n nj an t saj vihen re disa grvishtje dhe frkime, t cilat shkaktohn n momentin kur shuli merr fishekun e rradhs krhri dhe me forc e fut at n folen e tij, dhe varet nga disa karakteristika q jan : a). Materiali i gzhojs b). Ashprsimi dhe relievi i thyer i prerjs s fundit t tyts . c). Momenti i goditjs, forcs dhe kontakti gzhoj-tyt

KARAKTERISTIKAT E LENA NGA BUZET E KREHERIT MBI GEZHOJE : . Krhri n t gjitha llojet e armve shrben si nj depozit fisheksh, n momentin fillestar t mbushjs s arms, ndodh pikrisht kur fisheku shkputt nga krhri, ky i fundit l n buzt e tij gjurm n form grvishtje, sidomos kur susta e ngritjes se krhrit sht shume e fort .

SHENJAT E LENA NGA DRITARJA E JASHTEQITJES SE GEZHOJAVE : . N gzhoj vmendje i kushtoht karakteristikave t fituara nga prplasja e gzhojs ne dritaren e jashtqitsit, tek armet e ndryshme pozicioni i kesaj karakteristike sht i ndryshm q do t varet nga : a). Nga fortsia e materialit t gzhojs b). Nga forca e zpraps e mekanizmit t vet arms

KERKIMI , ZBULIMI , FIKSIMI , MARRJA E GEZHOJAVE NGA VENDI I NGJARJES : - Gjat qitjve n prgjithsi armt automatike gzhoja del vet n menyr t pa pavullnetshme. Gzhoja nuk ngelen n vend-ngjarje ne raste kur : a). Kur qitja sht br me armr automatike & jashtqitja nuk sht br nn forcn e ndonj pngese . b). Qitja sht br me revolvere c). Qitja sht br me arm gjahu & qitsi ska nevoj t bj rimbushje d). Qitja sht br me arm t prodhuar n mnyr artizanale e). Kur qitsi sht i interesuar t gjej & t mbledh gzhojat - N vend-ngjarje duht t jemi t kujdesshm & t vlersojm & rrethan negative ne ne keto raste kur : Nuk gjendn gzhojat q n fillimin e kqyrjs s vendit-ngjarjs, duht t prcaktoht vendi i qitsit, & duht t krkojm me kujdes aty . Rreth vrims s hyrjs ka faktor plotsus q dshmojn se qitja sht br nga distanca t afrta gzhoje, q duht krkuar n nj rreze prej 9 m Gjat krkimit t gzhojs t shikoht mundsia e rikoshetimit t saj Krkimi i gzhojs n dhoma t mbyllura t bht n objekte n t cilt mund t hidht gzhoja .

Para se t merrt gzhoja fiksoht vendi i saj n procesverbal nga dy pika fikse, a). Fotografi t shkallzuar, b). Si dhe bht skica Paketimi i gzhojave, ka t bj me ruajtn e vet provs. Gzhoja paketoht n zarfa letre dhe mbi te vndost shnimet prkatse Cshtje q zgjidhn nga ekspertimi gezhojs jan : C far lloj modeli sht arma q ka qitur kt gzhoj A sht e nj grupi gezhoja objekt me at model krahasues Gzhoja objekt a sht qitur nga nj arm e dhn Gzhojat objekt jan qitur nga nj apo m shum arm A jan pjese prbrse t nj fisheku gzhoja & predha e fiksuar Gzhoja a ka dal nga nj krehr A mund t prcaktoht se sa hr sht qlluar kapsolla e gzhojs

IDENTIFIKIMI I PREDHAVE & GEZHOJAVE NEPERMJET ARMES QE KA DALE JASHTE PERDORIMIT : Autort e veprave penale pas realizimit t qellimve t tyre kriminale, prpiqn t zhdukin armn me t ciln kan kryer krimin, ato i hedhin armt n vende t ndryshme si : ne lum, pus, i groposin n tok, i fusin ne mure etj. N kto raste armt mund t jen dmtuar n pjes t ndryshme q shkojn deri ne bllokim t arms . ndryshku q krijoht n arm vepron mbi metalin e arms . Cdo verpim duht t prshkruht hollsisht ne aktin e ekspertimit keto veprime jane : a). C bllokimi i mekanizmave t arms, duke i ln pr nj far kohe n vaj/naft b). Rrgullimi i pjesve t dmtuar duke i vn ato n vendin dhe pozicionin e duhur c). Ripunime t thjeshta pr t sjell armn n nj funksionim normal t saj d). Vna n prdorim t prkohshm t arms e). Zvendsimi i pjesve me difekt n rast se arma nukrealizon dot qitje

RIKOSHETIMI I PREDHAVE : Shpesh n vend-ngjarje ndodhemi para ardhjes s nj pasoje si rezultat i rikoshetimit t predhave, rikosheta ndodh dhe varet nga faktor t ndryshm si : a). Natyra e predhs b). Forma e pjess s prparme t predhs c). Shpjetsia e lvizjs s predhs d). Drejtimi dhe kndi q formon n objektin e rikoshetimit e). Fortsia e objektit q rikosheton predha . Nga pikpamja kriminalistike fenomeni i rikoshetimit nuk sht studjuar me gjith hollesit e fazat e tij. Vrojtimt eksperimentale nxjerrin disa konkluzione si : a). Rikosheta n pngesa t forta si guri, hekuri, betone t ndryshme, mermer, asfalt, b). Si dhe ne raste kur kendi i takimit do t rritt m shum se 60% - 70% Ne rastet e rikoshetimit t predhs, shpejtsia e saj bie n mnyr t theksuar, por forca e saj shpuese mund t paraqes rrezik pr jetn e njerzve

QITJET EKSPERIMENTALE DHE RENDESIA E TYRE : . Pr t dhn nj konkluzion t sakt identifikimi t predhs dhe gzhojave, duht t bht kryrja sipas krkesave procedurial dhe kriminalistike t qitjs eksperimentale, qitja eksperimentale kryht nga specialisti i policis shkencore, POR !!! Para kryrjs s ksaj qitje zbatohn disa rregulla baz si : a). Zgjedhja e Municionit, municioni duht ti prgjigjt t njjts mark, mundsisht po atij viti, dhe numr serie fabrikimi, q sht municion i prdorur n vend-ngjarje. b). Numri i qitjve krahasuese , pr t kryr nj ekzaminim t sakt dhe pr t dhn nj mendim t bazuar duht t kryen disa qitje eksperimentale, sht mir q numri i qitjve te mos jet m i vogl se 5, ky numr qitjs krkoht pr vet faktin se gjendja e armve nuk jan gjithnj n rregull si dhe municiont e prdorura nuk jan t gjitha me fortsi t t njjtit material. c). Marrja e gzhojave dhe predhave eksperimentale, marrja e gzhojave nuk paraqet ndonj vshtirsi, sht e kshillueshme q fundi i tyre para qitjs eksperimentale t pastroht me alkool ose bikarbonat natriumi ( sod ), nj gzhoj e ndotur n pjesn e pasme nuk sbn asgj tjetr vecse humbet aftsin e saj . . Problem paraqet marrja e predhave, ket duht t merrn me kujdes t madh, nuk duht t krijojm mbi to deformime, grvishtje t cilat e corientojn specialistin q do kryej ekzaminimet. . Gjat kryrjs s qitjve eksperimentale duht t kontrollohn pjest e arms dhe aktt e ekspertimit, t specifikoht cdo gje, cdo difekt q ndikon ose jo mbi predhn apo gzhojn q merr n cilsin e modelit krahasues. RESTAURIMI I NUMRAVE OSE SIGLAVE MBI ARME : Ndodh q n armn e gjetur n vend-ngjarje vrejm fshirjn e numrave t seris s ktyre, kjo realizoht me an t limosjs ose gerryerjs me gur, frez/ letr zmerile. Ky restaurim mund t bht mbi cdo lloj metali duke prdorur nj reaktiv t prshtatshm, mbishkrimi i fshir stampoht me metodn e rrahjs mekanike. Metalt e armve trajtohn me disa reagente si : acidi nitrik q reagon n zonat q nuk jan nn tendosje. Teknika e prdorimit t regentve sht e njjt n gjitha llojt e metalve dhe konkretisht konsiston : a). Bh pastrimi n i vendit ku ndodhn numrat e seris m uj t distiluar, bikarbonat natriumi ose solvent pr t larguar e pastruar vajrat e papastrtit e tjera. b). Pastroht siperfaqe e limuar me pambuk t lagur me reagentin prkats q mund t jt ose jo i ngrohur .

PERCAKTIMI I DISTANCES SE QITJES : Largsi / Distanc quajm largsin prej tyts s arms deri tek vrima e hyrjs s predhs ne objektin e dmtuar n kriminalistik distancat, largsit e qitjs do t prshkallzohn ose do t ndahn n : 1). Qitje me Puqitje , sht ajo qitje, kuyr gryka e tyts s arms n momentin e qitjs ndodh e puthitur plotsisht me siprfaqn e objektit q goditt, sipas menyrs s vndosjs s gryks s tyts mbi siprfaqn e objektit kemi : a). Qitje me puqitje hermetike ( t plot ), kur gryka e arms sht mbshtetur mbi siprfaqn e objektit . b). Qitje jo-hermetike ( jo t plot ), kemi n ato raste kur gryka e arms prek lehtsisht siprfaqn e objektit ose qitja bht me puthitje t pjesshme n pjesn e objektit t goditur . Karakteristikat kryesore n kto lloj qitjsh jan : a). Carjet n form ylli ose shumkndshi b). Stampimi i gryks s arms, shnjestrs n efektin e temperaturs s lart c). Ekzistenca e nj sasie t vogl bloze baruti 2). Qitje ne Distanc t afrt , sht ajo qitje kur mbi siprfaqn e objektit t dmtuar, gjendn veprime t gjurmve plotsuese t qitjs si vprim mekanik dhe termik i gazrave t barutit, gjurm t blozs si dhe pjesza t pa djegura, gjurmt e qitjs ne distanc t afrt jan : a). Gjurmt e veprimit t gazrave t barutit b). Gjurm t blozrave t barutit c). Gjurmt e vajrave t arms d). Pjeszat e barutit t padjegur ose t djegur plotsisht 3). Qitje nga Larg , konsidroht si rezultat i siprfaqs s objektit t dmtuar q nuk ka mbetur asnj gjurm tjetr prvecse vrims s hyrjs s predhs . VECORIT DALLUESE ME PUQITJE & LARGESI TE AFERT : . Dallimi midis ktyre dy qitjve lehtsojn punn e specialistve dhe orientojn n ngritjn dhe vlersimin e versionve . a). Pranin e stampimit t gryks s arms n objektin e goditur b). Veprimi i gazrave t barutit . N qitjet me puqitje dalloht qart : - veprimi mekanik ( carje t ndryshme, shkatrrim t indve etj ) - veprime t temperaturs ( shkrumzim, djegie etj )

PERCAKTIMI I VEND-NDODHJES SE QITESIT : . Percaktimi i vend-ndodhjs s qitsit bht e domosdoshme n nj ngjarje fakti kur : a). Ndodhemi prpara nj sulmi t paraprgatitur ose jo b). I dmtuari ose viktima sht pasoj e nj rasti aksidental c). Kur ndodhemi prpara nj vrasje apo vetvrasje d). Si dhe kur vlersojm thnjt e dshmitarve dhe t t pandehurit PERCAKTIMI I VEND-NDODHJES SE QITESIT : . Prcaktimi i vend-ndodhjs s qitsit do t vart nga provat materiale dhe objektt e dmtuara t cilat fiksohn n vendin e ngjarjs, metodat m t prhapura jan : a). Me an t vijzimit t vendve t goditura nga predha, kjo metod kosiston n bashkimin e dy pikave t goditjs kur predha ka prekur dy objekte . b). Percaktimi i vend-ndodhjs s qitsit me ndihmn e nj tubi, kjo metod prdort n rastet kur dy vrimat e hyrjs s predhs jan larg njra tjetrs vetm disa cm. c). Vijzimi me an t skics , baz e ksaj metode sht bashkimi me nj vij i vendve ku ka kaluar predha, vij e cila tregon fluturimin e ksaj predhe d). Metoda me an t vijzimit fotografik , n kt rast prdort objektivi i aparatit i cili vendost n pik e takimit t predhs q prshkon vendin e goditur nga predha . e). Prcaktimi i vend-ndodhjs s qitsit me an t llogaritjve algjebrike dhe me metodn e ndrtimit gjeometrik, pr t realizuar prcaktimin e drejtimit t qitsit me an t predhs sht e domosdoshme q : - Predha t ket shpuar dy objekte afr njri-tjetrit - Predha t ket kaluar njerin objekt kurse tjeterin t ket ln vetm goditje - Kur predha nuk ka kaluar matan objektit t goditur, por kanali q ka br n kt objekt sht disa her m i gjat se kalibri i vet predhs .

GJETJA , MARRJA PER EKZAMINIM DHE EKSPERTIMI I ARMEVE TE ZJARRIT : 1. Gjetja e arms s zjarrit . gjat kqyrjs s vendit t ngjarjs n rast se jan prdorur arm zjarri, duht gjetur edhe arma e krimit. N rast kur kemi vetvrasje, vrasje apo vetvrasje t skenuara si vetvrasje. Si rregull n duart e viktims ose n afrsi te tij mbett arma e prdorur, autoret e krimi e hedhin armn n afrsi t vendit t ngjarjs me qllim q t mos diktohn nga provat e krimit. Kufijt e krkimit t arms caktohn rast pas rasti duht br shum kujdes n kqyrje kur arma sht fshehur .

2. Marrja e armes . Para se kjo amr t merrt kryhn keto veprime : a). Prcaktimi i pozicionit t arms n lidhje me sendt q e rrethojn b). Matt distanca nga tyta n dy pika fikse t palvizshme c). Kur arma ndodht afr viktims duht t matt n distanc, skicoht dhe fotografoht dhe shnoht n procesvrbal . Pasi arma ngriht vendosn dy shenja n tok ( nga tyta tek qyta ) q t diht pozicioni i saj, arma sht mir q t merrt me doreza plastike, m qllim q t mos prishn shenjat e gishtave mbi arm . K U J D E S ! N u k l e j o h t ! a). Ngritja e arms me shkop nga tyta b). Prekja e kembzs se shkrepjs, pasi mund t bht qitje aksidentale c). Mbasi merrt arma ajo vndost mbi nj letr t bardh d). Arma dergoht n laboratorin e kriminalistikes 3. Kqyrja e arms. Para se t filloj kqyrja e arms nga specialisti mbaht parasysh : a). Pozicioni i rrafsit b). Nese ka fishek ne fole apo n krhr c). Nese ka mbetje trunore, kocka, gjak etj . 4. Paketimi i arms. Para se t paketoht arma kontrolloht nse ka ose jo fishek, ndaht nga krhri, si dhe mbshtillet me letr t pastr t bardh. 5. Pyetjet q shtrohn pr zgjidhje n eksprtimin e armve jan : 1. Objekti i papritur , A konsistoht arm zjarri ? 2. Arma e papritur sht e fabrikuar apo prodhim artizanal ? 3. C sistem modeli sht arma ? 4. A sht teknikisht e rregullt arma ? 5. A mund t realizoj qitje ? 6. A realizon qitje t pa vullnetshme ? 7. Nse arma sht teknikisht e parregullt a mund t realizoj qitje ? 8. A realizon qitje ne fishek t modelve t ndryshme ? 9. N cfar kndi sht ruajtur arma ? 10. Kur sht realizuar qitja e fundit m armn ? 11. A sht pastruar kanali i tyts mbas realizimit t s shtims s fundit ? 12. A sht vepruar mbi trupin e arms n numra dhe siglat e saj ? 13. A mund t zbulojm numrat e fshir n armn ? 14. Cfar mbetjsh t tjera ka prvec djegis s barutit n arm ? 15. A konstatohn n arm / krhrin e saj gjurm daktiloskopike ? 16. Pjest e arms u prkasin t njjts arm apo armve t tjera ?

ZBULIMI I DORES QE KA QITUR : . Nj nga problemt q haset shpesh n praktikn hetimore sht prcaktimi i personit i cili mund t kt prdor ose jo armn e zjarrit, edhe pse sht problem i vshtir, sht gjetur nj zgjidhje. Gjat kryerjs s qitjs ndodhin efekte t ndryshme . Gzhoja ku del hidht jasht dhe gjat rrotullimit t shkaktuar nga forca midis nxjerrsit dhe jashtqitsit, rrotulloht, shkundt dhe rrzon mbi dorn e qitsit nj sr mbetjsh t barutit t padjegur ku vrtetojm : a). Nj shprndarje t rastsishme t barutit mbi dorn e qitsit b). Ekzistenca dhe prania e grimcave t barutit t padjegur mbi dorn e qitsit c). Grimcat e barutit gjendn n pjes jo koresponduese t hapsirave apo dritars s xjerrjsit . Sasia e depozitimit n dorn e qitsit do vart nga : a). Tipi i arms b). Lloji i municionit t prdorur c). Numri i qitjve n njsin e kohs d). Koha q ka kaluar nga qitja e par, e dyt e m rradh e). Koha q ka kaluar nga qitja deri n momentin kqyrjs s dors q ka gjuajtur.

METODAT E IDENTIFIKIMIT TE ARMEVE TE ZJARRIT ME ANE TE PREDHAVE E GEZHOJAVE : . Legjislacioni Procedurial Penal ngarkon ekspertin kriminalist n baz t nj vndimi t ardhur nga organi i procedimit brenda mundsive teknike, mundsive te tij profesional dhe shkencor q disponon, t iu prgjigjt ktyre pyetjve t shtruara, n praktikn shum vjecare kriminalistike. Pr identifikimin e predhave dhe gzhojave pyetjt baz q bhn jan : 1. Predha ose gzhoja a jan t fabrikuara apo prodhim artizanal 2. Predha ose gzhoja cfar tip prodhimi jan 3. Predha ose gzhoja cfar modeli dhe kalibri i prket 4. predha ose gzhoja kujt lloji fisheku i prket 5. A ka n predh dmtime t cilat vrtetojn kalimin e saj npr pngesa 6. A ka kaluar predha objekte te forta si metal, dru, pjes kockore etj 7. Cfare pjessh metalike jan fiksuar ne vend-ngjarje 8. Kujt modeli dhe arme i prket predha

8. G J U R M E T E M J E T E V E T E T R A N S P O R T I T

GJURMET E MJETEVE TE TRANSPORTIT . N nj kuptim m teknik aksidentt rrugore jan ngjarje t cilat ndodhin kur kemi :

1). Prplasje mjetsh , q jan m kryesisht n : a). Pjesn Ballore ( frontale ). Ky fenomen ndodh n ato raste kur trajektort e njekura nga mjett n momentin e prplasjs kan t njjtin drejtim por kah t kundrt, n kt rast goditja ndodh midis pjesve ballore ( frontale ) t mjetve . b). Pjesn Ansore . ky fenomen ndodh n ato raste kur trajektort e njekura nga mjett jan normale, kan nj drejtim dhe nj krah t caktuar por ndrpritn n nj pik. N keto raste ndodhn n kryqzime . c). Pjesn Prpara ( Shtyrje ) . kjo ndodh kur mjett prshkruajn t njjtn trajektore, kan drejtim t njjt por shpejtsi t ndryshme 2. Dalja nga rruga e mjetit 3. Shtypja e kmbsorve . Duke u nisur nga ngjarje konkrete, prishja ose jo e vendit t ngjarjs nga ana e kriminalistike pr t mbedhur sa m shum prova materiale t cilat do na cojn n e mjetit gjykojm pr kto momente : a). Kur automjeti q ka shkaktuar aksidentin sht larguar nga vendi-ngjarjs b). Kur automjeti q ka shkaktuar aksidentin sht i pranishm n vend-ngjarje Aksidentt automobilistike mbi bazn e pasojs s ardhur kalisifikohn : a). Raste ku jan prfshir nj ose shum mjete nga prplasja e tyre dhe ka ardhur pasoja e humbjs s jets ose dmtimi i shndetit t njerzve . b). Raste ku humbja e jets ose dmtimi i shndetit t nj ose t disa prsona ku vjen si pasoj e prplasjs me mjetin . c). Raste kur nj automjet prplast me nj ose disa prsona kmbsor si biciklist, drejtues kafshsh, & sjell pasoj plagosje ose humbjn e jets s nj prsoni . d). Raste kur nj automjet shtyp nj ose disa prsona kmbsor me pasoj plagosjn ose vdekjen e tyre .

KERKIMI , ZBULIMI I PROVAVE MATERIALE . Momenti i rndsishm pr cdo ngjarje sht fiksimi i provave materiale me t gjitha cilsit e tyre n proces verbalin e kqyrjs s vendit t ngjarjs, provat i kemi prova t dukshme dhe prova t padukshme . a). Prova materiale t dukshme, jan objektt t cilat kan shkaktuar aksidentin, ku futn : - Mjeti ose mjett q kan kryr aksidentin - Kufomat - T dmtuarit - Prova t tjera t cilat dshmojn pr momentin e vendin e goditjs si xhama t thyera pjes makine si gjurm frenimi etj . b). Prova materiale t padukshme, jan mbetje t ndryshme pak ose aspak t dukshme zbulimi i t cilave krkon prdorimin e mjetve teknike kriminalistike, n kt grup hyjn si : Mikro-gjurmt dhe gjurmt daktiloskopike . GJURMET E LENA NGA PJESET LEVIZESE : . Gjat kqyrjs s skems s krimit konstatohn dmtime q duhn shpjeguar mekanizmi i formimit t tyre, pr kt na ndihmon vet konstrukti i mjetit si : a). Madhsia e jashtme e mjetit , gjatsia dhe gjrsia b). Numri i aksve t mjetit c). Nj perimetr i caktuar pr nj gom t caktuar d). Gjrsia e gomave, si dhe madhsia e gomave t mjetit e). Lartsia e shasis nga toka . Gjurmt e lna n vendin e ngjarjs n keto raste jan : a). Gjurm t thelluara, keto gjurm mbetn t stampuara n objektt gjurm marrs q nga konstrukti i tyre sht m i but se vet goma e mjetit q e l . b). Gjurm siprfaqsore, kto gjurm mbivndosn n objekte t forta si asfalte, etj. . Gomat pr mjete t caktuara i ndajm n : a). Goma t kalueshmris s lart. Karakteristik e ketyr lloj gomash sht se lulet e tyre jan t mdha e t thella . keto goma prdorn pr mjete t tonazhit t lart . b). Goma shpejtsie. T keto goma sht se lult protektorve sht jan t vogla dhe prdorn n autovetura q rrugtojn n rrug t asfaltuara . c). Goma t prdorimit t gjr. Lult e ktyre gomave jan t kombinuara dhe prdorn tek automjett q qunojn n rrug fushore & futn dhe mjett e tonazhit t mesm . . Numri i aksve t mjetve ndahn n : a). Automjete me dy akse b). Automjete me tre ose m shum akse me t prhapura jan mjete me dy akse , kurse tek mjett me tre akse krijoht vshtirsi n identifikimin e rrotave t pasme .

GJURMET E FRENIMIT . Ka shum rndsi n prcaktimin e shpejtsis n gjurmt e frenimit t automjetit, e kundrta ndodh pr t identifikuar lult e protektorve t ktyre mjetve pasi keto jan fshir pr shkak t frkimit gjat momentit t frenimit . . Gjurmt e frenimit n vend-ngjarje sipas intesitetit t tyre mund t jen : a). T dukshme, mbi siprfaqn e asfaltit dukn n mnyr t theksuar shenjat e ferkimit t gomave gjat frenimit. b). M rrshqitje, keto gjurm frenimi shprehn m shenja t forta t zeza t lna mbi siprfaqn e asfaltit si pasoj e bllokimit t rrotave . KEQYRJA E KUFOMES : . Kufomat jan objekti kryersor i kqyrjs. Ne kutpimin mjeko-ligjor traumat automobilistike jan dmtime t shkaktuara nga pjes t jashtme ose t brendshme t automjetve, si dmtime q shfaqn nga rrezimi i viktims nga keto mjete . Ekspertimi mjeko-ligjor kriminalistik dhe ato autoteknik jan n gjendje t krijojn tablo pr momente kryesore t ngjarjs si dhe etapat dhe mekanizmin e formimit t ngjarjs . . Efektivi i policis q mbrrin i pari n vend-ngjarje kryen keto veprime : a). Skicon pozicionin e trupit t dmtuar dhe vndos lidhjn e koordinatave veri-jug-lindje-prndim . b). Fikson pozicionin e trupit ballas posht me fytyr n tok / shpin n tok c). Fikson vendosjn e gjymtyrve duarve, kmbve, d). Fikson pozicionin e e kufoms n lidhje m mjetin q e ka aksidentuar . . Njollat kufomore , shfaqn pas minuts se 30 2 or pas vdekjs . . Shtangsia e kufoms ( rigor mortis ) kjo fillon nga musklatura e fytyrs, kjo shtangsi e plot kufomore prfundon pas 7 12 orsh, nga casti i vdekjs dhe zgjat deri n dy dit . . Kqyrja e jashtme , e cila bht n vendin e ngjarjs, kufoma nuk lvizn ose drgoht n morg . . Kqyrja e brendshme ( Autopsia ), e cila si rregull bht n morg, n kt rast kemi mundsi t percaktojm nse kemi alkool apo jo n organe e brendshem t kufoms . . Dmtimt n aksidntt automobilistike shkaktohn nga : a). Goditje m pjes t ndryshme t mjetit b). Shtypje mekanike nga rrotat e automjetit c). Rrzime nga karrocerit e automjetve d). Goditje t shkaktuara brenda automjetit si rezultat i prplasjes .

KEQYRJA E MJETIT QE KA KRYER AKSIDENTIN : . Automjeti kqyret pr t krkuar gjurm t lna nga viktima n pjest ku sht goditur apo gjurm t tjera t cila i ka ln sipasoj e prplasjs apo frkimit me automjett ose objektt e tjera. Kqyrja e plot e mjetit bht nga eksperti autoteknik dhe t gjtiha demtimt evidentohn n procesvrbalin e kqyrjs s vendit t ngjarjs. Gjat keqyrjs s mjetit n procesvrbal prshkruhn si : lloji, tipi, pasha, cilindrat, nr i aksve t mjetit nr i shasis, targa, si dhe ngjyra . . Ekzaminimi i mjetve dhe provave t tjera kalon n katr faz : a). Ekzaminimi paraprak b). Ekzaminimi i ndar c). Ekzaminimi krahasus d). Dhnja e konkluzionve

FOTOGRAFIMI I PROVAVE NE VENDIN E NGJARJES : . T fotografuarit n vendin e ngjarjs sht nj proces i vazhdushm dhe duht t prfshihn t gjitha fotografit e marra nga distanca e afrt dhe e largt, me an t s cils bht nj pasqyrim i plot i ktij aksidenti, t gjith fotografit paraqesin skenn e krimit, kufoms i bht fotografia n lidhje me objektin prreth nga katr pika ose dy pika horizontale sipas metods s fotografimit t kufoms. Ftografia kriminalistike duht br n cdo vend-ngjarje. . N vendin e ngjarjs n aksidentin automobilistik fotografia kriminalistike prfshin : a). Fotografimi orientues, prcaktoht sakt pozicioni i mjetve t prplasura ose i mjetit t aksidentuar dhe t plagosurit apo t kufoms . b). Fotografimi i pamjs s prgjithshme, n kt rast prcaktohn kufijt e vendit t ngjarjs, sendt, objektt, gjurmt qe mund t jen si frenimi, apo njolla gjaku etj . c). Fotografimi i objektit kryesor, kjo pasqyron fotografimin e pamjs s prgjithshme, dhe ne rastin konkret jan : mjett, kufomat, gjurmt e ndryshme . d). Fotografimi i gjurmve dhe sendve, ktu fiksohn t gjitha ato sende dhe objekte vec e vec dhe me shkallzime q jan n vend-ngjarje & q kan lidhje m skemn e krimit . . Metodat q vijn n ndihm pr t br skicn e vendit-t-ngjarjs ( krimit ) jan : a). Skicimi i vendit t ngjarjs me an t metods s pingulve ose t kndve t drejta b). Skicimi i vendit t ngjarjs me an t metods s tre kndore c). Skicimi i vendit t ngjarjs, sht duke marr si bosht orientuese dy pjest paralele ansore t rrugs & bht planin i vndosjs s objektve duke marr distacn .

9. M I R K O

G J U R M E T

ROLI I TYRE NE PROCESIN E IDMETIFIKIMIT TE AUTOREVE TE VEPRAVE PENALE

KUPTIMI I MIKROGJURMEVE : . Mikrogjurmt jan prova materiale ashtu sic gjurmt e duarve(gjurmt daktiloskopike), gjurm e kmbve (gjurmve taseologjike ), apo t veglave t thyra, kan shum rndsi n procesin e t provuarit t fajsis s autorit t veprs penale . . Sipas prejardhjs s mirko-gjurmt i klasifikojm : 1. Mikrogjurmt m prejardhje biologjike, ku prfshihn : a). Floku i njriu, qimt e kafshve b). Fije tekstile m prejardhje bimore ose shtazore c). Pjeszat e bimve, drithrat, & organizmat e gjall etj . 2. Mikrogjurm m prejardhje organike, ku prfshihn : a). Karburantt, b). Bojra, c). Plasmas, d). Lubrifikant, e). tekstile artificiale 3. Mikrogjurm m prejardhej inorganike, ku prfshihn : a). Mikrogjurm t metalve t ndryshme b). Mikrogjurm n lidhjve metalike c). Mikrogjurm m origjin inorganike ( cimmento, asfalt etj ) 4. Mikrogjurm m prejardhje t przir, ku prfshihn : a). Mikrogjurm t natyrs biologjike b). Mikrogjurm t natyrs organike c). Mikrogjurm t natyrs inorganike

. N skenn e krimit mikrogjurmt i kemi : a). N gjendje t ngurt ( grimca metali, qymyrguri, rr, cimento etj ) b). N gjendje t lngshme ( pika t vogla gjaku ) c). N gjenje t gazt ( erra t ndryshme )

MIKROGJURMET NE SKENE E KRIMIT : 1. Fijt e flokut,floku sht nj nga llojt m t zakonshme t mikrogjurmve q gjendn

n nj vend-ngjarje, floku sht nga elmentt njerezor me rezistus ndaj dekompozimit . fijt e flokut prbht nga : a). Maja, b). Rrnja, c). Trupi q ndaht n kutikula, kortikalia, si dhe n modularia . . Mbledhja e flokut n cilsin e provs : a). Mbledhja & paketimi i flokut ( merrt me pinceta ) b). Prdorimi i fshess m korent, pasi mbeten ne fshes fijt e flokut c). Gjat krkimit & mbledhjs s provs materiale, t shmangim kontaminimin e fijs s flokut me fije t tjera apo prova t tjera q jan fiksuar n vend-ngjarje 2. Gjendja e fijve tekstile ne vend-ngjarje ( krimit ) : a). N vende ku mendoht se ka kaluar autori ( dritare, dyer, mure etj ) b). N pjest e automjetit q ka rn n kontakt m viktimn ose m t dmtuarin c). N armn e zjarrit kur qitja sht br me puqitje d). N duart e viktims ( vetvrasje), autorit ( vrasje ) e). N teshat e viktims gjat prleshjve f). N mjett e prdorura nga autori pr kryrjn e veprs penale 3. Grimcat e bojs , kur mendojm pr boj na vjen n mendja pr ngjyrat, apo nj sr ngjyrossish apo thrmija brenda bojs, boja ka edhe disa karakteristika, struktura dhe llustra q ka pr shklqim, t gjith kto karakteristika ndrthurn pr t krijuar nj boj unike. A). Vlera e grimcave t bojs me cilsin e provs . boja n vndin e ngjarjs mund t jet n formn e nj cifle nga nj siprfaqe e thar boje, mikrogjurme, gervishtje, prekur . 4. Pluhuri , studimt filluan nga Hans Gros ( Austri 1908 ) si dhe anglezi Konan Doil. Edmond Locar duke u mbshtetur n rekomandimt e Grosit dhe t Doilit vuri re se pjeszat mikroskopike t pluhurit q mbulojn teshat & trupin ton jan dshmitar memec q vjn : a). Nga rrymat e ajrit q prshkojn siprfaqn e toks b). Nga aktivitett industriale c). Nga ndrtimt, minierat, prpunimi i rrs d). Nga rnja e lndve meteorike etj .

Pluhuri sht grumbull grimcash heterogjene te cilat ndodhn n gjendje t shkrift, q mbulon tr siprfaqn e toks m prjashtim t siprfaqs ujore. N trupin ton ndodht nj sasi pluhuri

ZBULIMI & FIKSIMI I MIKROGJURMEVE NE VENDNGJARJE : . Praktika ka vrtetuar se autort e veprave penale n planin e tyre kriminal prfshin dhe

kujdesin e tyre pr t fshehur ose zhdukur gjurmt. Gjurmt i kemi : a). Gjurm t dukshme b). Gjurm t padukshme

10. A D N - ja
ROLI I SAJ NE IDENTIFIKIMIN E AUTOREVE TE VEPRAVE PENALE

IDENTIFIKIMI ME ANE TE ADN s . ADN ja sht acidi deoksiribonukleik, q analizoht n lngjt e trupit, njollat si dhe indt e tjera bilogjike q gjndn dhe merrn pr prov. Ekzistojn dy burime t ADN s t cilt prdorn n analizat e kriminalistike : a). nADN ( ADN Nukleare ). Analizoht si prov q prmbajn gjak, sperm, prshtym, inde qelizore si dhe qime q prmbajn inde n rrnjt e tyre. b). mtADN ( ADN Mitokondriale ). Analizoh krysisht n provat q prmbajn fije floku q bin n mnyr natyrshme . Dokumentimi, mbledhja, paketimi, dhe ruajtja e provave t ADN s : N qoft se provat e ADN-s nuk dokumentoht, mblidhn, paketohn dhe ruhn si duht, ato nuk do plotsojn kushtt ligjor dhe shkencore pr tu pranuar n nj proces hetimor & gjyqsor. 1). Nse provat e ADN-s nuk dokumentohn, viht n pikpyetje origjina e tyre 2). Nse nuk mbidhn si duht, ato mund t humbasin vlerat biologjike 3). Nse nuk paketohn si duhn, mund t ndodh kontaminimi i tyre 4). Nse nuk ruhn si duhn, mund t ndodh dekompozimi ose shprbrja 5). Provat si gjak, sperm, qime floku etj , t etiketohn sipas metods s paketimit t provave materiale, duke shnuar vendin dhe kohn e ngjarjs . 6). Marrja e ktyre provave bht me doreza & vndosn n en sterile 7). N rast se provat si gjak, sperm, qime floku etj , jan ende t freskta, t mos paktohn mnjher por t lihn t thahn n temperaturn e ambjentit . Ekzaminimi i gjakut . Gjaku n vetvete prmban elmente & sht nj burim i mire pr referimin e analizave t ADN-s, ekzaminimt mund t prcaktojn pranin ose mungesn e gjakut n njolla. Ato mund t prcaktojn nse sht gjakun i njeriut ose jo. Marrja e modelve krahasuese . Gjaku mund t merrt m cilsin e modelit krahasus nga prsoni i dyshuar vtm nga nj prsonel i kualifikur. Si mas duhn minimalisht dy tuba 5 ml

me gjak mbi t cilat vndosn etiketa ku prcaktoh data, ora, emri i subjektit, vendi, emri i marrsit, merrn dhe drgohn n laborator . Objekte t tjera ku mund t bazohmi pr gjetjn e elmentve t ADN - s : a). Djersa, ka sekrecione t lngshme i cili nuk prmban materiale qelizore, m vlera jan pjest e sqetulls ku krahas djerss ka edhe mbi vndosje t grimca n lekur. b). Jashtqitja, sht nj burim i mjaftushm pr t br ekzaminimt e ADN-s kjo bh edhe nprmjet zorrve. c). Urina, nuk ka shum vler & ne prgjithsisht nuk drgoht pr t nxjerr profilin e ADN-s.

FAZAT E ANALIZAVE LABORATORIKE : . Analizat laboratorike bhn krysisht pr gjakun ku prcaktoht nse sht njeri apo kafsh, dhe nse i prket prsonit t dyshuar, analizat n laborator pr ekzaminim prove ndjekin nj rregull shum strikt, ruajta dhe trajtimi i provave vart nga natyra e tyre . testi i AND-s sht bazuar n faktin q asnj qnje njerzore nuk ka t njjtin material gjenetik. Laboratort krminialistike sot jan n gjendje t vlersojn analizat e ADN-s me mtodat teknike n luftn kundr kriminalitetit .

11. V R A S J A

VEPRIMET E PARA NE VENDIN E NGJARJES

VRASJA NE KUPTIMIN JURIDIK : . Kriminalistika e studion vepren penale t vrasjs si nj trsi t dhnash q ndihmojn n zbulimin, hetimin dhe gjykimin e ksaj vepre, keto t dhna ka t bjn kryrjn e zbulimin e veprave penale, metodat e kryrjs, si dhe metodat e zbulimit t vrasjve, plagosjs etj. Krysisht n ngjarje fiksohn : 1). Gjurmt daktiloskopike 2). Gjurmt traseologjike 3). Pjest e teshave t grisura 4). Mjett e kryrjs s krimit 5). Sendt e tjera q i prkasin fajtorit 6). Flokt 7). Pjest e lekurs 8). Gjaku 9). Pshtyma 10). Ekskrementt e ndryshm 11. Gjurm t vprimve t autorit mbi viktimn si : a). Plag q ka marr , drejtime t teshave b). Gjurm t prleshjs s ndodhur midis tyre Qllimt e vrasjve kryhn pr : 1). Prfitime, 2). Hakmarrje, 3). Terrori, 4). Pr t kryr nj vepr tjetr penale 5). Pr motive prsonale t viktims, 6). Pr t mbuluar nj vepr penale Nga pikpamja kriminalistike vrasjt i klasifikojm : a). Vdekjet natyrale, b). Vdekjet me dhun, c). Vdekjet aksidentale .

METODAT TEKNIKE & TEKNIKA PER KEQYRJEN E VENDIT TE NGJARJES: . Momenti m i rndsishm pr zbulimin e nj vrasje sht kqyrja e vendit t ngjarjs me cilsi dhe profesionalizm, kusht i par dhe krysor sht q ambienti, kufoma, arma, gzhoja, mbetjt e qitjve, mikrogjurmt etj. t fiksohn me fotografi me shkallzime, fotografit dhe skicat i bashkangjitn process vrbalit t kqyrjs, fotografit bhn sipas krkess s metodiks prkatse, fillimisht bhn fotografite : a). Orientuese , b). Fotografi t pamjs s prgjithshme , c). Fotografi t objektit krysor, d). Fotografi t gjurmve dhe t sendve . fotografit bhn gjithmon t shkallzuara, skica etj. KARAKTERISTIKAT E VENDIT TE KEQYRJES SE VENDIT TE NGJARJES : . Kqyrja mund t zhilloht n ambiente t mbyllura ose t hapura, n varsi t vendit ku ka

ndodhur ngjarja. A). N ambiente t mbyllura. Vmendja prqndroht nse sendt brenda objektit te ngjarjs ka crregullime, zhvendosje t tyre. N keto raste bht nj krkim i imt pr gjetjn e gzhojave e predhave n mjedist ku sht kryr vrasja ose vetvrasja, por duht t kqyrt edhe muri, tavani, dhe t gjith objektt q mund t ket gjurm. Kqyrja shtriht deri n objektt e pa rndsishme si tavulla e duhanit, gota e ujit, varst e rrobave etj. Objekte kto q mund t jen levizur nga autori i krimit, vmendje i kushtoht zbulimit t mbeturinave t gjakut n qoft se vendi i ngjarjs sht pastruar nga auturi i krimit, kjo bht me an t teknikave bashkkohore si prdorimi i flureshencs s gjakut pas pastrimit prdort burime rrezsh ultra violet si dhe traktavizort pr ti zbuluar. Kqyrjet n territore t hapura kan disa vecori si : a). Kqyrja e kushtzoht nga terreni, koha, dhe moti b). Krkoht investim i madh njerzish pr t realizuar krkimin e gjith provave materiale B). N ambiente te hapura, prdorn kto metoda kqyrjsh si : 1). Kqyrja me rreze 2). Kqyrja me rrjet Kur sprfaqja q kqyrt nuk sht shum e madhe prdorn kto metoda : a). Me spirale, b). Me rotare, c). Ndarja ne sektore . Kqyrja dh krkimi i provave kryht jo vetm me an vizuale por edhe duke prdorur mjete t ndryshme tekniko-shkencore, krahas valixhs hetimore m t gjitha pajisjet e nvojshme q mund t jen si metal krkus, sharr, kimikate, Solucion A, Solucion B. rreze ultra violet etj. ZBULIMI DHE KEQYRJA E KUFOMES : . Kufomat jan objekti krysor i kqyrjs n t gjitha rastt e vdekjve me dhun, ose n rrethana q na lejojn t dyshoht pr nj vdekje t till, prandaj asaj i kushtoht nj vmendje e posacme n vendin e ngjarjs dhe m von n morg ku edhe kryht dhe autopsia. Prqndrohmi t vendi ku sht kryr vrasja dhe shkaku i vdekjs, fakt ky q n disa raste bht i vshtir, K U J D E S ! asnjhere nuk duh nxituar dhe t dalim n konkluzione t shpejta se cshtja sht e qart. NJE VRASJE REALE !
N vern e viti X, merret informacioni i vrasjs s shtetasit A, brenda mjetit me t cilin udhetonte, nga pyetja e deshmitarve okular bashk udhtar t tij. U duk qart se prsoni ishte goditur m arme nga jasht-brenda me nje plumb, n ann e majt t koks. Autopsia pr munges kushtt nuk u krye dhe u gjykua mbi thnj e dshmitarve okular t pranishm ne vend ngjarje.( Mjet ). Me von familjart ngrejn pretndimt se djali i tyre ishte vrar nga persona t ndodhur n makin me t cilt filluan t kishin dhe konflikte. N keto kushte kur edhe kqyrja e kufoms nuk ishte br u vndos ekzumimi i saj nga kqyrjt e bra rezultoj se goditja ishte n pjesn e majt t koks me vrim hyrje. Kurse vrima daljs qe n nofulln e djadht, duke kryr edhe eksperimente hetimore, u vrtetua se viktima ishte goditur nga jasht brenda, cka hodhn posht dhe pretendimt e familjarve .

Fenoment kufomore kan rndsi t vecant pr faktin se : - Shrben si nj dhn orientuese n prcaktimin e kohs q ka kaluar pas vdekjs

- Fiksoht pozicioni i kufoms - Mungesa e shtangsis kufomore n ato grupe Kqyrja e plot e kufoms sipas krkesave t metodikave mjeko-ligjore dhe atyre proceduriale kalon n dy faza q jan : a). Kqyrja e jashtme ( Bht n vendin e ngjarjs ) b). Kqyrja e brendshme ( Bht autopsia n morg )

ZBULIMI DHE KEQYRJA E KUFOMAVE TE GROPOSURA : . Ka rast kur autort e krimit pas realizimit te vrasjs, e fusin kufomn n nj grop e cila mund t kt qn e hapur ose e hapin pr kt qllim, por ka edhe raste qe vet viktima e hap gropn dhe m pas sht vrar. E rndsishme sht gjetja e vendit t groposjs, si metod n kto raste prdort ajo e matjs s dendsis s dheut, n vendt q sht hapur dhe rimbushur, pasi t zbuloht vendi fillimisht bht fotografimi i tij duke orientuar gropn. Pas hapjs s grops bh fotografimi i kufoms, pozicioni i saj si dhe bht skica e vendit t ngjarjs e cila bht n tre pozicione q jan : a). Nga lart b). Prgjat gjatsis s trupit, n prerje vertikale t siprfaqs s toks c). Nga koka n prerje vertikale t siprfaqs s toks

Pyetjt q krkon skena e krimit jan : 1). Dmtimt e shkaktuara n kufom jan rezultat i prdorimit t arms s zjarrit apo i mjetve t forta me karakter brejts apo shpus ? 2). Sa sht numri i goditjve mbi kufom ? 3). Me cfar lloj arme zjarri sht kryr vrasja ( Sportive, luftarake, gjuetie ) ? 4). Ku mund t kt qn i dmtuari dhe qitsi n kohn e goditjs ? 5). Kufoma sht transportuar n vend tjetr apo aty sht vendi i vrasjs ? 6). Kufoma sht lvizur, transportuar, apo jo n perimetrin e e vendit-t-ngjarjs ? 7). Mbi kufom a ka veprime mekanike q ka sjell vdekjn ? 8). A ka karakteristika q na cojn n versionin e helmimit t kufoms ? 9). A ka karakteristika q na cojn n versionin mbytjs s kufoms ?

FIKSIMI I PROVAVE MATERIALE : . Me prov materiale do t kuptojm cdo subjekt i cili n kushte e rrethana t caktuara,

mbart n vetvete nj burim t dhnash mbi faktin pr tu provuar i till ose si burim prove q prcaktojn rrethanat e rndsishme t cshtjs. Grupt e mdha t provave materiale jan : a). Objekte q kan shrbyr si mjet pr t kryr krimin b). Objekte q mbartin mbi veet gjurmt e krimit c). Objekte t tjera q mund t shrbejn si mjete pr zbulimin e krimve dhe fajtorve d). Objekte q kan qn objekt i vprimve kriminale t t pandehurit. N nj vend-ngjarje konstatojm makro & mikro gjurm, zbatojm metodn e fotografimit t vendit-t-ngjarjs, kufoms i bht fotografimi n katr pika ose n dy pika sipas metods s fotografimit t kufoms, pr t br fotografi cilsore prdort aparat kndgjr, Ne vend-ngjarje fotografia krminalistike do t prfshij : A). Fotografimin orientues . Ku prcakton sakt pozicionin e kufoms n krahasim me objektt q e rrethojn . B). Fotografimin e pamjs s prgjithshme . Ku prcaktohn kufijt e vendit t ngjarjs, sendt, gjurm t tjera q ndodhn C). Fotografimi i objektit krysor . Kjo bht pr t dhn qart e sakt ato objekte q pasqyrohn n ne fotografimin e pamjs s prgjithshme . D). Fotografimi i gjurmve dhe i sendve, ketu fiksohn t gjith ato sende q kan shrbyr si mjet pr kryrjn e veprs penale, ose objekte mbi t cilat gjendn gjurm.

VERSIONET HETIMORE DHE VERIFIKIMI I TYRE PLANIFIKIMI HETIMOR )

Grupi hetimor, pasi kryen veprimet e para hetimore, grumbullon material t vlefshm pr t ngritur versione hetimore, versione q ngrihn m shpesh n vrasje jan : versione mbi natyr e ngjarjs , mbi motivt dhe mbi prsonat. 1. Ngritja e versionit mbi natyrn e ngjarjs ( Vdekje e natyrshme, me rast fat keq, vetvrasje, vrasje ), bht duke u mbshtetur n t dhnat e objektive t kqyrjs s vendit t ngjarjs, t kufoms dhe t ekzaminimit mjeko-ligjor t kufoms 2. Ngritja e versionit mbi motivin e vrasjs, bht duke u mbshtetur n t dhnat q dalin nga studimi i lidhjve t viktims me farefisin dhe m prsona t tjer, nga vlerat q jan zhdukur pas kryrjs s krimit . 3. Ngritja e versionit mbi personat, pr prsonat q kan kryr varsjn, nj ndihm t madhe japin edhe motivt e vrasjs. Organi procedues ngre gjithnj pyetjn se cili ka qn i interesuar n vdekjn e viktims ? Zbulimi i vrasjve & hetimi i tyre - sht shum i vshtir, vshtirsia vjen pr shum arsye pr shkak se n disa raste figura e krimit dhe shum rrethana fakti duhn vrtetuar, pr shkak se n disa raste nuk dihn autort, nuk dihn motivt, dhe koha e vrasjs, ndonjh nuk diht dhe viktima deri n identifikimi. Pr kaprcimin e ktyre vshtirsive organin procedus e ndihmojn n mnyr t vecant organt e brendshme , pr kqyrjn e vendit t vrasjs, krkimin e fajtorit dhe sendve, kontrollin, ndalimin, perdorimin e qenve t ndjekjs nuk mund t kryht pa ndihmn e policis gjyqsore dhe organve t tjera. IDENTIFIKIMI I KUFOMES SE COPETUAR N praktik ka pasur raste t rralla ku kufoma pas vrasjs t jet coptuar pjes pjes, autort e bjn kt m qllim q fshehin vendin ku kan kryr vrasjn, t humbin gjurmt dhe t vshtirsojn identifikimin e kufoms, pjest e kufoms s coptuar gjendn n vende t ndryshme dhe shpesh her viktimn nuk e njeh njeri, coptimi i kufoms vshtirson shum hetimin . Detyrat e pare te hetimit jan : mblidhn t gjitha pjest e trupit t coptuar, prcaktoht seksi i t vrarit, mosha, gjatsia e trupit, ngjyra e flokve & shenja t tjera, n identifikimin e kufoms s coptuar nj rol shum t rndsishm luajn shenjat si : dhmbt & protezat e dhmbve, tatuazht, djegiet,etj . VERSIONET HETIMORE TE KRIMEVE SEKSUALE ( PLANIFIKIMI HETIMOR ) Organi procedus, n baz t t dhnave q pasqyrohn n kallzim, n fazn e par t hetimit ngre keto versione hetimore q jan : a). Nse sht prdorur dhun ndaj t dmtuars ose t t dmturit . b). Nse dhunn e ka prdorur prsoni q tregoht nga e dmtuara ose i dmtuari etj. Verifikimi i ktyre versionve hetimore ka disa vecori, dhe vart dhe kur e dmtuara / i dmtuari njeh prsonin q ka ushtruar dhun . organi procedus verifikon versionin e karakterit vullnetar t mardhnis sexuale, ku sqaroht fakti

PERCAKTIMI I VRIMES SE HYRJES E DALJES SE PREDHES NGA KUFOMA : . E rndsishme ne kqyrjn e teshave dhe t kufoms sht prcaktimi i sakt i vrims s hyrjs apo daljs, n baz t ktij prcaktimi krijohn kushte pr t dhn nj prgjigje t sakt pyetjve mbi prcaktimin e drejtimit t qitjs, pozicionin e qitsit etj. Pr ti kuptuar m drejt kto probleme i ndajm n tri faza q jan : a). Faza e par sht prcaktimi i vrims s hyrjs s predhs n kufom b). Faza e dyt sht rruga q ka prshkruar predha n trupin e kufoms c). Faza e tret prcaqktoht vrima e daljs s predhs nga kufoma

VRASJE APO VETVRAJSE : . Ky sht nj problem q specialistt shpesh n vend-ngjarje i v n siklet e dilema t mdha, mgjithat duht ndjekur nj procedur e thjesht : a). Kqyrn duart e viktims pr t zbuluar : - Nse ka mbetje t faktorve plotsus t qitjs, prpunohn duart me tampone, ose zbatohn metodat e dorezs s parafins. - Nse midis gishtit t madh e gishtit tregus ka t grvishtura apo drmishje . - Prania e cirkave t gjakut, pjesve kockore, trunore n duart e kufoms na l t ngrejm versionin e nj vetvrasje . b). Ekzaminoh t arma pr t zbuluar gjurm papilare n siprfaqt e jashteme t saj dhe sidomos n parett e jashteme t karikatorit q ndodht brenda dorezs t pistoleta, ekzaminohn fishekt q ndodhn n karikatore, ku mbi siprfaqt e tyre ngel gjurmt e gishtave mjaft t mira q zbulohn n metodat t ndryshme kimike. c). Kqyrt me kujdes n morg segmenti i vrims hyrse-dalse, nga ku dhe konkludoht pr pozicionin e arms n momentin e qitjs . d). Kqyrn teshat e kufoms, vrimat e shkaktuara nga predha, t cilat prcaktojn pozicionin e viktims n castin e goditjs, kujdes duht t bht kur viktima t transportoht n morg . ZBULIMI , FIKSIMI & MARRJA E ARMES SE KRIMIT : . Vrasjt jan nj figur e veprs penale q n 80% t rastve, si mjet pr realizimin e qellimve kriminale nga autort jan prdorur armt e zjarrit,ky mjet sht zgjedhur nga autor: a). Ndihn m t sigurt n arritjn e qllimit, pra vdekjn e prsonit . b). Eviton prleshje fizike c). E kryn veprn n distanc t largt, ku mundsia e dshmitarve okular sht e vogl d). N varsi t kohs q ka autori mund edhe t fsheh provat materiale ose armn e krimit .

PERCAKTIMI KRIMINALISTIK I DISTANCES SE QITJES : . Largsi qitjeje n kuptimin kriminalistik, do t quht largsia prej tyts s arms deri tek vrima hyrjs s predhs n objektin e dmtuar, largsia e qitjs prcaktoht si : a). Qitje me puqitje, sht ajo qitje kur gryka e tyts s arms n castin e qitjs ndodh e puthitur plotsisht m siprfaqn e objektit q goditt , n kt qitje kemi : - Qitje me puqitje hermetike ( t plot ) - Qitje jo-hermetike ( jo t plot ) - Si dhe qitje me puqitje ansore b). Qitje e afrt, do t konsideroht ajo qitje kur mbi siprfaqn e objektit t dmtuar nga predha kan mbetur t ashtquajtura gjurm plotsuese t qitjs . c). Qitje nga larg, sht kur n siprfaqen e objektve t goditura nuk ka mbetur asnj gjurm tjetr prvec vrims s hyrjs s predhs. PERCAKTIMI I VEND NDODHJES SE QITESIT : . Pr zbulimin e autorve q kryejn nj vrasje duke prdorur armn e zjarrit, ndihm t madhe i jep zgjidhje problemit t prcaktimit t drejtimit t qitjs dhe vendit ku ka qendruar autori i veprs penale, ku merrn gjurm, ngrihn versione t vlefshme pr fazat e hetimit . a). Bjm bashkimin e pikave t goditura b). Prcaktojm vendodhjn e qitsit me ndihmn e nj tubi prej letre ose prej plastike c). Prcaktojm vendodhjn e qitsit me an t llogaritjve algjebrike PERCAKTIMI I VEND NDODHJES SE QITESIT NE BAZE TE GEZHOJAVE : . Kjo bht n ato raste kur qitjet jan br n vende ku ekziston mundsia e gjetjs s gzhojave , vendi ku jan zbuluar gzhojat e qitura nga arma e krimit na japin nj ide t prgjithshme mbi pozicionin e qitsit, pr kt prcaktojm : a). Sistemin dhe modelin e arms q i prket gzhoja e gjetur b). Kndi dhe distanca e hedhjs s gzhojave pr armn konkrete. Largesia n t ciln mund t fluturojn gzhojat e qitura jan n varsi : a). T shpejtsis ose forcs s zmprapjs s shulit n pozicion kur teli sust ndodht n gjendjn e tij t tensionuar. b). T pozicionit t tyts s arms n lidhje me vijn horizontale, pra kur tyta e arms sht e ngriut lart e ulur posht ose prkulur anash . Armt i flakin gzhojat n mnyra t ndryshme kjo do t vart nga : a). Cilsia e fishekve me t ciln sht realizuar qitja b). Karakteristikat konstruktive t gzhojave c). Vecorit krysore t gjendjs teknike t arms etj .