T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLM TEKNOLOJLER

YAZILIM SORUNLARINI GDERME

Ankara, 2013

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. SORUN GDERME AAMALARI .................................................................................... 3 1.1. Kullancdan Bilgi Alma ............................................................................................... 3 1.2. Bilgileri Deerlendirme ................................................................................................ 5 1.3. Sorunu Tespit Etme....................................................................................................... 5 1.4. Sorunu Dzeltme .......................................................................................................... 6 UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 7 LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 9 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 10 2. GENEL LETM SSTEM SORUNLARI ...................................................................... 10 2.1. Kurulum Sorunlar ...................................................................................................... 10 2.2. lk Al Sorunlar ...................................................................................................... 10 2.2.1. Sistem Srcsn Seme ................................................................................... 11 2.2.2. Al Sorunlar .................................................................................................... 12 2.3. Bellek Kullanm Sorunlar ......................................................................................... 17 2.5. Kilitlenme Sorunlar.................................................................................................... 21 2.6. Kapanma Sorunlar ..................................................................................................... 23 2.7. Dier Yazlm Sorunlar .............................................................................................. 23 2.7.1. Donanm Gereksinimleri ..................................................................................... 24 2.7.2. Uyumluluk Sorunu .............................................................................................. 24 2.7.3. Src Sorunu ..................................................................................................... 27 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 31 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 33 KAYNAKA ......................................................................................................................... 35

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK Biliim Teknolojileri Bilgisayar Teknik Servis Yazlm Sorunlarn Giderme Bu modl, bilgisayarlarda oluan yazlm sorunlar giderme ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandrld bir renme materyalidir. 40/24 Bu modl iin n koul yoktur. Yazlm sorunlarn gidermek Genel Ama Bu modl ile gerekli ortam salandnda bilgisayarda oluan yazlm sorunlarn giderebileceksiniz. Amalar 1. Sorun gidermenin temel ilemlerini gerekletirebileceksiniz. 2. Genel iletim sistemi sorunlarn giderebileceksiniz. Ortam: Biliim Teknolojileri laboratuvar, iletme ortam Donanm: alabilir durumda PC yazlm CDsi Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Bilgisayar sisteminde bir sorunla karlald zaman bu sorunun kaynann tespit edilmesi ve zlmesi planl bir ekilde yaplmad zaman iinden klmaz bir hal alabilir. Byle bir durumla karlatnz zaman ncelikle sorunun yazlmsal m yoksa donanmsal m olduunu tespit etmeye alnz. Sorun yazlmsal ise sorunun kaynana bal olarak zm yollar gelitiriniz ve srayla bu zm yollarn uygulaynz. Bu modlde temel yazlm sorunlarn nasl giderebileceiniz i le ilgili bilgiler yer almaktadr. Ayrca sorun gidermede nasl planlama yaplacan da bu modlde bulabilirsiniz. Yazlm sorunlar denince tabi ki sistemdeki en temel yazlm olan iletim sisteminden bahsedilmeden olmayacaktr. O nedenle modlde sralama sorun giderme aamalar, temel iletim sistemi sorunlar, yazlm sorunlar ve zmleri olarak yaplmtr.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Sorun gidermede temel ilemeleri gerekletirebileceksiniz.

ARATIRMA
eitli firmalara ait servis filerini aratrarak inceleyiniz.

1. SORUN GDERME AAMALARI

Yazlm sorunlarn giderme ilemleri belirli bir plan erevesinde aama aama yaplmaldr. Bu sayede, hem sorunun tespiti hem de giderilmesinde zaman kaybnn yaanmas engellenmi olur. Ayn zamanda sorun giderme aamalarnda grevli olan farkl kiiler olsa dahi iin devamll salanm ve kopukluun yaanmasnn da nne geilmi olur. Yazlm sorunlarn giderme aamalar aadaki ekilde sralanabilir; Kullancdan bilgi alma Bilgileri deerlendirme Sorunu tespit etme Sorunu dzeltme

1.1. Kullancdan Bilgi Alma

Sorun gidermede ilk adm kullancdan bilgi alma aamasdr. Sorunun tespiti iin bilginin doru bir ekilde alnmas byk nem arz etmektedir. Kullanclardan alnan bilgilerin kaydedilmesi sorun gidermede ilerleyen aamalarda kolaylk salayacaktr. Bu durumda alnan bilgilerin kaydedilmesi iin bir forma ihtiya duyulmaktadr. Bu form vastasyla ayn zamanda sorunun olutuu cihaz ve kullancya ait bilgiler de kaydedilmi olacaktr. Bu form iki nsha hazrlanarak cihazn teslim alnd kii ya da birime bir nshas teslim edilmelidir.

Bu form kullanld yere gre deiiklik gsterebilir. Ancak bu formda nerede kullanlrsa kullanlsn standart baz bilgiler yer almaktadr. Bu bilgiler aadaki ekilde sralanabilir; Mteri ya da birim ad letiim bilgileri Cihaza ait bilgiler Arza hakknda bilgi

Resim 1.1de sorun gidermede kullanlabilecek rnek servis formu, Resim 1.2de ise sorun gidermede kullanlabilecek kurum ii servis formu rnei gsterilmitir.

Resim 1.1: Servis formu rnei

Resim 1.2: Kurum ii servis formu rnei

1.2. Bilgileri Deerlendirme

Sorun gidermede bir sonraki aama, kullancdan alnan bilgilerin deerlendirilmesi aamasdr. Kullancdan bilgi alma aamasnda alan servis elemanlar ile bilgileri deerlendirme aamasnda alan servis elemanlar farkl kiiler olabilir. O nedenle alanlar arasnda srekli bir koordinasyonun salanmas gerekir. Ayrca birinci aamada alnan bilgiler doru bir ekilde alnmam ise bu aamada yaplan deerlendirme yanl olacak ve sorunun belirlenerek zme kavuturulmas sreci daha da uzayacaktr. O nedenle ilk aamada bilgiler net ve anlalr, kullancdan gelen ikayetleri ierecek ekilde kayt edilmelidir. Bilgilerin bu ekilde deerlendirilmesi daha salkl olacaktr.

1.3. Sorunu Tespit Etme

nc aama, sorunun tespit edildii aamadr. Bu aamada ikayetin sebepleri sralanarak ikayetin kayna tespit edilmeye allr.

Bu aamada bakm formu olarak adlandrlabilecek ayr bir form kullanlabilir. Bu formda cihaza ait bilgiler servis formundan alnarak yazlr. Bakm formu istenirse servis formunun altna eklenerek de kullanlabilir. Resim 1.3te bakm formu rnei gsterilmitir.

Resim 1.3: Bakm formu rnei

1.4. Sorunu Dzeltme

Sebep belirledikten sonra son aama da zm aamasdr. Bu admda uygulanan zm yollar bir nceki aamada kullanlan bakm formuna eklenmelidir. Bylece mteri ya da kullanclarn sorunun dzeltilmesi iin uygulanan zm yollarndan haberdar olmas salanacaktr. Cihazn teslimi srasnda mteri ya da kullancda yer alan servis formu rnei geri alnmaldr.

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bilgisayar kullanclar ile grerek bilgisayarlarnda oluan yazlm sorunlar ile ilgili bir servis formu dzenleyiniz. lem Basamaklar Servis formunu seiniz. Kullancnn adn soyadn kaydediniz. Kullanc adresini kaydediniz. Kullanc telefon bilgisini kaydediniz. Cihazn markasn kaydediniz. Cihazn modeli kaydediniz. Cihazn seri numarasn kaydediniz. Arza hakknda bilgi alnz. Uyarlar kaydediniz. Cihaz toplama bir bilgisayar ise OEM yazabilirsiniz. Arzay ayrntl olarak yaznz. Bilgisayar bakm ve onarm srasnda dikkat edilmesi gereken (verilerin yedeklenmesi gibi) uyarlar kaydedebilirsiniz. Kurum ii form kullandysanz birimini yazabilirsiniz. neriler Okul bilgisayarndan biri ise kurum ii formu deilse ahs iin olan formu tercih edebilirsiniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Uygun formu setiniz mi? Kullanc adn kaydettiniz mi? Kullanc adresini ya da birimini kaydettiniz mi? Kullanc telefon bilgisini kaydettiniz mi? Cihazn modelini kaydettiniz mi? Cihazn seri numarasn kaydettiniz mi? Arza hakknda bilgi aldnz m? Uyarlar kaydettiniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. ( ) Servis formu kurum iinde farkllk gsterebilir. ( ) Servis formunda arza hakknda bilgi salkl alnamam ise onarm sresi uzayacaktr. ( ) Servis formu ile bakm formu ayn form zerinde kullanlabilir. ( ) Bakm formuna sadece yaplan ilemlerin yazlmas yeterlidir. ( ) Servis formu asla kullanclara verilmemelidir.

3. 4. 5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Genel iletim sistemi sorunlarn gideriniz.

ARATIRMA
Yazlmlarla ilgili sk karlalan sorunlar bilgisayar kullanclar ile grerek snfta paylanz.

2. GENEL LETM SSTEM SORUNLARI

Yazlm sorunlar sz konusu olunca ilk akla gelen tabi ki en temel yazlm olan iletim sistemi sorunlardr. Kurulumdan almasna kadar hangi iletimi sistemi ya da srm olursa olsun bu srete ortak sorunlar mevcuttur. Bu sorunlar donanmsal ya da yazlmsal kaynakl olabilir. Bu blmde yazlm kaynakl genel iletim sistemi sorunlar ve yazlmlarda grlen sorunlardan bahsedilmektedir.

2.1. Kurulum Sorunlar

Bir iletim sisteminin bir bilgisayar sisteminde alabilmesi iin belirli donanm zelliklerine sahip olmas gerekir. Bir bilgisayar sistemine iletim sistemi kurulmadan nce kurulum ve kullanm iin gerekli minimum donanm zellikleri mutlaka dikkate alnmaldr. letim sistemi iin yeterli donanm zellii tamamlanmadan kurulum yaplrsa iletim sistemi salkl almayacaktr. Byle bir sorunla karlalmas durumunda ya donanm yaplandrmas deitirilmeli ya da donanma uygun bir iletim sistemi veya srm seilmelidir. letim sisteminin almas esnasnda karlalan baka bir sorun ise yetersiz disk alandr. Donanm yaplandrmas yeterli olmasna ramen kullanc dosyalarndan kaynaklanan sistem srcsnn kapasitesinin azalmas nedeniyle iletim sisteminin almasnda baz sorunlar ortaya kmaktadr. Byle bir sorunla karlalmas durumunda ya src deitirilmeli ya da kullanc dosyalar baka bir srcye tanmaldr.

2.2. lk Al Sorunlar
Sistem balatldnda oluan sorunlar sistemde yer alan herhangi bir donanm ya da yazlmdan kaynaklanabilir. Burada yaplmas gereken ilk i, ncelikle ikayete sebep olan sorunu, sorun giderme aamalar ile tespit etmek olmaldr. Sorunun donanmsal m yoksa

10

yazlmsal m olduu belirlendikten sonra zm yollar belirlenmeli ve zmler uygulanmaldr. Sistem al sorunlar, sistem balatldktan sonra ekrana gelen uyarlar ya da s istem tarafndan verilen sesli uyarlarla belirlenebilir.

2.2.1. Sistem Srcsn Seme

Bios sistem ilk balatldnda donanmlarn kontrol ve iletim sisteminin balatlmasndan sorumludur. Bu kontrol srasnda ya da iletim sitemi ile ilgili bir sor unla karlatnda yazl ya da sesli uyar ile kullancy uyarr. Donanm taramasndan sonra boot etme ad verilen iletim sisteminin balatlmas gerekletirilir. Bu ilem srasnda belirtilen srcler taranarak al bilgisinin yer ald boot sektr bilgisi srclerde aranr ve bu bilginin yer ald srcden sistem balatlr. Hibir sektrde al bilgisi bulamazsa No system disk found hatas verecektir. Sistemde iletim sistemi kurulu olsa da iletim sisteminin kurulu olduu disk srcs biosta boot srcs olarak gsterilmemise ayn hatayla karlamak kanlmaz olacaktr. Byle bir hatayla karlald zaman ilk kontrol edilecek durum bu olmaldr. Boot atamas doru olmasna ramen hala ayn hata devam ediyorsa sorunun donanmsal ya da src boot sektrnden kaynaklanabilecei unutulmamaldr. Biosta sistem srcsn semek iin bios setup mensnde yer alan First/Second/Third Boot Device seeneklerine src atamas yaplarak boot sektrnn taranaca srcler seilmi olur. (Resim 2.1)

Resim 2.1: Sistem Srcsn Bios Setup Mensnden seme

11

2.2.2. Al Sorunlar
Al dosyalar, sistemin alndan iletim sisteminin balangcna kadar gee n sredeki olaylar kapsar. Bu sre zarfnda al dosyalarnda oluan bir hata, sistemin balatlmasn engeller. letim sisteminin balatlmas iin ntldr, ntdetect.com ve boot.ini gibi baz dosyalarn mutlaka yklenmesi gerekir. Bu dosyalardan herhangi biri zarar grdyse sistem almayacaktr. Bu durumda ekranda grntlenecek uyar mesaj ile kullanc uyarlacaktr. Al sorunlar sadece al dosyalarndan kaynaklanmayabilir. Sistem zerindeki bir donanm ya da yazlmdan da kaynaklanarak iletim sisteminin balatlmas engellenebilir. Sistemin alnda iletim sisteminin dzgn ekilde balatlmasn engelleyecek sorunlar gidermek iin birok yntem vardr. Bu yntemler iletim siteminin almasna ramen yava almasnda da kullanlabilir. Bunlar aadaki ekilde sralanabilir; Sistem Geri Ykleme

Sistem geri ykleme kullancya ait belgeleri, fotoraflar veya dier kiisel dosyalar etkilemeden sadece sistem dosyalarn, sorundan nceki bir tarihe geri ykleyebilir.

Resim 2.2: Sistem Geri Ykleme iletiim penceresi

Son srm iletim sistemiyle bu yaplabilir. Sistem Geri Ykleme, kiisel bilgisayarn sistem dosyalarn ve programlarn her eyin yolunda gittii bir zamana dndrerek sorun giderme iin saatlerce abalamalar potansiyel olarak nler. Belgeleri, resimleri ve dier verileri etkilemez, Balat mens arama kutusuna "Sistem Geri Ykleme" yazlarak kolayca altrlabilir (Resim 2.2). Son srm iletim sisteminde daha fazla sistem geri ykleme noktas oluturabilir ve kiisel bilgisayar geri yklendiinde hangi dosyalarn kaldrlaca veya eklenecei kesin olarak grlebilmektedir.

12

Daha fazla koruma iin Sistem Geri Yklemeyi e -postalarn, resimlerin, belgelerin ve dier kiisel dosyalarn gvenliini salamaya yardmc olmak zere tasarlanan son iletim sistemi srm yedekleme ile birlikte kullanabilmektedir.

Resim 2.3: Sistem Geri Ykleme iletiim penceresinden src seimi yaplmas

Yazlm sorunun giderilmesi

Al sorunu bir yazlmn yklenmesinden sonra gereklemise; bu yazlmn iletim sistemi ile uyumluluu ncelikli olarak kontrol edilmelidir. Uyumluluk ile ilgili bir sorun yoksa bu yazlm sistemden kaldrlp tekrar kurulabilir. Yazlm sorunlar ile ilgili ayrntl bilgi dier yazlm sorunlar balnda anlatlmaktadr. Gvenli Mod

Balangta alan yazlmlar geici olarak devre d brakmak iin gvenli mod kullanlabilir. Bu yazlmlardan birisi al sorununa sebep oluyorsa POST ekrannda Windows Gelimi Seenekler Mens F8 tuuyla alr ve Resim 2.4te grld gibi gvenli mod seilerek bilgisayar gvenli moda balatldktan sonra bu yazlmlar kaldrlabilir.

Resim 2.4: Gvenli moda giri

13

letim sisteminde oluan bir sorun iin gvenli mod kullanlrken aadaki aralar ve zelliklerden yararlanlarak sorun giderilebilir. Kurtarma arac ile sistem nceki bir tarihe geri dndrlebilir veya sabit diskte bir yedekten sistem yedekten geri yklenebilir. Kurtarmay amak iin Balat dmesini ve sonra Denetim Masasn sein. Arama kutusuna kurtarma yazn ve kurtarma gesini sein. Resim 2.5te Sistem Geri Yklemenin Almas ekran gsterilmitir.

Resim 2.5: Sistem geri yklemenin almas

Aygt yneticisinde, sistemde ykl olan donanmlar yaplandrlabilir, donanm srcleri gncellenebilir. Aygt yneticisini amak iin Balat dmesini, daha sonra Denetim Masasn seiniz. Denetim Masas kategorilerinden Sistem ve Gvenlik kategorisini seiniz. Bu kategoriden Aygt Yneticisini seiniz. Resim 2.6 da Aygt Yneticisi ekran gsterilmitir.

Resim 2.6: Aygt yneticisi

14

Bilgisayar sisteminde sistem ve yazlmlarla ilgili ayrntl girdileri grntlemek iin olay grntleyicisi kullanlabilir. Bu program kullanabilmek iin ynetici olarak oturum amanz gerekir. Olay grntleyicisini amak iin balat dmesini, daha sonra denetim masasn seiniz. Sistem ve Gvenlik kategorisinde Ynetimsel Aralar bal seiniz. Bu balk altnda Olay grntleyicisini seiniz. Resim 2.7de OlayGrntleyicisi ekran gsterilmitir.

Resim 2.7: Olay grntleyicisi

Bilgisayar sistemindeki donanm yaplandrmas, bileenleri ve srclerle ilgili ayrntl bilgileri grntlemek iin Sistem Bilgileri kullanlabilir. Sistem Bilgisini amak iin Balat dmesini sein ve arama kutusuna Sistem Bilgisi yazn ve sonu penceresinden Sistem Bilgisini sein. Resim 2.8de Sistem Bilgisi ekran gsterilmitir.

Resim 2.8: Sistem bilgisi

15

Komut satr arac kullanlarak sorun giderilebilir. Bu zm yolunu kullanabilmeniz iin ynetici olarak oturum almaldr. Komut istemcisini amak iin Balat dmesini seiniz ve arama kutusuna komut istemi yaznz ve sonu listesinden Komut stemini seiniz. Resim 2.9da Komut stemi ekran gsterilmitir.

Resim 2.9: Komut istemi penceresi

Balang onarm

Balang onarm, iletim sisteminin balatlmasn engelleyecek eksik veya hasarl sistem dosyalar gibi sorunlar giderebilir. Balang onarm, iletim sisteminin balamasn engelleyen sorunlarn tanmlar ve sorunlar otomatik olarak giderir. Bu ekilde yeniden yklemenin nne geilmi olur. Resim 2.10da Sistem Kurtarma Seenekleri ekran gsterilmitir.

Resim 2.10: Sistem Kurtarma Seenekleri letiim Penceresi

16

Yeniden Ykleme

Yukarda bahsedilen tm zm yollar sorunu zmediyse ve sorunun kaynann donanmsal olmad kesinse iletim istemi yeniden yklenmelidir. Ancak unutulmamas gereken, yeniden ykleme tm kiisel belgeleri ve ykl yazlmlar kalc olarak sileceinden ncelikle tm zm yollar denenmelidir.

2.3. Bellek Kullanm Sorunlar

eitli donanmlardan kaynaklanmasna ramen baz arzalar bellek arzas gibi grnebilir. Tehisi bu nedenle biraz zordur. rnein anakarttan oluan bir problem, sistemin bellek arzas vermesine neden olabilir. Bellek arzalar genelde hatal yaplandrma veya hatal montaj, arzal donanm veya yazlmlardan kaynaklanabilir. Bilgisayarda yaplacak tm eylemlerde gereken miktarda bellek yoksa, iletim sistemi veya yazlmlarn yant vermemesine sebep olabilir. Bilgi kaybnn olmamas iin byle bir durumda iletim sistemi kullancy uyaran bir mesaj verir. Sistem performansnn dmesi, bellek uyar mesajlar bellein azaldnn iaretidir. Sistemde bellek az iken yazlmlar ok yava yant verebilir ya da hi yant vermeyebilir. Yazlm alabilir fakat yazlm fonksiyonlar kullanlamayabilir. Bilgisayar sistemlerinde RAM ve sanal bellek olmak zere iki tr bellek bulunmaktadr. Tm yazlmlar RAMi kullanr; ancak RAM yetersiz kald durumlarda iletim istemi bilgileri geici olarak sabit diskte bir dosya zerinde tutar. Sanal bellek ad verilen bu bellek, yazlmlarn salkl bir ekilde almasna olanak salar. Bellek sorunlar RAM ve sanal bellek yetersiz kald durumlarda meydana gelir. Ayn anda daha az sayda yazlm altrlarak, bellek sorunlarnn olumas ve bilgi kayb nlenebilir. Ancak, az sayda yazlm altrmak her zaman mmkn olmayabilir. Bu nedenle bellek sorunlarnn nne gemek iin alternatif zmler bulunmaldr. Bu zmler aadaki gibi sralanabilir; Sanal bellein artrlmas

letim sistemi, bilgisayar sisteminde bellek azalmasndan dolay kaynaklanan bir bellek sorununda sanal bellei otomatik olarak artrmaya alr. Sanal bellek RAM miktarna bal olarak belirli bir oranda elle artrlabilir. Bu durum tam olmasa da sorun un bir sreliine almasn salayabilir. nk iletim sistemi sabit diske gre RAMe daha hzl eriir ve bilgileri daha hzl okur. Bu nedenle sanal bellek kullanm yazlmlarn yava almasn tam olarak engelleyemez. Sanal bellein azaldna dair iletim sisteminden bir uyar alnrsa, disk bellei dosyasnn boyutunun artrlmas gerekir. letim sistemi, disk bellei dosyasnn boyutunun alt snrn bilgisayar sitemindeki RAM miktarna, st snrn ise RAM miktarnn katna

17

ayarlar. Bu durumda uyar alnmaya devam ediliyorsa en kk ve en byk boyut ayarlanabilir. Sanal bellei elle deitirmek iin; Balat mensnde Bilgisayar komutu zerinde sa tklayn ve zellikler komutunu seiniz. Sol blmden Gelimi Sistem Ayarlar komutunu seiniz. Resim 2.11de grlen Sistem zellikleri iletiim penceresinde Gelimi sekmesi altnda yer alan Performans kategorisinde Ayarlar dmesini seiniz.

Resim 2.11: Sistem zellikleri iletiim penceresi

Resim 2.12de grlen Performans Seenekleri iletiim penceresinde gelimi sekmesini seiniz.

18

Resim 2.12: Performans seenekleri iletiim penceresi

Resim 2.12de grlen Sanal Bellek kategorisi altndaki Deitir dmesini seiniz. Resim 2.13te grlen Tm srclerde disk bellei dosyas boyutunu otomatik olarak ynet onay kutusunun onayn kaldrnz.

Resim 2.13: Sanal bellek srcsnn seilmesi

Deitirmek istediiniz disk bellei dosyasn ieren srcy seiniz. zel boyut alann seiniz. Balang Boyutu (MB) ve En Byk boyut (MB) kutularna yeni bir boyut yaznz.

19

Ayarla dmesini ve son olarak Tamam dmesini seiniz.

RAM bellein artrlmas

Bellek ile ilgili bir sorunla karlaldnda sistem zerindeki RAM miktarnn artrlmas yukarda bahsedilen bellekten kaynaklanan yazlm sorunlar tamamen ortadan kaldrmada kesin zm olabilir. Ar bellek kullanan yazlmlar engellenmesi

Bir yazlm gereksinim duymamasna ramen tuttuu bellek miktarn serbest brakmayabilir. Bellek sznts olarak adlandrlan bu durum sistem belleinin azalmasna yol at iin bellek sorunlarna sebep olabilir. Bir bellek sorunu ile karlaldnda bellek szntsna sebep olan yazlmn olup olmad kontrol edilmelidir. Bellek szntsna sebep olan yazlm varsa, bu yazlmn durdurulmas sorunu zecektir. Ayrca bellek szntsna sebep olan yazlmlarn virs olma olasl da unutulmamaldr. Yazlmlarn ne kadar bellek kullandn anlamak iin aadaki yntem kullanlabilir; Grev yneticisini balatnz (Resim 2.14).

Rsim 2.14: Grev yneticisi

lemler sekmesini tklaynz. Programlar bellek kullanmna gre sralamak iin Bellek sekmesini tklatnz (Resim 2.15).

20

Resim 2.15: Grev yneticisinden ilemlerin sonlandrlmas

2.4. Kilitlenme Sorunlar

Sistem kilitlenme sorunu donanmsal ya da yazlmsal kaynakl olabilir. Sistemin baz sorunlara kar oluturduu zm ise mavi ekran olarak tanmlanan hata ekrandr. Byle bir ekranla sk karlalan bilgisayar sisteminde yazlmsal sorunlarn giderilmesinde yeniden kurulum sorunu zebilir, ancak donanmsal sorunlarda sorun zlmezse ayn hatann alnmas kanlmaz olacaktr. Mavi ekran hatasnda zm uygulanmadan nce hatann neden kaynaklandnn bilinmesinde fayda vardr. Bu durum iin kullanlan retici firmalar tarafndan eitli yazlmlar yaynlanmaktadr. Bu yazlmlar ile hatann kayna belirlenerek zm yolu da kolaylkla uygulanabilir. Bir bilgisayar sisteminde kilitlenme sorunu ile karlalmas durumunda; Sistemi yeniden balatn. Donanm ve yazlmlarn yaplandrmalarnn doru bir ekilde yapldndan emin olun. Sorun devam ediyorsa iletim sistemi yardm mensne bavurun. Donanm ve yazlmlarn uyumluluunu kontrol edin.

21

Sorun bir yazlm ya da donanmdan kaynaklanyorsa, iletim sistemi yeniden balatldnda Olay Grntleyicisindeki Sistem Gnl alan kontrol edilmelidir. Bu alandan soruna kaynak olan donanm ya da yazlm hata mesajlarndan belirlenebilir. Olay grntleyicisini amak iin; Denetim Masasn anz. Sistem ve Gvenlik alann anz. Ynetimsel Aralar alann anz. Olay Grntleyicisini anz. Sistem baln anz ve hata mesajlarn kontrol ediniz.

Resim 2.16: Olay grntleyicisi

letim sistemi normal ekilde balatlamyorsa Gvenli Mod tercih edilmelidir. Gvenli modda yeni kurulan yazlm ve donanmlar devre d braklarak zm aranabilir. Kilitlenmenin sebebi bir yazlm veya donanm srcs ise; Yazlmn ya da donanm srcsnn dijital olarak imzalanm olduundan emin olunuz. Yazlmn ya da donanm srcsnn daha iyi bir kopyasnn ya da gncellemesinin olup olmadn kontrol ediniz. Hataya sebep olan yazlm ya da donanm srcsn kaldrnz. Bunun yerine uyumlu olan yazlm kurunuz. Antivirs ve gvenlik duvar yazlmlarnn engelleme yapp yapmadn kontrol ediniz. Sorunun donanm kaynakl olup olmadn kontrol ediniz.

22

2.5. Kapanma Sorunlar

letim sistemi kapatlrken bilgisayarda ykl olan tm aygtlara, sistem hizmetlerine ve yazlmlara iletim sisteminin kapatlmaya hazrlandna dair ileti gnderir. letim sistemi, almakta olan yazlmlara ait uygulamalarn kaydedildiinden ve yazlmlarn dzgn bir ekilde kapatldndan emin olmak iin yant bekler. Tm donanmlar, sistem hizmetleri ve yazlmlar iletim sistemine cevap iletisi gnderir. letiler normal ise iletim sistemi kapatlr. letim sistemi kapatlrken aadaki sorunlarla karlalabilir; letim sistemi yant vermez ve kilitlenir. letim sisteminin kapatlabilecei iletisine ramen kapatlamaz. Bir hata iletisi yaynlanr.

letim sistemi kapanma sorunun olas kaynaklar aadaki gibi sralanabilir; Hatal veya uyumsuz donanm srcleri Doru yant vermeyen veya sistemi megul eden istek iletileri gnderen sistem hizmetleri Donanm sorunlar BIOS / CMOS uyumsuzluu Sabit Disk Hatas Hatal yklenmi veya uyumsuz yazlmlar Virs yazlmlar

letim sistemi kapanma sorunu ile karlalmas durumunda yukarda sr alanan olas nedenler aratrlarak sorun giderilebilir.

2.6. Dier Yazlm Sorunlar

letim sistemi haricindeki sistemde ykl olan yazlmlarda herhangi bir sorun olumas durumunda iletim sistemi de bu durumdan olumsuz etkilenecektir. Bir yazlmda oluabilecek sorunlarn olas sebepleri aadaki gibi sralanabilir; Yazlmn almas iin gerekli minimum donanm seviyesinin salanamamas

23

letim sistemi ile yazlmn uyumlu olamamas Yazlma ait dosyalarn bozulmas veya silinmesi

2.6.1. Donanm Gereksinimleri

letim sisteminde olduu gibi yazlmlarda bilgisayar sisteminde salkl ekilde alabilmek iin belli zellikte donanma ihtiya duyar. Bu nedenle bir yazlmda sor un olumas durumunda ya da yeni bir yazlm kurulumunda donanmlarn yazlmn ihtiyac olan minimum donanm seviyesini karlayp karlamadna baklmaldr.

2.6.2. Uyumluluk Sorunu

Bir yazlmn iletim sistemine kurulabilmesi ve dzgn ekilde alabilmesi iin o iletim sistemi ile uyumlu almas gerekir. Bir yazlmn kurulumunda ya da alma annda bir sorun oluuyorsa donanm gereksinimlerinde de bir sorun grnmyorsa uyumluluu kontrol edilmelidir. Yazlm iletim sistemi ile uyumlu deilse uyumluluk sorun gidericisi altrlarak bu sorun giderilebilir. Yazlm hala sorun oluturmaya devam ediyorsa kullanlan iletim sistemi ile uyumlu yazlm srm kurulmaldr. Uyumluluk sorun gidericiyi kullanmak iin; Program dosyasnda sa tklaynz ve Uyumluluk Sorunu Giderme komutunu tklaynz.

Resim 2.17: Uyumluluk sorunu gidermeyi balatma

Ekrana gelen Program Uyumluluu iletiim penceresinden Sorun Giderme Program alann seiniz.

Resim 2.18: Uyumluluk sorunun giderilmesi

24

Sorunun kayna belirtilen seeneklerden uygun olann seiniz ve ileri butonuna tklaynz.

Resim 2.19: Uyumluluk sorununun kaynann belirlenmesi

Bir sonraki admda iaretlenen seeneklere uygun olarak yeni seenekler gelecektir. Eer yazlmn daha nceki iletim sisteminde altn biliyorsanz bir nceki admda ilgili seenei seiniz ve bu admda da yazlmn alt iletim sistemini seiniz.

Resim 2.20: Uyumlu iletim sistemi srmn seme

Eer yazlm alyor ama hata iletisi alyorsanz ikinci seenei sein iz ve bu admda uygun seenei iaretleyiniz.

25

Resim 2.21: Uyumluluk sorunun tanmlanmas

Bir sonraki admda uygulanan ayarlarla yazlm balatmak iin Program balat butonuna tklaynz.

Resim 2.22: Uyumluluk ayarlarn uygulama

Son admda ise uyguladnz admlar kaydedebilirsiniz veya zm iin yeniden deneme yapabilirsiniz.

Resim 2.23: Uyumluluk ayarlarn kaydetme

26

Eer hala yazlm almyorsa iletim sistemi ile uyumlu bir srmn kurmanz gerekmektedir.

2.6.3. Src Sorunu

Src yazlmlarnn kullanlan dier yazlmlardan bir fark yoktur. Sorun giderme ile ilgili tm zm nerileri src yazlmlar iin de geerlidir. Burada src yazlmlar ile ilgili farkl zm yolu olarak; iletim sisteminin otomatik tand srcler yerine reticiye ait src yazlmlarnn tercih edilmesi daha doru olacaktr. Ayrca src yazlmlarn gncellemelerinin olup olmad kontrol edilmelidir. Daha nceki konularda anlatld gibi sistemde yer alan srcleri kontrol etmek, yaplandrmak ve gncellemek iin aygt yneticisi kullanlabilir.

27

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Sistemde sorun oluturan (oluturduu varsaylan) bir yazlm ile ilgili sorun giderme aamalarn uygulaynz. lem Basamaklar Yazlm iin gerekli donanm zelliklerini aratrnz. neriler

nternetten retici web sayfasn inceleyebilirsiniz. Program dosyasnda sa tklayp Program uyumluluk sorunu gidermeyi Uyumluluk sorun giderme komutunu altrnz. seebilirsiniz. Program Uyumluluu iletiim penceresinden Sorun Giderme Sorunun kaynan belirten seenei Program alann seebilirsiniz. belirleyiniz. Sorunun kayna belirtilen seeneklerden uygun olann seiniz ve ileri butonuna tklayabilirsiniz. Program uyumluluu iletiim Uyumlu iletim sistemin seiniz. penceresinden uygun iletim sistemi srmn seebilirsiniz. Uyumluluk ayarlarn tamamladktan Yazlm uyumlu modda altrnz. sonra Program Balat dmesine tklayabilirsiniz. Son aama olarak yazlm kaldrp tekrar Denetim masasndan yazlm ykleyiniz. kaldrabilirsiniz.

28

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Yazlmlar iin minimum donanm zelliklerini bulabildiniz mi? Uyumluluk sorunlar admlarn uygulayabildiniz mi? Yazlm kaldrp tekrar kurabildiniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

29

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. ( ) Yetersiz disk alan sorunu kullanc dosyalarnn baka bir srcye tanmas ile giderilebilir. ( ) Sistemin ykl olduu srcy semek iin bios setup mens kullanlr. ( ) Sistem geri ykleme ileminden srcdeki tm dosyalar etkilenir. ( ) Gvenli modda balangta alan yazlmlar geici olarak devre d braklr. ( ) Aygt yneticisi src problemi olan donanmlar gzlemlemek iin kullanlabilir. ( ) Balang onarm, iletim sisteminin balatlmasn engelleyecek eksik veya hasarl sistem dosyalar gibi sorunlar giderebilir. ( ) Sanal bellek iletim sistemi tarafndan otomatik olarak yaplandrlr. ( ) letim sistemi daha nceki srmleri iin hazrlanm her yazlm altrabilir.

2. 3. 4. 5.

6.

7. 8.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirme ye geiniz.

30

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. ( ) Sorun giderme ilemi adm adm uygulanrsa zme ulamak daha kolay olacaktr.. ( ) Servis formu doldurulurken bir nsha kullancya teslim edilmelidir. ( ) Bilgisayar sisteminde belirlenen tm sorunlar kullancya bilgi verilmeden dorudan onarlmaldr. ( ) Sistemin al srasnda hibir srcde al bilgisi bulunmazsa No System Disk hatas ile karlalr. ( ) Balang onarm, iletim sisteminin balatlmasn engelleyecek eksik veya hasarl sistem dosyalar gibi sorunlar giderebilir. ( ) Sistemde ykl yazlmlarn ne kadar bellek kulland Grev Yneticisinden gzlemlenebilir. Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 7. letim sisteminde yetersiz disk alan hatasyla karlald zaman aadaki zm yollarndan hangisi nerilmez? A) Kullanc dosya ve belgeleri silinebilir. B) Sisteme yeni bir depolama nitesi eklenebilir. C) Sistem depolama nitesi deitirilebilir. D) Kullanc dosya ve belgeleri farkl bir srcye tanabilir. Sistem geri ykleme ile ilgili aadakilerden hangisi yanltr? A) Sistem geri ykleme noktas sadece sistem dosyalarn etkiler. B) stenilen zamanda geri ykleme noktas oluturulabilir. C) letim sistemi belirli aralklarla geri ykleme noktasn otomatik olarak oluturur. D) letim sistemi sadece en son geri ykleme noktasna sistemin yklenmesine izin verir. Aadakilerden hangisi sorun gidermede gvenli modda sistem ve yazlmlarla ilgili ayrntl girdileri grntlemek iin kullanlan aratr? A) Kurtarma Arac B) Aygt Yneticisi C) Olay Grntleyicisi D) Sistem Bilgisi

2. 3.

4.

5.

6.

8.

9.

31

10.

Sanal Bellek ile ilgili aadakilerden hangisi yanltr? A) letim sistemi bellek azalmas ileminde sanal bellei otomatik olarak artrmaya alr. B) Sanal bellek istenirse elle artrlabilir. C) Sanal bellein artrlmas bellek azalmas sorununu tam olarak zer. D) Sanal bellek RAM yetersiz kalnca sistemin sabit diski bellek yerine kullanmasdr. Bir yazlm gereksinim duymamasna ramen tuttuu bellek miktarn serbest brakmamasna ne ad verilir? A) Bellek Aknts B) Bellek Sznts C) Bellek Kayb D) Bellek Azalmas Kilitlenme sorunu ile karlaldnda aadakilerden hangisi ilk olarak uygulanmaldr? A) Donanm ve yazlmlarn yaplandrmalarnn doru olduundan emin olunmaldr. B) Sorun devam ediyorsa iletim sistemi yardm mensne bavurulmaldr. C) Sistemi yeniden balatlmaldr. D) Donanm ve yazlmlarn uyumluluu kontrol edilmelidir.

11.

12.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiini z ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

32

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 Doru Doru Doru Yanl Yanl

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 Doru Doru Yanl Doru Doru Doru Doru Yanl

33

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Doru Doru Yanl Doru Doru Doru A D C C B C

34

KAYNAKA KAYNAKA
http://www.microsoft.com (13 31 Austos 2012) http://www.microsoft.com.tr (13 31 Austos 2012)

35