‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‬

‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﻧﻬﺎدي ﺑﻴﻄﺮف و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف آن اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺟﺎﻣﻊ و ﻋﻴﻨﻲ از‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان از زﻣﺎن اﻧﻘﻼب ﺳﺎل ‪ 1357‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺟﻤﻊآوري و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻃﻴﻒ ﮔﺴﺘﺮدهاي از اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آرﺷﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫در دﺳﺘﺮس ﻋﻤﻮم ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﻞ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮي در ﻗﺒﺎل ﺗﺨﻠﻔﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻻزﻣﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﺤﻮﻻت دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ در آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ‬
‫درﺑﺎره وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان را ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان و‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻣﻮارد ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‬

‫• ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻣﻮارد ﺗﺨﻠﻒ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان؛‬

‫• ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ از ﺗﺨﻠﻔﺎت ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان و ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دادن دوﻟﺖ اﻳﺮان‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎﺗﻤﻪ دادن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺨﻠﻔﺎت؛‬
‫• ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮدم اﻳﺮان از ﻣﻮارد ﺗﺨﻠﻒ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ؛‬
‫• اﻳﺠﺎد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و آرﺷﻴﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ از اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ روزي در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از روﻧﺪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫آدرس‪:‬‬
‫‪Iran Human Rights Documentation Center‬‬
‫‪129 Church Street, Suite 304‬‬
‫‪New Haven, CT 06510, USA‬‬
‫ﺗﻠﻔﻦ‪(203) 772-2218 :‬‬
‫ﻧﻤﺎﺑﺮ‪(203) 772-1782 :‬‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪info@iranhrdc.org :‬‬ ‫ﭘﺴﺖ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪http://www.iranhrdc.org :‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه‬

‫ﻋﻜﺴﻬﺎ‪ :‬ﻋﻜﺲ روي ﺟﻠﺪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﻳﺰد را ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و از ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬
‫‪ www.iranian.com‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻜﺲ آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ‪ www.leader.ir‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻜﺲ آﻳﺖاﻟﻞ هاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳﻮي اردﺑﻴﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ www.ardebili.com‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﻋﻜﺴﻬﺎ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻜﺲ ﭘﺸﺖ ﺟﻠﺪ ﻛﻪ اﻳﺴﺘﺎده از ﭼﭗ آﻗﺎﻳﺎن ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺗﺴﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﺎدقزاده‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺠﻲ‪،‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻮﻫﺮ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ و ﻧﺸﺴﺘﻪ از ﭼﭗ آﻗﺎﻳﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ رﺣﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻄﺎاﷲ ﻣﻘﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻬﻴﻪ ﻧﺎدري و آﻗﺎي‬
‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺤﻤﻮدي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻬﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ‪ www.question.bahai.org‬و‬
‫‪ www.info.bahai.org‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫دﻳﺎﻧﺘﻲ ﻣﻤﻨﻮع‬

‫آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان‬

‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‬

‫ﻓﺮوردﻳﻦ ‪1386‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫‪ .1‬ﭼﻜﻴﺪه ‪3 .................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ .2‬درﺑﺎرة ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ‪5 .......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ .1-2‬ﻣﻨﺸﺎء و ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ‪5 .......................................................................................‬‬
‫‪ .2-2‬ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ‪7 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ .3‬رﻳﺸﻪ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ‪9 ........................................................................................................................‬‬
‫‪ .1-3‬ﺗﺤﻮﻻت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﺪهﻫﺎي ﺳﻴﺰدﻫﻢ و ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪9 ...........................................................................‬‬
‫‪ .2-3‬ﺷﻮرﺷﻬﺎي رﻣﻀﺎن ‪10 ................................................................................................... 1334‬‬
‫‪ .3-3‬ﭼﺎرهﺟﻮﻳﻲ ﺑﺮاي »ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن« ‪13 ........................................................................................‬‬
‫‪ .4-3‬ﻇﻬﻮر ﺣﺠﺘﻴﻪ ‪15 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ .4‬اﻧﻘﻼب اﻳﺮان و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ‪20 .......................................................................................................................................‬‬
‫‪ .1-4‬ﻧﺎآراﻣﻴﻬﺎ و ﺣﻤﻼت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ‪20 ............................................................................‬‬
‫‪ .2-4‬اﻧﻘﻼب در راه ‪21 ................................................................................................................‬‬
‫‪ 1357 .3-4‬و ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ‪24 .........................................................................................‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﺳﻼﻣﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان ‪25 .................................................................................................‬‬
‫ﺗﺒﻌﺎت ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﺷﺪن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ‪27 ....................................................................................................‬‬
‫‪ .5‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ‪28 .........................................................................................................‬‬
‫‪ .1-5‬دﺳﺘﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و اﻋﺪام ﭘﻴﺸﺮوان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ‪28 .....................................................................‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‪29 .......................................................................................................................‬‬
‫دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ‪30 .....................................................................................................................‬‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ‪34 .........................................................................................................................‬‬
‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ‪41 ....................................................................................................................‬‬
‫‪ .2-5‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪44 ........................................................................................‬‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ آﺛﺎر و ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ ‪44 ........................................................................................................‬‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ‪48 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ .3-5‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪49 ........................................................................................‬‬
‫اﻣﻼك ‪49 ............................................................................................................................................................‬‬
‫ﺣﻜﻢ ‪50 ...................................................................................................................................................70/59‬‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي ﭘﺎﻛﺴﺎزي ‪51 ........................................................................................................................................‬‬

‫‪1‬‬
‫از دﺳﺖ دادن وﺳﻴﻠﻪ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش‪52 .....................................................................................................................‬‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮاي داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ ‪55 ..........................................................................‬‬
‫‪ .6‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ‪56 ....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ .1-6‬ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪56 ............................................................................................................‬‬
‫‪ .2-6‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ‪58 ..............................................................................................‬‬
‫‪ .3-6‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﻋﻠﻤﻲ ‪60 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ .4-6‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺟﺪﻳﺪ؟ ‪60 ................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﺗﺤﺮﻳﻚﻛﻨﻨﺪه ‪60 ..............................................................................................................................‬‬
‫ﺟﻤﻊآوري اﺳﺎﻣﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ‪62 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ .7‬ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪63 .........................................................................................................................................................‬‬
‫روشﺷﻨﺎﺳﻲ ‪65 ............................................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪ .1‬ﭼﻜﻴﺪه‬
‫از آﻏﺎز ﻇﻬﻮر دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺳﺪة ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﺮان ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً و در دورهﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻮرد آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮاﻳﺾ دﻳﻨﻲ ﺧﻮد را آزاداﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي آورﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﻣﺼﺎدره و ﻳﺎ‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮد؛ و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻗﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬اداري و ﻣﺠﺮي ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺸﻮر ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬از زﻣﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻫﺎﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪيﻧﮋاد ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﻳﺮان در ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ‪ ،1384‬ﺷﻮاﻫﺪ ﺣﺎﻛﻲ از آﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ دور ﺟﺪﻳﺪي از آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن آﻏﺎز ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ ﮔﺰارش ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮﻧﺪ‪:‬‬

‫• روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻲ اﻳﺮان ﻣﺪﺗﻬﺎي ﻣﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ ﺷﺎﺧﻪ اﻧﺤﺮاﻓﻲ و ﺑﺪﻋﺖﮔﺬار در دﻳﻦ‬
‫اﺳﻼم ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ از ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻔﻮذ در اداره اﻣﻮر ﻛﺸﻮر ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺮوان دﻳﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﮔﺮدﻳﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺰارش ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺴﺘﺪﻻً ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻲ اﻳﺮان ﻫﻤﻮاره و ﺑﻪﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺻﺪد ﺗﻀﻌﻴﻒ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻧﺎﺑﻮدي دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﻃﺮﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ اﺟﺮاﻳﻲ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺑﻮده و ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫• دﻫﺔ ‪ 1330‬ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺒﺎرزهاي ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﻤﻼت و ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻘﺪس ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻛﺸﻮري و ﻟﺸﮕﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﮔﺴﺘﺮش‬
‫آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺳﺒﺐ رواج ﺗﺼﻮراﺗﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﻛﻠﻴﺸﻪاي ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻧﻌﻜﺎس آن ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز در ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺮان ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ دوره )دﻫﺔ ‪ (1330‬ﺑﻪواﺳﻄﺔ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ از ﻧﻔﻮذ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﻲ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در دوران ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭘﺴﺘﻬﺎي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي را‬
‫در دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻗﺪرت در دﺳﺖ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ‪ 1357‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ دوﻟﺖ ﻣﺤﻮر و ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫در اﻳﺮان ﺷﺪ‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬آﺷﻜﺎرا از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﺧﻮدداري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻄﺮ و ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﺮاد ﻣﻜﺮر اﺗﻬﺎﻣﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ و دﻳﮕﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﭼﻨﻴﻦ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﮕﺮد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﺳﺮﻛﻮبﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ دوﻟﺖ‬
‫ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه ﭘﻴﺸﺮوان ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺎ ﻗﺼﺪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺪف‬
‫ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دوره اﻋﻀﺎي ﺳﻪ دورة ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺑﺪون ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اﻋﺪام‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ دوره ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دﭼﺎر ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫• وﻳﮋﮔﻲ دﻳﮕﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺎدره و ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﻮال ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻘﺪﺳﻪ‪ ،‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫اﻣﻮال ﺷﺨﺼﻲ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﺔ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺪسﺗﺮﻳﻦ اﻣﺎﻛﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1358‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ از دﻳﮕﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫•‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﺳﺘﻮر دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﺣﻀﻮر در ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزﺷﻲ و از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺑﺨﺸﻬﺎي‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب آﻗﺎي اﺣﻤﺪيﻧﮋاد ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري و ﺣﻀﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﺎر ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫•‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر در ﻋﺮﺻﺔ اﺟﺮاﻳﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺠﻴﻊ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫آذر ﻣﺎه ﺳﺎل ‪ ،1384‬آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻛﺸﻮر دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻧﻈﺎرت‬
‫ﺑﺮ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺣﻮزة ﺻﻼﺣﻴﺘﺸﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ دﻳﺮﻳﻨﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻪ ﺷﺪت وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﻮري ﺳﺮآﻏﺎز دور ﺗﺎزهاي از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ .2‬درﺑﺎرة ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫‪ .1-2‬ﻣﻨﺸﺎء و ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ دو ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻣﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ در اﻳﺮان در ﺳﺪة ﺳﻴﺰدﻫﻢ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺘﻘﺪم ﺑﺮ دﻳﺎﻧﺖ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ در ﺳﺎل ‪ 1223‬ﺧﻮد را »ﺑﺎب« ﻳﺎ ﻣﻈﻬﺮ اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ )اﻣﺎم‬
‫دوازدﻫﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺟﻬﺎن از ﺳﺪة ﺳﻮم ﻫﺠﺮي‪ -‬ﺳﺪة ﻧﻬﻢ ﻣﻴﻼدي‪ -‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻇﻬﻮر او ﻫﺴﺘﻨﺪ( اﻋﻼم ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎب‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻇﻬﻮر وي ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻇﻬﻮر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﻣﻦ ﻳﻈﻬﺮه اﷲ‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت او ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﺤﺎد‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺻﻠﺢ و ﺑﺮﻗﺮاري ﻧﻈﻢ ﺑﺮ روي ﻛﺮة زﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫در آﻏﺎز‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺎب ﺟﻠﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ دﻳﺎﻧﺖ ﻛﻪ ﺗﺎزه در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﺑﻮد ﺑﺰودي ﺑﺎ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﻓﺮاد ﻃﺮاز اول ﺟﺎﻣﻌﻪ آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ 2.‬ﭘﻴﺮوان ﺑﺎب ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ اﺷﺎﻋﺔ ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد‬
‫و ﺣﺘﻲ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﻪ درﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ 3.‬ﻫﺰاران ﺑﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺣﺎﻧﻲ و‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ‪ ،‬اﻋﺪام و ﻳﺎ در ﻣﻼء ﻋﺎم ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ 4.‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﺎب زﻧﺪاﻧﻲ و در ﺳﺎل ‪ 1229‬ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪ‪ 5.‬ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ‬
‫دﻳﺎﻧﺖ ﺑﺎﺑﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ 6.‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺎ دﻳﺎﻧﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﺎﺑﻴﺎن را ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ 7.‬ﺳﻮءﻗﺼﺪ‬

‫‪ 1‬ﻣﻮژان ﻣﺆﻣﻦ‪» ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﺎﺑﻲ و ﺑﻬﺎﻳﻲ« )‪ :[THE BÁBÍ AND BAHÁ’Í RELIGIONS, 1844-1944] (1223-1323‬ﺑﺮﺧﻲ رواﻳﺎت ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ )‪ 1360‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪1‬‬

‫ﺑﺎ ‪ 1989‬م‪ (.‬ﺻﺺ‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻚ – ﺑﻴﺴﺖ و دو ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﺎﺑﻲ و ﺑﻬﺎﻳﻲ«[؛ ﻋﺒﺎس اﻣﺎﻧﺖ‪» ،‬رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﺗﺠﺪﻳﺪ« ] ‪RESURRECTION‬‬
‫‪ 1368) [AND RENEWAL‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،(1989‬ﺻﺺ‪] 375-377 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﺗﺠﺪﻳﺪ«[؛ داﮔﻼس ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ » ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‬
‫)‪ ،[THE PERSECUTION OF THE BAHÁ’ÍS IN IRAN, 1844-1984] (1223-1323‬ص‪) 7 .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﻤﺎرة ‪ 1363 ،12/13‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1984‬م‪] ،(.‬از‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«[‪.‬‬
‫‪ 2‬ﻳﺮواﻧﺪ آﺑﺮاﻫﺎﻣﻴﺎن‪» ،‬اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو اﻧﻘﻼب« ]‪ 1362) [IRAN BETWEEN TWO REVOLUTIONS‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،(1982‬ص‪17 .‬؛ »ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﺎﺑﻲ و ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪،‬‬
‫رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪ 25 .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪.‬‬
‫‪ 3‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪12 .‬؛ در ﻣﻮرد درﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻧﺒﻴﻞ )ﻣﻄﺎﻟﻊ اﻻﻧﻮار(« ]‪ ،[THE DAWN BREAKERS:& NABIL’S NARRATIVE OF THE EARLY DAYS OF THE BAHÁ’Í REVELATION‬ﺻﺺ‪-414 .‬‬
‫‪) 527-580 ،465-495 ،324‬ﺷﻮﻗﻲ اﻓﻨﺪي‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻮﻗﻮﻓﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ 1374 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪] (1996‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺒﻴﻞ«[ ‪.‬‬
‫‪ 4‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﺗﺠﺪﻳﺪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ﺻﺺ‪ 401 .‬و ‪405‬؛ ﺟﺎن ﺳﻴﻤﭙﺴﻮن و ﺗﻴﺮا ﺷﻮﺑﺎرت‪» ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺠﺎب« ]‪[LIFTING THE VEIL‬‬
‫)‪ 1374‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،(1995‬ص‪] 222 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺠﺎب«[؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻣﻮرد آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺟﺎﻣﻌﺔ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﺮان در دوران رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،(1300-1357) :‬ص‪ 1359) 1 .‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪] (1980‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﮔﺰارش آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ در دورة رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي[؛ ﺧﻮان‬
‫ﻛﻮل‪ ،‬در ﻛﺘﺎب »ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﻫﺰاره« ]‪ 1377) [MODERNITY & THE MILLENNIUM‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،(1998‬ص‪ ،26 .‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم وﺣﺸﻴﺎﻧﻪاي ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺑﺎﺑﻴﺎن و اﻓﺮاد ﻣﺸﻜﻮك ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﻨﺠﺔ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ در ﻣﻼء ﻋﺎم ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺷﺪ‪ «.‬او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارد‬
‫ﻛﻪ »اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻓﺠﻴﻊﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒﺔ آﻣﻴﺰش دﻳﻦ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺘﻔﻘﺎً ﺑﻪ اﺑﺪاع ﺧﻼﻗﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺷﻜﻨﺠﻪ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺑﻪ ارﺗﺪاد ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪ 5‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮ ﺟﺎﺳﺘﻴﻦ ﺷﻴﻞ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮ ﻣﻠﻜﺔ وﻳﻜﺘﻮرﻳﺎ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺮد ﭘﺎﻟﻤﺮﺳﺘﻮن‪ ،‬وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ )‪ 31‬ﺗﻴﺮ ‪ 1329‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 22‬ژوﻳﻴﻪ ‪ ،(1850‬ﻣﻨﺘﺸﺮه‬
‫در »ﺑﺎب‪ :‬رواﻳﺎﺗﻲ از ﺷﻬﺎدت او« ]‪ ،[The Báb: Accounts of His Martyrdom‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ،1973‬ج ‪ ،8‬ش ‪ ،1‬ﺻﺺ‪) 6-32 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺒﻴﻞ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،3‬ﺻﺺ‪.510-515 .‬‬
‫‪ 6‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﻮان ﻛﻮل‪» ،‬ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﻫﺰاره« ]‪ ،[MODERNITY & THE MILLENNIUM‬ﺻﺺ‪ 1377) 26-28 .‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪(1998‬؛ »رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ﺻﺺ‪ .401-402 .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﺮواﻧﺪ آﺑﺮاﻫﺎﻣﻴﺎن‪» ،‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺗﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ‪ :‬زﻧﺪان و ﻧﻔﻲ ﻋﻠﻨﻲ اﻋﺘﻘﺎدات ﭘﻴﺸﻴﻦ در‬
‫اﻳﺮان ﻣﺪرن« ]‪ 1378) ،[TORTURED CONFESSIONS: PRISONS AND PUBLIC RECANTATIONS IN MODERN IRAN‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ (1999‬ﺻﺺ‪20-21 .‬‬
‫]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺗﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ«[ )ﻛﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎﺑﻲ »در زﻧﺠﻴﺮ ﺑﻪ دور ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي آﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر ﻓﺮﺻﺖ داده ﺷﺪ ﻛﻪ از ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮﻳﺶ دﺳﺖ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﺸﺎن را ﺑﺮاي اﻋﺪام ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺎﻧﻮادة ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻞ ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺗﺠﺎر و اﺻﻨﺎف ﺑﺎزار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دادﻧﺪ«(‪.‬‬
‫‪ 7‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎن ﺷﺎه اﻳﺮان« ]‪ ،[Attempt to Kill the Shah of Persia‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ 25 ،‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1852‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 3‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1231‬ص‪.‬‬
‫‪،2‬ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ راﻟﻒ واﮔﻨﺮ در »ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﺎﺑﻴﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎن ﺷﺎه« ]‪1852 ،[Bábí Attempt on the Life of the Shah‬؛ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮي‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://bahai-library.com/index.php5?file=nyt_babi_life_shah‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 24 :‬دي ‪] (1385‬از اﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ‪» :‬واﮔﻨﺮ‪ ،‬ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﺎﺑﻴﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎن ﺷﺎه«[‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺣﺎﻛﻲ از آﻧﻨﺪ ﻛﻪ دو ﺟﻮان ﺑﺎﺑﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺳﻮءﻗﺼﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻃﻼع ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺎﺑﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺒﻴﻞ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،3‬ص‪.600 .‬‬

‫‪5‬‬
‫ﻧﺎﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻋﺪام ﺑﺎب ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎن ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﺑﻴﺎن‬
‫‪8‬‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺣﻤﻼت ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺎﺑﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫ﻳﻚ دﻫﻪ ﭘﺲ از اﻋﺪام ﺑﺎب‪ ،‬ﺑﻬﺎءاﷲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺮوان ﺑﺎب‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1242‬اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ او ﻣﻦ ﻳﻈﻬﺮه اﷲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،1231‬ﺑﻬﺎءاﷲ ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻬﺎر ﻣﺎه در زﻧﺪان ﺳﻴﺎﻫﭽﺎل ﺗﻬﺮان زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪ و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺪت زﻧﺪﮔﻴﺶ را در زﻧﺪان و‬
‫‪10‬‬
‫ﺳﭙﺲ در ﺗﺒﻌﻴﺪ ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﺳﺎل ‪ 1271‬در ﺗﺒﻌﻴﺪ درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺮوﻳﺞ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت وي ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻌﻲ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻔﻬﻮم »اﺳﺘﻤﺮار ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻲ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺬاﻫﺐ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪاي از ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭘﻴﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ 11.‬اﻳﻦ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت و ادﻋﺎي ﺑﺎب و ﺑﻬﺎءاﷲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ‬
‫دو ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺪﻋﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ از ﺳﻮي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎب ﺧﻮد را »اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ«‪ 12‬اﻋﻼم ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه ﻧﺰد ﺷﻴﻌﻴﺎن اﻫﺎﻧﺖآﻣﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و ﺑﺎﻋﺚ اﻳﻦ ﺗﻠﻘﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن »دﺷﻤﻨﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺠﺎزات ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﺎ ‪ ...‬ﺑﻪ زور وادار ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد ﺷﻮﻧﺪ«‪ 13.‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬
‫از ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺬﻫﺐ از اﺳﻼم ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺬﻫﺐ و آﻳﻴﻦ دﻳﮕﺮي ارﺗﺪاد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺟﺮﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺠﺎزاﺗﺶ ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ 14.‬اﻳﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﺠﺎزات ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ دﻳﻦ اﺳﻼم ﺗﺤﺖ‬
‫‪15‬‬
‫اﺿﻄﺮار‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 8‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﺔ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ 16‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ‪ 1852‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 25‬آﺑﺎن ‪ ،1231‬ص‪ ،6 .‬در »واﮔﻨﺮ‪ ،‬ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﺎﺑﻴﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎن ﺷﺎه«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪7‬‬
‫)ﻛﻪ ﮔﺰارش ﻣﻲﻛﻨﺪ »ﻣﺘﺠﺎوز از ‪ 400‬ﺑﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم دﺳﺖ داﺷﺘﻦ در ﺳﻮءﻗﺼﺪ اﺧﻴﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎن ﺷﺎه در ﺗﻬﺮان ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ‪ ...‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺗﻴﺮهﺑﺨﺖ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫دژﺧﻴﻤﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ («.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ژاﻧﺖ آﻓﺎري‪» ،‬آزادﻳﻬﺎي ﻣﺪﻧﻲ و ﭘﻲرﻳﺰي ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺮان« ] ‪Civil Liberties and the‬‬
‫‪ ،[Making of Iran’s Constitution‬در »ﻣﺮوري دوﺑﺎره ﺑﺮ اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﺔ اﻳﺮان ‪RETROSPECTIVES ON THE IRANIAN ] «1284-1288‬‬
‫‪) [CONSTITUTIONAL REVOLUTION, 1905-1909‬ﻣﺠﻠﺔ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ آﺳﻴﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه دوك‪ ،‬ج ‪ ،25‬ش ‪،2‬‬
‫ص‪] (41 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬آزادﻳﻬﺎي ﻣﺪﻧﻲ و ﭘﻲرﻳﺰي ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺮان«[؛ » اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺗﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،6‬ﺻﺺ‪) 20-21 .‬ﻛﻪ اﺷﺎره دارد‬
‫ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ »اوج ﺑﻲرﺣﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻴﺎن در اﻋﺪاﻣﻬﺎي ﺳﺎل ‪ 1231‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1852‬رخ داد‪ ....‬ﺑﺮﺧﻲ را ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻮر ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ را‬
‫ﻣﻜﺮراً ﭼﺎﻗﻮ زدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺳﺮ از ﺑﺪﻧﺸﺎن ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ را ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ دار ﺑﻴﺎوﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻲرﺣﻤﻲ ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪(«.‬‬
‫‪» 9‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﺎﺑﻲ و ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ و دو‪.‬‬
‫‪ 10‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺗﺎرﻳﺨﻲ درﺑﺎرة ﺑﻬﺎءاﷲ« ] ‪Bahá’í International Community, Historical Introduction to‬‬
‫‪ ،[Bahá’u’lláh‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://info.bahai.org/article-1-3-2-2.html‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 18 :‬آﺑﺎن ‪(1385‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »دﻓﺘﺮ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ :‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮي از دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺟﻬﺎﻧﻲ آن« ] ‪Office of Public Information of the‬‬
‫‪ ،[Bahá’í International Community, THE BAHÁ’ÍS: A PROFILE OF THE BAHÁ’Í FAITH AND ITS WORLDWIDE COMMUNITY‬ﺻﺺ‪-62 .‬‬
‫‪1994) 54‬م(‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪن ﺑﻪﺳﻮي ﺑﻐﺪاد ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ دﻳﺪار ﺑﻬﺎءاﷲ ﻧﺎﻳﻞ آﻳﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ اﻳﺮان دوﻟﺖ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار‬
‫داد ﺗﺎ او را از اﻳﺮان دورﺗﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎه ﺑﻬﺎءاﷲ اﻛﻨﻮن ﺑﺨﺸﻲ از اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دو ادﻋﺎي ﻣﻬﻢ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ اﺳﺮاﺋﻴﻠﻴﻬﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ ﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ وﺟﻮﻫﺎت ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ در ﺣﻴﻔﺎ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪» .‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺠﺎب«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،4‬ص‪ 223 .‬ﻛﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺎءاﷲ را ﺣﺪود ﻫﺸﺘﺎد ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻋﻼم اﺳﺘﻘﻼل دوﻟﺖ‬
‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 11‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺮﻳﺸﻨﺎ‪ ،‬زرﺗﺸﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻮدا‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻲ و ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻤﮕﻲ از رﺳﻮﻻن اﻟﻬﻲ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ »ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و دﻳﮕﺮ ادﻳﺎن« ]‪ ،[Bahá’í International Community, The Bahá’í Faith and Other Religions‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://www.bahai.org/dir/other_religions‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 22 :‬آﺑﺎن ‪.(1385‬‬
‫‪ 12‬دﻛﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﻬﺪي‪ ،‬دوازدﻫﻤﻴﻦ و آﺧﺮﻳﻦ اﻣﺎم ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻤﺎن اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ‪ ،‬در آﺧﺮاﻟﺰﻣﺎن ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد و ﺟﻬﺎن‬
‫را ﻧﺠﺎت ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫‪ 13‬دﻧﻴﺲ ﻣﻚ اون‪» ،‬ﺑﻬﺎﺑﻴﺎن اﻳﺮان‪ :‬رﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ« ]‪ ،[The Bahá’ís of Iran: The Roots of Controversy‬ﺑﻮﻟﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ )ج ‪ ،14‬ش ‪1987 ،1‬م(‪ ،‬ص‪.77 .‬‬
‫‪ 14‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻳﺮان )ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﻣﻨﺒﻌﺚ از رﺳﺎﻟﺔ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ( ﻣﺮﺗﺪ ﺑﺮ دو ﻧﻮع اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻣﺮﺗﺪ ﻓﻄﺮي )ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎنزاده اﺳﺖ( و دﻳﮕﺮي ﻣﺮﺗﺪ ﻣﻠﻲ )ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺗﺎزه ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ دﻳﻦ دﻳﮕﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻲدﻫﺪ(‪ .‬ﻫﺮ دو ﻧﻮع ارﺗﺪاد ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻣﺮﺗﺪ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ارﺗﺪاد دﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ او را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﺮﮔﺮدد‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬

‫‪6‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه ﺑﻴﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺎﺑﻲ و ﻣﻜﺘﺐ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻋﻼم ﺑﺮاﺋﺖ از ﺧﺸﻮﻧﺖ )رد ﺧﺸﻮﻧﺖ( ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ در‬
‫دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ 16.‬ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در اواﺧﺮ ﺳﺪه ﺳﻴﺰدﻫﻢ و ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻠﻲﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﭘﻴﺎم ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻔﻮذ اﺟﺎﻧﺐ و ﺣﺘﻲ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻓﺪاري از ﻏﺮب در اﻳﺮان ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ 17.‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺟﻬﺎن ﺣﺪود ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ اﺳﺖ و‬
‫‪18‬‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺪود ﺳﻴﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .2-2‬ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ‬

‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻬﺎءاﷲ در ﺳﺎل ‪ ،1271‬ﭘﺴﺮش ﻋﺒﺪاﻟﺒﻬﺎء اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ آورد ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺳﻔﺮ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﺮان ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﺮوﻳﺞ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫‪19‬‬
‫در ﻏﺮب را ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪.‬‬
‫ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي ﻋﺒﺪاﻟﺒﻬﺎء‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻧﻬﺎدﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ رﺳﻤﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ دوراﻓﺘﺎدة اﻳﺮان اﻗﺪام ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮوﻳﺞ ﺣﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺮاي زﻧﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭘﻴﺮوي از ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺑﻬﺎءاﷲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺒﻬﺎء ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاري‬
‫ﺷﻮراﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻮﺳﻮﻣﻨﺪ‪ -‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻗﺪام ﻛﺮد‪ 20.‬در‬
‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن و در ﻫﺮ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧُﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺳﻜﻮﻧﺖ دارﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و‬
‫‪21‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺤﻠﻲ داﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اداري داﺧﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺟﺸﻨﻬﺎي ﻧﻮزده روزه ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺿﻴﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ داﻳﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ 22.‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪارس‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ‪،‬‬

‫ﻣﺘﻬﻢ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم اﻣﺘﻨﺎع ﻛﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪» ،‬ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳﻴﻠﻪ« )ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫داراﻟﺘﻌﺎرف ﻟﻠﻤﻄﺒﻮﻋﺎت‪1984 ،‬م(‪ ،‬ﺻﺺ‪.494-495 ،366 .‬‬
‫‪ 15‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻃﺮز رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ﻣﺘﻬﻤﺎن ﺑﻪ ارﺗﺪاد‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﮔﺰارش ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﭘﺮوﻧﺪه ذﺑﻴﺢاﷲ ﻣﻬﺮاﻣﻲ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺔ ﻳﻜﻢ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺘﺎن‬
‫ﻳﺰد‪ ،‬ﻛﻼﺳﺔ ﭘﺮوﻧﺪه‪ :‬د‪ ،74/2288/‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎرة ر‪ -‬د‪ 12) «74/2312/‬دي ﻣﺎه ‪) (1374‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 16‬اﻟﻴﺰ ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن‪» ،‬اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ در اﻳﺮان« ]‪ ،[RELIGIOUS MINORITIES IN IRAN‬ص‪ 2000) 51 .‬م( ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪»:‬ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«[‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫ﺷﺎﻫﺮوغ اﺧﻮي‪» ،‬دﻳﻦ و ﺳﻴﺎﺳﺖ در اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ :‬رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن روﺣﺎﻧﻴﻮن و دوﻟﺖ در دورة ﭘﻬﻠﻮي« ] ‪RELIGION AND POLITICS IN‬‬
‫‪ ،[CONTEMPORARY IRAN: CLERGY-STATE RELATIONS IN THE PAHVALI PERIOD‬ص‪ 1980) 77 .‬م( ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪»:‬اﺧﻮي«[‪.‬‬
‫‪ 18‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟« ]?‪ ،[Bahá’í International Community, What is the Bahá’í Faith‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://bahai.org/faq/facts/bahai_faith‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 7 :‬آذر ‪ .(1385‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي اداري ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺎﻳﺔ دﺷﻮار ﺷﺪن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫آﻣﺎر دﻗﻴﻘﻲ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮآورد ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎر ﻣﺬﻛﻮر در »ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ« ] ‪Bahá’í‬‬
‫‪ [International Community, Persecution‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://www.bahai.oirg/dir/worldwide/persecution‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 7 :‬آذر‬
‫‪ (1385‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 19‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺟﻔﺮي ﻧﺎش‪» ،‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺳﺮي اﻳﺮان‪ :‬ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﻮ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن« ] ‪IRAN’S SECRET POGROM: THE CONSPIRACY TO WIPE OUT THE‬‬
‫‪ ،[BAHÁ’ÍS‬ص‪ 1982) 65 .‬م( ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪»:‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺳﺮي«[‪ ،‬دﻓﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ :‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮي از دﻳﺎﻧﺖ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺟﻬﺎﻧﻲ آن« ] ‪Office of Public Information of the Bahá’í International Community, THE BAHÁ’ÍS: A PROFILE OF THE‬‬
‫‪ ،[BAHÁ’Í FAITH AND ITS WORLDWIDE COMMUNITY‬ﺻﺺ‪ 1992) 54-62 .‬م(‪.‬‬
‫‪ 20‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »دﻓﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ :‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮي از دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺟﻬﺎﻧﻲ آن« ] ‪Office of Public‬‬
‫‪Information of the Bahá’í International Community, THE BAHÁ’ÍS: A PROFILE‬‬ ‫‪OF THE‬‬ ‫‪BAHÁ’Í FAITH‬‬ ‫‪AND ITS‬‬ ‫‪WORLDWIDE‬‬
‫‪ ،[COMMUNITY‬ﺻﺺ‪1992) 54-62 .‬م(‪.‬‬
‫‪ 21‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‪) http://www.bahai.us/bahai-administration :‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 15 :‬ﻣﻬﺮ ‪.(1385‬‬
‫‪ 22‬ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﺟﺸﻦ ﻧﻮزده روزه ﻳﺎ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺮ ﻧﻮزده روز ﻳﻜﺒﺎر در روز اول ﻫﺮ ﻣﺎه ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻫﻤﺔ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ در آن ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ دارد‪ (1 :‬ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺎﺳﻚ )ﻋﺒﺎدي( ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﻋﺒﺎدت‬

‫‪7‬‬
‫‪23‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان و ﭘﺮورﺷﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻏﻴﺮﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻠﻔﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﻫﺮ ﻛﺸﻮر ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻠﻲ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و ﺑﻪ‬
‫ارﺗﻘﺎء اﺻﻮل دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ 24.‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان ﻋﻠﻴﻪ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ‬
‫‪25‬‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﻗﺴﻤﺖ ‪ 1-5‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت رﺳﻤﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ را ﻣﺮدود ﻣﻲداﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻇﺎﻳﻒ اداري ﻛﻪ در ﻣﺬاﻫﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻨﺘﻲ‬
‫در ﺣﻮزة ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻋﻬﺪة ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت‬
‫ﺑﺮ اﻣﻮر داﺧﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ادارة اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ اﻳﺸﺎن ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﺎل ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻲ و‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻔﻠﻬﺎي روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺧﺘﻴﺎرات ﻻزم را ﺑﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ و ﮔﺮوﻫﻬﺎي وﻳﮋه ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﻮر آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‪ ،‬ﺗﺮوﻳﺞ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺎورة ازدواج و ﺟﻤﻊآوري اﻋﺎﻧﺎت اﻋﻄﺎ‬
‫‪26‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻠﻬﺎ ﻧﻘﺶ اداره اﻣﻮر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﻞﻛﻨﻨﺪة اﻳﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺷﺎﺧﺔ اداري دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻧﺘﺼﺎﺑﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ اﻓﺮاد را‬
‫ﻛﻪ در ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻫﺪاف ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻼش ﻛﺮده و ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺎوران ﺟﺎﻣﻌﻪ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ و اﻓﺘﺨﺎرات‬
‫آﻧﻬﺎ اﻧﺘﺼﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﻗﺎرهاي‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻣﺸﺎوره ﻗﺎرهاي و دﺳﺘﻴﺎران آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﻗﺎرهاي در ﻫﺮ دو ﺳﻄﺢ ﻗﺎرهاي و ﻛﺸﻮري ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻣﺸﺎوره ﻗﺎرهاي و‬
‫‪27‬‬
‫دﺳﺘﻴﺎران اﻳﺸﺎن در ﺳﻄﻮح ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﻣﺤﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ دو ﺷﺎﺧﺔ اداري ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻧﻬﺎد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎي ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ‬
‫ﻫﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ در ﺷﻬﺮ ﺣﻴﻔﺎ‪ ،‬اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻬﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻬﺎ‬
‫‪28‬‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎه ﺑﻬﺎءاﷲ ﺑﻮد و ﻣﺪﻓﻦ وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮار دارد و از اﻳﻦ رو‪ ،‬اﺳﺮاﺋﻴﻞ زﻳﺎرﺗﮕﺎه ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ ‪ (2‬ﺑﺨﺶ اداري ﻛﻪ ﻃﻲ آن اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ‪ (3‬ﺑﺨﺶ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن از ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 23‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ ﺑﻨﺎﻧﻲ‪» ،‬ﻣﺪرنﺳﺎزي اﻳﺮان ‪1961) [THE MODERNIZATION OF IRAN 1921-1941] «1300-1320‬م(‪ ،‬ص‪] ،96 .‬از اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪»:‬ﺑﻨﺎﻧﻲ«[ )ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺗﻬﺮان‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ دﺧﺘﺮان ﺑﺰرگ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺴﺮ رﺿﺎﺷﺎه‪ ،‬در ﻣﺪارس‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ(‪.‬‬
‫‪ 24‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‪) http://www.bahai.us/bahai-administration :‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 15 :‬ﻣﻬﺮ ‪.(1385‬‬
‫‪ 25‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان اﻳﻦ ﻣﺤﻔﻠﻬﺎ را ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع و دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﻼب‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻬﺮان«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن‪) 1360/10/30 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪي ﮔﻴﻼﻧﻲ‪ ،‬رﻳﻴﺲ دادﮔﺎﻫﻬﺎي‬
‫اﻧﻘﻼب ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان »اﻳﺎدي و ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻋﻤﻮﻣﺎً و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺧﺼﻮﺻﺎً« ﭘﺮداﺧﺖ و ﻧﻴﺰ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ »ﺑﺮ دادﮔﺎﻫﻬﺎ و‬
‫ﺣﻜﺎم ﺷﺮع واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮﺷﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ... .‬اﻳﻦ ﻋﺪه ﻛﻪ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ در دادﮔﺎﻫﻬﺎي ﺷﺮع ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ و اﻳﺎدﻳﺶ ﻣﺤﺮز ﺷﺪه و ‪ ...‬ﺑﻪ ﺳﺰاي اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن رﺳﻴﺪﻧﺪ«‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ »]دﺳﺘﻪاي از اﻓﺮاد اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ[ ﻛﻪ اﺳﺘﻀﻌﺎف ﻓﻜﺮي‬
‫دارﻧﺪ و دادﮔﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ]ﻣﻲﻛﻨﺪ[ ‪ ...‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻫﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درك ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ را ﻧﻜﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪ 26‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‪) http://www.bahai.us/bahai-administration :‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 15 :‬ﻣﻬﺮ ‪ .(1385‬اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ و ﮔﺮوﻫﻬﺎ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ داراي ﻧﻘﺶ »رﻫﺒﺮي« ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎزداﺷﺖ و اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪.(1-5‬‬
‫‪ 27‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ‪» ،‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﻗﺎرهاي« ] ‪Universal House of Justice, Elucidation of the‬‬
‫‪ 24) [Nature of the Continental Boards of Counselors‬آورﻳﻞ ‪1972‬م(‪.‬‬
‫‪ 28‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺤﻔﻞ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‪) http://www.bahai.us/bahai-administration :‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪:‬‬
‫‪ 15‬ﻣﻬﺮ ‪.(1385‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪ .3‬رﻳﺸﻪ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫‪ .1-3‬ﺗﺤﻮﻻت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﺪهﻫﺎي ﺳﻴﺰدﻫﻢ و ﭼﻬﺎردﻫﻢ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮوﻃﺔ اﻳﺮان )‪1906/1285‬م( زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻬﺎدﻳﻨﺔ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺪ و اﻳﻦ دﺷﻤﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ 29.‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻟﮕﻮي ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮوﻃﺔ اﻳﺮان و ﻣﺘﻤﻢ آن )ﻣﺼﻮب‬
‫‪ ،(1286‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ‪ 1831‬ﺑﻠﮋﻳﻚ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺮان از اﻗﺘﺒﺎس اﺻﻮل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آزادي ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻨﺪرج در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻠﮋﻳﻚ آﺷﻜﺎرا ﺧﻮدداري ﺷﺪه ﺑﻮد‪ 30.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺴﻴﺤﻲ‪،‬ﻛﻠﻴﻤﻲ و زرﺗﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺘﺴﺎوي اﻋﻼم ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ و ﻣﺘﻤﻢ آن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ اﺻﻮﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ »ﺑﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫‪31‬‬
‫ﻗﺪرﺗﻬﺎي ﻧﻬﺎدﻳﻨﺔ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪاي ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻣﻲﻛﺮد« و در آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ اﺻﻠﻲ در ﺣﻤﺎﻳﺖ از آزادي ﻣﺬﻫﺐ ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪه ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺳﺪة ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺮوان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﻧﻪ ﺧﻮد دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺪة ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪،‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪاي ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪوﻳﮋه ﻣﻮرد‬
‫ﻫﺪف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺘﻬﺎي ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﻧﺴﻮر ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﻣﺪارس ﺑﻬﺎﻳﻲ در دو دﻫﺔ‬
‫‪32‬‬
‫‪ 1310‬و ‪ 1320‬ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در دورة ﺳﻠﻄﻨﺖ دوﻣﻴﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎه در دﻫﺔ ‪ 1330‬ﺻﻮرت‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺎه ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬در دورهاي ﻛﻪ اﻳﺮان ﺷﺎﻫﺪ رﺷﺪ روزاﻓﺰون‬
‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن دﺷﻮارﻳﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮاوان ﺑﻮد‪ 33،‬ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻌﻀﻲ اﻣﻮر ﻣﺬﻫﺒﻲ را ﺑﻪ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮن واﮔﺬار ﻧﻤﻮد‪ 34.‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ در ﻗﺪرت ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دور ﺟﺪﻳﺪي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮدن اﻓﻜﺎر‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ از دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ 35.‬ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻛﺸﻮري‪ ،‬ﻟﺸﮕﺮي و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ‬

‫‪ 29‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺻﻮﻟﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ وزارت‬
‫ﻛﺸﻮر »اﻗﺪام ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ از ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮدداري ﺷﻮد« ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ‪) 1335‬اﻳﻦ اﻋﻼﻣﻴﻪ اﺷﻌﺎر ﻣﻲدارد ﻛﻪ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻴﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺻﻞ ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬در ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪي ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺬﻫﺐ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺸﻮر ﺑﻮده و ﻣﺨﻞ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ( )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(؛ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪة ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻦ اﺻﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ادوارد ﺑﺮاون‪» ،‬اﻧﻘﻼب اﻳﺮان‬
‫‪) ،[THE PERSIAN REVOLUTION OF 1905-1909] «1284-1288‬وﻳﺮاﺳﺘﺔ ﻋﺒﺎس اﻣﺎﻧﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣِﻴﺞ‪ .(1995 ،‬ص‪» .375 .‬ﮔﺰارش آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ در‬
‫دورة رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،4‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﻤﺎري از ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ در ﺣﻮزة اﺣﻮال ﺷﺨﺼﻴﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ازدواج‪ ،‬ﺣﻖ ارث‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺧﺬ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪن ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻛﻔﻦ و دﻓﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ آداب و رﺳﻮم ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﻣﺪارس ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ در ﺗﻬﺮان اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ »دوﻟﺖ اﻳﺮان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را در زﻣﺮة ﻳﻜﻲ از ادﻳﺎن اﻗﻠﻴﺖ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ«‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﻛﺎﻧﺎدا‪» ،‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ« ]‪) ،[THE BAHÁ’Í WORLD‬ج ﺷﺸﻢ‪1934-1936 ،‬م( ص‪.26 .‬‬
‫‪» 30‬آزادﻳﻬﺎي ﻣﺪﻧﻲ و ﭘﻲرﻳﺰي ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،8‬ص‪ ،41 .‬ﺻﺺ‪ 46-48 .‬و ص‪.57 .‬‬
‫‪ 31‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 41 .‬و ص‪.57 .‬‬
‫‪ 32‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،16‬ص‪) 52 .‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﻣﻮرد ارﻣﻨﻴﺎن‪ ،‬ﻛﻠﻴﻤﻴﺎن و زرﺗﺸﺘﻴﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻋﺪم ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ازدواج ﺻﺮﻓﺎً ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﺪ(؛ »ﺑﻨﺎﻧﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،23‬ص‪97 .‬؛ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان‪ :‬آزار و‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ دﻳﻨﻲ« ] ‪BAHÁ’Í INTERNATIONAL COMMUNITY, THE BAHÁ’ÍS IN IRAN: THE PERSECUTION OF A RELIGIOUS‬‬
‫‪ ،[MINORITY‬ص‪1981) 24 .‬م(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﺔ ﻛﻔﻴﻞ وزارت ﻣﻌﺎرف ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺗﺮﺑﻴﺖ« ﺗﺎرﻳﺦ ‪) 1312‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪ .‬دو ﻣﺪرﺳﻪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪارس ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺪرﺳﺔ دﺧﺘﺮاﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﺔ ﭘﺴﺮاﻧﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻤﻌﺎً ﺣﺪود ‪ 1500‬داﻧﺶآﻣﻮز داﺷﺘﻨﺪ ﺗﻌﻄﻴﻞ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﻛﺎﻧﺎدا‪» ،‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ« ]‪) ،[THE BAHÁ’Í WORLD‬ج ﺷﺸﻢ‪1934-1936 ،‬م( ص‪ 27 .‬و ص‪.‬‬
‫‪) 96‬ﻛﻪ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﻣﺪارس ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪه در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪ 33‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ»اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ص‪.77 .‬‬
‫‪» 34‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪) 21 .‬ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ »اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ﺻﺺ‪ 76-90 .‬را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪» 35‬اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ص‪.77 .‬‬

‫‪9‬‬
‫دور از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي رادﻳﻮﻳﻲ دوﻟﺘﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رﺳﻤﻲ و دﻳﮕﺮ اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺸﺮ و‬
‫‪36‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﺮﻳﻚ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺎل ‪ 1334‬آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .2-3‬ﺷﻮرﺷﻬﺎي رﻣﻀﺎن ‪1334‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻣﺒﻠﻐﻴﻦ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﺶ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ اﻳﺮان در دﻫﺔ ‪ 1330‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل از ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد‪ 37،‬واﻋﻈﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﻮد‪ 38.‬ﻓﻠﺴﻔﻲ از ﺣﻤﺎﻳﺖ و‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺒﺮزﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ 39.‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻧﺎﻣﺔ ﺗﺸﻮﻳﻖآﻣﻴﺰ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮوﺟﺮدي‪،‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1325‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪاً ﻣﺸﻬﻮد‬
‫‪40‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1330‬از ﻃﺮف آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ وﻗﺖ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮد ﺗﺎ درﺑﺎرة‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻳﺸﺎن ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﻣﺼﺪق از ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻳﺮان ﻓﺮق دارﻧﺪ‬
‫‪42‬‬
‫اﻣﺘﻨﺎع ورزﻳﺪ‪ 41.‬ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،1332‬ﻓﻠﺴﻔﻲ دوﺑﺎره ﺑﺮاي اﻗﺪام ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ دوﻟﺖ وارد ﻣﺬاﻛﺮه ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻲ در ﻛﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ از ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي درﺑﺎرة ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻃﺮﺣﺮﻳﺰي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺮاي ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﮔﺬاردن دوﻟﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﻴﺶ از ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ‪ 1334‬ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ 36‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﻓﻀﺎي ﭘﺮﺗﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻛﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﺷﻴﻮة ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ دوﻟﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ ﺑﻮد ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪.76-78 .‬‬
‫‪ 37‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﺘﺸﺮه در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎل ‪ 1334‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪) 1955‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ»ﺗﻠﮕﺮاﻓﻬﺎي واﺻﻠﻪ درﺑﺎره اﺑﺮاز ﺗﻨﻔﺮ از ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ داد‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،3221‬ﺗﺎرﻳﺦ ‪1334/2/22‬؛ »ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺣﻀﻴﺮت اﻟﻘﺪس ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮﻧﻬﺎي ﻓﺴﺎد‬
‫ادارات را وﻳﺮان ﺳﺎزﻳﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺘﺎره اﺳﻼم‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ‪1334/3/13‬؛ »در ﻣﺎﻫﻬﺎي ﻣﺤﺮم و ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻗﺼﺪ اﺧﻼل دارﻧﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺘﺎره اﺳﻼم‪ ،‬ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1334/5/21 ،180‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان ﻣﺼﻮر‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺘﺎره اﺳﻼم‪ ،‬ﻟﻮﺗﻲ‪ ،‬داد‪ ،‬آﺷﻔﺘﻪ و اﻗﺪام از ﺟﻤﻠﺔ ﺷﻤﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﭘﺨﺶ رادﻳﻮﻳﻲ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﻠﺴﻔﻲ )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ(‪ ،‬ﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺳﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،19‬ص‪ 41 .‬و»ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪) 22 .‬ﻛﻪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ‬
‫»دوﻟﺖ ﺑﺎ اﺟﺎزه دادن ﭘﺨﺶ رادﻳﻮﻳﻲ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻋﻤﻼً اﻳﺴﺘﮕﺎﻫﻬﺎي رادﻳﻮﻳﻲ دوﻟﺘﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ را در ﺧﺪﻣﺖ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻗﺮار داد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻤﻼت او را در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان ﭘﺨﺶ ﻛﺮد«(‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫»ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪22 .‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ ﻃﺎﻫﺮي‪» ،‬روح ﺧﺪا‪ :‬ﺧﻤﻴﻨﻲ و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ« ] ‪THE‬‬
‫‪ ،[SPIRIT OF ALLAH: KHOMEINI AND THE ISLAMIC REVOLUTION‬ص‪) 115 .‬آدﻟﺮ و آدﻟﺮ‪] (1986 ،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬روح ﺧﺪا«[‪» .‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺳﺮي«‪،‬‬
‫رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،19‬ص‪ 41 .‬ﻛﻪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﮔﺮدد »ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﺎن در ﻣﺴﺠﺪش در ﺗﻬﺮان ﺑﻪﻃﻮر روزﻣﺮه ﺑﻪ وﻋﻆ ﺧﻄﺎﺑﻪﻫﺎﻳﻲ »ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎذب«‬
‫ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ ‪ ...‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ راﻳﻮ در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار داﺷﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻈﺮات ﺧﻮﻳﺶ ﺑﭙﺮدازد‪ «.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻌﻴﻦ‪» ،‬زﻧﺪﮔﻲ آﻳﺖاﷲ« ]‪ ،[LIFE OF THE AYATOLLAH‬ص‪1999) 66 .‬م(‪] ،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬زﻧﺪﮔﻲ آﻳﺖاﷲ«[ )ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷﺎه‬
‫»ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺣﺠﺘﻴﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﺣﻠﺒﻲ و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﻜﺎر او را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺟﺎزه داد ﻣﺒﺎرزة روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از‬
‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ در ‪ ،1334‬رادﻳﻮي ﺗﻬﺮان دﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﺳﻠﺴﻠﻪاي از ﺧﻄﺎﺑﻪﻫﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪،‬‬
‫واﻋﻆ ﻣﺸﻬﻮر اﻳﺮان‪ ،‬زد‪ .(«.‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺔ ﭘﺸﺖ ﺟﻠﺪ ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪة ﻓﻠﺴﻔﻲ در ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻳﺸﺎن ﺻﺮﻳﺤﺎً اذﻋﺎن ﻣﻲداردﻛﻪ‪ ...» :‬و ﻧﻴﺰ در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸﺄن ]آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي[‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮد« ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻓﻠﺴﻔﻲ«‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻋﻠﻲ‬
‫دواﻧﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪] 1382 ،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺧﺎﻃﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ«[‪.‬‬
‫‪ 39‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »دﻳﺪاري از آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي« از ﻋﺒﺎس ﻓﺮوﺗﻦ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ آﺷﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،19‬ص‪) 1334/2/22 ،7-10 .‬ﻛﻪ از ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي درﺗﻬﺮان و در درﺑﺎر ﺷﺎه ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ ﺧﺎدﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺧﻮاﻧﺴﺎري و ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻦ دﻳﺪار‬
‫و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺧﻮد را از ﻓﻠﺴﻔﻲ و اﻗﺪاﻣﺎﺗﺶ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ(‪.‬‬
‫‪ 40‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ﺻﺺ‪77-78 .‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﺔ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﺮوﺟﺮدي« ]اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻓﻠﺴﻠﻔﻲ در ﻫﻨﮕﺎم اﻳﺮاد وﻋﻆ در ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪ[‪ ،‬ﭘﺴﺖ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪) 1334/2/18 ،581‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫اﻳﺮان(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﺧﺎﻃﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪» :‬ﻣﻨﺒﺮﻫﺎي ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺎل ‪ 1334‬ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﻗﺒﻠﻲ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻟﺬا از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﺸﺎن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد«‪» .‬ﺧﺎﻃﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،38‬ص‪ ،202 .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.1‬‬
‫‪ 41‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪ 138-139 .‬و ص‪) 200 .‬ﻛﻪ در آن ﻓﻠﺴﻔﻲ ﭼﻨﻴﻦ از ﻣﺼﺪق اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺪق »ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را ﺧﻄﺮ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺟﺰء ﻣﻠﺖ‬
‫اﻳﺮان و ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻤﺮد«‪.‬‬
‫‪ 42‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.200 .‬‬

‫‪10‬‬
 ‫وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﻧﺒﺎﺷﻢ و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ واﺑﺴﺘﮕﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﺎﻛﻢ‪ ،‬در ﻣﻨﺎﺑﺮ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺿﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎرزه ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ ‪ ...‬در ﺳﺎل ‪ 1334‬ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻣﺎه‬
‫ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪ ،‬ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻛﻪ »آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻮاﻓﻖ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ را در‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎه ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از رادﻳﻮ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﻢ؟« اﻳﺸﺎن ﻗﺪري ﻓﻜﺮ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﮔﻮش ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻗﻼً ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ در‬
‫‪43‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻮﺑﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺷﺎه را از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎﻳﺶ آﮔﺎه ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚآﻣﻴﺰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ از واﻛﻨﺶ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﻠﻴﻪ ﻓﻌﺎﻻن ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻲ از آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﺑﺎري ﮔﺮان ﺑﺮ دوش‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و »ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺠﺮي ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد«‪ 44.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ از دﻓﺘﺮ ﺷﺎه درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﻛﺮد و در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺷﺎه ﻧﻈﺮ ﻣﻮاﻓﻖ او را ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮد‪ 45.‬وي ﺳﺎﻳﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺷﻴﻌﻪ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﺮاد ﺧﻄﺎﺑﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮاﺳﻢ روﺿﻪﺧﻮاﻧﻲ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ 46.‬ﻓﻠﺴﻔﻲ از ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ‬
‫‪47‬‬
‫وﻋﺎظ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ و در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎﻳﺶ ﻛﻪ از رادﻳﻮ ﻧﻴﺰ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻻﺧﺮه در دﻫﻤﻴﻦ روز ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‪ ،‬اﻣﻴﺮ اﺳﺪاﷲ اﻋﻠﻢ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر وﻗﺖ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻣﻴﺰان ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﮕﺮان ﺷﺪه ﺑﻮد در ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺧﻮد را از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﻞ اﻣﻨﻴﺖ‬
‫ﻛﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ اﺑﺮاز داﺷﺖ‪ .‬اﻋﻠﻢ در ﻛﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﻢ ﺷﺎه و ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻧﻈﺎﻣﻲ را ﻓﺮﻳﺐ دﻫﺪ و ﻣﺒﺎرزهاي را ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن آﻏﺎز ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﺑﻪ ﻣﺮز ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻛﺸﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﻇﻬﺮ او ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ رادﻳﻮ در ﺳﺮاﺳﺮ‬
‫ﻛﺸﻮر ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﺪ و در ﺑﺴﻴﺎري ﻧﻘﺎط ﺧﺸﻮﻧﺖ و وﺣﺸﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮدم در اﻳﻦ ﺟﺎ و آن ﺟﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻲ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺷﺎه را اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﭼﺎرهاي ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﺧﻮدم ﺑﻲﻣﻼﺣﻈﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻢ و دﺳﺘﻮر ﺑﺪﻫﻢ ﻣﺎدام ﻛﻪ‬
‫‪48‬‬
‫ﻧﻈﻢ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﺸﺪه اﺳﺖ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻦ ﻓﻠﺴﻔﻲ از اداﻣﺔ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲاش آﺳﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺪود ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺷﺎه‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻛﻞ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﻋﻠﻮي ﻣﻘﺪم و ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺗﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر را ﺑﻪ ﻧﺰد ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﻓﻠﺴﻔﻲ را از ﺻﺤﺒﺖ درﺑﺎره ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در‬
‫وﻋﻈﻬﺎي ﺧﻮد ﻛﻪ ﻣﺨﻞ اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺻﺮﻳﺤﺎً از اﻃﺎﻋﺖ از ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺎه ﺳﺮ ﺑﺎز زد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫‪ 43‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 44‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 45‬ﻫﻤﺎن‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺧﻮد و ﺷﺎه را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ او ]ﺷﺎه[ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﻧﻈﺮ ﻣﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻔﻮذ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻛﻪ از رادﻳﻮ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬آﻳﺎ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻫﻢ ﻣﻮاﻓﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ او‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﻜﻮت ﻛﺮد و ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ ،««.‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 46‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 47‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪.201-202 .‬‬
‫‪ 48‬ﻫﻤﺎن )ﺑﺎ ارﺟﺎع ﺑﻪ »ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﺎه‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ اﺳﺪاﷲ اﻋﻠﻢ«‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻃﺮح ﻧﻮ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،1371 ،‬ﺻﺺ‪.‬‬
‫‪.(66-67‬‬

‫‪11‬‬
 ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ‪ ...‬ﭘﺨﺶ رادﻳﻮﻳﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ‬
‫آﺧﺮ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻢ ‪ ...‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻮﻳﻢ آﺑﺮوي اﺳﻼم و‬
‫‪49‬‬
‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﻲرود و ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﻪ اﻳﺮاد ﺧﻄﺎﺑﻪﻫﺎﻳﺶ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺎه رﻣﻀﺎن اداﻣﻪ‬

‫داد و از ﺑﺎزداﺷﺖ ﺑﺮ ﺣﺬر ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از آن ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺷﺎه ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮاي اﻳﺮاد ﺧﻄﺒﻪ‬
‫در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎه‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﻧﻔﻮذﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪50‬‬
‫ﻣﻨﺒﺮﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد‪ ،‬دﻋﻮت ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪن‬

‫ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺪ‪ 51.‬در ﺳﻮﻣﻴﻦ‬
‫ﻫﻔﺘﺔ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺮﺗﻴﭗ‬
‫ﺗﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﺶ دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن )ﺣﻀﻴﺮةاﻟﻘﺪس( در ﺗﻬﺮان را ﻛﻪ از اﻣﺎﻛﻦ‬
‫ﻣﻘﺪس ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﻐﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ 52.‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻳﻦ‬
‫رﺧﺪاد‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺳﻮي ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﻲ‪ 53‬ﭘﻴﺎﻣﻬﺎي‬
‫ﺗﺒﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺷﺎه‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي و ﻓﻠﺴﻔﻲ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ 54.‬در ‪ 31‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1334‬ﻫﻴﺄﺗﻲ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻤﺎﺷﺎي‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن )‪(1334‬‬
‫ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﻧﺎدر ﺑﺎﺗﻤﺎﻧﻘﻠﻴﭻ‪ ،‬و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺗﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﮔﻨﺒﺪ‬
‫ﺣﻀﻴﺮةاﻟﻘﺪس ﻧﻈﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ‪ 55.‬ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻗﻢ‪ ،‬در ﭘﻲ اﻳﻦ اﻗﺪام‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاي ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻳﻦ »ﺑﻴﺖاﻟﻔﺴﺎد« را‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻗﺮار داد و اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ »ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻬﺎت ﺧﺎﺻﻪ ﺣﻀﺮت ]ﻣﻬﺪي[ ‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻮرد‬
‫‪56‬‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻫﻤﺎﻳﻮﻧﻲ ﻧﻴﺰ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ 49‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪.205-207 .‬‬

‫‪ 50‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ .209 .‬ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎه ﺗﻬﺮان اﻛﻨﻮن ﻣﺴﺠﺪ اﻣﺎم ﻧﺎم دارد‪.‬‬
‫‪ 51‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ ،201 .‬ﻛﻪ در آن ﻓﻠﺴﻔﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﮕﺎرد‪» :‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ در ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎه و ﭘﺨﺶ آن از رادﻳﻮ‪ ،‬ﻣﻮج ﻋﺠﻴﺒﻲ در ﻣﻤﻠﻜﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮد‬
‫و ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ آن ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺳﺘﻢ دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎن ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺻﺤﺒﺖ از ﺿﺮورت ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ و آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺑﻮد«‪.‬‬
‫‪ 52‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ »ﺣﻀﻴﺮةاﻟﻘﺪس« ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را اﺷﻐﺎل ﻛﺮدﻧﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﺔ ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 1334/2/16 ،3571‬و »ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ وﻳﺮان ﺷﺪ«‪ ،‬ﻃﻠﻮع‪ .1334/3/4 ،‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺑﺰرﮔﻲ از اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 53‬آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺮوﺟﺮدي از رﻫﺒﺮان اﺻﻠﻲ روﺣﺎﻧﻴﻮن اﻳﺮان در دﻫﻪﻫﺎي ‪ 1320‬و ‪ 1330‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ص‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ‬
‫و ﻫﻔﺖ‪.‬‬
‫‪ 54‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺗﻠﮕﺮاف آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎه اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻫﻤﺎﻳﻮﻧﻲ و ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﺮوﺟﺮدي«‪ ،‬ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ در روزﻧﺎﻣﻪ ﺷﻮري‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪،52‬‬
‫‪1334/2/19‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﭘﻴﺎﻣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺆﺛﺮ رد و ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ«‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،690‬ص‪،111-112 .‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ص‪ 77 .‬ﻛﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد روز ﺣﻤﻠﻪ از آن ﭘﺲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 55‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ .87 .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﺣﻀﻴﺮةاﻟﻘﺪس آﻏﺎز ﺷﺪ؛ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺑﺎﺗﻤﺎﻧﻘﻠﻴﭻ اوﻟﻴﻦ ﻛﻠﻨﮓ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ زد«‪،‬‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪) 1334/2/31 ،‬ﻛﻪ ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﺗﻤﺎﻧﻘﻠﻴﭻ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺿﺮﺑﻪ را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن وارد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺨﺘﻴﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد و ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻣﺤﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد(‪ .‬ﺑﺨﺘﻴﺎر ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﻼﻗﺎت ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺑﺨﺘﻴﺎر ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي«‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻞ‪،‬‬
‫‪) 1334/5/29‬ﻛﻪ ﮔﺰارش داد ﺑﺮوﺟﺮدي از ﺑﺨﺘﻴﺎر ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻋﻤﺎﻟﺶ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺗﺸﻜﺮ ﻛﺮد(‪.‬‬
‫‪» 56‬ﻧﺎﻣﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻗﻢ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﺔ ﺳﺘﺎرة اﺳﻼم‪ .1334/3/27 ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻟﺤﻨﻲ ﻇﺎﻫﺮاً در ﺻﺪد اﺛﺒﺎت اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻫﻤﺔ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻋﻢ از ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1336‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از اﺷﻐﺎل ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻃﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬

‫‪12‬‬
‫واﻗﻌﺔ اﺷﻐﺎل ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ از ﭘﻮﺷﺶ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺣﻤﻼت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺧﺎرج از ﺗﻬﺮان ﺷﺪ‪ .‬در روز ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺮداد ‪ ،1355‬در روﺳﺘﺎي ﻫﺮﻣﺰدك ﻳﺰد‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫‪57‬‬
‫ﻧﻮزده ﺗﺎ ﻫﺸﺘﺎد ﺳﺎل ﺳﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن را ﺑﺎ ﺑﻴﻞ و ﺗﺒﺮ ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺪسﺗﺮﻳﻦ اﻣﺎﻛﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻤﻼت و ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در‬
‫روﺳﺘﺎﻫﺎي اﻃﺮاف ﺷﻴﺮاز ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺬﻫﺐ اﺟﺒﺎري ‪ 800‬ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺒﺎً ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻣﻀﺎ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻣﺤﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ 58.‬در رﺷﺖ‪ ،‬آﺑﺎده‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬ﺗﻜﻮر و ﺣﺼﺎر‪ ،‬رﺿﺎﻳﻴﻪ )اروﻣﻴﻪ ﻓﻌﻠﻲ(‪ ،‬ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﻛﺮج و ﻣﺎهﻓﺮوزك‪،‬‬
‫اﻣﻼك ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻨﺎزل و دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎري و ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻏﺎرت‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ 59.‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻛﻪ ﺗﺎزه‬
‫‪60‬‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻧﺞ و ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻫﻤﺪردي ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﺔ اﻓﺮاﻃﻴﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻓﺎرس‪ ،‬ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﻫﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻗﺪام ﻋﻠﻴﻪ آﺷﻮﺑﮕﺮان ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺗﺤﺮﻳﻚﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدن ﻣﺘﻬﻢ‬
‫‪61‬‬
‫ﮔﺸﺖ و از ﻛﺎر ﺑﺮﻛﻨﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .3-3‬ﭼﺎرهﺟﻮﻳﻲ ﺑﺮاي »ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن«‬

‫ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺜﻬﺎي آﺗﺸﻴﻨﻲ درﺑﺎرة ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﻠﻲ دﺳﺖ زدﻧﺪ‪ .‬در روز ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ‪ 19 ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎه ‪ ،1334‬ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﺻﻔﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻗﺰوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫‪62‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي و ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﻻﻳﺤﻪاي درﺑﺮدارﻧﺪة راهﺣﻠﻲ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻣﺎدة ‪ -1‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺎﺑﻴﻬﺎ و واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ از ازﻟﻲ و ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻮده و‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻋﻼم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺎدة ‪ -2‬از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﺗﻈﺎﻫﺮ و ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺰه‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ ﻣﺠﺮد از دو ﺗﺎ ده ﺳﺎل و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺎدة ‪ -3‬اﻣﻮال ﻏﻴﺮﻣﻨﻘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮاﻛﺰ اﺟﺘﻤﺎع و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻋﻮاﻳﺪ آن‬
‫ﻛﻪ ﺻﺮف اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮﻃﺔ اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ و اﺷﺎﻋﺔ ﻣﻌﺎرف دﻳﻨﻲ و اﺻﻮل ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﻲ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﻛﺎﻧﺎدا‪» ،‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ« ]‪) ،[THE BAHÁ’Í WORLD‬ج‬
‫ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪1954-1963 ،‬م(‪ ،‬ص‪] ،295 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺳﻴﺰدﻫﻢ«[‪.‬‬
‫‪ 57‬وﻳﻠﻴﺎم ﺳﻴِﺮس‪» ،‬ﻓﺮﻳﺎدي از ﻗﻠﺐ‪ :‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان« ]‪ ،[A CRY FROM THE HEART: THE BAHÁ’ÍS IN IRAN‬ص‪1982) 57 .‬م(؛ اﻟﻴﺎس ﻇﻬﻮري‪» ،‬ﻧﺎﻣﻬﺎ و‬
‫ارﻗﺎم‪ :‬راﻫﻨﻤﺎي ﻣ‪Ĥ‬ﺧﺬ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ« ]‪) ،[NAMES AND NUMBERS: A BAHA’I HISTORY REFERENCE GUIDE‬داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﻳﻨﺘﺮز‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪(1994 ،‬‬
‫ص‪] 197 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪»:‬ﻧﺎﻣﻬﺎ و ارﻗﺎم«[‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »دادرﺳﻲ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻳﺰدي اداﻣﻪ دارد«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺤﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪1335/4/12 ،44‬؛ »ﻣﺘﻦ دﻳﻮان‬
‫ﺟﻨﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻳﺰدي ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺤﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪.1335/4/26 ،44‬‬
‫‪ 58‬ﺑﺮاي »ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺣﺎدﺛﻪ ﺷﻴﺮاز‪ ،‬آﺑﺎده و اردﺳﺘﺎن«‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺳﺘﺎره اﺳﻼم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪.1334/4/10 ،175‬‬
‫‪ 59‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻬﺎ و ارﻗﺎم«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،57‬ﺻﺺ‪.196-197 .‬‬
‫‪» 60‬ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ«‪ ،‬ﺗﻬﺮان ﻣﺼﻮر‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪.1334/2/22 ،611‬‬
‫‪» 61‬اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻓﺎرس ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪ ،‬ﺳﺘﺎره اﺳﻼم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 1334/4 /24 ،177‬و »ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺣﺎدﺛﻪ ﺷﻴﺮاز‪ ،‬آﺑﺎده و اردﺳﺘﺎن«‪ ،‬ﺳﺘﺎره اﺳﻼم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪،175‬‬
‫‪.1334/4/10‬‬
‫‪» 62‬اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ﺻﺺ‪77-80 .‬؛»ﺧﺎﻃﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،38‬ص‪.207‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ﻣﺎدة ‪ -4‬اﻓﺮادي ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ در دواﻳﺮ دوﻟﺘﻲ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ از اﻳﻦ‬
‫‪63‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ از ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﻲ اﺧﺮاج و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺨﺪام ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻻﻳﺤﺔ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻋﺪم ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻻﻳﺤﺔ ﺻﻔﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ دوﻟﺖ از واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮة ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮدن ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه در آن ﻻﻳﺤﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ داد‪.‬‬

‫در ‪ 26‬ارﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1334‬اﻋﻠﻢ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر وﻗﺖ‪ ،‬ﻻﻳﺤﻪاي را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻃﻲ آن اﺳﺘﺎﻧﺪاران و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاران‪ ،‬در‬
‫ﭘﻴﺮوي از ﺗﺼﻤﻴﻢ دوﻟﺖ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺿﺪ ﻣﺬﻫﺒﻲ اﻗﺪام ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻻﻳﺤﺔ دوﻟﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎً از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺧﻼﻟﮕﺮ ﺧﻮدداري ﻛﺮده و ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫رﺳﺎﻧﻴﺪن وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﻲ را دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎزد و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﻋﻠﻢ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺪاﺑﻴﺮي‬
‫ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﻣﻮارد ﻣﻄﺮوﺣﻪ در ﻻﻳﺤﻪ ﺻﻔﺎﻳﻲ اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻋﻠﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺎﺳﺦ داد ﻛﻪ دوﻟﺖ آﻣﺎده ﻫﻤﻜﺎري اﺳﺖ وﻟﻲ‬
‫‪64‬‬
‫ﻓﻘﻂ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن‪.‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﺷﺎﻫﻜﺎر‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎي دوﻟﺖ در ﻣﻮرد وﺟﻮه ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻻﻳﺤﺔ ﺻﻔﺎﻳﻲ راهﺣﻠﻲ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻦ را‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد‪ 65.‬وي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﻻﻳﺤﻪ ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ اﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ اﺻﻼح ﺷﺪه و ﺟﻤﻠﻪ زﻳﺮ را در ﺑﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪:‬‬

‫از ﺗﺸﻜﻞ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ اﺧﻼﻟﮕﺮي ﻧﻤﻮده و ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺗﺨﺎذ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﭼﻮن وﺟﻮدﺷﺎن ﺑﺮ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﻮﺟﺐ اﺧﻼل ﻧﻈﻢ و اﻣﻨﻴﺖ و ﺑﺮ ﺧﻼف دﻳﻦ‬
‫‪66‬‬
‫ﻣﺒﻴﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ در ﻣﺼﻮﺑﺔ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺠﻠﺲ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪه ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﺼﻮﺑﺔ ﻣﺰﺑﻮر اﻋﻼم ﻣﺬﻫﺐ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬
‫ﻛﻪ ﺷﻴﻌﺔ ﺟﻌﻔﺮي اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻼً ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ -‬دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎن رﻫﻴﺎﻓﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻋﻠﻢ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر وﻗﺖ‪ ،‬ﺻﺎدر ﻛﺮد ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﻣﺤﻠﻲ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ »ﻣﺮاﻛﺰ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺘﻨﻪ دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﻮي و ﻣﺎﻳﻪ اﺧﻼل اﻣﻨﻴﺖ و اﻧﺘﻈﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻨﺤﻞ« ﻛﻨﻨﺪ‪ 67.‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﺔ اﻋﻠﻢ ﺿﻤﻦ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي آﺷﻜﺎر دوﻟﺖ ﻋﻠﻴﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﺣﺎﻣﻴﺎﻧﺸﺎن در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ‬

‫‪ 63‬در ﻣﻮرد ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻣﺬاﻛﺮات ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ﺻﺺ‪78-80 .‬؛ ﺑﺮاي ﻣﺘﻦ ﻻﻳﺤﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺧﺎﻃﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ«‪ ،‬رك‪.‬‬
‫زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،38‬ص‪ ،207‬ﻛﻪ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﺔ ﻛﻴﻬﺎن ﻣﻮرخ ‪ ،1334/2/20‬ﺷﻤﺎره ‪ 3575‬ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺻﻔﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ را ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺮوﺟﺮدي ﺗﻘﺪﻳﻢ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻤﺎﻛﺎن ﺑﺮ اﺟﺮاي ﺑﻨﺪ ﭼﻬﺎرم ﻻﻳﺤﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﺻﺐ دوﻟﺘﻲ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﺻﺮار ورزﻳﺪ )»اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ﺻﺺ‪-83 .‬‬
‫‪ .(80‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪) 1334/2/26 ،8677‬ﻛﻪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻧﺤﻼل‬
‫ﻣﺮاﻛﺰ و اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﺿﺪﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﺮ ﻫﻢ زدن ﻧﻈﻢ ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ(‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﺗﺄﺧﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﺎ ﻻﻳﺤﺔ ﺻﻔﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎرﺿﺎﻳﻲ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،38‬ص‪ ،210 .‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻋﻠﻲ دواﻧﻲ‪،‬‬
‫»زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ زﻋﻴﻢ ﺑﺰرگ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺸﻴﻊ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي«‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﻄﻬﺮ‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪» :1370 ،‬ﭘﺲ از ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬رواﺑﻂ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي‬
‫و درﺑﺎر و دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺳﺮدي ﮔﺮاﻳﻴﺪ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ و ﻳﺄس ﺑﺮ ذﻫﻦ اﻳﺸﺎن ﺣﺎﻛﻢ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺷﺎه و دوﻟﺖ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺘﻬﺎي آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي وﻗﻌﻲ ﻧﻤﻲﻧﻬﺎدﻧﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻨﺎﻳﻪآﻣﻴﺰ و ﺑﻌﻀﺎً ﻣﻮﻫﻦ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻧﮕﺮاﻧﻲ و رﻧﺠﻴﺪﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﺸﺎن را در واﭘﺴﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻋﻤﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪» 64‬اﺧﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ص‪.80 .‬‬
‫‪ 65‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 66‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪.80- 81 .‬‬
‫‪ 67‬ﻫﻤﺎن‪ .‬ص‪.81 .‬‬

‫‪14‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ دوﻟﺖ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﻗﺪام در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﻮر و اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﻲ را ﺑﻪ »اﻗﺪام« ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ »ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺿﺪ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ«‬
‫‪68‬‬
‫رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬در ﻃﻮل دﻫﺔ ‪ ،1330‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺳﺮدﻣﺪار ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ وزراي‬
‫دوﻟﺖ ﻛﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮد داراي اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻣﻮرد از ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و‬
‫ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ از دوﻟﺖ ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ 69.‬ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖ روﺣﺎﻧﻲ در ﭘﻲ‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺎ آزادي ﻛﺎﻣﻞ اﻫﺪاﻓﻲ را ﻛﻪ از دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﺪاﻧﻬﺎ در دﻫﺔ ‪ 1330‬ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺑﻌﺪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺻﻔﺎﻳﻲ اﻟﺒﺘﻪ در ﭘﻮﺷﺶ زﺑﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي دﻛﺘﺮ‬
‫ﺷﺎﻫﻜﺎر ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ اﺟﺮا درآﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻓﻠﺴﻔﻲ در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪:‬‬

‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ‪ 1334‬ﺷﻤﺴﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را از ﺑﻴﻦ‬
‫‪70‬‬
‫ﺑﺮد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬار آن ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ .4-3‬ﻇﻬﻮر ﺣﺠﺘﻴﻪ‬
‫دﻫﺔ ‪ 1330‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻫﺪ ﻇﻬﻮر اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺠﺘﻴﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺠﺘﻴﻪ‪ 71‬ﻳﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺣﺠﺘﻴﻪ‬
‫‪72‬‬
‫ﻣﻬﺪوﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻃﻠﺒﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ذاﻛﺮزاده ﺗﻮﻻﻳﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺣﻠﺒﻲ‬

‫‪ 68‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ .82 .‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻘﺮر ﻣﻲدارد‪» :‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺻﻞ اول ﻣﺘﻤﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺬﻫﺐ رﺳﻤﻲ اﻳﺮان اﺳﻼم و ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺣﻘﻪ ﺟﻌﻔﺮﻳﻪ اﺛﻨﻲ ﻋﺸﺮﻳﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻔﻬﻮم اﺻﻞ ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻧﺘﺸﺎرات ﺿﺪ دﻳﺎﻧﺖ و ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻧﺠﻤﻨﻬﺎ و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪ ﻓﺘﻨﻪ دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﻮي و ﻣﺨﻞ‬
‫ﻧﻈﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺗﻤﺎم ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا در اﺟﺮاي اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻗﺪام ﻛﺮده ﻣﺮاﻛﺰ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺘﻨﻪ دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﻮي و ﻣﺎﻳﻪ اﺧﻼل‬
‫اﻣﻨﻴﺖ و اﻧﺘﻈﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻨﺤﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ در آﺗﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺟﺪﻳﺖ در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻳﺪ اﻗﺪام و از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ‬
‫و ﻋﻤﻞ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ دﺳﺘﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎً ﭼﻮن اﻗﺪام در اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻣﻮر و اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ دوﻟﺖ اﺳﺖ و دﺧﺎﻟﺖ اﻓﺮاد و دﺳﺘﺠﺎﺗﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﺧﻼل ﻧﻈﻢ و‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ و ﻋﻨﻮان ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺿﺪ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻮد ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻟﻄﻤﻪاي ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت ﻛﺸﻮر ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮاﻳﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻗﺪرت اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫‪ 69‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﺧﻮي‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،17‬ص‪) 79 .‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬رژﻳﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ دوراﻫﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺳﻮ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﺮد ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﻮد ﺑﻮد و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺟﺎزه دﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل اﻣﻮر ﭼﻨﺎن از دﺳﺘﺶ ﺧﺎرج ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮف اﻓﻜﺎر‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺤﻜﻮم ﮔﺮدد«(‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ اﺧﻮي »وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺎرز ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ در دﻫﺔ ‪ 1330‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ‬
‫رﻫﺒﺮي اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ و دوﻟﺖ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﺮد‪ «.‬ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ اﺧﻮي ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﮔﺮﭼﻪ »ﻋﻠﻤﺎ آﺷﻜﺎرا ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻮادث ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ ﺳﻌﻲ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ از اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺧﻮد را در ﻛﻞ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،«.‬ﻫﻤﺎن‪ .‬اﺧﻮي ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ »ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ رﻫﺒﺮان ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪة رﺧﺪادﻫﺎي ﺳﺎل ‪ 1334‬ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ در ﺟﻠﺐ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ و اﺣﺘﺮام دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺒﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻬﺎﻳﺸﺎن در ﺣﻮزة ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬاري ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،«.‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪.79-80 .‬‬
‫‪ 70‬ﺧﺎﻃﺮات ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،38‬ﺻﺺ‪.209-210 .‬‬
‫‪ 71‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻌﻴﺪ اﻣﻴﺮ ارﺟﻤﻨﺪ »ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج‪ :‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ در اﻳﺮان« ]‪ ،[Turban for the Crown: the Islamic Revolution in Iran‬ص‪.‬‬
‫‪] (1988) 157‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«[؛ ﻣﺎﻳﻜﻞ روﺑﻴﻦ‪» ،‬ﺑﺪرون ﺳﺎﻳﻪﻫﺎ‪ :‬اﻓﺮاﻃﻴﻮن ﺧﺸﻮﻧﺘﮕﺮا در اﻳﺮان دوران ﺧﺎﺗﻤﻲ« ] ‪Into the Shawdows:‬‬
‫‪ ،[Radical Vigilantes in Khatami’s Iran‬ص‪] (2001) 13 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬روﺑﻴﻦ«[‪ .‬اﺳﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻟﻘﺐ ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪي »ﺣﺠﺖ« و ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺻﺮﻳﺢ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ ﺑﺎور دارﻧﺪ »ﺑﺎب« ﻫﻤﺎن اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺠﺘﻴﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ و ﮔﺎﻫﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »روﺑﻴﻦ«‪ ،‬ص‪.14 .‬‬
‫‪ 72‬ﺑﻴﻞ ﺳﺎﻣﻲ‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن زﻧﮓ ﺧﻄﺮ ﺳﻮء رﻓﺘﺎرﻫﺎ در اﻳﺮان را ﺑﻪ ﺻﺪا در ﻣﻲآورﻧﺪ« ]‪ ،[Bahá’ís sound the alarm on abuses in Iran‬رادﻳﻮي آزاد‬
‫اروﭘﺎ‪ 22 ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1383‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://www.rferl.org/reports/iran-report/2004/09/31-130904‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 19 :‬ﺗﻴﺮ ‪.(1385‬‬
‫»ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ص‪ 157 .‬ﻛﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻠﺒﻲ دوﺳﺖ ﻧﺰدﻳﻚ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاري ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ‪ 73‬ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮد ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد‪ 74‬و ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻋﻤﺪة ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺎدرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي »دﻓﺎع ﻋﻠﻤﻲ« از ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﻴﻊ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ اﻟﻬﻴﺎت ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﻮد‪ 75.‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ رﻫﺒﺮان ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻬﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي‪ ،‬ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻓﻠﺴﻔﻲ‪،76‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﻣﺮﻋﺸﻲ ﻧﺠﻔﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻴﻼﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻴﺮازي و آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻼﺗﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ 77.‬دﻳﮕﺮ اﻓﺮادي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺣﺠﺘﻴﻪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ‪ 1357‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬رﻫﺒﺮي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ وﻻﻳﺘﻲ و وزﻳﺮ آﻣﻮزش‬
‫‪78‬‬
‫و ﭘﺮورش و رﻳﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ رﺟﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،1349‬ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﻋﻀﺎي ﺣﺠﺘﻴﻪ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ در ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻮد ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ اﻳﺸﺎن در‬
‫ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﮔﺮوه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺧﻼﺻﻪاي از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺪهاي از اﻓﺮاد ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﺑﺎاﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي ﺣﻀﺮت ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم آﻗﺎي ﺣﺎج ﺷﻴﺦ‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﺣﻠﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه اﺻﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﺮام ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ‪ ،‬ﺟﻠﺴﺎت ﻣﻨﻈﻤﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ داده و در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ آﻣﻮزﻧﺪهاي ﺗﺪرﻳﺲ و اﻓﺮاد را ﺑﺎ ﻣﻘﺎم ﺷﺎﻣﺦ ﺣﻀﺮت وﻟﻲ ﻋﺼﺮ ‪ ...‬آﺷﻨﺎ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ‪ ...‬داﻣﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ‬
‫ﺟﻠﺴﺎت از ﺗﻬﺮان و اﺻﻔﻬﺎن و ﻣﺸﻬﺪ و ﺷﻴﺮاز ‪ ...‬ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ دﻫﺎت دوردﺳﺖ ﻛﺸﺎﻧﻴﺪه ‪ ...‬و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را ﺑﻪ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ]ﻛﻨﻨﺪ[‪...‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺳﭙﺲ از آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫اوﻻً ﻧﻈﺮ ﻣﺒﺎرك ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻋﺪه و اﻗﺪام آﻧﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ آﻧﺎن و ﺗﻘﻮﻳﺖ آﻧﺎن‬
‫ﭼﻪ ﺻﻮرﺗﻲ دارد؟ ﺛﺎﻟﺜﺎً آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان در ﺻﻮرت ﻟﺰوم از وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻴﻪ دراﻳﻦ راه ﺗﺼﺮف ﻧﻤﻮد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﺳﺘﺪاﻋﺎ‬
‫آﻧﻜﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺒﺎرك را ﺻﺮﻳﺤﺎً اﻣﺮ ﺑﻪ اﺑﻼغ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻮرد ﺗﻘﺪﻳﺮ و رﺿﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻜﺎري و ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﺮﺿﻲ دل وﻟﻲ‬
‫ﻋﺼﺮ )ﻋﺠﻞ اﷲ ﻓﺮﺟﻪ( اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻣﺠﺎزﻧﺪ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ از وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻴﻪ ‪ ...‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻟﺰوم‬
‫ﻣﺠﺎزﻧﺪ‪ ،‬از ﺛﻠﺚ ﺳﻬﻢ ﻣﺒﺎرك اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ آﻧﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت اﺷﺨﺎص ﻣﻌﺘﻤﺪ و اﮔﺮ‬
‫‪79‬‬
‫ﺟﻨﺎب ﻣﺴﺘﻄﺎب ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم آﻗﺎي ﺣﻠﺒﻲ )داﻣﺖاﻟﺒﺮﻛﺎﺗﻪ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت اﻳﺸﺎن وﺟﻮه داده ﺷﻮد ‪...‬‬

‫‪ 73‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »روﺑﻴﻦ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ص‪.13 .‬‬

‫‪» 74‬ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،16‬ص‪ .120 .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻓﻴﺸﺮ و ﻣﻬﺪي ﻋﺎﺑﺪي‪» ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺒﺎﺣﺜﻪﮔﺮ‪ :‬ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﺳﻨﺖ و‬
‫ﭘﺴﺖ ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ« ]‪ ،[DEBATING MUSLIMS: CULTURAL DIALOGUES IN POST-MODERNITY AND TRADITION‬ص‪.(1990) 49 .‬‬
‫‪ 75‬ﻣﺪﺧﻞ »ﺣﺠﺘﻴﻪ«‪ ،Hojjatiyeh،‬داﻧﺸﻨﺎﻣﻪ اﻳﺮاﻧﻴﻜﺎ‪ ،‬ص‪ ،426 .‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‪) http://www.Bahá’í.org/persecution/iran/iranica2‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 7 :‬ﺗﻴﺮ ‪.(1385‬‬
‫‪ 76‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻓﻴﺮوز ﻛﺎﻇﻢ زاده‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان‪ :‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺳﺮﻛﻮب« ]‪ ،[The Bahá’ís in Iran: Twenty Years of Repression‬ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﮕﺎه‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﻮﺳﻜﻮل ]‪ ،[New School of Social Research Journal‬ژوﺋﻦ ‪] 2000‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻛﺎﻇﻢ زاده«[؛ »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪.34 .‬‬
‫‪ 77‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ‪ http://hojatieh.persianblog.com/1382_5_hojatieh_archive.html‬ﻛﻪ ﮔﺮدآوري ﺳﻠﺴﻠﻪ ﮔﺰارﺷﻬﺎﻳﻲ از ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺎزﺗﺎب‬
‫در ﻣﻮرد اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺠﺘﻴﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺠﺘﻴﻪ‪ ،‬روﻳﺎروﻳﻲ ﻳﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ از وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ« )‪ (1382/5/21‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 78‬ﻣﻨﺼﻮر ﻓﺮﻫﻨﮓ‪» ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ« ]‪ ،[Farhang Replies‬ﻣﻠﺖ ]‪ 27 ،[The Nation‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ ،1982‬ص‪226 .‬؛ »ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪،16‬‬
‫ص‪.120 .‬‬
‫‪»79‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم«‪ ،‬ج ‪ 15 ،2‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1349‬ﺻﺺ‪ .299-300 .‬ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﻈﺮش را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﺘﻴﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و در ﻧﺎﻣﻪاي ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎ ﺣﺠﺘﻴﻪ را ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﺣﺠﺘﻴﻪ ﻋﻤﻼً ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺤﺮاف ﻧﻬﻀﺖ از ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺮاﻧﺪازي رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻋﻼم ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.357 .‬‬

‫‪16‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﺣﺠﺘﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ در ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ درون ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ اﻟﻴﺰ ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ اﻳﺮاﻧﻲ‪» ،‬ﺑﺎزداﺷﺘﻬﺎي ﺳﺮﻳﻊ و ﭘﺮداﻣﻨﺔ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﺣﺒﺲ و اﻋﺪام‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﺷﻲ از دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻔﻮذي ﺣﺠﺘﻴﻪ ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت‬
‫‪80‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻳﺸﺎن داﻧﺴﺖ‪«.‬‬
‫‪81‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺸﺨﺼﻲ از دورة ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺳﺎواك‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت رژﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﻠﺒﻲ از ﺳﺎواك درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺸﻮري‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻘﺮر ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﺎرﻣﻨﺪان و‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎرة ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ‬
‫‪82‬‬
‫و ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﻲ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫در اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ ،1350‬ﺣﺠﺘﻴﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 12000‬ﻋﻀﻮ داﺷﺖ‪ 83‬و ﺣﻮزة ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﺶ را ﺑﻪ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ دﻳﮕﺮ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﻢ داده ﺑﻮد‪ 84.‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﺣﺠﺘﻴﻪ آﻣﻮزش دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺴﺘﻬﺎي ﻣﻬﻤﻲ در ﺳﺎﻟﻬﺎي‬
‫‪85‬‬
‫آﻏﺎزﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬رﻫﺒﺮان ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ و ﺗﺮدﻳﺪ درﺑﺎرة ﻧﻘﺶ ﺣﺠﺘﻴﻪ و ﺗﺪاوم ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮوه ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﺟﻨﺘﻲ‪ ،‬اﻣﺎم ﺟﻤﻌﺔ ﻗﻢ‪ ،‬ﻃﻲ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮح ﭘﺮﺳﺸﻬﺎﻳﻲ اﻧﺘﻘﺎدي درﺑﺎرة‬
‫»ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ« ﭘﺮداﺧﺖ و ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪:‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﺳﺎﺑﻘﺎً در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﺳﻼم ﺧﻄﺮ دارﻧﺪ و ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﻢ‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺧﻄﺮ دارﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻨﺪ و ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻴﻢ و ﺑﻌﺪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪﻫﺎي‬
‫آﻧﻬﺎ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد وﻟﻴﻜﻦ ﺷﻤﺎ ﺷﺎﺧﻪ و ﺑﺮﮔﻬﺎي آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺑﺮﻳﺪﻳﺪ ‪] ...‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن[ اﻣﺮوز در ﺟﻮ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري‬

‫‪» 80‬ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،16‬ص‪.120 .‬‬

‫‪ 81‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان‪ :‬ﮔﺰارش آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ« ] ‪THE BAHÁ’Í S OF IRAN: A REPORT ON THE‬‬
‫‪ ،[PERSECUTION OF A RELIGIOUS MINORITY‬ص‪1982) 83 .‬م( ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﮔﺰارش ج‪.‬ب‪.‬ب‪ .‬درﺑﺎرة آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ«[ ﺑﺮاي‬
‫روﻧﻮﺷﺖ ﻧﺎﻣﺔ ﻳﻚ ﻣﻘﺎم اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺳﺎواك در ﻣﻮرد اﻧﺠﻤﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻮرخ آﺑﺎن‪/‬آذر ‪) 1351‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ رﺋﻴﺲ اﻧﺠﻤﻦ »ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺒﺎرزه ‪...‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺳﺎواك در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﻬﺎي ﻻزم ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد« و ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﻗﺪاﻣﺎت آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ و اﺧﻼﻟﮕﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺔ ﭘﺮوﻳﺰ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ وزﻳﺮ درﺑﺎر »درﺑﺎرة ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻚ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ« ﻛﻪ در‬
‫»ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪ 35 .‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻛﻪ ﺑﺎ دادن اﺟﺎزه ﺑﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺿﺪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮاﻓﻖ اﺳﺖ‪» :‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺨﻞ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪» .(«.‬ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،16‬ص‪ ،120 .‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎواك‬
‫درﺑﺎرة ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻫﻤﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻛﺎﻇﻢ زاده«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪) 76‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﺳﺎواك و ﺣﺠﺘﻴﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ(‪.‬‬
‫‪ 82‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪) 26 .‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ »ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻘﺮرات ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ دوﻟﺖ اﺗﺨﺎذ و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎواك ﺑﻪ اﺟﺮا درآﻣﺪﻧﺪ‪ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺸﻮري ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد را ذﻛﺮﻛﻨﻨﺪ و‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺬاﻫﺐ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺳﺘﺨﺪام ﺷﻮﻧﺪ‪.(.‬‬
‫‪ 83‬ﻧﺎزﻳﻼ ﻗﺎﻧﻌﻲ‪ -‬ﻫﺮﻛﺎك‪» ،‬اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻗﻮﻣﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪ :‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬاري ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ اﻳﺸﺎن در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ« ] ‪Ethnic and Religious Groups in the Islamic Republic of Iran: policy suggestions for the‬‬
‫‪ ،[integration of minorities through participation in public life,‬ص‪» ،13 .‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﺮﻋﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ و ارﺗﻘﺎي ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪:‬‬
‫ﮔﺮوه ﻛﺎري ﺑﺮرﺳﻲ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎ« ] ‪UN SUB-COMMISSION ON PROTECTION AND PROMOTION OF HUMAN RIGHTS: WORKING GROUP ON‬‬
‫‪ ،[MINORITIES, U.N. Doc. E/CN.4/Sub.2/AC.5/2003/WP.8‬ص‪ 5) ،13 .‬ﻣﻪ ‪.(2003‬‬
‫‪ 84‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺣﺠﺘﻴﻪ در ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن و ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺷﻌﺒﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﻤﻦ ﻧﻴﻚ اﻧﺪﻳﺶ‪» ،‬ﻧﺒﺮد ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ‪ :‬اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺠﺘﻴﻪ«‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‬
‫‪) http://www.iranbozorg.com/Articles/Hojjattiyeh.pdf‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 22 :‬ﺗﻴﺮ ‪.(1385‬‬
‫‪ 85‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﺧﻞ »ﺣﺠﺘﻴﻪ«‪ ،‬داﻧﺸﻨﺎﻣﻪ اﻳﺮاﻧﻴﻜﺎ‪ ،‬ص‪ ،427 .‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://www.Bahá’í.org/persecution/iran/iranica2‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 7 :‬ﺗﻴﺮ ‪) (1385‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ »در ﻓﺎﺻﻠﻪ دو دﻫﺔ ‪ 1330‬و ‪ 1350‬ﺷﻤﺎر ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ‪ ...‬در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ و آﻣﻮزﺷﻲ ﺣﺠﺘﻴﻪ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﻧﺪ«(‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﻀﺎي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺿﺪ اﺳﻼم ﻣﺠﺎل ﺗﻨﻔﺲ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻵن‬
‫‪86‬‬
‫رﺳﺎﻟﺘﺘﺎن در اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﭼﻴﺴﺖ؟ رﺳﺎﻟﺖ ﺳﺎﺑﻘﺘﺎن ﻣﺤﺮز‪ ،‬رﺳﺎﻟﺖ اﻣﺮوزﺗﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺣﺠﺘﻴﻪ در زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ در ﻇﺎﻫﺮ از ﺻﺤﻨﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﺤﻮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد در ﻣﻴﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻛﺸﻮر اداﻣﻪ داد‪ 87.‬ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬از زﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎب اﺣﻤﺪيﻧﮋاد ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‪،‬‬
‫ﮔﺰارﺷﻬﺎ ﺣﺎﻛﻲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ دوﺑﺎرة اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺠﺘﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻧﺸﻌﺎب اﻓﺮاﻃﻲﺗﺮ آن ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻣﻬﺪوﻳﺖ )ﻛﻪ‬
‫‪88‬‬
‫ﺑﺎور ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﺘﻈﺎر و ﻇﻬﻮر ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪي‪ ،‬اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ‪ ،‬دارﻧﺪ( ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ دﻫﻪﻫﺎي‪ 1330‬و ‪1340‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺷﻴﻌﻪ در آﺳﺘﺎﻧﺔ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت از‬
‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮد و از ﻣﻌﺪود ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ آﻳﺖاﷲ‬
‫ﺑﺮوﺟﺮدي را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻢ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ 89.‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از راﺑﻄﻪاش ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ‬
‫ﺑﺮوﺟﺮدي ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻳﺸﺎن در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺳﺎل ‪ 1334‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي را ﺑﻪ آن اﻧﺪازه ﻛﻪ اﻣﻴﺪ داﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آورد‪ 90.‬ﻳﻜﻲ از زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎن‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي وي از آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﻦ ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﻧﺰد اﻳﺸﺎن ﻣﻲرﻓﺘﻢ و اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮدم ﺗﺎ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دوﻟﺖ از وﺟﻮد ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﭘﺎك ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬روز ﺑﻌﺪ اﻳﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ‬
‫‪91‬‬
‫ﻛﻠﻲ ﺑﻲﻋﻼﻗﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺖ آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي در ﻓﺮوردﻳﻦ ﻣﺎه ‪ ،1340‬ﺷﻤﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن اﻳﺮان آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ‪ 92.‬در ﻣﻬﺮ ﻣﺎه ‪ ،1340‬دوﻟﺖ ﻻﻳﺤﺔ اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي اﻳﺎﻟﺘﻲ و وﻻﻳﺘﻲ را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ 86‬ﺧﻄﺒﺔ ﻣﺰﺑﻮر در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﻧﺠﻤﻦ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ روﺷﻦ ﻛﻨﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪،16565‬‬
‫‪.1360/8/10‬‬
‫‪ 87‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »روﺑﻴﻦ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ﺻﺺ‪.25-31 .‬‬
‫‪ 88‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »روﺑﻴﻦ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ﺻﺺ‪28-31 .‬؛ ﺑﻴﻞ ﺳﺎﻣﻲ‪» ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺎﻳﺔ ﻧﮕﺮاﻧﻲ اﺳﺖ«‪ ،‬رادﻳﻮ‬
‫آزاد اروﭘﺎ‪/‬رادﻳﻮ آزادي‪ 11 ،‬ژوﻳﻴﻪ ‪ ،2006‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‪http://www.rferl.org/featuresarticle/2006/07/e2b8d3d9-86c4-44c0-ba75-‬‬
‫‪) 904d637c29b6.html‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 14 :‬ﻣﻬﺮ ‪.(1385‬‬
‫‪ 89‬ﺣﻤﻴﺪ اﻟﮕﺎر‪» ،‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﺔ ﻣﺨﺘﺼﺮ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ« ]‪ ،[A BRIEF BIOGRAPHY OF IMAM KHOMEINI‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‬
‫‪) http://www.wandea.org.pl/khomeini-pdf/khomeini-biography.pdf‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 7 :‬ﺗﻴﺮ ‪] (1385‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬اﻟﮕﺎر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ«[‪،‬‬
‫ﺻﺺ‪) 5-6 .‬ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻌﻨﻮي و ﻓﻜﺮي در ﻗﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪.(1301-1341‬‬
‫‪ 90‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪) 6 .‬ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‪ :‬ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻌﻨﻮي و ﻓﻜﺮي در ﻗﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ .(1301-1341‬ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬ﻣﻌﻴﻦ در »زﻧﺪﮔﻲ آﻳﺖاﷲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪،38‬‬
‫ص‪ ،67 .‬ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »ﺣﻠﺒﻲ )ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺣﺠﺘﻴﻪ( و دﻳﮕﺮان ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻋﺎﻟﻴﻤﻘﺎﻣﻲ ﭼﻮن آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﻓﺘﻮاي ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪ 91‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 92‬اﻟﮕﺎر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،89‬ص‪) 6 .‬ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻣﺒﺎرزه و ﺗﺒﻌﻴﺪ‪.(1343-1357 ،‬‬

‫‪18‬‬
‫ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺘﺐ آﺳﻤﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ 93‬و ﺷﺮط ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدن و‬
‫ﻣﺮد ﺑﻮدن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﻮد‪ 94.‬ﭘﺎﺳﺦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻓﻮري و ﺑﻲدرﻧﮓ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻃﺮﺣﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺻﺤﻨﺔ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﻔﻮذ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ دوي ﺷﺎه و ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺗﻠﮕﺮام ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻫﺸﺪار دادﻧﺪ ﻛﻪ از ﻧﻘﺾ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫‪95‬‬
‫اﺳﻼم و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻧﺪ‪ ....‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻼت آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ وﻗﻌﻲ ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد و ﺑﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﺶ اداﻣﻪ داد‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺎرزي را در ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و اداﻣﺔ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ رﻫﺒﺮان ﻣﺬﻫﺒﻲ از دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﻛﺸﻮر‪ ،‬آﻳﺖاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﻛﻪ در آذر ﻣﺎه ‪ ،1341‬ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻔﺖ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ از ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻻﻳﺤﺔ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬دوﻟﺖ را وادار ﺑﻪ اﻟﻐﺎي ﻻﻳﺤﻪ‬
‫‪97‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪ 96.‬اﻳﻦ ﭘﻴﺮوزي ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪاي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺎه ﺷﺪ‪.‬‬

‫از ‪ 1334‬ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻲوﻗﻔﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪،‬‬
‫ﻛﻠﻴﻤﻴﺎن و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اداﻣﻪ ﻛﺮد‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻄﺮ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و ﻋﻮاﻣﻞ آن را ﻳﺎدآور ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺮ اﺳﻼم وارد‬
‫‪98‬‬
‫آﻣﺪه را ﻳﺎدآور ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ اﻓﺮاد ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي؛ وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ وﻻﻳﺘﻲ‬
‫‪99‬‬
‫و وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ رﺟﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫‪ 93‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 94‬اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ج ‪ ،1‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ و اﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ« )‪WRITINGS AND DECLARATIONS OF IMAM ] ،(1320-1357‬‬
‫‪ ،[KHOMEINI‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﻤﻴﺪ اﻟﮕﺎر )‪] (1981‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ‪ ،[«1‬ص‪.16 .‬‬
‫‪» 95‬اﻟﮕﺎر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،89‬ص‪) 6 .‬ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻣﺒﺎرزه و ﺗﺒﻌﻴﺪ‪.(1343-1357 ،‬‬
‫‪ 96‬ﻫﻤﺎن؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ‪ ،«1‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،94‬ص‪ 16‬و ﺻﺺ‪ ،161-162 .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪) 151‬ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ ،S.H.R‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‪،‬‬
‫ﺻﺺ‪ 142 -187 .‬ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ(‪.‬‬
‫‪» 97‬اﻟﮕﺎر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،89‬ص‪) 6 .‬ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻣﺒﺎرزه و ﺗﺒﻌﻴﺪ‪ .(1343-1357 ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻏﺮور از اﻳﻦ ﭘﻴﺮوزي ﻳﺎد‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪» :‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن رﻓﺎه ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و ﺗﻀﻴﻴﻊ ﺣﻘﻮق ﺿﻌﻔﺎء ]ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ؟[ دﺳﺖ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ وادارﺷﺎن ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ از اﻋﻤﺎل‬
‫ﻧﺎﺻﻮاب ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻧﺪ‪ -‬ﻫﺮﮔﺎه ﻳﻚ اﻋﺘﺮاض ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ‪ ...‬اﻳﺸﺎن ﻋﻘﺐ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﻮرد ﻋﻠﻤﺎي ﻗﻢ اﺟﺘﻤﺎع ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺘﻔﻖ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و دﻳﮕﺮ وﻻﻳﺎت ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﺸﺎن از اﻳﺸﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ اﻳﺮاد ﺧﻄﺎﺑﻪﻫﺎ وﺣﺪت ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن داﻧﺪ‪ ،‬رژﻳﻢ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﺮد و آن ﻻﻳﺤﻪاي‬
‫را ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آن ﻣﻌﺘﺮض ﺑﻮدﻳﻢ اﻟﻐﺎء ﻧﻤﻮد‪» «.‬اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ‪ ،«1‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،94‬ص‪.118 .‬‬
‫‪ 98‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »روح ﺧﺪا«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،38‬ص‪132 .‬ﻛﻪ ﺑﻪ »ﮔﺰﻳﺪه ﭘﻴﺎﻣﻬﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ«‪ ،‬ص‪) 81 .‬ﺗﻬﺮان ‪ (1349‬ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ دﻳﮕﺮي‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر واﺿﺢ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ »ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﺮاﻧﺪازي ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ‬
‫را دارد‪«.‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﺮواﻧﺪ آﺑﺮاﻫﺎﻣﻴﺎن‪» ،‬ﺧﻤﻴﻨﻴﺴﻢ« ]‪ ،[KHOMEINISM‬ص‪ .(1993) 124 .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺧﺎﻃﺮات ﺷﻴﺦ ﻣﺼﻄﻔﻲ‬
‫رﻫﻨﻤﺎ« )ﺧﻮاﻫﺮزاده دو ﺗﻦ از اﻋﻀﺎي ﻓﺪاﻳﻴﺎن اﺳﻼم( ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻗﻢ )ﻓﺮوردﻳﻦ‪/‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،(1342‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎواك در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=277838‬‬
‫)ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ :‬ﻣﻬﺮ ‪ .(1385‬اﺗﻬﺎﻣﺎﺗﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺧﺸﻢ ﻣﺮدم ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﻟﻘﺎﺋﺎﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺑﺎزداﺷﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در‬
‫ﺳﺎل ‪ ،1342‬ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن ﺧﻤﺸﮕﻴﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻗﺒﻮر آن زدﻧﺪ )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻜﺴﻬﺎي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺎل ‪،1342‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 99‬ﻣﻨﺼﻮر ﻓﺮﻫﻨﮓ‪» ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ« ]‪ ،[Farhang Replies‬ﻣﻠﺖ ]‪ 27 ،[The Nation‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ ،1982‬ص‪226 .‬؛ »ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪،16‬‬
‫ص‪120 .‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »روﺑﻴﻦ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ص‪.25 .‬‬

‫‪19‬‬
 ‫‪ .4‬اﻧﻘﻼب اﻳﺮان و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫‪ .1-4‬ﻧﺎآراﻣﻴﻬﺎ و ﺣﻤﻼت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫در دﻫﻪﻫﺎي ‪ 1340‬و ‪ ،1350‬ﺷﻤﺎر روزاﻓﺰوﻧﻲ از ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺿﺪ رژﻳﻢ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎران ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺎه را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺒﻌﻴﺪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺳﺎل ‪ ،1343‬وي ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮاﻧﺪازي ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﺷﺎه اداﻣﻪ داد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ »ﻏﺮﺑﺰدﮔﻲ«‪ 100‬در ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺮان ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮي‬
‫ﻧﻤﻮد و اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎري ﻏﺮب در اﻳﺮان ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻗﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻳﺮان و ﻣﺤﺮوم ﻧﻤﻮدن روﺣﺎﻧﻴﻮن از ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺧﻮد در رﻫﺒﺮي دوﻟﺖ و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪،‬‬
‫‪101‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﺗﺎ آﻏﺎز ﺳﺎل ‪ ،1356‬ﻧﻮارﻫﺎي ﻛﺎﺳﺖ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﭘﺨﺶ‬ ‫ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ 102.‬ﮔﺮﭼﻪ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮ ﻟﺰوم ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﺸﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺎﻛﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﻴﺎم اﻳﺸﺎن در ﺳﺎل ‪ 1350‬ﻛﻪ ﺣﺎوي ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﺑﻮد اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬

‫»ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺷﻴﻄﺎن ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اداره ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﻪ اﻧﺤﺮاف‬
‫‪103‬‬
‫ﻛﺸﺎﻧﻴﺪن ﻣﺮدم و ﺗﺸﻮﻳﻖ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﺮك ﻣﻮازﻳﻦ و ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت اﺳﻼم در ﺗﻼﺷﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ زﻳﺎﻧﺒﺎز ﺑﻮدن ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﻏﺮﺑﮕﺮاﻳﺎﻧﺔ ﺷﺎه ﺑﺮاي‬
‫اﻳﺮان ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ ،‬رژﻳﻢ ﺷﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺤﺮان ﻏﺮﺑﺰدﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‬
‫‪104‬‬
‫و ﻃﺮﻓﺪاران آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻋﻠﻴﻪ اﻓﺮاد ﻳﺎ‬ ‫ﻣﻨﺎﻗﺸﻪآﻣﻴﺰ در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ اﺷﺎﻋﺔ ارزﺷﻬﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﺪرﺗﻬﺎي‬
‫‪105‬‬
‫ﻏﺮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪106‬‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﺸﺎن ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮ روي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪن ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺷﺎه اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪107‬‬
‫اﻳﻦ ادﻋﺎﻫﺎ ﺑﺨﺼﻮص ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻃﺮﻓﺪار ﻏﺮب‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺸﺎوران ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 100‬ﺟﻼل آل اﺣﻤﺪ اﺻﻄﻼح ﻏﺮﺑﺰدﮔﻲ را در دﻫﺔ ‪ 1340‬ﻣﻌﻤﻮل ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬وي ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻏﺮﺑﺰدﮔﻲ ﺑﻴﻤﺎرياي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺪان دﭼﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آل اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻌﻴﻒ و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺮ ﻫﻮﻳﺖ اﻳﺮاﻧﻲ و اﻳﺠﺎد واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻏﺮب ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﻼل آل اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﻏﺮﺑﺰدﮔﻲ )‪.(1343‬‬
‫‪ 101‬ﺳﺎﻧﺪرا ﻣﻜﻲ‪» ،‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬اﺳﻼم و روح ﻳﻚ ﻣﻠﺖ«‪،[IRANIANS, PERSIA, ISLAM, AND THE SOUL OF A NATION] ،‬‬
‫)‪ ،(1996‬ﺻﺺ‪] ،273-275 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن«[‪.‬‬
‫‪» 102‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ﺻﺺ‪.276-277 .‬‬
‫‪ »103‬اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ‪ ،«1‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،94‬ص‪.128 .‬‬
‫‪» 104‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ص‪.253 .‬‬
‫‪ 105‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺟﻤﻌﻲ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺧﺮاﺳﺎن درﺑﺎره ﺧﻴﺎﻧﺘﻬﺎي ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ‪ ،1357/12/11 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان )ﻛﻪ اﺷﻌﺎر ﻣﻲدارد‪ :‬ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺪرﺗﻬﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و روﺳﻴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻗﺒﺎل ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻪ دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺘﻪاﻧﺪ و اﻓﺮاد زﻳﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺧﺎﺋﻦ ﺑﻪ اﻳﺮان در زﻣﺎن ﺷﺎه ﻛﻪ در ﭘﺴﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪ :‬اﻣﻴﺮ ﻋﺒﺎس ﻫﻮﻳﺪا‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﺛﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬اﻳﺎدي‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺷﺎﭘﻮر راﺳﺦ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫ﻫِﮋﺑﺮ ﻳﺰداﻧﻲ‪ .‬در اﻳﻦ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬اﻳﻦ ﻧﻘﺎب ﺟﺪﻳﺪ ]ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن[ ﭼﻬﺮه »ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ« ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎر‬
‫و ﻳﺎور ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻏﺎﺻﺐ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﺣﺎﻻ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻣﺼﺮاً ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫و دﺧﺎﻟﺖ دوﻟﺘﻬﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﻪ ﻳﺎرﻳﺸﺎن ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺒﺎرز و ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮان ﻛﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه ‪...‬‬
‫آﻳﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪﻧﺪ دﻳﮕﺮ اﺟﺎزه ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داد ﻛﻪ ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺧﻴﺎﻧﺖ ‪ ...‬اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ«‪.‬‬
‫‪ 106‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 107‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﺮواﻧﺪ آﺑﺮاﻫﺎﻣﻴﺎن‪» ،‬اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو اﻧﻘﻼب«‪ ،‬ص‪) (1982) 432 .‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻬﺎﻳﻲاﻻﺻﻞ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ »ﻣﻮﺟﺐ ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﻳﻌﺎﺗﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزارﻳﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﻃﺒﻘﺔ ﺑﺎﻻي ﻛﺸﻮر دﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﺪة ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي‬
‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺣﻴﻔﺎ و اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ« و ﺷﺎﻳﻌﺎت دﻳﮕﺮ(‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﺪاران واﻗﻌﻲ ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺛﺮوت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺒﻴﺐ ﺛﺎﺑﺖ و ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺟﻠﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻳﻌﺎﺗﻲ داﻣﻦ زد‪ 108.‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎ در دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن و در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر دﭼﺎر ﺑﺤﺮان ﺑﻮد‪ ،‬از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮔﺮوﻫﻲ ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﻴﺎز و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ از ﻣﺰاﻳﺎي ﻧﺎﻣﺤﺪود را در ﻧﺰد اذﻫﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮد و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻐﻠﻲ‬
‫‪109‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻌﺼﺒﺎت‬ ‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫»ﺳﻨﺘﻲ« ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺮان ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﻛﻪ رﻳﺸﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﺮد‪ 110.‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬در‬
‫اﻳﻦ دوره ﻧﻔﺮت اﻗﺸﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺮدم اﻳﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺨﺼﻮص در ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي آﺗﺸﻴﻦ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ‬
‫‪111‬‬
‫ﺷﺪت ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ .2-4‬اﻧﻘﻼب در راه‬
‫در ﺳﺎل ‪ ،1357‬ﺑﺎ ﻓﺰوﻧﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﻈﺎﻫﺮات در ﻃﺮﻓﺪاري از آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﺣﻤﻼت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،1357‬ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﺢ ﻋﻀﻮ ﺣﺠﺘﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺗﻬﺮان و ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻣﺮاﻛﺰ دﻳﮕﺮ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﻬﺎ را ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داده و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي اﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰ را اﺷﻐﺎل و ﻛﺎرﻛﻨﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺮون راﻧﺪﻧﺪ و اﺳﻨﺎد ﺧﺼﻮﺻﻲ‬
‫‪112‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ و‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰ را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻋﻀﺎء ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺼﺎدره ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺣﺠﺘﻴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﺷﻬﺮ در ﺳﺮاﺳﺮﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن و ﻏﺎرت اﻣﻮال‪ ،‬ﺣﻤﻼت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﺗﺮك دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﻧﻴﺰ‬
‫‪113‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ درﻣﺎﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﺸﺎورزي‪،‬‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮﮔﻬﺎي ﻣﺸﻜﻮك و ﻳﺎ ﻗﺘﻞ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺴﺖ و دو ﻣﺮﻛﺰ و ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﺪﻫﺎ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎغ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺗﺠﺎري و ﻣﻐﺎزه ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺧﺴﺎرت دﻳﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫‪114‬‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 108‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﻌﺠﺰات ﭘﭙﺴﻲ ﻛﻮﻻ ﻳﺎ ﺳﻮﻏﺎﺗﻲ ﻋﻜﺎ را از زﺑﺎن ﺣﺒﻴﺐ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ زﻟﺰﻟﻪ‪) 1334/7/17 ،‬ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ از‬
‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﭙﺴﻲ ﻛﻮﻻ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ ،‬ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﻣﻀﺮ ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﺪن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(؛ »ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﻛﻨﺎري ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺟﻠﻴﻠﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﺎدي او‬
‫را از راه آﻫﻦ ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻴﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺘﺎره اﺳﻼم‪ ،‬ش ‪) 1334/3/27 ،173‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 109‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪.26 .‬‬
‫‪ 110‬اﻳﻦ ﺗﻠﻘﻲ در ﺑﻴﻦ اذﻫﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ واﻗﻌﺎً ﻳﻚ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺿﺪ روﺣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ اﻳﺠﺎد‬
‫ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻠﻴﻬﺎ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺠﺎب«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،4‬ص‪223 .‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪) 40 .‬ﻛﻪ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﺗﻬﻤﺘﻬﺎي راﻳﺞ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ (1 :‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺣﺎﻣﻴﺎن‬
‫رژﻳﻢ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ‪ (2‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺿﺪ اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ؛ ‪ (3‬اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﺎﻣﻞ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ‪(4‬‬
‫رﻫﺒﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان ﺑﺎ دوﻟﺘﻬﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺗﺒﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ و ‪ (5‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﻲ از رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻧﻔﻊ ﺑﺮدهاﻧﺪ(‪.‬‬
‫‪ 111‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﺧﻄﺎر ﺷﺪﻳﺪ آﻳﺖاﷲ ﺻﺪوﻗﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪1359/3/31 ،‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان )ﻛﻪ ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪]» :‬وي[ در ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ دﻳﺮوز ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻛﻠﻴﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺮان‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ اﻳﺮاد ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺮان ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮﻃﺌﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺪارﻛﻲ از آﻧﺎن‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ ...‬و ﻧﻴﺰ ‪ 27‬ﻧﻔﺮ از اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان ﻳﺰدي ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ‪ 25‬ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ و ‪ ...‬دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺰودي دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﺷﺪ«(‪.‬‬
‫‪» 112‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪) 37 .‬ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺣﺠﺘﻴﻪ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ اﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺣﺠﺘﻴﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن درﺑﺎرة ﻋﻮاﻗﺐ ﻟﺠﺎﺟﺖ در ﭘﻴﺮوي از اﻋﺘﻘﺎدات ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺸﺪار ﻣﻲدادﻧﺪ«(؛‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻬﺎ و ارﻗﺎم«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،57‬ص‪.209 .‬‬
‫‪ 113‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر اﺧﺘﺼﺎري اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻔﺮادي در آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان از ﻣﺮداد ‪) «1356‬آﺑﺎن‪/‬آذر ‪(1360‬‬
‫] ‪Bahá’í International Community, Chronological Summary of Individual Acts of Persecution Against Bahá’í s of Iran from‬‬
‫‪] [August 1978‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر اﺧﺘﺼﺎري اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻔﺮادي در آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ«[‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬
‫و ﻛﺎﻧﺎدا‪» ،‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪ ،‬ج ﻫﺠﺪﻫﻢ )‪] [BAHA'I WORLD VOL. XVIII] (1979-1983‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«[‪ ،‬ص‪29 .‬؛ »ﻧﺎﻣﻬﺎ و‬
‫ارﻗﺎم«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،57‬ﺻﺺ‪.198-206 .‬‬
‫‪ 114‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫در ﺳﻌﺪﻳﻪ‪ ،‬از ﺗﻮاﺑﻊ ﺳﺮوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻇﺮف ﭼﻨﺪ روز در آذر ﻣﺎه ‪ ،1357‬ﺣﻤﻼت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و اﻣﻮال اﻳﺸﺎن‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺧﺎﻧﻪ از ﻣﻨﺎزل ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﻏﺎرت و ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻫﺰار ﺗﻦ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻲﺧﺎﻧﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ 115.‬ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺷﺎﻫﺪان ﻋﻴﻨﻲ‪ 116،‬اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﺔ ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﺻﻔﺎتاﷲ ﻓﻬﻨﺪﻳﮋ آﻏﺎز ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ رﺑﻮدن دﺧﺘﺮ وي ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر راﻧﺪن ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺑﺎﻻ آﻣﺪن از‬
‫دﻳﻮارﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻬﻨﺪﻳﮋ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدان ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﭘﺸﺖ ﺑﺎم رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺗﻴﺮاﻧﺪازي‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ زﺧﻤﻲ ﺷﺪن ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﻳﺸﺎن ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺎﻣﺪاد روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻣﻬﺎﺟﻢ‪ ،‬ﺧﺎﻧﺔ ﻓﻬﻨﺪﻳﮋ و دﻳﮕﺮ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﻣﺤﻠﻪ را ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻏﺎرت اﻳﻦ ﻣﻨﺎزل ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ )اﻗﻼم ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان‪ ،‬ﻟﺒﺎس‪،‬‬
‫‪117‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻔﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮﺷﺠﺎت و ﻟﻮازم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮد( و ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را آﺗﺶ زدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪118‬‬
‫ﻣﺤﻠﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎ ﻛﺸﺘﻪ و زﺧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد از آن زﻣﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻤﻼت ﻣﺰﺑﻮر دﻓﻌﺘﺎً اﺗﻔﺎق ﻧﻴﺎﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و در واﻗﻊ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﻘﺮر ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ 119.‬ﺷﺎﻫﺪان ﺑﻪوﻳﮋه از ﺑﻲﻣﻴﻠﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدن‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎ ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد از آن زﻣﺎن ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻫﺪان ﻋﻴﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺗﻴﺮاﻧﺪازي اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎ‬
‫اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺟﺎﻧﻴﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ اﻓﺴﺮ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﺄﻣﻮر‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫‪120‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدي ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻮﺷﻴﺪن ﭼﺎي ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻫﻨﻮز ﻣﻮﻗﻊ وارد ﺷﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺰارش ﻣﺰﺑﻮر ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺿﻤﻨﻲ و ﻋﻤﻠﻲ از ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰارش‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻨﺪ ارﺗﺶ ﺑﻪ آﺗﺶ زدن ﻣﻨﺎزل ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺳﺎواك ﺑﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺎم و ﻧﺸﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن را ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ آﺗﺶ زدن ﻣﻨﺎزل ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪان ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﺰارش دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ارﺗﺶ ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﺻﺤﻨﻪ ﺣﺎدﺛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻗﺪاﻣﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺣﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺎوردﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻬﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﭙﺴﻲ ﻛﻮﻻ )ﻛﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد( ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺟﻤﻌﻴﺖ را ﺑﻪ آﺗﺶ زدن آن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﮔﺰارش داده ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﺶ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ و در اﺛﺮ آن ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺰارش ﻣﺰﺑﻮر‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻬﺎدﺗﻬﺎ و ﻣﺪارك ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﮔﺰارش ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ‪» :‬ﻛﺸﺘﺎر ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﻗﺮﻳﻪ‬

‫‪OLYA’S STORY:‬‬ ‫‪A SURVIVOR’S‬‬ ‫‪ 115‬ﻋﻠﻴﺎ روﺣﻲزادﮔﺎن‪» ،‬داﺳﺘﺎن ﻋﻠﻴﺎ‪ :‬رواﻳﺖ ﺗﻠﺦ ﻳﻚ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان اﻧﻘﻼﺑﻲ« ]‬
‫‪ ،[DRAMATIC ACCOUNT OF THE PERSECUTION OF THE BAHA’IS IN REVOLUTIONARY IRAN‬ص‪» .(1993) 12 .‬ﻧﺎﻣﻬﺎ و ارﻗﺎم«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ‬
‫‪ ،57‬ﺻﺺ‪.202-203 .‬‬
‫‪ 116‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺳﻌﺪي در آﺗﺶ و ﺧﻮن‪ ،‬ﮔﺰارش ﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﻋﻴﻨﻲ« )ﺳﻨﺪ ﺑﺪون ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) (.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]از اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺳﻌﺪي در آﺗﺶ و ﺧﻮن«[‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺧﻮد را ﻳﻚ ﺷﻴﻌﺔ واﻗﻌﻲ ﻋﻠﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن و روﺣﺎﻧﻴﺖ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻮادث ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﭘﻴﺮو ﻣﻜﺘﺐ ﻋﻠﻲ )ع( ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﭼﺮا ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﺑﻲرﺣﻢ و ﺷﻘﻲ ﺷﺪهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫‪ 117‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 118‬ﻫﻤﺎن‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان« ] ‪THE BAHAI’S QUESTION:‬‬
‫‪ ،(2005) [CULTURAL CLEANSING IN IRAN‬ص‪] 79 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«[‪.‬‬
‫‪ 119‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ از ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻣﺮدم ﺑﻴﮕﻨﺎه ﻗﺮﻳﻪ ﺳﻌﺪﻳﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ رژﻳﻢ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر« )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪] ،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺳﻌﺪﻳﻪ«[‪ .‬در ‪ 15‬آﺑﺎن ‪ ،1357‬ﺷﺎه‪ ،‬دوﻟﺘﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ارﺗﺸﺒﺪ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ازﻫﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬دوﻟﺖ‬
‫ازﻫﺎري در ‪ 10‬دي ‪ 1357‬اﺳﺘﻌﻔﺎ ﻛﺮد‪ .‬در ‪ 16‬دي ‪ ،1357‬ﺑﺨﺘﻴﺎر ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ اش را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ دﻳﻮﻳﺪ ﻣِﻨٌَﺸﺮي‪» ،‬اﻳﺮان‪ :‬ﻳﻚ دﻫﻪ اﻧﻘﻼب و ﺟﻨﮓ«‬
‫]‪ (1990) [IRAN: A DECADE OF WAR AND REVOLUTION‬ﺻﺺ‪] 58-62 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻣﻨﺸﺮي«[‪.‬‬
‫‪» 120‬ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺳﻌﺪﻳﻪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.119‬‬

‫‪22‬‬
‫ﺳﻌﺪﻳﻪ و آﺗﺶﺳﻮزﻳﻬﺎ‪ ،‬ﻏﺎرﺗﻬﺎ و ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي ﺑﻌﺪي در ﺷﻴﺮاز و دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻓﺎرس ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ارﺗﺶ‬
‫‪121‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﺻﺤﺖ اﻳﻦ ادﻋﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺻﺎدره ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن اﻳﺮان )ﺷﻌﺒﻪ ﺷﻴﺮاز( ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ‪ 25‬آذر ‪ 1357‬اﻋﻼم ﻛﺮد‪:‬‬

‫در دو ﺳﻪ روز ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﺪهاي از اﻓﺮاد ﻣﺸﻜﻮك ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺮدم داﻏﺪﻳﺪه و ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺷﺮار و اوﺑﺎش ﺣﺮﻓﻪاي دﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﻬﺎﺟﻤﻲ ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ دﻗﻴﻖ ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ‪،‬‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪن و ﻏﺎرت ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﻐﺎزهﻫﺎي اﻓﺮاد ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻋﺠﻴﺐ آﻧﻜﻪ در ﺗﻤﺎم اﻳﻦ‬
‫ﺣﻮادث ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﭘﻠﻴﺲ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ دﺳﺖ روي دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪام در ﺟﻬﺖ‬
‫‪122‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺎرت و ﻳﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ آﺳﻴﺐدﻳﺪﮔﺎن ﺧﻮدداري ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ رژﻳﻢ ﺷﺎه در آﺑﺎن ﻣﺎه ‪ 1357‬در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﺎز‬

‫ﮔﺮداﻧﺪن ﻧﻈﻢ و آراﻣﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻋﻼم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫اﻗﺪام ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫واﻛﻨﺸﻲ از ﺳﻮي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ‪22‬‬
‫دي ‪ ،1357‬ﭼﻬﺎر روز ﭘﻴﺶ از ﺧﺮوج ﺷﺎه از اﻳﺮان‪،‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﺸﺎﻳﺮي ﺑﻮﻳﺮ اﺣﻤﺪ در‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺗﻦ‬
‫از اﻋﻀﺎي ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﻞ ﺳﺎدات ﻣﺤﻤﻮدي ﻣﻨﺎزل‬
‫اﻋﻀﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲِ اﻳﻞ در روﺳﺘﺎي ﻛﺘﺎ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﻲ از اﻫﺎﻟﻲ ﻛﺘﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ در ﺳﺎل ‪ 1357‬ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪه‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻴﺮاﻧﺪازي ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دو ﺧﻮاﻫﺮ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮش‬
‫ﻣﻨﺎزﻟﺸﺎن را آﺗﺶ زدﻧﺪ‪ ،‬آﺳﻴﺎب روﺳﺘﺎ را ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫درﺧﺘﺎن ﺑﺎﻏﺴﺘﺎﻧﻬﺎ را رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را وادار ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن ﻓﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ و از ﻳﻚ روﺳﺘﺎ ﺑﻪ روﺳﺘﺎي دﻳﮕﺮ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎري از روﺣﺎﻧﻴﺎن در روﺳﺘﺎي ﻛﺘﺎ ﺣﻀﻮر‬
‫‪123‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺟﺎن و ﻣﺎﻟﺸﺎن در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ از دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬

‫در ‪ 18‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1358‬ﻣﻘﺎﻟﻪاي در روزﻧﺎﻣﺔ آﻳﻨﺪﮔﺎن از ﺗﻈﺎﻫﺮاﺗﻲ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﺳﻴﺼﺪ ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم اﺳﺘﺎن ﺑﻮﻳﺮاﺣﻤﺪ ﮔﺰارش‬
‫داد ﻛﻪ ﺑﻪ روﺳﺘﺎي ﮔﺎﺗﺎ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻳﺎﺳﻮج رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم وادار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم روي ﻧﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎزل و اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﻊاﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً آﻳﺖاﷲ‬
‫ﻣﻠﻚ ﺣﺴﻴﻨﻲ‪ ،‬از رﻫﺒﺮان روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻞ و ﺳﺘﻮان ﺑﺎﻗﺮي‪ ،‬از اﻓﺴﺮان ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻗﺮارﮔﺎه ژاﻧﺪارﻣﺮي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را‬
‫از ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدن ﺗﻬﺪﻳﺪاﺗﺸﺎن ﺑﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ 124.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺬﻫﺐ اﻣﺘﻨﺎع‬

‫‪ 121‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 122‬اﻃﻼﻋﻴﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن اﻳﺮان‪ ،‬واﺣﺪ ﺷﻴﺮاز‪ ،«1357/9/25 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪» 123‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ﺻﺺ‪.271-274 .‬‬
‫‪ 124‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ»‪ 300‬ﺗﻈﺎﻫﺮﻛﻨﻨﺪه ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن »ﮔﺎﺗﺎ« در ﻳﺎﺳﻮج ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪﻧﺪ اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﻮﻧﺪ اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﻏﺎرت ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪ ،‬آﻳﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎره‬
‫‪.1358/2/18 ،2351‬‬

‫‪23‬‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ در اواﻳﻞ ﺧﺮداد ‪ 1357‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺮك ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎﺷﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﺑﺸﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ در اردوﮔﺎﻫﻲ در‬
‫‪125‬‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﭘﻨﺎه ﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬در اواﺧﺮ ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ‪ ،1358‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ روﺳﺘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 1357 .3-4‬و ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺧﺮوج ﺷﺎه از اﻳﺮان در ‪ 26‬دي ﻣﺎه ‪ ،1357‬دوﻟﺖ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‪ ،‬ﺷﺎﭘﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻓﺮو ﭘﺎﺷﻴﺪ‪ .‬در ‪ 12‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،1357‬آﻳﺖاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭘﺲ از ‪ 15‬ﺳﺎل ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﻬﺪي ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻓﻌﺎﻻن ﻣﻠﻲ‪ -‬ﻣﺬﻫﺒﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‬
‫ﻣﻮﻗﺖ اﻧﺘﺼﺎب ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻧﺘﺼﺎب ﺑﺎزرﮔﺎن ﻛﻪ در دورة ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮي ﻣﺼﺪق از ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﻮي آﻳﺖاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ وي در واﻗﻊ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻫﻤﺔ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺷﺎه ﺑﻮد‪ .‬دوﻟﺖ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫‪126‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ و رﻫﺒﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺎه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب اﻗﺪام ﻛﺮده ﺑﻮد‪ 127.‬ﻫﺪف‬
‫‪128‬‬
‫اﺻﻠﻲ از ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺗﺸﻜﻴﻞ دوﻟﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز روي ﻛﺎر آﻣﺪن رژﻳﻤﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮازﻳﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب داراي ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻮازي دوﻟﺘﻲ ﺑﻮد و در ادارة اﻣﻮر ﻛﺸﻮر ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در ﻋﻤﻞ دوﻟﺖ‬
‫‪129‬‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﺎزرﮔﺎن را ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻮازي دوﻟﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼب‪ ،‬دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب و ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب در ﺑﻪ اﺟﺮا در آوردن‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼب ﻳﺎ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻬﺎي اﺳﻼﻣﻲاي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺟﺪ‬
‫‪130‬‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻲ ﺣﻤﻼت و ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺮ ﺿﺪ رژﻳﻢ ﺷﺎه در ﺳﺎل ‪1357‬‬ ‫ﻣﺤﻞ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ رﻗﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﭘﻠﻴﺲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت‬
‫‪131‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزداﺷﺖ و ﻣﺠﺎزات اﻓﺮاد ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻮاﻓﻖ ﺷﺮع اﺳﻼم ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺎﺗﻤﻪ دادن ﺑﻪ اﻋﺪاﻣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼب ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و‬
‫‪132‬‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ ادارة اﻳﻦ دادﮔﺎﻫﻬﺎ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺧﺎرج از‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪133‬‬
‫ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزوي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺎه ﻳﻚ‬ ‫ﺣﻴﻄﺔ ﻛﻨﺘﺮل دوﻟﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪134‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﻮازي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن اداره ﻣﻲﺷﺪ و ﻧﻪ دوﻟﺖ‪.‬‬
‫‪135‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻬﺎد ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل و اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ در ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ ﻛﻪ داراي ﺷﻌﺐ ﻣﺘﻌﺪد در ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺻﻠﻲ ﺑﻮده و ﺗﻮﺳﻂ روﺣﺎﻧﻴﻮن اداره ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬

‫‪» 125‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ﺻﺺ‪.273-274 .‬‬

‫‪» 126‬ﻣﻨﺸﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ص‪.78 .‬‬
‫‪ 127‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.81 .‬‬
‫‪ 128‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪114-115 .‬؛ »ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ص‪.134 .‬‬
‫‪» 129‬ﻣﻨﺸﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ﺻﺺ‪.81-82 .‬‬
‫‪ 130‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪82 .‬؛ »اﻳﺮاﻧﻴﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ص‪.289 .‬‬
‫‪».131‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ص‪289 .‬؛ »ﻣﻨﺸﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ص‪.82 .‬‬
‫‪» 132‬ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ص‪136 .‬؛ »ﻣﻨﺸﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ص‪.83 .‬‬
‫‪» 133‬ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ص‪136 .‬؛ »اﻳﺮاﻧﻴﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ص‪.290 .‬‬
‫‪ 134‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪288-90 .‬؛ »ﻣﻨﺸﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ص‪.82 .‬‬
‫‪ 135‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪31 .‬؛ »ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ص‪.135 .‬‬

‫‪24‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻬﺪوي ﻛﻨﻲ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪ 136.‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎزرﮔﺎن از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﻲ ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‬
‫‪137‬‬
‫وﻟﻲ ﺗﻮان ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﻳﺎ دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب در ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻫﺌﻴﺖ وزرا را ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﺳﻼﻣﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان‬

‫روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺻﺎﺣﺐﻧﺎم دﻫﻪﻫﺎي ‪ 1330‬و ‪ ،1340‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن داراي ﭘﺴﺘﻬﺎي ﻛﻠﻴﺪي در دوﻟﺖ ﺑﻮده و ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫وﺿﻊ ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و اﻋﻤﺎل ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دوران رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﺴﺪود ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻫﻤﺎن اﻧﺪك رﺳﻤﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ راﻛﻪ داﺷﺘﻨﺪ از دﺳﺖ داده و از ﺳﻮي‬
‫دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ در زﻣﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺿﺪ اﻧﻘﻼب ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻃﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺟﻴﻤﺰ ﻛﺎﻛﺮاﻓﺖ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻬﺎرم اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1357‬در ﻣﺠﻠﻪ ﻫﻔﺖ روز ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫ﻛﺎﻛﺮاﻓﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬آزادي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﺎ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ؟‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮده و ﻣﻀﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻛﺮاﻓﺖ‪ :‬در ﻣﻮرد آزادي ﻣﺬﻫﺐ و ﺑﻪ ﺟﺎ آوردن ﻓﺮاﻳﺾ دﻳﻨﻲ ﭼﻄﻮر؟‬
‫‪138‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪.‬‬

‫دو ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ از ورود آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺨﻨﮕﻮي اﻳﺸﺎن در آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪-‬‬
‫ﻳﻬﻮدي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻲداد ﻛﻪ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ از ﺣﻘﻮق ﻛﺎﻣﻞ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﻮد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ 139.‬ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮات ﻣﺸﺎﺑﻪاي را‬
‫‪140‬‬
‫ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻫﻴﺄت وزراﻳﺶ در اﻇﻬﺎرات ﺧﻮد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﻮﻣﻴﺖ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺬﻫﺐ از ﺣﻘﻮق ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎي اﻳﺮان در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺰارش در ﺧﺼﻮص آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را رد ﻛﺮده و ﻣﺼﺮراً ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺿﺪ اﻧﻘﻼب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺷﺨﺼﺎً ﺗﻮﺳﻂ وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ وﻗﺖ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻳﺰدي‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫‪141‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد و ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﻣﺤﺎﻛﻤﺎت اول اﻧﻘﻼب داﺷﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫‪»136‬ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ‪ ،71‬ص‪.135 .‬‬

‫‪» 137‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،101‬ص‪288-91 .‬؛ ﻣﻨﺸﺮي‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ص‪.82 .‬‬
‫‪ 138‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ آذر ﻣﺎه ‪ 1357‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 4‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1357‬در ﻣﺠﻠﻪ ﻫﻔﺖ روز ]‪ [SEVEN DAYS‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ و »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪.‬‬
‫زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪ 31 .‬ﺑﻪ آن ارﺟﺎع داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪139‬‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ دو آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻳﻬﻮدي ﺑﺎ ﻣﻌﺎون ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭼﺸﻢ اﻧﺪازي ﺑﻪ ﺣﻘﻮق« ] ‪2 U.S. Jews Hold Talk With Khomeini Aide‬‬
‫‪ ،[on Outlook For Rights‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ 24 ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪) 1357‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻳﺎر روﺣﺎﻧﻲ(‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ]ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ[ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻪ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺬﻫﺒﻲ«‪.‬‬
‫‪ 140‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪.43 .‬‬
‫‪ 141‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.40-43 .‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪142‬‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻫﻤﻪﭘﺮﺳﻲ ﻣﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺪوﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ 143.‬ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ اوﻟﻴﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺑﺎزرﮔﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ آﻳﺖاﷲ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬از ﻫﻤﻜﺎران ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻣﻌﺎون ﺷﻮرا ﻛﻪ ﺗﺎزه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺠﺪداً ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ 144.‬ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫‪145‬‬
‫ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻤﻮد؛ ﺣﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً‬ ‫ﻋﻤﺪاً ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را از ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن و زرﺗﺸﺘﻴﺎن داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻟﻴﺰ ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن‪ ،‬در ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ در ﺧﺼﻮص اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﻛﻪ در »ﺻﻮرت ﻣﺸﺮوح ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ« ﻣﻀﺒﻮط اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﻳﺎ اﺻﻄﻼﺣﻲ در ﺑﻌﻀﻲ از اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر آﺷﻜﺎر ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ از ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻗﺮار دادن ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل اﺻﻞ ‪ 26‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﺸﻜﻴﻞ اﺣﺰاب‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺘﻬﺎ و اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﺻﻨﻔﻲ را ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻳﺎ دﻳﮕﺮ‬
‫اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻣﺬاﻛﺮات‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ »اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ رﺳﻤﻲ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه« ارﺟﺎع داد‪ .‬ﺳﺨﻨﮕﻮي ﻛﻤﻴﺘﻪاي ﻛﻪ درﺑﺎره ﻧﺤﻮه ﺑﻴﺎن و ﻋﺒﺎرات اﻳﻦ اﺻﻞ ﻛﺎر ﻛﺮده ﺑﻮد‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻨﻮان ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻋﻤﺪاً اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ﺗﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺬاﻛﺮه دﻳﮕﺮ در ﺧﺼﻮص آزادي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ آزادي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ اﻋﻄﺎ ﺷﻮد‪» ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ« ﻣﺮدم را »اﻏﻮا« ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫‪146‬‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺘﻦ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺬاﻫﺐ »رﺳﻤﻲ« ﻳﻚ ﻗﺪم دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺮﻳﺢ از ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺧﻮدداري ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺻﻞ ‪ 13‬ﻣﻘﺮر ﻣﻲدارد‪:‬‬

‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن زرﺗﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻤﻲ و ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺗﻨﻬﺎ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي دﻳﻨﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺪود ﻗﺎﻧﻮن در اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ دﻳﻨﻲ ﺧﻮد آزادﻧﺪ و در اﺣﻮال ﺷﺨﺼﻴﻪ و ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﻲ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آﻳﻴﻦ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮراي ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬اﺻﻞ ‪ 14‬را ﻃﻮري ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ در ﻣﻮارد ذﻳﻞ را‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ :‬ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻴﻪ اﺳﻼم ﺷﻮد ﻣﺸﻤﻮل ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻘﺮر در‬

‫‪ 142‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻠﻲﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ رﻓﺮاﻧﺪوﻣﻲ را در دﻫﻢ و ﻳﺎزدﻫﻢ ﻓﺮوردﻳﻦ ﻣﺎه ‪ 1358‬ﺑﺮﮔﺰار ﻛﺮد ﻛﻪ در آن ﻓﻘﻂ ﻳﻚ‬
‫ﺳﺆال ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد‪» :‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ؟« و ورﻗﻪﻫﺎي رأي دو رﻧﮓ ﺑﻮدﻧﺪ»ﺳﺒﺰ ﺑﺮاي آري و ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮاي ﻧﻪ«‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ اﻳﻦ رﻓﺮاﻧﺪوم ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺰاري‬
‫رﻓﺮاﻧﺪوﻣﻲ ﺑﺎ ﺳﺆال آزاد ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در آن رأي دﻫﻨﺪﮔﺎن اﺟﺎزه اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع دوﻟﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد و ﺷﺨﺼﺎً رﻓﺮاﻧﺪوم را آﻏﺎز ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﻮر ‪ %92/5‬از واﺟﺪﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاي رأي و ‪ %92/8‬رأي آري اﻋﻼم ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﻚ در ﺧﺼﻮص ﺗﻘﻠﺐ را اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ اﺗﻜﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﺷﺪ‪» .‬ﻣﻨﺸﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ص‪.84 .‬‬
‫‪ 143‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.85 .‬‬
‫‪ 144‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪.86-87 .‬‬
‫‪ 145‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ رﺿﺎ اﻓﺸﺎري اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻔﺲ ﺗﻌﻴﻦ ﻟﻴﺴﺘﻲ از اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ »ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ«‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم آزادي ﻣﺬﻫﺐ اﺳﺖ‪» .‬اﻳﻦ اﻣﺮ از‬
‫درك ﻗﺪﻳﻤﻲ روﺣﺎﻧﻴﻮن از ﻣﻔﻬﻮم ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪس ﺑﺎ ﮔﻮﻫﺮه ﺟﺎوداﻧﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ )اﺳﻼﻣﻲ( ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد« ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ »ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﻬﻤﺎن در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه زرﺗﺸﺘﻴﺎن در ﻣﺠﻠﺲ اﻋﺘﺮاض ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﻪ »ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻮﻣﻲ در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻮده و وﻃﻦ دﻳﮕﺮي ﻏﻴﺮ از اﻳﺮان ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻃﺒﻘﻪ دوم ﻣﻲﺷﻮد‪ «.‬رﺿﺎ اﻓﺸﺎري‪» ،‬ﺣﻘﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان‪ :‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺴﺒﺖﮔﺮاﻳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ«‪ ،‬ص‪HUMAN RIGHT IN IRAN: THE ABUSE OF CULTURAL ] (2001) 132 .‬‬
‫‪] [RELATIVISM‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬اﻓﺸﺎري«[‪.‬‬
‫‪» 146‬ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،16‬ص‪ 64 .‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺋﻤﻲ در »ﺻﻮرت ﻣﺸﺮوح ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‬
‫اﻳﺮان«‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ ‪ ،1358/6/31 ،26‬ص‪ .669 .‬ﻧﺸﺴﺖ ‪ ،1358/7/1 ،28‬ص‪ .722 .‬ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺼﻮﻣﺖ ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺪﻋﺘﻲ در دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ،‬اﺻﻞ‬
‫‪ 14‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮي دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺟﺮم ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآورد‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﻜﻢ آﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ »ﻻﻳﻨﻬﺎﻛﻢ اﷲ ﻋﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﻟﻢ ﺑﻘﺎﺗﻠﻮﻛﻢ ﻓﻲ اﻟﺪﻳﻦ و ﻟﻢ ﻳﺨﺮﺟﻮﻛﻢ ﻣﻦ دﻳﺎرﻛﻢ ان‬
‫ﺗﺒﺮوﻫﻢ و ﺗﻘﺴﻄﻮا اﻟﻴﻬﻢ ان اﷲ ﻳﺤﺐ اﻟﻤﻘﺴﻄﻴﻦ« دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ اﺧﻼق ﺣﺴﻨﻪ و ﻗﺴﻂ و ﻋﺪل اﺳﻼﻣﻲ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﻲ آﻧﺎن را‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻞ در ﺣﻖ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻋﺘﺒﺎر دارد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ اﺳﻼم و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺗﻮﻃﺌﻪ‬
‫‪147‬‬
‫و اﻗﺪام ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎي روزاﻓﺰون ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻨﮕﻮي ﺳﻔﺎرت اﻳﺮان در آرژاﻧﺘﻴﻦ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺜﻨﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن »ﮔﺮوﻫﻲ ﮔﻤﺮاه‬
‫ﺑﻮده ‪ ...‬و ارﺗﺒﺎط و واﺑﺴﺘﮕﻲ آن ﺑﺎ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﻳﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ« و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ »در ﻃﺒﻘﻪ ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﺑﺎ اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن و زرﺗﺸﺘﻴﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ 148«.‬ﺣﺴﻦ ﺣﺒﻴﺒﻲ‪ ،‬وزﻳﺮ دوﻟﺖ ﺑﻨﻲﺻﺪر ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬
‫‪149‬‬
‫و ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﺳﻼﻣﻲ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ »ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ‬ ‫دوﻟﺖ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺷﺪ‪،‬‬
‫‪150‬‬
‫در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻏﻠﺐ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم ﻣﺸﺮف ﺷﻮد‬ ‫دﻛﺘﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺣﻘﻮﻗﺶ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲﺷﺎن‬
‫‪151‬‬
‫ﻫﺪف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪.‬‬

‫ﺗﺒﻌﺎت ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﺷﺪن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‬

‫ﮔﺰارش ﺳﺎل ‪ 1360‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﻋﻮاﻗﺐ ﺣﺬف ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ‪ 1357‬و ‪ 1285‬را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺮوان دﻳﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺎﻳﻲ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻨﺪرج در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ و آزادي‬
‫ﻣﺤﺮوم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺤﺮوم از ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎي ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺸﻤﻮل ﺗﺒﻌﻴﻀﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان دﻳﮕﺮ را در ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ در دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي وﺿﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 147‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺑﺎ ﺗﺼﺤﻴﺤﺎت ‪) «1368‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ‪ ،1358‬اﺻﻼﺣﻴﻪ ‪.(1368‬‬
‫‪» 148‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺳﻔﺎرت ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان«‪ ،‬ﺑﻮﺋﻨﻮس آﻳﺮس‪ ،‬ﭼﻬﺎرم ﻣﻬﺮ ‪ ،1358‬ﻛﻪ در »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪.‬‬
‫‪ 43‬ارﺟﺎع داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 149‬ﭘﺲ از اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺑﺎزرﮔﺎن از ﺳﻤﺖ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮي و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ و اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﻲﺻﺪر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫اوﻟﻴﻦ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 31‬ﺗﻴﺮ ‪ 1359‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﻲﺻﺪر در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 31‬ﺧﺮداد ‪ 1360‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ از رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﻨﺸﺮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،119‬ص‪ 122 .‬و ‪.181‬‬
‫‪ 150‬ﻣﺎرك ﻛﺮاوﺗﺰ‪» ،‬اﻳﺮاﻧﻮ ﻧﺎﻛﺲ« ]‪ ،[IRANO NOX‬ص‪.(1982) 237 .‬‬
‫‪ 151‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻓﺎرس‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺗﻘﺎء ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ« )ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮاﻧﺎ ﻧﻴﺴﺖ( )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫اﻳﺮان(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺳﺎواك و ﺑﻬﺎﻳﻲﮔﺮي‪ 153 ،‬ﻧﻔﺮ از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ اﺧﺮاج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪] 1358/11/29 ،‬ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ﻳﻚ[ )ﻛﻪ از ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻞ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻧﻴﺮيوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻃﻮل آن ﻫﻔﺘﻪ ‪50‬‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ از ﺷﻐﻞ ﺧﻮد ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ دﻳﻦ ﻣﺒﻴﻦ اﺳﻼم را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻛﺎر ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و در ﻏﻴﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﻪ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب ﺗﺒﺮﻳﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«(‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫‪ .3‬در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد از زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه و در ﻣﻮارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳﺘﻮرات و‬
‫‪152‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻨﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﮔﺰارش در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ از »ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎﻳﻲ« ﻛﻪ رﻳﺸﻪ در ﺣﺬف ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ دارﻧﺪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ .1‬اﺣﻮال ﺷﺨﺼﻴﻪ‪ .‬ﻋﺪم ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ازدواج ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ زﻧﺎن ﻣﺘﺄﻫﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ و ﻓﺮزﻧﺪان در ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺮاﻣﺰادﮔﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﭘﺎﺳﭙﻮرت و ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ازدواج واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﻣﺸﺎﺑﻪاي در ﺧﺼﻮص‬
‫ﻣﻮاﻧﻊ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻪ ارث ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺗﺤﺼﻴﻼت‪ .‬داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن از ﻣﺪارس اﺧﺮاج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﺷﺘﻐﺎل‪ .‬راﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎري و ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در اﺳﺘﺨﺪام‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻗﺮار ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدن ﺣﺘﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺮاج‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪153‬‬
‫‪ .4‬ﻓﺮاﺋﺾ دﻳﻨﻲ‪ .‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﺣﻖ آزادي ﺑﻴﺎن ﻳﺎ آزادي ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺤﺮوﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‬

‫ﻫﺮﭼﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن آﺷﻜﺎرﺗﺮ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ‬
‫و اﺻﻮﻟﻲﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ و دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب ﺗﺎزه ﺗﺄﺳﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را در ﻣﻮرد ﻫﺪف ﻗﺮار دادﻧﺪ و‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺿﺒﻂ اﻣﻮال‪ ،‬اﺧﺮاج ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ و ﺣﺘﻲ اﻋﺪام ﭘﻴﺸﺮوان ﺑﻬﺎﻳﻲ را رﻫﺒﺮي ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي را ﻃﺮح ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﻴﺸﺮوان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ رﻫﺒﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺳﺮﻛﻮب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .1-5‬دﺳﺘﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و اﻋﺪام ﭘﻴﺸﺮوان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬

‫در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ ،1350‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺎزه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﭘﻴﺸﺮوان ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻫﺪف ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ و ﻣﺤﻠﻲ را ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪1365‬‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻋﺪام ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ داراي ﻣﻘﺎﻣﺎت اداري در زﻣﺎن ﻣﺮگ ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ 154.‬ﻋﻼوه ﺑﺮ‬

‫‪THE‬‬ ‫‪BAHÁ’ÍS‬‬ ‫‪IN IRAN:‬‬ ‫‪A REPORT‬‬ ‫‪ON THE‬‬‫‪ 152‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان‪ :‬ﮔﺰارش آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ« ]‬
‫‪ ،[PERSECUTION OF A RELIGIOUS MINORITY‬ص‪.(1981) 25 .‬‬
‫‪153‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان‪ :‬ﮔﺰارش آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ« ] ‪THE BAHÁ’ÍS IN IRAN: A REPORT ON THE‬‬
‫‪ ،[PERSECUTION OF A RELIGIOUS MINORITY‬ﺻﺺ‪.(1981) 26-27 .‬‬
‫‪ 154‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان ‪ :1357-1364‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ« ] ‪PERSECUTION OF‬‬
‫‪ ،[THE BAHÁ’ÍS IN IRAN 1979-1986: A 7-YEAR CAMPAIGN TO ELIMINATE A RELIGIOUS MINORITY‬ص‪] (1986) 3 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ«[‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺪارك ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻋﺪام ‪ 183‬ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻤﺖ اداري ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻴﻦ ﺧﺮداد ‪ 1359‬ﺗﺎ‬
‫آذر ‪ 1364‬اﻋﺪام ﺷﺪهاﻧﺪ را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1365‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان اﻋﻀﺎي ﺳﻪ دوره ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‪ 155‬در ﺗﻬﺮان و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﺎﻓﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

‫از اﺑﺘﺪاي اﻧﻘﻼب ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎل ‪ ،1359‬اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻣﻮرد آزار و اذﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ‪ ،1358‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺠﻲ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻠﮕﺮاﻣﻲ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺑﻨﻲﺻﺪر‪ ،‬وزﻳﺮ‬
‫ﺑﻬﺪاري ﻫﺎدي ﻣﻨﺎﻓﻲ‪ ،‬دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻋﻠﻲ ﻗﺪوﺳﻲ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﻛﺰي ﻧﻈﺎم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد و در آن‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﻘﺮه ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﺴﻜﻮﻧﻲاش ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ و دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻫﻤﺴﺮش را ﺷﺮح داد‪ .‬وي ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻮﺻﻴﻪ در‬
‫ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻗﻒ اﻳﻦ ﺗﻌﺮﺿﺎت ﺷﺪ‪ 156.‬ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﭼﻨﺪان ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دو ﻧﻔﺮ از ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻣﺸﺎوره ﻗﺎرهاي در ﻳﻜﻲ از ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ در ﻳﻚ ﻣﻨﺰل ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪157‬‬
‫اﻓﺮاد ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب در ‪ 30‬ﻣﺮداد ‪ 1359‬و ﺑﺪون رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﻣﺼﺮاﻧﻪ ﻣﻮرد را از زﻣﺎن ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺗﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ‪ ،1359‬ﻃﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻗﺪوﺳﻲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ و ﺳﺨﻨﮕﻮي ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬اﻛﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ دﻧﺒﺎل‬
‫‪158‬‬
‫در ﻣﻼﻗﺎﺗﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮزدﻫﻢ ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1359‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ دﺳﺘﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺻﺎدر‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪،‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻬﺮ ‪ ،1359‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺣﺮﻓﺶ را ﻋﻮض ﻛﺮد و ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻫﻴﭻ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ را‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ و در ﻋﻮض ﻗﻀﻴﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ »ﮔﺮوه« ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪159‬‬
‫داد‪.‬‬

‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ و دو ﺗﻦ از ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻣﺸﺎوره ﻗﺎرهاي ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﮔﺰارﺷﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﺑﺎزداﺷﺖ ﺑﻮدهاﻧﺪ وﺟﻮد دارد‪ 160،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺒﺮي از آﻧﻬﺎ از‬
‫‪161‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 7‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1359‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه و اﻛﻨﻮن ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 155‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺣﺠﺎب«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،4‬ص‪.224 .‬‬

‫‪ 156‬ﺗﺮﺟﻤﻪ »ﻧﺎﻣﻪ دﻛﺘﺮ ﻧﺠﻲ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ« )‪) (1359) (NSA‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 157‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﮔﺰارش ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﺮﻋﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در ﻣﻮرد ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻗﻠﻴﺘﻬﺎ«‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ ﺳﻲ و ﭼﻬﺎرم‪،‬‬
‫‪ 6‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ .1360‬ﻣﻄﺎﺑﻖ »دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪ ،257 .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﺒﺎري ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬آﻗﺎﻳﺎن‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺗﺴﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺤﻤﻮدي‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ رﺣﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺠﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻮﻫﺮ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻋﻄﺎاﷲ ﻣﻘﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻬﻴﻪ ﻧﺎدري و دﻛﺘﺮ‬
‫ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﺎدقزاده‪ .‬دو ﻧﻔﺮ از ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻣﺸﺎوره ﻗﺎرهاي‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻳﻮﺳﻒ ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن و دﻛﺘﺮ ﺣﺸﻤﺖاﷲ روﺣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 158‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﭘﺮوﻧﺪه‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻛﺎري ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮرد ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﺟﺒﺎري ﻳﺎ‬
‫ﻏﻴﺮارادي« ]‪ 11) [Statement to the Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances‬ﺑﻬﻤﻦ ‪] (1359‬ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪.[2‬‬
‫‪ 159‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 160‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 161‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪ .256-7 .‬ﭘﺲ از اﻋﺪام اﻋﻀﺎي دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﺷﺪ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي اوﻟﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ دﭼﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

‫در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﻋﻀﺎي اوﻟﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ ﮔﺮد ﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﻋﻀﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎي دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﻫﻤﮕﻲ واﻗﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫‪162‬‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺧﻮد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺳﺮﻳﻌﺎً اﻋﻀﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺤﻔﻞ را ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﮔﺰارش داد ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪22‬‬
‫آذر ‪ ،1360‬ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻳﺮاﻧﻲ ﻫﺸﺖ ﻋﻀﻮ از ﻧﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ را در ﺧﺎﻧﻪ ذوقاﷲ ﻣﺆﻣﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﻣﻬﺪي اﻣﻴﻦ اﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻼل ﻋﺰﻳﺰي‪ ،‬ﻋﺰتاﷲ ﻓﺮوﻫﻲ‪ ،‬ژﻳﻨﻮس ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺤﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد‬
‫‪163‬‬
‫آﻗﺎي ﻣﺆﻣﻦ و ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﻛﺎﻣﺮان‬ ‫ﻣﺠﺬوب‪ ،‬ﻗﺪرتاﷲ روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺮوس روﺷﺎﻧﻲ و ﻛﺎﻣﺮان ﺻﻤﻴﻤﻲ‪.‬‬
‫ﺻﻤﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺸﻲ ﻣﺤﻔﻞ‪ ،‬ﻛﻪ در ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد ﻧﻴﺰ ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﺟﻬﺖ‬
‫واﻛﻨﺶ ﻓﻮري ﺻﺎدر ﻛﺮد و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻓﺮﺳﺘﺎدن اﻋﺘﺮاض ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺴﺖ و ﺗﻠﮕﺮام‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ رﺋﻴﺲ دﻳﻮاﻧﻌﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‪،‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻮﺳﻮي اردﺑﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎون ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي و دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ‪ ،‬ﻣﻬﺪي رﺑﺎﻧﻲ اﻣﻠﺸﻲ و درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ارﺳﺎل اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ وزارت‬
‫‪164‬‬
‫اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ و وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻢ ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه اﻋﻀﺎي دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ واﻗﻌﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﻛﻪ »ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺮس از دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪن‬
‫اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ وﺟﻮد داﺷﺖ«‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ اﺣﺘﻴﺎط ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮده و ﻣﺤﻞ ﺟﻠﺴﺎت را ﻣﺪام از ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ دﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ از ﻧﻪ ﻋﻀﻮ در ﻫﺮ ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻳﻚ واﺳﻄﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﻠﺴﻪ را ﺑﺮاي اﻋﻀﺎي ﻏﺎﻳﺐ‬
‫اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﻛﻪ در روز دﺳﺘﮕﻴﺮي‪ 22 ،‬آذر ‪ ،1360‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻠﺴﺎت ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﻣﺤﻔﻞ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫داده ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﮔﻴﺘﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ )ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻮد( ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ در اداﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮا را ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪:‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ژﻳﻨﻮس و ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎ داﺷﺘﻨﺪ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﻴﻘﻪاي ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﺎ دو ﻧﻔﺮ ﭘﺎﺳﺪار‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺪار دﻳﮕﺮ در‬
‫اﻃﺮاف ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻮن ﺻﺪاﻳﺸﺎن را ﻣﻲﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺪارﻫﺎ وارد ﺷﺪﻧﺪ ﻓﻮري ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺳﺮ و ﺻﺪاﻳﻲ ﺑﺮوﻳﺪ رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ رﻓﺘﻴﻢ اﻳﺴﺘﺎدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺑﺪﻧﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻴﺪ و ﻫﻤﻪ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ ‪ ...‬ﺗﻤﺎم ﺟﺰﺋﻴﺎت را ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻦ زن ﻛﺎﻣﺮان ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪ را ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ‪ ...‬ﻫﻴﭻ ﺣﻜﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ‬

‫‪ 162‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﻮارد اﺣﺘﻴﺎط از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ را ﺗﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ اﻧﺠﺎم ﺟﻠﺴﺎت در ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻣﺤﻞ ﺟﻠﺴﺎت‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺷﻬﺎدﺗﻨﺎﻣﻪ ‪ 25‬ﻣﻬﺮ ‪ 1385‬ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ« )ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺷﻬﺎدﺗﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ«[‪.‬‬
‫‪ 163‬ﻧﻬﻤﻴﻦ ﻋﻀﻮ در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﻣﺘﻦ( و ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻛﺸﻮر ﻓﺮار ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 164‬ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ]‪» ،[AMNSTY INTERNATIONAL‬واﻛﻨﺶ ﻓﻮري‪ :‬ﺗﺮس از ﺑﺪرﻓﺘﺎري‪ /‬ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام‪ -‬اﻳﺮان‪ :‬ﭘﻴﺮوان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ« ] ‪Urgent‬‬
‫‪ 27 ،[Action: Fear of ill-treatment/Death Penalty- Iran: Members of the Bahá’í faith‬آذر ‪.1360‬‬

‫‪30‬‬
 ‫ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎب ﻣﻬﺪي اﻣﻴﻦ اﻣﻴﻦ ﻛﻪ وﻛﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ )ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ وﻛﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ( ﺳﺆال‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ورﻗﻪاي دارﻳﺪ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﻣﺎ؟ آﻧﻬﺎ ورﻗﻪاي اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ آﻣﺎده ﺑﺸﻮﻳﺪ ‪ ...‬ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﻤﺎن را ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن از ﻫﻤﻪ ﺳﺆال ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ را‬
‫‪165‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ اﻣﺎ ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ‪.‬‬

‫اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ و دو ﻣﻴﺰﺑﺎن آن ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻨﻲ ﺑﻮس ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺎخ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬رواﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺣﺪاﻗﻞ روزي ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﻮرد ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬

‫روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻣﺎ ‪ 5‬روز آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ 6 - 5 ،‬روز ﺗﺎ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ‪ .‬در ﻣﺪت ﭼﻨﺪ روزي ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻫﺮ روز ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ژﻳﻨﻮس را ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ او ﻛﺘﺒﻲ ﺑﻮد و ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از‬
‫ژﻳﻨﻮس ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ ﺑﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺆال ‪ -‬ﺟﻮاب ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺸﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫درﺑﺎره ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﺎزﺟﻮﻳﻴﻤﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻴﻤﺎن ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﻓﺮق داﺷﺖ‪ .‬ژﻳﻨﻮس را ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﻪ اﺗﺎق دﻳﮕﺮي و ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ آﻣﺪﻧﺪ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻮدم و از ﻣﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻣﻌﻤﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﭘﺎﺳﺪاري ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻗﺎي ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺎ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد ‪ ...‬ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد و‬
‫دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاي ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ وارد اﺗﺎق ﺷﺪﻧﺪ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻣﻦ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺷﺮوع ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺆال ﻛﺮدن از ﻣﻦ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻣﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ دروﻏﻲ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﺑﻜﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺮﻳﻤﺖ اوﻳﻦ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺟﻮاب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺆاﻟﻬﺎ را ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﻦ را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺑﺎزﺟﻮﻳﻴﻬﺎي روزاﻧﻪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻣﻦ را ﺑﺎز ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ وﻟﻲ ﻣﻦ را رو ﺑﻪ دﻳﻮار ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻦ را ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ آﻗﺎﻳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﭘﺎﺳﺪار ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻧﺪﻳﺪﻣﺶ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺪار ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫‪166‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻴﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻣﺎ اﺳﻢ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎي دﻳﮕﺮ را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ و ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺳﺆال و ﺟﻮاﺑﻬﺎي ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲﺷﺎن ﻣﻮرد ﻫﺪف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ اداﻣﻪ داد‪:‬‬

‫دو ﻧﻔﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در اﺗﺎﻗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎرش ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﺒﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬از او ﺳﺆاﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ او ﺟﻮاﺑﻬﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ داده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و او ﺗﺒﺮي ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺪارﻫﺎ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ از اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺗﺒﺮي ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫اﺳﻼم رو آوردﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮرﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﻴﭽﻮﻗﺖ روﺷﻦ ﻧﺸﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ دوﻣﻲ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت اﺟﺒﺎر ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪» 165‬ﺷﻬﺎدﺗﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.162‬‬

‫‪ 166‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫در اوﻟﻴﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻣﻦ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاري ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺗﺒﺮي ﻛﻨﻲ؟ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﺒﺎﺷﻲ و ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ اﺳﻼم روي ﺑﻴﺎوري؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدن ﺟﺮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺠﺮم‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻌﻲ رو ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﺮان و‬
‫ﻣﻦ ﻫﺮ ﺷﺐ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮ را ﻣﻲﺧﺮﻳﺪﻳﻢ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺒﺮي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻋﻜﺲ و اﺳﺎﻣﻲﺷﺎن‬
‫‪167‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺆاﻟﻬﺎ را ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ وﻟﻲ ﺷﻜﻨﺠﻪاي ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻳﻨﻄﻮر ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ از ﺑﻘﻴﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫‪168‬‬
‫در زﻣﺎن آزاد‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﭘﺲ از ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎزداﺷﺖ آزاد ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻘﻴﻪ اﻋﻀﺎ در ﻛﺎخ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺮدن اﻳﺸﺎن‪ ،‬زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺎدي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي او و ﻫﻤﺴﺮش ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺤﻞ‬
‫اﻗﺎﻣﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ و ﻫﻤﺴﺮش را ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻴﻬﺎي ﻣﻜﺮر ﻗﺼﺪ ﻣﺨﻔﻲ ﻛﺮدن ﺧﻮد را داﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫]آن ﭘﺎﺳﺪار[ ﻣﻦ را ﺑﺮد در ﺧﺎﻧﻪ ﮔﻴﺘﻲ ]ﻗﺪﻳﻤﻲ[ ‪ ...‬از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻲ؟ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻪ ‪ ...‬ﺑﻌﺪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ و ﻛﺎﻣﺮان رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ را‬
‫‪169‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ را ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از آزاد ﻛﺮدن ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﻫﻔﺘﻪاي ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻨﺰل اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻪ و اﻳﺸﺎن را ﺗﺤﺖ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺮﺗﺐ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪاي ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﻦ را ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﺳﺆال ‪ -‬ﺟﻮاب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬دوﺳﺘﻬﺎي ﻛﺎﻣﺮان ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﺎم ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻦ ‪ ...‬ﺑﻌﺪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دوﺳﺘﻬﺎي آﻗﺎي ﺻﻤﻴﻤﻲ را ﺑﮕﻮ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ‬
‫اﻋﺪام ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ اﻋﺪام ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ‬
‫‪170‬‬
‫ﻫﻤﻴﻨﻬﺎ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‪.‬‬
‫در ‪ 6‬دي ‪ ،1360‬ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ از ﻧﻪ ﻋﻀﻮ دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﺪون ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ 171.‬ﺧﺎﻧﻢ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺑﻌﺪاً‬
‫‪172‬‬
‫اﻳﺸﺎن در ﻣﻮرد‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ اﺟﺴﺎد اﻋﺪامﺷﺪﮔﺎن در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻛﻔﺮآﺑﺎد ﺗﻬﺮان دﻓﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻋﻼم اﻋﺪام ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺒﺮي اﻳﺮاﻧﻲ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﺎ ﻳﻚ آﻗﺎي ﻣﻌﻤﻤﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ اردﺑﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻛﺴﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻋﺪام ﻧﻜﺮدﻳﻢ ‪ ...‬ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻟﻐﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ‪ ...‬اﺻﻼً ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫‪173‬‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﻳﻚ ﻋﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ را اﻋﺪام ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ 167‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 168‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ آزاد ﻛﺮدن ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮ اﻳﺸﺎن اﻋﻀﺎي ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ او ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﻧﺒﻮده و ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻤﺘﻲ در اداره آن ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪي ﻧﻴﺰ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪» 169‬ﺷﻬﺎدﺗﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.162‬‬
‫‪ 170‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 171‬ﻧﻈﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪» ،‬رواﻳﺖ ﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﻋﻴﻨﻲ‪ :‬اﻇﻬﺎرات ﻣﺤﻤﻮدي ﻧﻮراﻧﻲ« )ﺑﻬﺎر ‪ (1361‬ص‪] 26 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬اﻇﻬﺎرات ﻣﺤﻤﻮدي ﻧﻮراﻧﻲ«[؛ »ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪.81 .‬‬
‫‪» 172‬ﺷﻬﺎدﺗﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﻳﺪه ﺻﻤﻴﻤﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.162‬‬
‫‪ 173‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫آﻳﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳﻮي اردﺑﻴﻠﻲ‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻜﺎر اﺑﺘﺪاﻳﻲ اﻳﻦ اﻋﺪاﻣﻬﺎ‪،‬‬
‫آﻳﺖاﷲ اردﺑﻴﻠﻲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺟﺪﻳﺪ ﻗﻮه‬
‫آﻳﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳﻮي‬
‫ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫اردﺑﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ رﻫﺒﺮان‬
‫ﻫﺸﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﺮم »ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺷﻴﻌﻪ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬وي‬
‫ﺑﺮاي ﻗﺪرﺗﻬﺎي ﺧﺎرﺟﻲ« اﻋﺪام‬
‫در ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ و ﻧﺠﻒ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ‬
‫‪174‬‬
‫اردﺑﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺑﺮوﺟﺮدي و ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺰاري‬
‫ﻛﺮد‪ .‬در آﺑﺎن ﻣﺎه ‪ ،1357‬ﻃﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ‬
‫)اﻳﺮﻧﺎ( ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﻧﮕﻴﺰه و‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻋﺪاﻣﻬﺎ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ از اﻳﺸﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ اردﺑﻴﻠﻲ‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ 175.‬در اواﺧﺮ ﻫﻤﺎن ﻣﺎه‪،‬‬
‫اوﻟﻴﻦ دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺳﻤﺖ را ﺗﺎ ‪ 8‬ﺗﻴﺮ ‪ ،1360‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪي ﮔﻴﻼﻧﻲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ و ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي رﻳﺎﺳﺖ‬
‫دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬اﻋﺪام‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﺷﺪ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ اﺳﻼﻣﻲ‬
‫اﻋﻀﺎي دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‬
‫ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ اردﺑﻴﻠﻲ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در‬
‫را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 13‬ﺗﻴﺮ ‪ 1360‬در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺮگ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬
‫ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺘﺮادف‬
‫اﺳﺘﻌﻔﺎ داده و ﺑﻪ ﻗﻢ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻳﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ و ﺗﺄﻟﻴﻒ در ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎري اﺳﺖ‪:‬‬

‫روﺷﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه و ﻳﺎ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺴﺎراﺗﻲ را ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ وارد آوردﻧﺪ‪ ،‬اﷲ اﻛﺒﺮ ‪ ...‬اﻳﻦ ﻋﺪه ﻛﻪ اﻋﺪام ﺷﺪهاﻧﺪ در دادﮔﺎﻫﻬﺎي‬
‫ﺷﺮع ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و اﻳﺎدﻳﺶ ﻣﺤﺮز ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺑﻪ‬
‫‪176‬‬
‫ﺳﺰاي اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ اﻋﺪاﻣﻬﺎ رﺳﻤﺎً اﻋﻼم ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻣﺤﻞ دﻓﻦ اﺟﺴﺎد در ﺑﺨﺶ ﻛﺎﻓﺮﻳﻦ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻛﻔﺮآﺑﺎد ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪177‬‬
‫راﻣﻨﺎ ﻣﺤﻤﻮدي ﻧﻮراﻧﻲ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ژﻳﻨﻮس ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺤﻤﻮدي‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از اﺟﺴﺎد ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ دﻓﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺰارش داد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺑﺮاي اﻃﻼع از ﻣﺤﻞ اﺟﺴﺎد ﻋﺰﻳﺰان ﺧﻮد ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اول ﺑﻬﺎي ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻣﺼﺮف‬
‫‪178‬‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻋﺪام را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 174‬ﺗﻬﺮان اﻋﺪام ﻫﺸﺖ رﻫﺒﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،[Téhéran dément l’éxécution de huit responsables Bahá’ís] «.‬ﻟﻮﻣﻮﻧﺪ‪ 25 ،‬دي ﻣﺎه ‪،1360‬‬
‫ص‪] 6 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺗﻬﺮان اﻋﺪام را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ«[؛ »ﺗﻬﺮان ﭘﺲ از اﻧﻜﺎر‪ -‬اﻋﺪام ﻫﺸﺖ رﻫﺒﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪Téhéran confirme – après ] «.‬‬
‫‪ ،[l’avoir démentie – la mise a mort de huit responsables Bahá’ís‬ﻟﻮﻣﻮﻧﺪ‪ 18 ،‬دي ‪.1360‬‬
‫‪» 175‬ﺗﻬﺮان اﻋﺪام را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،174‬ص‪.6 .‬‬
‫‪» 176‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع و دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻬﺮان«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪.1360/11/30 ،11488‬‬
‫‪» 177‬اﻇﻬﺎرات ﻣﺤﻤﻮدي ﻧﻮراﻧﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،171‬ص‪.26 .‬‬
‫‪ 178‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﺪف ﻗﺮار دادن اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﻲ اﻳﺮان اﻋﻀﺎي ﻣﺤﺎﻓﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ را ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻬﺮان و ﻛﺮج‬

‫در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ ﺧﺮﺳﻨﺪي‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 23‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 1358‬ﺑﻪ ﻃﻨﺎب دار‬
‫آوﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ 179.‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ اﻋﺪام ﺧﺮﺳﻨﺪي‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺗﻦ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻬﺮان در ﻓﺎﺻﻠﻪ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﺗﺎ‬
‫آذر ‪ 1358‬اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ اﻋﻈﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ ﻣﻌﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻊاﷲ ﻳﺰداﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫‪180‬‬
‫ﻳﺪاﷲ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺎن‪ ،‬ذﺑﻴﺢاﷲ ﻣﺆﻣﻨﻲ و ﺑﻬﺮوز ﺳﻨﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫ﺑﺰرگ ﻋﻠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 2‬ﺗﻴﺮ ‪ 1360‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻋﻨﻮان ﺷﺪه در‬
‫ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺷﺎﻣﻞ‪» :‬ﻋﻀﻮ ﻓﻌﺎل ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ« ﺑﻪ ﺧﺼﻮص »ﻋﻀﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫در ﺗﻬﺮان« و »ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠﺴﺎت ﺿﺪ اﺳﻼﻣﻲ و ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ در ﻣﻨﺰل‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺘﻬﻢ« و ﮔﺮدآوري ﻛﻤﻜﻬﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‪ 181.‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻮﻳﺎن »اﻗﺮار ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آزادي از زﻧﺪان ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﺪت ﺑﺎزداﺷﺖ را ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬
‫‪182‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد« ﻛﻪ دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ »اﻃﺎﻋﺖ از دﺳﺘﻮرات ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل ﺣﻴﻔﺎ ‪ ...‬ﺑﺮاﻳﺶ واﺟﺐ و ﻻزم اﻻﺟﺮا اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪183‬‬
‫ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ در ﺟﻠﺴﺎت ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در روز اﻋﺪام ﻋﻠﻮﻳﺎن‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﺮج‪ ،‬ﻫﺎﺷﻢ ﻓﺮﻧﻮش و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮدت ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ دﭼﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ 184.‬روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 3‬ﺗﻴﺮ ‪ ،1360‬دﻛﺘﺮ ﻣﺴﻴﺢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬از اﻋﻀﺎي ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﻗﺎرهاي ﻛﻪ در ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان و ﻋﺮاق ﻧﻴﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺪﻳﻊاﷲ ﻓﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻌﺮوف ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﻳﺪاﷲ ﭘﺴﺘﭽﻲ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از‬
‫‪ 16‬ﻣﺎه زﻧﺪان اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ 185.‬ورﻗﺎ ﻃﺒﻴﺎﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ اﻋﺪام ﺷﺪ اﮔﺮﭼﻪ او ﻣﺜﻞ ﻓﺮﻳﺪ و ﭘﺴﺘﭽﻲ ﻫﻴﭻ ﺳﻤﺘﻲ در اداره اﻣﻮر‬
‫‪186‬‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬

‫‪» 179‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪.79 .‬‬
‫‪ 180‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.80 .‬‬
‫‪ 181‬ﺳﺎﻳﺮ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻋﻀﻮ ﺳﺎﺑﻖ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻨﺎء ﻣﺼﺎدره ﺷﺪه« )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺬاﻛﺮات ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻨﺎء در ﻗﺴﻤﺖ ‪ (2-5‬و‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ راﻧﻜﻴﻦ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺰرگ ﻋﻠﻮﻳﺎن«‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ 16‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،1360‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ص‪.‬‬
‫‪] 1‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺰرگ ﻋﻠﻮﻳﺎن«[‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﺣﻜﻢ ‪ 7‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1362‬ﺗﻮﺳﻂ دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ آﻗﺎي‬
‫ﻣﻮﺳﻮي ﺗﺒﺮﻳﺰي ﻛﻪ رﺳﻤﺎً ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻣﻤﻨﻮع اﻋﻼم ﻛﺮد وارد ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪.(1-5‬‬
‫‪» 182‬ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺰرگ ﻋﻠﻮﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،181‬ص‪.1 .‬‬
‫‪ 183‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪) 2 .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮ ﻛﻪ »ﻋﻠﻮﻳﺎن ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﻣﺮﻛﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻬﺮان اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﺟﻠﺴﺎت در ﻣﻨﺰل ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.(«.‬‬
‫‪» 184‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪80 .‬؛ دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.283 .‬‬
‫‪» 185‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪80 .‬؛ دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ 113‬ص‪ .283 .‬آﻧﻬﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪17‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1358‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪) .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر اﺧﺘﺼﺎري اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻔﺮادي در آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.(19 .‬‬
‫‪ 186‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﻃﺮح ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻳﺮان ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدي ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ :‬ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان« ] ‪IRAN’S SECRET‬‬
‫‪BLUEPRINT FOR THE DESTRUCTION OF A RELIGIOUS COMMUNITY: AN EXAMINATION OF THE PERSECUTION OF THE BAHÁ’ÍS OF‬‬
‫‪ ،[IRAN‬ص‪] (1999) 69 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻃﺮح ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻳﺮان«[‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ اﻋﺪام دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬دو ﺑﻬﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ در ﺗﻬﺮان اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺣﺴﻴﻦ رﺳﺘﮕﺎر‪ -‬ﻧﺎﻣﺪار در ‪ 14‬ﻣﺮداد‬
‫‪187‬‬
‫در ‪ 12‬آﺑﺎن ‪ ،1360‬ﺷﺶ‬ ‫‪ 1360‬و ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﻋﺰﻳﺰي‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 7‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪.1360‬‬
‫ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺗﺎزه اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻬﺮان در ﺟﻠﺴﻪاي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ 188.‬در ‪ 14‬دي‬
‫‪ ،1360‬ﻫﺮ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻴﺪرخ اﻣﻴﺮﻛﻴﺎ ‪ -‬ﺑﻘﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻤﻲ ﻛﻪ ﺟﻠﺴﻪ در ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه ﺑﻮد اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ 189.‬ﻳﻜﻲ‬
‫از ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺷﻴﻮا ﻣﺤﻤﻮدي اﺳﺪاﷲ زاده‪ ،‬ﻋﻀﻮ اﻋﺪام ﺷﺪه ﻣﺤﻔﻞ‪ ،‬ﮔﺰارش داد ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ‬
‫در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادي ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻧﺲ ﺗﺒﺮي از ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺪد ﺧﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ داده ﺷﺪه‬
‫‪191‬‬
‫ﺑﻮد‪ 190.‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﺷﻴﺪرخ ﺑﻘﺎ‪ ،‬ﺗﺮك ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺮده و آزاد ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﺠﺪه ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺗﻬﺮان ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻤﺖ اداري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻬﺮ ‪ 1360‬ﺗﺎ ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1364‬اﻋﺪام‬
‫‪192‬‬
‫ﺷﺪه ﻳﺎ در زﻧﺪان ﻓﻮت ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺰد‬

‫در ‪ 11‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1359‬ﭘﺎﻧﺰده ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻋﻀﺎي ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻣﺸﺎوره ﻗﺎرهاي و ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم »ﮔﻤﺮاه‬
‫ﻧﻤﻮدن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻛﺸﺎﻧﺪن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﻔﺮ و اﻟﺤﺎد«‪» ،‬ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺣﺰب ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ« و »ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ« در ﻳﺰد ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ 193.‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺑﻴﻦ وﻛﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ‪ ،‬آﻗﺎي ﻳﺪاﷲ ﻟﻄﻔﻲ و دادﺳﺘﺎن‪ ،‬آﻗﺎي ﻗﺪس‪ ،‬در زﻳﺮ‬
‫آورده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫آﻗﺎي ﻟﻄﻔﻲ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﻗﺎي ﻗﺪس اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﭼﻮن ﺟﻮاب ﻧﻔﻲ‬
‫ﺷﻨﻴﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ و ﺑﺎز ﺟﻮاب ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ را‬
‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ آﻗﺎي ﻗﺪس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺳﺮان ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آﻗﺎي ﻟﻄﻔﻲ اﺷﺎره ﺑﻪ آﻗﺎي‬

‫‪» 187‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪.80 .‬‬
‫‪188‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻴﺮ ﺗﺎ دي ‪ 1360‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ« ] ‪Persecutions suffered by the Bahá’ís in Iran‬‬
‫‪ ،[during the period July 1981 to January 1982‬ص‪) 2 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(؛ »دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪.‬‬
‫زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.262 .‬‬
‫‪ 189‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻴﺮ ﺗﺎ دي ‪ 1360‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ« ] ‪Persecutions suffered by the Bahá’ís in Iran‬‬
‫‪ ،[during the period July 1981 to January 1982‬ص‪) 2 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪ .‬اﻋﺪامﺷﺪﮔﺎن ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﺷﻴﻮا‬
‫ﻣﺤﻤﻮدي اﺳﺪاﷲزاده‪ ،‬اﺳﻜﻨﺪر ﻋﺰﻳﺰي‪ ،‬ﻓﺘﺢاﷲ ﻓﺮدوﺳﻲ‪ ،‬ﺧﺴﺮو ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﻛﻮروش ﻃﻼﻳﻲ و ﻋﻄﺎاﷲ ﻳﺎوري‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪،‬‬
‫رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪262-264 .‬؛ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺟﻠﺴﻪ ‪ 38‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ژﻧﻮ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪ«‬
‫]‪[References made to the persecution of the Baha’is in Iran at the 38th Session of the Commission on Human Rights, Geneva‬‬
‫)‪ 12‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 21-1360‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 11) (1360‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،(1361‬ص‪) 6 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 190‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﻇﻬﺎرات ﻣﺤﻤﻮدي ﻧﻮراﻧﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،171‬ص‪.27 .‬‬
‫‪ 191‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺟﻠﺴﻪ ‪ 38‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ژﻧﻮ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪ« ] ‪References made to the persecution of the‬‬
‫‪ 12) [Baha’is in Iran at the 38th Session of the Commission on Human Rights, Geneva‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 21-1360‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 11) (1360‬ﻓﺮوردﻳﻦ‬
‫‪ ،(1361‬ص‪) 6 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 192‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﻳﺪاﷲ ﺳﭙﻬﺮ ارﻓﻊ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻴﺮﺧﻮاه‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ وﺣﺪت‪ -‬ﺣﻖ‪ ،‬ﻋﻄﺎاﷲ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ وﻓﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺟﻼل ﺣﻜﻴﻤﺎن‪ ،‬ﺳﻬﻴﻞ ﺻﻔﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺣﺴﻦزاده‪ -‬ﺷﺎﻛﺮي‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ رﺿﻮي‪ ،‬ﻛﺎﻣﺮان ﻟﻄﻔﻲ‪ ،‬رﺣﻴﻢ رﺣﻴﻤﻴﺎن‪ ،‬ﻳﺪاﷲ ﺻﺎﺑﺮﻳﺎن‪ ،‬اﺳﺪاﷲ ﻛﺎﻣﻞ‪ -‬ﻣﻘﺪم‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺣﺴﺎناﷲ ﻛﺜﻴﺮي‪،‬‬
‫رﺳﺘﻢ ورﺟﺎوﻧﺪي‪ ،‬ﻧﺼﺮتاﷲ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ و ﻋﺒﺎس اﺿﺨﺎﻧﻲ‪ :‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪.80-83 .‬‬
‫‪» 193‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪279 .‬؛ ﮔﺰارش ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﺪاﷲ ﻟﻄﻔﻲ‪ ،‬وﻛﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه )ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﮔﺰارش ﻳﺪاﷲ ﻟﻄﻔﻲ«[‪ .‬آﻗﺎي ﻟﻄﻔﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻮﻛﻠﺶ زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫ﺑﺪﻳﻊاﷲ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ردﻳﻒ ‪ 9‬ﺑﻮد و در ﻛﻨﺎرش ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻛﻪ از‬
‫‪194‬‬
‫اﻫﺎﻟﻲ ﻣﻨﺸﺎد اﺳﺖ و ﺑﻪ زراﻋﺖ اﺷﺘﻐﺎل دارد و ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻲآﻳﺪ از ﺳﺮان ﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ در دﻓﺎع از ﺧﻮد ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت اﺳﻼﻣﻲ را ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻲﺷﻤﺎرد و آﻧﻬﺎ ﺻﺮﻓﺎً اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬
‫درﺑﺎره ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد اراﺋﻪ داده و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ اﺗﻬﺎﻣﺎت واﻫﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻬﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ را از ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻳﺎ ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﺣﺬر ﻣﻲدارد و آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻘﺪس ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻪ آن ﻛﺸﻮر ﭘﻮل ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﺮاي دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ .‬آﻗﺎي ﻟﻄﻔﻲ‪ ،‬وﻛﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ‪ ،‬ﺿﻤﻨﺎً‬
‫ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﺳﺎواك ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دادﺳﺘﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﺳﻤﺸﺎن ﻧﻴﺰ در آﻧﻬﺎ‬
‫‪195‬‬
‫ذﻛﺮ ﻧﺸﺪه ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪرك اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ‪ ،‬آﻗﺎي ﻓﺮﻳﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺎﺳﻮس ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻮد‪ ،‬دادﺳﺘﺎن در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﺆاﻻت ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﺷﺮح ﺑﻮد‪:‬‬

‫آﻗﺎي ﻓﺮﻳﺪاﻧﻲ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻴﺶ از ‪ 30‬ﺳﺎل در اداره آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺸﻐﻮل ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﺑﻮدم و ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻛﺮدهام و ﻛﺴﻲ از ﻣﻦ ﺷﻜﺎﻳﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي ﻗﺪس‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﺎﺳﻮس ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم آﻗﺎي ﻛﺎﻇﻤﻲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻼوت آﻳﺎﺗﻲ از‬
‫ﻗﺮآن ﻛﺮد و آﻗﺎي ﻗﺪس ﺧﻄﺎب ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ و اﻳﻦ ﺳﺆال را ﻣﻮﻛﺪاً‬
‫ﺗﻜﺮار ﻛﺮد و ﭼﻮن ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ ﺷﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ‪ .‬آﻗﺎي ﻛﺎﻇﻤﻲ در ﺟﻮاب‬
‫‪196‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﭘﺨﺶ و ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺒﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫رﺳﻤﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮا را ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬

‫دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺰد ]ﻣﺪارك را[ ﺑﺮرﺳﻲ و رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻧﻤﻮد و ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ را ﻛﻪ اﻋﺪام ﻫﻔﺖ‬
‫ﻧﻔﺮ از ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﺻﺎدر و ﺣﻜﻢ ﺻﺎدره ﺳﺤﺮﮔﺎه اﻣﺮوز )دﻳﺮوز( ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا درآﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﺷﺪ روز‬
‫ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻛﻪ ﺳﺎﻟﺮوز ﺷﻬﺪاي ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻴﺎه ﺗﻬﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺘﺎن ﻳﺰد ﺿﻤﻦ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن درود ﻓﺮاوان ﺑﻪ روان ﭘﺎك رادﻣﺮداﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ رژﻳﻢ اﺳﺘﺒﺪاد ﭘﻬﻠﻮي ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺎزي ﻛﺮدﻧﺪ و اﻧﻘﻼب ﻣﻘﺪس اﺳﻼﻣﻲ را ﺑﺎ ﻫﺰاران ﺧﻮن ﺷﻬﻴﺪ آﺑﻴﺎري ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺎم ﺧﻮن ﺷﻬﻴﺪان ﭘﺎك داده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم و اﻳﺮان ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫‪197‬‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﺮان ﻋﺰﻳﺰ در آﻏﻮش ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد و ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰارش ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﺪاﷲ ﻟﻄﻔﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪن ﺳﺎﻳﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن از اﻋﺪام اﻳﻦ ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ را ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬

‫‪ 194‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.280 .‬‬

‫‪» 195‬ﮔﺰارش ﻳﺪاﷲ ﻟﻄﻔﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.193‬‬
‫‪ 196‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 197‬ﺑﻪ ﺟﺮم ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮان‪ 7 ،‬ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﻳﺰد ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪﻧﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1359/6/18 ،11089‬ﮔﺰارش از دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻳﺰد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻮﻫﺎب ﻛﺎﻇﻤﻲ ﻣﻨﺸﺎدي‪ 84 ،‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫ﻫﻤﺎن ﺷﺐ ]‪ [1359/6/17‬آﻗﺎي ﻗﺪس ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺳﭙﺎﻫﻲ وارد زﻧﺪان ﺷﺪﻧﺪ و اﺳﺎﻣﻲ آﻗﺎﻳﺎن‬
‫ذﺑﻴﺤﻴﺎن و ﻓﺮﻳﺪاﻧﻲ و ﻛﺎﻇﻤﻲ و اﺧﺘﺮ ﺧﺎوري و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﻄﻬﺮي و ﺣﺴﻦ زاده را ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﭼﻮن ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ارﺳﺎل ﺷﺪه ﻓﻮراً ﺳﺎﻛﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻋﺎزم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺻﺤﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻧﺒﻮد و ﺑﺎ ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﻣﺬﻛﻮر‬
‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ ﻛﺮده و رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻘﻴﻪ را در ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺮﮔﺸﺖ و از ﭘﻨﺠﺮه ﺑﺎﻻي زﻳﺮزﻣﻴﻦ زﻧﺪان ﻛﻼه آﻗﺎي ﻛﺎﻇﻤﻲ را ﺑﻪ داﺧﻞ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻴﻨﻲ ﺑﻮس ﺣﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﺗﺼﺎدف ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﺰ ﺑﺮاي ﻣﺤﺒﻮﺳﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺖ و در آﺧﺮ اﻣﺮ‬
‫‪198‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺸﺐ ﻋﺒﺎس اﻓﻨﺪي ]ﻛﻨﺎﻳﻪ از ﻋﺒﺪاﻟﺒﻬﺎء‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺑﻬﺎءاﷲ[ زار زار ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮي از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ در ﻳﺰد آﻧﭽﻨﺎن ﻣﺸﺮوح و ﺑﻲﭘﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب از ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم ﺷﻜﺎﻳﺎﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻋﺪم‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﺧﺒﺎري از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ .‬دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب از اﻋﻼم ﺳﺎﻳﺮ اﻋﺪاﻣﻬﺎ ﺧﻮدداري‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻪ ﺿﺒﻂ و ﻣﺼﺎدره اﻣﻮال ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و اﺧﺮاج آﻧﻬﺎ از ﻣﺪارس و ﻣﺸﺎﻏﻞ اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪ 199.‬ﺑﻘﻴﻪ ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ‬
‫‪200‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪه ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﺎر ﻣﺎه‪ ،‬در آذر ﻣﺎه ‪ ،1359‬از زﻧﺪان آزاد ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺮﻳﺰ‬

‫در اواﺳﻂ ﺳﺎل ‪ ،1358‬دو ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬ﻳﺪاﷲ آﺳﺘﺎﻧﻲ و دﻛﺘﺮ ﻓﺮاﻣﺮز ﺳﻤﻨﺪري دﺳﺘﮕﻴﺮ و‬
‫ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺑﺮاي اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ در ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻟﻨﺪن و دﻫﻠﻲ‬
‫‪201‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﺳﻤﻨﺪري ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ‬ ‫ﻧﻮ‪ ،‬ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﻲ و ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺷﺪ‪ 202.‬دادﮔﺎه ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ آﻳﺖاﷲ اردﺑﻴﻠﻲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺷﻬﻮدي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ از‬
‫ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮرداري وﻛﻴﻞ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ دادﮔﺎه ﻋﻠﻨﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﻴﺮﺑﺎران اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ رادﻳﻮ ﺗﻬﺮان در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪203‬‬
‫‪ 23‬ﺗﻴﺮ ‪ 1359‬اﻋﻼم ﺷﺪ‪.‬‬

‫در ‪ 7‬ﻣﺮداد ‪ ،1360‬ﻫﺮ ﻧﻪ ﻧﻔﺮ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﺒﺮﻳﺰ در داﺧﻞ ﻣﺤﻮﻃﻪ زﻧﺪان ﺗﺒﺮﻳﺰ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎي‬
‫ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ‪ 24‬ﺧﺮداد ‪ ،1358‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻌﻠﻲ اﺳﺪﻳﺎري را دﺳﺘﮕﻴﺮ و زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد و ﺑﻌﺪ از ده روز آزاد ﻧﻤﻮد‪ .‬در ‪ 20‬ﺧﺮداد ‪ ،1359‬اﺳﺪﻳﺎري‬
‫اﺣﻀﺎرﻳﻪاي از دادﮔﺎه درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 21‬روز رواﻧﻪ زﻧﺪان اﻧﻔﺮادي ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻠﻮل ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و در آﻧﺠﺎ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺳﺎل زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬دﻛﺘﺮ ﭘﺮوﻳﺰ ﻓﻴﺮوزي در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 28‬ﺗﻴﺮ ‪ 1359‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪» 198‬ﮔﺰارش ﻳﺪاﷲ ﻟﻄﻔﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.193‬‬

‫‪» 199‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.259 .‬‬
‫‪» 200‬ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر اﺧﺘﺼﺎري اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻔﺮادي در آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ﺻﺺ‪.20-24 .‬‬
‫‪ 201‬ﻋﺰتاﷲ ﺟﺰاﻳﺮي )ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺳﻮﺋﺪ(‪» ،‬ﻏﺮﻳﺒﻪﻫﺎ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎدري ﺧﻮد« ]‪ ،[STRANGERS IN THEIR NATIVE LAND‬ص‪) (1987) 70 .‬ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﺒﺢ آزادﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻴﺮ ‪ ،1359‬ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ‪ 151،24،4‬ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ‪(.‬‬
‫‪ 202‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 203‬ﮔﺰارش دﻛﺘﺮ وﻳﻜﺘﻮر دو آراﻫﻮ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪» ،‬اﻃﻼﻋﺎت زﻣﻴﻨﻪاي درﺑﺎره اﻋﺪام ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان« ] ‪Background‬‬
‫‪) [Information on the Execution of Bahá’ís in Iran‬ﺗﻴﺮ ‪) (1359‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫آﻗﺎي ﻣﻬﺪي ﺑﺎﻫﺮي در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 12‬ﻣﺮداد ‪ 1359‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻣﺴﺮور داﺧﻠﻲ در ‪ 15‬ﺗﻴﺮ ‪ 1360‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ‬
‫اﺳﺪاﷲزاده در ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ‪ 1359‬در ﺧﺎﻧﻪاش ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﷲ وردي ﻣﻴﺜﺎﻗﻲ و ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺧﺎﺿﻌﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫‪ 17‬ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ )ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آزاد ﺷﺪﻧﺪ( در ﺧﻼل ﺟﻠﺴﻪاي ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺧﺮاج از ﺷﻐﻠﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ در اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ‪ 1359‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ زﻫﺘﺎب در اﺑﺘﺪا در ‪ 27‬ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪ 1358‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران در ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ و در ‪ 22‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 1359‬آزاد ﺷﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻣﺠﺪداً در ‪ 27‬ﺗﻴﺮ‬
‫‪204‬‬
‫‪ 1360‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ‪ 11 ،‬روز ﺑﻌﺪ اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪان‬
‫‪205‬‬
‫اﺟﺴﺎد آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺪﻓﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬ ‫در ‪ 24‬ﺧﺮداد ‪ ،1360‬ﻫﻔﺖ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻫﻤﺪان ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﺴﺎد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻣﺎده ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺪﻓﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ آﺷﻜﺎر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ از‬
‫‪206‬‬
‫ﻣﺮﮔﺸﺎن ﻣﻮرد ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﺪﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪن ﺷﺨﺺ ﻫﻔﺘﻢ »ﺑﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺳﻮراخ ﺳﻮراخ ﺷﺪه ﺑﻮد«‪.‬‬

‫ﺧﺒﺮﮔﺰاري روﻳﺘﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺟﺮاﺣﺎت وارده ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻼم ﻛﺮد‪:‬‬

‫ﺑﺪن ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻄﻠﻖ اراﻧﻲ آﺛﺎري از ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲداد اﻣﺎ ‪ 9‬ﺑﺎر ﺗﻴﺮ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺘﻒ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‬
‫ﺣﺒﻴﺒﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ران دﻛﺘﺮ ﻧﺎﺻﺮ وﻓﺎداري ﺗﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺎﺳﻦ ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد و ‪ 7‬ﺑﺎر ﺗﻴﺮ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻳﻜﻲ از دﺳﺘﻬﺎي ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻨﺪﻳﻞ ﻟﻪ ﺷﺪه و ﭘﺸﺖ او ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺸﺖ ﺳﻬﺮاب ﺣﺒﻴﺒﻲ ﺳﻮﺧﺘﻪ‬
‫‪207‬‬
‫و ‪ 5‬ﺑﺎر ﺗﻴﺮ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ و دﺳﺖ ﭼﭗ ﻃﺮازاﷲ ﺧﺰﻳﻦ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ‪ 7‬ﺑﺎر ﺗﻴﺮ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺰارش ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪:‬‬

‫دﻧﺪهﻫﺎي ﻃﺮازاﷲ ﺧﺰﻳﻦ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و آﺛﺎر ﺑﺮﻳﺪﮔﻲ در دﺳﺘﺎﻧﺶ ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮد‪ .‬ران و ﭘﺎﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﺎ ﺳﺮ ﻧﻴﺰه ﺳﻮراخ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺟﺮاﺣﺎت وارده ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻴﺎﻫﻲ ﭘﻮﺳﺖ و ﺗﻮرم ﻣﺎﻫﻴﭽﻪﻫﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫)ﻧﺎﻣﺒﺮده در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ‪ 64‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد(‪ .‬ﭘﺸﺖ ﺳﻬﺮاب ﺣﺒﻴﺒﻲ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ داغ )اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺧﻮدش( ﺳﻮزاﻧﺪه‬
‫ﺷﺪه و ﺳﻮﺧﺘﮕﻴﻬﺎي ﺷﺪﻳﺪي داﺷﺖ‪ .‬اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻨﺪﻳﻞ ﺑﺮﻳﺪه و ﺷﻜﻢ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻤﺮ‬
‫دﻛﺘﺮ ﻧﻌﻴﻤﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ران دﻛﺘﺮ وﻓﺎﻳﻲ ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺘﻒ ﺳﻬﻴﻞ ﺣﺒﻴﺒﻲ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﺧﺮد ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪208‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻄﻠﻖ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﺑﺪﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﮔﻠﻮﻟﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪.‬‬

‫‪ 204‬ﻣﺎﻫﻤﻬﺮ ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﻪ‪» ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ از وﻓﺎداران« ]‪ (1992) [A TRIBUTE TO THE FAITHFUL‬ﺻﺺ‪ 77-84 .‬؛ »ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪،‬‬
‫رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪.80 .‬‬
‫‪ 205‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ )ﺳﻬﺮاب( ﺣﺒﻴﺒﻲ‪ ،‬آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ )ﺳﻬﻴﻞ( ﺣﺒﻴﺒﻲ‪ ،‬آﻗﺎي ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻨﺪﻳﻞ‪ ،‬آﻗﺎي ﻃﺮازاﷲ ﺧﺰﻳﻦ‪ ،‬آﻗﺎي ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻓﻴﺮوز ﻧﻌﻴﻤﻲ و دﻛﺘﺮ ﻧﺎﺻﺮ وﻓﺎﻳﻲ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻت ‪ PR‬ﻧﻴﻮزواﻳﺮ ]‪ 25 ،[PR Newswire‬و ‪ 27‬ﺧﺮداد ‪) 1360‬ﺑﺎ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﮔﺰارش اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ(؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻫﻔﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺮان اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ« ]‪،[7 Bahá’ís Executed By Iran‬‬
‫ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﺗﺮﻳﺒﻴﻮن‪ 25 ،‬ﺧﺮداد ‪ ،1360‬ص‪.12 .‬‬
‫‪» 206‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪261 .‬؛ »ﻣﻘﺎﻟﻪ روﻳﺘﺮ در ﺧﺼﻮص ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻫﻤﺪان« )ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪) (.‬ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ(‪.‬‬
‫‪» 207‬ﻣﻘﺎﻟﻪ روﻳﺘﺮ در ﺧﺼﻮص ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻫﻤﺪان« )ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪) (.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺧﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 208‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.283 .‬‬

‫‪38‬‬
 ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ -‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‬

‫ﺷﻴﺮاز‬

‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﻴﺮاز ﺷﺎﻫﺪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮج دﺳﺘﮕﻴﺮي و اﻋﺪام ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1357‬و ‪ ،1360‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﻴﺮاز ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺣﻤﻼت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ ،(2-4‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ (2-5‬و اﻋﺪام‬
‫ﭘﻨﺞ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺻﺎﺣﺐﻧﺎم ﺷﻴﺮاز ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اول آﺑﺎن ﺳﺎل ‪ ،1361‬ﺣﺪوداً ‪ 45‬ﻧﻔﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ رواﻧﻪ زﻧﺪان‬
‫ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﺷﻴﺮاز ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آذر ﻣﺎه ﻫﻤﺎن ﺳﺎل‪ ،‬دادﺳﺘﺎﻧﻲ دﺳﺘﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮي ‪ 40‬ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ .‬دﻻﻳﻞ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻋﻼم ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاي از دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً آزاد ﺷﺪﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻘﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ اﻋﺪام ﺷﻮﻧﺪ‬
‫‪209‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﺳﺎل در ﺣﺒﺲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 209‬ﺷﻬﺎدﺗﻨﺎﻣﻪ ﺷﺎﻫﺪ اﻟﻒ« )ﻣﻮرخ ‪ 30‬ﺗﻴﺮ ‪) (1384‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪39‬‬
‫در ‪ 3‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1361‬روزﻧﺎﻣﻪ »ﺧﺒﺮ ﺟﻨﻮب« ﮔﺰارش داد ﻛﻪ ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب‬
‫ﺷﻴﺮاز اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ دادﮔﺎه ﻓﺮﻣﺎن اﻋﺪام ‪ 22‬ﺗﻦ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن )ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ( را ﺻﺎدر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ 210.‬دﺳﺘﻮر دادﮔﺎه‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ‪ 3 .‬ﺑﻬﺎﻳﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ اﺳﺎﻣﻲ ﻃﻮﺑﻲ زاﺋﺮﭘﻮر‪ ،‬ﻳﺪاﷲ ﻣﺤﻤﻮدﻧﮋاد و‬
‫رﺣﻤﺖاﷲ وﻓﺎﻳﻲ‪ 211‬در ‪ 21‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1361‬اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ‪ 2‬ﺧﺮداد ‪ ،1362‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر وﻗﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬روﻧﺎﻟﺪ رﻳﮕﺎن‪ ،‬از‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﺪ اﻋﺪاﻣﻬﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻪ »اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺨﻠﻒ‬
‫‪212‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﺎ ﺟﻨﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌﻪاي ﺑﺮاي ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ رژﻳﻢ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻧﺮﺳﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪«.‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻃﻲ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻴﻼد اﻣﺎم ﻣﻬﺪي در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 7‬ﺧﺮداد ‪ 1362‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ رﻳﮕﺎن ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬

‫از آن ﻃﺮف ﻫﻢ آﻗﺎي رﻳﮕﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﭽﺎرهﻫﺎ ﻣﺮدم آراﻣﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻛﺘﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﻋﺒﺎدت‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺠﺎ ﻣﻲآورﻧﺪ و اﻳﺮان ﺑﺮاي ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬
‫اﻋﺘﻘﺎداﺗﺸﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد آﻧﻬﺎﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺎﺳﻮس ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺻﺪاﻳﺘﺎن در ﻧﻤﻲآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻚ دﺳﺘﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ]اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدهاﻳﺪ[ ‪...‬‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺰب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺰﺑﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﺑﻖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ را‬
‫‪213‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ آﻣﺮﻳﻜﺎ دارد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺟﺎﺳﻮﺳﻨﺪ ﻣﺜﻞ آﻧﻬﺎ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ و اﻋﻀﺎي ﻣﻬﻢ روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ و اﻋﻀﺎي دوﻟﺖ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي و رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳﻮي اردﺑﻴﻠﻲ‬
‫‪214‬‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ دو ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ‪ 26‬و ‪ 28‬ﺧﺮداد ‪ ،1362‬ﺷﺎﻧﺰده ﺑﻬﺎﻳﻲ زﻧﺪاﻧﻲ در ﺷﻴﺮاز اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﺑﻬﺮام اﻓﻨﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ آزادي‪،‬‬
‫ﻛﻮرش ﺣﻘﺒﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻨﺎﻳﺖاﷲ اﺷﺮاﻗﻲ‪ ،‬ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺳﻴﺎوﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮام ﻳﻠﺪاﻳﻲ‪ ،‬ﺷﻬﻴﻦ )ﺷﻴﺮﻳﻦ( داﻟﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺰت ﺟﺎﻧﻤﻲ اﺷﺮاﻗﻲ‪ ،‬رؤﻳﺎ‬
‫اﺷﺮاﻗﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻧﺎ ﻣﺤﻤﻮديﻧﮋاد‪ ،‬ذرﻳﻦ ﻣﻘﻴﻢ اﺑﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺸﻴﺪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺻﺎﺑﺮي‪ ،‬ﻃﺎﻫﺮه ارﺟﻤﻨﺪي ﺳﻴﺎوﺷﻲ‪ ،‬اﺧﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ﻧﺼﺮت ﻏﻔﺮاﻧﻲ ﻳﻠﺪاﻳﻲ‪ 215.‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1357‬ﺗﺎ ‪ 31 ،1362‬ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺷﻴﺮاز اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ‬
‫‪216‬‬
‫ﻣﻮﻧﺎ ﻣﺤﻤﻮديﻧﮋاد‪ 17 ،‬ﺳﺎﻟﻪ و ﻣﺴﻦﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖاﷲ اﺷﺮاﻗﻲ‪ 62 ،‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪» 210‬ﮔﻔﺘﮕﻮي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺧﺒﺮ ﺑﺎ ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻗﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب ﺷﻴﺮاز‪ .‬ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع ﺷﻴﺮاز‪ :‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﻢ ﺑﻪ داﻣﺎن‬
‫اﺳﻼم ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ«‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﺟﻨﻮب‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪.1361/12/3 ،782‬‬
‫‪» 211‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪.80 .‬‬
‫‪» 212‬رﻳﮕﺎن از اﻳﺮان ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ از ﺟﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺮدارد« ]‪ ،[Reagan Asks Iran to Spare Bahá'í Lives‬ﺧﻠﻴﺞ ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ 3 ،‬ﺧﺮداد ‪.1362‬‬
‫‪ 213‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﻣﺎم اﻣﺖ در دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮري ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻴﻼد ﺑﺎﺳﻌﺎدت اﻣﺎم زﻣﺎن )ﻋﺞ(‪ :‬ﻣﺎوراي ﺗﻀﻌﻴﻒ ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮري دﺳﺘﻬﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮداﻧﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪ ،‬ﻛﻴﻬﺎن‪) 1362/3/8 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 214‬رﻳﮕﺎن از اﻳﺮان ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ از ﺟﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺮدارد ]‪ ،[Reagan Asks Iran to Spare Bahá'í Lives‬ﺧﻠﻴﺞ ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ 3 ،‬ﺧﺮداد ‪.1362‬‬
‫‪» 215‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪.80 .‬‬
‫‪ 216‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.54 .‬‬

‫‪40‬‬
 ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻳﮕﺮ اﻳﺮان‬

‫در اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ روش ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را در ﻫﺪف ﻗﺮار دادن ﭘﻴﺸﺮوان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮارد‬
‫ذﻳﻞ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻮده و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻟﻴﺴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1359‬ﻫﺪاﻳﺖاﷲ دﻫﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ آﺑﺎده‪ ،‬ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و »اﻓﺮاد ﻓﺎﺳﺪ و ﻣﻔﺴﺪ و ﻣﺤﺎرب ﺑﺎ ﺧﺪا و رﺳﻮل و اﻣﺎم زﻣﺎن )ﻋﺞ(«‬
‫ﺷﺪه و اﻋﺪام ﮔﺮدﻳﺪ‪ 217.‬در اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1361‬دو ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ اروﻣﻴﻪ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ 218.‬در ﻓﺮوردﻳﻦ ‪،1361‬‬
‫ﻫﺸﺖ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻗﺰوﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻲ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ دﺳﺘﮕﻴﺮي‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ در ‪ 18‬ﺗﻴﺮ ‪ 1361‬اﻋﺪام‬
‫‪220‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ‪ 3‬ﻧﻔﺮ ﺗﺮك ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻤﻮده و آزاد ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ 219.‬در زﻧﺠﺎن‪ ،‬ﺷﺶ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ زﻧﺠﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

‫در ‪ 7‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1362‬دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﺗﺒﺮﻳﺰي‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺟﻤﻌﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ در‬
‫اﻳﺮان را ﻣﻤﻨﻮع اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪ 221.‬اﻳﻦ دﺳﺘﻮر اﻧﺤﻼل ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ و ﺣﺪود ‪ 400‬ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ را اﻟﺰاﻣﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ 222.‬ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺮاي ﻏﻴﺮﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه ﺑﻮد‪ 223.‬دوﻟﺖ ﺻﺪور اﻳﻦ دﺳﺘﻮر را ﺑﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﻬﺎﻳﻲ »ﻣﺤﺎرب و ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫‪224‬‬
‫و در ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮﺳﻮي ﺗﺒﺮﻳﺰي‪ ،‬دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ اﻧﻘﻼب‪ ،‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﺑﺎ ﻛﻴﻬﺎن ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪:‬‬

‫]ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن[ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان و ﺗﺤﺮﻳﻚ و اﺧﻼل در ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪ ...‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﻵن اﻋﻼم ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺟﻤﻌﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ در اﻳﺮان‬
‫ﻣﻤﻨﻮع و ﺗﺎ ﺣﺎل ﻫﻢ ﻣﻤﻨﻮع ﺑﻮده و دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲاﻳﺮان و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬
‫‪225‬‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ]اﺳﺖ[‪.‬‬

‫‪ 217‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺑﻪ ﺣﻜﻢ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺷﻴﺮاز‪ :‬دو ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ«‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪،520‬‬
‫‪ ،1359/12/27‬ص‪) 4 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 218‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪266 .‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻓﻮري‪ ،‬اﻳﺮان‪ :‬ﭘﻴﺮوان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪ 7 ،‬ﺧﺮداد‬
‫‪) 1361‬ﻛﻪ درﺑﺎره ﮔﺰارﺷﻬﺎي اﻋﺪام اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ارﺳﺎل درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻧﺨﺴﺖ‬
‫وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪» 219‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪ .265 .‬از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﻔﺮ ﻫﺸﺘﻢ اﻃﻼﻋﻲ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ 220‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪266 .‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪» ،‬واﻛﻨﺶ ﻓﻮري‪ ،‬اﻳﺮان‪ :‬ﭘﻴﺮوان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪ 7 ،‬ﺧﺮداد ‪) 1361‬ﻛﻪ درﺑﺎره اﻋﺪام اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ارﺳﺎل درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪» 221‬اﻇﻬﺎرات دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ اﻧﻘﻼب‪ ،«...‬ﻛﻴﻬﺎن ﻫﻮاﻳﻲ‪.1362/6/30 ،‬‬
‫‪ 222‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬اﺟﺮاي دﺳﺘﻮر ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺟﻤﻌﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ در اﻳﺮان« ] ‪Implications of the Iranian‬‬
‫‪ ،[Government’s Ban on the Administrative and Community Activities of the Bahá’í Faith in Iran‬ص‪) 1 .‬آﺑﺎن ‪.(1362‬‬
‫‪» 223‬ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺧﻮدش ﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ و اﻋﻤﺎل ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻮدش را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﻃﺒﻖ اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬دﻳﮕﺮان را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ دﻋﻮت ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻤﻲدﻫﺪ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻋﺪام‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ زﻧﺪان ﻫﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ در داﺧﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﻇﻬﺎرات دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ اﻧﻘﻼب ‪ ،«...‬ﻛﻴﻬﺎن ﻫﻮاﻳﻲ‪،‬‬
‫‪.1362/6/30‬‬
‫‪» 224‬اﻇﻬﺎرات دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ اﻧﻘﻼب ‪ ،«...‬ﻛﻴﻬﺎن ﻫﻮاﻳﻲ‪.1362/6/30 ،‬‬
‫‪ 225‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬در رد اﺗﻬﺎﻣﺎت دوﻟﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎدهاي ﺑﻪ رﻫﺒﺮان اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اذﻳﺖ و آزار ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد و از ﻣﺮدم اﻳﺮان‪ ،‬دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﻲ و ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺣﻘﺸﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧﻲ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎن ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﻗﺒﻞ‬
‫‪226‬‬
‫از اﻧﺤﻼل داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻧﺤﻼل داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ اذﻳﺖ و آزار و اﻳﺠﺎد رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎي ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ و ﻣﺤﻠﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت اداري آن در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان و ﻧﻴﺰ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده را در دﻓﺎع از‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻣﻀﺎء ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪ .‬در اواﺳﻂ ﺳﺎل ‪ ،1362‬ﺑﻴﺶ از ‪ 500‬ﺗﻦ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ اﻛﺜﺮ آﻧﻬﺎ از اﻋﻀﺎي ﺳﺎﺑﻖ‬
‫‪227‬‬
‫ﻣﺤﻔﻞ ﺑﻮده ﻳﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﻀﺎ در ارﺗﺒﺎط ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ اﺗﻬﺎﻣﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪228‬‬
‫در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻋﻀﻮ ﺳﺎﺑﻖ اﻋﻀﺎي ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﻫﺪاﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻮﻧﻬﺎﻻن ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اداره ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﻲ از ﺟﺎﻧﺐ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد )ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2-5‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ(‪ ،‬در ‪ 9‬ﺗﻴﺮ‬
‫‪ 1362‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 11‬ﻣﺎه در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادي در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ .‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻮرد ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن از دﻳﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﺒﺮي ﺟﻮﻳﺪ وﻟﻲ‬
‫‪229‬‬
‫او ﺧﻮدداري ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﺪاﻳﺘﻲ در ‪ 25‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 1363‬اﻋﺪام ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﭘﻮر )ﻫﻮﺷﻨﮓ( ﻣﺮﻛﺰي در ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1362‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﻣﺪت زﻧﺪان‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ و آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻳﻜﻲ از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺷﺪ‪ .‬آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﻲ وارده ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺶ‬
‫آﻧﭽﻨﺎن ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲاش را ﺑﻪ ﺷﺪت ﺿﻌﻴﻒ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎ‬
‫وادار ﻛﺮدن ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎت دروﻏﻴﻦ و دﺧﻴﻞ ﺟﻠﻮه دادن ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﻬﺎﻳﻲ در‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ و اﻳﻨﻜﻪ وي ﺟﺎﺳﻮس اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻮد‪ 230.‬اﻳﺸﺎن در اول ﻣﻬﺮ ‪ 1363‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 226‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﺮان«‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ 12‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪) 1382‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫اﻳﺮان(‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ 2000‬ﻣﻘﺎم ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ و اﻓﺮاد ﺳﺮﺷﻨﺎس اﻳﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪،‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮي‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و زﻧﺪاﻧﻲ ﻧﻤﻮدن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن »ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺗﻬﺎﻣﺎت واﻫﻲ و ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﻲاﺳﺎس را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎزد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲداﻧﺪ ‪ -‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ‪-‬‬
‫ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺮﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻴﮕﻨﺎه ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻋﺘﻘﺎدات آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪ .«...‬ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺟﻪ داﻧﺴﺘﻦ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال را ﻣﻄﺮح‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺮﻣﺮد ‪ 85‬ﺳﺎﻟﻪ ﻳﺰدي ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ از وﻻﻳﺖ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﺳﻮس ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻪدار‪،‬‬
‫دﺧﺘﺮان ﺟﻮان ﺑﻴﮕﻨﺎه‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﭘﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎﺳﻮس ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﺎورز روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﺳﻮس ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﻪ ﻣﺪارك اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺳﺮي از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﭼﻪ اﺑﺰار ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﭼﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ از داﻧﺶآﻣﻮزان اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﻣﺪارس‬
‫اﺧﺮاج ﻛﺮدهاﻧﺪ؟« ﻧﺎﻣﻪ در اداﻣﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ از اﺑﺰار ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺖ و ﻋﺪم دﺧﺎﻟﺖ در ﺳﻴﺎﺳﺖ از اﺻﻮل دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ«‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫اﺗﻬﺎم ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺎﺷﻴﻦ »اﺣﺘﻜﺎر« ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻋﺘﺮاض ﻛﺮده و ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ دادﺳﺘﺎن ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را آﻧﻘﺪر ﻋﺎﻗﻞ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﺮاﻧﺪازي ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﻮي اي را ﺑﺎ اﺣﺘﻜﺎر اﺑﺰار ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ! اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻫﺪاي ﭘﻮل ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻘﺪﺳﻪ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻧﻈﻴﺮ ﻋﺮاق و ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس(‪،‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ »ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ و ‪ ...‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ او اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺮاي ﻗﻮيﺗﺮ‬
‫ﻧﻤﻮدن ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ]ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﺳﺮاﺋﻴﻞ[ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪» 227‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،154‬ص‪.4 .‬‬
‫‪ 228‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.3 .‬‬
‫‪ 229‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻛﺎﻧﺎدا ]‪) [THE BAHÁ’Í WORLD‬ﺟﻠﺪ ‪ 1362 -1365 ،19‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،(1983-1986‬ص‪) 205 .‬از اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﻮزدﻫﻢ«(‪.‬‬
‫‪ 230‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.208 .‬‬

‫‪42‬‬
 ‫اﺣﻤﺪ ﺑﺸﻴﺮي در ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ‪ 1362‬ﺑﻪ ﺟﺮم ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮده در ﻃﻮل ‪ 15‬ﻣﺎه زﻧﺪان ﺑﻪ ﺷﺪت ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪه و‬
‫‪231‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ‪ 10‬آﺑﺎن ‪ 1363‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﻴﺮي اﻋﻀﺎي دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻓﺮﻫﺎد اﺻﺪﻗﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺪﻣﺖ در ﻣﺤﻔﻞ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬او ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد و ﺗﺎ زﻣﺎن اﻧﺤﻼل ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ در‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1362‬در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن در ﺳﺎل ‪ 1362‬ﻣﺨﻔﻲ ﺷﺪ وﻟﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺧﺮداد‬
‫‪ 1363‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1363‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﺎر ﻣﺎه زﻧﺪاﻧﻲ و ﺷﻜﻨﺠﻪ اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻳﺪ ﺑﻬﻤﺮدي ﺑﺮاي ﻋﻀﻮﻳﺖ در آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ و در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫او در ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎي ﺗﻬﺮان دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻴﺴﺖ و دو ﻣﺎه در زﻧﺪان اوﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬در ﻃﻮل زﻧﺪان‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪ و ﻧﻪ ﻣﺎه را در ﺳﻠﻮل اﻧﻔﺮادي ﺳﭙﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ او ﻫﺮﮔﺰ اﺟﺎزه ﻣﻼﻗﺎت داده ﻧﺸﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫در ‪ 19‬ﺗﻴﺮ ‪ 1365‬اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ او ﺑﻪ دار آوﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از‬
‫‪232‬‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش اﻃﻼع داده ﺷﻮد دﻓﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﻜﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﺖ ﻣﺮگ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫اردﺷﻴﺮ اﺧﺘﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از اﻋﻀﺎي ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ‪ -‬ﮔﺮوه ﺿﺮﺑﺖ اوﻳﻦ‪ -‬در ‪ 20‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪1363‬‬
‫در ﺧﺎﻧﻪاش دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﺳﺎل در زﻧﺪان ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ و در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 6‬ﻣﻬﺮ ‪ 1365‬اﻋﺪام‬
‫‪233‬‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎدري ﻧﻴﺰ در ‪ 20‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1363‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﺳﺎل در زﻧﺪاﻧﻬﺎي اوﻳﻦ و‬
‫ﮔﻮﻫﺮدﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺒﺴﻮﻃﻲ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪ و در آﺧﺮ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 6‬ﻣﻬﺮ ‪ 1366‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اردﺷﻴﺮ اﺧﺘﺮي‬
‫‪234‬‬
‫اﻋﺪام ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻗﺎﻳﻊ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب و ﺳﺎﻳﺮ ارﮔﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪي اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را از ﭘﻴﺸﺮوان ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و در ﺿﻤﻦ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﮔﺴﺘﺮده و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان وﺟﻮد‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت از ﭘﻴﺶ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه را ﻗﻮﻳﺎً اﻟﻘﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻇﻬﺎرات اﻋﻀﺎي ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ رژﻳﻢ اﻳﺮان ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ 231‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.211 .‬‬

‫‪ 232‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻛﺎﻧﺎدا ]‪) [THE BAHÁ’Í WORLD‬ﺟﻠﺪ ‪ 1362-1365 ،20‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪] (1986-1992‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫»دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺴﺘﻢ«[‪ ،‬ص‪.385 .‬‬
‫‪ 233‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪387 .‬؛ ﻣﺎﻫﻤﻬﺮ ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﻪ‪» ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ از وﻓﺎداران« ]‪ ،(1992) [A TRIBUTE TO THE FAITHFUL‬ص‪.210 .‬‬
‫‪» 234‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺴﺘﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،232‬ص‪387 .‬؛ ؛ ﻣﺎﻫﻤﻬﺮ ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﻪ‪» ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ از وﻓﺎداران« ]‪ ،(1992) [A TRIBUTE TO THE FAITHFUL‬ص‪.‬‬
‫‪.211‬‬

‫‪43‬‬
 ‫‪ .2-5‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﺪف ﻗﺮار دادن اﻓﺮاد ﺑﻬﺎﻳﻲ و زﻧﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و اﻋﺪام ﻧﻤﻮدن آﻧﻬﺎ‪ ،‬دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻬﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺼﺎدره اﻳﻦ اﻣﺎﻛﻦ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي ﺣﻤﻼت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺨﺮﻳﺐ آﺛﺎر و ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ‬

‫ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از آﺛﺎر و ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺼﺎدره و ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﻣﻮرد ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺎدره و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺎدره ﻫﻤﺰﻣﺎن دو ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻮﻧﻬﺎﻻن‬
‫و اﻣﻨﺎء در اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ‪ 1357‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ دو ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه در زﻣﺎن ﺷﺎه در ﺧﺼﻮص‬
‫‪235‬‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﻣﻼك ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻣﻜﺎن ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻠﻚ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪236‬‬
‫در‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪارك و اﺳﻨﺎد ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1358‬ﻋﻤﺎرت ﻫﺮ دو ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﺷﻐﺎل ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻮﻧﻬﺎﻻن ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻨﺎء ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺛﺒﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري اﻣﻼك اﻳﺮاﻧﻴﺎن‬
‫‪237‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺼﺎدره ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻨﺎء اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ اﻣﺎﻛﻦ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﻓﺮاﻫﻢ آورد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺪارك ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻌﺎً اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1358‬ﺗﻌﺪادي از اﻣﺎﻛﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺼﺎدره و ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در رﺿﺎﻳﻴﻪ‬
‫)اروﻣﻴﻪ(‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎب در آن اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ را ﻣﺼﺎدره ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﻫﭽﺎل ﺗﻬﺮان ﻛﻪ ﺑﻬﺎاﷲ‬
‫ﻣﺪﺗﻲ در آن زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮد و »ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻠﻄﺎناﻟﺸﻬﺪا و ﻣﺤﺒﻮباﻟﺸﻬﺪا« در اﺻﻔﻬﺎن ﻛﻪ از اﻣﻜﺎن ﻣﻘﺪس ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺼﺎدره‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎغ ﺑﺪﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺑﻴﺎن اوﻟﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺧﻮد را در ﺳﺎل ‪ 1227‬آﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪ‪ 238.‬ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻬﺎاﷲ‬
‫در درﻛﻮﻻ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪ و ﺧﺎﻧﻪ اﻳﺸﺎن در ﺗﻜﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ دوران ﺟﻮاﻧﻲ را در آن ﺳﭙﺮي ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺼﺎدره ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در‬
‫آذر ﻣﺎه ‪ ،1360‬اﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺨﺮﻳﺐ و زﻣﻴﻦ آن ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ 239.‬در ‪ 2‬ﻣﺮداد ‪ ،1358‬ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻬﺪا )داراﻟﺸﻬﺪا( در اراك‬
‫‪240‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﻘﺪس ﺑﺮاي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺟﻨﺎزهﻫﺎ از آﻧﺠﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 235‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺧﻼﺻﻪاي از آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ در دوران ﭘﻬﻠﻮي«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،4‬ص‪) 6 .‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »اﻣﻼك ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﻳﺎ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﻣﻼﻛﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺛﺒﺖ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ]ﺣﺘﻲ‬
‫اﻣﺎﻛﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ[ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ارث و ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﻣﻠﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪.(«.‬‬
‫‪» 236‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪ .252 .‬از اﻣﻼك ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻨﺎء ﻣﻲﺗﻮان از اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب در ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻬﺎاﷲ‬
‫در ﺗﻬﺮان و ﺗﻜﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن در ﺗﻬﺮان ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اداره ﻣﻲﺷﺪ ﻧﺎم ﺑﺮد؛ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎم از ﻃﺮف ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ‪ :1365-1342» ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ دوره ﻋﺼﺮ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ« ]‪) [THE THIRD EPOCH OF THE FORMATIVE AGE‬ﺗﺄﻟﻴﻒ‬
‫و ﺗﺪوﻳﻦ ﺟﻔﺮي دﺑﻠﻴﻮ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،(1986 ،‬ص‪.753 .‬‬
‫‪237‬‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎم از ﻃﺮف ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ‪ :1365-1342» ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ دوره ﻋﺼﺮ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ« ] ‪THE THIRD EPOCH OF THE‬‬
‫‪) [FORMATIVE AGE‬ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﺗﺪوﻳﻦ ﺟﻔﺮي دﺑﻠﻴﻮ ﻣﺎرﻛﺲ‪ ،(1986 ،‬ﺻﺺ‪ 748 .‬و ‪.753‬‬
‫‪ 238‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﻣﻘﺪس ﻣﺼﺎدره ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه )ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ (1358‬در ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪» ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‬
‫]‪ 18) [Attacks on the Bahá’ís of Iran‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1358‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 9‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪.(1979‬‬
‫‪ 239‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان‪ -‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺎﺳﻲ در ﻓﺎﺻﻠﻪ آذر و دي ‪The persecution of the Bahá’ís in ] «1360‬‬
‫‪ 29) [Iran – Major Developments During December 1981/January 1982‬دي ‪ 1360‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 19‬ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ ،(1982‬ص‪] 2 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺎﺳﻲ در ﻓﺎﺻﻠﻪ آذر و دي »‪.[1360‬‬
‫‪» 240‬ﻧﺎﻣﻪ از ﻃﺮف دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن« )‪ 11‬ﻣﺮداد ‪) (1358‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﺑﺎب‬

‫اوج ﺣﻤﻼت ﺑﻪ آﺛﺎر و ﺑﻨﺎﻫﺎي‬

‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺎدره و‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب در ﺷﻴﺮاز ﻛﻪ‬
‫زﻳﺎرﺗﮕﺎه ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در ‪6‬‬
‫اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1358‬ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﻴﺮاز اﻃﻼع داده ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب را‬
‫ﺿﺒﻂ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﺑﺎب در ﺳﺎل ‪1358‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ »ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺳﻴﺪ ﺑﺎب‬
‫در ﺷﻴﺮاز ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺤﻼل اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺷﻴﺮاز ]ﻗﺮار داده ﺷﺪه‬
‫‪241‬‬
‫اﺳﺖ‪«[.‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻠﻚ در اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎه ﺿﺒﻂ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ دوﻟﺖ در ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎه ﻣﺸﻬﻮد ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ‪ 10‬ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪ ،1358‬ﺗﻌﺪادي ﻛﺎرﮔﺮ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت آﻗﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺆول ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﻃﺮاف‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب در ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ 242.‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ‬
‫‪244‬‬ ‫‪243‬‬
‫ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﻛﻮرش ﻃﻼﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻠﻮي ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﻫﺪ واﻗﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎب اﺣﺘﻤﺎﻻً در ‪ 16‬ﺷﻬﺮﻳﻮر در ﺟﻠﺴﻪاي در ﻣﻨﺰل آﻗﺎي ﻣﻌﺘﻜﻒ‪ ،‬ﺷﻬﺮدار ﺷﻴﺮاز‪ ،‬و ﺑﺎ ﺣﻀﻮر آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻼﺗﻲ‪ 245‬ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻜﻢ ﺗﺄﻳﻴﺪﻳﻪ اﻣﺮ ﺟﻬﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺗﻮﺳﻂ دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب در ﺗﻬﺮان ﺻﺎدر ﺷﺪ‪ .‬در ‪ 17‬ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫ﻛﻮرش ﻃﻼﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ رﺳﻴﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺴﺪود ﺑﻮدن ﺟﺎده ﺷﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ واﻧﺘﻬﺎي ﺷﻬﺮداري ﭘﺮ از ﺑﻴﻞ و ﻛﻠﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ 246.‬اواﺧﺮ آن روز ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﻃﻼﻳﻲ واﻗﻌﻪ را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪» 241‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻓﺎرس درﺑﺎره ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﺑﺎب«‪) 1358/2/6 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪.[3‬‬
‫‪» 242‬ﮔﺰارش ﻛﻮرش ﻃﻼﻳﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻓﺘﺢ اﻋﻈﻢ در ﺧﺼﻮص ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب در ﺷﻴﺮاز« )‪ 10‬ﻣﻬﺮ ‪ ،(1358‬ص‪] 1 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﮔﺰارش ﻛﻮرش‬
‫ﻃﻼﻳﻲ در ﺧﺼﻮص ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب«[ )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 243‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺗﻠﮕﺮاف از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺎﻳﭽﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻮان ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ«‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ 2‬ﺗﻴﺮ ‪) 1358‬درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺼﺎدره اﻣﺎﻛﻦ ﻣﻘﺪﺳﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻌﻴﺎر » ﻋﺪاﻟﺖ و ﻣﺪارا ﻛﻪ در اﺳﻼم ﺑﻪ آن ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ«( )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 244‬ﻛﻮرش ﻃﻼﻳﻲ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً در ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1360‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﻣﺤﻔﻞ ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻬﺮان اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ » ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪،‬‬
‫رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪. 81 .‬‬
‫‪» 245‬ﮔﺰارش ﻛﻮرش ﻃﻼﻳﻲ در ﺧﺼﻮص ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،241‬ص‪.2 .‬‬
‫‪ 246‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.4 .‬‬

‫‪45‬‬
 ‫در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 11‬ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺟﻠﻮي آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺎﺟﻲ ﺷﺮﻳﻒ‬
‫‪247‬‬
‫ﺷﻴﺮاز ﺑﻮد ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬در ﻛﻨﺎر او آﺧﻮﻧﺪي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻃﻮﺑﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﻪ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اوﻗﺎف‬
‫ﺗﻌﺪادي ﻣﺮد ﻣﺴﻠﺢ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آﻧﻬﺎ ﺣﺪود ‪ 150‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﺢ‬
‫از ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﻬﺪﻳﻪ‪ 248‬ﺣﺪود ‪ 30‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم ﻋﺎدي ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ آﻣﺪه و ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻗﻔﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 5‬ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﺒﻮد و ﻗﺒﻼً ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺿﺒﻂ ﺷﺪه ﺑﻮد را ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و ﺳﭙﺲ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﺷﺪﻧﺪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب ﻛﻪ ﭘﻬﻠﻮي‬
‫آن ﺑﻮد ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪاي وﻗﺖ ﺗﻠﻒ ﻧﻜﺮده و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺟﻲ ﺷﺮﻳﻒ و ﺗﻌﺪادي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻗﺒﻼً آﻧﻬﺎ را در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﻼﺗﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده ﺑﻮدم دﺳﺘﻮر‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب ﺷﺪ ﻣﺴﺆول ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﻬﺪﻳﻪ ﺑﻮد‪ .‬روﺣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺟﻠﻮ ﺑﻮد ﻧﻴﺰ دﺳﺘﻮر ﻣﻲداد‪ .‬در اﺗﺎﻗﻬﺎي ﺑﺎﻻي ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ دﻳﻮار ﮔﭽﻲ و ﺑﺎز‬
‫‪249‬‬
‫ﻛﺮدن راﻫﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 3‬ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺗﺴﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي دﻳﮕﺮ ﻧﺰد آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺎﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻼﺗﻲ رﻓﺘﻪ و از او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺷﻴﺮاز‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﻠﻮي ﺗﺨﺮﻳﺒﺎت ﺑﻌﺪي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬آﻗﺎي ﺗﺴﻠﻴﻤﻲ آﻧﭽﻪ ﺑﻌﺪاً اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد را ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮح داد‪:‬‬

‫]آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻼﺗﻲ[ ﺗﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎن را ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻔﺮ اﺳﺖ و ﻣﺪت ‪ 130‬ﺳﺎل ﻛﻔﺮ‬
‫ﺑﻮده و ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮاب ﺷﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﺸﺖ و ﮔﻞ و آﺟﺮ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎزه اﻫﺎﻟﻲ ﻛﻮﭼﻪ و‬
‫ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ اﻃﺮاف ﭼﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﻲآﻳﺪ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺟﻨﺎب ﻣﺤﻼﺗﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻌﻨﻲ ﻋﺪل‬
‫اﺳﻼﻣﻲ و اﺻﻮل اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﻼم ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟ ﮔﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺮاﻧﻲ اﺳﺖ و اﻳﻨﻬﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﺗﻤﺎم ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﺧﺮاب ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ و آن ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻔﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮاب‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪ ذﻛﺮ ﻫﺮ ﻣﻄﻠﺐ دﻳﮕﺮي زاﺋﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ ﻛﺮده ﻣﺤﻞ را ﺗﺮك‬
‫‪250‬‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ و ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮده و از ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1360‬ﻣﺤﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب ﺑﻪ ﺟﺎده و ﻣﻴﺪان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ 251.‬ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎن ﺷﺪ و ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻬﺪي‬
‫‪252‬‬
‫در ﻣﺤﻞ آن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪» 247‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺞ و اوﻗﺎف و اﻣﻮر ﺧﻴﺮﻳﻪ )ﺳﺎزﻣﺎن اوﻗﺎف و اﻣﻮر ﺧﻴﺮﻳﻪ( از ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼت اداري اﻳﺮان اﺳﺖ و ﻗﺪﻣﺖ آن ﺑﻪ دوران ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و ارﺷﺎد اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن اوﻗﺎف ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮف وﻟﻲ ﻓﻘﻴﻪ ﺟﻮاز ﺗﺼﺪي در اﻣﻮري ﻛﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ اذن وﻟﻲ ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﻘﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاي را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻻزﻣﻪ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻫﺪاف ﻛﻠﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺳﻄﺢ ﻛﻠﻲ ﻋﺒﺎرت از اﺣﻴﺎ‪ ،‬ﺣﻔﻆ و اداره ﻣﻮﻗﻮﻓﺎت و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺧﻴﺮﻳﻪ و ﻋﺎماﻟﻤﻨﻔﻌﻪ‪ ،‬اداره و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻣﺎﻛﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺑﻘﺎع ﻣﺘﺒﺮﻛﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺮ و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري و وﻗﻒ و اﻧﻄﺒﺎق ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺘﺨﺬه ﺑﺮ ﻣﻮازﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ‪) http://awqaf.ir‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 1 :‬آذر ‪.(1385‬‬
‫‪ 248‬اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻳﻜﻲ از ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮد و اﺳﻢ آن دﻻﻟﺖ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ )ﻣﻬﺪي( ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪» 249‬ﮔﺰارش ﻛﻮرش ﻃﻼﻳﻲ در ﺧﺼﻮص ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎب«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،242‬ص‪.4 .‬‬
‫‪ 250‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.10 .‬‬
‫‪» 251‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.253 .‬‬
‫‪ » 252‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،118‬ص‪ .68-69 .‬ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻣﺮ ﻛﻪ ﺑﺎب ﺧﻮد را اﻣﺎم دوازدﻫﻢ )ﻣﻬﺪي( ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻳﻜﻲ از ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﺳﻤﺒﻠﻴﻚ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬

‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر را ﺗﺼﺮف و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺮد‪ .‬در ‪ 15‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1357‬آﻳﺖاﷲ‬
‫ﻗﻤﻲ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﮔﻔﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬روﺳﻴﻪ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎ و اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺼﺎدره و‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﻣﺪارك آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 253.‬در ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫‪255‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﺷﺪ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﻣﺪارك آﻧﻬﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده ﺷﺪﻧﺪ‪ 254.‬ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺮودﺷﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎن ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ :‬در ﺳﻨﮕﺴﺮ‪ ،‬ﺑﻬﻨﻤﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻮﺷﻜﻚ‪ ،‬ﺷﻬﺴﻮار‪ ،‬ﺑﺎﺑﻠﺴﺮ‪،‬‬
‫‪256‬‬
‫در ﺳﻌﺪي‪ ،‬ﻳﺰد و ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﺟﻨﺎزه ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻗﺒﺮ ﺑﻴﺮون آورده ﺷﺪﻧﺪ )ﻧﺒﺶ‬ ‫ﻣﻨﺸﺎد و ﭼﺎﺑﻬﺎر‪ ،‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪257‬‬
‫در ‪ 14‬آذر ‪ ،1360‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺗﻬﺮان ﻣﺼﺎدره و‬ ‫ﻗﺒﺮ( و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺎﻧﻊ دﻓﻦ ﻣﺮدﮔﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ اﻋﻼم ﮔﺮدﻳﺪ و ‪ 13‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺮﻛﺰ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ 258.‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‪ ،‬در‬
‫‪ 24‬دي ‪ ،1360‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎب ﺳﻠﻤﺎن در روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﻬﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺗﻬﺮان ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد را در ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻓﺮﻳﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه ﺑﻮد و زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫‪259‬‬
‫ﺑﻮد دﻓﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آذر ‪ ،1362‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺑﺎﺑﻠﺴﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و‬ ‫ﻟﻌﻨﺖآﺑﺎد )ﺷﻬﺮ ﻛﺎﻓﺮﻳﻦ(‬
‫‪261‬‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺎزان‪ 260‬ﺿﺒﻂ ﺷﺪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺪﻓﻴﻦ ﻣﺮدﮔﺎن ﺧﻮد ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 253‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ« )‪ 21‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1357‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 12‬ﻣﺎرس ‪) (1979‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪ .‬ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫در آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺼﺎدره ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬رﺿﺎﻳﻴﻪ‪ ،‬ﺷﺎهآﺑﺎدِ اراك‪ ،‬اراك‪ ،‬ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻣﻴﺮآﺑﺎد‪ ،‬زرﮔﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺠﺮﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎغ ﺗﮋه‪،‬‬
‫ﺧﺎﻧﻲآﺑﺎد‪ ،‬ﻓﺮدوس‪ ،‬ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﻣﺮودﺷﺖ‪ ،‬ﻋﺮب ﺧﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻏﺴﺘﺎنِ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻳﺰد‪ ،‬ﻣﻬﺪيآﺑﺎدِ ﻳﺰد‪ ،‬ﻣﺮﻳﻢآﺑﺎد ﻳﺰد‪ ،‬ﺗﺎﻓﺖ‪ ،‬رﻓﺴﻨﺠﺎن‪ ،‬ﻛﺮﻣﺎن و ﻧﻲرﻳﺰ‪ .‬ﻣﺮاﻛﺰي ﻛﻪ‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬درﻏﻮكِ آﺑﺎده‪ ،‬ﻛﻮﺷﻜﻚِ آﺑﺎده‪ ،‬ﭼﻨﺒﺮ آﺑﺎده‪ ،‬ﻫﻤﺖآﺑﺎدِ آﺑﺎده‪ ،‬ﺳﻨﮕﺴﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻠﺴﺮ‪ ،‬اردﻛﺎن‪ ،‬وادﻗﺎن‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﻪآﺑﺎدِ‬
‫ﻛﺎﺷﺎن و ﻣﺸﻬﺪ‪» .‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺼﺎدره ﺷﺪﻧﺪ«‪ ،‬ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻓﺮوردﻳﻦ ﺗﺎ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪Bahá’í centers confiscated, ] 1358‬‬
‫‪) [NationalSpiritual Assembly of the UK April-May 1979‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪» .‬اﻣﺎﻛﻦ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ واﻗﻊ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ«‪ ،‬ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻓﺮوردﻳﻦ ﺗﺎ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪Bahá’í Properties Attacked, National Spiritual Assembly of the UK, ] 1358‬‬
‫‪) [March-June 1979‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 254‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ« )‪ 21‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1357‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 12‬ﻣﺎرس ‪) (1979‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ آن در »ﻣﺎرﺗﻴﻦ‪ ،‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،1‬ص‪ 45 .‬ارﺟﺎع داده ﺷﺪه اﺳﺖ )دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺟﺸﻦ در‬
‫ﻣﺤﻞ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺮاد ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲ ﻧﻮري در ﻣﻮرد »ﻣﻬﺪوﻳﺖ و ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ و ﻛﺎﺑﺎﻟﻴﺴﻢ«(‪.‬‬
‫‪ 255‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺣﻤﻼت اﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﺟﺎن و ﻣﺎل ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان« ]‪،[Recent attacks on the lives and properties of Bahá’ís in Iran‬‬
‫‪ 3‬ﻣﻬﺮ ﺗﺎ ‪ 12‬آﺑﺎن ‪ 1357) 1357‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،(1978‬ص‪] 9 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ :‬ﺣﻤﻼت اﺧﻴﺮ ‪.[1357‬‬
‫‪ 256‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﻣﻘﺪس ﻣﺼﺎدره ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه )ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ (1358‬در ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪» ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان«‬
‫]‪ 18) [Attacks on the Bahá’ís of Iran‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1358‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 9‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪.(1979‬‬
‫‪ 257‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 258‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺎﺳﻲ در ﻓﺎﺻﻠﻪ آذر و دي ‪ ،«1360‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،239‬ص‪.1 .‬‬
‫‪ 259‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 260‬اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد ﻳﻜﻲ از ﻗﻮيﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ اداره ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دوﻟﺖ در ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدن ﻗﺪرت دوﻟﺖ‬
‫در ﻛﻨﺘﺮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد ﻫﺰاران ﻛﺎرﮔﺎه‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺘﻞ و اﻣﻼك دﻳﮕﺮ را ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اول اﻧﻘﻼب ﻣﻠﻲ اﻋﻼم‬
‫ﺷﺪﻧﺪ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺳﺖ و از ﺑﺎزرﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ‬
‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺒﻲ‪» ،‬رواﺑﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ و دوﻟﺖ و دورﻧﻤﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ در اﻳﺮان« ]‪ ،[State-Society Relations and Prospects for Democracy in Iran‬در‬
‫ﮔﺰارش ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ از اﻣﻮر ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ]‪ ،[MIDDLE EAST REVIEW OF INTERNATIONAL AFFAIRS‬ﺟﻠﺪ ‪ ،5‬ﺷﻤﺎره ‪) 3‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1380‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‬
‫‪ .(2001‬ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ داراﻳﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺑﻴﺶ از ‪ 80‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻧﻘﺪ و ﮔﺮدش ﺳﺎﻻﻧﻪ آن ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ‬
‫ﻃﺎﻫﺮي‪» ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﻳﺮن را اداره ﻣﻲﻛﻨﺪ« ]‪ ،[Who Rules Iran‬ﺳﺮوﻳﺲ اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲ اﻳﺮان ]‪ ،[IRAN PRESS SERVICE‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1382‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪) http://www.iran-press-service.com/articles_2004/Mar_04/who_rules_iran_29304.htm :‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 7 :‬آذر‬
‫‪.(1385‬‬
‫‪» 261‬ﻧﺎﻣﻪ رﺋﻴﺲ ﺷﻌﺒﻪ ﻳﻚ دادﮔﺎه ﺑﺎﺑﻠﺴﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺮدار ﺑﺎﺑﻠﺴﺮ درﺑﺎره ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﻬﺎ«‪) 1362/10/5 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﺎﻛﻨﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺪارس‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻨﻬﺎي ﺑﺎزي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺿﺒﻂ و ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ ﺣﺪﻳﻘﻪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﺟﻮاﻧﺎن در ﺷﻴﺮاز و ﺗﻬﺮان و ﻣﺪرﺳﻪ ﻫﻮﺷﻨﮕﻲ در ﻳﺰد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫‪262‬‬
‫از اﻧﻘﻼب ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪارك ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺼﻮص ﺿﺒﻂ اﻣﻮال ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﺑﻮد و ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اداره ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اواﺳﻂ ﺧﺮداد ‪ ،1358‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺣﻜﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﻬﺮآﺑﺎد ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﺴﺒﺖ »ﺿﺪ اﺳﻼﻣﻲ و ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﻲ« داده اﺳﺖ و درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‬
‫را ﻛﺮده اﺳﺖ‪ 263.‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ دﺧﺎﻟﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺣﻜﻴﻢ ﺑﺎ ﻛﻤﻴﺘﻪ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎم‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺖ و درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎ دﺳﺘﻮر ﻛﺘﺒﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪ 264.‬درﺧﻮاﺳﺖ او ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎﺗﺶ‬
‫ﺑﺎ دو ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪاي از ﺳﻮي اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺳﺮﺣﺪيزاده‪ ،‬رﺋﻴﺲ اﻣﻮر اداري دﻓﺘﺮ ﻣﺼﺎدره اﻣﻮال ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و ﺟﺎﻧﺒﺎزان‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ 265.‬ﻣﻀﻤﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ آﻗﺎﻳﺎن دﻛﺘﺮ ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﻲ ﺗﻬﺮاﻧﻲ و ﻣﺤﻤﺪ رازﻗﻲ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ داده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ اﻣﻮر ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺼﺎدره ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ و‬
‫‪266‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮده و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن اﻗﺪام ﻣﻘﺘﻀﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺣﻜﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻼﻗﺎت را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮد‪:‬‬

‫اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﻲ ﺗﻬﺮاﻧﻲ و آﻗﺎي رازﻗﻲ ﺗﻤﺎم روز از ﻣﻦ ﺳﺆال ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫دﻛﺘﺮ ﺗﻬﺮاﻧﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺑﻮد آﻗﺎي رازﻗﻲ ‪ ...‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ‪ (1‬ﻧﻴﻤﻲ از اﻓﺮاد ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ (2 .‬آﻗﺎي ﻫﻮﻳﺪا‪ ،‬ژﻧﺮال ﻧﺼﻴﺮي وآﻗﺎي ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ (3 .‬ﺷﺎه و ﻣﻠﻜﻪ‬
‫‪267‬‬
‫ﻓﺮح ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺣﻜﻢ‪ ،‬ﻣﺼﺎدره ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ را ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﻜﻢ دادﮔﺎه ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺗﺄﺳﻴﺲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و اداره ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ‪ ،‬اﺗﻬﺎم ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺿﺪ اﺳﻼﻣﻲ و‬
‫‪268‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺷﺎﻣﻞ »از ‪ 290‬ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻻﻳﻞ ﻣﺼﺎدره ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن اﺳﺘﻨﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 262‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 263‬ﻧﺎﻣﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺣﻜﻴﻢ درﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ«‪) 1358/4/26 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 264‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 265‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﭙﻲ ﺣﻜﻢ ﻣﻮرخ ‪ 23‬ﺧﺮداد ‪ 1358‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ آﻟﻤﺎن ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان‪ :‬ﻣﺪارك ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ در اﻳﺮان« ]‪ ،[Die Bahá’í im Iran: Dokumentation der Verfolgung einer religiosen Minderheit‬ص‪.(1985) 131 .‬‬
‫‪ 266‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 267‬ﻧﺎﻣﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺣﻜﻴﻢ درﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ«‪) 1358/4/26 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 268‬رأي دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب درﺑﺎره ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ« )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪ ،‬ﭼﺎپ ﻣﺠﺪد در»ﮔﺰارش ج‪.‬ب‪.‬ب‪ .‬درﺑﺎرة‬
‫آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،81‬ص‪.80 .‬‬

‫‪48‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ‪ 123‬ﻧﻔﺮ ﭘﻴﺮو ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮده و ﻣﺴﻠﻤﺎً در اﺟﺮاي اواﻣﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎري و ﺿﺪ اﺳﻼﻣﻲ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‬
‫‪269‬‬
‫ﻛﻮﺷﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ« ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺣﻜﻴﻢ از ﻃﺮف ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ وﻗﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻴﻨﺎف ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺟﻮاب داد ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﻠﻄﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و »ﻣﺼﺎدره ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻧﻘﻼب ﻛﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻣﺎم ]آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ[ ﻗﺮار دارد اﻧﺠﺎم‬
‫‪271‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ«‪ 270.‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺣﻜﻴﻢ‪ ،‬در ‪ 22‬دي ‪ 1358‬در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﺢ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮرد ﻫﺪف ﻗﺮار دادن ﭘﻴﺸﺮوان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ‬
‫ﮔﺴﺘﺮده و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺗﻤﺎﻣﻲ آﺛﺎري ﻛﻪ‬
‫اﻳﺮان را ﻣﺒﺪاء دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎ ﻫﺪف وادار ﻛﺮدن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﺗﺮك اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﻮد ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از اﻣﺎﻛﻦ و ﺑﻨﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮده و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺻﺮﻳﺤﺎً ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺣﺲ ﻫﻮﻳﺖ و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ در ﺑﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .3-5‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬

‫دوران ﭘﺲ اﻧﻘﻼب ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺗﺒﻌﻴﻀﺎت ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺟﻤﻬﻮري‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺘﻌﺪدي ﻋﻠﻴﻪ ﭘﻴﺮوان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﻠﺞ ﻛﺮدن زﻧﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮاﻧﻊ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ اﺳﺘﺨﺪام و ورود ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﻣﻼك ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻋﺚ از دﺳﺖ‬
‫دادن وﺳﻴﻠﻪ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش‪ ،‬ﺛﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎي ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ در ﻣﺪارس دوﻟﺘﻲ و ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺠﺎر ﺑﻬﺎﻳﻲ ﭘﺮواﻧﻪ ﻛﺎر داده ﻧﻤﻲﺷﺪ و ﺣﻖ ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد ﺑﺎ دوﻟﺖ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮادي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ آورده ﺷﺪهاﻧﺪ ﻫﻨﻮز در اﻳﺮان ﺳﺎﻛﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺿﺮورت‬
‫ﻫﻮﻳﺘﺸﺎن ﻣﺠﻌﻮل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﺮوف از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺪارك ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن در آرﺷﻴﻮ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻣﻼك‬
‫‪272‬‬
‫از ﺳﺎل ‪ ،1361‬ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻗﺪام ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺳﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺼﺮف اﻣﻮال اﻋﺪامﺷﺪﮔﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪273‬‬
‫ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬از ﻣﻮارد ﻏﺎرت‪،‬‬ ‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ اﻋﺪامﺷﺪﮔﺎن ﻗﺒﻞ از اﻋﻼم ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻋﺪام ﺗﺼﺮف ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬

‫‪» 269‬رأي دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب درﺑﺎره ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ« )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪ ،‬ﭼﺎپ ﻣﺠﺪد در »ﮔﺰارش ج‪.‬ب‪.‬ب‪ .‬درﺑﺎرة‬
‫آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،81‬ص‪.80 .‬‬
‫‪» 270‬ﻧﺎﻣﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺣﻜﻴﻢ درﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻴﺜﺎﻗﻴﻪ«‪) 1358/4/26 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 271‬ﻧﺎﻣﻪ از ﺳﻮي ﺑﻴﺖاﻟﻌﺪل اﻋﻈﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ«‪ 24 ،‬دي ‪) 1359‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 272‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺎﺳﻲ در ﻓﺎﺻﻠﻪ آذر و دي ‪ ،«1360‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،239‬ص‪.2 .‬‬
‫‪ 273‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪49‬‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن اﻣﻮال ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻣﺎﻫﻬﺎي ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب و اداﻣﻪ آن ﺗﺎ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺣﻜﺎﻳﺖ‬
‫دارﻧﺪ‪ 274.‬اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان روي دادﻧﺪ‪ :‬از روﺳﺘﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺘﺎ‪ ،‬ﺧﻮرﻣﻮج و ﺳﻨﮕﺴﺮ ﺗﺎ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﺗﻬﺮان و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻳﺰد‪ 275.‬در ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬اﻣﻼك ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻃﺮاز‬
‫اول ﺿﺒﻂ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ اﻣﻼك در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ زﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺼﺮف ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ورﺛﻪ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻢ ‪70/59‬‬

‫دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب ﻳﺰد‪ ،‬ﺣﻜﻢ ‪ 70/59‬را در ﺳﺎل ‪ 1359‬ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ آﻳﺖاﷲ ﺻﺪوﻗﻲ اﺟﺎزه‬
‫‪276‬‬
‫اﺻﻞ ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺿﺒﻂ اﻣﻼك ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻠﻚ را ﻣﻲداد‪.‬‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ اﺟﺮاي آن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﺣﻜﻢ ﺷﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا اﺛﺮات ﻣﺨﺮب اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻧﺒﻮد و اﺟﺮاي آن ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺣﻀﺎر ﻣﻲﺷﺪ و در آﻧﺠﺎ‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ و ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ اﻣﻼﻛﻲ دارد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ دادﮔﺎه اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻣﻮال‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﺰﺑﻮر ﺿﺒﻂ ﺷﺪه ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ 277.‬اﮔﺮﭼﻪ ﺣﻜﻢ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ اﺟﺎزه ﻣﻲداد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻠﻚ‪ ،‬در ﻣﻠﻚ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ارث ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ 278.‬اﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﺘﻮﻓﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻣﻠﻚ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺼﺮف ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻣﺪاد‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ 279‬در ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ اداره ﺛﺒﺖ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻳﺰد ﺑﻪ دﻓﺘﺮﺧﺎﻧﻪ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﻲ ﻳﺰد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺣﻜﻢ ‪ 70/59‬را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻃﺒﻖ دادﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎره ‪/861/73‬د‪ -‬ر‪ 23/‬ﻣﻬﺮ ‪ ،73‬دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺰد ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻬﺮﺑﺎن اﻫﻮراﻳﻲ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺟﻤﺸﻴﺪ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 70/59‬داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎغ ]ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ وي[ ‪ ...‬در ﺷﺮف ﺻﺪور ﺳﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺠﺘﻤﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻣﺪاد اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ )ره( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻧﺎﻣﺒﺮده‬
‫از درﺟﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺳﺎﻗﻂ و ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ آن دﻓﺘﺮﺧﺎﻧﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اوﻻً از‬
‫‪280‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﻮدداري و ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺳﻨﺪ ﻣﺬﻛﻮر را اﺧﺬ و ﺑﻪ اﻳﻦ اداره ارﺳﺎل ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﺗﻌﺪادي از اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﻜﺎم دادﮔﺎﻫﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻤﻼﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ »ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﭘﺮوﻧﺪه و ﮔﺰارش ‪ ...‬اداره ﻛﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﻳﺰد ﻛﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ‬

‫‪» 274‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﻤﻼت اﺧﻴﺮ ‪ ،«1357‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.255‬‬

‫‪ 275‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 276‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻳﺰد«‪ ،1374/9/25 ،‬ص‪) 1 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 277‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 278‬دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺰد‪ ،‬ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ و ﺻﻮرﺗﻤﺠﻠﺲ درﺑﺎره اﻣﻮال س‪ .‬آ‪.1372/12/2 ،«.‬‬
‫‪» 279‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻳﺰد«‪ ،1374/9/25 ،‬ص‪) 1 .‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 280‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ دﻓﺘﺮﺧﺎﻧﻪ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﻲ ﻳﺰد درﺑﺎره ﻣﻬﺮﺑﺎن اﻫﻮراﻳﻲ« )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪50‬‬
‫دارد ﻧﺎﻣﺒﺮده و ﻫﻤﺴﺮش ﻓﻮت ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻟﺬا ﻣﻮﺿﻮع از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺣﻜﻢ ‪ 70/59‬اﻳﻦ‬
‫‪281‬‬
‫دادﮔﺎه ﺑﻮده و ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺿﺒﻂ اﻣﻮال آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺠﺘﻤﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻣﺪاد اﻣﺎم ﺻﺎدر و اﻋﻼم ﻣﻲﮔﺮدد‪«.‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺻﺪوﻗﻲ در آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻳﺰد ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻃﻲ ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 30‬ﺧﺮداد‬
‫‪ ،1359‬وي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻔﺴﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده و اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ »ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺮان ﺗﻮﻃﺌﻪ ﭼﻴﺪهاﻧﺪ«‪.‬‬
‫او از »ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ« دﻋﻮت ﻛﺮد ﺗﺎ »ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺟﺴﺘﺠﻮ و آﻧﻬﺎ را ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻓﺎﺗﺮ دادﺳﺘﺎﻧﻲ اﻧﻘﻼب دﻫﻨﺪ‪ 282«.‬اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻧﺎﻣﺒﺮده‬
‫‪283‬‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﻤﻼت دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺻﺪﻫﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و اﺧﺮاج ﺻﺪﻫﺎ ﺑﻬﺎﻳﻲ از ﻛﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫در ‪ 22‬ﺧﺮداد ‪ ،1359‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ را ﺑﺎ ﻫﺪف »اﺳﻼﻣﻲ ﻛﺮدن« ﺟﻮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﮔﺰﻳﻨﺶ اﻓﺮاد ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺮاي ﺗﺪرﻳﺲ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﺶ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‬
‫‪285‬‬ ‫‪284‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﺑﺘﺪا ﺷﺶ ﻋﻀﻮ داﺷﺖ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫ﺗﺪرﻳﺞ اﻋﻀﺎي آن ﺷﺎﻣﻞ »رؤﺳﺎي ﺳﻪ ﻗﻮه« ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻨﻪاي )ﻗﻮه ﻣﺠﺮﻳﻪ(‪ ،‬اردﺑﻴﻠﻲ )ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ( و رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‬
‫‪287‬‬
‫)ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ(‪ 286‬ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻴﺰ وزراي آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻓﺮﻫﻨﮓ و دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻠﺲ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﻓﺮﻣﺎن اوﻟﻴﻪ رﻫﺒﺮ و در ﻃﻮل ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،1359‬ﺗﻌﺪادي دﻳﮕﺮ از »ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي ﭘﺎﻛﺴﺎزي« ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺬف ﺣﺎﻣﻴﺎن‬
‫‪288‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ اﻣﻴﺮ ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرخ‪ ،‬ﺑﺮآورد ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ‬ ‫ﺷﺎه و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺮﺑﻲ از دوﻟﺖ و ﻣﺤﻠﻬﺎي ﻛﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪاي ﺗﻴﺮ ‪ ،1359‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10‬روز از ﺷﺮوع ﭘﺎﻛﺴﺎزي‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 1000‬ﻧﻔﺮ اﺧﺮاج ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻴﺶ از ‪» 150‬ﻛﻤﻴﺘﻪ‬
‫‪289‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ »ﻛﻤﻴﺘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺎزي« ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﭘﺎﻛﺴﺎزي« در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 281‬دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺰد‪ ،‬ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ و ﺻﻮرﺗﻤﺠﻠﺲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪه س‪.‬ب‪) 1373/8/22 ،«.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‬
‫]ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪.[4‬‬
‫‪ 282‬ارﻳﻚ روﻟﻮ‪» ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ارﺷﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﺗﻮﻃﺌﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ« ]‪ ،[Des militaries de haut rang sont arrêtés pour complot‬ﻟﻮﻣﻮﻧﺪ‪ 3 ،‬ﺗﻴﺮ‬
‫‪ 1359‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 24‬ژوﺋﻦ ‪1980‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه داﺋﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ« )‪ 5‬ﺗﻴﺮ ‪(1359‬‬
‫)ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( و »دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.256 .‬‬
‫‪» 283‬دﻧﻴﺎي ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺠﺪﻫﻢ«‪ ،‬رك‪.‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،113‬ص‪.256 .‬‬
‫‪» 284‬رﺋﻴﺲ ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ از ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻮد«‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ روزﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮق‪ ،1384/10/21 ،‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 10) http://sharghnewspaper.com/841013/html/societ.htm#s351291 :‬آﺑﺎن ‪] (1385‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﺷﺮق«[؛‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ رﺳﻤﻲ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ‪) http://www.iranculture.org‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 17 :‬آذر ‪(1385‬‬
‫]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ«[‪.‬‬
‫‪ 285‬ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻋﻀﺎي ﺷﺶ ﻧﻔﺮه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ را ﻃﻲ دﺳﺘﻮر ﺧﺮداد ‪ 1359‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬دﻛﺘﺮ ﺑﺎﻫﻨﺮ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ‬
‫ﺣﺒﻴﺒﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‪ ،‬ﺟﻼلاﻟﺪﻳﻦ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺪي رﺑﺎﻧﻲ و ﺷﻤﺲ آل اﺣﻤﺪ‪ .‬ﺷﺮق‪ .‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.284‬‬
‫‪ 286‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،284‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ اﻋﻀﺎ ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺳﺎل ‪ 1363‬اﻋﻼم‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪» 287‬ﺷﺮق«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ ‪» .284‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،284‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1362‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر وﻗﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﻋﻀﺎي زﻳﺮ را ﺑﻪ ﺷﻮرا اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و‬
‫ارﺷﺎد اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬دو داﻧﺸﺠﻮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻬﺎد و آﻗﺎي ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‪ ،‬رؤﺳﺎي وﻗﺖ ﺳﻪ ﻗﻮه در ﺳﺎل ‪ ،1363‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﻬﺪوي ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻛﺎﻇﻢ‬
‫اﻛﺮﻣﻲ )وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش(‪ ،‬رﺿﺎ دوري‪ ،‬ﻧﺼﺮاﷲ ﭘﻮرﺟﻮادي و ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻫﺎﺷﻤﻲ‪.‬‬
‫‪» 288‬ﺷﺮق«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ .284‬در ﻳﻚ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪» ،‬ﭘﺎﻛﺴﺎزي« را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺷﻮرا اﻧﻜﺎر‬
‫ﻛﺮد و ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ »ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﺪروﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪ ،‬اﻣﺎ واﻗﻌﺎً اﻳﻦ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﺪوﻧﻲ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺳﻠﻴﻘﻪاي و ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي اﻧﻔﺮادي ﺑﻮده و ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 289‬ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺎج«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ ‪ ،71‬ص‪ .144 .‬ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻬﺎي دﻳﮕﺮ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪51‬‬
‫ﻣﺪارك ﭘﺮﺳﻨﻞ را ﺑﺮرﺳﻲ و آن دﺳﺘﻪ از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ را اﺧﺮاج ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ 290.‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪون ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد اﻳﻦ‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ 291.‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪي‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﻫﺪف اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت »ﭘﺎﻛﺴﺎزي« ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫از دﺳﺖ دادن وﺳﻴﻠﻪ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش‬

‫در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﻲ ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖاﷲ ﺗﻘﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪ ،‬در ﻳﻚ‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم ﻣﺸﺮف ﻧﺸﺪهاﻧﺪ اﺧﻄﺎر ﻛﺮد ﻛﻪ از اﻳﻦ ﭘﺲ از ﺷﻐﻠﻬﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻓﺴﺎد‬
‫‪292‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ‬ ‫اﺧﻼﻗﻲ اﺧﺮاج ﺷﺪه و ﻫﻴﭻ ﺣﻘﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺑﻨﺪ ‪ 3‬ﻣﺎده ‪ 14‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺸﻮري ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ‪:‬‬

‫اﮔﺮ از واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﺪاﻣﺖ و ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮده ﺧﻮد ﺑﻪ داﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺑﺨﺶ اﺳﻼم ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﺪ‬
‫‪293‬‬
‫‪ ...‬ﺗﻮﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻮل و از ﻧﻈﺮ اداري ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺸﻐﻮل و ﺣﻘﻮق ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎده ﺷﻤﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫در ‪ 9‬ﺗﻴﺮ ‪ ،1359‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺣﺮام اﻋﻼم ﺷﺪ«‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎده ‪ 440‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺸﻮري و »ﺑﻪ ﺟﺮم اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻚ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ«‪44 ،‬‬
‫ﻧﻔﺮ از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﻮد اﺧﺮاج ﺷﺪﻧﺪ‪ 294.‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن داد ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ آﻧﻬﺎ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻼﺗﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺷﻴﺮازي و آﻳﺖاﷲ دﺳﺘﻐﻴﺐ ﻓﺘﻮاﻫﺎﻳﻲ ﺻﺎدر ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺣﺮام اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻓﺘﻮا ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﻨﺪ ﺧﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫‪295‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺴﺘﺮش و ﻧﻮﺳﺎزي ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻳﺮان ﺑﺎ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﻓﺘﺎوي آﻳﺖاﷲﻫﺎ‪ ،‬در ‪ 12‬ﺗﻴﺮ ‪ 1359‬ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪاي‬ ‫ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪296‬‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺴﺘﺮش و ﻧﻮﺳﺎزي ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ‬ ‫ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺧﻮد‪ ،‬وﺿﻊ اﺳﺘﺨﺪاﻣﻲ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻠﻴﻖ در آورده و ﭘﺮوﻧﺪه را ﺟﻬﺖ‬
‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﭘﺎﻛﺴﺎزي« ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺴﺘﺮش و ﻧﻮﺳﺎزي در ﺗﻬﺮان ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 290‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪» ،‬ﺧﻼﺻﻪ اﺧﺒﺎر ﺑﻲ ﺑﻲ ﺳﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺎزﻳﻬﺎ در اﻳﺮان« )‪ 10‬ﺗﻴﺮ ‪) [The Purges in Iran] (1359‬ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻛﻤﻴﺘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺎزي‬
‫وزارت ﻧﻔﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده و از ﺳﺨﻨﮕﻮي وزارت ﻧﻔﺖ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ ‪ 500‬ﻋﻀﻮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺤﻠﻪ ﺳﺎواك‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺳﺎﺑﻖ و اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 291‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »آﺻﻒ ﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب« ]‪ ،[Workers’ Control after the Revolution‬ﮔﺰارش ﭘﺮوژه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬
‫و اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ]‪) [MERIP‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ -1361‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،(1362‬ص‪ ،20 .‬در ﺧﺼﻮص ﻛﻤﻴﺘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪» :‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻧﻘﻼب در ﻣﺮداد ‪ ،1359‬دوﻟﺖ ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف ﭘﺎك ﻛﺮدن ‪ ...‬ﻋﻨﺎﺻﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬ﺷﺮق و رژﻳﻢ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺒﺎدرت ورزﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺌﻴﺘﻬﺎي ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺑﻮدﻧﺪ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻫﺮ اﺳﺘﺎن‪ ،‬دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻛﺎر و ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬
‫ﻣﻨﺘﺨﺐ‪«.‬‬
‫‪ 292‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻌﻤﺖاﷲ ﺗﻘﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ« )ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮاﻧﺎ ﻧﻴﺴﺖ( )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 293‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 294‬از ﺳﻮي آﻳﺖاﷲ رﺑﺎﻧﻲ ﺷﻴﺮازي‪ ،‬آﻳﺖاﷲ دﺳﺘﻐﻴﺐ و آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻼﺗﻲ‪ :‬ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺣﺮام اﻋﻼم ﺷﺪ«‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪،‬‬
‫‪.1359/4/9‬‬
‫‪ 295‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 296‬ﻧﺎﻣﻪ ﺣﺴﻦ ﺻﺪر‪ ،‬ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ و رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺴﺘﺮش و ﻧﻮﺳﺎزي ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻳﺮان«‪) 1359/4/12 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪ .[5‬ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮرخ ‪ 1359/4/9‬و ﻣﺎده ‪ 440‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺸﻮري ارﺟﺎع ﻣﻲداد‪ .‬دﺳﺖ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪاي در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ )ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( اﻳﻦ دﺳﺘﻮر را ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺰﻳﻨﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﭘﺮﺳﻨﻠﻲ ﺗﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬وزارت ﻛﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اداره ﻛﻞ ﻛﺎر ﻧﻮﺷﺖ و ﻣﻘﺮرات ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫ﺷﺎﻏﻞ را اﺑﻼغ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﺮد‪:‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ 8‬ﻣﺎده ‪ 29‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت دوﻟﺘﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ‬
‫ﻣﺼﻮب ‪ 1360/7/5‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺟﻤﺎع ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎرج‬
‫از اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻳﺎ ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮاﻣﻨﺎﻣﻪ و اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻧﻔﻲ ادﻳﺎن اﻟﻬﻲ‬
‫‪297‬‬
‫ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﻔﺼﺎل داﺋﻢ از ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫وزارت ﻛﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در اداﻣﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺣﻞ اﺧﺘﻼف ﻣﻜﻠﻔﻨﺪ از ﺻﺪور رأي ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬
‫اﺧﺮاﺟﻲ ﺧﻮدداري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از اﺳﺘﺨﺪام ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ از زﻣﺎن‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺎل ‪ 1301‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺰاﻧﻪ‬
‫ﻣﻠﻲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ 298.‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﻻزﻣﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻣﻌﺎدل ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻮد و در ﺻﻮرت ﻋﺪم اﻣﻜﺎن‬
‫‪299‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺒﻠﻐﻲ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ زﻧﺪان ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﺗﻲ ﭘﺲ از اﺑﻼغ ﻳﻚ ﺳﺮي ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋﻴﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﺮاج ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﺻﺎدر‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﻼﻧﺎت ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اداري ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲرﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫در ‪ 9‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1359‬وزارت ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﺸﺎن‬
‫ﻗﻄﻊ و اﻳﺸﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﻣﺎت ذﻳﺼﻼح در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻣﺮاﺗﺐ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺘﺒﻲ اﻃﻼع دﻫﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﮔﺮدد‪ 300.‬در اﻫﻮاز ﻫﻴﺄت ﺑﺪوي ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ وزارت ﻧﻔﺖ ﻃﻲ اﻃﻼﻋﻴﻪاي اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ ‪ 15‬روز ﻣﻬﻠﺖ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻮرد ﭘﻴﮕﺮد ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﻴﻪ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻋﻤﻮم ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد ﺗﺎ ﻛﻠﻴﻪ اﻓﺮادي را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﺗﻤﺎس دارﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻴﺌﺖ‬
‫‪301‬‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﺿﻲ ﺷﺮع دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه در ﻳﻚ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ زﻣﺰم‪ ،‬اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ »در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان و‬
‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺸﻮﻧﺪ و در ﭘﺮوﻧﺪه ﭘﺮﺳﻨﻠﻲ ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم و ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫اﺛﻨﻲ ﻋﺸﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع را در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎر ﺑﺎ ﻋﻜﺲ ﭼﺎپ و ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ« ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫‪302‬‬
‫ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ‪ 20‬روز ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﻣﻬﻠﺖ داده ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪» 297‬ﻧﺎﻣﻪ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺘﻤﺪ رﺿﺎﻳﻲ از اداره ﻛﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ درﺑﺎره ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن«‪) 1360/9/16 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 298‬ﻧﺎﻣﻪ وزﻳﺮ ﻛﺸﺎورزي و ﻋﻤﺮان روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ اﺧﺮاﺟﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪) 1360/6/26 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪.[6‬‬
‫‪ 299‬ﻓﺮﮔﻮس ﺑﻮردوﻳﭻ‪» ،‬ﺗﺮور ﻣﻘﺪس‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻠﺤﺪ در ﻧﺒﺮدي ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ« ] ‪Holy Terror: Moslem Zealots Wage a‬‬
‫‪ ،[Deadly War Against Bahá’í Heresies‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ آﺗﻼﻧﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪) 259‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،(1366‬ص‪.26 .‬‬
‫‪» 300‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻌﺎون اﻣﻮر اداري و ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ وزارت ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﻤﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ س‪.‬س‪) 1359/6/8 ،«.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 301‬اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻫﻴﺄت ﺑﺪوي ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ وزارت ﻧﻔﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻫﻮاز«‪) 1361/3/25 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 302‬ﻧﺎﻣﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﺷﺮع دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ زﻣﺰم ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه«‪) 1360/6/10 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪53‬‬
‫ﻃﻲ ﺟﻠﺴﻪاي در ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،1360‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺎﻧﻜﻬﺎ ﻣﻘﺮر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ »ﺗﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﻬﺎﻳﻲ از ﻃﺮف‬
‫ﻫﻴﺄت ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻬﻲ از ﻛﺎر ﻣﻌﻠﻖ ﮔﺮدﻧﺪ«‪ .‬ﭘﻴﺮو اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻠﺖ ﻃﻲ ﻳﻚ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر از ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ارﺳﺎل آن ﺑﻪ اداره ﻛﻞ‬
‫‪303‬‬
‫اﻣﻮر ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻧﻤﻮد »ﺗﺎ اﻗﺪام ﻻزم ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪«.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺮﺳﺎﻛﻮ در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺳﺎل ‪ 1361‬اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ »ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد را از اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻧﻜﺮده و ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ رو ﻧﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻖ ورود ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﻧﺪارﻧﺪ«‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮ‬
‫‪304‬‬
‫ﻣﺒﻨﺎي اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲﺷﺎن اﺧﺮاج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻲ در ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ رژﻳﻢ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻴﺰ از ﻃﺮف ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﺧﻮد اﺧﻄﺎرﻳﻪاي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﺮاﺟﺸﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ از در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺧﻮد ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ از دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻠﻨﻲ ﺗﺒﺮي ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻣﺬﻛﻮر از دﻳﻦ ﺧﻮد ﺗﺒﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ اﺳﺘﺨﺪاﻣﻲ و ﻳﺎ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺪاً ﺑﻪ ﺣﺎل اول ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي از ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن از اﺟﺮاي دﺳﺘﻮر ﻓﻮق ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﺮاج ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﺎراﺿﻲ ﺑﻮده و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ در‬
‫اﺛﺒﺎت ﺗﺨﺼﺺ و ﻣﻬﺎرت و ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﺧﺮاﺟﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻓﻨﻲ و اﻧﺒﺎردار داﻳﺮه ﻣﺨﺎزن ﺷﻌﺒﻪ‬
‫ﺧﻮدروﻫﺎي ارﺗﺶ )آﻗﺎي س‪.‬د‪ ،(.‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدن از ﻛﺎر اﺧﺮاج ﺷﺪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ رؤﺳﺎي وي ﺗﺄﻛﻴﺪ‬
‫‪305‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻗﺎي س‪.‬ي‪ ،.‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ »وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ اﺣﺴﻦ اﻧﺠﺎم داده«‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ در ﺗﻬﺮان از ﻛﺎر ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ اﺧﺮاج ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ آﻗﺎي س‪.‬ي‪ .‬از »ﻫﻤﻜﺎري ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ« اﻳﺸﺎن‬
‫ﺗﺸﻜﺮ ﻛﺮده و ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن »آرزوي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ« ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﺑﺎ اﻇﻬﺎر ﺗﺄﺳﻒ ﺑﻴﺎن ﻣﻲداﺷﺖ ﻛﻪ »ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻛﺘﻤﺎن ﻋﻘﻴﺪه ﺧﻮد ﻧﺸﺪه و در ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺻﺮﻳﺤﺎً دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻋﻼم ﻧﻤﻮدهاﻳﺪ ﻟﺬا ‪ ...‬ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫‪306‬‬
‫ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﺧﺎﺗﻤﻪ داده ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ اﺳﺘﺨﺪام ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫از ﻇﺮف ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻧﻘﻼب ﮔﺮﮔﺎن ﺑﻪ آﻗﺎي س‪.‬ف‪ .‬اﻃﻼع داده ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﺐ ﺧﻮد را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮده و آن را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫‪307‬‬
‫»ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺸﻜﻮك اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺪ اﻧﻘﻼب و اﻗﻠﻴﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻄﺮ ﺑﺮاي اﻧﻘﻼب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ« واﮔﺬار ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺨﺶ آﻣﻮزش ﻧﻴﺰ ﺷﺪﻳﺪاً ﻣﻮرد ﻫﺪف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺧﺮداد ‪ ،1358‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ رﺟﺎﻳﻲ‪ ،‬وزﻳﺮ آﻣﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺻﺪور ﻳﻚ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 14974/2‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﺮاج ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ از ﻣﺪارس ﻛﺸﻮر اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ »وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ‪ ...‬اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوران ﻃﺎﻏﻮت ‪ ...‬ﭘﻴﺮوان ﻣﺴﻠﻚ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ در واﺣﺪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﻓﻜﺎر ﭘﺎك و ﻣﻌﺼﻮم داﻧﺶآﻣﻮزان را آﻟﻮده و ﻣﻨﺤﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ« و‬
‫‪308‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻋﻮاﻗﺐ و‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ »ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ‪ ...‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮﺟﻮد و ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺠﺎزات اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪ 303‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن«‪ ،1360/12/25 ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻃﻼﻋﻴﻪ ‪) 1360/12/6‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 304‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺮﺳﺎﻛﻮ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان درﺑﺎره ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖ«‪) 1361/3/9 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 305‬ﻧﺎﻣﻪ از داﻳﺮه ﻣﺨﺎزن ‪ -‬ﺷﻌﺒﻪ ﺧﻮدروﻫﺎي ارﺗﺶ درﺑﺎره آﻗﺎي س‪.‬د‪) 1358/11/20 ،«.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 306‬ﻧﺎﻣﻪ از رﺋﻴﺲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺑﻪ آﻗﺎي س‪.‬ي‪) 1373/6/21 ،«.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 307‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺘﺎد ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﭘﺎﺳﺪاران ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻓﺎﺿﻞ آﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن ﺑﻪ س‪.‬ف‪) 1360/3/4 ،«.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 308‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ رﺟﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش درﺑﺎره ﺣﻜﻢ ‪) 1358/6/21 ،«1358-4-1-2/14974‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫ﺗﺒﻌﺎت ﺧﻮد را در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻓﺎرس‪ ،‬ﻛﻤﻴﺘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺎزي آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ 44 ،‬ﻣﻌﻠﻢ‬
‫‪309‬‬
‫در ﺧﺮداد ‪ ،1359‬ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪاي از ﺳﻮي آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﺒﺰوار ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﻗﻒ ﭘﺮداﺧﺖ‬ ‫ﺑﻬﺎﻳﻲ را اﺧﺮاج ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪310‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻬﺎﻳﻲ و ارﺳﺎل اﺳﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﻀﻤﺎم آﺧﺮﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲﺷﺎن ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺰﻳﻨﻲ اداره ﻛﻞ ﺻﺎدر ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻮارد اﺧﺮاج ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺸﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻬﺎﻳﻲ وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ از دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﺒﺮي ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﺎﻧﻢ س‪.‬ج‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻳﻦ ﻣﻮرد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎ »در ﻳﻜﻲ از روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎر )ﻛﻴﻬﺎن ‪ -‬اﻃﻼﻋﺎت ‪ -‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ( ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻗﻪ ﻣﺬﻛﻮر اﻋﻼم و ﺑﺮﻳﺪه روزﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ اﻳﻦ اداره ]اداره ﻛﻞ ﻛﺎرﮔﺰﻳﻨﻲ وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ[ ارﺳﺎل‬
‫‪311‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ« و ﻳﺎ »از ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺳﻼم ﮔﻮاﻫﻲ ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را ﺑﻪ اﻳﻦ اداره ﻛﻞ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪«.‬‬

‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1366‬ﺑﻴﺶ از ‪ 11000‬ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺎﻏﻞ در ادارات دوﻟﺘﻲ ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺻﺪور ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ از دﺳﺖ‬
‫‪312‬‬
‫دادﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮاي داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ‬

‫در ﭘﺎﻛﺴﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺪف ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در دوران ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻣﻮرد‬
‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ در ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ‪ 1358‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺪارس ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان‪ ،‬اﻃﻼﻋﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ‬
‫ﺛﺒﺖﻧﺎم داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺻﺎدر ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺪارس ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪاي را ﺑﻴﻦ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻨﺪي ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن »داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ادﻳﺎن رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬و‬
‫‪313‬‬
‫زرﺗﺸﺘﻲ(« ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺛﺒﺖﻧﺎم ﺑﺮاي ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ‪ 1360-61‬را داﺷﺘﻨﺪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻓﺮﻣﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﺳﻮي وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ‪ ،‬آﻳﺎ داﻧﺶآﻣﻮز ﻳﺎ واﻟﺪﻳﻦ او ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ آﻳﺎ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﺒﺮي از ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮد‪ 314.‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدن ﺧﻮد را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬
‫در ﻣﺪرﺳﻪ ﺛﺒﺖﻧﺎم ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت از ﻣﺪرﺳﻪ اﺧﺮاج‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﺮاﺟﺸﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ س‪.‬ه‪.‬‬
‫از دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻲ در اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪ 315.‬س‪.‬ا‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﺮاﺟﺶ از ﺳﻮي رﺋﻴﺲ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﺶ در ﺳﺎل‬
‫‪ 1360‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد و ﻋﻠﺖ اﺧﺮاج او ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدن و »ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻜﺮدن در راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺑﺤﺜﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ« ﻋﻨﻮان ﺷﺪه‬
‫‪316‬‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪» 309‬ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ‪ 5‬ﻧﻔﺮه ﭘﺎﻛﺴﺎزي‪ 104 ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻓﺎرس اﺧﺮاج و ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ«‪.1359/4/9 ،‬‬
‫‪» 310‬ﺗﻠﮕﺮام ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﺒﺰوار از اداره آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺷَﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار«‪ ،‬ﺗﻴﺮ ‪) 1359‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 311‬ﻧﺎﻣﻪ وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻢ س‪.‬ج‪) 1359/6/29 ،«.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 312‬ﻓﺮﮔﻮس ﺑﻮردوﭘﭻ‪» ،‬ﺗﺮور ﻣﻘﺪس‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻠﺤﺪ در ﻧﺒﺮدي ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ« ] ‪Holy Terror: Moslem Zealots Wage a‬‬
‫‪ ،[Deadly War Against Bahá’í Heresies‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ آﺗﻼﻧﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪) 259‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،(1366‬ص‪.26 .‬‬
‫‪» 313‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اوﻟﻴﺎي داﻧﺶآﻣﻮزان از دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﭘﻴﺶآﻫﻨﮓ«‪) 1358/4/15 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 314‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اداره ﻛﻞ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻬﺎﻳﻲ«‪) 1360 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 315‬ﻧﺎﻣﻪ از ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺪرﺳﻪ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ آﻗﺎي ك‪.‬ه‪ .‬وﻟﻲ داﻧﺶآﻣﻮز س‪.‬ه‪) 1360/9/1 ،«.‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 316‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ س‪.‬آ‪ .‬از ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن«‪) 1360 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﻴﺴﺘﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ را ﺑﺎ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺻﺎدره در ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪ 1360‬رﺳﻤﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ اﺷﻌﺎر ﻣﻲداﺷﺖ ﻋﻀﻮﻳﺖ در »ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﮔﻤﺮاه و ﺑﺪﻋﺖآﻣﻴﺰ« ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺪرﻳﺲ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ و ﺗﺤﺼﻴﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ 317.‬در ﺳﺎل ‪ ،1361‬ﺧﺎﻧﻢ س‪.‬ج‪ .‬ﻧﺎﻣﻪاي از ﺳﻮي‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺎزي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ واﻗﻊ در ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﺮاج ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲداد »ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺬاﻫﺐ ﺑﺰرگ اﺳﻼم و از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را ﺑﻪ ﻋﻠﻠﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪،‬‬
‫‪318‬‬
‫اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺬ از ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن در ﺳﺎل ‪ 1360‬ﻣﻘﺮرات ﺟﺪﻳﺪ ارﺳﺎل ارز‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ را اﻋﻼم ﻧﻤﻮد و ‪ 30‬ﮔﺮوه از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ درﻳﺎﻓﺖ ارز داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد ﻛﻪ‬
‫‪319‬‬
‫ﮔﺮوه ﻫﻔﺖ آن »داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو ﻳﻜﻲ از ادﻳﺎن رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ« ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ وارد ﺑﺮ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﻔﺮادي و ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪي و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان را ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ .6‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ‬
‫‪ .1-6‬ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1362‬اﻳﺮان ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫‪320‬‬
‫و در ‪ 24‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1362‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در اﺑﺘﺪا ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﺗﻮﻗﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‬
‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 1984/54‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻧﺘﺼﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وﻳﮋه ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان را ﺻﺎدر‬
‫‪321‬‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وﻳﮋه ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﻣﻮاردي ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ واﻛﻨﺸﻬﺎي ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ از ﺳﻮي‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪ 322‬ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫‪» 317‬ﮔﺰارش ج‪.‬ب‪.‬ب‪ .‬درﺑﺎرة آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،81‬ص‪.17 .‬‬
‫‪» 318‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻢ س‪.‬ج‪ .‬از داﻧﺸﮕﺎه«‪) 1360/12/27 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪» 319‬ﻣﻘﺮرات ﺟﺪﻳﺪ ارﺳﺎل ارز داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ اﻋﻼم ﺷﺪ«‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن‪.1360/5/13 ،‬‬
‫‪ 320‬ﺑﺮاي ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﺻﺎدر ﺷﺪه در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﺮان‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺎزﻳﻼ ﻗﺎﻧﻌﻲ‪» ،‬ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان« ] ‪HUMAN RIGHTS,‬‬
‫‪ ،[THE UN, AND THE BAHA’IS IN IRAN‬ﺻﺺ‪] (2002) 436-437 .‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ :‬ﻗﺎﻧﻌﻲ[‬
‫‪ 321‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ‪ .114-121 .‬آﻧﺪره آﮔﻴﻼر از ﻛﺸﻮر وﻧﺰوﺋﻼ اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﻨﺘﺼﺐ در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﻮد؛ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد از ورود او ﺑﻪ اﻳﺮان ﻣﻜﺮراً ﺧﻮدداري‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺎﻧﻊ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻔﺶ ﮔﺮدﻳﺪه و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎي اﻳﺸﺎن ﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن در ﺻﺪد اﻧﺘﺼﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮ آﻣﺪ‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ »ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺑﻴﻄﺮف و آﮔﺎه« از ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ را درك ﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻤﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم را ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﮔﺰارﺷﺎت ﻗﺒﻠﻲ در ﺧﺼﻮص ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ‪ 29‬ﺗﻴﺮ ‪ 1365‬رﻳﻨﺎﻟﺪو ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ از ﻛﺸﻮر اﻟﺴﺎﻟﻮادور ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وﻳﮋه ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن )ﻛﻪ در ﺻﻔﺤﻪ ‪ 121‬ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ »ﻧﺮوژ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺧﻮد در ﺧﺼﻮص ﺣﻖ اﻳﺮان‪ ،‬ﻛﺸﻮري‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺮوط ﻛﺮدن ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﻌﺪي را اﺑﺮاز ﻛﺮد‪.(«.‬‬
‫‪ 322‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﻓﺸﺎري«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،145‬ص‪) 147 .‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ‪» :‬ﮔﺰارش ﺷﻮراي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در ﺧﺼﻮص ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان« ‪ 20) UN Doc. A/42/648‬ﻣﻬﺮ ‪ 1366‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 12‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ ،(1987‬ص‪ ،16 .‬ﭘﺎراﮔﺮاف ‪47‬‬

‫‪56‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺘﻼف داﺋﻤﻲ ﺑﻴﻦ رژﻳﻢ اﻳﺮان و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وﻳﮋه ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪ ،‬رﻳﻨﺎﻟﺪو ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻦ زﻳﺮ‬
‫از ﻳﻜﻲ از ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﭘﻞ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺧﺘﻼﻓﻲ اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﻳﺸﺎن ]ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺎل ﺧﺮازي[ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎ ]در ﺧﺼﻮص ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن[‬
‫داراي ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮده و ﺑﻴﻄﺮﻓﺎﻧﻪ و ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن اﺧﺘﺼﺎﺻﺎً ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎ ﺳﻌﻲ در اﻋﻄﺎي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ واﻗﻌﻲ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲروﻧﺪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫‪323‬‬
‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺎﻣﻞ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﻲﺷﺪ ‪...‬‬

‫اﻳﺮان ﻫﻤﭽﻨﺎن اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﻗﺼﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻫﻤﺪردي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ را دارﻧﺪ‪ 324.‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﺮان در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪،‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎﻫﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬اﻟﻒ( دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪325‬‬
‫ب( ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ ،‬ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻮده و‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد اﻧﺸﻌﺎب در ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ؛‬
‫‪326‬‬
‫و ج( ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي و ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺨﻔﻲ ﺳﺎواك ﺗﺒﺎﻧﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه را ﺑﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ 327.‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ دﻋﻮت ﻛﺮد ﺗﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در‬
‫‪328‬‬
‫ﺣﻴﻔﺎ‪ ،‬اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬را ﺑﺮرﺳﻲ و ﺻﺤﺖ اﺗﻬﺎﻣﺎت وارده ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺖ اﻳﺮان را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪..‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ ،1360‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻓﺸﺎرﻫﺎي روزاﻓﺰون ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺗﻨﺸﻬﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‬
‫در اﺛﺮ ﺟﻨﮓ اﻳﺮان و ﻋﺮاق‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻋﻠﻨﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1367‬رﻳﻨﺎﻟﺪو ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ‬
‫ﮔﺰارش داد ﻛﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻨﻮز ‪ 152‬ﺑﻬﺎﻳﻲ در زﻧﺪان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪» ،‬ﺷﺪت ﻋﻤﻠﻴﺎت آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ آﺧﺮ ﺳﺎل‬
‫‪329‬‬
‫‪ 1366‬و ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ اول ﺳﺎل ‪ 1367‬ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫و »ﮔﺰارش ﺷﻮراي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در ﺧﺼﻮص ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان«‪ 11) UN Doc. A/44/620 ،‬آﺑﺎن ‪ 1368‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ 2‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ،(1989‬ص‪ ،7 .‬ﭘﺎراﮔﺮاف ‪.(4‬‬
‫‪» 323‬ﮔﺰارش ﺷﻮراي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در ﺧﺼﻮص ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان«‪ 11) UN Doc. A/44/620 ،‬آﺑﺎن ‪ 1368‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ‪ 2‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ،(1989‬ص‪ ،26 .‬ﭘﺎراﮔﺮاف ‪.94‬‬
‫‪ 324‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »روﻧﻮﺷﺖ اﻇﻬﺎرات رﺋﻴﺲ ﻫﺌﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪ ،‬آﻗﺎي ﺧﺴﺮوﺷﺎﻫﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ« )‪19‬‬
‫ﺟﻮﻻي ‪ ،(1982‬ص‪) 6 .‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ »رﻫﺒﺮان ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺰوراﻧﻪ و ﺑﻲﺷﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻣﻮر ﺳﻴﺎﺳﻲ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ«( ]از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪:‬‬
‫»اﻇﻬﺎرات ﺧﺴﺮوﺷﺎﻫﻲ«[ )ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان(‪.‬‬
‫‪ 325‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺳﻔﺎرت اﻳﺮان در اﻧﮕﻠﻴﺲ« )‪ 18‬اوت ‪) (1982‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]از اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺎرت اﻳﺮان در اﻧﮕﻠﻴﺲ«[ )ﻛﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ »ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻮﻓﻖ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ و دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم اﺳﺖ ‪ ...‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺳﺰار روﺳﻴﻪ‬
‫‪ ...‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي اﻓﺘﺮاق و از ﻫﻢ ﮔﺴﻴﺨﺘﻦ اﺗﺤﺎد ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪(«.‬؛ »ﺳﺎﻧﺎﺳﺎرﻳﺎن«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،16‬ص‪ 115 .‬اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫»ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﺮان ﺗﻮﺳﻂ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺟﻬﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺟﻨﺒﺸﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺘﺮﻗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪ 326‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺎرت اﻳﺮان در اﻧﮕﻠﻴﺲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،325‬ص‪) 3 .‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ »درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ از ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺮدن ﻻﻧﻪﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ در ﻛﺸﻮر اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻤﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺤﻮ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﺎ ﻻﻧﻪﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ («.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﻇﻬﺎرات ﺧﺴﺮوﺷﺎﻫﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،324‬ص‪) 7 .‬ﻛﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﺪ »در ﻃﻮل ﺷﺒﻬﺎي ﺳﻴﺎه دراز رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي در اﻳﺮان‪] ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ[ دﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺎ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.(«.‬‬
‫‪ 327‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »اﻇﻬﺎرات ﺧﺴﺮوﺷﺎﻫﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،324‬ص‪) 7.‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ »رﻫﺒﺮان ﻣﺘﺰور و ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺮهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار در‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻂ ﻣﺸﻲ رژﻳﻢ ﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪.(«.‬‬
‫‪ 328‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﻲ و ﻧﻬﻤﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬در ﺧﺼﻮص ﻣﻮرد ‪ 12‬دﺳﺘﻮر ﺟﻠﺴﻪ‪ :‬ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﻣﻮارد ﺗﺨﻠﻒ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و آزادﻳﻬﺎي اﺳﺎﺳﻲ«‪ 2 ،‬ﻣﺎرس ‪ ،1983‬ص‪.3 .‬‬
‫‪» 329‬ﮔﺰارش ﺷﻮراي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ در ﺧﺼﻮص وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان«‪ 13 ،‬اﻛﺘﺒﺮ ‪U.N. Doc. ،1988‬‬
‫‪َ ،A/43/705‬ﭘﺎراﮔﺮاف ‪ 36‬و ‪.41‬‬

‫‪57‬‬
 ‫‪ .2-6‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻓﻮت آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ‪ 13‬ﺧﺮداد‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﭘﺲ از‬
‫‪ ،1368‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﺻﻼح ﺷﺪ و ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻓﻮت آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﺟﺪﻳﺪ را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬ ‫‪330‬‬
‫ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1360‬و ‪ 1368‬رﺋﻴﺲ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺶ را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ رﻫﺒﺮان‬
‫ﺟﻤﻬﻮر ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‬
‫ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ روﺣﺎﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ آﻳﺖاﷲ‬
‫ﺑﻪ درﺟﻪ آﻳﺖاﻟﻠﻬﻲ ارﺗﻘﺎ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ‬
‫ﺑﺮوﺟﺮدي و آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ‬ ‫‪331‬‬
‫اﻛﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﺪ و ﻳﻜﻲ از ﻫﻮاداران‬
‫ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب در ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺠﺪد رژﻳﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﺮان ﺑﺎ‬
‫دﻓﺎع در ﻓﺎﺻﻠﻪ آﺑﺎن ﺗﺎ ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1358‬و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ داﺋﻢ ﺗﻬﺮان‬ ‫ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﻮرخ ‪ 6‬اﺳﻔﻨﺪ‬
‫در ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1358‬ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﺳﺎل ‪ 1360‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻳﺎﺳﺖ‬ ‫‪ ،1369‬ﺗﻮﺳﻂ دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري رﺳﻴﺪ و در ﺳﺎل ‪ 1366‬رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﻫﺎﺷﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ‪ ،‬دﺑﻴﺮ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب‬
‫‪332‬‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1368‬ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺬاﻛﺮات و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‬
‫ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري دوﻟﺖ در ﺧﺼﻮص »ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن« را ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺸﺎن ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در دي ﻣﺎه ﺳﺎل ‪ ،1369‬ﻃﻲ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر وﻗﺖ‪ ،‬ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼم رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫دﺳﺘﻮرات آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﺧﺼﻮص ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ »ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن« ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﺑﻼغ ﺷﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ارﺟﺎع ﮔﺮدﻳﺪ‪ 333.‬ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻣﺸﺨﺺ‬
‫در ﺧﺼﻮص ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻮده ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ »در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري درﺳﺘﻲ ﺑﺸﻮد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﻳﺎ‬
‫‪334‬‬
‫ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﻔﺎد ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫ﻧﺸﻮد‪«.‬‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺬاﻛﺮات و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات را ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫‪ 330‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻗﺮار ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﻠﻨﺎً اﻋﺪاﻣﻬﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺳﺎل ‪ 1367‬را ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻤﻮد‪،‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﺮواﻧﺪ آﺑﺮاﻫﻴﻤﻴﺎن‪» ،‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺗﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،6‬ﺻﺺ‪ 219-221 .‬؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻧﺎﻣﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي« )‪ 2‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ (1997‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪:‬‬
‫‪http://www.irvl.net/Translation%20of%20Ayatollah%20Khomeini's%20Letter%20Dismissing%20Montazeri.htm‬‬
‫)ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 1 :‬آﺑﺎن ‪.(1385‬‬
‫‪» 331‬زﻧﺪﮔﻲ آﻳﺖاﷲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ ‪، 38‬ص‪.309-310 .‬‬
‫‪» 332‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ از ﻃﺮف دﺑﻴﺮ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ«‪) 1369/12/6 ،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪» :‬ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ«( ]ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪ .[7‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﺎدداﺷﺘﻲ از ﺳﻮي رﻫﺒﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ »ﻃﺮح ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،186‬ص‪.‬‬
‫‪ .(51‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وﻳﮋه ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪ ،‬رﻳﻨﺎﻟﺪو ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ را ﺟﻠﺐ ﻛﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪http://info.bahai.org/article- :‬‬
‫‪ 1-8-3-.14.html‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ادﻋﺎ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪرك ﺟﻌﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1369‬اﻋﻀﺎي ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺷﺎﻣﻞ رﺋﻴﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻌﻔﺮﻋﻠﻲ ﺟﺎﺳﺒﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ اﺣﻤﺪي‪ ،‬ﺣﺴﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺣﺒﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ وﻻﻳﺘﻲ‪ ،‬اﻳﺮج ﻓﺎﺿﻞ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري و رﺿﺎ داوري اردﻛﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪» 333‬ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪.332‬‬
‫‪ 334‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫اﻟﻒ‪ :‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻛﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﻧﻈﺎم ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺑﺪون ﺟﻬﺖ آﻧﺎن از ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺧﺮاج ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺑﻲدﻟﻴﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ و ﻳﺎ ﻣﺠﺎزات ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻈﺎم ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ راه ﺗﺮﻗﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻧﺎن ﻣﺴﺪود ﺷﻮد‪.‬‬

‫ب‪ :‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪:‬‬

‫‪ -1‬در ﻣﺪارس ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲاﻧﺪ ﺛﺒﺖﻧﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺣﺘﻲاﻟﻤﻘﺪور در ﻣﺪارﺳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎدر ﻗﻮي و ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ دارﻧﺪ ﺛﺒﺖﻧﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﭼﻪ در ورود و ﭼﻪ در ﻃﻮل دوران ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﺑﻬﺎﻳﻲاﻧﺪ‪ ،‬از داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﺮوم‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ )ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ( آﻧﻬﺎ ﺑﺎ وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﺪه و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻋﺘﻘﺎدي و ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ را‬
‫ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﭘﺎﺳﺦ داد‪.‬‬

‫‪ -5‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ( ﺷﻌﺒﻪاي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻋﺘﻘﺎدي و‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن رﻳﺸﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آﻧﺎن در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد و ﻃﺮح ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ج‪ :‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﻘﻮﻗﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪:‬‬

‫‪ -1‬در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺰاردن وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻌﺎش در ﺣﺪ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﻪ آﺣﺎد ﻣﻠﺖ ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -2‬اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺟﻬﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﺣﻘﻮق ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻞ دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺑﺴﻴﺞ‪،‬‬
‫ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺟﻮاز دﻓﻦ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻛﺎر و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬در ﺻﻮرت اﺑﺮاز ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدن اﺟﺎزه اﺳﺘﺨﺪام ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪335‬‬
‫‪ -4‬ﭘﺴﺘﻬﺎي ﻣﺆﺛﺮ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﻠﻤﻲ و ‪ ( ...‬ﺑﻪ آﻧﺎن داده ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از روﺷﻬﺎي ﺳﺮﻛﻮبﻛﻨﻨﺪه ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪ 1360‬در زﻣﻴﻨﻪ ﺣﻘﻮق اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ )ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎل ‪ (1369‬ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك در‬
‫ﺧﺼﻮص ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي دوﻟﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﻪ از دوران اول اﻧﻘﻼب آﻏﺎز ﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 335‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫‪ .3-6‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﻋﻠﻤﻲ‬

‫از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻬﺎﻳﻲ از دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻲ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﺠﺎد داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﻋﻠﻤﻲ‬
‫])‪ [Bahá'í Institute for Higher Education (BIHE‬ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎر ﺧﻮد را در ﺳﺎل ‪ 1366‬در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن آﻏﺎز ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1377‬ﺗﻌﺪاد‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ 900‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮد و ﻣﺆﺳﺴﻪ ‪ 150‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﺷﺖ و در ‪ 10‬رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﻪ‬
‫اﻋﻄﺎي ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻛﻼﺳﻬﺎ در ﻣﻨﺎزل ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه و ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺒﺎت‬
‫‪336‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬در ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1377‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ‪ 36 ،‬ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻤﻠﻲ را دﺳﺘﮕﻴﺮ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ دوﻟﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ‪ 500‬ﺧﺎﻧﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‪ ،‬راﻳﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮار‪ ،‬ﻟﻮازم آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺎدره‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ 337.‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ ﮔﺰارش داد‪:‬‬
‫ﻟﻮازم ﻣﺼﺎدره ﺷﺪه ﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻧﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن ﻧﻪ ﻣﺒﺎرز ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻨﺪه‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪي در رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪاري و دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﻜﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮازﻣﻲ ﻛﻪ ﺿﺒﻂ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺷﺎﻣﻞ‬
‫‪338‬‬
‫ﻛﺘﺐ و ﻟﻮازم آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ﺣﻤﻼت ﺳﺎل ‪ ،1377‬اﮔﺮﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺳﻮي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺮوع‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﺠﺪد ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1380‬و ‪ ،1381‬ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻤﻮدن ﻛﻼﺳﻬﺎ و اذﻳﺖ و آزار اﺳﺎﺗﻴﺪ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه اداﻣﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﺆاﻻت اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺸﻬﺪ و ﺷﻴﺮاز ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ در ﺿﻤﻦ اﻣﺘﺤﺎن ﺿﺒﻂ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻜﺎﺗﺒﻪاي اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ و در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﻛﻼﺳﻬﺎ در ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫‪339‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺪارك ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪340‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ از ﭘﺬﻳﺮش ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .4-6‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺟﺪﻳﺪ؟‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎي ﺗﺤﺮﻳﻚﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اداره ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1380‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫»ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ در اﻳﺮان« را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺸﻮرﻫﺎي‬
‫‪341‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎري و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻗﺪرت و ﻧﻔﻮذ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺷﻴﻌﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪» 336‬ﻃﺮح ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻳﺮان«‪ ،‬رك‪ .‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ ،186‬ص‪.63 .‬‬

‫‪ 337‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬درﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻳﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻲ« ] ‪CLOSED DOORS: IRAN’S CAMPAIGN‬‬
‫‪ ،[TO DENY HIGHER EDUCATION TO BAHÁ’ÍS‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪) http://denial.Bahá’í.org/ :‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ :‬ا آﺑﺎن ‪،(1385‬‬
‫ص‪ 19 .‬و ‪.23‬‬
‫‪ 338‬اﻳﺘﻦ ﺑﺮوﻧﺮ‪» ،‬اﻳﺮان »داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ« را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اداره ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ« ] ‪Iran Closes ‘University’ Run Covertly by the‬‬
‫‪ ،[Bahá’ís‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ 29 ،‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ ،1998‬ص‪ .‬اﻟﻒ‪.[A7] 7-‬‬
‫‪339‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬درﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ‪ :‬ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻳﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻲ« ] ‪CLOSED DOORS: IRAN’S CAMPAIGN‬‬
‫‪ ،[TO DENY HIGHER EDUCATION TO BAHÁ’ÍS‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪) http://denial.Bahá’í.org/004.php :‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 1 :‬آﺑﺎن‬
‫‪.(1385‬‬
‫‪ 340‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ و ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻠﻲ از ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪:‬‬
‫‪) http://www.bihe.org/index.php?option=com_content&task=view&id=35&Itemid=198‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 16 :‬آذر ‪.(1385‬‬
‫‪ 341‬ﺳﻴﺪ ﺳﻌﻴﺪ زاﻫﺪ زاﻫﺪاﻧﻲ و ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺳﻼﻣﻲ‪» ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ در اﻳﺮان«‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪.1380 ،‬‬

‫‪60‬‬
‫از زﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺣﻤﺪيﻧﮋاد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺪﻳﺪي ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان در وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ اﻳﺮان‬
‫آﻏﺎز ﺷﺪه و ﺧﻄﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﺎل ‪ 1334‬و دﻫﻪ ‪ 1360‬را ﻃﻨﻴﻦاﻧﺪاز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻬﺎر روز ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ دوﻟﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮدﺑﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ وﻟﻲ ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﻔﻲ‬
‫‪342‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻻت از ﺷﺎﻳﻌﺎت ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ و ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮدن‬ ‫درﺑﺎره دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ زﻳﺮ از ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻴﻬﺎن در ﺳﺎل ‪،1384‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬

‫‪343‬‬
‫»ﺑﺎب « در ﻣﻜﺘﺐ ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪1384/8/7 ،‬‬
‫‪344‬‬
‫ﺗﻨﺎﻗﺾ در آﻣﻮزهﻫﺎي ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ‪1384/8/19 ،‬‬
‫‪345‬‬
‫ﺧﻂ اﻧﮕﻠﻴﺲ در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ‪1384/8/23 ،‬‬
‫‪346‬‬
‫ﻣﺮوج ﺗﺮورﻳﺴﻢ‪1384/8/28 ،‬‬
‫‪347‬‬
‫ﻳﺎور ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ‪1384/9/1 ،‬‬
‫‪348‬‬
‫درﻫﻢ ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ‪1384/9/2 ،‬‬
‫‪349‬‬
‫اﻋﻼم ﺧﻄﺮ اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻔﻮذ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪1384/9/3 ،‬‬
‫‪350‬‬
‫ﻣﻨﺠﻼب ﻓﺴﺎد‪1384/9/8 ،‬‬

‫ﻛﻴﻬﺎن اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻻت را ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﺮاﺣﻞ دادرﺳﻲ ﻳﻚ ﭘﺮوﻧﺪه ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ در ﺳﺎل ‪ 1328‬در‬
‫ﺧﺼﻮص ﻗﺘﻞ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺴﻠﻤﺎن در اﺑﺮﻗﻮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬در دي ﻣﺎه ‪ 1384‬دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻠﻲ اﺳﻔﻨﺪآﺑﺎد و ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ دروغ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ارﺗﻜﺎب ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺷﺪه‬
‫‪351‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و اﻧﮕﻴﺰه آﻧﻬﺎ اﻫﺎﻧﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻋﻼم ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻴﻬﺎن از ﺗﻴﺮﻣﺎه ‪ ،1385‬ﻛﺘﺎب ﺳﺎﻳﻪ ﺷﻮم‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻬﻨﺎز رﺋﻮﻓﻲ را در ‪ 77‬ﺑﺨﺶ ﭼﺎپ ﻧﻤﻮد‪ 352.‬رﺋﻮﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم ﮔﺮوﻳﺪه ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف و ﺗﺸﻨﻪ ﺑﺮاي ﭘﻮل و ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬در‬

‫‪ 342‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﺧﻼﺻﻪ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﻤﻼت اﺧﻴﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ« ]‪،[Summary and Analysis of Recent Media Attacks‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) http://www.Bahá’í.org/iranthreat/mediaattacks‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 26 :‬ﻣﻬﺮ ‪.(1385‬‬
‫‪ 343‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840807/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 15 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 344‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840819/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 29 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 345‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840823/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 29 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 346‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840828/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 29 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 347‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840901/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 29 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 348‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840902/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 29 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 349‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840903/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 29 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 350‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در ‪) www.kayhannews.ir/840908/8.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 29 :‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1385‬‬
‫‪ 351‬ﻣﺘﻦ ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ دادﺳﺘﺎن ﻳﺰد ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻳﻚ ﻗﺘﻞ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﻣﺎﺟﺮاي اﺑﺮﻗﻮ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‪،http://www.kayhannews.ir/841105/8.htm :‬‬
‫‪،http://www.kayhannews.ir/841108/8.htm#other801 ،http://www.kayhannews.ir/841106/8.htm#other801‬‬
‫‪http://www.kayhannews.ir/841110/8.htm#other801 ، http://www.kayhannews.ir/841109/8.htm#other801‬‬
‫)ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 5 :‬آﺑﺎن ‪.(1385‬‬
‫‪ 352‬ﻣﻬﻨﺎز رﺋﻮﻓﻲ‪» ،‬ﺳﺎﻳﻪ ﺷﻮم‪ :‬ﺧﺎﻃﺮات ﻳﻚ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ از ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ« )ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻛﻴﻬﺎن‪ .(1385 ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻲ در ﭘﻲ در ﻛﻴﻬﺎن در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫‪ 24‬ﺗﻴﺮ ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻬﺮ ‪ 1385‬ﭼﺎپ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪61‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب در ‪ 14‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﻦ ‪ 22‬ﻣﻬﺮ و ‪ 11‬آﺑﺎن در ﻛﻴﻬﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪،‬‬
‫رﺋﻮﻓﻲ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺧﻮد را در ﺧﺼﻮص وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﺘﺰوراﻧﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ از داﺧﻞ اﻳﺮان ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺣﺮﻛﺎت ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﻴﺰ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺷﻬﺮ ﻳﺰد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻊآوري اﺳﺎﻣﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬

‫در ‪ 29‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1384‬اﺳﻤﺎ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ‪ ،‬ﮔﺰارﺷﮕﺮ وﻳﮋه ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در زﻣﻴﻨﻪ آزادي ﻣﺬﻫﺐ و ﻋﻘﻴﺪه ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪاي از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻞ اﻳﺮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ 353.‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﻣﻬﺮ ﻓﻮري ﺧﻮرده ﺑﻮد ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺘﺎد ﻛﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﻠﺢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻞ ﻗﻮا ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻛﻪ‪:‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي )ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ(‪ ،‬ﺳﺘﺎد ﻛﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ‬
‫ﻣﺄﻣﻮر ﮔﺮدﻳﺪه ﺗﺎ ﮔﺰارش ﺟﺎﻣﻊ و ﻛﺎﻣﻠﻲ از ﻛﻠﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎ )اﻋﻢ از ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي‪،‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ( ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻪ اﻓﺮاد اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺿﺎﻟﻪ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺒﺎدي ذﻳﺮﺑﻂ اﺑﻼغ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر از اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪354‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺟﻤﻊآوري و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺘﺎد ﮔﺰارش ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺑﺴﻴﺠﻲ دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻦ ﻓﻴﺮوزآﺑﺎدي‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺳﺘﺎد ﻛﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﻪ وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻞ ﻗﻮا‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻞ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‬
‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺴﻴﺞ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وﻟﻲ ﻓﻘﻴﻪ در ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮري‬
‫‪355‬‬
‫اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻞ ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ارﺳﺎل ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺰارﺷﮕﺮ وﻳﮋه اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ ،‬رژﻳﻢ اﻳﺮان ﺷﺮوع ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن ﻣﻮرد ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روز آزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزداﺷﺘﻬﺎي »ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﭘﻴﺎﭘﻲ« ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺑﺮاز ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬
‫‪356‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از دي ﻣﺎه ‪ 1383‬ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ 125 ،‬ﻣﻮرد دﺳﺘﮕﻴﺮي ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 353‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪» ،‬ﮔﺰارﺷﮕﺮ وﻳﮋه ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در زﻣﻴﻨﻪ آزادي ﻣﺬﻫﺐ ﻳﺎ ﻋﻘﻴﺪه‪ ،‬درﺑﺎره ﻧﺤﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﭘﻴﺮوان‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻛﺮد« ] ‪Special Rapporteur on Freedom of Religion or Belief concerned about treatment of followers of‬‬
‫‪ 20) .[Bahá’í Faith in Iran‬ﻣﺎرس ‪.(2006‬‬
‫‪ 354‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺘﺎد ﻛﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻞ ﻗﻮا ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﺮاد ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ و ﺑﺎﺑﻴﺖ« ﻣﻮرخ ‪) 1384/8/7‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪.[8‬‬
‫‪ 355‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ 356‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪» ،‬ﭘﻨﺠﺎه و ﭼﻬﺎر ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ« ]‪ 24) [Fifty-four Bahá’ís arrested in Iran‬ﻣﻲ ‪ ،(2006‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‬
‫‪) http://www.Bahá’í.org/persecution/newsreleases/24-05-06‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 26 :‬ﻣﻬﺮ ‪(1385‬؛ ﺳﺎزﻣﺎن دﻳﺪهﺑﺎن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪» ،‬اﻳﺮان‪ :‬ﺗﻌﺪاد‬
‫زﻳﺎدي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ« ]‪ 6) [Iran: Scores Arrested in Anti-Bahá’í Campaign‬ژوﺋﻦ ‪ ،(2006‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ در‬
‫‪) http://hrw.org/english/docs/2006/06/05/iran13515.htm‬ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 1 :‬آﺑﺎن ‪.(1385‬‬

‫‪62‬‬
‫در ‪ 29‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 54 ،1385‬ﺟﻮان ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺷﻬﺮ ﺷﻴﺮاز ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از‬
‫ﻳﻮﻧﻴﺴﻒ در ﭘﺮوژهﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺪرﻳﺲ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺤﺮوم ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬داوﻃﻠﺒﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن و‬
‫ﻳﺎ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺮاي ﻛﻼﺳﻬﺎ‪ ،‬از ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﺷﻴﺮاز ﻣﺠﻮز ﻛﺘﺒﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ در اﺑﺘﺪا‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ داوﻃﻠﺒﻴﻦ را ﺑﺎزداﺷﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﻓﻮراً ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ دﺧﺘﺮ ‪ 15‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺪون اﻳﺮاد اﺗﻬﺎم‬
‫آزاد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ داوﻃﻠﺒﻴﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﻣﺎه در زﻧﺪان ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ وﺛﻴﻘﻪ آزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اﻳﻦ‬
‫‪357‬‬
‫اﻓﺮاد ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﻫﻨﻮز ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎت وارده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،1385‬وزارت ﻛﺸﻮر در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارﻳﻬﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﺑﻼغ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ‪:‬‬

‫اﺣﺘﺮاﻣﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﮔﺰارﺷﻬﺎي ارﺳﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻗﻪ ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺮوﻳﺞ و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺮام ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ و از ﺳﻮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪ اﺳﺖ دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻧﻬﺎ را ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه را ﻃﺒﻖ ﻓﺮم ﭘﻴﻮﺳﺖ‬
‫‪358‬‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ و ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﺷﻬﺮﻳﻮر ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ارﺳﺎل دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫از آﻏﺎز ﻇﻬﻮر دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﺮان ﻣﻮﺟﻲ از آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫رﻳﺸﻪ ﻋﻤﻴﻖ در ﺑﻴﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺬﻫﺒﻲ اﻳﺮان دارد‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺷﻴﻌﻪ و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬از اﻳﻦ دﺷﻤﻨﻲ در ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ 1330‬و ﻣﺠﺪد ًا در زﻣﺎن اﻧﻘﻼب و دوران ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺣﺎﻛﻤﻪ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺪﻋﺘﻲ در دﻳﻦ اﺳﻼم ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺑﺮدن آن و در ﻫﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﺮدن دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻮﺷﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬از زﻣﺎن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﺳﻼﻣﻲ ‪ ،1358‬دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻋﻀﺎي ﺳﻪ دوره ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ و ﻧﻴﺰ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎﻛﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ و ﺗﺒﺎﻧﻲ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻋﺎدي ﻣﺸﻤﻮل درﺟﺎت زﻳﺎدي از ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ داﺧﻠﻲ و ﻫﻢ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از ﺳﺎﻟﻬﺎي اول اﻧﻘﻼب‬
‫دﭼﺎر ﻧﻮﺳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺣﺎﻛﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻧﻜﺮده و ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬رﻫﺒﺮ ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ در ﺳﺎل ‪ 1369‬ﺑﻴﻨﺶ ﻓﻜﺮي آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ »ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن« را روﺷﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ‬

‫‪ 357‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» 358‬ﻧﺎﻣﻪ وزارت ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ -‬اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارﻳﻬﺎي ﻛﺸﻮر«‪) 1385/5/28 ،‬ﻣﻮﺟﻮد در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان( ]ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره‬
‫‪.[9‬‬

‫‪63‬‬
‫ﺻﺮاﺣﺖ ﻫﺪف آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻛﻪ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن از زﻧﺪﮔﻲ در اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ و‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ رﻳﺸﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آن در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ را ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﺸﻬﺎي روزاﻓﺰون ﺑﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻫﺴﺘﻪاي اﻳﺮان و ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪيﻧﮋاد‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‪ ،‬دﺳﺘﻮرات اﺧﻴﺮ رﻫﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ اﻳﺮان در ﺧﺼﻮص ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻪ‬
‫ﭘﻴﺮوان دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان را زﻧﮓ ﺧﻄﺮي در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺿﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ دﻳﺮﻳﻨﻪ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﻋﻨﺎد و ﻏﺮضورزي ﺷﺨﺼﻲ رﻫﺒﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫اﻳﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺰودي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ دور ﺗﺎزهاي از ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﺮار‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪64‬‬
 ‫روشﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮد آﻣﺪه در اﻳﻦ ﮔﺰارش را از ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮ اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺷﻬﺎدت ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن و ﺷﻬﻮد‪ .‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻬﺎدﺗﻨﺎﻣﻪ ﺷﻬﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ اﺧﺬ ﺷﺪه‪ ،‬اﻇﻬﺎراﺗﻲ ﻛﻪ در‬ ‫•‬

‫زﻣﺎن وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺧﺎﻃﺮات ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪارك دوﻟﺘﻲ‪ .‬ﻛﻪ اﻇﻬﺎرات ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي دوﻟﺘﻲ اﻳﺮان و ﻣﺪارك‬ ‫•‬

‫دادﮔﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ دادﮔﺎﻫﻬﺎي اﻧﻘﻼب ﻛﻪ در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺮاﺣﻞ دادرﺳﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪارك ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ‪ .‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراي‬ ‫•‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ و ﻧﻴﺰ ﮔﺰارﺷﻬﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻧﻈﻴﺮ اﺗﺤﺎدﻳﻪ‬
‫اروﭘﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺘﺐ و ﻣﻘﺎﻻت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻇﻬﺎرات ﭼﺎپ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻛﻨﺎن دوﻟﺖ‬ ‫•‬

‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﻛﻪ دﺳﺘﻮر اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺗﺨﻠﻔﺎت را داده و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻮر را اﺟﺮا ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﺷﺎﻫﺪ ﺻﺪور و ﻳﺎ اﺟﺮاي اﻳﻦ دﺳﺘﻮرات ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آرﺷﻴﻮ ﺧﻮد را‬ ‫•‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﻓﺮاﻫﻢ آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻻت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪ .‬ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي ﻣﻮرخ و داﻧﺸﻤﻨﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان ﺑﻪ رﺷﺘﻪ‬ ‫•‬

‫ﺗﺤﺮﻳﺮ در آوردهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻜﺴﻬﺎ‪ .‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻜﺴﻬﺎي ﺣﻤﻼت ﺑﻪ اﻣﺎﻛﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻴﺰ ﻋﻜﺴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در‬ ‫•‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺒﺮي اﻳﺮان از ﺳﺎل ‪ 1357‬ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ دوﻟﺘﻲ و ﻳﺎ دوﻟﺖ و ﻳﺎ ارﮔﺎﻧﻬﺎي آن ارﺟﺎع و ﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ذﻛﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺻﺤﺖ ﻳﺎ ﺳﻘﻢ ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از اﻓﺮادي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﮔﺰارش ذﻛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻫﻨﻮز در اﻳﺮان ﺳﻜﻮﻧﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت آﻧﻬﺎ ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪرك ﻣﺸﺨﺺ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن در آرﺷﻴﻮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻬﺎي‬

‫دﻳﺎﻧﺘﻲ ﻣﻤﻨﻮع‪ :‬آزار و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان‬

 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻬﺎ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -1‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺳﺎواك و ﺑﻬﺎﻳﻴﮕﺮي‪ 153 ،‬ﻧﻔﺮ از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ اﺧﺮاج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫)روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪(1358/11/29 ،‬‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -2‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻛﺎري ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮارد ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﺟﺒﺎري ﻳﺎ ﻏﻴﺮارادي‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -3‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس درﺑﺎره ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﺑﺎب‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -4‬دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺰد‪ ،‬ﺑﺮگ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ و ﺻﻮرﺗﻤﺠﻠﺲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪه س‪.‬ب‪.‬‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -5‬ﻧﺎﻣﻪ ﺣﺴﻦ ﺻﺪر‪ ،‬ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ و رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﮔﺴﺘﺮش و ﻧﻮﺳﺎزي ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻳﺮان‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -6‬ﻧﺎﻣﻪ وزﻳﺮ ﻛﺸﺎورزي و ﻋﻤﺮان روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ اﺧﺮاﺟﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -7‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ از ﻃﺮف دﺑﻴﺮ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -8‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺘﺎد ﻛﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻞ ﻗﻮا ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﺮاد ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ و ﺑﺎﺑﻴﺖ«‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -9‬ﻧﺎﻣﻪ وزارت ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ – اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارﻳﻬﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪1‬‬

‫ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺳﺎواك و ﺑﻬﺎﻳﻴﮕﺮي‬

‫‪ 153‬ﻧﻔﺮ از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ اﺧﺮاج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫)روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪(1358/11/29 ،‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪2‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪:‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻛﺎري ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮارد ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﺟﺒﺎري ﻳﺎ ﻏﻴﺮارادي‬

‫)ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﺮﺟﻤﻪ آن(‬

 ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن‬
‫آدرس‪ ،‬ﺗﻠﻜﺲ و ﺗﻠﻔﻦ‪________ :‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪ :‬دﻛﺘﺮ وﻳﻜﺘﻮر دو اراﻫﻮ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻋﻠﻲ اﻟﺒﺪل‪ :‬آﻗﺎي ﺟﺮاﻟﺪ ﻧﺎﻳﺖ‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻛﺎري ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮارد ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﺟﺒﺎري ﻳﺎ ﻏﻴﺮارادي‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﮔﺮوه ﻛﺎري ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮارد ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﺟﺒﺎري ﻳﺎ ﻏﻴﺮارداي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ‪ 14‬ﻋﻀﻮ ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در اﻳﺮان ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 30‬ﻣﺮداد ‪ ،1359‬ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﺎه‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران و ﺑﺪون ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﻴﺮي آﻧﻬﺎ رﺳﻤﺎً از ﺳﻮي ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪ اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﻫﻤﺎن‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ از وﺿﻌﻴﺖ آﻧﻬﺎ اﻇﻬﺎر ﺑﻲ اﻃﻼﻋﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺨﺎص ﻧﺎﺷﻨﺎس رﺑﻮده ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫ﻫﻴﭻ اﻃﻼﻋﻲ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آﻧﻬﺎ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺘﺼﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ارﺳﺎل اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ واﺿﺢ‪ ،‬از ذﻛﺮ اﺳﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﻬﺎﻳﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫درﺑﺎرة ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدﻧﺪ ﺧﻮدداري ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺘﺼﺮي از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﭼﻬﺎرده ﺑﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪ .1‬آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﺣﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 2‬ﺧﺮداد ‪ 1358‬ﻣﻔﻘﻮداﻻﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 22‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 1358‬اﺣﻀﺎرﻳﻪاي از ﺳﻮي‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪ وﻟﻲآﺑﺎدِ ﺗﻬﺮان ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 1177‬دادﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮر ﺟﻬﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺻﺎدر ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮده ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ در ﺧﺼﻮص اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را رد ﻛﺮد و دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﺪور‬
‫ﺣﻜﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﻘﺮه ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﺑﻮد از دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻳﺎ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﻳﺸﺎن اﻇﻬﺎر ﺑﻲاﻃﻼﻋﻲ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮ آﻗﺎي ﻣﻮﺣﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻗﺼﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ درﺧﻮاﺳﺘﻬﺎي ﻣﻜﺮر ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻧﻤﻮدن اﺳﻢ ﻧﺎﻣﺒﺮده در ﻟﻴﺴﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻧﺪان ﻗﺼﺮ ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در ﻣﻮرد ﺳﺎﻳﺮ زﻧﺪاﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﺘﻴﺠﻪاي در ﺑﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﻣﺮاد داوودي‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 20‬آﺑﺎن ‪ ،1358‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﭘﺎرك ﻻﻟﻪ‬
‫ﺗﻬﺮان ﻗﺪم ﻣﻲزد رﺑﻮده ﺷﺪ‪ .‬از آن ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻴﭻ اﺛﺮي از ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻲ دادﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻛﺘﺒﻲ ﺑﻪ‬
‫آﻳﺖاﷲ ﻗﺪوﺳﻲ و ﺷﺮح ﺣﺎل ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن دﻛﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻗﺪوﺳﻲ ﺿﻤﻦ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻫﻤﺪردي ﺑﺎ ﺑﺴﺘﮕﺎن دﻛﺘﺮ ﻋﻨﻮان ﻛﺮد ﻛﻪ دوﻟﺖ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ دﺧﺎﻟﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﺗﻘﺼﻴﺮ را ﺑﺮ ﮔﺮدن ﮔﺮوﻫﻬﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺆول اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫‪ .3‬آﻗﺎي روﺣﻲ روﺷﺎﻧﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 23‬دي ‪ 1358‬در ﺣﺎل رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر رﺑﻮده ﺷﺪ و ﺗﻼش در ﺧﺼﻮص ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﺎﻳﺖ رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻘﺘﻀﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪ اﻣﺎ دوﻟﺖ رﺳﻤﺎً ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ارﺗﺒﺎط در ﺧﺼﻮص ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﺷﺪن ﻧﺎﻣﺒﺮده را رد ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 30‬ﻣﺮداد ‪ ،1359‬در ﺧﻼل ﺟﻠﺴﻪاي ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﻨﺰل ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﺷﺪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ از اﻋﻀﺎي ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮده و ﻧﻪ ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫(‬ ‫ﻣﻨﻮﻫﺮ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ‬

‫(‬ ‫ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺠﻲ‬
‫(‬ ‫ﻳﻮﺳﻒ ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫(‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ رﺣﻤﺎﻧﻲ‬
‫اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ‬ ‫(‬ ‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺤﻤﻮدي‬
‫ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان‬ ‫(‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺗﺴﻠﻴﻤﻲ‬
‫(‬ ‫ﻋﻄﺎاﷲ ﻣﻘﺮﺑﻲ‬
‫(‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻬﻴﻪ ﻧﺎدري‬
‫(‬ ‫ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﺎدقزاده‬
‫(‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن‬
‫(‬ ‫ﺣﺸﻤﺖاﷲ روﺷﻨﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 6‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ )ﺑﻪ وﻗﺖ ﺗﻬﺮان( و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻣﺮد ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﮔﺮوه‬
‫ﺿﺮﺑﺖ وﻳﮋه و ﺑﺎ دﺳﺘﻮر ﺑﺎزداﺷﺖ ﻛﺘﺒﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺎﻳﻊ ﺑﻌﺪي ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﻓﺮاد را از »دﺳﺘﮕﻴﺮي رﺳﻤﻲ« ﺑﻪ »ﻣﻔﻘﻮداﻻﺛﺮ« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد از اﻳﻦ ﻗﺮارﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ 2‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬ﺗﻤﺎم ﺗﻼﺷﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﺰارﺷﺎت ﺿﺪ و ﻧﻘﻴﻀﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﻣﺎت‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﻴﺞ و ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻮدن ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺻﺎدر ﺷﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻃﻼﻋﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻗﺪوﺳﻲ‪ ،‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ را ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻧﻪ ﻧﻔﺮ‬
‫از اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺻﺎدر ﻛﺮده ﺑﻮد و آﻗﺎي ﺷﻔﺎﻳﻲ ﻧﺎﻣﻲ را ﻣﺄﻣﻮر اﻧﺠﺎم اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ آﻗﺎي ﺷﻔﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺒﺮده درﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮد وﻟﻲ ﻣﻨﻜﺮ اﻧﺠﺎم دﺳﺘﻮر ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 6‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬ﻫﻤﺴﺮان ﻧﻪ ﻧﻔﺮ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺿﻤﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖﻧﺎﻣﻪاي اراﺋﻪ دادﻧﺪ‪ .‬او ﺗﻌﻬﺪ ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﻣﺎ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﮔﺰارش داد ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﺶ ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 7‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬ﻫﻤﺴﺮ ﻳﻜﻲ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻃﻲ ﺣﻀﻮر در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﺪون ﺳﺆال از اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻮﻫﺮش در آﻧﺠﺎ زﻧﺪاﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺠﻮز ﺟﻬﺖ ارﺳﺎل ﻣﻘﺪاري ﻟﺒﺎس ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺄﻣﻮر زﻧﺪان اﺳﻢ ﺷﻮﻫﺮ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻬﺎ را در ﻟﻴﺴﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮده و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﻳﻜﻲ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن زﻧﺪان اوﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮد ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ زﻧﺪان راﻧﺪه ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ ﻫﻤﺴﺮ اﻳﺸﺎن در ﻟﻴﺴﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ 10‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﮔﺰارش داد ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ در زﻧﺪان اوﻳﻦ زﻧﺪه و‬
‫ﺳﺎﻟﻢ دﻳﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫‪ 11‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬ﻃﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﮕﻮي ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬آﻗﺎي رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮد ﻛﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم اﺧﻴﺮ در زﻧﺪان اوﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺻﺮاﺣﺘﺎً رد ﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻗﻮل داد ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ و در ﻓﺎﺻﻠﻪ دو روز ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﻮاب‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫‪ 19‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﻌﺪي ﺑﺎ آﻗﺎي رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻔﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﻮر دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 11‬ﻧﻔﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻧﻪ ‪ 9‬ﻧﻔﺮ ﺑﻬﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ‪ 11‬ﻧﻔﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬وي ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺣﻖ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺒﺮدﮔﺎن ﺗﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ را ﻧﺪارد و اﮔﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﺷﺪﮔﺎن ﺑﻴﮕﻨﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ آزاد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﮕﻨﺎه اﺧﻴﺮاً در ﻳﺰد اﻋﺪام ﺷﺪهاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ دوﺑﺎره ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪ .‬آﻗﺎي‬
‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺗﻘﺒﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻮد و از ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﺮف دو ﺗﺎ ﺳﻪ روز ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 23‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬ﻫﻤﺴﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ آﻗﺎي رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ رد ﺷﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺳﺨﺖ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﺠﺎد دردﺳﺮ ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤﻮد و در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺘﻬﺎي ﻣﻜﺮر آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﺧﺒﺎر در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن‬
‫را از ﻃﺮﻳﻖ رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ 27‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ :1359‬دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺮﻛﺖ در ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم اﺧﻴﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 14‬ﻣﻬﺮ ‪ :1359‬ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و از ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ آن ﺳﺆال‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎره ﭘﻼك ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﻛﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮده را دﻳﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺟﻮاب داد ﻛﻪ ﺷﻤﺎره ﭘﻼك را‬
‫ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﻌﺪاً ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﺰارش زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪن ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻛﺎﻣﻼً اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮده و اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد در واﻗﻊ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﺮده ﺷﺪهاﻧﺪ‪) .‬ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان ﻣﻜﺮراً ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ(‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ‬
‫روز از ﺑﻬﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺮادرش‪ -‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ‪ -‬ﺳﺆال ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 17‬ﻣﻬﺮ ‪ :1359‬آﻗﺎي رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮ ﻳﻜﻲ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ را‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ و ﺣﺘﻲ از اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺳﺆال ﻛﺮد ﻛﻪ آﻳﺎ او ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬وي اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ رﻫﺒﺮ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﻘﺸﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﺑﺎزداﺷﺖ اﺳﺖ و اﻳﺸﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺰودي اﺧﺒﺎر ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ اﺛﻨﺎ‪ ،‬دو ﺑﻬﺎﻳﻲاي ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻬﺎرده ﻣﻬﺮ ﻣﻮرد ﺳﺆال ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪه و از آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ زﻧﺪان اوﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ 20‬ﻣﻬﺮ ‪ :1359‬ﻫﻤﺴﺮ دو ﻧﻔﺮ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﺑﺎ آﻗﺎي رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺮوﻳﻲ از آﻧﻬﺎ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺷﻤﺎره دو ﺗﻬﺮان وﻳﻼ‪ ،‬ﻣﺮوارﻳﺪ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ و اﻳﻦ ﻳﺎزده ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﺗﺒﺎﻧﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻤﻴﺘﻪ‪ ،‬آﻗﺎي ﻻﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﺧﺮوج ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ﻛﺸﻮر را داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﺗﺪارك اﻳﻦ ﺧﺮوج ﻏﻴﺮ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را داده ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻫﻤﺴﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آﻗﺎي رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‬
‫اﻇﻬﺎر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮان ﻫﻤﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل آﻗﺎي ﻻﻣﻜﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﺷﺪه و ﺗﺤﺖ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬وي ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﺧﺒﺎر روز‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﺮد ﺑﺪون دﺳﺘﻮر دادﮔﺎه ﺧﻮد را ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺴﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ از ﺳﻮي دادﮔﺎه ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ دﺳﺘﻮر را اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد آﻗﺎي‬
‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ‬
‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع وﻇﻴﻔﻪ دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﻤﺴﺮ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﻗﺪوﺳﻲ‪ ،‬دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺖ و دادﺳﺘﺎن ﮔﻔﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي ﻻﻣﻜﺎن ﻫﻨﻮز ﺗﺤﺖ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ اﺳﺖ و ﭘﺎﺳﺨﻬﺎي او رﺿﺎﻳﺘﺒﺨﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً از زﻧﺪان اوﻳﻦ آزاد ﺷﺪه ﺑﻮد ﮔﺰارش داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻛﻪ ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ زﺑﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 21‬ﻣﻬﺮ ‪ :1359‬ﻫﻤﺴﺮ ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎه در زﻧﺪان اوﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺰارش داد ﻛﻪ ﻃﻲ ﻣﻼﻗﺎت ‪ 20‬ﻣﻬﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﺴﺮش‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﻫﻢ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﺮ ﭼﻬﺎرم ﻧﻴﺰ ﮔﻤﺎن ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﻪ در‬
‫زﻧﺪان اﺳﺖ وﻟﻲ ﺗﺎﻛﻨﻮن دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 22‬ﻣﻬﺮ ‪ :1359‬ﻫﻤﺴﺮ دو ﻧﻔﺮ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﻣﻼﻗﺎﺗﻲ ﺑﺎ دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ آن‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ داده‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ از وﻇﺎﻳﻒ دادﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﺎزده ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه و ﺳﻪ ﻧﻔﺮه رﺑﻮده ﺷﺪه ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻣﻨﻜﺮ‬
‫ﺻﺪور ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﺳﺘﻮر ﺟﻬﺖ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻤﻴﺘﻪ‪ ،‬آﻗﺎي ﻻﻣﻜﺎن‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮده اﺳﺎﺳﺎً ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﻲ در ﻣﻮرد وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده اﻣﺎ ﺑﻌﺪاً ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و‬
‫ﮔﻔﺖ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ از ﻳﻚ ﻓﺮودﮔﺎه ﻣﺨﻔﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ﻛﺸﻮر ﺧﺎرج ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي ﻻﻣﻜﺎن ﻣﺠﺪداً ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و ﺣﺎﻻ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻳﺶ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺷﺎﻳﻌﺎﺗﻲ ﺑﻮده‬
‫ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دادﺳﺘﺎن ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت از آﻗﺎي ﻻﻣﻜﺎن اداﻣﻪ دارد‪ .‬او ﻗﻮل ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن را داد و از‬
‫ﻫﻤﺴﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ او ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻀﻮر ﻫﻤﺴﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬آﻗﺎي‬
‫دادﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﻣﻘﺎﻣﺎت زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺖ و از وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﺳﺆال ﻛﺮد وﻟﻲ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻨﻜﺮ داﺷﺘﻦ زﻧﺪاﻧﻲ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺑﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 24‬ﻣﻬﺮ ‪ :1359‬ﮔﺰارﺷﺎت ﺑﻌﺪي از دﻳﺪه ﺷﺪن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ در زﻧﺪان اوﻳﻦ و اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ در ﺳﻼﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 1‬آﺑﺎن ‪ :1359‬دادﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺴﺮ دو ﺗﻦ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ﻳﺎزده ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﺪارد وﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ 12‬آﺑﺎن ‪ :1359‬ﺑﻌﺪ از ‪ 70‬روز‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼع ﻣﻮﺛﻘﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ و‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪرك دال ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪ 25‬آﺑﺎن ‪ :1359‬ﻫﻤﺴﺮ ﻳﻜﻲ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﺎن دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر در ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎ دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲﻛﺮد‪،‬‬
‫ﮔﺰارش داد ﻛﻪ وي ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ 27‬آذر ‪ :1359‬روزﻧﺎﻣﻪ »اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ« در ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻘﺎﻟﻪاي درﺑﺎره ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 40‬روز‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭼﺎپ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮﺛﻖ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻓﺎش ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ و ﺑﻨﺪﻫﺎﻳﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺮون ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﺳﺎﻣﻲ زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از دﻓﺎﺗﺮ زﻧﺪان ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎور ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻨﺪي در زﻧﺪان را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن ﻫﺮ از ﭼﻨﺪي ﮔﺰارﺷﺎﺗﻲ درﺑﺎره دﻳﺪه ﺷﺪن ‪ 11‬ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 30‬ﺧﺮداد ‪ 1359‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﺎت ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﭘﻴﮕﻴﺮي‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﺎ ‪ 11‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1359‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ردﻳﺎﺑﻲ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻳﺎزده ﻧﻔﺮ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺧﺒﺎر و ﻣﺪارك ﺣﺎﻛﻲ از آﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﺎزده ﻧﻔﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﻗﺎي ﻣﻮﺣﺪ‪ ،‬دﻛﺘﺮ داوودي و آﻗﺎي روﺷﺎﻧﻲ )رﺟﻮع ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ 1‬و ‪ (2‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ از اﻋﻀﺎي ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻮرد ﻫﺪف رﺑﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫از آﻏﺎز اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ )و در ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﻣﻮارد اﻋﺪام ﺷﺪهاﻧﺪ( ﻛﻪ در راﺳﺘﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻀﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻓﻠﺞ ﻛﺮدن و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﻲ اﻳﺮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬ﻧﺎﻣﻪ )ﻛﭙﻲ ﭘﻴﻮﺳﺖ اﺳﺖ( ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺰده ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1359‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﺮﻋﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﻘﻮق اﻗﻠﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان را ﺷﺮح‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ(‪.‬‬

‫‪ 11‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1359‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪3‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻓﺎرس‬

‫درﺑﺎره ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﺑﺎب‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪4‬‬

‫دادﮔﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﺰد‬

‫ﺑﺮگ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ و ﺻﻮرﺗﻤﺠﻠﺲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪه س‪.‬ب‪.‬‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪5‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺣﺴﻦ ﺻﺪر‪ ،‬ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ و رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺴﺘﺮش و ﻧﻮﺳﺎزي ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻳﺮان‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪6‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ وزﻳﺮ ﻛﺸﺎورزي و ﻋﻤﺮان روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪ اﺧﺮاﺟﻲ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬

 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪7‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ از ﻃﺮف دﺑﻴﺮ ﺷﻮراﻳﻌﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪8‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺘﺎد ﻛﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻞ ﻗﻮا‬

‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﺮاد ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺿﺎﻟﻪ ﺑﻬﺎﻳﻴﺖ و ﺑﺎﺑﻴﺖ«‬
 ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪9‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ وزارت ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ -‬اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارﻳﻬﺎي ﻛﺸﻮر‬

 ‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻳﺮان ﺑﺰودي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺗﺮور ﻣﻴﻜﻮﻧﻮس‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﻗﺘﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫ﮔﺰارش ﻗﺘﻞ ﺳﻪ رﻫﺒﺮ ﺣﺰب دﻣﻮﻛﺮات ﻛﺮدﺳﺘﺎن اﻳﺮان در ﺳـﺎل ‪ 1371‬در ﺑـﺮﻟﻴﻦ‪ ،‬آﻟﻤـﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺄﻣﻮران‬
‫وزارت اﻃﻼﻋﺎت اﻳﺮان‪.‬‬

‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻳﻚ دﻳﻦ‪ :‬ﺗﻌﻘﻴﺐ و آزار ﺑﻬﺎﻳﻴﺎن در ﺷﻴﺮاز‬

‫ﮔﺰارش دﺳﺘﮕﻴﺮي و اﻋﺪام ‪ 22‬ﺑﻬﺎﻳﻲ در ﺳﺎل ‪ 1362‬در ﺷﻴﺮاز ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﺑﺮاي ﻧﺠـﺎت ﺟﺎﻧـﺸﺎن ﺗـﺮك‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬