Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.

vn

NHỮNG BÀI TOÁN BẤT ĐẲNG THỨC CƠ BẢN TRONG COSI.

1
Cho n nguyên và n ≥ 2 . Tìm giá trị nhỏ nhất của A = x +
xn

Giải:
n
x x x 1 x  1 n +1
A = + + ... + + n ≥ (n + 1)n +1   n ≥
n n  n x n +1 n

 n  x n
x
n so
n

x 1
Dấu đẳng thức xảy ra khi = n ⇔ x = n +1 n
n x
n +1
Giá trị nhỏ nhất của A =
n +1
nn

1
Cho n nguyên và n ≥ 2 và x ≥ k > n +1 n . Tìm giá trị nhỏ nhất của A = x +
xn

Giải:
n +1
Với x ≥ k > n
1 1  1 1  1 1 1 1 
f (x ) ≥ f (k ) ⇔ x + n
−k −
≥ 0 ⇔ x − k +  −   n −1 + n −2 + n −3 2 + ... + n −1  ≥ 0
n
x k x k x x k x k k 
 1  1 1 1 1 
⇔ (x − k ) 1 −  n −1 + n −2 + n −3 2 + ... + n −1   ≥ 0
 xk  x x k x k k 
(x − k )   1 1 1 1 
⇔ xk −  n −1 + n −2 + n −3 2 + ... + n −1   ≥ 0
xk  x x k x k k 
1 1 1 1 n n
Ta có: n −1 + n −2 + n −3 2 + ... + n −1 ≤ n −1 < = n +1 n 2 < xk
x x k x k k k n + 1 n −1
n

Suy ra f (x ) ≥ f (k ) đúng với mọi x ≥ k > n +1 n

1
Giá trị nhỏ nhất của A = k + khi x = k .
kn

Cách 2 :
n
x x 1 nx x  1  n
Nháp : A = + ... + + n +x − ≥ (n + 1)n +1   n + x  1 − 
m

 m x m m  x  m
x
n so ,m > 0
m
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

x = k
 n +1
Ta chọn m sao cho:  x 1 ⇒m =x = k n +1
m =
 xn
n
x 1 nx x  x  1  n 
Bài giải: A = n +1 + ... + n +1 + n + x − n +1 ≥ (n + 1)n +1  n +1  n + x  1 − n +1 
k
 k x k k  x  k 
x
n so
kn +1

(n + 1)  n  1
Vì x ≥ k > n +1 n nên n < k n +1 suy ra: A ≥ n
+ k  1 − n +1  = k + n = f (k )
k  k  k

( )
Cho hai số thực x ≠ 0, y ≠ 0 thay đổi và thỏa mãn điều kiện: x + y xy = x 2 + y 2 − xy . Tìm giá trị lớn nhất
1 1
của biểu thức : A = 3
+
x y3
Đề thi Đại học khối A năm 2006

Giải:
( )
Xét x + y xy = x + y − xy * .
2 2
()
1 1
Đặt u = ,v = .
x y
1 1 1 1 1 3(u + v )2
( )
2
Ta được + = 2 + 2 − ⇒ u + v = u 2 + v 2 − uv ⇒ u + v − (u + v ) = 3uv ≤ .
x y x y xy 4

( )
2
⇒ u +v − 4(u + v ) ≤ 0 ⇒ 0 ≤ u + v ≤ 4
x 3 + y3 (x + y )(x 2 + y 2 − xy ) (x + y )(x + y )xy x 2 + y 2 + 2xy
Khi đó : A = = = =
x 3y 3 x 3y 3 x 3y 3 x 2y 2
1 1 2
⇒A= 2 + 2 + = (u + v )2 ≤ 16 .
x y xy
1
Dấu đẳng thức xảy ra khi u = v = 2 hay x = y = .
2

Cho x , y, z là 3 số thực dương thay đổi . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
x 1  y 1  z 1 
P = x + +y + +z + 
 2 yz   2 zx   2 xy 
Đề thi Đại học khối B năm 2007

Giải:

x 1  y 1  z 1  x 2 y2 z 2 x y z
P = x +  +y +  +z + = + + + + +
 2 yz   2 zx   2 xy  2 2 2 yz zx xy
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

1 1  1 2 2  1 
(
P = x 2 + y2 + z 2  + )
 = x + y + z 1 +
 2 xyz  2
2


1
(
+ 
xyz xyz 
)
1 3 2 2 2 1 9
P ≥ 9 x y z .3 2 2 2 = .
2 x yz 2
Đẳng thức xảy ra khi x = y = z = 1 .
9
Vậy giá trị nhỏ nhất của biểu thức P =
2

Đề thi Đại học khối A năm 2009

Cho x , y, z là các số thực dương thay đổi và thoả mãn điều kiện x .y.z = 1 .Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức

P =
(
x2 y + z ) +
(
y2 z + x ) +
(
z2 x + y )
y y + 2z z z z + 2x x x x + 2y y
Đề thi Đại học khối A năm 2007

Giải:
2x x xyz 2y y xyz 2z z xyz 2x x 2y y 2z z
P ≥ + + ≥ + +
y y + 2z z z z + 2x x x x + 2y y y y + 2z z z z + 2x x x x + 2y y
 1
a = y y + 2z z x x = (−2a + 4b + c )
 9
  1
Đặt: b = z z + 2x x ⇒ y y = (a − 2b + 4c )
  9
c = x x + 2y y 1
z z = (4a + b − 2c)
 9

2  −2a + 4b + c a − 2b + 4c 4a + b − 2c  2  b a c  c a b  
Khi đó: P ≥  + +  ≥  −6 + 4  + +  +  + +   .
9 a b c  9 a c b  a b c  
2
Hay P ≥
9
(
−6 + 4.3 + 3 = 2 . )
Vậy giá trị nhỏ nhất của biểu thức của P = 2 khi a = b = c = 1 .

Cho các số thực không âm x , y thay đổi và thỏa mãn x + y = 1 . Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của
( )(
biểu thức S = 4x 2 + 3y 4y 2 + 3x + 25xy . )
Đề thi Cao đẳng khối B năm 2009

Giải:
Nhận xét: vai trò giống nhau (đối xứng) của x , y .
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

( )
S = 12 x 3 + y 3 + 16x 2y 2 + 34xy = 12 x + y x 2 + y 2 − xy + 16x 2y 2 + 34xy ( )( )
2
 1  191
Hay S = 12 x + y  x + y ( )( ) − 3xy  + 16x 2y 2 + 34xy =  4xy −  +
2

   4 16
2
x +y  1
Vì x , y không âm và thỏa mãn x + y = 1 suy ra 0 ≤ xy ≤   =
 2  4
2
1 1 3  1  191 25
⇒ − ≤ 4xy − ≤ ⇒ 0 ≤  4xy −  + ≤ .
4 4 4  4 16 2
25 1
Vậy giá trị lớn nhất của S = khi x = y = và giá trị nhỏ nhất của S = 0 khi x = 0, y = 1 .
2 2

( )
3
Cho các số thực x , y thay đổi và thỏa mãn x + y + 4xy ≥ 2 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức

(
A = 3 x 4 + y 4 + x 2y 2 − 2 x 2 + y 2 + 1 ) ( )
Đề thi Đại học khối B năm 2009

Giải:

(x + y ) + 4xy ≥ 2 
3

( ) + (x + y )
3 2
⇒ x +y ≥2⇒x +y ≥1 .
(x + y )
2
≥ 4xy 


( ) (
) 23 (x + y + x + y + 2x y ) − 2 (x + y ) + 1
A = 3 x 4 + y 4 + x 2y 2 − 2 x 2 + y 2 + 1 = 4 4 4 4 2 2 2 2

A = (x + y ) + (x + y ) − 2 ( x + y ) + 1
3 3 4 4 2 2
2
2 2

2 2
Mà x + y = ( x + y ) − 2x y ≥ ( x + y ) − ( x + y ) ⇒ x + y ≥ ( x + y )
4 4 2 2
2 1 2 2 2 2
2
4 4 4 4 2 2
2

2
Khi đó A ≥ ( x + y ) + ( x + y ) − 2 ( x + y ) + 1 hay A ≥ ( x + y ) − 2 ( x + y ) + 1
3 3 2 2 9
2
2 2
2
2 2 2 2
2
2 2

4 2 4
(x + y )2 1
( ) 9 1
2
Đặt t = x 2 + y 2 , t ≥ ≥ ⇒ A ≥ t 2 – 2t + 1,t ≥ .
2 2 4 2
1 
Xét hàm số f t = () 9 2
 ; +∞  .
t – 2t + 1 xác định và liên tục trên nửa khoảng
4 2 
1 
9
()
9 1
Ta có f ' t = t – 2 ≥ − 1 > 0 , t ≥ ⇒ f t đồng biến trên nửa khoảng  ; +∞  . ()
2 4 2 2 
1 9 1
Khi đó min A = min f t = f   = . Đẳng thức xảy ra khi t = ()
1 
t∈ ;+∞   2  16 2
2 

ĐIỂM RƠI TRONG BẤT DẲNG THỨC COSI

Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

Bài toán mở đầu : Cho a, b > 0 và thỏa mãn a + b ≤ 1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
1 1
P = + .
1 + a 2 + b2 2ab

Giải:
1 1 4 4 4
Lời giải 1. Ta có: P = + ≥ 2 = ≥ =2
1+a +b
2 2
2ab a + 2ab + b + 1 (a + b) + 1 2
2 2

1 + a + b = 2ab (a − b ) + 1 = 0

2 2 2
Dấu " = " xảy ra ⇔  ⇔ . Hệ vô nghiệm. Vậy không tồn tại min P .
a + b = 1 a + b = 1

1 1 1 4 1 4 1
Lời giải 2. Ta có: P = + + ≥ 2 + = +
1+a +b
2 2
6ab 3ab a + 6ab + b + 1 3ab (a + b) + 1 + 4ab 3ab
2 2

2
a + b  1 4 1 8
Mặt khác ab ≤   = . Vậy P ≥ 2
+ 2
≥ .
 2  4 a + b  a + b  3
2+  6 
 2   2 
1 + a 2 + b 2 = 3ab
 1
Dấu " = " xảy ra ⇔ a = b ⇔a =b = .
a + b = 1 2

1 1 4
Lời bình: lời giải 1. và lời giải 2 gần như tương tự nhau, cùng áp dụng bất đẳng thức + ≥ . Tại sao
a b a +b
1 1 1
trong cùng một bài toán mà có đến hai đáp số ? Do đâu mà lời giải 2 tại sao lại tách = + ?. Đó
2ab 6ab 3ab
chính là kỹ thuật chọn điểm rơi trong bất đẳng thức.

Các bất đẳng thức trong các đề thi đại học thông thường là đối xứng với các biến và ta dự đoán dấu bằng xảy
ta khi các biến bằng nhau và xảy ra tại biên.

1 1
Cho a, b > 0 và thỏa mãn a + b ≤ 1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = + + 4ab .
a +b
2 2
ab

Giải:
1
Do P là biểu thức đối xứng với a, b , ta dự đoán min P đạt tại a = b = .
2
1 1  1  1 4 1 1
Ta có: P = + +  4ab + + ≥ + 2 4ab. + ≥7
a 2 + b2 2ab  4ab  4ab (a + b)2
2ab a + b 
2

4 
 2 
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

a 2 + b 2 = 2ab

 1 1
Dấu " = " xảy ra ⇔ a 2b 2 = ⇔a =b = .
 16 2
a + b = 1

1
Vậy giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = 7 đạt tại a = b = .
2
Thao khảo hai lời giải khác :
Lời giải 1:
1 1  1  1 4 1 1 1 1
P = + +  4ab + + ≥ 2 4ab. + ≥ 4+2+ =6+
a +b ( )
2 2 2
ab  4ab  4ab a +b 2ab 4ab 4ab 4ab

a 2 + b 2 = 2ab

 1 1 1
Dấu " = " xảy ra ⇔ a 2b 2 = ⇔ a = b = . Thay a = b = vào ta được P ≥ 7 .
 16 2 2
a + b = 1

1
Vậy giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = 7 đạt tại a = b = .
2
Lời bình 1:
1
Qua cách giải trên ta đã chọn đúng dấu đẳng thức xảy ra khi a = b = nên dẫn đến việc tách các số hạng và
2
1
giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = 7 đạt tại a = b = là đúng , nhưng bước cuối cùng ta đã làm sai , ví dụ
2
(1 − a + a ≥ a , đẳng thức xảy ra khi a = 1 ⇒ min  1 − a + a  = a ?.
) ( )
2 2

 
Lời giải 2:
1 1 1 4 1 4  1 
P = 2 + + + 4 ab ≥ + + 4 ab = +  + 4ab .
a + b 2 2ab 2ab a 2 + b 2 + 2ab 2ab ( )
2
a +b  2ab 

Mặt khác
1
2ab
+ 4ab ≥ 2
1
2ab
.4ab = 2 2 . Vậy P ≥ 4 + 2 2 ⇒ min P = 2 2 + 2 ( )
Lời bình 2:
1 1 1
Thoạt nhìn thấy bài toán đã giải đúng . Thực tế thì sao? . Việc tách = + để làm xuất hiện đẳng
ab 2ab 2ab
( )
2
thức a 2 + b 2 + 2ab = a + b .
a = b

(  1
min P = 2 2 + 2 ⇔ 
 2ab
)
= 4ab . Hệ vô nghiệm. Đẳng thức không xảy ra , do đó không tồn tại min P .

a + b = 1

3
Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a + b + c ≤ . Chứng minh rằng :
2
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

1 1 1 15
1. a + b + c + + + ≥ .
a b c 2
1 1 1 3 17
2. a 2 + 2
+ b2 + 2 + c2 + 2 ≥ .
a b c 2
1 1 1 3 17
3. a 2 + + b2 + + c2 + ≥ .
b2 c2 a2 2

Giải:
1 1 1 15
1. a + b + c + + + ≥
a b c 2
1 1 1 1 1
Ta có thể phạm sai lầm: a + b + c + + + ≥ 3 3 abc + 3 ≥6 3
abc . =6
a b c 3
abc 3
abc
3
Dấu đẳng thức xảy ra khi a = b = c = 1 nhưng khi đó a + b + c = 3 > ( trái giả thiết ) .
2
Phân tích bài toán :
3
Từ giả thiết a,b,c dương thoả mãn a + b + c ≤ , gợi ý hướng giải bất đẳng thức trung bình cộng, trung
2
3 1 1
bình nhân. ≥ a + b + c ≥ 3 3 abc ⇒ 3 abc ≤ . Đặt: x = 3 abc ≤
2 2 2
1 1 1 1  1 1
Khi đó : a + b + c + + + ≥ 3 3 abc + 3 = 3  x +  . Dự đoán đẳng thức xảy ra khi x =
a b c 3
abc  x 2
 1
x =
Ta chọn α > 0 sao cho:  2 ⇒ α = x2 = 1 .
x = 1 4
α x
Bài giải:
1 1 1  1  1  1 9 15
a +b +c + + + ≥ 3  x +  ≥ 3  4x + − 3x  ≥ 3.2 4x . − 9x = 12 − =
a b c  x  x  x 2 2
1
Đẳng thức xảy ra khi a = b = c = .
2
1 1 1 3 17
2. a 2 + 2
+ b2 + 2 + c2 + 2 ≥ .
a b c 2
Phân tích bài toán :
3
Từ giả thiết a,b,c dương thoả mãn a + b + c ≤ , gợi ý hướng giải bất đẳng thức trung bình cộng, trung
2
3 1 1 1
bình nhân. ≥ a + b + c ≥ 3 3 abc ⇒ 3 abc ≤ . Đặt: x = 3 abc ≤ ,đẳng thức xảy ra khi x = .
2 2 2 2
 1
 x =
1  2 1
Xét x 2 + 2 , chọn α > 0 sao cho:  ⇒ α = 4 = 16 .
x x 2 = 1 x
 αx 2
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

1
Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng, trung bình nhân cho 17 số, trong đó 16 số là 2
và số x 2 :
16x
−15
16
1  1 
1 1 17x 17
x + 2 = x + 16.
2
2
2
≥ 17 x  2 
17 2
⇒ x2 + 2
≥ 32
.
x 16x  16x  x 17
2
−15 −15 −15
1 17a 17
1 17b 17
1 17c 17
⇒ a2 + ≥ ; b2 + ≥ ; c2 + ≥
a2 32
b2 32
c2 32
2 17
2 17
2 17
1

17  17  17  17 17 17  3
−15 −15 −15 −15 −15 −15
1 1 1
⇒ a + 2 + b + 2 + c + 2 ≥ 32  a + b + c  ≥ 32 .3  a b c 
2 2 2 17 17

a b c    
2 17   2 17  
−5 15
1 1 1 3 17
a + 2 + b 2 + 2 + c 2 + 2 ≥ 32 abc 17 ≥ 32 .2 17 =
2

a b c
3 17 3 17
2
. ( )
2 17 2 17
1
Đẳng thức xảy ra khi a = b = c = .
2
Cách khác :
  1    1    1 
Chọn : u =  a;  , v = b;  , w =  c; 
 a  b  c
     
Dùng bất đẳng thức vecto u + v + w ≥ u + v + w
2
1 1 1
1 1 1
(a + b + c ) 1
2
a + 2 + b2 + 2 + c2 + 2 ≥
2
+ + +  ≥3 3
(abc)2 +
a b c a b c  3
(abc )2
2

( ) a + b + c 
2
1
Tương tự trên , ta đặt x = 3
abc ≤  ≤ .
 3  4

1 1 1 1 1 15 x 1 15
a2 + + b 2
+ + c 2
+ ≥ 3 x + = 3 x + + ≥ 3 2 . +
a2 b2 c2 x 16x 16x 16 x 16x
1 1 1 1 15 1 15 3 17
a2 + 2
+ b2 + 2 + c2 + 2 ≥ 3 + ≥3 + = .
a b c 2 16x 2 4 2
1
Đẳng thức xảy ra khi a = b = c = .
2

1 1 1 3 17
3. a 2 + 2
+ b2 + 2
+ c2 + 2
≥ .
b c a 2
 1
 x =y =
1  2 ⇒ α = 1 = 16
Tương tự trên . Xét x 2 + 2 , chọn α > 0 sao cho: 
y 1 x 2y 2
x 2 =
 αy2
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

1
Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng, trung bình nhân cho 17 số, trong đó 16 số là 2
và số x 2 :
16y
1 −16
16
1 1  1  1 17x 17 y 17
x 2 + 2 = x 2 + 16. 2
≥ 1717 x 2  2 
⇒ x2 + 2 ≥ 32
.
y 16y  16y  y
2 17

1 −16 1 −16 1 −16

1 17a b17 17
1 17b c 17 17
1 17c a17 17
⇒ a2 + ≥ ; b2 + ≥ ; c2 + ≥
b2 32
c2 32
a2 32
2 17
2 17
2 17
17  17 17
1 −16 1 −16 1 −16  −5 15
1 1 1 3 17 3 17 3 17
a + 2 + b + 2 + c + 2 ≥ 32  a b + b c 17
2

b c
2

a 
2 17 + c a 17  ≥ 32 abc
17
 ( ) 17 ≥ 32
2 17 =
2
2 17   2 17 2 17

1
Đẳng thức xảy ra khi a = b = c = .
2

1 1 1
Cho x , y, z > 0 và thỏa mãn+ + = 4 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
x y z
1 1 1
P = + +
2x + y + z x + 2y + z x + y + 2z
Đề thi Đại học khối D năm 2007

Giải:

a + b 2005 ≤ 1
2005

Cho các số không âm a, b, x , y thỏa các điều kiện  2005 . Chứng minh rằng :
x + y 2005
≤ 1

a 1975 .x 30 + b1975 .y 30 ≤ 1
Toán tuổi thơ 2 – số 27

Giải:

Nhận xét : Các đa thức tham gia trong bài toán cùng bậc 2005 = 1975 + 30 , đồng thời số mũ của các biến
tương ứng bằng nhau.
2005 2005
Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng , trung bình nhân cho 1975 số a và 30 số x
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

1975.a 2005 + 30.x 2005

(a ) . (x ) ()
1975 30
≥ 2005 2005 2005
= a 1975 .x 30 1
(1975 + 30 )
1975.b 2005 + 30.y 2005
(b ) . (y ) ()
1975 30
Tương tự ≥ 2005 2005 2005
= b 1975 .y 30 2
(1975 + 30 )
() () ( ) (
Từ 1 và 2 suy ra 1975. a 2005 + b 2005 + 30. x 2005 + y 2005 ≥ 2005. a 1975 .x 30 + b 1975 .y 30 ) ( ) (3)
a 2005 + b 2005 ≤ 1
Từ  2005
+y 2005
≤1
(
⇒ 2005 ≥ 1975. a 2005 + b 2005 + 30. x 2005 + y 2005 ) ( ) (4)
x
() () (
Từ 3 và 4 suy ra 2005 ≥ 2005. a 1975 .x 30 + b 1975 .y 30 ⇒ a 1975 .x 30 + b 1975 .y 30 ≤ 1)
Dấu đẳng thức xảy ra khi a 1975 = x 30 , b1975 = y 30 .
a m +n + b m +n ≤ 1
Tổng quát : Cho các số không âm a, b, x , y thỏa các điều kiện  m +n m +n
. Chứng minh rằng :
x + y ≤ 1

a m .x n + b m .y n ≤ 1 .

Cho x , y, z là các số dương thỏa mãn điều kiện: x 2 + y 2 + z 2 = 1. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức:
xy yz zx
A= + + .
z x y

Giải:

2 2 2
 xy   yz   zx 
Ta có : A =   +   +   + 2 y 2 + z 2 + x 2 .
2

 z  x  y 
( )
Áp dụng bất đẳng thức: x 2 + y 2 + z 2 ≥ xy + yz + zx
Ta được: A2 ≥ (y 2 + z 2 + x 2 ) + 2(y 2 + z 2 + x 2 ) = 3(y 2 + z 2 + x 2 ) = 3.
xy yz xz 1
Đẳng thức xảy ra ⇔ = = ⇒x =y =z = .
z x y 3
1
Vậy min A = 3 đạt được khi x = y = z = .
3

Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a 2 + b 2 + c 2 = 1 . Chứng minh rằng :

a b c 3 3
+ 2 + 2 2 ≥ .
b +c c +a
2 2 2
a +b 2
Phân tích bài toán :
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

• Trường hợp tổng quát , giả sử 0 < a ≤ b ≤ c thoả mãn điều kiện a 2 + b 2 + c 2 = 1 , vậy ta có thể suy ra
0 < a ≤ b ≤ c < 1 hay không?. Như vậy điều kiện a,b,c không chính xác vì dấu đẳng thức chỉ xảy ra khi
0 < a = b = c
 1 
 2 ⇒ a, b, c ∈  0;  .
a + b 2
+ c 2
= 1  3

• Ta thấy mối liên hệ gì của bài toán ?. Dễ thấy a 2 + b 2 + c 2 = 1 và b 2 + c 2 , c 2 + a 2 , a 2 + b 2 . Gợi ý ta đưa

a b c 3 3
bài toán về dạng cần chứng minh : + + ≥
1−a 2
1 −b 2
1−c 2
2
• Vì vai trò a,b,c như nhau và 2 ý phân tích trên gợi ý ta đưa đến cách phân tích
 a 3 2
 ≥ a
 1 − a 2
2
3 3 2 2 2  b
a + b + c ) và cần chứng minh 
a b c 3 2
1−a 2
+
1 −b 2
+
1−c 2
≥
2
( 1 − b 2 ≥
2
b .

 c 3 2
 ≥ c
1 − c
2
2
• Ta thử đi tìm lời giải :
a 3 2 1 3 3 2 4 8
≥ a ⇔ ≥ a⇔ ≥ a(1 − a 2 ) ⇔ ≥ a 2(1 − a 2 )2 ⇔ ≥ 2a 2(1 − a 2 )2
1−a 2
2 1−a 2
2 3 3 27 27

2a 2(1 − a 2 )2 = 2a 2(1 − a 2 )(1 − a 2 )


Dễ thấy  2
2a + (1 − a ) + (1 − a ) = 2
2 2

Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng trung bình nhân
2 = 2a 2 + (1 − a 2 ) + (1 − a 2 ) ≥ 3 3 2a 2(1 − a 2 )(1 − a 2 )
2 8
⇒ ≥ 3 2a 2(1 − a 2 )(1 − a 2 ) ⇔ ≥ 2a 2(1 − a 2 )2
3 27
Tương tự cho các trường hợp còn lại.
Giải :

a3 b3 c3 1
Cho 3 số thực dương a,b,c . Chứng minh rằng : + + ≥ (a + b + c )
b (c + a ) c (a + b ) a (b + c ) 2
Phân tích bài toán :
• Đẳng thức cần chứng minh đưa về dạng :
a3 b3 c3
+ m (a + c ) + nb + + k (b + a ) + pc + + i (b + c ) + ja ≥ 0 .
b (c + a ) c (a + b ) a (b + c )

• Giả sử 0 < a ≤ b ≤ c . Dự đoán đẳng thức xảy ra khi a = b = c .

Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

a3
Từ đó gợi mở hướng giải : + m (a + c ) + nb ≥ 3 3 mna . Đẳng thức xảy ra khi
b (c + a )
 a3 m = 1
 = m (a + c ) = nb a 3  4
b (c + a ) ⇔ = m (a + a ) = na ⇔ 
a = b = c a (a + a ) n = 1
  2
Tương tự cho các trường hợp khác .

Giải :
a3 1 1 3 a3 1 1
+ b + (c + a ) ≥ a . Đẳng thức xảy ra khi: = b = (c + a ) .
b (c + a ) 2 4 2 b (c + a ) 2 4
3 3
b 1 1 3 b 1 1
+ c + (b + a ) ≥ b . Đẳng thức xảy ra khi: = c = (b + a ) .
c (a + b ) 2 4 2 c (a + b ) 2 4
c3 1 1 3 c3 1 1
+ a + (b + c ) ≥ c . Đẳng thức xảy ra khi: = a = (b + c ) .
a (b + c ) 2 4 2 a (b + c ) 2 4
3 3 3
a b c 1
Cộng vế theo vế ta được : + + ≥ (a + b + c ) . Dấu đẳng thức xảy ra khi :
b (c + a ) c (a + b ) a (b + c ) 2
a =b =c > 0

Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a +b +c = 1 . Chứng minh rằng :

7
a. a +1 + b +1 + c +1 <
2
b. a + b + b + c + c + a ≤ 6 .
c. 3 a + b + 3 b + c + 3 c + a ≤ 3 18 .
1 1 1
d. a + b + c + + + ≥ 10
a b c
Giải:
7
a. a + 1 + b + 1 + c + 1 <
2
( )
a +1 +1 
(
a + 1 = 1. a + 1 ≤) 2
a
2
+ 1
=

( )
b +1 +1 b  a +b +c
(
b + 1 = 1. b + 1 ≤) 2
= +1  ⇒ a +1 + b +1 + c +1 ≤
2 2
+3=
7
2

( )
c +1 +1 c 
(
c + 1 = 1. c + 1 ≤) 2
= +1 
2 
Đẳng thức xảy ra khi a +1 = b +1 = c +1 = 1 ⇔ a = b = c = 0 ⇒ a +b +c = 0 ≠ 1
7
Vậy a + 1 + b + 1 + c +1 <
2
b. a + b + b + c + c + a ≤ 6 .
Phân tích bài toán :
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

• Trường hợp tổng quát , giả sử 0 < a ≤ b ≤ c thoả mãn điều kiện a + b + c = 1 , dấu đẳng thức chỉ xảy ra
0 < a = b = c 1 1
khi  ⇒ a = b = c = . Hằng số cần thêm là .
a + b + c = 1 3 3

• Từ giả thiết gợi ý ta đưa đến cách phân tích a + b + b + c + c + a ≤ 6 (a + b + c ) hay

 1 1 1 1 1 1
3  a + + b + b + + c + c + + a +
S = a +b + b +c + c +a ≤ . 3 3+ 3 3+ 3 3.

2  2 2 2 
 
• Ta thử đi tìm lời giải : Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng trung bình nhân

1 1  2
3 a + 3 +b + 3 3  (a + b ) + 3  3 2
=  ≥ . (a + b ) . = a + b
2 2 2 2  2 3
 
Tương tự cho các trường hợp còn lại .

Cách khác :
1 a +b + m
(a + b ) m ≤ m  2  . Vấn
1
Giả sử với mọi m > 0 , ta luôn có : a +b = đề bây giờ ta
m  
dự đoán m > 0 bao nhiêu là phù hợp?.
a + b = m
 2
Dễ thấy đẳng thức xảy ra khi  1 ⇔m = 3.
a = b =
 3
Giải :
Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng trung bình nhân
 2
 3 2 AM _ GM 3 (a + b ) +
 a +b = . (a + b ) . ≤ . 3
 2 3 2 2
 2
 3 2 AM _GM 3 (b + c ) + 3
 b +c = . (b + c ) . ≤ .
 2 3 2 2
 2
 3 2 AM _GM 3 (c + a ) + 3
 c +a = . (c + a ) . ≤ .
 2 3 2 2

2
3 2 (a + b + c ) + 3. 3 3
⇒ a +b + b +c + c +a ≤ . = .2 = 6 (đpcm).
2 2 2
1
Đẳng thức xảy ra khi a = b = c = .
3

c. 3 a + b + 3 b + c + 3 c + a ≤ 3 18 .
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

• Trường hợp tổng quát , giả sử 0 < a ≤ b ≤ c thoả mãn điều kiện a + b + c = 1 , dấu đẳng thức chỉ xảy ra
 2
a + b = 3
0 < a = b = c 
1  2 2
khi  ⇒ a = b = c = ⇒ b + c = . Hằng số cần thêm là
a + b + c = 1 3  3 3
 2
c + a = 3

• Từ giả thiết gợi ý ta đưa đến cách phân tích 3 a + b + 3 b + c + 3 c + a ≤ 3 18 (a + b + c ) hay
2 2 2 2 2 2
(a +b) + +
3 3+
(b + c) + +
3 3+
(c + a ) + +
3 3
T = 3a +b + 3b +c + 3c +a ≤
3 3 3
.
Giải :
Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng trung bình nhân
 2 2
3 9 2 (
2 )
a +b + +
4
(
 a + b = 3 .3 a + b . . ≤) 3 3 3
3 3

 2 2
 3 93 2 2 ( b )
+ c + +
 b +c = 3
4
( )
. b +c . . ≤
3 3 3
3 3

 2 2
 (c + a ) + +
3 c + a = 3 9 . 3 (c + a ) . 2 . 2 ≤ 3 3

 4 3 3 3

9 2 (a + b + c ) + 4 3 9 6 3
⇒T = 3 a +b + 3 b +c + 3 c +a ≤ 3 . = . = 18 (đpcm).
4 3 4 3
1
Dấu đẳng thức xảy ra khi a = b = c = .
3
1 1 1
d. a + b + c + + + ≥ 10
a b b
Phân tích bài toán :
• Trường hợp tổng quát , giả sử 0 < a ≤ b ≤ c thoả mãn điều kiện a +b +c = 1 , dấu đẳng thức chỉ xảy ra
0 < a = b = c 1
khi  ⇒a =b =c = .
a + b + c = 1 3
1
• Từ điều cần chứng minh ,gợi ý ta đưa đến cách phân tích với mọi m > 0 , ta luôn có : ma + ≥2 m.
a
ma = 1
 a ⇔ m = 9.
Đẳng thức xảy ra khi : 
a = 1
 3
1 1 1 1 1 1
• Vì thế mà T = a + b + c + + + = 9 (a + b + c ) + + + − 8 (a + b + c )
a b b a b b
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

Giải :
Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng trung bình nhân

9a + 1 ≥ 6
 a

 1
9b + ≥ 6
 b
9c + 1 ≥ 6
 c
1 1 1
⇒ T = 9 (a + b + c ) + + + − 8 (a + b + c ) ≥ 3.6 − 8 (a + b + c ) = 10 (đpcm).
a b b
1
Đẳng thức xảy ra khi : a = b = c = .
3
Bài tập tương tự
Cho các số thực dương x , y, z và thỏa mãn mx + ny + pz ≥ d trong đó m, n, p, d ∈ . Tìm giá trị lớn
nhất biểu thức A = ax + by + cz
2 2 2

Hướng dẫn : Thực hiện việc chọn điểm rơi : ax = by = cz =

2 2 2
β

Chứng minh rằng nếu xy + yz + zx = 5 thì 3x 2 + 3y 2 + z 2 ≥ 10

Phân tích bài toán :

• Trước hết ta để ý mối liên hệ giữa 3x 2,3y 2, z 2, xy, yz, zx cho ta điều gì ?, phải chăng những hằng đẳng
2 2
thức có dạng : (ax − by ) ≥ 0 ⇔ (ax )2 + (by ) ≥ 2axby ?.
• Phân tích :
ax 2 + ay 2 ≥ 2axy .Đẳng thức xảy ra khi x = y
by 2 + cz 2 ≥ 2 bcyz .Đẳng thức xảy ra khi by 2 = cz 2
cz 2 + bx 2 ≥ 2 cbzx . Đẳng thức xảy ra khi cz 2 = bx 2

a + b = 3 a = 1
 
 
Bây giờ ta chọn a,b,c sao cho : 2c = 1 ⇔ b = 2
 
a = bc c = 1
 2
Giải :
x 2 + y 2 ≥ 2xy .Đẳng thức xảy ra khi x = y
1 1
2y 2 + z 2 ≥ 2yz .Đẳng thức xảy ra khi 2y 2 = z 2
2 2
1 2 1
z + 2x 2 ≥ 2zx . Đẳng thức xảy ra khi z 2 = 2x 2
2 2
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

Cộng vế theo vế ta được : 3x 2 + 3y 2 + z 2 ≥ 2 (xy + yz + zx ) ⇒ 3x 2 + 3y 2 + z 2 ≥ 10 (đpcm).

x = y
 1
2y 2 = z 2
 2 x = y = 1
Đẳng thức xảy ra khi :  ⇔
1 2 z =2
 z = 2x 2

2
xy + yz + zx = 5


47 235
Cho 3 số thực dương x , y, z thoả mãn x +y +z = . Chứng minh rằng : 3x 2 + 4y 2 + 5z 2 ≥
12 12
Phân tích bài toán :
235
• Trước hết ta để ý mối liên hệ giữa 3x 2,4y 2,5z 2, x, y, z cho ta điều gì ?, gợi ý : 3x 2 + 4y 2 + 5z 2 ≥
12
được biến đổi về dạng 3x + m + 4y + n + 5z + p ≥ k , ( 0 < m ≤ n ≤ p ≤ k = const )
2 2 2

• Phân tích :
3x 2 + m ≥ 2 3mx, m > 0 . Đẳng thức xảy ra khi 3x 2 = m
4y 2 + n ≥ 2 4ny, n > 0 . Đẳng thức xảy ra khi 4y 2 = n
5z 2 + p ≥ 2 5pz, p > 0 . Đẳng thức xảy ra khi 5z 2 = p
 5
x = 3
 2 
3x = m y = 5
 2 
4y = n 4
z = 1

Bây giờ ta chọn x , y, z sao cho : 5z 2 = p ⇔ 
 m = 25
 3m = 4n = 5p  3
  25
x + y + z = 47 n =
 12  4
p = 5

Giải :

25 25 25
3x 2 + ≥ 2 3. x . Đẳng thức xảy ra khi 3x 2 = .
3 3 3
25 25 25
4y 2 + ≥ 2 4. y . Đẳng thức xảy ra khi 4y 2 = .
4 4 4
5z 2 + 5 ≥ 2 5.5z . Đẳng thức xảy ra khi 5z 2 = 5 .
235 235
Cộng vế theo vế ta được 3x 2 + 4y 2 + 5z 2 ≥ 10 ( x + y + z ) − = (đpcm).
12 12
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

 5
x = 3

 5
Đẳng thức xảy ra khi y = .
 4
z = 1


Cho 3 số thực không âm a,b,c . Chứng minh rằng : 1 + 3 abc ≤ 3 (1 + a ) (1 + b ) (1 + c )

Giải :
1 + 3 abc ≤ 3 (1 + a ) (1 + b ) (1 + c ) ⇔ 3
1.1.1 + 3 abc ≤ 3 (1 + a ) (1 + b ) (1 + c )
1.1.1 abc
⇔ + ≤1
(1 + a ) (1 + b ) (1 + c ) (1 + a ) (1 + b ) (1 + c )
3 3

1.1.1 abc
Đặt : T = +3
(1 + a ) (1 + b ) (1 + c ) (1 + a ) (1 + b ) (1 + c )
3

1 1 1 1  1 a b c 
T≤ + + +  + +
3 1 + a 1 + b 1 + c  3 1 + a 1 + b 1 + c 
 

1 a + 1 b + 1 c + 1  1
T≤  + + = .3 = 1
3  1 + a 1 + b 1 + c  3
Dấu đẳng thức xảy ra khi a = b = c ≥ 0 .

Tổng quát :
( )
Chứng minh rằng với mọi ai ,bi > 0 i = 1, n thì ta luôn có :

n a1a2.......an + n b1b2.......bn ≤ n  a1 + b  (a1 + b2 ) ........ (an + bn )

 1 

1 1 1 
Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a + b + c = 1 . Chứng minh rằng :  − 1   − 1   − 1  ≥ 8 .
a  b c 
Giải :
1 1 1  1 −a  1 −b  1 −c  b + c c + a a +b
VT =  − 1   − 1  − 1  =  . . = a . b . c
a  b c   a   b   c 
AM_GM
2 bc 2 ca 2 ab
VT ≥ . . = 8 (đpcm)
a b c
Tổng quát :
x 1, x 2 , x 3 ,..............., x n > 0
Cho  .
x 1 + x 2 + x 3 + ........ + x n = 1
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

1  1  1   1 
Chứng minh rằng :  − 1   − − −  ≥ (n − 1) .
n
x x
1  
x
1 

........  1
 1  2  3   xn 

1 1 1 1
Cho 4 số thực dương a,b,c,d thoả mãn + + + ≥ 3 . Chứng minh rằng :
1+a 1 +b 1+c 1 +d
1
abcd ≤ .
81
Giải :
1  1   1   1  b c d
≥ 1 -  + 1 −  + 1 − = + +
1+a  1+b   1+c   1+d  1+b 1+c 1+d
1 AM _GM bcd
≥ 33
1+a (1 + b ) (1 + c ) (1 + d )
 1 bcd
 ≥3
(1 + b ) (1 + c ) (1 + d )
3
1 + a

 1 ≥ 33
cda
1 + b
 (1 + c ) (1 + d ) (1 + a )
Vậy: 
 1 dca
1 + c ≥3
(1 + d ) (1 + c )(1 + a )
3


 1 ≥ 33
abc
1 + d
 (1 + a ) (1 + b ) (1 + c )
1 abcd 1
⇒ ≥ 81 ⇒ abcd ≤
(1 + a ) (1 + b ) (1 + c ) (1 + d ) (1 + a ) (1 + b ) (1 + c ) (1 + d ) 81

Tổng quát :
x 1, x 2 , x 3 ,............., x n > 0

Cho :  1 1 1 1
1 + x + 1 + x + 1 + x + ......... + 1 + x ≥ n − 1
 1 2 3 n

1
Chứng minh rằng : x 1x 2x 3 ...........x n ≤ .
(n − 1)n

Bài tương tự
Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a + b + c = 3 . Chứng minh rằng :
a b c 3
a. + + ≥ .
1+b 2
1+c 2
1+a 2
2
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

a b c 3
b. + + ≥ .
a + b2 b + c2 c + a 2 2
a2 b2 c2
c. + + ≥ 1.
a + 2b 2 b + 2c 2 c + 2a 2
Hướng dẫn :
a + b + c = 3
a. 
3(ab + bc + ca ) ≤ (a + b + c) ⇒ ab + bc + ca ≤ 3
2

 a a(1 + b 2 ) − ab2 ab 2
 = = a − a ab
1 + b 1 + b2 1 + b2 ⇒ ≥a −
2

1 + b 2 ≥ 2b 1+b 2
2

b bc 2 bc c ca 2 ca
Tương tự : = b − ≥ b − , = c − ≥c −
1+c 2
1+c 2
2 1+a 2
1+a 2
2
a b c ab + bc + ca 3 3
Cộng vế theo vế : + + ≥ a +b +c − ≥3− = .
1+b 2
1+c 2
1+a 2
2 2 2

Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a.b.c = 1 . Chứng minh rằng :
a3 b3 c3 3
a. + + ≥ .
(1 + b)(1 + c) (1 + c)(1 + a ) (1 + a )(1 + b) 4
1 1 1
b. + + ≤1
2 +a 2 +b 2 +c
Hướng dẫn :
a.

Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a + b + c = 1 . Chứng minh rằng :

a2 b2 c2 1
+ + ≥
b +c c +a a +b 2
Giải :
a2 b2 c2 1 a2 b2 c2 1
+ + ≥ ⇔( + a) + ( + b) + ( + c) ≥ + (a + b + c)
b +c c +a a +b 2 b +c c +a a +b 2
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

a 2 + a(b + c) b2 + b(c + a ) c2 + c(a + b) 1

⇔ + + ≥ +1
b +c c +a a +b 2
a(a + b + c) b(b + c + a ) c(c + a + b) 3
⇔ + + ≥
b +c c +a a +b 2
a b c 3
⇔ + + ≥ vì a + b + c = 1 .
b +c c +a a +b 2

Cho 3 số thực dương a,b,c thoả mãn a + b + c = 1 . Chứng minh rằng :

ab bc ca 1
a. + + ≤ .
a + b + 2c b + c + 2a c + a + 2b 4

Hướng dẫn :
1 1 4
a. Dùng bất đẳng thức + ≥ .
a b a +b

Cho 3 số thực dương a,b,c . Chứng minh rằng :

a3 b3 c3 1
a. + + ≥ (a + b + c )
(a + b)(b + c) (b + c)(c + a ) (c + a )(a + b) 4
a3 b3 c3 1
b. + + ≥ (a + b + c)
b(c + a ) c(a + b) a(b + c) 2
Hướng dẫn :
 a3 a +b b +c 3  8a 3
 + + ≥ a  + (a + b) + (b + c) ≥ 6a
 (a + b)(b + c) 8 8 4  (a + b)(b + c)
 b3 b +c c +a 3  8b 3
a. Cách 1 :  + + ≥ b Cách 2:  + (b + c) + (c + a ) ≥ 6b
 (b + c )(c + a ) 8 8 4  (b + c )(c + a )
 c3 c +a a +b 3  8c 3
 + + ≥ c  + (c + a ) + (a + b) ≥ 6c
 (c + a )(a + b) 8 8 4  (c + a )(a + b)
 4a 3  a3 b c +a 3
 + 2b + (c + a ) ≥ 6a  + + ≥ a
 b (c + a )  b (c + a ) 2 4 2
 4b 3  b 3 c a +b 3
b. Cách 1:  + 2c + (a + b) ≥ 6b Cách 2:  + + ≥ b
c(a + b) c(a + b) 2 4 2
 4c 3  c3 a b +c 3
 + 2a + (b + c) ≥ 6c  + + ≥ c
a(b + c) a(b + c) 2 4 2
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

Cho 3 số thực dương x , y, z thoả : x + y + z ≥ 3 .Tìm GTNN của

x2 y2 z2
A= + +
x + yz y + zx z + xy

(x + y + z )
2
x2 y2 z2
+ + ≥ .
x + yz y + zx z + xy x + y + z + yz + zx + xy
Ta có : yz + zx + xy ≤ x + y + z .

(x + y + z )
2
x2 y2 z2 x +y +z 3
Suy ra : + + ≥ = ≥
x + yz y + zx z + xy x + y + z + x + y + z 2 2


x + y + z = 3

Đẳng thức xảy ra khi: x = y = z ⇔x =y =z =1
 x y z
 = =
 x + yz y + zx z + xy

Cho ba số dương x , y, z thỏa mãn: x 2 + y 2 + z 2 = 3 .Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức:
x5 y5 z5
S = 3 + 3 + 3 + x 4 + y4 + z4
y +z 3
z +x 3
x +y 3

Áp dụng BĐT Côsi cho 3 số ta có :

x5 y3 + z2 x 4 3 3
+ + ≥ x
y3 + z2 4 2 2
y5 z3 + x2 y4 3 3 z5 x 3 + y2 z 4 3 3
tương tự + + ≥ y , + + ≥ z
z3 + x2 4 2 2 x 3 + y2 4 2 2
x4 1 y4 1 z4 1
+ ≥ x 2 tương tự + ≥ y2 , + ≥ z 2
2 2 2 2 2 2
Cộng vế với vế các BĐT trên ta được
x5 y5 z5
S = 3
y +z 2
+
z +x
3 2
+
x +y
3 2
5
4
( 3
4
) (
+ x 4 + y4 + z 4 ≥ x 3 + y3 + z 3 + x 2 + y2 + z 2 −
3
2
)
Mà x 3 + x 3 + 1 ≥ 3x 2 hay 2x 3 + 1 ≥ 3x 2 tương tự 2y 3 + 1 ≥ 3y 2 , 2z 3 + 1 ≥ 3z 2

( ) ( )
Do đó , 2 x 3 + y 3 + z 3 ≥ 3 x 2 + y 2 + z 2 − 3 = 6 ⇒ x 3 + y 3 + z 3 ≥ 3 ⇒ S ≥
9
2
Dấu bằng xảy ra ⇔ x = y = z = 1
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

Cho 3 số thực dương x , y, z . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
x2 y2 z2
M = + + .
(2y + 3z )(2z + 3y ) (2z + 3x )(2x + 3z ) (2x + 3y)(2y + 3x )

Giải :
13 2 25
(2y + 3z )(2z + 3y ) = 6 (y 2 + z 2 ) + 13yz ≤ 6 (y 2 + z 2 ) + ( y + z 2 ) = (y 2 + z 2 )
2 2
x2 2x 2
⇒ ≥
(2y + 3z )(2z + 3y) 25(y 2 + z 2 )
y2 2y 2 z2 2z 2
Tương tự : ≥ , ≥ .
(2z + 3x )(2x + 3z ) 25(z 2 + x 2 ) (2x + 3y )(2y + 3x ) 25(x 2 + y 2 )
2x 2 2y 2 2z 2 1 1
M≥ + + ⇒ f ( x ; y; z ) ≥ ⇒ min M = .
25(y + z ) 25(z + x ) 25(x + y )
2 2 2 2 2 2
25 25

x y z 3
Với x , y, z là số dương và x .y.z ≥ 1 .Chứng minh rằng: + + ≥
x + yz y + zx z + xy 2
Hướng dẫn.
Đặt a = x , b = y , c = z
Bài toán trở thành : a, b, c là số dương và a.b.c ≥ 1 . Chứng minh rằng:
a2 b2 c2 3
+ + ≥
a 2 + bc b 2 + ac c 2 + ab 2
(a + b + c )
2
a2 b2 c2
Dễ thấy : + + ≥ ( *)
a 2 + bc b 2 + ac c 2 + ab a 2 + bc + b 2 + ac + c 2 + ab
Bình phương hai vế bất đẳng thức:
2
 
( ) ( )
2 4
a + b + c a + b + c
VT 2 () * ≥
 2
 =
 2
a + bc + b 2
+ ac + c 2
+ ab  2
+ + 2
+ + 2
+ 
  
a bc b ac c ab

(a + b + c ) (a + b + c ) (a + b + c )
4 4 4

≥ ≥ ≥
+ ab + bc + ac) 3  a + b + c − 3 ab + bc + ac  3  a + b + c − 3 
( ) ( ) ( ) 
3(a 2 + b 2 + c 2 2 2

( ) (a + b + c )
2 2
( Vì ab + bc + ac ≥ 3 3 abc ≥3⇒t = ≥ 9)

t2 3t + 15 t − 3 3 3.9 + 15 t −3 3 9
Ta có:
3(t − 3)
=
12
+
12
+
t −3
≥
12
+2 . = ⇒ VT 2 * ≥
12 t − 3 2
9
2
()
Dấu bằng xảy ra khi x = y = z = 1 ⇒ điều phải chứng minh
( )
Tổng quát : ta có bài toán sau: với x 1, x 2,..., x n n ≥ 2 là số dương và x 1.x 2 ...x n ≤ 1
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

x1 x2 xn n
Cmr: + + ... + ≥ .
x 1 + x 2 .x 3 ...x n x 2 + x 3 .x 4 ...x n x n + x 1.x 2 ...x n −1 2

Cho 3 số thực dương a,b,c . Chứng minh rằng :

1 1 1 1 1 1
a. + + ≤ + + .
a + 3b b + 3c c + 3a 4a 4b 4c
1 1 1 1 1 1
b. + + ≤ + + .
a + b + 2c b + c + 2a c + a + 2b 4a 4b 4c
1 1 1 1 1 1 1
c. + + ≤  + + .
(a + b ) (a + c ) (b + c )(b + a ) (c + a ) (c + b ) 2  a b c 
a −d b −b b −c c −a
d. + + + ≥0
d +b b +c c +a a +d

 1 1 1  81
Cho x ; y; z ∈ [ 0;1] . Chứng minh rằng : ( 2x + 2y + 2z )  x + y + z  <
2 2 2  8
Giải :
Đặt a = 2x ,b = 2y ,c = 2z ⇒ a,b,c ∈ [1;2]
 1 1 1  81
Bài toán trở thành : Cho a,b,c ∈ [1;2] . Chứng minh rằng : (a + b + c )  + +  < .
a b c  8
Thật vậy :

(a + b + c )  a + b + c  < 8 ⇔ (a + b + c )  a + b + c  < 4 ⇔ (a + b + c )  a + b + c  < 2

1 1 1 81 2 2 2 81 2 2 2 9
     
2
1 ≤ a ≤ 2 ⇔ (a − 1)(a − 2 ) ≤ 0 ⇔ a 2 − 3a + 2 ≤ 0 ⇔ a 2 + 2 ≤ 3a ⇔ a + ≤3
a
2 2
Tương tự : b + ≤ 3,c + ≤ 3
b c
⇒ (a + b + c ) +  + +  ≤ 9 (1)
2 2 2
a b c 
Áp dụng bất đẳng thức trung bình cộng trung bình nhân :

⇒ (a + b + c ) +  + +  ≥ 2 (a + b + c )  + +  (2 )
2 2 2 2 2 2
a b c  a b c 
2 2 2  2 2 2  81
Từ (1) và (2 ) suy ra 2 (a + b + c )  + +  ≤ 9 ⇔ (a + b + c )  + +  ≤ ( 3)
a b c  a b c  4
 1 1 1  81
Đẳng thức không xảy ra . ( 3 ) ⇔ (a + b + c )  + +  < (đpcm).
a b c  8
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

Cho a,b,c là 3 số dương thoả mãn ab + bc + ca = 3abc . Chứng minh rằng:

ab bc ca 3
3 2 3 2
+ 3 3 2 2
+ 3 3 2 2
≤
a +b +a c +b c b +c +b a +c a c +a +c b +a b 4
Trích http://www.maths.vn

Giải :
1 1 1
ab + bc + ca = 3abc ⇔ + + =3
a b c
1 1  1 1
Với a,b > 0 ta luôn có a 3 + b 3 ≥ ab (a + b ) , ≤ . + 
a +b 4 a b 
và với mọi a,b ta luôn có a 2 + b 2 ≥ 2ab .
ab ab ab  1 1 
2 ≤ ≤  + 2 2 
a + b + a c + b c ab(a + b) + (a + b )c 4  ab(a + b) (a + b )c 
3 3 2 2 2

1 1  1 1
+ 
ab ab 1
⇒ 2 2
≤  + 2 2 
≤ 
ab(a + b ) + (a + b )c 4  a + b (a + b )c  4  a + b 2c 
ab 1 1 1 1 1
3 3 2 2 ≤  + + . (1 )
a + b + a c + b c 16  a b  8 c
Tương tự :
bc 1 1 1 1 1
3 3 2 2 ≤  + + . (2 )
b + c + b a + c a 16  b c  8 a
ca 1 1 1 1 1
≤  +  + . ( 3)
c + a + c b + a b 16  c a  8 b
3 3 2 2

Cộng vế theo vế đẳng thức (1) , (2 ) và ( 3 ) ta được đpcm. Dấu đẳng thức xảy ra khi a = b = c = 1 .

Cho tam giác ABC có 3 cạnh : AB = c, BC = a, AC = b thoả mãn a 3 = b 3 + c 3 .Chứng minh rằng :
A là góc nhọn và thoả : 600 < A < 900 .
Giải :
 3 2
 b  b   b 
a,b,c > 0 0 < b < a 0 < a < 1  a  <  a  b 
3 2
c 3  b   c 
2
⇒ ⇒ ⇒     
⇒  +  <  + 
 3
a = b 3
+ c 3 0 < c < a 0 < c 2 a  a  a  a 
  < 1  c   c 
3
 a   <  
 a  a 
b 3 + c 3 b2 + c2 b2 + c2 b2 + c2 − a 2
⇒ < ⇒ 1 < ⇒ a 2
< b 2
+ c 2
⇒ cos A = > 0 ⇒ A < 900
a3 a2 a2 2bc
a 3 = b 3 + c 3 = (b + c ) (b 2 − bc + c 2 ) > a (b 2 − bc + c 2 ) ⇒ a 2 > b 2 − bc + c 2
b2 + c2 − a 2 b2 + c2 − a 2 1
⇒ < 1 ⇒ cos A = < ⇒ A > 600
bc 2bc 2
Vậy 600 < A < 900 .
Nguyễn Phú Khánh – Đà Lạt . http//:www.maths.vn

1 1 1  1 1 1 
Cho các số thực dương a, b, c thỏa mãn điều kiện : 15  2 + 2 + 2  = 10  + +  + 2007
a b c   ab bc ca 
1 1 1
Tìm giá trị lớn nhất của P = + +
5a 2 + 2ab + 2b 2 5b 2 + 2bc + 2c 2 5c 2 + 2ca + 2a 2

1 1 1 9
Áp dụng đẳng thức : + + ≥ . Đẳng thức xảy ra khi x = y = z .
x y z x +y +z
1 1 1  1 1 1
5a 2 + 2ab + 2b 2 = (2a + b)2 + (a − b)2 ≥ (2a + b)2 ⇒ ≤ ≤  + + .
5a 2 + 2ab + 2b 2 2a + b 9  a a b 
Đẳng thức xảy ra khi a = b
 1 1 1 1 1 1
 ≤ ≤  + + 
 2b + c 9  b b c 
Tương tự :  5b + 2bc + 2c
2 2

 1 1 11 1 1
≤ ≤  + + 
 5c + 2ca + 2a 2c + a 9  c c a 
2 2

1  1 1 1
Do đó P ≤  + + 
3 a b c 
1 1 1 1  1 1 1
2

 + + ≥  + + 
a 2 b 2 c 2 3  a b c 
Mặt khác :  2
1 1 1 1 1 1 1
ab + bc + ca ≤ 3  a + b + c 
  
1 1 1  1 1 1 
Mà giả thiết : 15  2 + 2 + 2  = 10  + +  + 2007
a b c   ab bc ca 
1 1 1 6021
Do đó : + + ≤
a b c 5
 a =b =c
 1 6021
Đẳng thức xảy ra khi :  1 1 1 6021 ⇔ a = b = c = 3
 + + = 5
a b c 5
1 6021 1 6021
Vậy max P = , khi a = b = c =
3 5 3 5