Edukasyon ni Jose Rizal: Unang guro ni Rizal: Dona Teodora Alonzo (nanay ni Rizal) mga paksang itinuro sa kanya:

pagdadasal, at kantang pangsimbahan, mga gawi at gawain sa bahay, alpabeto (namemoriya noong 3 taong gulang) pangalan at ibat ibang katangian ng mga punot halaman sa kanilang bahay.

Mga guro ni Rizal bago pumasok sa paaralan: Maestro Celestino Maestro Lu as !adua " aritmetika Maestro Leon Monroy " (dating kaklase ng ama) "mga gurong kinu#a ng mga magulang ni Rizal para turuan siya ng mga $ikang %astila at Latin bago pa man siya pumasok sa paaralan Mga &alento sa !ana#on ng %amusmusan 'nayos niya at binigyan ng bagong gu#it ang bandera ng simba#an( !aggaga$a ng ima#en mula sa putik ( lay)( )a edad na * ay kaniyang isinulat ang tulang Sa Aking mga Kabata na nagbibigay ng pagpapa#alaga sa kaniyang sariling $ika( )a edad na * ay sinulat niya ang isang drama na nakaukol sa kapista#an ng Calamba at ang nasabing ga$a ni Rizal ay binili sa kaniya ng gobernador illo ng !aete, Laguna( POR A! "A PA#$AARA! "% R%&A!' +() " 2() ,inan, Laguna ((unyo )*+,) -ustiniano A.uino /ruz $ ang naging guro ni Rizal sa ,i-an( )a unang pagkikita niya sa kaniyang guro ay sinabi niya ang kaniyang kakauntian ng kaalaman sa Espanyol at Latin( )inabi ni Rizal na ang kaniyang guro ay may ka#usayan sa balarilang Espanyol )iya ay inaa$ay ng kanyang mga kaklase da#il magaling siyang mag"aaral( sinisiraan ng mga kaklase upang bumaba ang marka )a kabila ng ka#usayan ni Rizal sa pag"aaral, siya ay napapalo ng kaniyang maestro #alos ara$"ara$ da#ilan sa mga sumbong laban sa kaniya ng kaniyang mga kamag"aral( .ilisan ni Rizal ang pag"aaral sa ,i-an noong /isyembre +*01 pagkatapos ng #alos isa at kala#ating taon( 3teneo Muni ipal de Manila 4indi tinanggap si Rizal sa 3teneo da#ilan sa siya #uli na sa patalaan at maliit para sa kaniyang edad( )a unang pagkakataon ay ginamit ni Jose ang kaniyang apelyidong Rizal imbes na Mer ado 4indi siya nakapasa ng pagsusulit sa 3teneo( Meron lang siyang kakilala na si !adre ,urgos at ang mga Jesuits, kaya si Rizal ay natanggap na pumasok sa 3teneo(

0nang Taon sa Ateneo ()*12$13) Padre -ose 4e5h 6.-( 5 ang guro ni Rizal sa kaniyang unang taon sa 3teneo( Upang mapagbuti ni Rizal ang kaniyang kaalaman sa $ikang Esanyol siya ay nagpaturo ng aralin sa Colegio de Santa Isabel sa pana#on ng kaniyang pamama#inga sa tang#ali( )a bakasyon ng +*03, si Rizal ay #indi naging masaya da#ilan sa nasa bilangguan ang kaniyang ina( Li#im na pumunta sa )anta Cruz para dala$in ang kaniyang ina at kinu$entu#an niya ang ina ukol sa kaniyang pag" aaral sa 3teneo(

%kalawang Taon sa Ateneo ()*13$17) $ pare#ong guro noong unang taon " /umating sa 3teneo ang ilan sa kaniyang mga dating kamag"aral sa ,i-an( " .agsimula si Rizal ng kaniyang pagka#ilig sa pagbabasa at ilan sa mga aklat na ito ay ang mga sumusunod: A.) Count of Monte Cristo na sinulat ni 3le6ander /umas( B.) Universal History na sinulat ni Cesar Cantu na pinilit niyang ipabili sa kaniyang ama( C.) Travels in t e ! ili""ines na isinulat ni /r( 7eodor Jagor( %katlong Taon sa Ateneo ()*18$1+) nakilala ni Jose Rizal si Padre 9ran5is5o de Paula 6an5hez 6.-( 3ng nasabing pari ang #umikayat kay Rizal para mag"aral na mabuti, lalo na sa pagsulat ng mga tula( )inabi ni Rizal na si !adre 7ran is o de !aula )an #ez ay isang modelo ng katu$iran at pagsisikap para sa pag"unlad ng kaniyang mga mag"aaral( /a#ilan dito ay nagbalik ang sigla ni Rizal sa pag"aaral at natapos ang taon ng pag"aaral na mayroong limang medalya(

(uling Taon sa Ateneo ()*1+$11) Romualdo De -esus' guro sa eskultura " Peninsula Don Agustin 6aez: guro sa pagpinta at paglilok (s ulputre making) " Padre :illa5lara at Padre ine;es: iba pang guro sa #uling taon nag aral ng pilosopiya, p#ysi s, #emistry at natural #istory #inikayat ni Padre -ose :illa5lara na itigil ang pagsusulat at i$an ang grupong Musa (Muses) : #indi sinunod ni Rizal " nagtapos na may 8 medalya .agtapos si Rizal sa 3teneo noong Marso 23, +*00 at natamo sa paaralan ang Ba# iller en Artes( PA#$AARA! "# <D%6%"A 6A 0"%4<R6%DAD "# 6A"TO TO A6 ()*11$*2)

" +9 taon gulang, pumasok sa U)& kursong kinu#a: Pilosopiya = !etra (p#ilosop#y and letters) da#il: a() 'to ang gusto ng kaniyang ama b() :ala pa siyang tiyak na kursong gusto () Padre Pablo Ramon 6- 5 ang #iningan ni Rizal ng payo ukol sa kaniyang dapat na maging kurso sa U)&( )a unang semestre ng taong +*00"0* si Rizal din ay nag"aral sa kursong "erito agrimensor sa 3teneo( %kalawang 6emestre ng nasabing taon ay natanggap ni Rizal ang sulat ni !adre !ablo Ramon )J na nagpapayo sa kaniya na kumu#a ng Medisina( %inu#a ni Rizal ang kurso da#ilan sa kaniyang pagnanais na magamot ang kaniyang ina( Luma#ok sa paligsa#an ng Li eo 3rtisti o"Literario( )a nasabing paligsa#an ay nanalo ng unang gantimpala ang kaniyang tulang sinulat na may pamagat na A $a %uventud &ili"ina.3ng paligsa#an ay para lamang sa mga !ilipino( Luma#ok sa paligsa#an ng Li eo 3rtisti o"Literario ukol bilang pag"paparangal sa ika";11 taon ng kamatayan ni Miguel de Cer<antes( )a nasabing paligsa#an ang kaniyang gina$ang akda na may pamagat na 'l Conse(o de los )ioses ay nanalo ng unang gantimpla .agtayo sina Rizal ng isang sama#an na tinatag$ag na Compaerismo sa layunin na ipagtanggol ang kanilang sarili laban sa mga pang"iinsulto ng kanilang mga kamag"aral na Espanyol( (indi naging masaya si Rizal sa 06T bunga ng mga sumusunod na kadahilanan' =alit sa kanya ang mga guro ng U)& Minamaliit ang mga mag"aaral na !ilipino ng mga Espanyol Makaluma ang sistema ng pagtuturo sa U)& ADR%D ()**2 O5tober 3)

0"%4<R6%DAD /<"TRA! D<

" .agpatala si Rizal sa Uni<ersidad Central de Madrid sa mga kursong: "Medisina "!ilosopiya at !agsulat " sumali sa sama#ang Cir ulo 4ispano" 7ilipino ()panis# and 7ilipino Cir le) " .ag"aral ng mga $ikang: "!ranses "3leman " Englis# 6A PAR%6 ()**8$*+) ".agtungo si Rizal sa kanyang layunin na magpakadalub#asa sa optalmolo#iya o paggamot sa mata( ",ago nagtungo sa !aris pansamantalang tumigil si Rizal sa ba#ay ni Ma6imo >iola na nag"aaral ng medisina sa ,ar elo( ")a ,ar elona kaniyang nakilala si Eusebio Carominas ang patnugot ng pa#ayagang $a !ubli#idad ( ".obyembre +**8 " nakarating si Rizal sa !aris at naglingkod bilang katulong ni /r( Loius de :e kert na panguna#ing optalmolo#ista ng !ransiya( .anatili dito si Rizal mula .obyembre +**8 #anggang !ebrero +**9( +**9 " +? June: .aku#a ang degree o@ Li entiate in Medi ine $it# #onors( 0"%:<R6%T= O9 (<%D<!4<R#' " !agkatapos ng kanilang mga ga$ain sa !aris si Rizal ay nagtungo ng 3lemanya para sa pagpapatuloy ng kanyang pag"aaral sa optalmolo#iya( )a 4eidelberg si Rizal ay naglingkod bilang katulong sa klinika ni /r( Atto ,e ker, isang kilalang doktor ng optalmolo#iya sa 3lemanya( natapos ni Rizal ang kurso sa optalmolo#iya sa tulong ni Atto ,e ker( #A >A#A!%"#A" AT >A6A"A=A"'

a()3lam ang 22 lengua#e 3rabi , Catalan, C#inese, Englis#, 7ren #, =erman, =reek, 4ebre$, 'talian, Japanese, Latin, Malayan, !ortuguese, Russian, )anskrit, )panis#, &agalog at iba pang dialektong !ilipino( b() )iya ay tina$ag na B<ersatile geniusC( " 'sang arkitekto, artist, businessman, artoonist, edu ator, e onomist, et#nologist, s ienti@i @armer, #istorian, in<entor, Dournalist, linguist, musi ian, myt#ologist, nationalist, naturalist, psy #ologist, s ientist, s ulptor, so iologist, t#eologian( ")iya rin ay isang opt#almi surgeon (ito ang kanyang kurso na kinu#a upang gamutin ang kanyang ina) " )iya ay isang nobelista at isang poet da#il sa mga nasulat niya na mga tula at nobela at iba pang akdang pampanitikan( M=3 .3')UL3&: a() )a 3king Mga %abata "sinulat ni Rizal sa Calamba ang tulang &agalog na ito sa gulang na $along taon lamang( (+*9?)( Unang nalat#ala ang tulang ito sa aklat na %ung sino ang %umat#a ng 7lorante(+?19) ni 4ermenegildo Cruz(

b() 3mor !atrio o !ag"ibig sa &inubuang Lupa 2? August )**2 3ng @Amor Patrio@ ay inlat#ala sa /iarong &agalog, isang dyaryo sa Maynila( 'to ay inedit ni ,asilio &eodoro( 'to ang unang artikulo na sinulat niya sa ibang bansa( " Mga ilang ara$ pagkatapos niya dumating sa ,ar elona noong June +**2, guma$a siya ng sanaysay na 'l Amor !atrio (Lo<e o@ Country), na naglalaman ng mga da#ilan kung bakit niya lubos na minama#al ang kanyang lupaing pinanggalingan( () .oli Me &angere (.obela) Meron itong animnapuEt tatlong kabanata nang limbagin nito sa ,erlin noong +**0, bagaman ang unang balak ni Rizal ay buuin iyon ng animnapuEt apat( May isang kabanata na pinamagatang )i Elias at si )alome ay di sinama ni Rizal da#il sa kakapusan ng salapi na panglimbag( Lumilita$ na 9; ang kabanata ang buong nobela( d() El 7ilibusterismo (.obela) .ilimbag sa =and (=#ent), ,el#ika, noong +*?+, ang El 7ilibusterismo ay isang maikling karugtong ng .oli, ang 7ili ang binubuo ng tatlumpuEt siyam na kabanata( 3ng El 7ilibusterismo o 3ng !ag#a#ari ng %asakiman ang pangala$ang nobelang isinulat ng pambansang bayani ng !ilipinas na si Jose Rizal, na kaniyang buong pusong inialay sa tatlong paring martir na lalong kilala sa bansag na =omburza o =omez, ,urgos, at Famora( 'to ang karugtong sa .oli Me &angere at tulad sa .oli, nagdanas si Rizal ng #irap #abang sinusulat ito at, tulad din nito, nakasulat ito sa %astila( )inimulan niya ang akda noong Oktubre ng )**1 habang nagpapraktis ng medisina sa /alamba. e() Ultimo 3diosC o B4uling !aalamC )alin ito ng #uling sinulat ni Rizal nguniEt $alang pamagat( )inulat niya ito sa 7ort )antiago, isinilid sa kusinilyang dealko#ol, at ibinigay sa kapatid na si &rinidad nang #uling dumala$ sa kaniya bago siya (Rizal) barilin( 3ng tulang kilala ngayon sa pamagat na BUltimo 3diosC o B4uling !aalamC ang lik#ang"guro o obra maestra ni Rizal( 3ng ori#inal sa kastila ay isinalin na sa mga panguna#ing $ika sa daigdi@, tulad ng 'ngles, !ran es, 3leman, 'talyano, .ippongo, Malyo, at marami pang iba, gayon din sa ibaEt ibang $ikain sa !ilipinas, tulad ng &agalog , 'lokano, kapampangan, !angasinan, ,ikol, )ugbu#anion, 4iligaynon, at iba pa( 'bang Mga )inulat ni Rizal: ga Tula: )a %aara$an ni 'na )a )anggol ni Jesus 'sang alaala sa aking bayan 3ng &angla$ na ,ayan )a %abataang !ilipino 6anaysay' 3ng %atamaran ng !ilipino 3ng !ilipinas sa Loob ng )andaang &aon Lu#a at 4alak#ak