I. TALAMBUHAY NI DR.

JOSE RIZAL

Si Dr. José Protasio Rizal Mercado y Alonso Realonda (Hunyo 19, 1861–
Disyembre 30, 1896) ay ang pampito sa labing-isang anak ng mag-asawang
Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro at ng asawa nitong si Teodora
Morales Alonzo Realonda y Quintos. Ipinanganak si José Rizal sa Calamba,
Laguna.
3. Padre Rufino Collantes - paring nagbinyag kay Rizal
4. Padre Pedro Casanas - nagsilbing ninong ni Rizal

Magkakapatid na Rizal:
1. Saturnina
2. Paciano
3. Narcisa
4. Olympia
5. Lucia
6. Maria
7. Jose
8. Concepcion
9. Josefa
10. Trinidad
11. Soledad

KAHULUGAN NG BUONG PANGALAN NI JOSE RIZAL:

Pangalan Kahulugan
Dr. Dahil kinuha niyang kurso ay medisina (optalmohiya)
Jose Ipinangalan ng kanyang ina bilang pagbibigay karangalan kay
San Jose
Buhat sa kalendaryo-19 ng Hunyo na pangalan ng santo sa
Protacio naturang buwan na ang pangalan ay Gervacio y Protacio at Sta.
Juliana Falocneri at noong panahon ng kastila ang pangalan ng
bata ay kinukuha sa kalendaryo
Mercado Ginagamit ng kanyang nuno na si Domingo Lam-ko, ito'y
nangangahulugang palengke
Napili ni Don Francisco bilang patupad sa utos ni Gob. Narciso
Rizal Claveria. Nagbuhat sa kastilang "Ricial" na nangangahulugang
"luntiang kabukiran"
Y Nangangahulugan “at”
Realondo Buhat sa apelyidong ginagamit ng kanyang ina na kinuha naman
sa ninang nito
Alonzo Matandang apelyido ng pamilya ng kanyang ina

II. EDUKASYON NI JOSE RIZAL:
Unang guro ni Rizal: Dona Teodora Alonzo (nanay ni Rizal)
- mga paksang itinuro sa kanya: pagdadasal, at kantang
pangsimbahan, mga gawi at gawain sa bahay, alpabeto
(namemoriya noong 3 taong gulang) pangalan at iba’t ibang
katangian ng mga puno’t halaman sa kanilang bahay.
Mga guro ni Rizal bago pumasok sa paaralan:
- Maestro Celestino
- Maestro Lucas Padua - aritmetika
- Maestro Leon Monroy - (dating kaklase ng ama)
- -mga gurong kinuha ng mga magulang ni Rizal para turuan siya ng
mga wikang Kastila at Latin bago pa man siya pumasok sa paaralan
Mga Talento sa Panahon ng Kamusmusan
- Inayos niya at binigyan ng bagong guhit ang bandera ng simbahan.
- Paggagawa ng imahen mula sa putik (clay).
- Sa edad na 8 ay kaniyang isinulat ang tulang Sa Aking mga Kabata
na nagbibigay ng pagpapahalaga sa kaniyang sariling wika.
- Sa edad na 8 ay sinulat niya ang isang drama na nakaukol sa
kapistahan ng Calamba at ang nasabing gawa ni Rizal ay binili sa
kaniya ng gobernadorcillo ng Paete, Laguna.
PORMAL NA PAG-AARAL NI RIZAL:
1. Binan, Laguna (Hunyo 1869)
- Justiniano Aquino Cruz - ang naging guro ni Rizal
sa Biñan.
- Sa unang pagkikita niya sa kaniyang guro ay sinabi niya ang
kaniyang kakauntian ng kaalaman sa Espanyol at Latin.
- Sinabi ni Rizal na ang kaniyang guro ay may kahusayan sa
balarilang Espanyol
- Siya ay inaaway ng kanyang mga kaklase dahil magaling siyang
mag-aaral.
- sinisiraan ng mga kaklase upang bumaba ang marka
- Sa kabila ng kahusayan ni Rizal sa pag-aaral, siya ay napapalo ng
kaniyang maestro halos araw-araw dahilan sa mga sumbong laban
sa kaniya ng kaniyang mga kamag-aral.
- Nilisan ni Rizal ang pag-aaral sa Biñan noong Disyembre 1870
pagkatapos ng halos isa at kalahating taon.
1. Ateneo Municipal de Manila
- Hindi tinanggap si Rizal sa Ateneo dahilan sa siya huli na sa
patalaan at maliit para sa kaniyang edad.
- Sa unang pagkakataon ay ginamit ni Jose ang kaniyang apelyidong
Rizal imbes na Mercado
- Hindi siya nakapasa ng pagsusulit sa Ateneo. Meron lang siyang
kakilala na si Padre Burgos at ang mga Jesuits, kaya si Rizal ay
natanggap na pumasok sa Ateneo.
Unang Taon sa Ateneo (1872-73)
- Padre Jose Bech S.J. – ang guro ni Rizal sa kaniyang unang taon
sa Ateneo.
- Upang mapagbuti ni Rizal ang kaniyang kaalaman sa wikang
Esanyol siya ay nagpaturo ng aralin sa Colegio de Santa Isabel sa
panahon ng kaniyang pamamahinga sa tanghali.
- Sa bakasyon ng 1873, si Rizal ay hindi naging masaya dahilan sa
nasa bilangguan ang kaniyang ina. Lihim na pumunta sa Santa Cruz
para dalawin ang kaniyang ina at kinuwentuhan niya ang ina ukol sa
kaniyang pag-aaral sa Ateneo.
Ikalawang Taon sa Ateneo (1873-74)
- Parehong guro noong unang taon
- Dumating sa Ateneo ang ilan sa kaniyang mga dating kamag-aral sa
Biñan.
- Nagsimula si Rizal ng kaniyang pagkahilig sa pagbabasa at ilan sa
mga aklat na ito ay ang mga sumusunod:
A.) Count of Monte Cristo na sinulat ni Alexander Dumas.
B.) Universal History na sinulat ni Cesar Cantu na pinilit niyang
ipabili sa kaniyang ama.
C.) Travels in the Philippines na isinulat ni Dr. Feodor Jagor.
Ikatlong Taon sa Ateneo (1875-76)
- nakilala ni Jose Rizal si Padre Francisco de Paula Sanchez S.J.
Ang nasabing pari ang humikayat kay Rizal para mag-aral na
mabuti, lalo na sa pagsulat ng mga tula.
- Sinabi ni Rizal na si Padre Francisco de Paula Sanchez ay isang
modelo ng katuwiran at pagsisikap para sa pag-unlad ng kaniyang
mga mag-aaral.
- Dahilan dito ay nagbalik ang sigla ni Rizal sa pag-aaral at natapos
ang taon ng pag-aaral na mayroong limang medalya.
 UNIBERSIDAD CENTRAL DE MADRID (1882 October 3)
Huling Taon sa Ateneo (1876-77)
- Nagpatala si Rizal sa Universidad Central de Madrid sa mga
kursong:
- Nag aral ng pilosopiya, physics, chemistry at natural history
 Medisina
hinikayat ni Padre Jose Villaclara na itigil ang pagsusulat at iwan
 Pilosopiya at Pagsulat
ang grupong Musa (Muses) : hindi sinunod ni Rizal
- Sumali sa samahang Circulo Hispano- Filipino (Spanish and
- Nagtapos na may 5 medalya
Filipino Circle)
- Nagtapos si Rizal sa Ateneo noong Marso 23, 1877 at natamo sa
- Nag-aral ng mga wikang:
paaralan ang Bachiller en Artes.
 Pranses
 Aleman
PAG-AARAL NG MEDISINA SA UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS
 Ingles
(1877-82)
SA PARIS (1885-86)
- 16 taon gulang, pumasok sa UST
kursong kinuha: Pilosopiya Y Letra (philosophy and letters)
-Nagtungo si Rizal sa kanyang layunin na magpakadalubhasa sa
dahil:
optalmolohiya o paggamot sa mata.
a.) Ito ang gusto ng kaniyang ama
-Bago nagtungo sa Paris pansamantalang tumigil si Rizal sa bahay ni
b.) Wala pa siyang tiyak na kursong gusto
Maximo Viola na nag-aaral ng medisina sa Barcelo.
c.) Padre Pablo Ramon SJ – ang hiningan ni Rizal ng payo
-Sa Barcelona kaniyang nakilala si Eusebio Carominas ang patnugot ng
ukol sa kaniyang dapat na maging kurso sa UST.
pahayagang La Publicidad .
-Nobyembre 188 5 - nakarating si Rizal sa Paris at naglingkod bilang
- Unang semestre ng taong 1877-78 si Rizal din ay nag-aral sa
katulong ni Dr. Loius de Weckert na pangunahing optalmolohista ng
kursong perito agrimensor sa Ateneo.
Pransiya. Nanatili dito si Rizal mula Nobyembre 1885 hanggang Pebrero
- Ikalawang Semestre ng nasabing taon ay natanggap ni Rizal ang
1886.
sulat ni Padre Pablo Ramon SJ na nagpapayo sa kaniya na kumuha
ng Medisina. Kinuha ni Rizal ang kurso dahilan sa kaniyang
1886 - 19 June: Nakuha ang degree of Licentiate in Medicine with
pagnanais na magamot ang kaniyang ina.
honors.
- Lumahok sa paligsahan ng Liceo Artistico-Literario. Sa nasabing
paligsahan ay nanalo ng unang gantimpala ang kaniyang tulang
UNIVERSITY OF HEIDELBERG:
sinulat na may pamagat na A La Juventud Filipina.Ang paligsahan ay
para lamang sa mga Pilipino.
- Sa Heidelberg si Rizal ay naglingkod bilang katulong sa klinika ni Dr.
- Lumahok sa paligsahan ng Liceo Artistico-Literario ukol bilang pag-
Otto Becker, isang kilalang doktor ng optalmolohiya sa Alemanya.
paparangal sa ika-400 taon ng kamatayan ni Miguel de Cervantes.
- Natapos ni Rizal ang kurso sa optalmolohiya sa tulong ni Otto
Sa nasabing paligsahan ang kaniyang ginawang akda na may
Becker.
pamagat na El Consejo de los Dioses ay nanalo ng unang gantimpla
- Pagkatapos ng kanilang mga gawain sa Paris si Rizal ay nagtungo
- Nagtayo sina Rizal ng isang samahan na tinatagwag na
ng Alemanya para sa pagpapatuloy ng kanyang pag-aaral sa
Compañerismo sa layunin na ipagtanggol ang kanilang sarili laban
optalmolohiya.
sa mga pang-iinsulto ng kanilang mga kamag-aral na Espanyol.
MGA KAGALINGAN AT KASANAYAN:
Hindi naging masaya si Rizal sa UST bunga ng mga sumusunod na
kadahilanan:
Alam ang 22 lenguahe – Arabic, Catalan, Chinese, English, French,
German, Greek, Hebrew, Italian, Japanese, Latin, Malayan, Portuguese,
 Galit sa kanya ang mga guro ng UST Russian, Sanskrit, Spanish, Tagalog at iba pang dialektong Pilipino.
 Minamaliit ang mga mag-aaral na Pilipino ng mga Espanyol
 Makaluma ang sistema ng pagtuturo sa UST
Versatile Genius – Isang arkitekto, artist, businessman, cartoonist, educator,
economist, ethnologist, scientific farmer, historian, inventor, journalist,
linguist, musician,
o Siya rin ay isang opthalmic surgeon (ito ang kanyang kurso na
kinuha upang gamutin ang kanyang ina)
o Siya ay isang nobelista at isang poet dahil sa mga nasulat niya na
mga tula at nobela at iba pang akdang pampanitikan.
MGA NAISULAT:
a.) Sa Aking Mga Kabata
-sinulat ni Rizal sa Calamba ang tulang Tagalog na ito sa
gulang na walong taon lamang. (1869). Unang nalathala ang
tulang ito sa aklat na Kung sino ang Kumatha ng
Florante(1906) ni Hermenegildo Cruz.
b.) Amor Patrio o Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
20 August 1882
Ang "Amor Patrio" ay inlathala sa Diarong Tagalog, isang
dyaryo sa Maynila. Ito ay inedit ni Basilio Teodoro. Ito ang
unang artikulo na sinulat niya sa ibang bansa.
- Mga ilang araw pagkatapos niya dumating sa Barcelona
noong June 1882, gumawa siya ng sanaysay na El Amor
Patrio (Love of Country), na naglalaman ng mga dahilan kung
bakit niya lubos na minamahal ang kanyang lupaing
pinanggalingan.
nakasulat ito sa Kastila. Sinimulan niya ang akda noong Oktubre ng
1887 habang nagpapraktis ng medisina sa Calamba.
e.) Ultimo Adios” o “Huling Paalam”
Salin ito ng huling sinulat ni Rizal nguni’t walang pamagat.
Sinulat niya ito sa Fort Santiago, isinilid sa kusinilyang dealkohol,
at ibinigay sa kapatid na si Trinidad nang huling dumalaw sa
kaniya bago siya (Rizal) barilin.
Ang tulang kilala ngayon sa pamagat na “Ultimo Adios” o “Huling
Paalam” ang likhang-guro o obra maestra ni Rizal. Ang orihinal
sa kastila ay isinalin na sa mga pangunahing wika sa daigdif,
tulad ng Ingles, Prances, Aleman, Italyano, Nippongo, Malyo, at
marami pang iba, gayon din sa iba’t ibang wikain sa Pilipinas,
tulad ng Tagalog , Ilokano, kapampangan, Pangasinan, Bikol,
Sugbuhanion, Hiligaynon, at iba pa.
Ibang Mga Sinulat ni Rizal:
Mga Tula: Sanaysay:
Sa Kaarawan ni Ina Ang Katamaran ng Pilipino
Sa Sanggol ni Jesus Ang Pilipinas sa Loob ng
Sandaang Taon
Isang alaala sa aking bayan Luha at Halakhak
Ang Tanglaw na Bayan
Sa Kabataang Pilipino

c.) Noli Me Tangere (Nobela)

Meron itong animnapu’t tatlong kabanata nang limbagin nito sa
Berlin noong 1887, bagaman ang unang balak ni Rizal ay buuin
iyon ng animnapu’t apat. May isang kabanata na pinamagatang Si
Elias at si Salome ay di sinama ni Rizal dahil sa kakapusan ng
salapi na panglimbag. Lumilitaw na 64 ang kabanata ang buong
nobela.

d.) El Filibusterismo (Nobela)

Nilimbag sa Gand (Ghent), Belhika, noong 1891, ang El
Filibusterismo ay isang maikling karugtong ng Noli, ang Fili ang
binubuo ng tatlumpu’t siyam na kabanata.
Ang El Filibusterismo o Ang Paghahari ng Kasakiman ang
pangalawang nobelang isinulat ng pambansang bayani ng Pilipinas
na si Jose Rizal, na kaniyang buong pusong inialay sa tatlong paring
martir na lalong kilala sa bansag na Gomburza o Gomez, Burgos, at
Zamora. Ito ang karugtong sa Noli Me Tangere at tulad sa Noli,
nagdanas si Rizal ng hirap habang sinusulat ito at, tulad din nito,