Tajuk:

Motor Elektrik

Nama ahli kumpulan : Lee Khang Jun
Ong Seng Teck
Siaw Sing Ong
Nama Pensayarah : En. Nik Ampuan
Sistem Pendawaian
2
SISTEM ASAS ELEKTRIKAL
Elektrik adalah dalam bentuk tenaga
Contoh sumber tenaga hidro (air), coal (arang batu), wind
(angin), nuklear dan solar (cahaya matahari) yang
menyediakan tenaga untuk sistem elektrikal seperti bateri,
generator, soket keluar
Contoh sistem elektrikal:




3

4

5
PRINSIP ASAS ELEKTRIK
(Ohm's Law)
Hukum Ohm menyatakan bahawa dalam litar elektrik
mudah, voltan sama dengan arus elektrik darab
rintangan.
V=IR

V
I R
6
FAKTOR KESELAMATAN DALAM PRINSIP
ASAS ELEKTRIK
Terdapat 3 langkah keselamatan utama:

Keselamatan diri

Keselamatan kawasan kerja

Keselamatan semasa berkerja
7
RENJATAN ELEKTRIK
Berlaku apabila seseorang itu bersentuhan dengan pengalir
hidup LIVE dan dalam masa yang anggota badannya
bersentuhan terus dengan pengalir BUMI atau pengalir
NEUTRAL. Litar akan menjadi lengkap dan seseorang itu boleh
dibaratkan seperti beban elektrik lampu, kipas dan sebagianya.

8
SISTEM PENDAWAIAN ELEKTRIK
Terbahagi kepada dua iaitu:
Pendawaian 1 fasa
- Sistem yang mempunyai dua(2) kabel/dawai penyambung dari
bekalan ke beban iaitu, kabel hidup (L) dan kabel neutral (N).
- Biasanya di kawasan kediaman kecil dan sederhana.
- Biasanya membekalkan 240V.
Pendawaian 3 fasa
- Sistem yang mempunyai tiga(3) kabel dari bekalan ke beban
iaitu fasa merah (R), fasa kuning (Y) dan Fasa biru (B).
- Kawasan industri dan komersial.
- Membekalkan 415V.
9

Single Phase Power Supply system
10

11
SISTEM PENGHANTARAN
Sistem Penghantaran:
- iaitu proses penyebaran tenaga elektrik yang bermula dari
janaelektrik hingga ke punca pencawang voltan tinggi
- Biasanya dibuat secara talian atas yang menggunakan menara
pylon
- Kaedah sambungan:
a) Sistem Jejari
b) Sistem Gelang
c) Sistem bus-ties
d) Sistem Rangkaian
e) Sistem Grid Nasional
digunakan untuk menyambungkan janaelektrik-
janaelektrik besar yang terdapat di negara kita.

12
Kebaikan Sistem Grid Nasional:
- Bekalan sentiasa mencukupi walaupun salah satu janaelektrik
menghadapi masalah
- Perubahan frekuensi sentiasa stabil
- Janaelektrik-janaelektrik kecil dapat dikurangkan

Kekurangan Sistem Grid Nasional:
- Kos perbelanjaan tinggi
- Memerlukan penjagaan yang lebih rapi
- Mengambil masa yang lama untuk menyiapkannya
13
SISTEM PENGAGIHAN
Sistem Pengagihan:
- iaitu proses pengagihan tenaga elektrik yang bermula dari
pencawang voltan tinggi hingga ke punca pemasangan
pengguna
- Terdapat beberapa cara sistem pengagihan punca bekalan
kuasa yang boleh diagihkan ke punca pengguna iaitu:
a) Sistem TN
b) Sistem TT
c) Sistem IT
14
LITAR KAWALAN TURUTAN DAN KOTAK
FIUS AGIHAN (K.F.A)
Litar Kawalan Turutan.
- Ialah turutan alat-alat kawalan dan perlindungan yang
terdapat pada litar utama dan litar akhir pengguna.

Kawalan turutan ini terbahagi kepada dua bahagian iaitu
bahagian Pembekal dan bahagian Pengguna.
15
1. Bahagian Pembekal
Bahagian Pembekal :-
1. Fius perkhidmatan dan Penghubung Neutral
- berfungsi sebagai perlindungan arus lebihan dan
menghadkan arus pengguna.

2. Jangka Kilo Watt Jam
- berfungsi sebagai mengukur jumlah tenaga yang
digunakan bagi menetapkan kadar bayaran tarif.

16
Bahagian Pembekal
17
1) KOTAK FIUS AGIHAN
Ialah sebagai perantaraan antara bahagian pihak
berkuasa bekalan dengan bahagian pihak pendawaian
pengguna
Tempan penyimpanan Suis utama, dan alat
perlindungan untuk litar pendawaian pengguna
Terdapat tiga peranti utama dalam K.F.A :-
- Main Switch @ Suis Utama
- RCCB(Residual Current Circuit Breaker ) @
PLAB ( Pemutus Litar Arus Baki )
- MCB (Miniture Circuit Breaker ) @ PLKA
(Pemutus Litar kecil Akhir)
2. Bahagian Pengguna
18
Kotak Fius Agihan K.F.A

19
Kotak Fius Agihan 1 Fasa
MAIN SWITCH
60A/SPN
RCCD 40A/0.1A
RCCD 40A/0.03A
TEMINAL NEUTRAL
TEMINAL BUMI
20
Main Switch @ Suis Utama
Fungsi utama peranti ini ialah untuk menyambung dan
memutuskan bekalan utama pada litar pendawaian pengguna
Terdapat dua saiz peranti ini iaitu 40A dan 63A untuk bekalan
satu fasa 240V
Penentuan saiz peranti ini adalah bergantung kepada nilai
Arus Anggaran keseluruhan litar ini melalui pengiraan faktor
kepelbagaian.
21
Main
Switch
Suis Utama
22
RCCB @ PLAB
Fungsi utama peranti ini untuk memutuskan bekalan utama
apabila berlaku kerosakan Arus Bocor Kebumi pada
pendawaian pengguna
Arus bocor kebumi ialah apabila berlaku sentuhan terus
antara pengalir Live dan pengalir Bumi @ Dengan Bumi
Terdapat dua saiz peranti ini iaitu 40A dan 63A untuk bekalan
satu fasa 240V
Penentuan saiz peranti ini adalah bergantung kepada nilai
Arus Anggaran keseluruhan litar ini melalui pengiraan faktor
kepelbagaian.
23
MCB @ PLKA
Fungsi utama peranti ini ialah untuk memutuskan bekalan pada litar akhir
yang dikawal apabila berlaku kerosakan litar pintas atau Arus Beban Lebih
pada litar yang dikawal.
Litar Pintas Ialah sentuhan terus pengalir Live & Neutral
tanpa beban yang boleh menghasilkan arus yang tinggi melebihi arus
pengalir dan peranti ini.
Arus beban lebih pula apabila pemasangan beban yang terlalu banyak dan
arus beban melebihi nilai arus pengalir dan peranti ini
Terdapat dua saiz peranti ini iaitu 40A dan 63A untuk bekalan satu fasa
240V.
Penentuan saiz peranti ini adalah bergantung kepada jenis litar yang
dikawal @ nilai arus beban yang dikawal.
24
RCCB & MCB
RCCB @ ELCB
MCB
25
Gambarajah Skematik Litar Kawalan Turutan
KWJ
L1
L2
L3
L4
BAHAGIAN
PEMBEKAL
BAHAGIAN
PENGGUNA
K.F.A
FIUS
UTAMA 60A
&
PENGHUBUNG
NEUTRAL
JANGKA
KILOWATT JAM
LITAR KECIL
KECIL
AKHIR
4 HALA
KOTAK FIUS
AGIHAN
SUIS UTAMA
40A @ 63A PEMUTUS
LITAR
ARUS BAKI
40A @ 63A
TAHP
SENSITIF
100mA
@
300ma
26
Gambarajah Kotak Fius Agihan

MCB
@
PLKA
6A
MCB
@
PLKA
32A
MCB
@
PLKA
20A
MCB
@
PLKA
16A
MAIN
SWITCH
@
SUIS
UTAMA
40A
@
63A
RCCB
@
PLAB
40A
@
63A
TERMINAL NEUTRAL
INCOMING
SUPPLY
TERMINAL EARTH E
KE LITAR
PENCAHAYAAN
@
KUASA
27
SOKET ALUR KELUAR
Alat yang mempunyai beberapa sesentuh
pembawa arus yang tetap dan
disambungkan kepada pemasangan
pendawaian tetap.
Umumnya, litar akhir untuk kediaman
boleh dibahagikan kepada kumpulan
berikut:
- Litar akhir pada kadaran arus kurang
daripada 15 A.
- Litar akhir pada kadaran arus lebih
daripada 15 A.
- Litar akhir pada kadaran arus lebih
daripada 15 A tetapi tertumpu pada
soket alur keluar 13 A sahaja.

28
JENIS PELINDUNG ARUS LEBIH
1) Fius:
Asasnya ialah dawai pengalir yang akan lebur apabila arus
yang mengalir melebihi had keupayaannya.
Terdapat 4 jenis fius:
- Fius yang boleh didawai semula.
- Fius katrij.
- Fius keupayaan pemutus tinggi.
- Fius palam.


29
2) Pemutus litar (circuit breaker):
Dapat dikendali secara automatik dan boleh dilaraskan pada
nilai (arus dan masa) yang dikehendaki.
Tidak perlu ditukar ganti, boleh dihidupkan semula.
Terdapat beberapa cara kendalian:
- Cara terma.
- Cara magneto hidraulik.
- Cara elektromagnet.
Jenis-jenis pemutus litar:
MCB (Miniature Circuit Breaker)
RCCB/ELCB (Residual Current C.Breaker)
RCBO (RCCB with Over current protection)
MCCB (Molded Case Circuit Breaker)
ACB (Air Circuit Breaker)



30

1. Actuator lever
2. Actuator mechanism
3. Contacts
4.Terminals
5. Bimetallic strip
6. Calibration screw
7.Solenoid
8. Arc divider / extinguisher

31
3) Geganti (relay):
Memutuskan litar secara tidak langsung.
Litar geganti biasanya dibuat secara kendalian terma
atau magnet untuk disalingkuncikan dengan bekalan
utama melalui sesentuh.
Banyak digunakan di litar pemula motor.
Tidak perlu ditukar ganti, boleh direset semula.
Geganti boleh dilaraskan ke beberapa kadaran arus yang
diperlukan dan boleh dilaraskan (reset) semula apabila
sambungan telah terputus.


32
33
PEMBUMIAN
Iaitu sistem sambungan yang dibuat antara logam dalam
pemasangan elektrik dengan jisim bumi
Untuk tujuan keselamatan pengguna dari bahaya renjatan dan
kebakaran apabila terjadi arus bocor ke bumi
Kebaikan:
- keseluruhan sistem terikat dengan daya jisim umum bumi
- satu laluan bagi arus bocor ke bumi dan memutus litar disediakan
bagi semua logam yang telah dimasukkan
Kekurangan:
- kos perbelanjaan untuk menyediakan satu sistem pembumian
yang lengkap adalah mahal
- bahaya kepada pengguna sekiranya salah satu pengalir bumi
sambungan putus atau tercabut kerana tiada lagi laluan arus
bocor ke jisim bumi (bagi sistem TT) 34
LITAR PENCAHAYAAN
Litar kecil akhir terbahagi kepada dua jenis:
i. Litar Pencahayaan
ii. Litar Kuasa
Litar pencahayaan adalah litar yang disambung terus ke beban
dan menggunakan suis sebagai punca kawalan.
o Terdiri daripada lampu, kipas, loceng dan sebagainya.
o Saiz kabel 1.5mm
o Nilai alat perlindungan (MCB @Miniture Circuit Breaker)
untuk litar ini ialah 6A.
o Jumlah beban maksima yang boleh disambung dalam litar
ialah 10 beban @ tidak melebihi 1000watt.
o Tinggi suis dari lantai 4 9
35
Jenis-jenis litar pencahayaan:
i. Kawalan satu hala.
ii. Kawalan dua hala.
iii. Kawalan pertengahan.
36
Digunakan untuk mengawal lampu atau beban lain dari satu
kedudukan.
Suis yang digunakan ialah satu unit Suis Satu Hala.
Suis Satu hala mempunyai dua terminal iaitu
C Common: untuk kabel daripada bekalan.
1W 1 way: untuk kabel ke beban (kabel suis).


i. Kawalan Satu Hala
37
Suis Satu Hala 38
Contoh Gambarajah Litar Skematik
L1
S1
K.F.A
39
Contoh Gambarajah Litar Pendawaian
40
Digunakan untuk mengawal lampu dari dua kedudukan
yang berlainan.
Ia biasa digunakan pada tempat tertentu seperti tangga, bilik
tidur, dewan atau koridor.
Suis yang digunakan ialah 2 unit Suis Dua Hala.
Suis dua hala mempunyai tiga terminal iaitu C Common,
1w1way dan 2w2way.
C untuk suis dua hala yang pertama ialah untuk kabel
bekalan dan C untuk suis dua hala yang kedua ialah kabel ke
beban lampu (kabel Suis).



ii. Kawalan Dua Hala

41
Terminal 1w suis dua hala pertama disambung ke terminal
1w suis dua hala yang kedua (kabel suis).
Terminal 2w suis 2 hala yang pertama disambung ke
terminal suis 2 hala yang kedua (kabel suis).



42
Suis Dua Hala
Teminal C ( command )
Teminal L1
Teminal L2
43
Contoh Gambarajah Litar Skematik Kawalan 2 Hala
L1
S1
K.F.A
L1
S1
2 2
44
Contoh Gambarajah Litar Pendawaian
45
Digunakan untuk mengawal lampu lebih dari 2 tempat
Selalu digunakan pada tangga , koridor, dewan dan tempat
jauh.
Mestilah digunakan bersama-sama 2 suis dua hala
Mempunyai 4 terminal L1, L2, L3 dan L4
1w suis 2 hala yang pertama ke L1
2w suis 2 hala yang pertama ke L3
L2 ke 1w suis 2 hala yang ke dua
L4 ke 2w suis 2 hala yang ke dua


iii. Kawalan Suis Pertengahan
46
Contoh Gambarajah Litar Skematik Kawalan Pertengahan
L1
S3
L1
S1
K.F.A
2 2
S2
47
Contoh Gambarajah Litar Pendawaian Kawalan Pertengahan
48

Litar yang disambung untuk membekalkan kuasa @ tenaga
elektrik kepada peralatan-peralatan elektrik mudah alih
melalui soket 13A dan soket 15A.
Saiz Kabel yang digunakan 2.5mm
2
keatas.
Dua jenis sambungan litar kuasa soket alur keluar :-
- Litar Jejari
- Litar Gelang

LITAR KUASA
49
Soket 13a
Teminal hidup ( live ) Teminal bumi ( earth )
Teminal neutral
50

Saiz MCB yang digunakan ialah 20A.
Disambung bermula dari K.F.A tiga kabel LIVE, NEUTRAL ,
EARTH dan berakhir di soket alur keluar.
Maksimum bilangan beban untuk litar ini ialah tidak
melebihi dua unit.
Litar ini hanya membekalkan tenaga yang sederhana.

i. Litar Jejari
51
Gambarajah Skematik Litar Jejari
S/O1
K.F.A
S/O2
52
Gambarajah Pendawaian Litar Jejari
EARTH
NEUTRAL
LIVE
PUNCA BEKALAN
E
L N
E
L N
S/O1 S/O2
53

Saiz MCB yang digunakan ialah 32 A.
Disambung bermula dari K.F.A tiga kabel LIVE,
NEUTRAL dan EARTH seterusnya ke soket 13A
kembali ke K.F.A tiga kabel di terminal L,N dan E yang
sama.
Maksimum bilangan beban untuk litar ini ialah tidak
melebihi 10 unit.
Litar ini membekalkan tenaga yang besar sedikit dari
litar jejari.


ii. Litar Gelang
54
Gambarajah Skematik Litar Gelang
S/O1
K.F.A
S/O2
55
Gambarajah Pendawaian Litar Gelang
EARTH
NEUTRAL
LIVE
PUNCA BEKALAN
E
L N
E
L N
S/O1 S/O2
56
Sekian Terima Kasih
57