Bahagi ng Pananalita

Sa balarila, ang bahagi ng pananalita/panalita(ingles: Part of speech), o kauriang

panleksiko, ay isang lingguwistikong kaurian ng mga salita(o mas tumpak sabihing
bahaging panleksiko) na pangkalahatang binibigyang kahulugan sa pamamagitan ng
sintaktiko at morpolohikong asal ng bahaging panleksikong tinutukoy.


Sa aklat na balarila ng wikang pambansa(1939;1944) ni Lope K. Santos(kilala rin sa
tawag na Balarilang Tagalog at Matandang Balarila) ay may sampung bahagi ng
pananalita. Ang mga ito ay pangngalan, panghalip, pandiwa, pang-uri, pang-
abay, pantukoy, pangatnig, pang-ukol, pang-angkop at pandamdam. Sinimulan itong
ituro sa mga paaralan sa pilipinasnoong 1940 matapos maipahayag ng dating pang.
Manuel l. Quezon ang Tagalog bilang siyang saligan ng wikang pambansa.


Dala ng sunod-sunod na pagbabago at modernisasyon ng wikang pambansa (na kilala
na ngayon bilang Filipino) ay maraming aklat ang nalimbag na nagmumungkahi ng
pagbabago sa Matandang Balarila. Isa na rito angMakabagong Balarilang
Filipino (1977;2003) nina Alfonso O. Santiago at Norma G. Tiangco. Sa aklat na ito'y
napapangkat ang may sampung bahagi ng pananalita sa ganitong pamamaraan:

1. Mga Nominal (Nominals)

A. Pangngalan (noun) - mga salitang nagsasaad ng pangalan ng tao, hayop, bagay,
pook, katangian, pangyayari, atbp.

Uri ng Pangngalan
1.Pangngalan pantangi- tanging ngalan ng tao, bagay,hayop o lunan
2.Pangngalan pambalana- karaniwang ngalan ng tao, bagay,hayop o lunan
3.Pangngalan lansakan- kumakatawan sa dami ng tao, bagay, hayop o lunan
Kasarian ng pangngalan
1.Pambabae- pangngalan na ginagamit sa babae
2.Panlalaki- pangngalan ginagamit sa lalaki
3. Di-tiyak- pangngaln na pwedeng panlalaki o pambabae
4.Walang kasarian- hindi masabi kung babae o lalaki

B. Panghalip (pronoun) - mga salitang panghahali sa pangngalan
Uri ng panghalip

Panghalip panao- tawag sa panghalip na inahahalili sa ngalan n tao
Panghalip na pamaglit- salitang nagtuturo
Panghalip na paari- salitang nagpaphiwatig ng pamamay-ari
Panghalip na panaklaw- salitang nagsasaad ng layo
Panghalip na pananong- salitang ginagamit sa pagtatnong sa pangungusap
Panghalip na patulad- salitang ginagamit sa pagtutulad.


C. Pandiwa (verb) - mga salitang nagsasaad ng kilos o nagbibigay-buhay sa isang
lipon ng mga salita
Aspekto ng Pandiwa
naganap na- kilos na natapos na
magaganap- kilos na gagawin o mangyayari pa
nagaganap-kilos na kasalukuyan ginagawa

2. Mga Panuring (Modifiers)

a. Pang-uri(adjective) - mga salitang nagbibigay-turing o naglalarawan sa
pangngalan at panghalip
Pamilang- salitang nagsasaad ng bilang
Panlarawan- salitang nagsasaad ng hugis, anyo at kulay
Pantangi- salitang nagsaad ng bagay na katangi-tangi
Antas ng Pang-uri
Pangngalan-=bango
Lantay na Pang-uri- mabango
Pahambing- mas mabango
Pasukdol- higit na mabango
b. Pang-abay (adverb) - mga salitang nagbibigay-turing o naglalarawan sa
pandiwa, pang-uri at kapwa nito pang-abay

Uri ng pang-abay
pamanahon- sumasagot sa tanong nakailan
o Payak: bukas, mamaya, ngayon
o Maylapi: kagabi, samakalawa
o Inuulit: araw-araw, gabi-gabi
o Parirala; noong nagdaang linggo, sa darating na bakasyon
pamaraan- sumasagot sa tanong kung paano
panlunan- sumasagot sa tanong na saan


3. Mga Salitang Pangkayarian (Function Words)


1. Mga Pang-ugnay (Connectives)
a. Pangatnig (conjunction) - mga salitang nag-uugnay ng dalawang salita, parirala
o sugnay
b. Pang-angkop (ligature) - mga katagang nag-uugnay sa panuring at salitang
tinuturingan
May kataga- ginagamit sa pagsunod-sunod sa mga bahagi ng pangungusap.
Uri ng Pang-angkop
na-ginagamit na pang-ugnay ng mgasalitang katinig maliban sa n
ng- ginagamit sa pag-ugnay sa salitangnagtatapos sa patinig na a, e, i, o,
G-ginagamit sa pag-ugnay ng mgasalitang nagtatapos sa n


c. Pang-ukol(preposition) - mga salitang nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba
pang salita



4. Mga Pananda (Markers)

a. Pantukoy(article/determiner) - mga salitang laging nangunguna sa
pangngalan o panghalip

b. Pangawing o Pangawil (linking o copulative) - salitang nagkakawing ng
paksa (o simuno) at panaguri

Pandamdam
Hindi na isinama ang Pandamdam (interjection; mga salitang nagsasaad ng matinding
damdamin) sapagkat ayon sa mga may-akda ng Makabagong Balarila ay maaaring
magamit bilang pandamdam ang kahit anong salita kung bibigkasin nga ng may
matinding damdamin.
Samantala, sa Balarilang Ingles ay may walong tradisyunal na bahagi ng pananalita
bagama't higit pa itong nahahati sa iba't ibang kaurian sang-ayon na rin sa mga pag-
aaral ng mga kasalukuyang lingguwistiko. Ito ay
ang pangngalan,panghalip, pandiwa, pang-uri, pang-abay, pangatnig, pang-
ukol at pandamdam.