You are on page 1of 128

Page 1 sur 128

Namo tassa bhagavato arahato sammsambuddhassa.

Payogasiddhipi
1. Sadikaa
Siddha-mbatthu samm vande
Ganthrambhakath
Siddha+mihadada buddha, dhamma maiva svatthada;
Saghaca sdara natv, payogasiddhi vuccate.
Pabhvo moggallnassa, bykarae ca peake;
Nisseseva kabbtitto, aho acchariyo vata.
Vuttahi pubbashacariya+pcariyehi
Y satti pine y ca, candra+ktyyandisu;
S+ya muttimat mae, moggallyanarpin-ti.
Sutta vutti ca teneva, kat ekena pacik;
Tasm+ssa sattha+maehi, supasaha+tisundara.
Tamhi ca dubbidha eyya, sutta kammatthabhedato;
Tesv+di mtisaddena, dutiya tippakrato.
Suvisada paksetv, subodha+mkumraka;
Bypikvaiy kassa, ta sutha samhitti.
1. Adayo titlsa va
Akrdayo niggahtant tecattlsakkhar va nma honti. Ta yath a, , i, , u, , e, ai, o,
au, ka kha ga gha a, ca cha ja jha a, a ha a ha a, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra lava
sa ha a a. Tena kvattho e ona+ma vaeti. Titlsti vacana katthaci vaalopa peti, tena
paisakh yonisotidi siddha.
Akro di mariydabhto yesa te adayo. Tayo ca cattlsa ceti titlsa, imin niptanena v
catabhgalopo. Vayati attho etehti va.
Etth+ha kasm cariyakaccyandhi viya ekacattlsakkharna+makkharasaa+makatv
titlsakkharna vaasa katti. Vuccate
S mgadh mlabhs, nar yy+dikappik;
Brahmno c-sutlp, sambuddh cpi bhsareti
Vacanato mgadhikna ettha, seyyo, oho, sotthi-tydsupi asesabypikna titlsakkharnava
ujuknvatthappakkharaguik, neva pana rukkh vanatydo viya avayave samudyavohro,
samuddo may dihotydo viya ca samudye avayavavohroti dassetu pacceka vaasa
katti.
Sakkaccasavana buddhassanasampattti sithiladhanitdi akkharavipattiyahi atthassa
dunnayat hotti ca yasm vutta.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 2 sur 128

Tasm akkharakosalla, sampdeyya vicakkhao;


Upahaha garu samm, uhndhi pacahi.
Tattha akrdna+manukkamo pane+sa hndikkamasannissito. Tath hi
hna+karaa+payatanehi va jyanti. Tattha cha hnni
kaha+tlu+muddha+danta+oha+nsikvasena.
Tattha avaa+kavagga+hna kaho hna, ivaa+cavagga+yna tlu,
avagga+ra+na muddh, tavagga+la+sna dant, uvaa+pavaggna oho, e vaassa
kahatl, o vaassa kaho+h, vakrassa danto+h, niggahtassa nsik, a, a, a, na,
mna sakahna nsik ca. Ettha ca
Hakro pacameheva, antahhi ca sayuto;
Oraso iti vieyyo, kahajo tadasayuto.
Yath avahoti (avaa hoti., tahi, tah, pubbanho, amhe, guyha, grayh, rulho,
bahvakkharanti.
Karaa
Jivhmajjha tlujna,
Jivhopagga muddhajna,
Jivhagga dantajna seS sakahnakara.
Vana uccraussho payatana, ta ki savutdikaraaviseso,
savutatta+makrassa, vivaatta sesasarna sakra+hakrnaca, phuhatta vaggna,
saphuhatta ya+ra+la+vna.
Eva hna+karaa+payatana+suti klabhinnesu akkharesu sar nissay, itare nissit. Tattha
Nissay+do sar vutt, nissit byajan tato;
Vagge+kaj bahutt+do, tato hna+lahukkam.
Adayoti vattate yva bindu niggahtanti. Taca kho atthavas vibhattiviparimoti
sattamyanta+mabhisambandhyate, vati vattate
2. Das+do sar
Adsv+dimhi niddih odant dasa va sar nma honti. Yath a , i , u , e ai, o au.
Saranti=sappadhnabhvena pavattanti, byajane v srentti sar.
Das+do sarti vattate.
3. Dve dve sava
Adsv+dimesu dasasu dve dve sava nma honti yathkkama. Yath a iti, i iti, u iti, e
eiti, o, oiti. Samn sadis va sava, samnattaca hnato. Dve dveti vattate vakkhamnesu
dvsu.
4. Pubbo rasso
Tesveva dasasu ye dve dve sava, tesu yo yo pubbo, so so rassasao hoti. Yath a i u e o.
Tesu sayogato pubbva dissanti dve panantimta dassetu tattha sdhutt tesampi idha sagaho,

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 3 sur 128

yath ettha seyyo oho sotthi. Rassaklayog tabbantatya v rass. Rassaklo nma
accharsaghto akkhinimmilanasakhto v klo, tena ekamatto rasso, dvimatto dgho, ahamatto
byajano. Chandasi diyahamattampi rassanti gahanti cariy.
5. Paro dgho
Adsv+dibhtesu dasasu ye dve dve sava, tesu yo yo paro, so so dghasao hoti. Ta
yath e o. Dghaklayog tabbantatya v dgh.
6. Kdayo byajan
Adsu kdayo niggahtapariyant tettisa byajan nma honti. Yath ka kha ga gha a, ca cha
ja jha a, a ha a ha a, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra lava sa ha a a iti. Byajyati
attho etehti byajan. Kakrdsva+kro uccraattho.
Kdayoti vattate.
7. Pacapacak vagg
Adsu kakrdayo makrant pacapacak vagg nma honti. Yath ka kha ga gha a, ca cha
ja jha a, a ha a ha a, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma iti. Paca paca parima+mesa
pacapacak. Vajjenti yakrdayoti vagg. Te pana pahamakkharavasena
kavagga+cavaggdivohra gat kusalattikdayo viya.
8. Bindu niggahta
Akrdsva+ya vao bindumatto, so niggahtasao hoti. Rassasara nissya
gahita+muccrita niggahta, karaa niggahetv v.
Karaa niggahetvna, mukhen+vivaena ya;
Vuccate niggahtanti, vutta bindu sarnuga.
Bahvakkharasakaraa anvatthasaattha, jha+ldayo tu ruhsa.
Va sar sava ca, rass dgh ca byajan;
Vagg ca niggahtanti, hoti savidhikkamo.
(Savidhna.)
Sandhi vuccate
Loka aggapuggalo, pa indriya, ti imni, no hi eta, bhikkhun ovdo, mtu upahna,
sametu yasm, abhibh yatana, dhana me atthi, sabbe eva, tayo assu dhamm, asanto ettha na
dissanti it+dha sarasaya
26. Saro lopo sare
Sare saro lopanyo hoti. Saroti kriyniddeso, lopoti kriyaniddeso. Lopo= adassana
anuccraa, saroti jtyekavacanavasena vutta, sareti opasilesikdhrasattam, tato vaa kla
byavadhne kriya na hoti, tva+masi, katam cnanda aniccasati. Eva sabbasandhsu.
Vidhti vattate.
14. Sattamiya pubbassa

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 4 sur 128

Therayahinyyena pavattate paribhs dubbalavidhino patihbhvato. Sattamniddese


pubbasseva vidhti pubbasaralopo. Lokaggapuggalo, paindriya, timni, no heta,
bhikkhunovdo, mtupahna, sametyasm, abhibhyatana, dhanamatthi, sabbeva, tayassu
dhamm, asante+ttha na dissanti. Pubbassa kriyavidhn sattamniddihassa parat+va gamyateti
pareti paravacanampi ghaate.
Yassa idni, sa iti, chy iva, iti api, assama asi, cakkhu indriya, akata asi, kse iva,
te api, vande aha, so aha, cattro ime, vasalo iti, moggallno asi bjako, kath eva k, pto
evt+dha pubbassaralope sampatte saro lopo sare tveva.
27. Paro kvaci
Saramh paro saro kvaci lopanyo hoti. Yassa dni, sati, chyva, itipi, assamasi,
cakkhundriya, akatasi, kseva, tepi, vandeha, soha, cattrome, vasa- lobhi, moggallnosi
bjako, kathva k, ptova. Kvacti ki, paindriya, pacindriyni, sattuttamo, eknavsati,
yassete, sugatovdo, dihsavo, dihogho, cakkhyatana, ta kutettha labbh. Vivakkhto
sandhayo bhavantti y vatticchpi idha sijjhati. Kvactya+dhikro sabbasandhsu, tena
ntippasago. (Lopasandhi).
Saro paro veti ca vattate.
Tassa ida, vta rita, na upeti, vma ru, ati iva aehi, vi udaka itdha pubbassaralope
29. Yuvana+meo lutt
Lutt sar paresa ivauvana e+o honti v yathkkama. Yathsakhynuddeso
samnna.
24. Vaaparena savaopi
Vaasaddo paro yasm, tena savaopi gayhati sayaca rpati nampi e+o. Sabbattha
rassassa jtiniddese dghasspi gahaattha ida+mraddha. Tasseda, vterita, nopeti, vmoru,
atevaehi, vodaka. Idaca pacchimodharaadvaya avae lutte eva e+o hontti ghassa
nisedhanattha. Vtveva, tassida. Katha paccorasminti, yogavibhg. Pati urasminti vibhajja
yav sareti yakre tavaggavaradin co, vaggalasehi teti pubbarpaca,
yuvana+meoti (yogavibhg) ussa o ca. Luttti ki, dasa ime dhamm, yath ida, kusalassa
upasampad. Atippasagabdhakassa kvacisaddassnuvattanato na vikappavidhi niyat, tena upeto,
aveccti evamdsu vikappo. Trakit, yassindriyni, mahiddhiko, sabbtiyo, tenupasakami,
lokuttarotidsu vidhi ca na hoti.
Paisanthravutti assa, sabbavitti anubhyate, vi ajana, vi kato, ds aha, ahuv pure, anu
addhamsa, anu eti, su gata, su kro, du kro, cakkhu ptha, bahu bdho, ptu aksi, na tu
eva, bh panalnila it+dha yuvana veti ca vattate,
30. Yav sare
Sare pare ivauvana yakra+vakr honti v yathkkama. Paisanthravutyassa,
sabbavityanubhyate, byajana, bykato byajane dgharassti dghe dsyha, ahpure,
anvaddhamsa, anveti, svgata, svkro, dvkro, cakkhvptha, bahvbdho, ptvksi, na
tveva, bhvpanalnila. Vtveva, vikato, sgata.
Adhigato kho me aya dhammo, putto te aha, te assa pahn paca, te aha, ye assa, te ajja,
yvatako assa kyo, tvatako assa bymo, ko attho, atha kho assa, aha kho ajja, so aha, so ajja, so
eva, yato adhikaraa, so aha it+dha yav sare veti ca vattate,

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 5 sur 128

30. Eona
Eona yakra+vakr honti v sare pare yathkkama. Byajane dgharassti dghe
adhigato kho myya dhammo, putto tyha, tyssa pahn paca, tyha, yyassa, tyajja,
yvatakvassa kyo, tvatakvassa bymo, kvattho, atha khvassa, aha khvajja, svha, svajja, sveva,
yatvdhikaraa, svha. Vtveva, tejja, soha. Kvaci tveva, dhanamatthi, puttmatthi, te ngat,
asantettha, cattro ime.
Go eaka, go assa, go ajina it+dha sareti vattate.
32. Goss+vaa
Sare pare gossa avavdeso hoti. Sa ca nubandhnekava sabbassti sabbassa pasage
antassti vattate.
18. a+nubandho
a-kro anubandho yassa, so anekavaopi antassa hotti okrasseva hoti.
Saketo+navayavo+nubandhoti vacan a-krass+ppayogo. Uccritnantarappadhasino hi
anubandh, payojana anubandhoti saketo. Gaveaka, gavssa, gavjina.
Iti ev+t+dha
36. V+tisse+ve v
Evasadde pare itissa vo hoti v. Sa ca
17. Chahiyantassa
Chahniddihassa ya kriya, ta+dantassa vieyyanti ikrass+deso. desihne dissatti
deso. Itveva. Aatra ydeso, tavaggavarana ye cavaggabayati tassa co, vaggalasehi
teti yassa cakro, icceva. Eveti ki, iccha. (desasandhi).
Ti agula,ti agika, bh dayo, mig bhant udikkhatitydisandhayo vuccante. Mayad
sareti vattate.
45. Vanatarag c+gam
Ete mayad ca gam honti v sare kvaci. gamino aniyamepi
Saroyev+gami hoti, vandinantu pak;
Aath hi paddna, yukavidhna+manatthaka.
Etth+gam aniyatgamnameva bhavanti ce, yakrgameneva nipajjanti siddhe
paddna kvacti byajanassa yuk+gamo niratthakoti adhippyo. Tivagula, tivagika,
bhvdayo, mig bhant vudikkhati, pavuccati, pguavujut. Ito nyati, cinitv. Yasmtiha,
tasmtiha, ajjatagge. Nirantara, nirlayo, nirindhano, nirhaka, niruttaro, niroja, duratikkamo,
durgata, duruttara, pturahosi, punargaccheyya, punarutta, punareva, punareti, dhratthu,
ptarso, caturagika, caturrakkha, caturiddhipdapailbho, caturoghanittharaattha,
bhatturatthe, vuttires, pathavdhtureves, nakkhattarjriva trakna, vijjurivabbhakue,
raggeriva ssapo, usabhoriva, sabbhireva samsetha. Puthageva, rasse pageva. Lahumessati,
gurumessati, idhamhu, kena te idha mijjhati, bhadro kasmiva, kse mabhipjaye, ekamekassa,
yena midhekacce. Bhtiyeva, hotiyeva, yathyida, yathyeva, myida, nayida, nayidha,
chayimni, navayime dhamm, bodhiyyeva, pathavyeva dhtu, tesuyeva, teyeva, soyeva,

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 6 sur 128

piyekka, viyajana, viyksi, pariyanta, pariydna, pariyuhna, pariyesati,


pariyosna, niyyogo. Udaggo, udayo, udhaa, udito, udrita, udeti, sakideva, kicideva,
kenacideva, kismicideva, kocideva, sammadatto, sammada vimuttna, sammadeva,
yvadattha, yvadicchaka, yvadeva, tvadeva, punadeva, yadattha, yadantara, tadantara,
tadagavimutti, etadattha, attadattha, tadattha, sadatthapasuto siy, aadatthu, manasda
vimuttna, bahudeva ratti. Vtveva, attaattha, dvdhihita, ptuahosi. Vavatthitavibhsatt
vdhikrassa byajanatopi, bhikkhunna vuhpeyya, cira nyati, tayeva.
Cha abhi, cha aga, cha asti, cha as, cha yatana it+dha v sare gamoti ca
vattate.
49. Ch o
Chasadd parassa sarassa akro gamo hoti v. Chti anukaraatt ekavacana. Chaabhi,
chaaga, chaasti, chaas, chayatana. Vtveva, chaabhi. (gamasandhi).
Lopo adassana, hni, ya+mmaddiya dissati;
deso nma so y tu, asantuppatti gamo.
Sarasandhi.
Ka iva, kava iccdi sarasandhinisedho vuccati, pasagapubbako hi paisedho.
Pubbasarna lope sampatte saro veti ca vattate.
28. Na dve v
Pubbaparassar dvepi v kvaci na lupyante. Ka iva, kaeva, kava.
Sriputta idhekacco, ehi sivaka uhehi, yasm nando, gth abhsi, dev bhassar yath,
tevijj iddhipatt ca, bhagav uhysan, bhagav eta+davoca, abhivdetv ekamanta ahsi,
gantv olokento, bhtavd atthavd, ya itth araha assa, smvat ha, ppakr ubhayattha
tappati, nad ottharati, ye te bhikkh appicch, bhikkh mantesi, bhikkh ujjhyisu, bhikkh
eva+mhasu, imasmi gme rakkhak, sabbe ime, katame ekdasa, gambhre odakantike,
appamdo amata pada, sagho gacchatu, ko ima pathavi vicessati, loko udapdi, eko
ekya, cattro ogh, are ahampi, sace imassa kyassa, no atikkamo, aho acchariyo, atho anto ca, atha
kho yasm, atho ohava+cittak, tato - mantayi satthti evamdayo idha klabyavadhneneva
sijjhanti. Kvacti ki, gat+ttha, gat+mh, katama+ssa vro, appassut+ya puriso, camar+va,
sabbe+va, sve+va, ese+va nayo, parisuddhe+tth+yasmanto, ne+ttha, kute+ttha labbh, sace+sa
brhmaa, tath+pama, yath+ha, jvh+yatana, avijjo+gho, itthindriya, abhibh+yatana,
bhayat+pahna, saddh+dha vitta purisassa seha. (Sarasandhinisedho)
Tatra abhirati, tatra aya, buddha anussati, sa atthik, sav assa, tad aha, yni idha
bhtni, gacchmi iti, ati ito, kik iva, bahu upakra, madhu udaka, su upadhrita, sopi aya,
idni aha, sace aya, appassuto aya, itara itarena, saddh idha vitta, kamma upanissayo, tath
upama, ratti uparato, vi upasamo, lokassa iti, deva iti, vi atipatanti, vi atinmenti, saghi api,
jvitahetu api, vijju iva, kisu idha vitta, sdhu iti, te assa pahn, so assa, madhuv maati blo,
eva gme muni care, khanti parama tapo titikkh, na maku bhavissmi, su akkhto, yo aha,
so aha, kmato jyati soko, kmato jyati bhaya, sakko uju ca suhujuca, anupaghto, durakkha,
durama, dubharat. Yiha v huta v loke, yadi v svake, puggal dhammadas te, bhovd
nma so hoti, yathbhv guena so, yath ida, samm dakkhto, par kamo, tah kkhayo,
jhnassa lbh amhi, thullaccayo it+dha
33. Byajane dgharass

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 7 sur 128

Rassa+dghna kvaci dgha+rass honti byajane. Tatrbhirati, tatrya, buddhnussati,


stthik, sav+ssa, tadha, yn+dha bhtni, gacchmti, atto, kikva, bahpakra,
madhdaka, spadhrita, sopya, idnha, sacya, appassutya, itartarena, saddhdha
vitta, kammpanissayo, tathpama, rattparato, vpasamo, lokassti, devti, vtipatanti,
vtinmenti, saghpi, jvitahetpi, vijjva, kisdha vitta, sdhti, tyssa pahn, svssa,
madhuv maat blo, eva gme mun care, khant parama tapo titikkh, na mak bhavissmi,
svkkhto, yvha, svha, kmato jyat soko, kmato jyat bhaya, sakko uj ca suhuj ca,
anpaghto, drakkha, drama, dbharat. Yihava hutava loke, yadiva svake, puggala
dhammadas te, bhovdi nma so hoti, yathbhvi guena so, yathayida, sammadakkhto,
parakkamo, tahakkhayo, jhnassa lbhimhi, vasimhi, thullaccayo. Kvacti ki, tyajja, svassa,
patiliyatti dghanisedho, myida, manasda vimuttna, yathkkama, rakkhtta, dyati,
syatti rassakriyanisedho. Katha yniva antalikkheti, dgharassti yogavibhg.
(Dgha+rassasandhi).
Byajaneti vattate.
34. Saramh dve
Saramh parassa byajanassa kvaci dve rpni honti. Ettha ca vuttidvivacana
hnedvivacananti dvsu hnedvivacana veditabba.
Tni ca pa+pati+pai+kama+kusa+kudha+k+gaha+juta++si+
su+s+sambh+sara+sasdnamdibyajannaca hoti. Idha pamdo=idhappamdo, eva
appamdo, vippayutto, suppasanno, samm padhna=sammappadhna rassatta. Appativattiyo,
adhippatipaccayo, suppatihito,. Appaipuggalo, vippaisro, suppaipatti. Pakkamo, paikkamo,
hetukkamo, kamati=akkamati, eva pakkamati, yathkkama. Akkosati, paikkosati, anukkosati,
kosati=akkosati. Akkuddho, abhikkuddho. Dhanakkto, vikkayo, anukkayo. Paggaho, viggaho,
anuggaho, candaggho, dihiggho. Pajjoto, vijjoto, ujjoto. Kata, vi, paa, via,
anaa. Avassayo, nissayo, samussayo. Appassuto, vissuto, bahussuto. sav=assav.
Passambhento, vissambhento. Aassaro, vissarati, anussarati, anussati. Passasanto, vissasanto,
muhussasanto, sso=assso. disaddena avissajento, vissajento, abhikkantataro, pariccajento,
upaddavo, upakkileso, mittadduno, yabyayo, abbahi iccdi.
Tika+taya+tisa+vatdna+mdibyajanassa ca. Kusalattika, ptittika, hetuttika.
Lokattaya, bodhittaya, vatthuttaya. Ekattisa, dvattisa, tettisa, catuttisa. Slabbata,
subbato. Sapptiko, samanngato, punappuna iccdi.
Vatu+vaa+disna+mante, yath vattati, vaati, dassana, phasso iccdi.
U+du+niupasagga+ta+catu+cha+santasadddesdhi paresaca. Ukaso=ukkaso, eva
dukkara, nikkakho, uggata, duccarita, nijjaa, ujjaha, uccaga, unnamati, dukkaro,
niddaro, unnato, duppao, nimmalo, uyyutto, dullabho, nibbatto, ussho, nissro. Takkaro, tajjo,
tanninno, tappabhavo, tammayo, catukka, catuddisa, catuppado, catubbidha, catussla,
chakka, channavuti, chappadiko, chabbassni. Sakkro, sagguo, sandihi, sappuriso, mahabbalo.
Apadantakravajjitadghato yakrassa ca, niyyti, suyyati, abhibhuyya, viceyya, vineyya,
dheyya, neyya, seyyo, jeyyo, veyykarao. kravajjitanti ki, mlya, dolya, samdya.
Chandnurakkhae-nappajahe vaabala pura, ujjugatesu seyyo, gacchanti suggati.
Saramhti ki, yo, takhaa. Kvacitveva, nikyo, nidna, nivso, tato, chasahi, upanyati,
syati.
35. Catutthadutiyesve+sa tatiyapaham
Catutthadutiyesu paresve+sa catutthadutiyna tabbagge tatiyapaham honti paccsaty.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 8 sur 128

Vagge gha+jha+ha+dha+bh catutth, kha+cha+ha+tha+ph dutiy, ga+ja+a+da+b tatiy,


ka+ca+a+ta+p paham. Pa+u+du-nidhi paresa ghdna dvibhve tatiyapaham honti.
Pagarati=paggharati, eva uggharati, nigghoso, uggheti. Esova tajjhnaphalo, pahamajjhna,
abhijjh-yati, ujjhyati. Daho, buho. Viddhaseti, uddhasito, uddhro, niddhano, niddhuto.
Vibbhanto, ubbhanto, samubbhanto, dubbhikkha, nibbhaya, tabbhvo, catubbhi. Saddh,
saddhammo. Mahabbhaya.
Rassasarehi paresa vaggadutiyna dvibhvo ce, paham. Pacakkhandh, eva
rpakkhandho, akkhamo, abhikkhaa, avikkhepo, jtikkhetta, dhtukkhobho, yukkhayo.
Setacchatta, eva sabbacchanna, vicchanna, bodhicchy, jambucchy, samucchedo. Tatra
hito=tatrahito, eva thalaha, jalaha, ahita, nihita, cattrihnni, garuhniyo,
samuhito. Sabbatthmena, yasatthero, pattharati, vitthro, abhitthuto, vitthambhito, anutthuna.
Papphoeti, mahapphala, anipphala, vipphro, paripphueyya, madhupphita. krato,
khto=akkhto, eva tahkkhayo, kkhetta, sakkhandho. chdayi=acchdayi, eva
acchindati, nvaha, attharati, apphoeti. Kvaci tveva, puvakhajjaka, tassa chavidni chinditv,
yathhita, kammaphala, sla tassa jhyino, ye jhnappasut dhr, nidhana, mahdhana.
(Dvibhvasandhi).
Akaramha se te, so kho byanti khiti, so gaccha na nivattati, eso attho, eso bhogo, eso idni
it+dha veti vattate.
37. Eona+ma vae
Eona vae kvaci a hoti v. Akaramha sa te, akaramha se te, eva sa kho byanti khiti, sa
gaccha na nivattati, esa attho, esa bhogo, esa idni. Vaeti ki, amoghavacano ca so,
gandhabbna adhipati, mahrj yasassi soti. Na sandhisams vaddhassti vuttatt gthmajjhe
sandhi na hotti tividhassti vuttatimhi parepi vao paro nma na iti. (Sarabyajanasandhi).
Ata yanta, tatha ya, mada ya, budha yati, dhana ya, seva yo, para yesan, pokkharaa yo
it+dha
48. Tavaggavarana ye cavagga baya
Tavaggavarana cavaggabaya honti yathkkama yakre. Vaggalasehi teti
pubbarpa. Accanta, taccha, majja, bujjhati, dhaa, sebbo, payyesan, pokkharao.
Apuccaakya, jaccandho, yajjeva, ajjhagam, ajjhatta, ajjhupagato, ajjhoghetv, dibba.
Kvacitveva, raty.
Saka yate, ruca yate, paca yate, aa yate, lupa yate, kupa yate, sala yate, phala yate, disa yate,
asa yate it+dha yeti vattate vakkhamnesu dvsu.
49. Vaggalasehite
Vaggalasehi parassa yakrassa kvaci te vaggalas honti. Sakkate, ruccate, paccate, aate,
luppate, kuppate, sallate, phallate, dissate, assate. Kvacitveva, kyha.
Muha yati, guha yati it+dha
50. Hassa vipallso
Hassa vipallso hoti yakre. Muyhati, guyhati.
Bahu bdho it+dha ussavakre hassa vipallsoti vattate.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 9 sur 128

51. Ve v
Hassa vipallso hoti v vakre. Bavhbdho. Vtveva, bahvbdho.
52. Tathanarna ahaal
Tathanarna ahaal honti v yathkkama. Dukkata=dukkaa, eva sukaa, patthao,
patao, uddhao, visao. Ahakath. Paidhna, paipto, pamo, pata, pariato, parimo,
duayo, niayo, oato. Paripanno=palipanno, eva palibodho, pallaka, taluno, mahslo,
mluto, sukhumlo. (Byajanasandhi).
Cakkhu udapdi, akkhi rujati, purima jti, au thlni, kattabba kusala bahu, ta sampayutt,
tata sabhvato it+dha veti vattate yva mayad sareti.
38. Niggahta
Niggahtgamo hoti v kvaci. Smatthiyen+gamova, sa ca rassasarasseva hoti tassa
rassasarnugatatt. hnna+mlighiya gacchati pavattatti gamo. Cakkhu udapdi, akkhi
rujati, purima jti, au thlni, kattabba kusala bahu, tasampayutt, tatasabhvato.
Vggahaena cakkhu udapdi iccdi. Avasiro, yvacidatidi nicca vavatthitavibhsatt
vdhikrassa, vavatthitassa lakkhaass+nurodhena lakkhae pavattit vibhs vavatthitavibhs.
Vsaddo hi atthadvaye vattate katthaci vikappe, katthaci yathvavatthitarpapariggaheti. Yad
pacchime, tad nicca+manicca+masantaca vidhi dpeti. Ettha pana kvacisaddass+nuvattan
tenev+santavidhi siddhoti vsaddeni+taradvaya. Kvaci tveva, na hi etehi, idha ceva.
Sa rambho, sa ratto, sa rgo, tsa aha santike, eva aya, pu liga, ki aha,
tassa adsi aha it+dha niggahtdhikro mayad sareti.
39. Lopo
Niggahtassa lopo hoti v kvaci. Dghe srambho sarambho, sratto saratto, srgo sargo,
pubbassaralope tsha santike, evya, dvitte pulliga puliga, kyha, tassa adsaha.
Paisallno, sallekho, ptukmo, gantumano, ariyasaccna dassana, eta buddhna ssana,
avishro, cirappavsintidsu nicca. Kvacti ki, eva+maya, ki+maha, eta
magala+muttama.
Kata iti, abhinandu iti, uttatta iva, cakka iva, kaliiva, hala idni, ki idni, tva asi,
ida api, uttari api, dtu api, sadisa eva it+dha
40. Parasarassa
Niggahtamh parasarassa lopo hoti v kvaci. Katanti, abhinandunti, uttattava, cakkava,
kaliva, haladni, kidni, tvasi, idampi, uttarimpi, dtumpi, sadisava. Vti ki, kataiti,
kimiti, dtumapi, sadisa eva.
Puppha ass uppajjati, eva assa te sav it+dha parassaralope
53. Sayogdilopo
Abyavahitna dvinna byajanna ekatra hiti sayogo, tasmi sayoge yo
dibhtvayavo, tassa v kvaci lopo hottidibyajanassa lopo. Pupphas uppajjati, evasa te
sav. Tia sayogna visaye agygra, vutyassa iti hoti.
Ta karoti, ta khaa, sa gato, ta ghata, dhamma care, ta channa, ta jta, ta

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 10 sur 128

jhna, ta a, ta hna, ta ahati, ta tanoti, ta thira, ta dna, ta dhana,


ta niccuta, ta patto, ta phala, tesa bodho, sa bhto, ta mitta, ki kato, dtu gato
it+dha
41. Vagge vagganto
Niggahtassa kho vagge vagganto v hotti nimittnussarna paccsaty tabbaggapacamo
hoti. Paccsatti nma hnato sannat guato v, guatoti vaasadiguato. Niggahtassa
anusaryatti pacch katv saryatti anussarotipi vuccati. Takaroti=ta karoti, eva takhaa,
sagato, taghata. Dhammacare, tachanna, tajta, tajhna, taa. Tahna,
taahati. Tantanoti, tanthira, tandna, tandhana, tanniccuta, tampatto, tamphala,
tesammodho, sambhto, tammitta. Kikato, dtugato, tahakaro, raajaho, sahito, jutindharo,
sammatotidsu nicca.
nantarika ya+mhu, ya yadeva, paccatta eva, ta hiit+dha
42. Yevahisu o
Ya+eva+hisaddesu niggahtassa v o hoti. Vaggalasehi teti yassa akro.
nantarikaa+mhu=nantarika ya+mhu, yaadeva=yayadeva, assa dvitte paccattaeva,
paccatta eva, tahi, tahi. Abyabhicrin byabhicr niyamyateti y evasaddasahacariy
ya iti sabbdiyasaddasseva gahaa.
Sayogo, sayojana, sayato, saycikya it+dha
43. Ye sassa
Sasaddassa ya niggahta, tassa v o hoti yakre. Saogo=sayogo, eva sayojana,
saato, sacikya. Idha yakramattova gayhate. Sassti ki, eta yojana, ta yna, ta
saraa yanti.
Ta eva, ta aha brmi, ya hu, dhana eva, ki eta, ninditu arahati, ta ida, ya
anicca, ta anatt, eta avoca, eta eva it+dha
44. Mayad sare
Niggahtassa ma ya d honti v sare kvaci. Tameva ta eva, tamaha brmi=ta aha brmi,
yamhu, dhanameva, kimeta, ninditumarahati. Tayida. Yadanicca, tadanatt, etadavoca,
etadeva. Mayadti yogavibhg buddhama saraama iccdi bhavati.
47. Tadamindni
Tadamindni nippajjanti. Ya+dalakkhaika, ta niptanti y lakkhaantarena avihit
desa+lop+gama+vipalls, sabbattha iminva dahabb. Idaca paresa pisodardimiva
dahabba. Phusita=jalabindu, phusita+mudara+massa pisodara. Issa akre ta
imin=tadamin, saki gm=sakadgm, dhassa dakre eka idha aha=eka+mid+ha,
vidhassa viddeso savidhya avahro=savidvahro, vrisaddassa vakre, hassa lakre ca kate
vrivhako=valhako, jvanassa jdeso, jvanassa muto=jmto. Chavassa sudese, sayanassa
sndese ca kate chavassa sayana=susna. Uddhassa ududese, khassa khaladese ca saramh
dveti dvittdimhi ca kate uddha kha assa udukkhala. Pisitassa pidese, asassa scdese ca
kate pisitso=pisco.
Mahsaddassa maydese, ravatissa rdese ca kate mahiya ravatti mayro. Eva+maepi
payogato+nugantabb. Ettha ca

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 11 sur 128

Vagamo vaavipariyyo,
Dve c+pare vaavikra+ns;
Dhtussa atthtisayena yogo,
Ta+duccate pacavidha niruttati.
Yath dvre niyutto=dovrikoti okagamo. Hisasaddassa shoti vipallso. Nijako=niyakoti
vikro. Mehanassa khassa ml mekhalti vaalopo, ha+na+makrna lopo. Mayroti atthe
ravatissa atissayayogoti.
Yathariva tathariveti niptva. Jaraggav vicintesu, vara+mhka bhusmiveti ettha
ivasaddo evakrattho. Niggahtasandhi.
Sandhissarna paisedhasandhi,
Atho byajana+sarabyajanna;
Sandhi ca+tho niggahtassa sandhi,
Bhavanti sandhi pana pacadh ve.
Iti payogasiddhiya sandhikao pahamo.

2. Nmakaa
Atha nmni vuccante. Ta atthbhimukha namanato, attan ca+tthassa nmanato nma,
dabbbhidhna. Ta duvidha salig+ligato, anvattharuhito ca, tividha
pumi+tthi+napusakaligato, rukkho, lat, vananti. Catubbidha
smaa+gua+kriy+yadicchnmato, rukkho, nlo, pcako, sirivahoti. Ahavidha
avai+vau+vao+kra+niggahtantapakatibhedato, ettha kisaddo niggahtanto. Paccay
pahama karyatti pakati, saddo, dhtu ca.
Tattha saligesu tva akrantato pullig sugatasadd satta vibhattiyo par yojyante. Sugataiti
hite
1. Dve dve+knekesu nmasm siyo ayo n hi sa na sm hi sa na smi su
Etesa dve dve honti eknekatthesu vattamnato nmasm yathkkama. Yato ime satta duk
honti, atthavanta+madhtuka+mapaccaya pipadika kitaka+taddhita+sams ceti vuttatt ta
nma pipadika nma. Keci sakattha+dabba+liga+sakhy+kammdipacaka pipadikanti
vadanti. Tene+ta vuccati
Sakattha+dabba+ligni, saddattha+mabravu pare;
Sakhy+kammdiknantu, vibhatti vcak mat.
Sakattha+dabba+ligni, sakhy+kammdipacaka;
Saddattha+mabravu keci, vibhatti pana jotakti ca.
Tato ekamhi vattabbe ekavacana bahumhi vattabbe bahuvacanacti aniyamena pasage
nmasmti adhikro.
37. Paham+tthamatte
Nmass+bhidheyyamatte pahamvibhatti hotti vatticchvas
pahamye+kavacanabahuvacanni. Si yoiti paham. Sissi+krass+nubandhatt appayogo.
Payojana ki+masisti saketo, tath avacanass+krassa. Ettha tathti vuttasstideso
aadyadhammna+maatthappana+matideso. Ekamhi vattabbe pahamekavacana si.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 12 sur 128

Atoti vattate, atoti nmavisesanatt vidhibbisesanantassti paribhsato akrantato nmasm


vidhi.
109. Sisso
Akrantato nmasm sissa o hoti. Pubbasaralope sugato tihati. Bahumhi vattabbe
bahuvacana yo. Eva uparipi yojetabba.
41. Ato yona e
Akrantato nmasm pahamdutiyyona e honti yathkkama. akrnubandhatt
nubandh+nekava sabbassti sabbdeso. Sugat tihanti.
Paham+tthamatteti vattate.
38. mantae
mantadhike atthamatte pahamvibhatti hotti ekasmi ekavacana si.
112. Go sy+lapane
lapane si gasao hoti.
Lopoti vattate.
117. Gasna
Nmasm ga+sna lopo hoti. Bho sugata cira tiha.
Geti vattate.
59. Ayuna v dgho
Aiuiccetesa v dgho hoti ge pare tilige+ti dghe bho sugata sugat cira tiha. Sakkate
sugatti dgha drlapaneyevi+cchanti, samplapanepi dassanato ta na gahetabba. Bahuvacane
yossa , sugat cira tihatha.
2. Kamme dutiy
Tasmi kammakrake dutiyvibhatti hoti. Ayoiti dutiy. Ettha dutiytatiydibhvo
vibhattisutte siyo iti pahamvibhatydni+mupdya vuccati, ta ta updya paattatt.
Dutiyekavacana a, akrass+payogo. Sugata passa. Dutiybahuvacana yo, tassa e, sugate
passa.
19. Kattukaraesu tatiy
Tasmi kattari karae ca krake tatiyvibhatti hoti. N+hiiti tatiyvibhatti. Tatiyekavacana
n.
Nssti vattate.
108. Ate+na
Akrantato nmasm parassa nvacanassa endeso hoti nicca. Sugatena kata.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 13 sur 128

98. Suhisva+sse
Akrantassa suhisve+hoti. Sugatehi.
Veti vattate.
95. Smhismina mhbhimhi
Nmasm paresa smhismina mhbhimhi honti yathkkamati hissa bhidese sugatebhi.
Karae sugatena loko pua karoti, sugatehi sugatehi v.
24. Catutth sampadne
Tasmi sampadnakrake catutth siy. Sa+naiti catutth. Catutthe+kavacana sa.
Vibhattisutte ssa+nati dghaphena sugatassti siddhepi jhal sassa no tydikriyasuttesu
ssassti akkharagravat hotti lghavattha+mida+mraddha
51. Sua sassa
Nmasm parassa sassa sugamo hoti. Sa ca chahiyti vattamne
1,20. knu bandh+dyant
Chahniddihassa nubandha+knubandh dyanthontti dyavayavo. Ukro uccraattho,
akro asmi sutte saketattho. Sugatassa dna deti.
1,58. Bahulatya+dhikro
Bahuldhikra kappadumamiva maanti saddik. Taca
Kvaci pavattya+pavatti, kvaca+a kvaci v kvaci;
Siy bahulasaddena, vidhi sabbo yathgamati
Catubbidha bahula samikkhanti.
Ato vtveva,
44. Sassya catutthiy
Akrantato parassa catutthiy sassa yo hoti v bahula. Sugatya. Yebhuyyena
tdattheyev+ya+myo dissatti ito para no+dharyate. Catutthbahuvacana na,
Dghoti vattate.
89. Sunahisu
Nmassa dgho hoti sunahisu. Sugatna.
29. Pacamya+vadhism
Etasm avadhikrak pacamvibhatti hoti. Sm+hiiti pacam. Pacamyekavacana sm,
Ato e veti ca vattate.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 14 sur 128

43. Sm+smina
Akrantato nmasm paresa sm+smina +e honti v yathkkama. Sugat apehi
sugatamh sugatasm v. Pacambahuvacanahi, sugatebhi sugatehi.
39. Chah sambandhe
Krakehi ao sambandho, tatra chahvibhatti hoti. Sa+naiti chah, chahekavacana sa,
sugatassa vihro, chahbahuvacana na, sugatna.
14. Sattamy+dhre
dhrakrake sattamvibhatti hoti. Smi+suiti sattam. Sattamyekavacana smi, sugate
patihita sugatamhi sugatasmi v. Sattambahuvacana su, su+hisva+sseti e, sugatesu.
Sugato, sugat. Bho sugata, bho sugat, bhavanto sugat. Sugata, sugate. Sugatena, sugatebhi,
sugatehi. Karae sugatena, sugatebhi, sugatehi. Sugatassa, sugatya, sugatna. Sugat, sugatamh,
sugatasm, sugatebhi, sugatehi. Sugatassa, sugatna. Sugate, sugatamhi, sugatasmi, sugatesu.
Sugato sugato. Sugata namati. Sugatena kato. Sugatena jito. Sugatassa dade. Sugat vigato.
Sugatassa suto. Sugate ramate. Eva
Sr+sura+naro+raga+nga+yakkh,
Gandhabba+kinnara+manussa+pisca+pet;
Mtaga+jagama+turaga+varha+sh,
Byaggha+ccha+kacchapa+taraccha+miga+ssa+so.
loka+loka+nilay+nila+cga+yog,
Vyma+gma+nigam+gama+dhamma+km;
Sagho+gha+ghosa+paigh+sava+kodha+lobh,
Srambha+thambha+mada+mna+pamda+makkh.
Punnga+pga+panas+sana+campaka+mbaHintla+tla+vakula+jjuna+kisuk ca;
Mandra+kunda+pucimanda+karaja+rukkh,
eyy mayra+sakua+aja+koca+has.
Sugatasaddova, yato sabbo saddo, na saddatlitatthova, atha kho sayogdivasenapi attha
vadanti. Tene+ta vuccati
Sayog vippayog ca, shacariy+virodhato;
Atth pakara lig, saddantarasampato.
Smatthyo+citra+desehi, kla+byatt+nurpato;
Upacra+kkubheda, sambandhehu+palakkha.
Vacan ca tadagatt, padhnatttidihi;
Sadda+tth pavibhajjante, na sadddeva kevalti.
Ettha sayogato tva, sakisor dhenu dyatti, kisoro assapotako, tasayogato vaav eva
patyate.
Vippayogato akisor nyatti tappaisedh vaav eva patyate.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 15 sur 128

Sahacaraato rma+lakkhaaiti ubhinna sahacaraena rmoti dsarathi eva rmo, na


abhidhno jmadaganydi. Lakkhaopi somitti eva, na tu yo koci lakkhao.
Virodhato rma+jjun iti bhaggavo sahassabhu ca aamaaviruddhti te eva patyante,
na dsarathi sabyasci ca.
Atthato sindhava+mnaya, pavismi raagaamiti raagaapaveso vhanavisesena
hotti atthato turagapatti, na tu lavaavisesa.
Pakaraato-bhojanavidhimhi upasakhariyamne sindhava+mnayeti, atra hi
saddantarass+bhvepi bhojanopakaraasamavya+mlokitabhvato lavae paipatti, tdiso hi
patthvoti.
Ligato devadatta pahama+mupavesaya samrdhitaguruti, atra samrdhitaguruttena
ligena tassa bhussacca+mavagamyate, na tu yo koci devaguo.
Sannidhnato ajjuno katavriyoti patyate, no akatavriyo ajjunoti.
Smatthiyato anudar kati udare asati ka eva natthti tass kisgiy majjhapadesoti
patyate.
Ocitrato rmasadiso+ya iti, atra hi rmo payuttadsarathismi bhiyyo sdhrao
paricayoti dsarathi eva patyate, na bhaggavarmo.
Desato pohap iti kismici dese pasasvacana. Kismici akkosavacana.
Klato paceti dakkhipathe katthaci pubbahe ygupke, syahe tu odanapke.
Byattito gmassa addha miti samabhge, napusakatt. Gmassa addhoti pumattena tu
asamabhge.
Anurpato narapati sdhu rakkhati gomaalamiti mahmaalaplana
rjino+nurpa+miti mahmaalaplaneva patti, na tu goytharakkhane.
Upacrato atasabhve tasabhvropana+mupacro, sa ca tadaho, taddhammo,
tasahacariyo, tasampoti catubbidho, tattha yathkkama mac ukkosanti, aggi mavo,
yahi pavesaya, gagya vajoti.
Kkuto-kkusaddo itthiya, sa ca vikra+soka+bhti+dhanirpesu dissati, vattu kyavikr
kathaci ta akatavapi kenaci aena ki tva ta aksi iti puho kopena bhamubhed aha
katav amhti katheti, tassa bhamubhedakriy akriypaia scayati.
Sambandha to mtari samm vattitabba, pitari sussyitabba iti, atra hi samtari
sapitarti sambandhisaddbhvepi s mt so pit ca assa puttassti patyate.
Upalakkhaato kkehi rakkhitabba dadhti kkasaddo sabbesa+mupaghtakna
smaa upalakkhetti sunakhdisabbehipi nivryate.
Vacanato driti drasaddo kalatte bahuvacananto, aattha aniyatavacano.
Tadagatt sajjita bhojanamiti vutte tapparikkhratt tadupakaraa sana, pti,
byajandna sampdanampi patyate.
Padhnabhvato niggacchati avaninthoti rao niggamanena tadupajvnampi

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 16 sur 128

niggamana viyati.
Vuttaca
Neyyantatthasuttesu, eyya saddatthamattaka;
Ne+ttha vattabbaatthena, sutta ntatthaka bhaveti.
Eva+maesampi akrantna pulligna saddna rpanayo kriy+bhisambandho ca.
Sugatasaddato yassa saddassa viseso atthi, ta vakkhma. Ito para chahiy catutthsamatt
pacambahuvacanassa ca tatiybahuvacanena samatt na t dassiyante.
Gumba si, ato sissti ca vattate.
110. Kvace+v.
Akrantato nmasm parassa sissa e hoti v kvaci. Gumbe gumbo, gumb. Bho gumba gumb,
bhavanto gumb iccdi sugatasama. Eva phussitagge phussitaggo, vattabbe vattabbo iccdi.
Sisso+krassa niccatt katthaci pakkhe ekratta+mida+mraddhanti sisso+krapakkhe eva bhavatti
a napusaketi a+mdesena ekrassa napusakavisaye bdhitatt bahula vidhn
napusakepi sukhe dukkheti kvaci hoteva.
Yossa eti ca vattate.
135. Ekaccdha+to
Akrantehi ekaccdhi yona e hoti. Ekacco, ekacce. Bho ekacca ekacc, ekacce. Ekacca,
ekacce. Eva esa+sa+pahamasaddna.
Kodho, kodh. Bho kodha kodh, kodh. Kodha, kodhe.
Nssa sti ca vattate.
107. Kodhdhi
Kodhdhi nssa s hoti v. Kodhas kodhena. Atthas atthena. Ye uttamatthni tayi
labhimhti atthasaddo napusakaligopi dissati.
Smino ti ca vattate.
175. Divdito
Divdhi nmehi smino i hoti nicca. Divi, eva bhuvi. Etthaimhi nicca vakrgamo rasso
ca. Ettha bhsaddo vadhsaddasama.
Veti vattate.
144. Mandhi smi+sa+n+smna si+so+o+s+s
Mandhi smi+mdna si+so+o+s+s honti v yathkkama. Mano, man. Bho mana man,
man. Mano, mana, mane. Manas manena, manehi manebhi. Manaso manassa, manna. Manas
man manamh manasm, manehi manebhi. Manasi manamhi manasmi, manesu.
Eva vaco payo tejo,
Tapo ceto tamo yaso.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 17 sur 128

Ayo vayo siro saro,


Uro+tye+te mandayo.
Rpasiddhiya aha+rahasadd mandsu pahit. Ahassa pditt rahoti niptatt rahasti
vibhatyantapairpakaniptatt idha na gahit.
Gacchanta si, sissa veti ca vattate. Parato bhiyyo nnuvattayissma, vuttiy eva
anuvattassa gamyamnatt.
148. Ntassa
Simhi ntapaccayassa a hoti v. Sutnumitesu sutasambandhova balavti y ntassti
sutatt ntasseva a, na tadantassa anumitassa saddassa. Eva+muparipi nta+ntna
desavidhnahnesu. Gasinati silopo. Gaccha gacchanto.
215. Nta+ntna nto yomhi pahame
Pahame yomhi nta+ntna savibhattna ntoiccdeso hoti v. Sa ca bahuldhikr pumeva,
gacchanto gacchant.
218. a++a ge
Ge pare nta+ntna savibhattna a++aiccdes nicca honti bahula. Bho gaccha
gacch gaccha, gacchanto gacchant.
92. Ntassa ca a va+se
Asesu ntapaccayassa a hoti v ntussa ca. Vavatthitavibhs+ya. Gaccha gacchanta,
gacchante.
217. To+t+ti+t sa+sm+smi nsu
Sa+sm+smi+nsu nta+ntna savibhattna to+t+ti+t honti v yathkkama. Gacchat
gacchantena, gacchantehi gacchantebhi. Gacchato gacchassa gacchantassa.
216. Ta namhi
Namhi nta+ntna savibhattna ta v hoti. Gacchata gacchantna. Gacchat
gacchant gacchantamh gacchantasm. Gacchati gacchante gacchantamhi gacchanthasmi,
cchentesu.
Eva maha cara tiha, dada bhuja sua paca;
Jaya jra vaca pya, sara kubba japa vaja.
Iccdayo.
Bhavanta si,
149. Bhto
Niyamasutta+mida. Bhdhtuto ntassa a hoti simhi nicca punabbidhn. Bhava.
146. Bhavato v bhontoga+yo+n+se

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 18 sur 128

Bhavantasaddassa bhontdeso v hoti ga+yo+n+se. Ntodeso, bhonto bhont bhavanto


bhavant. Ge pana bho bhonta bhont bhava bhav bhava, bhonto bhont bhavanto bhavant.
Bhontdesapakkhe a++ades bahuldhikr na honti. Bhava bhavanta, bhonte bhavante.
Bhot bhontena bhavat bhavantena, bhavantehi bhavantebhi. Bhoto bhontassa bhavato bhavassa
bhavantassa, bhavata bhavantna. Bhavat iccdi gacchantasama.
Bhoiti mantae nipto, kuto nu gacchatha bho tayo janti bahuvacanepi dassanato. Eva
bhanteti. Bhaddeti bhaddasaddantarena siddha. Bhaddantaiti dassa dvibhvena.
Sa santo, santo sant. Bho sa s sa, santo sant. Sa santa sayogdilopoti nassa lope
ya yahi rja bhajati, santa v yadi v asa, sante. Sat santena.
145. Sato saba bhe
Santasaddassa saba bhavati bhakre. Sabbhi santehi. Niccatt santebhti na hoti. Sato sassa
santassa iccdi gacchantasama.
150. Mahant+rahantna v
Simhi mahant+rahantna ntassa v hoti. Mah maha mahanto, mahanto mahant. Arah
araha, arahanto arahant iccdi gacchantasama.
Asma si,
154. Rjdyuvditv
Rjdhi yuvdhi ca parassa sissa hoti. Asm,
156. Yona+mno
Rjdhi yuvdhi ca yona+mno v hoti. Asmno asm. Bho asma asm, asmno asm.
155. V+mh+naa
Rjdna yuvdnaca naa hoti v amhi. Asmna asma, asmno asme.
80. Nsse+no
Kammdito nvacanassa eno v hoti. Asmena asman, asmehi asmebhi. Asmassa, asmna.
Asm asmamh asmasm iccdi.
79. Kammdito
Kammdito smino ni hoti v. Asmani asme asmamhi asmasmi, asmesu. Kamma camma
vesma bhasma brahma atta tuma ghamma muddhaiti kammdayo. Muddha gaivadhanva aima
laghimdayo asmasam. Rja brahma sakha atta tuma gaivadhanva asma aima laghimdayo
rjdayo.
Dhammo v+attheti gaasuttena rjdsu pahitatt daadhammo daadhammti v hoti.
Yuva s suv maghava puma vattahti yuvdayo. Rj, rjno rj. Bhorja rj, rjno rj.
Rjna rja, rjno rje.
123. Rjassi nmhi

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 19 sur 128

Sabbadattena rjinti phampati ida+mraddha. Rjassi v hoti nmhi. Rjin.


222. N+smsu ra
N+smsu rjassa savibhattissa ra hoti nicca. Anekavaatt sabbassa. Ra.
124. Su+na+his
Rjassa hoti v su+na+hisu. Chahiyantassti antassa hoti. Rjhi rjehi rjbhi rjebhi.
223. Rao+raassa+rjino se
Se rjassa savibhattissa ete des honti. Rao raassa rjino, rjna.
221. Rjassa raa
Namhi rjassa savibhattissa raa v hoti. Raa. Ra, rjhi rjehi rjbhi rjebhi.
224. Smimhi rae+rjini
Smimhi rjassa savibhattissa rae+rjini honti nicca. Rae rjini, rjsu rjesu.
225. Samse v
Iti gaasuttena rjassa n+sm+smisu ya vutta, ta v hoti. Ksira ksirjin
ksirjena, ksirjbhi ksirjebhi ksirjhi ksirjehi. Ksirao ksiraassa ksirjino
ksirjassa. Ksira ksirjasm. Ksirjna ksirjna. Ksirae ksirjini ksirje
ksirjamhi ksirjasmi, ksirjsu ksirjesu.
Addh, addhno addh. Bho addha addh, addhno addh. Addhna addha, addhno addhe.
192. Puma+kamma+thma+ddhna sa+smsu ca
Pumdna+mu hoti v sa+smsu nmhi ce+ti utte addhun, kammditt nsse+noti v eno,
addhena addhan, addhehi addhebhi. Se ukre ca
1,9. Iyuva jhal nmassa+nte
Nma pipadika, tassa ante vattamn ivauva jhalasa honti yathkkama. I ca u
ca iyu, iyu ca te va ceti iyuva, dvandante syamna pacceka+mabhisambandhiya teti
vuttatt vaasadda pacceka+mabhisambandhiya ivauvati vutta.
81. Jhal sassa no
Jhalato sassa no v hoti. Addhuno addhussa addhassa, addhna.
82. N smssa
Jhalato smssa n hoti v, addhun addhumh addhusm addh addhamh addhasm.
Kammditoti smino ni, addhani addhe addhamhi addhasmi, addhesu. Addhasaddo
ce+tthakla+ddhnavci, na bhgavc.
Att, attno iccdi yva dutiy rjva, kammditt ene attena attan.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 20 sur 128

195. Su+hisu naka


Atta+tumna su+hisu nakgamo hoti. aknubandh+dyantti paribhsato kakro
antvayavattho, attanehi atthehi attanebhi attebhi.
194. No+tttum
Atta+tumehi sassa no v hoti. Attano attassa, attna.
196. Smssa n brahm ca
Brahm atta+tumehi ca parassa smssa n hoti nicca. Attan. Smimhi kammditt ni, attani
atte attamhi attasmi, attanesu attesu. tum attva.
Brahm, brahmno brahm, brahmassu vti sutte brahmassti yogavibhg nomhi
brahmassa u, parassaralope brahmunotipi sijjhati. Ayaca brahmasayutte dissati. Brahm ge60. Gha+brahmdite
katigao+ya, katti jti, jtipadhnagaotya+ttho. Ghasaato brahma+kattu+isi+sakhdhi
ca gasse+v hoti. Bho brahme brahm, brahmno brahm. Brahmna brahma, brahmno brahme.
191. Nmhi
Brahmassu hoti nmhi nicca. Brahmun, brahmehi brahmebhi.
190. Brahmassu v
Brahmassu v hoti sa+nasu. Jhal sassa noti no. Brahmuno brahmussa brahmassa,
brahmna brahmna. Smssa n brahm ceti smssa n, ukre brahmun. Ambvdhiti
smino ni, imassa katigaatt brahmassa kammdittepi ettha vutt. Brahmani brahme brahmamhi
brahmasmi, brahmesu.
Sakh, rjditt .
2,157. yo no ca sakh
Sakhato yona+myo no honti v no ca. Sakhyo sakhno.
159. No+n+sesvi
Sakhassa i hoti nicca no+n+sesu. Sakhino.
161. Yo+sva+hisu c+raa
Sakhassa v raa hoti yo+sva+hisu sm+nasuca.
171. raasm
ravdesato paresa yona o hoti. Sakhro sakh. Ge tu gha+brahmditeti e, sakhe sakha
sakh. Bahuvacana paham viya. Amhi v+mh+naati naa, sakhna sakhra sakha,
sakhyo sakhno sakhino.
172. o e v

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 21 sur 128

ravdesamh yona o e v honti yathkkamati e. Aattha raasmti o. Sakhre


sakhro sakhe. oggahaa lghavattha. Sakhin, sakhrehi sakhehi. Jhal sassa noti jhato
sassa no, sakhino sakhissa, sakhrna.
160. Sm+nasu v
Sakhassa v i hoti sm+nasu. Sakhna sakhna.
171. n+smna
ravdesamh n+smna hoti nicca. Sakhr, bahuldhikr sakhrasm. N smssti
n, sakhin sakhism sakh sakhamh sakhasm.
158. e smino
Sakhato smino e hoti nicca. Sakhe, sakhresu sakhesu. Sakhi sakhti itthiyayeva payogo
dissati, tasm naddito ti vmhi lapanatt v rasso.
Yuvditt , yuv.
181. Yona no+ne v
Yuvdhi yona no+ne v honti yathkkama. Yona+mnoti nomhi siddhepi dutiyassa
neti ganthagravo hotti yathkkamapati lghavattha noggahaa.
179. No+n+nesv
No+n+nesu yuvdna+m hoti. Yuvno yuv. Bho yuva yuv, yuvno yuv. Yuvna yuva,
yuvno yuvne yuve. Yuvn.
178. Yuvdna su+hisv+naa
Su+hisu yuvdna+mnaa hoti. Yuvnehi yuvnebhi.
193. Yuv sassi+no
Yuv sassa v ino hoti. Yuvino yuvassa, yuvna.
180. Sm+smina n+ne
Yuvdahi sm+smina n+ne nicca honti yathkkama. Yuvn, yuvnehi yuvnebhi.
Yuvne, yuvnesu. Maghava+puma+vattahasadd yuvasaddasam. Aya viseso
187. Gassa
Pumasaddato gassa a v hoti. Puma puma pum, pumno pum. Pumna puma, pumno
pumne pume.
185. Nmhi
Pumass hoti nmhi. Pumn. Lakkhaikapaipadottesu paipadottasseva gahaa, na
lakkhaikassti y paipadottanvibhatti eva gayhati, na nsmssa, katalakkhaikatt. Paipadanti
ca nmhti nvibhattiy paipadabhto anukaraasaddo. Na lakkhaiko n.
Puma+kamma+thma+ddhna v sa+smsu ceti v utte pumun pumena. Pumuno pumussa

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 22 sur 128

pumassa. Pumun pum.


184. Pumti
Smino ne v hoti. Pumne pume pumamhi pumasmi.
186. Sumh ca
Pumassa sumhi pumdna ya nicca vutta, ta v hotti naa v hoti ca. Pumnesu
pumsu pumesu. Vattah, vattahno vattah iccdi yuvasaddasama.
189. Vattah sa+nana no+nna
Vattah sanana nonna nicca honti yathkkama. Vattahno vattahnna.
Akranta.
S si,
64. Ekavacana+yosva+ghona
Gho ca o ca gho, na gho agho. Aghonati ghappaisedhe akate ssa+mdsu paresu ghassa
vikappena rasso, ekavacandsu yosu ca paresu ghassa niccena rassoti
viruddhatthagahaanivattanattho ghapaisedho. Oggahaa+muttarattha. Ekavacane yosu ca
gha+okrantavajjitna nmna rasso hoti tiligeti rasse sampatte
66. Sismi n+napusakassati
Anapusakassa rasso na hotti simhi tu na rasso. S. Pajjunnova lakkhaapavutti jalepi
vassati, thalepi vassatti y yuvditt sissa . Yosu rasse yona no+ne vti yossa no. No
nnesvti , sno. Nottbhvapakkhe yona+mnoti vdhikrassa vavatthitavibhsatt
nicca+mno, tasm no+neabhvapakkhe s, seti rpapasago na hoti. Sno. Tath nettbhvapakkhe.
188. Sssa+se c+naa
Ssaddassa naa hoti a+se ge ca nicca. Bho sna sn, sno. Sna, sne sno. Sn,
snehi snebhi. Snassa, sna. Sn, snehi snebhi. Sne, snesu.
Suv yuvva. Ekavacanayosva+ghonati rassatta viseso. Ge tu
130. Ge v
Aghona ge v rasso hoti tilige. Bho suva suv.
kranta.
Muni silopo. Jhe kate
93. Yosu jhissa pume
Jhasaassa issa yosu v a hoti pullige. Munayo, jhaggahaa ki, ikrantasamudyassa m
siy. Iggahaa ki, krassa vti. Atoti smaaniddes lakkhaikaakrato yona e sampattpi
avidhnasmatthiy na honti. Smatthiyaca aath anupapatti.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 23 sur 128

114. Lopo
Jhalato yona lopo hotti yolope
88. Yolopa+nisu dgho
Yona lopenisu ca dgho hoti. Muni. Munayoti ettha yolopo kimattha na hoti, akkena
jhattassa nsitatt. Kinti pahama na hoti, antaragatt jhattassa. Bho muni mun, munayo mun.
Muni, munayo mun. Munin, munhi munbhi. Yolopanisu vmantuvantna miccdipak
ikrukrna sunahisu dghass+niccatt munihi munina munisu itipi hoti. Jhal sassa noti
no, munino munissa, munna. Nsmssti n, munin munimh munism. Munimhi munismi,
munsu. Ito kvaci sassa nubandho (gaasutta)ti brahmdsu ph yo ca sisso mahmuneti
ettha gha+brahmditeti sassa ea.
Eva
Joti pi gahi muhi, kucchi vatthi sli vhi;
Bydhi odhi bodhi sandhi, rsi kesi sti dpi.
Isi gini mai dhani, giri ravi kavi kapi;
Asi masi nidhi vidhi, ahi kimi pati hari.
Ari timi kali bali, jaladhi ca gahapati;
Uramiti varamati, nirupadhi adhipati;
Ajali srathi atithi, samdhi udadhippabhutayo.
Aggi+isna aya viseso
147. Siss+ggito ni
Aggism sissa ni hoti v. Aggini aggi, aggayo iccdi munisaddasama.
133. e sissi+sism
Isism sissa e v hoti. Ise isi. Gha+brahmditeti gassa e v, bho ise isi, isayo is. Isi.
134. Dutiyassa yossa
Dutiy yossti avatv dutiyassa yossti visu karaa
ekayoganiddihna+mapye+kadeso+nuvattate, na tve+kavibhattiyuttnati y dutiyyossti
nnuvattiya yossti smaena anuvuttiya ekaccdito paham yosspi evidhnattha. Isism
parassa dutiy yossa e v hoti. Ise isayo is, sesa munisama.
di, dayo iccdi, smimhi
55. Ratydhi o smino
Ratydhi smino o v hoti. do dimhi dismi, dsu.
Samse ikrantato yo+smisu viseso.
182. Ito+atthe pume
Aatthe vattamnato ikrantato nmasm yona no+ne v honti yathkkama pullige.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 24 sur 128

Ariyavuttino ariyavuttayo ariyavutt. Bho ariyavutti ariyavutt, ariyavuttino ariyavuttayo


ariyavutt. Ariyavutti, ariyavuttino ariyavuttayo ariyavutt. Ariyavuttin iccdi tu
munisaddasama.
183. Ne smino kvaci
Aatthe ikrantato nmasm smino ne v hoti kvaci. Ariyavuttine ariyavuttimhi
ariyavuttismi, ariyavuttsu. Eva tomarakusapino sramatino iccdi. Kvaciggaha na
sabbattha nedeso.
Ikranta.
Da, silopo. Ekavacane ccdin rasse sampatte anapusakatt
sismin+napusakassti nisedho. Yomhi ekavacane ca sabbattha rasso.
75. Yona no+ne pume
Jhasaito yona no+ne v honti yathkkama pullige. Daino.
115. Jantuhetvghapehi v
Jantu+hethi krantehi gha+pasaehi ca paresa yona v lopo hoti. Yolopanisu dghoti
dghe da daiyo. Ge tu ge vti v rasso. Bho dai da, daino da daiyo.
74. Na jhto
Jhasato avacanassa na v hoti. Daina dai, daine.
76. No
Jhto yona no v hoti pullige. Daino da daiyo. Dain, dahi dabhi. Jhal
sassa noti nomhi kate daino daissa, dana. N smssti smssa n, dain daimh
daism.
77. Smino ni
Jhto smivacanassa ni hoti v. Daini daismi, dasu, bahuldhikr smimhi
gma+senn+sudhpabhutna nidesbhvo ca viseso. Eva
Dhamm sagh hatth, cakk pakkh dh rah;
Chatt ml camm yog, bhg bhog km sm.
Dhaj ga sas kuh, ja yn sukh sikh;
Dant mant kar cg, kusal musal bal; (Vc, r)
Ppakr sattught, mlyakr dghajv;
Dhammavd shand, bhmisy sghayy.
kranta.
Bhikkhu, silopo. Lasaya
83. L yona vo pume

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 25 sur 128

Lato yona vo hoti v pullige.


94. Ve+vosu lussa
Lasaassa ussa ve+vosu a hoti. Ettha pumlapane vevo tya+tra vossa sahacaritay
anissitatt jtivasena l yona tydo vo ca gayhati. Bhikkhavo. Aatra lopoti yolopo.
Yolopanisu dghoti dghe bhikkh. Bho bhikkhu bhikkh.
96. Pum+lapane vevo
Lasaato uto yoss+lapane ve+vo honti v pullige. Bhikkhave bhikkhavo bhikkh.
Bhikkhu, bhikkhavo bhikkh. Bhikkhun, bhikkhhi bhikkhbhi. Jhal sassa noti lato sassa no
v, bhikkhuno bhikkhussa, bhikkhna. N smssti lato v smssa n, bhikkhun bhikkhumh
bhikkhusm. Bhikkhumhi bhikkhusmi. Eva
Setu ketu rhu bhu, saku ucchu veu maccu. (Pagu, r) sindhu bandhu neru meru, sattu
kru hetu jantu. Ruru pau iccdayo.
Jantu+hetna yosva+ya bhedo. Jantu+hetv+gha+pehi vti yolope
84. Jantvdito no ca
Jantvdito yona no hoti vo ca pullige. Jantuno jantavo jantuyo. Bho jantu jant, jantuno,
pumlapane vevoti ve+vo, jantave jantavo jantuyo. Jantu, jant jantuno jantavo jantuyo. Sesa
bhikkhusama.
Hetu, het hetavo. Yomhi v kvacti lasaassa ussa v deso, hetayo. Yomhi antaragatt
pahama dese kate pacch yolopbhvo, tath hi
antaraga+bhiragavidhnesva+ntaragavidhiyeva balav. Ettha ca pakatinissita+mantaraga,
paccayanissita bhiraga. Hetuyo. Bho hetu, het hetave hetavo hetayo hetuyo. Sesa
pubbasama.
Bahuto namhi
48. Bahukatinna
Namhi bahuno katissa ca nuka hoti tilige. Bahunna. Sesa bhikkhusama.
Vattu si,
57. Ltu+pitdna+m simhi
Ltupaccayantna pitu+mtu+bhtu+dhtu+duhitu+jmtu+nattu+hotu+potnac hoti simhi.
Vatt. Kattari ltu+akti vihitaltupaccayassa gaha yato dhtuto hi so vihito, paccayaggahae
yasm so vihito, taddino tadantassa ca gahaati y tadavinbhvato tadantadhtunopi
gahaati ltupaccayantnati vutta.
162. Ltu+pitdna+ma se
Ltupaccayantna pitdnac+raa hoti sato+atra. raasmti o, vattro.
58. Ge a ca
Geltu+pitdna a hoti ca. Bho vatta vatt, vattro. Vattra, vattre vattro. Nvacanassa

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 26 sur 128

nsmnati , vattr.
166. Su+hisv+raa
Su+hisu ltu+pitdna+mraa v hoti. Vattrehi vattrebhi vatthi vattbhi.
165. Salopo
Ltu+pitdhi sassa lopo v hoti. Vattu vattuno vattussa.
163. Namhi v
Namhi ltu+pitdna+mraa v hoti. Vattrna.
164.
Namhi ltu+pitdna+m v hoti. Vattna vattna. Smssa , vattr.
174. i smino
rav+desamh smino i hoti.
176. Rass+raa
Smimhi ro rasso hoti. Vattari, vattresu vattsu vattusu. Eva
Eva bhattu kattu netu, sotu tu jetu chettu;
Bhettu dtu dhtu boddhu, vipetdayopi ca.
Satthusaddassa pana nmhi bahuldhikr ltu+pitdna+maseti v ravdese satthr
satthun. Sesa vattusama.
Simhi , pit. Ltu+pitdna+maseti ravdese
177. Pitdna+manatvdna
Natvdivajjitna pitdna+mro rasso hoti sabbsu vibhattsu. Ltu+pitdna+mase
su+hisv+raa namhi vti ettha vuttavibhattsu paresu raa hotti t vibhattiyo paicca
sabbsti vutta. Pitaro. Bho pita pit, pitaro. Pitara, pitare pitaro. Pitar, pitarehi pitarebhi pithi
pitbhi. Pitu pituno pitussa, pitarna pitna. Pitunnati namhi dghe rassa+dvittnti
vutta. Snuvutta suttati y bahukatinnati ettha nuka-iti yogavibhgenapi sijjhati
ettha anuvattitanamhi. Pacamchah tatiycatutthsama. Pitari, pitaresu ptsu, rassbhvo.
Natt, nattro. Bho natta natt, nattro iccdi vattusama.
Guavantu si,
151. Ntussa
Simhi ntussa hoti. Guav. Yomhi ntantna nto yomhi pahameti savibhattissa ntussa
nto hoti. Ettha ca ntu vantu+mant+vantu+tavantusambandhti paribhsato ntu ca
vantvdisambandhyeva gayhate, na jantu tantdna. Guavanto. Aatra
91. Yvdo ntussa

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 27 sur 128

Yodsu ntussa a hoti. Guavantaiti akrant +edes honti, guavant. aa geti


dayo, bho guava guav guava, guavanto guavant. Ntassa ca a va+seti asesu ntassa
o v, guava guavanta, guavante. To+t+ti+t sa+sm+smi+nsti tdayo honti,
guavat guavantena, guavantehi guavantebhi. Lakkhaikapaipadottesu paipadottasseva
gahaa, na lakkhaikassti y na lakkhaikassti vuttabyattipakkha+manapekkhitv
atoti rasskrajtiy pekkhitatt guavantenti aten tya+nena sijjhati. Jti=smaa,
byatti=viseso. Guavato guavassa guavantassa, ta namhiti namh ta v, guavata
guavantna. Guavat guavant guavantamh guavantasm. Guavati guavante
guavantamhi guavantasmi, guavantesu. Ntassa ca a vti yogavibhg yosu ca ntussa v
dese kate yossa , cakkhum andhit honti, vaggumudtriy bhikkhu vaav iccd honti.
Eva gaav kulav phalav yasav dhanav sutav bhagav himav balav slav paav
iccd.
153. Himavato v o
Himavato simhi ntussa o v hoti, himavanto himav. Sesa purimasama.
yasmantusaddo kammavcya kvaci bahuldhikr dvivacanena yasmant, tia vacanena
yasmantoti dissati.
Eva satim dhitim gatim mutim matim jutim sirim hirim thutim ratim yatim
sucim kalim balim kasim rucim buddhim cakkhum bandhum hetum setum ketum
rhum bhum khum vijjum iccdayo.
Ukranta.
Vessabh silopo. Te ca rassbhvova viseso. Ekavacanayosva+ghonati rasse l yona
vo pumeti vo, vessabhuvo, vevosu lussti vuttatt na deso, lopoti yolope vessabh. Ge
vti v rasse bho vessabhu vessabh, vessabhuvo vessabh. Vessabhu, vessabhuvo vessabh.
Vessabhun iccdi bhikkhusama. Eva sayambh parbhibh abhibhdayo.
Gotrabh+sahabhsaddehi pana yona jantvdito no vti no, vo v, gotrabhuno gotrabhuvo
gotrabh. Sahabhuno sahabhuvo sahabh, sesa vessabhsama.
85. Kto
Kpaccayantato yona no v hoti pullige. Sabbauno. Aatra l yona vo pumeti na
vo, ktoti jantvdhi puthakkara. Yolope sabba. Bho sabbau sabba, sabbauno
sabba iccdi.
Eva magga dhamma attha kla ratta matta kata katha vi vid
iccdayo. Ettha vid k vito to kammti tsu suttesu kpaccayassa gahitatt vedagdayo
rpaccayant na gahit.
kranta.
Go, si, silopo. Go.
67. Goss+ga+si+hi+nasu gva+gav
Ga+si+hi+navajjitsu vibhattsu gosaddassa gva+gav honti nicca.
170. Ubha+gohi o

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 28 sur 128

Ubha+gohi yona o hoti. Gvo gavo. Bho go, gvo gavo.


72. Gvu+mhi
Avacane gossa gvu v hoti. Gvu gva gava, gvo gavo.
71. Nss
Goto nssa hoti v. Ekavaatt na sabbdeso. Pacamiya parasseti vattante dissti
nssa hoti, paralopo, gv gvena gav gavena, gohi gobhi.
69. Gava sena
Gossa se v gava hoti saha sena. Gava gvassa gavassa. Kaccyane gava ce
taramnnati pi paicca namhi bahuvacanameva sdhita, idha gavava sigino
sagati dassanato ekavacanaca.
70. Gunnaca nan
Navacanena saha gossa gunna hoti gavaca v. Gunna gava gona. Gv gvamh
gvasm gav gavamh gavasm. Gve gvamhi gvasmi gave gavamhi gavasmi.
68. Sumhi v
Sumhi gossa gva+gav honti v. Gvesu gavesu gosu. Gossa godeso na kato, saddantaratt.
Goasaddo hi sattasu vibhattsu dissatti.
Usu+bhmi+pasu+rasi-dis+vc+mbu+cakkhusu;
Dasasva+tthesu go vutto, lagge ca vajire iti.
Okranta.
Iti pulliga.
Ka, silopo.
1,11. Gh
Itthiya vattamnassa nmassa+nte vattamno kro ghasao hoti. Jantu+hetv+gha+pehi
vti yolopo v. Ka kayo. Gha+brahmditeti gassa e v, kae ka, yomhi ka
kayo. Gho ssa+ss ya+tisti amhi rasso. Kaa, ka kayo.
45. Gha+pate+kasmi ndna ya+y
Ghapato smivibhattipariyantna ekatte ndna ya+y honti yathkkama. Kaya,
kabhi kahi. Kaya, kana.
103. Ya
Ghapato smino ya v hoti. Kaya kaya. Gha+ pate+kasmi ndna ya+y
yati ca imesa apavddna visaye mhissa ussaggatt pavatti natthti smino bahuldhikr
sm+hi+sminna miccdin mhikate dasasahassimhi dhtumhti sijjhati. Kasu. Eva
Saddh medh pa vijj, cint mant tah v;

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 29 sur 128

Icch mucch ej my, mett matt sikkh bhikkh.


Jagh gv jvh vc, chy s gag nv;
Gth sen lekh sl, ml vel pj khi.
Pips vedan sa, cetan tasin paj;
Devat vaak godh, balk paris sabh.
k sephlik lak, salk vluk sikh;
Viskh visikh skh, vc vajh ja gha.
Jeh so vita ca, karu vanit lat;
Kath nidd sudh rdh, vsan sisap pap.
Pabh sm kham chy, khattiy sakkhar sur;
Dol tul sil lil, lle+l mekhal kal.
Vaav+lambus ms, majus sulas dis;
Ns juh guh h, lasik vasudhdayo.
Na+mmdhti amm+ann+ambhi gassa ekr+bhve
62. Rasso v
Ammdna ge rasso v hoti. Amma amm iccdi. Sesa kava. Eva ann amb.
Sabhparishi smino ti sabhparisyti ti v hoti. Ghossa mdin rasse sabhati sabhya
sabhya. Parisati parisya parisya.
kranta.
Mati, yomhi
1,10. Pi+tthiya
Itthiya vattamnassa nmassa+nte vattamn ivau+va pasa honti.
116. Ye passi+vaassa
Pasaassa ivaassa lopo hoti v yakre. Paro kvacti anuvattitakvaciggaha ye pare cakra+pubbarp- ni na honti. Matyo. Aatra jantvdin yolopo, dgho, mat matiyo. Bho mati
mat, matyo mat matiyo. Mati, matyo mat matiyo. Matiy, mathi matbhi. Maty matiy,
matna. Smino ya, matya matiya maty matiy, matsu. Eva
Patti yutti vutti kitti, mutti titti khanti kanti;
Santi tanti siddhi suddhi, iddhi vuddhi buddhi bodhi.
Bhmi jti pti suti, nandi sandhi soi koi;
Dihi vuhi tuhi yahi, pi i ni kei.
Sati muti gati cuti, dhiti yuvati vikati;
Rati ruci rasmi asani, vasani osadhi aguli;
Dhli dudrabhi doi, aavi chavi iccdi.
55. Ratydhi o smino

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 30 sur 128

Ratydhi smino o v hoti. Ratto ratya rattiya raty rattiy, rattsu. Sesa matisama.
Ikranta.
Ds, silopo. Ekavacaneccdin rasso. Ye passi+vaassti lopo, dsyo. Jantv din
yolopo. Ds dsiyo. Ge vti rasso. Bho dsi ds, dsyo ds dsiyo.
73. Ya pito
Pasato avacanassa ya v hoti. Dsya dsiya dsi, dsyo ds dsiyo.
Ghapatekdin y. Dsy dsiy, dshi dsbhi. Dsy dsiy, dsna. Dsya dsiya dsy
dsiy, dssu. Eva
Mah vetara vp, pal kadal gha;
Nr kumr taru, vru brhma sakh.
Gandhabb kinnar ng, dev yakkh aj mig;
Vnar skar sh, has kk ca kukku.
Iccdayo.
Ettha ca kralope akrapubbarpo, vetarao vetaraiyo. Vetaraa vetaraiya
vetarai, vetarao vetaraiyo iccdi. Yosu
167. Najj dhaysvma
Yosu nadsaddassa ma v hoti. Sua+naka+ma itydi akra+kakra+makr gamalig.
Sa ca mnubandho sarna+mant paroti mnubandhatt sarna+mant paro hotti kr paro.
Yav sareti ye dassa jo, yassa ca pubbarpa, najjyo. V pa-lopa+yolopesu najjo nad nadiyo
iccdi.
kranta.
Ygu, yg yguyo. Bho ygu, yg yguyo. Ygu, yg yguyo. Yguy, yghi ygbhi.
Yguy, ygna. Yguya yguy, ygsu. Eva
dhtu+dhenu+ksu+daddu+kau+kacchu+rajju+kareu+sassu+piyagu dayo.
Ettha dhtusaddo manodhtunti abhidhammvatre vuttatt pulligepi dissati, ta
sakkaamatena vuttanti keci.
Mt, mtaro. Bho mta mt, mtaro. Mtara, mtare mtaro. Mtar, nssa ydese ye
passti yogavibhg palopo, anuto aha maty, aatra mtuy, mtarehi mtarebhi mthi
mtbhi. Salope mtu, pasaatt no na hoti, maty mtuy, mtarna mtna mtna.
Chahivisaye mtussa sarattipi dissati. Mtari, mtaresu mtsu. Vises+atra pitusama.
Eva dhtu+duhitusadd.
Ukranta.
Rassanisedhe silope ca kate jamb. Jantvdin yolope, jamb jambuyo. Ge vti rasse bho
jambu, jamb jambuyo. Jambu, jamb jambuyo. Jambuy, jambhi jambbhi. Jambuy,
jambna. Jambuya jambuy, jambsu.
Eva vadh ca sarabh, sarab sutan cam;
Vmr ngansur, samn khalu jambuy.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 31 sur 128

kranta.
Go, gvo gavo iccdi pulligasama.
Itthiliga.
Napusaka, si
111. A napusake
Akrantato nmasm sissa a hoti napusake. Napusaka.
112. Yona ni
Akrantato yona ni hoti napusake. Nna niccavidhnepi nina vti pakkhe e honti,
dghe napusak napusakni. Bho napusaka napusak, napusak napusakni.
Napusaka, napusake napusakni. Napusakena, iccdi sugatasaddasama. Eva
Pua+ppa+phala+rpa+sdhana,
Sota+ghna+sukha+dukkha+kraa;
Dna+sla+dhana+jhna+locana,
Mla+kla+bala+jla+magala.
Naina+liga+mukha+ga+jala+mbuja,
Pulina+dhaa+hiraa+phal+mata;
Paduma+paa+susna+van+yudha,
Hadaya+cvara+vattha+kuli+ndriya.
Nayana+vadana+yno+dana+sopna+pna,
Bhavana+bhuvana+loh+lta+tua+a+pha,
Karaa+maraa++ramma+raa+ta,
Tagara+nagara+tra+cchatta+chiddo+dakni.iccdi;
Ekacca,
136. Na nissa
Ekaccdhi parassa nissa na hoti, ekaccni. Bho ekacca, ekacc ekaccni. Ekacca, ekacce
ekaccni. Sesa napusakava.
Eva pahama, pahamni iccdi. Pada, pad padni iccdi napusakasama. Nsmisu
bhedo.
106. Nssa s
Paddhi nssa s hoti v. Padas padena.
105. Paddhi
Paddhi smino si hoti v. Padasi pade padamhi padasmi, padesu. Eva bilasaddo.
Kammasaddato nssa nsse+noti eno v, kammena, pumakammathmdin utte
kammun kamman. Iminva sasmsu utta, ussa lasaya sa+smna yathyoga no+n
nicca, vavatthitavibhsatt vdhikrassa. Kammuno kammassa. Kammun kamm kammamh

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 32 sur 128

kammasm. Kammditoti smino v nimhi kammani kamme kammamhi kammasmi, sesa


napusakasama. Camma+vesma+bhasmdayo kammasam uttato+atra.
Gacchanta, si. Ntassati v amhi silopo gaccha. Aatra sissa da, gacchanta,
gacchant gacchantni. Bho gaccha gacch gaccha, gacchant gacchantni. Gaccha gacchanta,
gacchante gacchantni. Gacchat gacchantene+ccdi pulligasama. Eva yajanta+vajantdayo.
Akranta.
Ahi, silopo.
113. Jhal v
Jhalato yona ni hoti v napusake. Ahni. Lopoti yolope dgho, ah. Bho ahi ah,
ahni ah. Ahi, ahni ah. Ahin iccdi munisaddasama. Eva
pacchi+akkhi+dadhi+satthi+vri+accidayo.
Ikranta.
Dai, napusakatt ekavacaneccdin rasse silopo. Dani da. Ge vti rasse bho
dai da, dani da. Na jhtoti na. Daina dai, dani da. Sesa pullige
dasama. Eva sukhakr+sghayydayo.
kranta.
Cakkhu, cakkhni cakkh. Sesa ahisama. Eva
yu+vasu+dhanu+dru+tipu+madhu+sigu+higu+vatthu+jatu+ambu+ assudni. yusaddato nssa
kodhditt sva viseso.
Ukranta.
Gotrabhu, rasse silopo. Gotrabhni gotrabh. Bho gotrabhu gotrabh, gotrabhni gotrabh.
Gotrabhu, gotrabhni gotrabh iccdi pullige vessabhsama. Eva
sayambh+abhibh+dhamma dayo.
kranta.
Visad+visadkra-vohro+bhayamuttako;
Pumdijnane hetu-bhvato liga+mrito.
Thana+kesvat nr, massuv puriso siy;
Ubhinna+mantara eta, itaro+bhayamuttako.
Ese+s eta+mti ca,
Pasiddhiatthesu yesu lokassa;
Th+puma+napusakn+ti,
Vuccante tni nmni.
Napusakaliga.
Atha sabbdna rpanayo niddisiyate,
Sabba katara katama ubhaya itara aa aatara aatama,
pubba+par+para+dakkhiu+ttar+dharni vavatthya+masaya.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 33 sur 128

naprattha+madhikapadodharaa+majjhhroti y sabbdsu pahyanteti yojetabba.


Ya tya ta eta ima amu ki eka tumha amha iccete sabbdayo. Kaccyane adassitasspi tyasaddassa
Khi paihit tysu, rati tysu patihit;
Bjni tysu ruhanti, yadida satt pajyareti
Piya dissamnatt idha sagaho.
Tattha sabbasaddo niravasesattho. Katara+katamasadd pucchanatth. Ubhayasaddo
dviavayavasamudyavacano. Itarasaddo vuttapaiyogvacano. Aasaddo adhikatparavacano.
Aa- tara+aatamasadd aniyamatth. Pubbdayo disdivavatthvacan. Yasaddo aniyamattho.
Tya+tasadd parammukhavacan. Eta+ima+amu+ki iccete
sampa+accantasampa+dra+pucchanatthavacan. Ekasaddo sakhydivacano. Tumha+amhasadd
para+atta niddesavacan.
Sabbo, sissa o,
138. Yona+mea
Akrantehi sabbdhi yona ea hoti nicca. Sabbe. Bho sabba sabb, sabbe. Sabba, sabbe.
Sabbena, sabbehi sabbebhi. Eva karae. Sabbassa.
99. Sabbdna namhi ca
Akrantna sabbdna e hoti namhi su+hisu ca. Ettha disaddo avayave, vuttahi
Mariydya pakre ca, sampe+vayave tath;
Catsva+tthesu medhv, disadda paksayeti.
100. Sa+sna
Sabbdito navacanassa sa+sna honti. Sabbesa sabbesna. Sabb sabbamh sabbasm.
Sabbe sabbamhi sabbasmi, sabbesu.
Itthiya itthiya+matvti paccaye tassa ghasa. Sesa kava. Sabb, sabb sabbyo.
Bho sabbe, sabb sabbyo. Gho ssa+ss+ssya+ti s-ti rasse sabba, sabb sabbyo.
Sabbya, sabbhi sabbbhi.
101. Ghap sassa ss v
Sabbdna ghapato sassa ss v hoti. Amussti rpassa ss v te+ti+m+mhti ssdesena
siddhatt vggahaa+muttarattha. Rasse sabbass sabbya, sabbsa sabbsna. Pacamiya
sabbya.
102. Smino ssa
Sabbdna ghapato smino ssa v hoti. Sabbassa sabbya sabbya, sabbsu.
Napusake sabba. Yona nti napusake yossa nimhi
137. Sabbdhi
Sabbdhi parassa nissa na hoti. Dghe sabbni. Bho sabba sabb, sabbni. Sabba, sabbe
sabbni. Ndsu pumeva. Katarakatamaubhay tsu ligesu sabbasam. Eva itaraaasadd.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 34 sur 128

Ss+ssasu viseso.
52. Ssa+ss+ssyesvi-tare+ka+e+ti+mna+mi
Ssamdsu itara+eka+aa+eta+ima iccetesa i hoti nicca. Itariss itarya, aiss aya,
asa asna. Aissa aya aya. Aatara+atam ligattaye sabbasam.
Pubbo,
143. Pubbdhi chahi
Etehi chahi savisaye ea v hotti yossa ea, pubbe pubb. Bho pubba pubb, pubbe pubb.
Pubba, pubbe. Pubbena. Sesa sabbalige sabbasama. Eva pardayo paca.
139. N+aca nma+ppadhn
Tanmabhtehi appadhnehi ca sabbdhi sabbdikriya na hoti. Te sabb, sabbanm teti
attho. Te piyasabb, te atisabb. Nmabhte ca aapadatthdo appadhnavisaye ca
sabbdikriyanisedhena paramasabbe tihanti tydito padhnapadantato eadayo honti,
visesanasamsassa uttarapadatthapadhnatt.
140. Tatiyatthayoge
Tatiyatthena yoge ca sabbdikriya na hoti. Msena pubb msapubb iccdi.
141. Catthasamse
Catthasamsavisaye sabbdikriya na hoti. Dakkhiuttarapubbnantidi.
142. Ve+a
Iti catthasamse sabbdikriya na hoti, niccena eadesappasage aya sampattavibhs.
Pubbuttare pubbuttar. Sesa sugatasama.
Yo, ye. Y, yyo. Ya, yni iccdi sabbasama. Ydna+mlapane rpa na sambhavati.
Tya si
128. Tya+te+tna tassa so
Tya+te+tna+manapusakna tassa so hoti simhi. Syo, tye. Sy, ty, tyyo. Tya, tyni
iccdi sabbasama.
So,
131. Tatassa no sabbsu
Tasaddassa tassa no v hoti sabbsu vibhattsu. Tya+te+tna tassti ca ettha tydna
takraggahaa sy s es nyoti itthiya sabbasam hotti. Ne te. Na ta, ne te. Nena tene, nehi
nebhi tehi tebhi.
132. a sasmsmissyassasssamhmhisvi+massa ca
a sa+sm+smi+nasmi+massa cti vuttepi tesa vibhattna desesu ssydsu paresu

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 35 sur 128

taddes tadiva bhavantti y dese siddhepi ydidesantare pare nivattanattha ssdna


gahaa.
Sdsvi+massa tasaddatakrassa ca o v hoti. Pubbassaralopo. Eva+muparipi. Assa nassa tassa,
nesa nesna tesa tesna. Amh asm namh nasm tamh tasm. Amhi asmi namhi nasmi
tamhi tasmi, nesu tesu.
Itthiya s, n nyo t tyo. Na ta, n nyo t tyo. Nmhi
46. Ss v te+ti+m+mhi
Ghapasaehi ta+eta+ima+amhi ekatte ndna ss v hoti. Antassarna ghapavohrena
tasahacaritpi sadd kunte pavesayti y gayhantti ghapasaehi ta+eta+ima+amhti
vutta. Vdese ass nass nya.
53. Tya v
Ssassss yesu tassa v i hoti. Tiss tass tya, nhi nbhi thi tbhi. Sassa v ssmhi ass
nass tiss tass.
54. Te+ti+mto sassa ssya
T+et+imto sassa ssyo hoti v. Assya nassya tissya tassya, ghapateccdin ydese
nya tya. Navacanassa sa+mdese takrassa ca v dese sa nsa nsna tsa tsna.
Sattamiya assa ass nassa nass nya nya tissa tiss tassa tass tya tya, nsu tsu.
Napusake na ta, nni tni. Na ta, ne nni te tni. Sesa pumeva.
Yatasadd niccasambandhti y yasaddena aniyamitattha tasaddo niyameti.
Pasiddhe anubhtatthe, pakkantavisaye tath;
Yasadda+manapekkheva, tasaddo yujjate sadti
Vuttatt ettheva tasaddo yasadda npekkhati. Yathkkama tatri+da+mudharaa
(.) Namo tassti ca, (.) aggimpa+kkhinpe takr hi so jinoti ca, (..) Purimagthya
vuttamunisadda+mapekkhitv savsane kilese soti ca.
Eso, ete. Es, et etyo, eta, etni iccdi a+ndesbhvova viseso.
Ima si,
127. Simha+napusakass+ya
Imasaddassa anapusakassa aya hoti simhi. Aya, ime. Ima, ime.
126. Nmha+ni+mi
Imasaddassa anitthiya nmhi ana+imiiccdes honti. Ate+nti ene anena imin. Himhi
125. Imass+nitthiya e
Imass+nitthiya e hoti v su+na+hisu. Nmaggahae ligavisihasspi gahaati y
anitthiyati itthiliganisedh imassti nmaggahaavisaye ligavisesitassa imasaddasspi

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 36 sur 128

gahaa. Tassa phala tatassa no sabbsu tydo ligattaye kriyasiddhi. Ehi ebhi imehi
imebhi. a sasmsmimiccdin sabbassi+massa v dese assa imassa, v e esa esna
imesa imesna. Amh asm imamh imasm. Amhi asmi imamhi imasmi, esu imesu.
Itthiya aya, im imyo. Ima, im imyo. N ss v te+ti+m+mhti ss v, v dese
ssa miccdin idese ca kate ass imiss imya, imhi imbhi. Ass imiss assya imissya
imya. Navacanassa sa+mdese imassa ca v dese assa sunahi sti dghe ca kate sa,
aatra imsa imsna. Sattamiya assa imissa ass imiss imya imya, imsu.
Napusake
201. Imassi+da v
Asisu saha tehi imassi+da hoti v napusake. Ida ima, ime imni. Ida ima, ime
imni. Anena imin iccdi pulligasama.
197. Ime+tna+men+nvdese dutiyya
Imaetasaddna kathitnukathanavisaye dutiyya+mendeso hoti. Ima bhikkhu
vinaya+majjhpaya, atho ena dhamma+majjhpaya. Ime bhikkh vinaya+majjhpaya, atho ene
dhamma+majjhpaya. Eva+metassa ca yojanya.
Amu si,
129. Mass+mussa
Anapusakass+mussa makrassa so hoti simhi. Asu, yo
86. Lopo+musm
Niyamasutta+mida, amusaddato yona lopo hoti nicca pullige. Dghe am. Jhalato yona
lopoti lope siddhepi vo+pavdo+ya+mrambho.
rambho vacanampatti, lakkhaa yogalakkhaa;
Vkya satthaca iccdi, suttna+mabhidhyak.
Amu, am. Amun, amhi ambhi.
87. Na no sassa
Amusm sassa no na hoti. Amussa, amsa amsna. Nsmssti lato smssa n, amun
amumh amusm. Amumhi amusmi, amsu.
Itthiya asu, am amuyo. Amu, am amuyo. N, ss v te+ti+m+mhti
ndyekavacanna ss v, amuss amuy, amhi ambhi. Amuss amuy, amsa amsna.
Sattamiya amussa amuss amuya amuy, amsu.
Napusake
202. Amuss+du
Asisu saha tehi amussa adu hoti v napusake. Adu, silopo, amu. Jhal vti
vnidese amni am. Adu amu, amni am. Amun iccdi pulligasama.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 37 sur 128

Sakatteti kapaccaye
130. Ke v
Amu eva amukoti sakatthe kapaccaye taddhitavuttitt ekatthatyati silope ca kate
nimittbhve nemittikassbhvoti y nimittabhtassa siss+bhve nemittikassa
mass+mussti kattabbassa sakrassa nivuttti ke vti vikappena massa sakrattha+
mida+mraddha. Amussa massa ke sa hoti v. Asuko amuk, asuk amuk. Asuka amuka
iccdi.
Ki si.
198. Kissa ko sabbsu
Sabbsu vibhattsu kissa ko hoti. Sisso, ko, ke. Ka, ke. Kena, kehi kebhi.
199. Ki sasmisu v nitthiya
Anitthiya kissa ki v hoti sasmisu. Kissa kassa, kesa kesna. Kamh kasm. Kimhi
kismi kamhi kasmi, kesu.
Itthiya vibhattsu paresu kdese kate akrantatt majjhe paccayakaraa+maviruddhanti , k,
kyo. Ka, k kyo iccdi sabbva.
Napusake
200. Ki+masisu saha napusake
Asisu saha tehi ki saddassa kihoti napusake. Kdesassa smaatt visesavihit
vidhayo smaavidhayo nisedhentti y kidesena kdesanivutti. Ki, kni. Ki, ke kni.
Kene+ccdi pubbeva.
Ekasaddo sakhy+tulya+a+sahyavacano. Yad sakhyvacano, tad ekavacananto, atra
ekasaddo sakhyeyyavp. Aatra tulydsu bahuvacanantopi. Eko, eke. Ek, ek ekyo. Eka,
ekni+ccdi sabbasama tilige.
Tulye eko vilso dvinna kumrna, eke vaasadd dvinna kumrna. Aatthe eko
cariyo eva+mha, eke cariy eva+mhasu. Asahyate ekova araa pavisitv.
Eko, eke. Ek, ek ekyo. Eka ekni+ccdi sabbasama tilige. Ss+ssasu pana
ssamdin i, ekiss ekya, ekissa ekya ekya.
Idha attaparagravavasena ekasspi amhka raotipi eke cariytipi bahuvacanassa
lokena icchitatt bahulavidhn bahuvacaneneva sijjhati.
Tumha+amhasadd alig, tath ubha+kati+dvisadd, pacdayo ahrasant ca. Tumha si,
amha si.
212. Tumhassa tuvatva+mamhi ca
Amhi simhi ca tumhassa savibhattissa tuva+tva honti. Tuva tva.
211. Simha+ha

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 38 sur 128

Simhi amhassa savibhattissa aha hoti. Aha, yevasve+a, tu mhe.


2,209. Maya+masm+mhassa
Yosva+mhassa savibhattissa maya+masm v honti yathkkama. Maya amhe.
227. Amhi ta+ma+tava+mama
Amhi tumhaamhasaddna savibhattna ta+ma+tava+mama honti yathkkama.
Ta, ma, tava, mama.
231. Dutiy yomhi v
Tumhaamhasaddna savibhattna pacceka a+ka v honti yomhi dutiye, tumha
tumhka tumhe, amha amhka amhe.
228. Nsmsu tay+may
Nsmsu tumhaamhasaddna savibhattna tay+may honti yathkkama. Nsmsti
bahuvacanesupi vibhattikkama+manapekkhitv saddakkamena pacceka dve dve honti.
213. Taytayna tva v tassa
Tumhassa taytayna takrassa tva hoti v. Tvay tay, may. Tumhehi tumhebhi, amhehi
amhebhi.
229. Tava+mama+tuyha+mayha se
Se tumhaamhasaddna savibhattna ete des honti yathkkama. Tava tuyha, mama
mayha.
211. Nasesva+smka+mama.
Nasesva+mhassa savibhattissa asmka+mama honti yathkkama. Mama.
230. a+ka namhi
Namhi tumhaamhasaddna savitattna a+ka honti pacceka. Tumha tumhka
amha amhka asmka. Kaccyane ekavacanassa avidhnattha sutta+mraddha, ettha pana
attagravavasena amhi tumha amhabhi sijjhanti bahuldhikr.
214. Smmhi tvamh
Smmhi tumhassa savitattissa tvamh hoti v. Tvamh tvay tay, may.
226. Smimhi tumhamhna tayi+mayi
Smimhi tumhaamhasaddnasavibhattna tayi+mayi hoti yathkkama. Tvayi tayi, mayi.
Tumhesu.
203. Sumh+mhass+sm
Amhassa asm hoti v sumhi. Asmsu amhesu. Sabbdayo vutta+mapekkhant vakkhamna
vti ida+mesa lakkhaa.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 39 sur 128

232. Apddo padate+kavkyeti


Adhikro. Ettha pdo nma gthya catutthaso, tasm tumhehi pua pasuta
anappakati ettha vo na hoti. Ettha padanti vutta saddo sabhvato
ksavyuppabhavo sarr,
Samuccara vatta+mupeti ndo;
hnantare suppaihaamno,
Vaatta+mgacchati so tu saddoti
Vuttatt ekeko vao saddo nma, tabbaasamho pada, tappadasamho vkyaca. Tath hi

Vitatyanta pada tassa, ca yo vkyanti manvaya;


Upacr vaasadda-vcca ta na pariccaje.
Ta padaca
Pada catubbidha vutta, nm+khyto+pasaggaja;
Niptajaca ta hi, asso khalv+bhidhvatti.
Ta vkyaca
Ekkhyto padaccayo, siy vkya sakrakoti
Vutta. Tasm vibhatyanta pada, padasamho vkyanti ca vuccati.
233. Yonahisva+pacamy vo+no
Apacamiyyonahisva+pddo vattamnna padasm paresa+mekavkye hitna
tumhaamhasaddna savibhattna vo+no honti v yathkkama. Gma vo gaccheyytha,
gma tumhe gaccheyytha. Gma no gaccheyyma, gma amhe gaccheyyma. Pahya vo
gamissmi, m no vikantisu. Dyate vo, dyate tumha. Dyate no, dyate amha. Tuho+smi vo
pakatiy, tuho+smi tumha. Satth no bhagav, eso amhka satth. Kata vo, kata tumhehi.
Kata no, kata amhehi.
234. Te+me nse
Nmhi se ca apddo vattamnna dasm paresa+mekavkye hitna tumhaamhasaddna
savibhattna te+me v honti yathkkama. Kata te, kata tay. Kata me, kata may. Dyate
te, dyate tava. Dyate me, dyate mama. Dhana te, dhana tava. Dhana me, dhana mama.
237. Na ca+v+h+he+vayoge
Cdhi yoge tumhaamhasaddna vo+no, te+me na honti. Gacchma tumhe ca mayaca,
passati tumhe ca amhe ca, kata tumhehi ca amhehi ca, dyate tumhaca amhaca, dhana
tumhaca amhaca, kata tay ca may ca, dyate tava ca mama ca, dhana tava ca mama ca. Eva
vdiyogepi.
235. Anvdese
Kathitnukathitavisaye tumhaamhasaddna des nicca honti punabbidhn. Gmo tumha
pariggaho, atho janapado vo pariggaho. Anvdese atho athoti vradvaybhv niccanti vutta.
Athosaddo kathitasseva puna kathanato anvdesajotako.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 40 sur 128

236. Sapubb pahamant v


Vijjamnapubbasm pahamant paresa tumhmhna des v honti anvdese. Gme pao
tumhka atho nagare kambalo vo atho nagare kambalo tumhka, athoti anukathanavradvayatt
vikappo sapubbti ki, pao tumhka, atho kambalo vo. Pahamantti ki, pao nagare tumhka,
atho kambalo gme vo.
238. Dassanatthe+nlocane
Dassanatthe lovacanavajjite payujjamne tumhaamhna+mdes na honti. Gmo tumhe
uddissa gato, gmo amhe uddissa gato. Anlocaneti ki, gmo vo loceti, gmo no loceti.
239. mantaa pubba+masantava
mantaa pubba+vijjamna viya hoti tumhmhna+mdesavisaye. Devadatta tava
pariggaho. mantaanti ki, kambalo te pariggaho.
240. Na smaavacana+mekatthe
Samndhikarae parato smaavacana+mmantaa ekatthe asanta viya na hoti mavaka
jailaka te pariggaho. Parmanthae asatipi pubba+mupdya deso.
241. Bahsu v
Bahsu vattamna+mmantaa smaavacana+mekatthe asanta viya v na hoti. Siddhe
satyrambho nyamya v vikappyavti vuttatt vikappattha+mida. Brhma guavanto
tumhka pariggaho, brhma guavanto vo pariggaho.
Ubha+katisadd bahuvacanant. Ubha+gohi oti yona o, ubho. Katha ubhayo
vasemaseti, omhi yakrgamo. Ubho.
59. Suhisu+bhasso
Ubhassa suhisvo hoti. Ubhohi ubhobhi.
50. Ubhi+nna
Ubh navacanassa inna hoti. Ubhinna, ubhosu.
168. i katimh
Katimh yona i hoti. Kati, kati. Jhato yolopapasage dghanivattanattha ideso. Kathi
katbhi. Bahukatinnati nuka, katinna, katsu.
1,54. Vicch+bhikkhaesu dve
Vicchya+mbhikkhae ca dve rpni honti. Kriy+gua+dabbehi bypetu+micch vicch.
Rukkha rukkha sicanti, gmo gmo ramayo, gme gme pnya.
bhikkhaa=ponopua, pacati pacati, papacati papacati.
1,55. Sydilopo pubbasse+kassa
Vicchya+mekassa dvitte pubbassa sydilopo hoti. Ekassa ekassti dvitte ekekassa. Katha
matthakamatthakenti, sydilopo pubbassti yogavibhg, yogavibhg ca ihapasiddhti.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 41 sur 128

1,56. Sabbdna vtihre


Sabbdna vtihre dve bhavanti. Pubbassa sydilopo ca, aassa aassa bhojak
aamaassa bhojak, eva itartarassa.
1,57. Yvabodha sambhame
Turiten+pyahetupadassana sambhamo, tasmi sati vattu yvantehi saddehi so+ttho
viyate, tvanto payujjante. Sappo sappo sappo, bujjhassu bujjhassu bujjhassu, bhinno
bhikkhusagho, bhinno bhikkhusagho.
Bhaye kodhe pasasya, turite kothala+cchare;
Hse soke pasde ca, kare meita budho.
Sakhykaa
Atha sakhysadd vuccante. Ekdayo ahrasant sakhyeyyavacan. Vsatidayo
bhikkhna vsattidsu sakhyvacan, vsati bhikkhavotidsu sakhyeyyavacan.
Ekasaddo sabbdsu vuttova. Dvdayo ahrasant bahuvacananthva.
219. Yomhi dvinna duve+dve
Yomhi dvissa savibhattissa duve+dve honti pacceka. Duve dve, duve dve, dvhi dvbhi.
220. Duvinna namhi v
Namhi dvissa savibhattissa duvinna hoti v. Duvinna, aatra
47. Namhi nuka dvdna sattarasanna
Dvdna sattarasanna sakhyna nuka hoti namhi vibhattimhi. Ukro uccraattho,
kakro antvayavattho. Ettha ngamo vibhattissa dyvayavo ce, gam taggubht taggahaena
gayhanteti y ngamopi tagahaena gayhatti sunahisti dghappasage pakatiy
antvayavabhte sarantat natthti na dgho. Dvinna, dvsu.
207. Pume tayo+cattro
Yomhi savibhattna ti+catunna tayo+cattro honti yathkkama pullige. Tayo, tayo, thi
tbhi.
49. a+anna tito jh
Jhasaito tito navacanassa a+anna honti. Tia tianna, tsu.
Itthiya
205. Tisso catasso yomhi savibhattna
Vibhattisahitna ticatunna yomhi tisso+catasso honti itthiya yathkkama. Tisso, tisso,
thi tbhi.
204. Namhi ticatunna+mitthiya tissa+catass
Namhi ticatunna tissa+catass honti+tthiya yathkkama. Namhti catutthchahna

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 42 sur 128

smaavacana, no ce nasti vadati, yathkkamati saddadvaypekkha.


Eva+mdisa+maampi. Tissanna tsu.
206. Ti+cattri napusake
Yomhi savibhattna ticatunna yathkkama ti+cattri honti napusake. Ti, ti, thi
iccdi pulligeva.
Catu yo,
208. Caturo v catussa
Catussa savibhattissa yomhi caturo hoti v pullige. Caturo cattro. Katha caturo nimitte
nddassinti, ligavipallsena siddha, cattri nimittnti attho. Vipallso tividho ligavipallso
vacanavipallso vibhattivipallsoti. Cathi catbhi. Catunna, catsu.
Itthiya catasso. Catasso. Cathi catbhi. Catassanna. Catassanna. Catsu.
Napusake cattri. Cattri. Cathi catbhi. Iccdi pumeva.
169. a pacdhi cuddasahi
Sutte ligavacanamattanti y a-iti vutta. Pacdhi cuddasahi sakhyhi yona a hoti.
Paca. Paca. Yona +enivatthanattha a-vidhna.
90. Pacdna cuddasanna+ma
Pacdna cuddasanna sunahisva hoti. Etta+dghpavdo+ya. Apavdati bdhetti
apavdo. Tasm pakapypavdavisayamussagg abhinivisanteti y suhisva+sse
sunahisuti ca ussagg pacdna cuddasanna+ma iti apavdavisaya na pavisanti,
smaatt. Eva+muparipi pacamiya parassa dissti. Pacahi pacabhi pacanna.
Pacanna. Pacasu. Eva chdayo ahrasant.
Cattheti eko ca dasa cti cattasamse amdti ekena adhik dasti tatiysamse v kate
ekatthatyanti vibhattilopo. Eva+mupari ca.
3,102. Ekahna+m
Ekaahna hoti dase pare.
3,103. Ra sakhyto v
Sakhyto parassa dasassa ra hoti vibhs. Sa ca pacamiya parassti vattamne
dissti dakrasseva hoti. Ekrasa ekdasa. Ekrasahi ekdasahi. Ekrasanna ekdasanna.
Ekrasasu ekdasasu. Eva+mekdasaiccdipi.
3,94. sakhyy satdo natthe
Sakhyya+muttarapade dviss hoti asatdo natthe.
vihaligatt sakhyya uttarapade saligeneva visesana bhavati.
Suddha missaca sakia, upasajjanameva ca;
viha+matha v+byatta, chadh liga vivayate.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 43 sur 128

Ettha yathkkama rukkho lat paati suddha. Ghao gha, vajiro vajira, vedan
vedanati missa. Tao ta taati sakia. Sukko pao, sukk pai, sukka vatthati
upasajjana. Rj saraa, guo pamati viha. Tuva aha kati pacti abyatta. Iti
liga veditabba. Dvdasa.
3,98. B cattls do
Dvissa b v hoti cattls do natthe. Rde se brasa.
3,95. Tisse
Sakhyya+muttarapade tissa e hota+satdo n+atthe.
3,104. Chathi o ca
Chathi parassa dasassa o hoti ro ca. Teasa terasa.
3,100. Catussa cuco dase
Catussa cu+co honti v dase pare. Dvitte cuddasa coddasa catuddasa.
3,99. Vsatidasesu pacassa paa+pann
Vsati sesu paresu pacassa paa+pann honti yathkkama. Pannarasa pacadasa.
3,101. Chassa so
Chassa so-icca+ya+mdeso hoti se pare. Soasa sorasa. Sattarasa sattadasa. Ekahna+mti
, ahrasa ahdasa.
n ca s vsati cti visesana+mekattheneti visesanasamse itthiya bhsitapumi+tth
pume+vekattheti pumatte ca kate ekena n vsatti tatiysamse eknavsati.
Vsatidayo navutiy itthilige+kavacan. Bho eknavsati. Eknavsati. Eknavsaty
eknavsatiy. Eknavsatya eknavsatiya eknavsaty eknavsatiy. Matisama.
Eva vsati, ekavsati, dvvsati bvsati, tevsati catuvsatippabhutayo. Paadese paavsati
pacavsati. Eva chabbsati, sattavsati, ahavsati.
Ekena n tisati tis vti eknatisati eknatis v. Karae eknatisya. Eknatisya,
eknatisya, eknatisya, eknatisya. Eva tisatiisvabhutayo. Tissaddassa pana
silope dghassoti yogavibhg rasso, tisa. Niggahtgamo, tisa. Bhotise+ccdi pumeva.
Cattlsdsupi yathsambhava evameva. Dvitte ekattisati ekattis. Rassadvitte dvattisati
dvattisa. Eva tettisati tettisdayo yva eknacattlsati eknacattls. Cattlsya simhi
cattrs cattls cattlsa, bho cattlse+ccdi hoti. Eva ekacattrs.
3,97. Dvss ca
Asatdo natthe cattlsdo dvissa e v hoti ca. Dvecattls dvecattlsa dvecattlsa,
eva dvcattlsa-iccdi. Dvecattrs dvecattrsa dvecattrsa, eva dvcattrs dvcattrsa
iccdi. Cattlsati ekacattlsati dvecattlsati dvcattlsati iccdi eknavsatisama.
3,98. Cattlsdo v

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 44 sur 128

Asatdo natthe cattlsdo tisse hoti v. Tecattls tecattlsa tecattlsa. Bho tecattlse
iccdi hoti. Eva ticattls tecattrs ticattrs iccdi, tecattlsati ticattlsati iccdi pubbeva.
Eva catucattls pacacattls catucattlsati pacacattlsati iccdi yva eknapas.
Pas pasa pasa iccdi hoti. Eva dvepas dvpas dvipas dvepas
dvpas dvipas. Tepas tipas tipasa tepas tipas. Catupas
pacapas iccdi yva eknasahi.
Eva sahi, ekasahi, dvesahi dvsahi dvisahi, tesahi tisahi, catusahi pacasahi iccdi
yva eknasattati.
Sattati, ekasattati, dvesattati dvsattati dvisattati, tesattati tisattati. Dvesattari dvsattari
dvisattari, catusattati, pacasattati, catusattari, pacasattarti yva eknsti.
Asti, eksti, dvsti, ygame dviysti, teasti tiysti, catursti, pacsti iccdi yva
eknanavuti.
Navuti, ekanavuti, dvenavuti dvnavuti dvinavuti, tenavuti tinavuti, catunavuti, pacanavuti
iccdi yva eknasata, eta napusakaliga+mekavacananta.
Sata, bho sata sat, sata, sata. Satena, karae satena. Satassa, sat satamh satasm,
satassa, sate satamhi satasmi. Eva ekasatato pabhuti yva sahassa.
Koi pakoi koippakoi akkhobhiiyo itthilige+kavacanant. Vaggabhede tu sabbsampi
sakhyna bahuvacanopi hoteva dvevsatiyo jinadant tisso vsatiyo dinaghaik iccdi.
Dasadasaka sata nma, dasasata sahassa nma, dasasahassa nahuta, dasanahuta
lakkha, satasahassantipi vuccati.
Lakkhasata koi, koilakkhasata pakoi, pakoilakkhasata koippakoi, eva nahuta,
ninnahuta, akkhobhi, bindu, abbuda, nirabbuda, ahaha, ababa, aaa, sogaika,
uppala, kumuda, puarka, paduma, kathna, mahkathna, asakhyeyyanti
yathkkama satalakkhagua veditabba.
Icceva hnato hna, satalakkhagua mata;
Koippabhutna vsa-sakhynaca yathkkamanti.
Ath+sakhy vuccate, abyayanti ca vuccate. Ta pdi cdi, upasagganiptti ca duvidha.
Pa par apa sa anu ava o ni du vi adhi api ati su u abhi pati pari upa ime vsati pdayo.
Pdayo hi jotak, na vcak.
Tattha pa-saddo pakr+dikamma, padhna+ntobhva, viyoga, tappara, bhusattha, sambhava,
titti, anvila, patthandsu. Yath pakre-pa. dikamme-vippakata, padhne-pata,
antobhve-pakkhitta, khittanti peraa, pakkhittanti antokaraa, dhtvatthassa bdhitatt.
Vutthahi
Dhtvattha bdhate koci, koci ta anuvattate;
Tameva+o viseseti, upasaggagat tidhti.
Ettha ca anuruddhak me sagmayuddheti ca ime upasagg dhtvattha visesenti nma.
Viyoge-pavs, tappare-pcariyo, bhusatthe-pavuddhakyo, sambhave-himavant gag pabhavati,
tittiya-pahta+manna, anvile-pasanna+mudaka, patthane-paihita.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 45 sur 128

Pariti parihni, parjaya, gati, vikkam+masandsu. Yath parihniya-parbhavo. Parjayeparjito, gatiya-paryana, vikkame-parakkamati, masane-agassa parmasana.
Apaiti apagata, garaha, vajjana, pj, padussandsu. Yath apagate-apamno apeto, garaheapagabbho, vajjane-apaslya yanti vij, pjya-vuddhpacy, padussane-aparajjhanti.
Saiti samodhna, sammsama, samantabhva, sagata, sakhepa, bhusattha, saha+ppattha,
pabhav+bhimukhabhva, vidhna, punappuna, karaa, samiddhdsu. Yath samodhne-sandhi,
sammsame-samdhi, sampayutto, samantabhve-sakia, samullapan, sagate-sagamo,
sakhepe-samso, bhusatthe-srattho, sahatthe-savso, appatthe-samaggho, pabhave-sambhavo,
abhimukhabhve-sammukha. Sagate-sagahti, vidhne-savuta, punappunakaraesandhvati, samiddhiya-sampanno.
Anuiti anugat+nupacchinna, pacchttha, bhusattha, sdissa, hna, tatiyattha,
lakkhai+tthambhtakkhna, bhga, vicchdsu. Anugate-anveti, anupacchinne-anusayo, pacchttheanuratha, bhusatthe-anuratto, sdisse-anurpa, hne-anusriputta paavanto, tatiyatthenadi+manvavasit sen, lakkhaerukkha+manuvijjotate vijju, itthambhtakhyne-sdhu devadatto
mtara+manu, bhge-ya+dettha ma anu siy, ta dyatu, vicchya-rukkha rukkha anu
vijjotate cando.
Avaiti adhobhga, viyoga, paribhava, jnana, [suddhi] nicchaya, desa, theyydsu. Adhobhgeavakkhittacakkhu, viyoge-avakokila vana, paribhave-avajnana, avamaati, jnaneavagacchati. [suddhiyavodna (rpasiddhi)], Nicchaye-avadhraa, dese-avakso, theyyeavahro.
Oiti oroharaa, nharaa, suddhidsu dissati. Orohae-psd orohati, nharaeomukkuphano, suddhiya-odta.
Niiti, nissesa, niggata, nharaa,+ntopavesan+bhva, nisedhana, nikkhanta,
ptubhv+vadhraa, vibhajana, upamu+padhra+vasna, cheka, nhara+varadsu. Nissesenirutti, niggate-nikkileso, niyyti, nharae-niddhraa, antopavesane-nikhto, abhvenimmakkhika, nisedhe-nivreti, nikkhante-nibbna, ptubhve-nimmita, avadhrae-nicchayo,
vibhajane-niddeso. Upamya-nidassana, upadhrae-nismana, avasne-nihita, chekenipuo, nharae-nharati, issa dgho. varae-nvaraa.
Duiti asobha+bhva, kucchit+samiddhi, kiccha, virpatdsu. Asobhae-duggandho,
abhve-dubbhikkha, kucchite dukkaa. Asamiddhiya-dussassa, kicche-dukkara,
virpatya-dubbao dummukho.
Viiti visesa, vividha, viruddha, vigata, viyoga, virpatdsu. Visese-vimutti, visiho, vividhevimati, viruddhe-vivdo, vigate-vimala, viyoge-vippayutto, virpatya-virpo.
Adhiiti adhiki+ssar+paribhv+dhibhavana+jjhy+dhihna, nicchaya, ppuandsu.
Adhike-adhisla, issare-adhipati, adhi brahmadatte pacl, uparibhve-adhirohati, pathavi
adhisessati, adhibhavane-adhibhavati, ajjhyane-bykaraa+madhte, adhihne-bhmikampdi
adhihti, nicchaye-adhimokkho, ppuane-bhogakkhandha adhigacchati.
Apiiti sambhvan+pekkh, samuccaya, garaha, pahdsu. Sambhvanya-api dibbesu
kmesu, merumpi vinivijjhitv gaccheyya, apekkhya-ayampi dhammo aniyato, samuccaye-itipi
araha, antampi antaguampi dya, garahe-api amhka paitaka, pahe-api bhante bhikkha
labhittha.
Atiiti atikkaman+tikkant+tisaya, bhusatthdsu. Atikkame-atirocati amhehi, atto, atikkanteaccanta, atisaye-atikusalo, bhusatthe-atikodho, ativuddhi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 46 sur 128

Suiti sobhaa, suhu, samm, samiddhi, sukhatthdsu. Sobhae-sugandho,


suhu+sammdatthesu-suhu gato sugato, samm gatotipi sugato, samiddhiya-subhikkha,
sukhatthe-sukaro.
Uiti uggatu+ddhakamma, padhna, viyoga, sambhava, attalbha, satti, sarpakathandsu.
Uggate-uggacchati, uddhakamme-san uhito, ukkhepo, padhne-uttamo, lokuttaro, viyogeubbhsito, sambhave-ubbhuto, attalbhe-uppanna a, sattiya-ussahati gantu,
sarpakathane-uddisati sutta.
Abhiiti abhimukhabhva, visih+dhiku+ddhakamma, kula, sruppa, vandana,
lakkhai+tthambhtakkhna, vicchdsu. Abhimukhabhve-abhimukho, abhikkamati, visiheabhidhammo, adhike-abhivasati, uddhakamme-abhiruhati. Kule-abhijto, sruppe-abhirpo,
vandane-abhivdeti, lakkhadsu purimasama.
Patiiti paigata, pailoma, painidhi, paidna, nisedha, nivattana, sdissa, paikara+dna,
paibodha, paicca, lakkhaitthambhtakkhna, bhga, vicchdsu. Paigate-paccakkha, pailomepaisota, painidhimhi-cariyato pati sisso, paidne-telatthikassa ghata paidadti, nisedhepaisedheti, nivattane-paikkamati, sdisse-pairpaka, paikarae-paikro, dne-paiggahti,
paibodhe-paivedho, paicce-paccayo, lakkhadsu purimasama.
Pariiti samantatobhva, pariccheda, vajjan+ligana, nivasana, pj, bhojan+vajnana,
dosakkhna, lakkhadsu. Samantha- tobhve-parivuto, paricchede-parieyya, vajjane-pariharati,
ligane-parissajati, nivasane-yo vattha paridahessati, pjya-paricariy, bhojane-bhikkhu
parivisati, avajnane-paribhavati. Dosakkhne-paribhsati, lakkhadsu-rukkha pari vijjotate vijju
iccdi.
Upaiti upagamana, samp+papatti, sdiss+dhiku+paribhv+nasana, dosakkhna, sa,
pubbakamma, pj, gayhkra, bhusatthdsu. Upagamane-nisinna v upanisdeyya, sampeupanagara, upapattiya-sagga loka upapajjati, atha v upapatti=yutti, yath upapattito ikkhatti
upekkh, sdisse-upamna, upam, adhike-upakhriya doo, uparibhve-upasampanno, anasaneupavso, dosakkhne-para upavadati, saya-upadh, upasaggo, pubbakamme-upakkamo,
upakro, pjya-buddhupahko, mtupahna, gayhkre-soceyyapaccupahna, bhusattheupdna, upyso, upanissayoti.
iti abhimukhabhvu+ddhakamma+mariyd+bhividhi, patti+cch, parissajana, dikamma,
gahaa, nivsana, sampa, vhndsu. Abhimukhabhve-gacchanti, uddhakamme-rohati,
mariydya-pabbat khetta, abhividhimhi-kumra yaso kaccyanassa, pattiya-patti
panno, icchya-kakh, parissajane-ligana, dikamme-rambho, gahae-dyati, ligati,
(limpati, r), nivse-vasatho, vso, sampe-sanna, vhne-manteti.
Pa par+pa sa+manva+va, o ni du rabhi by+dhisu;
Ati ni ppati pari apayo, upa iti vsati;
Esa hi bho upasagga-vidhi+kkamato kathito.
Ettha ca
Upasagga+nipt ca, paccay ca ime tayo;
Neke+nekatthavcak, iti neruttik+bravu.
118. Asakhyehi sabbsa
Avijjamnasakhyehi parsa sabbsa vibhattna lopo hoti. Na santi ekavacandisakhy
etesanti asakhy, tesa asakhyna vibhattna bhede asatipi sydividhna m no ajja
vikantistido vibhatyantatt padattasiddhti vo+nodna siddhiy ca tesa pahamdiatthe
dassanato ca hoti. Pahro parbhavo apahro sahro avahro ohro iccdi hoti.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 47 sur 128

Upecca+ttha sajantti, upasagg hi pdayo;


Cd paddimajjhante, nipt nipatantti.
Opasaggikapada.
Samuccaya+vikappana+paisedha+pradiattha asattavcika neptika.
Ca-iti samuccay+nvcaya+itaretarayoga+samhr+vadhradsu. V-iti
vikappanu+pamna+samuccaya+vavatthitavibhsdsu. Na, no, m, a, ala, hala iccete paisedhe.
Dve paisedh pakatiattha gamayantti y na tesa pana rpna paccay na ca hontti
ettha na ca na honti-hontevti pakatiattha gamayati. Ala pariyatti+bhsanesu ca.
Praattha duvidha attapraa padapraaca, tattha atha, khalu, vata, atho, assu, yagghe,
hi, carahi, na, ta, ca, tu, v, vo, pana, have, kva, ha, tato, yath, suda, kho, ve, ha, ena,
(eva, r) seyyathida iccevamdi padaprae. Tattha atha-iti pah+nantariy+dhikrdsu ca.
Khalu-iti paisedh+vadhraa, pasiddhsu ca. Vata+iti ekasa, khed+nukampa, sakappesu ca.
Atho-iti anvdese ca. Hi-iti hetu, avadhraesu ca. Tu-iti visesa, hetu, nivattandsu ca. Pana-iti
visesepi. Have+ve iccete ekasatthepi. Ha-visda, vimhesupi. (Visda, sambhavesu, r).
Seyyathidati ta katamati atthepi.
Atthapraa duvidha vibhattiyutta avibhattiyuttaca. Atthi, sakk, labbh iccete
pahamya. vuso ambho hambho are hare re je iccete mantae. Div bhiyyo (namo, r) iccete
pahamdutiysu. Saya sma sa samm kinti iccete tatiyatthe. So+to+dhpaccayant ca suttaso
padaso aniccato dukkhato ekadh dvidh iccdi. Tave+tu paccayant catutthiyva, ktave dtave,
ktu kretu, (dtu, r) dpetu iccdi. So+topaccayant pacamiyatthe, dghaso oraso rjato v
corato v iccdi. To satta- myatthepi tra+tthdipaccayant ca, ekato purato pacchato passato pihito
pdato ssato aggato mlato, yatra yattha yahi tatra tattha tahi iccdi. Samant smant parito
abhito samantato ekajjha ekamanta heh upari uddha adho tiriya sammukh paramukh vi
raho tiro ucca nca anto antar antara ajjhatta bahiddh bhir bhira bahi ora pra r
rak pacch pure hura pecca iccete sattamiy. Sampati yati ajja aparajjha suve sve uttarasuve
(kisu, r) hiyyo pare (parasuve, r) sajju sya pto kla kalla div ratta nicca satata
abhiha abhikkhaa muhu muhutta bhtapubba pur yad tad (kad, r) iccdayo
klasattamiya. Iti vibhattiyuttni.
Avibhattiyuttesu appeva appevanma nu iccete sasayatthe. Addh aadatthu taggha jtu
kma sasakka iccete ekasatthe. Eva iti avadhrae. Kacci nu nanu katha (kisu, r) ki
iccete pucchanatthe. Eva iti ittha iccete nidassanatthe. Iti hetu+vkyaparisamattsu ca. Yva tva
yvat tvat kittvat ettvat kva iccete paricchedanatthe. Eva shu lahu opyika pairpa
ma sdhu iccete sampaicchanatthe. Tath yath yatheva tatheva eva evameva evampi yathpi
seyyathpi seyyathpinma viya iva yathariva tathariva yathnma tathnma yathhi tathhi yathca
tathca iccete paibhgatthe. Yathiti yoggat+vicch+padatthnativatti+nidassanesu ca. Evaiti
upadesa+pahdsu ca. Kicpiiti anuggahatthe. Dhiiti garahe. Ahoiti
garaha+pasasana+patthanesu. Nmaiti garaha+pasasana+sa+pahesu. Sdhti
pasasana+ycanesu. Igha handa iccete codanatthe. Sdhu suhu evametati anumodane. Kiraiti
anussavana+asaddheyyesu. Nunaiti anumn+nussaraa+parivitakkesu. Kasmti kraapucchane.
Yasm tasm tath hi tena iccete kraacchedanatthe. Saha saddhi am (sama, r) iti
samakriyya. Vin rite vippayoge. Nn puthu bahupakre. Puthu visu asaghte ca. Duhu ku
kucchya (jigucchya, r). Puna appahame. Katha cikicchatthe. Dh kkhattu so kicaiti
sakhyvibhge. saka appamnesu (appamatte, r). Saika mandatthe. Khippa ara lahu
su tuha acira sghatthe. Cira cirassa dghakle. Ce yadi sak+vahne. Dhura
thir+vadhraesu (dhuva thir+vadhraesu, r). H visde. Tuh abhsane. Sacchi paccakkhe.
Mus micchalika asacce. Suvatthi sihe iccdi.
Tuna+ktvna+ktvpaccayant ussukkanatthe bhavanti. Yath passituna passiya passitvna
passitv, disv disvna dassetv dtuna datvna datv updya dpetv viya viceyya vineyya

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 48 sur 128

samecca nihacca upecca rabbha gamma iccdi.


Vibhattiy kato bhedo, saligna bhave tath;
Tumhdna tva+ligesu, neva+tthi pdi+cdina.
Eva nmkhytopasaggehi vinimutta eta niptapada veditabba.
Neptikapada.
Pulliga itthiligaca, napusaka+math+para;
Tiligaca aligaca, nmika pacadh hita.
Iti payogasiddhiya nmakao dutiyo.

3. Krakakaa
Atha vibhattna+matthabhed vuccante.
Tattha ekampi attha kammdivasena ekattdivasena ca vibhajantti vibhattiyo, sydayo. T
pana pahamdibhedena sattavidh. T yath paham+tthamatteti pahamvibhatti hoti. Sissa
okra+lopa+a-mdesesu naro itth napusaka.
Sakattha+dabba+ligni, sakhy+kammdipacaka;
Nmattho tassa smaa-matthamattha pavuccate.
So nmattho ca
Jti kriy guo dabba, tath nmanti pacadh;
Saddassa+ttho sa saddopi, pacadhva+tra bhijjate.
Katha jtisaddo guasaddotydin.
Bhinnesva+bhinnadh+sadd, sabaldsu yabbal;
Vattante jti es+ssa, ml sutta+miv+nvit.
Adabbabhta kattdi-krakaggmasdhiya;
Padattha kattukammaha, kriya+micchanti tabbid.
Dabbassito tato bhinno, nimitto tappattiy;
Vinassanasabhvo ca, nigguova guo+ccate.
Ettha pao sukkoti vinassanasabhvo ca casaddena vipulo ksoti avinassanasabhvo ca attani
visu guarahito guo+ccate tyattho.
Ya ya visessate kici, ta ta dabba+miho+ccate;
Jtydinopya+to tdi, dabbatta parikappate.
Ettha gojti assajtti vutte jti dabba. Nlo guoti ca guo dabba. Pacanakriyti ca
gamandikriyto visesiyatti kriyva dabba.
Nmarpena sadabbe, kvaci sa kathyate;
Nmanti ta yath citto, sa saddo tu taddhan.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 49 sur 128

Nmassa dabbattepi cittotydi nmeneva pasijjhati, no ghaa+padayova dabbattena, tasm


nma+miti sa kathyate, tavcakatt tabbat cittdi sasaddoti nicchiyateyya+dhippyo.
Aya pacavidhopi attho saddattho ceva smatthiy gamyamnattho cti dubbidho. Tath hi
pno div na bhujeyyamiti bhuttinirkati saddattho. Rattibhutti tu smatthiy+vagamyate.
Tene+ta vuccati
Atthappattiya sadda-bypro tividho bhave;
Mukhyo lakkhaa+byajana-sabhvo cti ettha tu.
Mukhyo tu nirantaratthe, lakkhao tu tirohite;
Atthe+taro tu vkyassa, attheyeva pavattati.
Maceti nirantaratthe vattamno mukhyo, mac ugghosantti tirohitatthe vattamno
lakkhao, gthdisakalavkyassa+tthe vattamno byajanasabhvo.
Byprassa pabhedena, tidh saddopi vcako;
Lakkhaiko byajakoti, tadatthopi tidh mato.
Vacco lakkhaiko byagyo, ceva saddo suvcako;
Vuttakamena jtydi-bhedena pacadh bhaveti.
38. mantae
Ti mantadhike atthamatte pahamvibhatti hoti. Bho nara, bho itthi, bho napusaka.
Sadden+bhimukhkro, vijjamnassa vatthuno;
mantaa vidhtabbe, natthi rj bhaveti+da.
Kriy nimitta krakantu kamma, kattu, karaa, sampadna, avadhi, dhrabhedena
chabbidha, ta yath
2,2. Kamme dutiy
Karyati kattukiriyya sambandhyatti kamma, tasmi kammakrake dutiyvibhatti hoti.
Ta tividha nibbatti, vikati, patti bhedena, tattha nibbattikamme mt putta vijyati, hro
sukha janayati, kaa karoti datto. Vikatiya kaha+magra karoti, suvaa kaaka karoti,
vhayo lunti. Pattiya datto ghara pavisati, dicca passati, dhamma suti, paite
payirupsati.
Vuttaca
Nibbatti+vikati+patti-bhed kamma tidh mata;
Kattukriybhigammanta, sukha+magra+ghara yathti.
Kaa karoti vipula dassanyanti attheva guayuttassa kammat, vipula karoti, dassanya
karotti kriyya sambandhiyamnatt. Odano paccateti odanasaddato kammat nappatyate, kicarahi
khytato.
Icchitakamma yath-gvu payo dohati, gomanta gva ycati, gva+mava rundhati
vaja, mavaka magga pucchati, gomanta gva bhikkhate, rukkha+mavacinti phalni,
rukkhtyattho. Sissa dhamma brte. Ettha payo, gva iccdi icchita, gvu,
gomanta+miccdi anicchita. Eva+manicchitepi kaaka maddati, visa gilati. Ya
nevi+cchita, npi anicchita, tatrpi gma gacchanto rukkhamla+mupasappati.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 50 sur 128

dhre adhisi+h+sna payoge ca, pathavi adhisessati, gma+madhitihati,


rukkha+majjhsateti. Ettha pathavinti pathaviyanti attho. Eva+mabhi, nipubbavisasspi,
dhamma+mabhinivisate, dhamme v. Tath upa, nva+jjh+pubbavasatissa, gma+mupavasati,
gma+manuvasati, vihra+madhivasati, gma+mvasati, agra ajjhavasati, ettha gmanti
gmetyattho. Tath tappn+crepi, nadi pibati, gma carati, nadiyatyattho. Sace ma
nlapissatti may saddhityattho. Vihitva pai-yogepi dutiy, paibhantu ta cunda bojjhag,
tampai bojjhag bhsantti attho. Upam ma patibhti, upam ma upahtityattho.
Dhtunyutte tassa nappaibhtti chah.
3. Kladdhna+maccantasayoge
Kladdhna dabba+gua+kriyhi accantasayoge tehi kladdhnavchi dutiy hoti. Klesattha gavapna, msa masodana, sarada ramay nad, sabbakla ramaya
nandana, tayo mse abhidhamma deseti. Addhani-yojana vanarji, yojana dgho pabbato,
kosa sajjhyati.
Pubbanhasamaya nivsetv, eka samaya bhagav, ima ratti cattro mahrjnoti
evamdsu klavchi accantasayoge dutiy, bahulavidhn vibhattivipallso v.
Msen+nuvko+dhto, kosen+nuvko+dhtoti karaatthe tatiy.
4. Gatibodhhrasaddatthkammakabhajjdna payojje
Gatyatthna bodhatthna hratthna saddatthna+makammakna bhajjdnaca payojje
kattari dutiy hoti. Datto gamayati mavaka gma, ypayati v. Guru bodhayati mavaka
dhamma, vedayati v. Mt bhojayati putta+modana, sayati v. Guru ajjhpayati sissa veda,
phayati v. Payojjato+atra kamme dutiy. Poso sayati datta, syayati v. Poso aa
bhajjpeti, aa kopeti, aa santharpeti.
5. Hardna v
Hardna payojje kattari dutiy hoti v. Poso hreti bhra datta, datteneti v. Dassayate
jana rj, janeneti v. Abhivdayate guru datta, datteneti v. Ajjhohreti sattu datta,
datteneti v. Kreti datto datta, datteneti v. Pakkhe sabbatra kattari tatiy.
6. Na khddna
Khddna payojje kattari dutiy na hoti. Gatyatthdsu kvaci paisedhattha+mida.
Khdayati datto dattena, dayati dattena, avhpayati datthena, saddyayati dattena, nyayati dattena,
kandayati dattena.
7. Jhdhi yutt
Dhidhi yuttato dutiy hoti. Dhi+ratthu+ma putikya, antar ca rjagaha antar ca
nlanda, rjagahassa ca nlandassa ca vivarabhte majjheti attho. Samdhna+mantarena,
mucalinda+mabhito sara. Chahyatthe+ya dutiy.
8. Lakkhaitthambhtavicchsva+bhin
Lakkhadsva+tthesu abhin yuttamh dutiy hoti. Rukkha+mabhivijjotate cando, ettha rukkho
lakkhaa, cando lakkhitabbo, tatra abhin rukkhassa lakkhaavuttit paksyatti rukkho abhin
yutto nma. Sdhu devadatto mtara+mabhi, mtari sdhutta pattotyattho. Rukkha rukkhaabhi
vijjotate cando, rukkhe rukkhetyattho.
9. Patiparhi bhge ca

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 51 sur 128

Patiparhi yuttato lakkhadsu bhge ca+tthe dutiy hoti. Rukkhapati vijjotate, sdhu
devadatto mtarapati, rukkha rukkhapati tihati, ya+dettha ma pati siy, yo mama bhgo, so
dyatutyattho. Eva rukkhaparitydipi.
10. Anunti
Lakkhadsu dutiy. Rukkhamanu vijjotate, saccakiriya+manu vassi, hetu ca lakkhaa
bhavati, sdhu devadatto mtara+manu, rukkha rukkha+manu vijjotate, yadettha maanu siy.
11. Sahatthe
Sahatthe anun yuttamh dutiy. Pabbata+manu tihati, pabbatena saha tyattho.
12. Hne
Hnatthe anun yuttamh dutiy. Anusriputta paavanto bhikkh, sriputtato paya
hntyattho.
13. Upena
Hnatthe upena yuttamh dutiy. Upasriputta paavanto.
16. Kattukaraesu tatiy
Kattari karae ca krake tatiy hoti. Jinena desito dhammo, buddhena jito mro, ahin daho
naro. Yattha kraakraampi kraavasena vuccati, tatthpi tatiy, corehi gmo daho, tiehi
bhatta siddha, saddhehi krit vihr.
Attapadhno kiriya, yo nibbatteti krako;
Apayutto payutto v, sa kattti pavuccati.
Karae-ta pana duvidha ajjhattikabhiravasena, yath hatthena kamma karoti, cakkhun
rpa passati, manas dhamma viyati. Dattena vihayo lunti, aggin kui jhpeti.
Bhiraca tath+jjhatta, karaa duvidha yath;
Vhi lunti dattena, nettena canda+mikkhate.
Pakatiy abhirpo, gottena gotamo iccdi bhdhtussa sambhav karae tatiy. Tath sriputtoti
nmena vissuto, jtiy khattiyo buddho, jtiy sattavassiko, sippena naakro so, eknatiso vayas,
eva samena dhvati, visamena dhvati, dvidoena dhaa kiti.
17. Sahatthena
Sahatthena yoge tatiy siy. Tatiypi chahva appadhne eva bhavati. Puttena sah+gato,
puttena saddhi gato, vitakkena saha vattati, puttena saha thlo, nisdi bhagav saddhi
bhikkhusaghena, sahassena sama mit, sabbehi me piyehi manpehi nnbhvo.
18. Lakkhae
Lakkhae vattamnato tatiy. Bhinnena ssena paggharantena lohitena pavissake ujjhpesi,
napacabandhanena pattena aa nava patta cetpeyya, tidaakena paribbjaka+maddakkhi,
akkhin ko, hatthena ku, pdena khajo, pihiy khujjo. Tena hi vikalagena vikalagino vikro
lakkhiyate.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 52 sur 128

19. Hetumhi
Vsdilakkhaakriyya hetuto tatiy. Annena vasati, vijjya vasati, na jacc vasalo hoti,
kammun vasalo hoti, dnena bhogav, crena kula, tena pi kmadado.
20. Pacam+e v
Ie hetumhi pacam v. Satasm baddho, satena v.
21. Gue
Paragabhte hetumhi pacam hoti v. Jaatt baddho, jaattenav, paya mutto, hutv
abhvato anicc, sakhranirodh vianirodho. Bahulavidhn sattamyatthehipi, tena
samayena, klena dhammaskacch, puratthimena dhataraho, dakkhiena virhako, uttarena
kapilavatthu, yena bhagav, tenupasakami, so vo mama+ccayena satthti. Msena bhujati,
ekheneva brasi pvisi, navahi msehi vihra krpesi, kahpaena no, dhanena vikalo,
asin kalaho, crena nipuo, guena missaka, vcya sakhilo, main attho, dhanena attho,
yojanena gacchati iccdi hetumhi karae v tatiy. Attanva attna sammannatti paccatte
bahulavidhn kattari tatiy. Eva tilehi khette vapatti kammatthe, sumutt maya tena
mahsamaenti pacamyatthe ca.
24. Catutth sampadne
Acetana sacetana v paigghakabhven+pekkhita, ta sampadna, taca d-dneti
dhtuto byappena yuttameva, tattha catutth hoti. Taca dyamnassa vatthuno
anivraa+jjhesan+numatito tividho, yath buddhassa puppha deti, bodhirukkhassa jala deti,
ycakassa dhana deti, bhikkhna dna deti.
Anirkara+rdha-na+bbhanuavasena hi;
Sampadna tidh vutta, rukkha+ycaka+bhikkhavo.
dhravivakkhya sattampi, saghe gotami dehi, saghe dinne ahaceva pjito bhavissmi,
y pallamaya mla, nr datvna cetiyeti.
25. Tdatthye
Tdatthye catutth siy. Tadatthassa bhve, tdatthya, tasmi tadatthabhve jotanyeva
catutth siy. Tadatthassa bhvoti nimittanimittsambandhe chah, tasm chahpavdo+ya.
Samepi nimittanimittna sambandhe nimittabhtaypatova catutth, no nimittbhtadruto. Ypya
dru, pkya vajati, buddhassatthya jvita pariccajmi, neva davya, na madya, nassa
pripriy, atthya hitya sukhya savattati, loknukampya, phsu vihrya.
Iccya kaccyane upari vakkhamnassa catutthti sdhitatt idha chahti dpanattha vuccate

Kassa sdu naruccati, m ayasmantnampi saghabhedo ruccittha, khamati saghassa,


bhatta+massa nacchdetti chah sambandhavacanicchya, na ce+va virodho siy, sadisarpatt,
evavidhesu ca sambandhassa saddiknumatatt. Tath hi bhgavuttiy upapadavibhatti
chahiy+pavdti vutta, saddantare vihit vibhatti upapadavibhatti.
Kassa v tva dhamma rocesti atthamatte paham, kassa v tuyhanti avatv kassa v tva
dhamma rocesti atthamatte pahamvasena byabhicradassan. Eva+mapi vieyy, paratopi
yathgama.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 53 sur 128

Rao sata dhreti rao chatta dhretti sambandhe chahva. Silgha=kathane, eva
rao silghate iccdi, thuti karottyattho. Hanu=apanayane, rao hanute, vacettyattho.
Upatiheyya sakyaputtna vahak, upagaccheyytyattho. Sapa=akkose, mayha sapate, sacca
kurutetyattho. Dhara=dhrae, suvaa te dhrayate, ia te dhrayati, assa rao nga
dhrayma. Piha=icchya, devpi tassa pihayanti tdino, tesa pihayanti sambuddhna
satmata, pihayanti=patthenti. Tassa kujjha mahvra, yadi+ha tassa pakuppeyya, dubhayati
disna megho, yo mittna na dbhati, yo appaduhassa narassa dussati. Issa=issya, titthiy
issayanti samana. Usya=dosvikarae, dujjan guavantna ussyanti, k usuy vijnata.
Idha+sidha+rdha+sdha=sasiddhiya, rdho me rao, rao bhgya+mrajjhati, ky+ha
ayyna aparajjhmi, yasmato uplittherassa upasampadpekkho upatisso. Bhikkh bhagavato
paccassosu, suanti buddhassa bhikkh, tassa bhikkhuno janoanugiti, patigiti,
sdhukradndin ta ussahattyattho. rocaymi vo bhikkhave, paivedaymi vo, mantaymi te
mahrja, dhamma te desissmi, desetu bhante bhagav dhamma bhikkhna, yath no bhagav
bykareyya, nirutti te pavakkhmi, ala me rajja, ala bhikkhu pattassa, ala mallo mallassa,
arahati mallo mallassa, ala te idha vsena, ki me ekena tienti sabbattha sambandhe chah.
Eva yu bhoto hotu, cira jvita, bhadda, kalya, attha, payojana, kusala,
anmaya, hita, pattha, sukha, sta, bhoto hotu, sdhu sammuti me tassa, puttass+vikareyya
guyha+mattha, tassa me sakko pturahosi, tassa pahieyya, bhikkhna dta phesi, kappati
samana yogo, ekassa dvinna tia v pahoti, upama te karissmi, ajalite paggahmi,
tassa phsu, lokassa+ttho, namo te purisjaa, sotthi tassa, samattho mallo mallassa, tassa hita,
tassa sukha, svgata te mahrjti sabbattha sambandhe chah.
26. Pacamya+vadhism
Padatthvadhism pacamvibhatti hoti.
Samepya+pagame dvinna, pubbarp ya+daccuta;
Vuccate ta+dapdna, ta calcalato dvidh;
Yath+ss dhvat poso, pato, rukkhphalanti ca.
Tattha calvadhi dhvat ass puriso patati, acalvadhi pabbat otaranti vanacrakti.
Taca avadhi visayakriyvisesassa niddihatt niddihavisaya, yattha apa apagamanakriya
uptta=ajjhhaa visaya katv pavattati, ta uptta. Ya kenaci guena ukkasiyati, ta
anumeyya. Yath gm apenti munayo, nagar niggato rj, pp citta nivrenti. Valhak
vijjotate, kusulato pacatti. Ettha ca vahak nikkhamma, kusulato apanetvti ca pubbakriy
ajjhharyati. Mathur paliputtakehi abhirpti anumyati. Vuttahi
Niddihavisaya kici, upttavisaya tath;
Anumeyyavisayaceti, tidh+hu avadhi budhti.
Bhayahetumhi-cor bhaya jyati, tahya jyati bhaya, ppato uttasati, natthi soko kuto
bhaya. Akkhtari-upajjhy sikkha gahti, cariyamh adhto suti v. Buddhasm parjenti
aatitthiy, parjit bhavanttyattho. Himavat pabhavati gag, aciravatiy pabhavanti kunnadiyo.
Urasm jto putto, kammato jta indriya, upajjhy antaradhyati sisso, mtpithi
antaradhrayati putto, nilyattyattho. Dratthayogekvadro ito naakragmo, tato have dratara
vadanti, gmato ntidre, rak te moghapuris imasm dhammavinay, rak tehi bhagav dratova
namassanti, addasa dratova gacchanta. Antikatthayoge-antika gm, sanna gm, sampa
gm. Parime-ito mathurya catsu yojanesu sakassa, rjagahato pacacattlsayojanamatthake
svatthi. Klaparime-ito ekanavutikappamatthake, ito vassasatasahassassa accayena buddho loke
uppajjissati. Psd sakameyya, psda abhiruhitv sakameyyti attho, tath hatthikkhandh
sakameyya, abhidhamm pucchanti, abhidhamma sutvti attho, san vuhaheyya.
Disatthavchi yoge-ito s purim dis, ito s dakkhi dis, avcito yva bhavagga, uddha
pdatal, adho kesamatthak. Vibhajane-yato patataro v visihataro v natthi, attadanto tato

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 54 sur 128

vara, kicpi dnato sla vara, tato may bahutara suta, slameva sut seyyo.
ratippayoge-rati virati pp, ptipt veramai, adinndn paivirato, appaivirat musvd.
Suddhatthayoge-lobhanyehi dhammehi suddho, mtuto ca pituto ca suddho anupakkuho.
Pamocanatthayoge-parimutto dukkhasmti vadmi, mutto+smi mrabandhan, na te muccanti
maccun, mutto+ha+sabbapsehi. Vivecane-vivicceva kmehi, vivicca akusalehi dhammehi.
Pamatthe-ymato ca vitthrato ca yojana, gambhrato ca puthulato ca yojana candabhgya
parima, parikkhepato navayojanasataparimo majjhimadeso. Pubbdiyoge-pubbeva me
bhikkhave sambodh, ito pubbe nhosi, tato para paccantim janapad, tato aparena samayena.
Pahe-kuto+si tva, kuto bhava, paliputtato. Kicch laddhanti gue pacam, kicchena me
adhigatanti hetumhi karae v tatiy, eva thok mutto, thokena muttoti.
Katha thoka calatti, kriyvisesane kammani dutiy, thoka calana karottyattho,
thokanti calanakriyya visesanatt kriyvisesana.
Kriyvisesana nma, kammatte+kattasahit;
Nyyasiddha yato tasm, tadattha na visu vidhi.
Nyyasiddhava=calananti yasm bhve ano, tasm bhvasse+katt ekavacananti y
ekattaca, bhve anatt napusakattaca, karotikriyya sambandhena kammattaca sijjhatti.
Kara+bhdhtavo ca
Kriyarpbhidhtvatth, sabbe sattya yujjare;
Tato kriy ca bhvo ca, smaa tesu gamyate
Ti vuttatt yujjanti.
Thokatthe-thok muccati. Sabbattha savisaye pacam. Ettha vivakkh lokik s ca, na sakk
anivattituti vuttatt anihappasago na siy. Mariydya-pabbat khetta. Abhividhimhibrahmalok saddo abbhuggacchati, pabbata vajjetv, brahmalokamhi bypetvti ca attho. Ettha
vajjamnasm mariyd, gayhamnasm abhividhi.
27. Apaparhi vajjane
Vajjane vattamneh apaparhi yoge pacam hoti. Apaslya yanti vij, parislya yanti
vij, sla vajjetvti attho.
28. Painidhipatidnesu patin
Painidhimhi patidne ca vattamnena patin yoge nmasm pacam hoti. Buddhasm pati
sriputto, ghata+massa telasm pati dadti.
29. Rite dutiy ca
Ritesaddayoge nmasm dutiy hoti pacam ca. Rite saddhamm, rite saddhamma.
30. Vin+atra tatiy ca
Vin+atrayoge nmasm tatiy dutiy pacam ca. Vin vtena, vin vta, vin vtasm.
Aatra ekena piaptanhrakena, aatra dhamma, aatra dhamm.
31. Puthannhi
Etehi yoge tatiy hoti pacam ca. Bhinnayogakaraa dutiynivattanattha. Puthageva
janena, puthageva janasm, janena nn, janasm nn.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 55 sur 128

39. Chah sambandhe


Sambandhe chah hoti. Rao purisoti vutte yasm rj dadti, puriso gahti, tasm
rjapurisoti viyati. Evameva yo yassa yatto sevakdibhvena bhaabhvena v
sampa+samh+vayava+vikra+kriya+avatth+jti+gua+kriydivasena v, hnvasena v,
gamvasena v, so tividhopi attho sambandho nma. Vuttahi
Kriykrakasajto, asse+dabhvahetuko;
Sambandho nma so attho, tattha chah vidhyate.
Pratantyahi sambandho, tattha chah bhave tito;
Updhi+hny+gamito, na visessdito titoti.
Updhisakhtavisesanato tva-rao puriso. Ettha ca brhmadismito nivattetti rj
visesana, puriso tena visesiyatti visesso. Bhaasambandhato-pahuta me dhana sakka, ekassa
paivso, bhikkhussa pattacvara. Sampato-ambavanassa avidre, nibbnasseva santike. Samhesuvaassa rsi, bhikkhna samho. Avayave-manussasseva te ssa, rukkhassa skh. Vikresuvaassa vikati, bhahadhana sattu. Kriye-yavassa akuro, meghassa saddo, puttpi tassa
bahavo, kammna phala vipko. Avatthya-khandhna ptubhvo, jar, bhedo v. Jtiyamanussassa bhvo, manussna jti. Gue-suvaassa vao, vao na khyetha tathgatassa
buddhassa guaghoso, pupphna gandho, phalna raso, cittassa phusan, sippikna sata
natthi, tilna muhi, tesa samyogo, sandhino vimokkho, tathgatassa paprami rabbha,
sukha te, dukkha te, cetaso parivitakko udapdi, paya paubhvo, rpassa lahut, mudut v,
upacayo v. Kriysambandhe-pdassa ukkhepana, avakkhepana v, hatthassa samijana,
dna, pasraa, dhtna gamana, hna, nisajj, sayana v, tathgatassa nmagottdi,
tassa kraa, tassa mtpitaro, tassa purato pturahosi, nagarassa dakkhiato, vassna tatiye
mse, na tassa upam, kuverassa bali iccdi. Api ca
Gvassa jti, dhavalo, gati, siga, nmanti+dha;
Dabbasspi ca jtydi, visess honti kmato.
Gottaca sabalodissa, pka+mannassa sukkat;
Paassa, sigameassa, n+esati visessate.
hnito-yuvana+meo lutt. gamito-sua sassa. Smiyoge-devna+mindo, migna rj.
Rujdiyoge-devadattassa rujati, tassa rogo uppajji, mahsenpatna ujjhpetabba, rajakassa
vattha dadti, musvdassa ottappa iccdi. Yajassa yoge-pupphassa buddhassa yajati,
pupphentyattho. Eva ghatassa aggi juhati. Suhitatthe-patta odanassa pretv, pra
nnpakrassa asucino, pra hiraasuvaassa, prati blo ppassa. Kitakappayogebahulavidhn chah, rao sammato, pjito, sakkato, apacito, mnito v, amata tesa
bhikkhave aparibhutta, yesa kyagat sati aparibhutt, sdhusammato bahujanassa, suppaividdh
buddhna dhammadhtu, dhammassa gutto medhv. Kammatthe-tassa bhavanti vattro, sahas
kammassa kattro, amatassa dt, bhinnna sandht, sahitna anuppadt, bodhet pajya,
kammassa krako natthi, vipkassa ca vedako, avisavdako lokassa, catunna mahbhtna
updya pasdo. Sarati+cchyoge-mtu sarati, na tesa koci sarati, sattna kammapaccay,
puttassa icchati. Karotissa (yoge) udakassa patikurute, kaassa patikurute, abhisakharottyattho.
Pacamiyatthe parihnibhayatthayogepi chah, assavanatya dhammassa pariyyanti, kinnu kho
aha tassa sukhassa bhymi, sabbe tasanti daassa, sabbe bhyanti maccuno, bhto catunna
svisna ghoravisna iccdi.
40. Tulyatthena v tatiy
Tulyatthena yoge v chah hoti tatiy ca. Pitu tulyo, pitar v, mtu tulyo, mtar v.
32. Sattamy+dhre

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 56 sur 128

Kattukammahna nisajja+pacandikriyna yo dhro, ta dhrakraka nma. Katha


kae nisdati devadatto, thliya odana pacati, devadatta+taulna kattu+kammna dhraato
tadahasana+pacanakriya kaa+thliyo dhrenti nma, tasmi sattamvibhatti hoti.
So bypiko, opasilesiko, vesayiko, smpikoti catubbidho. Tattha yo dheyyassa
nissesdhrabhto, so bypiko, yath tilesu tela atthi, khresu jala, dadhimhi sappi.
Paccekasiddhna bhvna ya dheyyabhvena upasilesana allyana atthi, so opasilesiko.
Yath sane nisinno sagho, thliya odana pacati, ghae udaka+matthi, dre hito, sampe hito.
Yattha sampe sampvohra katv tadyattatdpanattha dhrabhvo upacaryati, ta
smpika, yath gagya ghoso, gagya sampe vajotyattho. Svatthiya viharati jetavane.
Yattha aathbhvavasena desantarvacchedavasena v dhraparikappo, so vesayito. Yath kse
saku caranti, bhmiya manuss, jale macch, psdesu patito, ppasmi ramat mano, pasanno
buddhassane, paya sdhu, vinaye nipuo, mtari sdhu, pitari nipuo.
Kiriy kattu+kammah, dhryati yena so;
dhro catudh vutto, bypakdippabhedato.
Bypako tilakhrdi, kao opasilesiko;
Smpiko tu gagdi, kso visayo mato.
33. Nimitte
Nimittatthe sattam hoti. Ajinamhi haate dpi, kujaro dantesu haate, aumattesu vajjesu
bhayadassv, sampajnamusvde pcittiya. Sabbattha nimityattho.
34. Yabbhvo bhvalakkhaa
Yassa bhvo bhvantarassa lakkhaa bhavati, tato sattam. Kle gvsu duyhamnsugato,
duddhsu gato. Etthagamanakriyya dohanakriycihana, gamanakriyya duddhkriycihana,
eva+muparipi. Pubbahasamaye gato, syanhasamaye gato, jyamne kho sriputta bodhisatte
aya dasasahass lokadhtu sampakampi.
Ps sakkhar ceva, kahal khukaak;
Sabbe magg vivajjanti, gacchante lokanyake.
Imasmi sati ida hoti iccdi. Akle vassat tassa, kle tassa na vassatti visayasattam.
35. Chah c+ndare
Yassa bhvo bhvantarassa lakkhaa bhavati, tato chah hoti sattam c+ndare gamyamne.
Akmakna mtpitna rudantna pabbaji, mtpitsu rudantesu v. koayanto so neti,
sivirjassa pekkhate, maccu dya gacchati, pekkhamne mahjane.
Gunna smti sambandhe chah, gosu smti visayasattam. Eva gunnamissaro,
gosvi+ssaro, gunna adhipati, gosu adhipati, gunna dydo, gosu dydo, gunna sakkh, gosu
sakkh, gunna patibh, gosu patibh, gunna pasuto, gosu pasuto, kusal naccagtassa, kusal
naccagte, yutto kaakaraassa, yutto kaakarae. Tath dhravacanicchya sattam, bhikkhsu
abhivdenti, muddhani cumbitv, bhsu gahetv, hatthesu piya caranti, kadalsu gaje rakkhanti,
asmi pasanno, asmi ussukkoti visayasattam.
36. Yato niddhraa
Jtiguakriyhi samudyate+kadesassa puthakkaraa niddhraa, yato ta karyati, tato
chahsattamiyo honti. Slayo skadhana pathyatam, skadhaesu slayo pathyatam. Kah

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 57 sur 128

gvna sampannakhratam, kah gvsu sampannakhratam. Gacchata dhvanto


sghatam, gacchantesu dhvanto sghatam.
14. Sattamy+dhikye
dhikye atthe upena yuttamh sattam hoti. Upakhriya doo, khriy doo adhikotyattho.
Tath upanikkhe kahpaa.
15. Smitthe+dhin
Smibhvatthe adhin yuttamh sattam hoti. Adhibrahmadatte pacl, adhipaclesu
brahmadatto, brahmadattissar paclti attho. Adhidevesu buddho, sammutidevdhi buddho
adhikotyattho.
Ettha ca yathvuttesu atthesu aya bhedo
Kraka sdhaka nibbattaka kriynimittanti atthato ekameva, taca dao, dhavalo,
pacana, citto, goti dabba+gua+kriy+nma+jtibhedena pacavidhampi kamma+kattdivasena
chabbidha, ta sattikraka, taddhrabhtadabbdayo tatrahakraka, na mukhyato. Mukhyato
ce honti, tesa sattidabbna aamaabyvaarpatt yo dhro, so dhroyeva, kismicikle
karaa v katturpabhto v na hoti, tasm thli pacati, thliy pacati, thliya pacattydin
ekassa vatthuno kattu+kara+dhrabhedo na siy. Sattipakkhe pana dabbdna anekasattiy
dhratt sattiy dabbdayo vivakkhit ta ta kraka hotti dabbdna abhedepi krakabhedo
yujjate. Vuttahi
Vicittakattudhi, sayog ekavatthuno;
Nntta yujjate nya-bhedena naakassi+vti.
Thli vatthuto ek cedapi sattikrakabhtakattu+kara+dhrdna bhedena bheda+mupayti,
kimiva rma+rvadivesadhrnaako tesa nmavasena rmo, rvaoti bheda+mupayti,
ta+mivti adhippyo.
Puna+rapi
Yathe+kopi pao sutta, ptdiguasayuto;
Sukko paoti ptoti, bheda ytye+vameva+ya.
Ettha ca sattibhtakattdayo mukhyakraka, tayogena dabbabhtathl guakraka, te ca
katha kriyya krak honti. Katt attan patihitya hasati+naccaticcdikriyya nimitta hoti.
Kammaca attan patihitakriyya tadatthabhtaindhandni pavattenta odana pacattydo
nimitta. Kahehi paccattydo kahni jalanakriyya sdhetabbapkassa agabhvena nimitta.
Pharasun chindattydo pharasu ca kahna dvidhpavattiy nimitta. Kammaca kriyya
sambandhyamnabypye sati nimittabhvena kriyya nimitta. Tath
sampadn+vadhi+dhrna gvo dadti gmasm apanayati thliya pacattydsu
godn+panayana+pacanakriyna nimittatt kriyya nimittni honti. Tesa yathsaka kriyya
pavattako katt, tasm sa eva padhno kattti vohra labhati, aesa karadna kattubhve
satipi appadhnatt ta na labhati.
Codakena vuttahi
Nanu smagyamnya, kriysiddhi katha vada;
Ekassa kattuno eva, sabbesa kattuta vin.
Sabbesa karadna, kattutya viyogato;

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 58 sur 128

Karadna abhvatt, kraka na hi chabbidhanti.


Vuccate
Yadyapya+tthi hi kattutta, sabhv karadisu;
Kriysiddhy tathpye+ta+mappadhna paragato.
Eta sabhvato upalabbhamna karadsu kattutta paresa karadna
jalana+dhradikriyya aga upyati appadhnanti adhippyo.
Kraka chabbidha sa-vas chabbsatividha;
Pabhed sattadh kamma, katt pacavidho bhave.
Karaa duvidha hoti, sampadna tidh mata;
Apdna pacavidha, dhro tu catubbidho.
Vibhattiyo pana
Paccatta+mupayogaca, karaa sampadniya;
Nissakka smivacana, bhumma+mlapana+hamati.
Iti payogasiddhiya krakakao tatiyo.

4. Samsakaa
Atha nmnameva aamaasambandhna samsoti nmanissitatt, sayaca nmikatt
nmnantara samso vuccate.
1. Sydi sydine+katthanti
Ida+madhikata veditabba. Pubbe vuttavidhiggahaayena sydti tadantassa gahaa. So
ca bhinnatthna nmna+mekatthbhvo samsoti vuccate.
2. Asakhya vibhatti+sampatti+sampa+skaly+bhva+yath+ pacch+yugapadatthe
Pubbassa+tthapara yassa, aatthaparamaca ya;
Napusaka bhave yaca, ta+dsakhya+mihe+ssate.
Satthantare pasiddha ya, abyaybhvanmato;
Upakumbha tihagu ca, ptameghati ta yath.
Asakhya sydyanta vibhatydna+matthe vattamna sydyantena sahe+kattha bhavati.
Aviggaho niccasamso, padantaraviggaho ceti padantaraviggaho. Itthsu tath pavattti viggayha
vibhatyatthe samse kate
2,119. Ekatthatya
Eko attho yassa pakatipaccaydisamudyassa so ekattho. Tassa bhvo pavattinimitta
ekatthat, ydi+di+samsavidhna, tasmi sati sydilopo hoti.
9. Ta napusakanti
Napusakalige ca pubbasm+mditoti sabbavibhattna lope ca kate adhitthi tihati, bho

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 59 sur 128

adhitthi, adhitthi passa, adhitthi kata, adhitti carati, adhitthi dehi, adhitthi apehi, adhitthi
yatta, adhitthi patihita. Eva adhikumri, antabhtassa appadhnassa ghapassa
ghapassa+ntass+ppadhnassti passa rasso.
Saha=sampanna brahma sabrahma. Vuttanayena ettha ca upari ca samsdayo honti, ettha
akle satattheti sahassa sdeso. Sydimhi kate pubbasm+mditoti sydna lope ca sampatte
n+to+mapacamiyti apacamiy paisedho ca akrantaasakhyasamsato parsa
sabbavibhattna adeso ca hoti. Eva+muparipi.
Bhikkhna samiddhi subhikkha, ettha ghassa rasso. Subhikkha tihati bho subhikkha,
subhikkha passa. N+smisu v tatiy sattamnati vikappena a, subhikkha subhikkhena
v kata, subhikkha subhikkhena v carati, subhikkha dehi. Pacamiya a+mabbhv
subhikkh apagaccha, subhikkha+myatta, subhikkha subhikkhe v patihita.
Sampatthe-kumbhassa sampa upakumbha, eva upanagara, bho upakumbha iccdi.
Skalye-tiampi asesetvti satia, tiampi asesetv ajjhoharaya+majjhoharattyattho. Sesa
sabrahmasama. Aggimpi asesetvti sggi, aggiganthapi asesetv adhtetyattho. Vraggahaa
adhitthisama.
Abhvo sambandhbhed bahuvidho, tatra iddhbhvevigat iddhi=vibhti saddiknanti
dussaddika. Atthbhvemakkhikna abhvo nimmakkhika, niddaratha, nimmasaka.
Atikkambhve-atigatni tini nittia. Upabhogasambandhvattamnaklassa abhve-atigata
lahupvuraa atilahupvuraa, lahupvuraassa n+ya upabhogat loti attho.
Yathttho+nekavidho, tatra yoggatya-yogga rpa+manurpa. Vicchya-addhamsa
addhamsa anu anvaddhamsa, eva paccatta. Atthnativattiya-satti anatikkamma
yathsatti. Eva yathkkama, yathbala. Bahuldhikr y y paris yathparis. Sadisatthekikhiy kahavicchitadhenuy sadiso sakikhi, sahassa sdeso. nupubbiya-jehnukkamena
anujeha.
Pacchatthe-rathassa pacch anuratha.
Yugapadatthe-cakkena saha=ekakla sacakka, cakkena ekakkhae nidhetti attho.
3. Yath na tulye
Yathsaddo tulyatthe vattamno sydyantena sahe+kattho na bhavati. Yath devadatto, tath
yaadatto. Ettha upamnabhto yathsaddo tath yaadattoti upameyya+mapekkhati, tasm
spekkha+masamattha bhavatti y asamse na tulyeti paisedho kimattha+miti ce. Yasm
yath devadattoti samudyameva upamna bhavati, na visu yathsaddo, tasm samudyasseva
upameyyaspekkhatte na asmatthiyat na visu yathsaddassa, tasm sdisse pattasamsassa
paisedhattha+mida. Tulyattheti vattabbe tulya vin tulyat natthti tulyattheti avatv tulyeti
vutta.
Yathkathaci sdissa, yate yattha sambhava;
Upam nma s tass, papaco bahudh bhave.
4. Yv+vadhrae
Yvasaddo avadhrae vattamno sydyantena sahe+kattho bhavati.
Avadhraa=ettakatparicchedo. Yvantni amattni=bhjanni yvmatta, imin samse kate
sesa pubbasama. Jvassa yattako paricchedo yvajva. Yvatyuka, sakattheti kapaccayo.
Yattakena attho yvadattha.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 60 sur 128

5. Payyap bahi tiro pure pacch v pacamy


Paridayo pacamyantena sahe+katth honti v. Pari pabbat paripabbata. Vssa
vkyavikappatthatt pari pabbat iccdayopi honti. Apa pabbat apapabbata, paliputt
paliputta, bahi gm bahigma, tiro pabbat tiropabbata, pure bhatt purebhatta, pacch
bhatt pacchbhatta, sabba upakumbhasama, imin samso viseso. Eva+muparisuttepi.
Vtya+dhikro
6. Samp+ymesva+nu
Asakhyamiccdin niccasamsassa vikappattha sampaggahaa. Anusaddo smpye
yme ca vattamno sydyantena sahe+kattho v hoti. Ettha sampaggahaassa bhvappadhnatt
smpyameva gamyateti smpyeti vutta. Vanassa anu=sampa anuvana, gagya anu=ymo
anugaga, gagya anu v bras.
7. Tihagvdni
Tihagudni aatthena siddhpi asmi asakhyasamse niptiyanti. Tihanti gvo yasmi
kleti tihantasadda+gosaddehi pahamyomhi kate v+nekaattheti samso, imin niptan
lope napusakatthe ca kate simhi gossa gossuti ukre pubbasm+mditoti vibhattilopo. Eva
vahant gvo yasmi kleti vahaggu iccdi. Velppaksakaptodnampi ettheva sagaho, pto
nahnanti sattamamdisamse ptanahna, eva syanahna, ptakla, syakla,
ptamegha, syamegha, ptamagga, syamagga, ettha eona+ma vaeti akro,
niggahtassa lopo ca hoti.
8. Ore+pari+pai+pre+majjhe+hehu+ddh+dho+nto v chahiy.
Ordayo sadd chahiyantena sahe+katth v honti. Ora gagya oregag, upari sikharassa
uparisikhara, pai=mukha sotassa paisota, pra yamunya preyamuna, majjha gagya
majjhegaga, heh psdassa hehpsda, uddha gagya uddhagaga, adho gagya
adhogaga, anto psdassa antopsda. Imin niptanva niggahtalope ca ekre ca kate oreccdi
hoti.
10. A+mdi
A+mdisydyanta sydyantena saha bahula+mekatta hoti.
Uttarassa padassa+ttho, padhna liga+massa ca;
Dutiyantdipadekattho, bahudh ta vibhajjate.
Paresa+missate taca, bhiyyo tappuris+khyay;
Ta yath+tra rjpacca, katthacti+mitdisa.
A+mdyantna krakna akraknaca samso katthacimeva v hoti. Taca
bahulavidhnenti dahabba.
Tattha dutiytappuriso amdi gata+nissit+tt+tikkanta+patt+panndhi bhavati. Saraa
gatoti samse kate ekatthatyati vibhattilopdi upari sabbattha pubbasama. Saraagato,
saraagat. Saraagat, saraagatyo. Saraagata kula, saraagatni kulni iccdi. Araagato,
bhmigato. Dhamma nissito dhammanissito, atthanissito. Bhava atto bhavtto, kltto.
Pama atikkanta pamtikkanta, loktikkanta. Sukha patto sukhappatto, dukkhappatto.
Sota panno sotpanno, nirodhasampanno, maggappaipanno. Ratha ruho rathruho.
Sabbaratti sobhao sabbarattisobhao, muhuttasukha. Akrakna samso accantasayoge.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 61 sur 128

Vuttiyevo+papadasamse, tassa niccatt. Yath kamma karotti kammakro, kumbhakro,


attha kmetti atthakmo, dhammakmo, dhamma dhretti dhammadharo, vinayadharo. Sna
pacatti sapko, tanta vyatti tantavyo, vara haratti varharo. Nta+mna+ktavantehi
vkyameva. Dhamma suanto, dhamma suamno, odana bhuttav.
Tatiytappuriso kitaka+pubba+sadisa+samo+nattha+kalaha+nipua+missa+sakhildhi.
Buddhena bhsito buddhabhsito dhammo, eva jinadesito. Satthr vaito satthuvaito. Vihi
garahito viugarahito, viuppasattho, issarakata, saya kata, sukehi haa sukhaa, ra
hato rjahato, rjapito. Aggin daho aggidaho, sappena daho sappadaho, sallehi viddho
sallaviddho, icchya pakato icchpakato, slasampanno. Eva sukhasahagata, asampayutta,
mittasasaggo, piyavippayogo, jtithaddho, guahno, guavuddho, catuvaggakaraya,
catuvaggdikattabba. Kkehi peyy kkapeyy, nad. Kvaci vuttiyeva, uras gacchatti urago,
pdena pivatti pdapo. Kvaci vkyameva, pharasun chinnav, kkehi ptabb, dassanena
pahtabb. Pubbdiyoge-msena pubbo msapubbo. Eva mtusadiso, mtusamo. Eknavsati,
slavikalo, asikalaho, vcnipuo, yvaklikasammissa, vcsakhilo. Satthr sadiso satthusadiso,
satthukappo, puena atthiko puatthiko, gudhiko. Dadhin upasitta bhojana dadhibhojana,
guena sasaho odano guodano. Krakasambandho kriyya kato, upasittdikriyna
apayanepi vuttiyevo+pasittdikriyna+mkhypanato natth+yuttatthat. Eva khrodano.
Assena yutto ratho assaratho, maggacitta, jambuy pato lakkhito dpo jambudpo, ekena adhik
dasa ekdasa, jtiy andho jaccandho, pakatiy medhv pakatimedhv iccdi.
Catutthtappuriso tadattha+attha+hita+deyydhi. Tadatthe-kathinassa dussa kathinadussa,
kathinacvarassti attho. Eva cvaradussa, cvaramla, yguy atthya taul ygutaul,
bhattataul, saghassa atthya bhatta saghabhatta, gantukabhatta, eva gamikabhatta,
psdya dabba psdadabba. Ettha c+ya niccasamso, tassa tiligat ca-bhikkhusaghassa
attho vihro bhikkhusaghattho vihro, bhikkhusaghatth ygu, bhikkhusaghattha cvara.
Yassa attho yadattho, yadatth, yadattha. Eva tadattho, tadatth, tadattha. Tath lokahito.
Buddhassa deyya buddhadeyya puppha. Saghadeyya cvara. Idha na hoti saghassa
dtabba.
Pacamtappuriso apagamana+bhaya+virati+mocanatthdhi. Methunasm apeto methunpeto,
eva palpagato, nagaraniggato, piaptapaikkanto, kmato nikkhanta kmanikkhanta,
rukkhagg patito rukkhaggapatito, ssanaccuto, patti- vuhna, dharatalaggato, sabbabhavehi
nissao sabbabhavanissao. Bhayatdiyoge-rjato bhaya rjabhaya, corabhaya,
amanussabhaya, aggibhaya, ppabhto, ppabhruko. Akattabbato virati akattabbavirati, eva
kyaduccaritavirati, vacduccaritavirati. Bandhan mutto bandhanamutto, vanamutto,
bandhanamokkho. Kammasamuhita, ukkahukkaha, omakomaka. Kvaci vuttiyeva,
kammato jta kammaja, eva cittaja, utuja, hraja. Idha na hoti psd patito.
Chahtappuriso rao putto rjaputto, eva rjapuriso, cariyapjako, buddhasvako,
buddharpa, jinavacana, samuddaghoso, dhana rsi dhaarsi, pupphagandho, phalaraso,
kyassa lahut kyalahut. Maraassati, rukkhamla, ayassa patto ayopatto, ettha
mandypdna+mo maye ceti o. Eva suvaakaha, pnyathlaka, sappikumbho,
devna rj devarj. Pumassa liga pulliga, pu pumassavti pumassa pu,
niggahtalopo, lassa dvibhvo ca. Hatthipada, itthirpa, bhikkhunisagho, jambuskh, ettha
krkrna rasso. Bahuldhikr nta+mna+niddhriya+praa+bhva+tittatthehi na hoti.
Mam+nukubba, mam+nukurumno, gunna kah sampannakhratam, sissna pacamo,
paassa suttat. Kvaci hoteva vattamnasmpya. Brhmaassa sukk dantti spekkhatya na
hoti. Phalna titto, phalna+msito, phalna suhito. Brhmaassa ucca gehati
spekkhatya na hoti. Rao paliputtakassa dhanati dhanasambandhe chahti paliputtakena
sambandhbhv na hoti. Rao go ca asso ca puriso cti bhinnatthatya vkyameva. Rao
gavassapuris rjagavassapuristi vutti hoteva, ekatthbhv. Sambandhsaddna pana
niccaspekkhattepi gamakatt samso, gamakattampi hi samsassa nibandhana, yath devadattassa
gurukula, bhagavato svakasaghotidi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 62 sur 128

Sattamtappuriso rpe sa rpasa, eva rpasacetan, sasradukkha. Cakkhumhi


sannissita via cakkhuvia. Dhamme rato dhammarato, dhammbhirati, dhammaruci,
dhammagravo, dhammesu nirutti dhammanirutti, dndhimutti, bhavantarakata. Dassane assdo
dassanassdo. Arae vso araavso, viklabhojana, klavassa, vanapuppha, vanamahiso,
gmaskaro, samuddamacch, vakacchapo, vamako, kpamako, titthanv. Itthsu
dhutto itthidhutto, akkhadhutto. Chyya sukkho chysukkho, agrapakka, crakavano. Kvaci
vuttiyeva, vane caratti vanacarako, kucchimhi sayantti kucchisay, thale tihatti thalaho, jalaho,
pabbataho, maggaho. Pake jta pakaja, saroruha+miccdi. Idha na hoti, bhojane mattaut,
indriyesu guttadvrat, sane nisinno, sane nisditabba.
11. Visesana+mekatthena
Visesana sydyanta visessena sydyantena samndhikaraenasahe+kattha hoti.
Samnatthe pade yattha, bhedyabhedakavcake;
Visesanasamso+ya, visessatthapadhnato.
Visessagata+meva+tra, liga+meta para tato;
Kammadhraya+micce+sa, samso+ehi saito.
Sutte visessenti avuttepi visesanassa sambandhsaddatt smatthiyato
labbhamnakahitasadda pati visessenti vutta. Vuttaca
Smaavatthu y vattha+ntarato tu visesiya;
Ekappakre hapan, visesana+mit+rita.
Ekappakraga vatthu, visessanti pavuccati;
Padni yni yneva, sambandha+mupayanti+ha;
Gamyate kmacrena, visesana+visessatti.
Ettha ca uppaladabba rattuppaldito visesayatti nlasaddo visesana. Tena visesiyatti
uppalasaddo visessa. Api ca bhamara+grdismaa nlatthato visesiyatti nla visessa. Na
vatthdna, uppalassevti visesanato uppala visesanati kmacreneti vutta. Api ca
Parito ayantya+nena+tth, pariyyoti vuccati;
Govcti pavutte tu, vcattho tu visesana.
Visesse dissamn y, liga+sakhy+vibhattiyo;
Tulydhikarae bhiyyo, kattabb t visesaneti
Vuttatt mahanto+ccdsu samnaligdayo dahabb. Bhiyyoti ki, dev pama iccdi.
So ca chabbidho visesanapubbapado, visesanuttarapado, visesanobhayapado,
upamnuttarapado, sambhvanpubbapado, avadhraapubbapadoti.
Tattha visesanapubbapade tva-mahanto ca so puriso cti vkye imin suttena samso. a
nta+ntnati ntassa dese dgho hoti, mahpuriso, mahpuris iccdi.
Vkye tulydhikaraabhva paksanattha ca+ta-saddapayogo. Vuttiyantu samseneva
tappaksanato na tappayogo. Eva+maatrpi vuttatthna+mappayogo. Eva mahvro, mahmuni.
Mahantaca ta balacti mahbala, mahabbhaya. Santo ca so puriso cti sappuriso. Tath
pubbapuriso, aparapuriso, pahamapuriso, majjhimapuriso, uttamapuriso, parapuriso, setahatth,
kahasappo, nluppala, rattuppala, lohitacandana. Kvaci na hoti, puo mantnputto, citto
gahapati. Pum ca so kokilo cti pukokilo, uttarapade pumassa pu hoti. Eva punngo.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 63 sur 128

Khattiy ca s ka cti khattiyaka.


67. Itthiya bhsitapumi+tth pumeve+kattheti
Bhsitapum itth pumeva hotti pumbhv itthipaccayna nivatti hoti. Eva rattalat,
dutiyabhikkh. Brhma ca s drik cti brhmaadrik, ngamavik. Itthiyanti ki,
kumriratana, samaipaduma. Bhsitapumti ki, gagnad, tahnad, pathavdhtu.
Puratthimo ca so kyo cti puratthimakyo. Ettha ca kyekadese kyasaddo. Eva pacchimakyo,
uparimakyo, hehimakyo, sabbakyo, navvso, kataranikyo, hetupaccayo. Jvitappadhna
navaka jvitanavaka+miccdi.
Visesanuttarapade ther+cariya+pait visesana paraca bhavati. Yath sriputto ca so thero
cti sriputtatthero, eva mahmoggallnatthero, mahkassapatthero, buddhaghoscariyo,
dhammaplcariyo, cariyaguttilo v. Mahosadho ca so paito cti mahosadhapaito, eva
vidhurapaito.
Visesanobhayapade yath-staca ta uhacti stuha, siniddho ca so uho cti
siniddhuho mso. Khajo ca so khujjo cti khajakhujjo, eva andhabadhiro, katkata,
chiddvachidda, uccvaca, chinnabhinna, gatapaccgata. Kvaci pubbaklasspi paranipto,
vsito ca so litto cti littavsito, eva naggamsito, sittasammaho, bhahalujito.
Upamanuttarapade upamnabhta visesana para bhavati, yath shoti vutte
upacarit+nupacaritashna smaappattiya munisaddo viseseti. Ettha ca
Upamno+pameyyna, sadhammatta siyo+pam.
S ca vatthu+vaa+krna smyena hoti. Shova sho, muni ca so sho cti munisho,
munivasabho, munipugavo, buddhango, buddhdicco. Ras viya ras, saddhammo ca so ras
cti saddhammaras, eva vinayasgaro. Puarikamiva puariko, samao ca so puariko cti
samaapuariko, samaapadumo. Cando viya cando, mukhaca ta cando cti mukhacando,
mukhapaduma iccdi.
Sambhvanpubbapade yath-dhammoti buddhi dhammabuddhi, eva dhammasa,
dhammasakhto, dhammasammato, pasait, asubhasa, aniccasa, dhtusa, attasa,
attadihi iccdi.
Avadhraapubbapade yath-guo eva dhana guadhana, eva saddhdhana, sladhana,
paratana, cakkhu eva indriya cakkhundriya, eva cakkhyatana, cakkhudhtu,
cakkhudvra, rprammaa+miccdi.
Visesana+visessehi, kriyya ca sahe+rito;
Tesa bhva vivecet, nipto byavacchindati.
Ayoga+maayogaca, accantyoga+mevi+ti;
Vivakkhto payuttopi, evattho yate yato.
Byavacchedaphala vkya, tato citto dhanuddharo;
Pttho dhanuddharo nlu+ppala+matthti ta yath.
Ettha niptoti eva-itinipto, appayuttopi evasaddo eva yojetabbo citto dhanuddharo evti
visesanena yutto ayogavivacchedako, dhanun yoge patihpanato pttho eva dhanuddharoti
visessena yutto aayogavivacchedako, dhanuddharattassa ptthasakhtaajjune eva patihpanato.
Nluppala+matthevti kriyya yutto accantyogavivacchedako, nluppalassa sabbhveyeva
patihpanato.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 64 sur 128

21. Sakhydi
Ekatthe samhre sakhydi napusakaliga bhavati. Tayo lok samha=cittena
sampiit, tia lokna samhroti v vkye visesanasamse kate imin napusakatta
bhavati. Samhrasse+katt ekavacanameva, tiloka, bho tiloka, tiloka, tilokena iccdi. Eva tayo
da tidaa, ti malni samhani, tia malna samhroti v timala, tilakkhaa,
catusacca, pacasikkhpada, chahyatana, sattha, ahasla, navalokuttara, dasasla,
satayojana. Dve rattiyo samha dviratta.
12. Naa
Nacceta sydyanta sydyantena sahe+kattha hoti. akro a naassti visesanattho
pmanaputtdsu nassa o m hotti. Na brhmao abrhmao, a naassti nassa deso. akro ettheva visesanattho.
Na-nisedho sato yutto, desdiniyama vin;
Asato v+phalo tasm, katha+mabrhmaotice.
Nisedhatthnuvdena, paisedhavidhi kvaci;
Parassa micchatt+khypanyo+papajjate.
Duvidho ca+ssa nassa attho pasajjapaisedha+pariyudsavasena. Tattha yo
asrikapassrjadrtidsu viya uttarapadatthassa sabbad abhva dpeti, so
pasajjapaisedhavc nma. Yo pana abrhmaa+mnaytidsu viya uttarapadattha
pariyudsitv paikkhipitv tasadise vatthumhi kriya paipdayati, so pariyudsavc nma.
Vuttaca
Pasajjapaisedhassa, lakkhaa vatthunatthit;
Vatthuto+atra y vutti, pariyudsalakkhaa.
Yatra abrhmadsu, vatthu pariyudassati;
Takriyyuttarjdi, vade so pariyudsako.
Pasajjapaisedho tu, vatthantara+mandiya;
Kicivatthunisedhassa, pasago na bhaveyya so.
Tadao ca taviruddho,
Tadabhvo ca naattho.
Tadaatthe abrhmao, brhmaato ao tasadisoti vutta hoti. Eva amanusso,
assamao, na bykat abykat dhamm. Tabbiruddhatthe-na kusal akusal, kusalapaipakkhti
attho. Eva alobho, amitto, aya pariyudsanayo. Tadabhve-na katv akatv, aktuna pua,
akaronto, abhvo bhavati. Aya pasajjapaisedhanayo.
Ettha ca ubhosu pariyudse brhma ao brhmaadhamme appatihito khattiydi
brhmaasadisova abrhmaoti vutte patyate. Itarasmi pana pakkhe kenaci sasayanimittena
khattiydo brhmaoti vuttassa micchanivutti karyati brhmao+ya na bhavati
abrhmaoti, brhmaattajjhsito na bhavattyattho. Tattha sadisatta vin micchsambhav
payogasmatthiy ca sadisapaipatti, taggat ca liga+sakhy bhavanti. Atoyeva uccate
naivayutta+maasadisdhikarae, kath hi atthasampaccayoti.
75. Ana sareti
Naasaddassa sare ana, na asso anasso, na ariyo anariyo. Eva anissaro, aniho, ansavo. Na

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 65 sur 128

dya andya, anoloketv icchdi. Bahuldhikr ayuttatthehi kehici hoti. Puna na gyantti
apunageyy gth, anoksa kretv, amlmla gantv, acandamullokikni mukhni,
asaddhabhoj, alavaabhoj.
13. Kupdayo nicca+masydividhimhi
Kusaddo pdayo ca sydyantena sahe+katth honti nicca sydividhivisayato+attha. Ettha
abyabhicripdisahacaraatthena kuiti niptova, na pathavvcako kusaddo. Sydividhivisayo nma
lakkhaitthambht din patidna visaye katadutiy, taca anvaddhamsanti
asakhyasamsa+miva m hotti asydividhimhti nisedho. Kucchito brhmao kubrhmao,
niccasamsatt asapadena viggaho.
107. Sare kada kussu+ttaratthe
Kussu+ttaratthe vattamnassa sardo uttarapade kaddeso hoti. saka uha kaduha,
kucchita anna kadanna, kadasana. Sareti ki, kuputt, kudr, kuds, kudihi.
108. K+ppatthe
Appatthe vattamnassa kussa k hotu+ttarapade. Appaka lavaa klavaa. Eva
kpuppha.
109. Purise vti
Kussa k v. Kucchito puriso kpuriso, kupuriso v. Pakaho nyako panyako, padhna
vacana pvacana bhusa vaddha pavaddha sarra, sama samm v dhna
samdhna, vividh mati vimati, vividho visiho v kappo vikappo, adhiko devo atidevo, eva
adhidevo, adhisla. Sundaro gandho sugandho, kacchito gandho duggandho, suhu kata sukata,
duhu kata dukkata abhi sicana abhisekoti sananto, atisayena katv, kata pakaritv,
pakata, atisayena thuta atitthuta, atikkamma thuta atitthuta, sa karo karo, suhu
baddho baddho.
Pdayo gatdyatthe pahamya
Pagato cariyo pcariyo, eva pantevs.
Accdayo kantdyatthe dutiyya
Atikkanto maca atimaco. Atimlo, ghapassa+ntass+ppadhnassti mlsadde ghassa
rasso. Eva+muparipi ghapna rasso.
Avdayo kuhdyatthe tatiyya
Avakuha kokilya vana avakokila, avamayra. Avakuhanti pariccatta.
Pariydayo gilndyatthe catutthiy
Parigilno+jjhenya pariyajjheno.
Nydayo kantdyatthe pacamiy
Nikkhanto kosambiy nikkosambi. Asydividhimhti ki, rukkha pati vijjotate.
14. C kriyatthehi

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 66 sur 128

Cpaccayanto kriyatthehi sydyantehi sahe+kattho hoti. Amalna malna karitvti viggayha


abhtatabbhve kar+sa+bhyoge vikrcti cpaccayekate imin samso. Ettha ca-kro c
kriyatthehti visesanattho. Pyo v tvssa samseti pya hoti, pa-kro pye sissti visesanattho.
Malinkariya.
15. Bhsan+dar+ndaresva+la+s+sti
Bhsandsva+tthesva+la+mdayo sadd ekatth honti. Ala karitv sakkaritv asakkaritvti
viggayha samse kate pye ca s sdhikar ca cariccti cdeso pararpaca. Alakariya, sakkacca,
asakkacca.
16. Aec+ti suttena samse kate ettha yath dvra vivarti vutte pakaraato
aggala+miti viyati, eva+midhpi niptapabhve ae cti smaa ce+ti gamnusrena
labbhamnavibhatyantapairpaniptva viyanti. Aggato bhavitv purobhuyya,
antarahito hutv tirobhya, antaradhna katv tirokariya, urasi katv urasikariya, manasi
katv manasikariya, majjhe katv majjhekariya, tuh bhavitv tuh bhya.
17. V+neka+atthe
Aneka sydyanta aassa padassa atthe ekattha v hoti.
Padantarassa yassa+ttho, padhna liga+massa ca;
Samso so+ya+maattho, bahubbhiparavhayo.
So ca navavidho dvipado, bhinndhikarao, tipado, na-niptapubbapado, sahapubbapado,
upamnapubbapado, sakhyobhayapado, disantarlattho, byatihralakkhao cti.
1. Tattha dvipado tulydhikarao kammdsu chasu vibhatyatthesu bhavati.
(Ka) tattha dutiyatthe tva-gat sama ima saghrmanti gatasamao saghrmo. So ca
duvidho taggu+tagguavasena. Vuttahi
Tagguo+tagguo ce+ti,
So samso dvidh mato.
Ta yath nyata lambaKao+ ya dihasgaro.
Tesu yattha visesanabhto attho aapadatthaggahaena gayhati, so tagguasavio, yath
lambakaa+mnayti. Yattha pana na gayhati, so atagguasavio, yath
bahudhana+mnayti.
Idha visesanassa pubbanipto. Ettha ca gatasaddo ca samaasaddo ca attano atthe ahatv
dutiyvibhatyatthabhte saghrmasakhte aapadatthe vattanti, tato samseneva kammatthassa
abhihitatt puna dutiy na hoti. Tath gatasama svatthi, gatasamaa jetavana. Paipann
addhik ya paipannaddhiko patho, abhirhva, ijya nva s abhirhavij nv.
(Kha) tatiyatthe-jitni indriyni yena so jitindriyo samao, eva dihadhammo, pattadhammo,
katakicco. Vijit mr anenti vijitamro bhagav, paividdhasabbadhammo. Karaatthe-chinno
rukkho yena so chinnarukkho pharasu.
(Ga) catutthiyatthe-dinno suko yassa so dinnasuko rj, dinna bhojana assti
dinnabhojano.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 67 sur 128

(Gha) pacamiyatthe-niggat jan yasm so niggatajano gmo, niggato ayo=sukha yasmti


nirayo, nikkile- so. Apeta via asmti apetavio matakyo, apagatabhayabheravo arah.
(a) chahiyatthe-chinn hatth yassa so chinnahattho. Eva paripuasakappo khsavo,
vto rgo assti vtargo. Dve padni assti dvipado, dvihattho pao. Tevijjoti ettha tivijjo evti
sakatthe o vuddhi ca. Catuppado, paca cakkhni assti pacacakkhu bhagav, chaabhio,
ghapassdin rassatta. Navaga satthussana. Dasabalo, anantao. Ti dasa
parima+mesati tidas dev, idha parimasaddasannimnato dasasaddo sakhyne vattate.
Aya paccayo etesanti idappaccay, uttarapade imassi+da vti imassa ida. Ko pabhavo assti
ki pabhavo kyo. Vigata mala assti vimalo, sundaro gandho assti sugandha candana,
eva suslo, sumukho, kucchito gandho assti duggandha kuapa, dummukho, duhu mano
assti dummano, eva dusslo. Tapo eva dhana assti tapodhano. Khantisakhta bala assti
khantibalo. Indoti nma etassti indanmo.
Chandajtdsu visesanavisesitabbna yathicchitatt ubhaya pubba nipatati, kamtikkame
payojanbhv. Jto chando assti jtachando, eva chandajto. Sajtaptisomanasso,
ptisomanassasajto. Msajto, jtamso. Chinnahattho, hatthachinno.
Dghjagh assti dghajagho, ettha pumbhvo, ghapassdin rasso ca. Tath pahtajivho.
Mahant pa assti mahpao. Itthiya bhsitapumi+tth pume+ve+kattheti
vpaccaybhventassa deso rassattaca. Itthiyanti ki, khamdhano. Bhsitapumti ki,
saddhdhuro. Papakatiko, pavisuddhiko, ettha ltvitthiyhi koti ko. Gavadhanvti
pakatantarena siddha.
Nn=ppakr dum nndum, nndumehi patitni nndumapatitni, nndumapatitni ca
tni pupphni ceti nndumapatitapupphni, tehi vsit nndumapatitapupphavsit,
nndumapatitapupphavsitsnuyassaso nndumapatitapupphavsitasnu pabbato, aya
visesana+amdisamsagabbho tulydhikaraaaapadattho.
(Ca) sattamyatthe-sampannni sassni yasmi so sampannasasso janapado. Sulabho pio
imasminti sulabhapio deso. ki manuss yassa s kiamanuss rjadhn. Bahavo tpas
etasminti bahutpaso assamo. Upacita masalohita asminti upacitamasalohita sarra.
Bahavo smino asminti bahusmika nagara, bah nadiyo asminti bahunadiko, krantatt
kapaccayo. Eva bahujambuka vana, bahavo kattro asmi assa vti bahukattuko deso, eva
bahubhattuko, ltvitthiyhi koti ko.
2. Bhinndhikarao yath-ekaratti vso assti ekarattivso, samnena janena saddhi vso
assti samnavso puriso. Ubhato byajana+massti ubhatobyajanako, vibhatyalopo v+atoti
ko ca, chatta pimhi assti chattapi, eva daapi, satthapi, vajirapi, khaggahattho,
pattahattho, dne ajjhsayo assti dnajjhsayo dndhimuttiko, buddhabhattiko, saddhammagravo
iccdi.
3. Tipado yath-parakkamen+dhigat sampad yehi te parakkamdhigatasampad mahpuris.
Eva dhammdhigatabhog. Onto pattato pi yena so ontapattapi. Shassa pubbaddhamiva
kyo assti shapubbaddhakyo. Matt bahavo mtag asminti mattabahumtaga vana.
4. Na-niptapubbapado yath-natthi etassa samoti assamo, a naassti nassa o. Eva
appaipuggalo, aputtako, ahetuko, kapaccayo, eva+muparipi eyya. Natthi savso etenti
asavso, na vijjate vuhi etthti avuhiko janapado, abhikkhuko vihro. Eva anuttaro ana
sareti ana, eva ananta, ansavo.
5. Pahamtthe sahapubbapado yath-saha hetun vattati so sahetuko sahetu v, sahassa
so+attheti sahassa so, eva sapptik, sappaccay, sakileso, saupdno, saparivro sahaparivro
v, saha mlena uddhao samluddhao rukkho.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 68 sur 128

6. Upamnopameyyajotakaivayutto upamnapubbapado pahamya yath-nigrodho iva


parimaalo yo so nigrodhaparimaalo. Sakho viya paaro ayanti sakhapaaro, kko viya sro
ayanti kkasro. Cakkhu iva bhto aya paramatthadassanatoti cakkhubhto bhagav. Eva
atthabhto, dhammabhto, brahmabhto, andhabhto. Mujapabbajamiva bht aya
mujapabbajabht kudihi. Tantkulamiva jt ayati tantkulajt.
Chahyatthe-suvaassa vao viya vao yassa so suvaavao bhagav, majjhapadalopo.
Ngassa gati viya gati assti ngagati. Eva shagati, ngavikkamo, shavikkamo, shahanu. Eissa
viya jagh assti eijagho. Brahmuno viya saro assti brahmassaro.
7. Vsaddatthe sakhyubhayapado yath-dve v tayo v dvatti, dvattayo ca te patt ceti
dvattipatt, tisvaiti tisadde pare dvissa atta. Dvha v tha v dvhatha, cha v paca v
vc chappacavc, eva sattahams, ekayojanadviyojanni.
8. Disantarlattho yath-pubbass ca dakkhiass ca disya yadantarla s pubbadakkhi
vidis. Ettha
69. Sabbdayo vuttimatteti
Itthivcak sabbdayo vuttimatte pumeva honti. Eva pubbuttar, aparadakkhi,
pacchimuttar. Pubb ca s dakkhi ceti v.
9. Byatihralakkhao yath tattha gahetv tena paharitv yuddhe sarpati suttena samse
kate kesesu ca kesesu ca gahetv yuddha pavatta keskes, daehi ca daehi ca paharitv
yuddha pavatta dadati hoti. Ettha ca c vtihreti cpaccaye cismiti kro, eva
muhmuh.
Sobhao gandho sugandho, so assa atthti sugandhhi atthiatthe paccayena siddha. Yasm ca
bhaddya kpilniy apadne puno patta gahetvna, sodhayitv sugandhinti vutta, tasm
vuttiya ikrantassa abhvadpanattha sugandhi duggandhti payog na dissatti vutta.
Sugandhinti ekavacane rasso.
19. Catthe
Anekasydyanta catthe ekattha v hoti. Samuccayo anvcayo itartarayogo samhroti
casaddassa attho catubbidho.
Tattha samuccay+nvcayesu samso na hoti, kriyspekkhatya nmna aamaa
ayuttatthatt, yath-cvara piaptaca paccaya sayansana adsi, dnaca dehi,
slacarakkhhi. Itartarayoge samhre ca aamapekkhatt samso.
Ubhayatthapadhne catthe katha+mekatthbhvo sambhave+ti ce, vuttahi
Sappadhnpi yattha+tth, mitho spekkhat iva;
Kriysambandhasma, catthe+kattha ta+duccateti.
Yasm ekatthbhvepi satyasatyatthe padhna, tasm ida vuccate
Na+amaa visesenti, catthe atth padniva;
Satthavuty ato tesa, padhnattha+bhiyujjate.
Itartarayogo ca, samhrotya+ya dvidh;
Samso tu ima ae, jnante dvandanmato.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 69 sur 128

Itartarayogasmi+vayavatthassa sambhavo;
Samudyatirobhvo, parava liga+massa ca.
Samudyabbhavo yasmi+vayav ca tirohit;
Samhrotya+ya cattho, so ca hoti napusake.
Itartarayogo yath-sriputto ca moggallno ca sriputtamoggalln, bho sriputtamoggalln
iccdi. Avayavapadhnatt bahuvacanameva. Sama ca brhma ca samaabrhma, eva
brhmaagahapatik, khattiyabrhma, devamanuss, candimasriy.
64. Vijjyonisambandhna+m tatra cattheti
Vijjsambandhna yonisambandhnaca catthe hotti ukrassa , hot ca pot ca hotpotro.
Eva mtpitaro.
65. Putteti
Putte uttarapade pitdna+m hoti catthe. Pit ca putto ca pitputt, eva mtputt.
78. Jyya jaya patimhi
Patimhi pare jyya jaya hoti. Jy ca pati ca jayampatayo. Jnipatti pakatantarena siddha,
jni ca pati ca jnipati. Eva jampati dampatti.
Kvaci appasara pubba nipatati, yath-cando ca sriyo ca candasriy, nigam ca janapad
ca nigamajanapad. Eva sursuragaruamanujabhujagagandhabb.
Kvaci ivau+vaantna pubbanipto, yath-aggidhum, gatibuddhibhujapahaharakarasay,
dhtuligni.
Kvaci sardiakranta pubba nipatati, yath-atthadhamm, atthasadd, saddatth v.
Aamaaspekkhnameva tirohitvayavabhedo samudyapadhno samhro, yath-chattaca
uphan ca chattuphana.
20. Samhre napusakanti
Samhre sabbattha napusakaliga bhavati, samhrasse+katt ekavacanameva.
23. Sydsu rassoti
Napusake vattamnassa sydsu rasso. Bho chattuphana, chattuphana, chattuphanena
iccdi.
Te ca samhritartarayog bahulavidhn niyatavisayyeva honti, tatr+ya visayavibhgoniruttipiakgato-pi+triya+yogga+senagna, niccaverna, sakhyparimasana,
khuddajantukna, pacanacalna, caraasdhrana, ekajjhyanapvacanna,
ligavisesna, vividhaviruddhna, disna, nadnaca niccasamhrekattha bhavati.
Pagna-cakkhu ca sotaca cakkhusota, mukhaca nsik ca mukhansika, sydsu
rassoti napusake vattamnassa rasso. Hanu ca gv ca hanugva, ka ca ns ca kaansa,
pi ca pdo ca pipda, chavi ca masaca lohitaca chavimasalohita, nmaca rpaca
nmarpa, jar ca maraaca jarmaraa.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 70 sur 128

Triyagna-alaso ca tlambaro ca alasatlambara, murajo ca gomukho ca


murajagomukha, sakho ca paavo ca deimo ca, sakh ca paav ca deim cti v
sakhapaavadeima, paavdayo dvepi bherivises, maddaviko ca paviko ca
maddavikapavika, gtaca vditaca gtavdita, sammaca taca sammata, sammati
kasatla, tati hatthata.
Yoggagna-phlo ca pcanaca phlapcana, yugaca nagalaca yuganagala.
Senagna-hatthino ca ass ca hatthiassa, rath ca pattik ca rathapattika, asi ca satti ca
tomaraca piaca asisattitomarapia, asi ca cammaca asicamma, cammanti saravraaphalaka. Dhanu ca kalpo ca dhanukalpa, kalpo=tura. Paharaaca varaaca
paharavaraa.
Niccaverna-ahi ca nakulo ca, ah ca nakul cti v ahinakula. Eva biramsika, antassa
rassatta. Kkoluka, sappamaka, garuasappa, ngasupaa.
Sakhyparimasana-ekakaca dukaca ekakaduka. Eva, dukatika, tikacatukka,
catukkapacaka. Dasakaca ekdasakaca dasekdasaka, titlsa iti caka-bhgalopaniddesena
kakrassa lopo.
Khuddajantukna-k ca paag ca kapaaga, k=kaplapihikap. Eva
kunthakipillika, as ca makas ca asamakasa, makkhik ca kipillik ca
makkhikakipillika, k ca sarisap ca kasarisapa. Tattha kunth=sukhumakipillik.
Khuddajantu anah v, atha kho khuddakopi v;
Sata v pasato yesa, keci natul iti.
Pacanacalna-orabbhik ca skarik ca orabbhikaskarika, eva skuntikamgavika.
Sapko ca calo ca sapkacala, pukkusachavahaka, venarathakra, tattha
ven=tacchak, rathakr=cammakr.
Caraasdhrana-atiso ca bhradvjo ca atisabhradvja, kaho ca kaplo ca
kahakapla, slaca paaca slapaa, samatho ca vipassan ca samathavipassana, vijj
ca caraaca vijjcaraa, eva nmarpa, hirottappa, satisampa-jaa, lobhamoha,
dosamoha, ahiriknottappa, thinamiddha, uddhaccakukkucca+miccdi.
Ekajjhyanapvacanna-dgho ca majjhimo ca dghamajjhima, eva ekuttara sayuttaka,
khandhakavibhaga.
Ligavisesna-itth ca pum ca itthipuma, ds ca dso ca dsidsa, cvaraca piapto
ca sensanaca gilnapaccayabhesajjaparikkhro ca
cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhra, tiaca kaho ca skh ca palsaca
tiakahaskhpalsa. Lbh hoti
cvarapiaptasensanagilnapaccayabhesajjaparikkhrnatipi dissati.
Vividhaviruddhna-kusalaca akusalaca kusalkusala, eva svajjnavajja,
hnapata, kahasukka, chekappaka, sukhadukkha, adhamuttama, paighnunaya,
chytapa, lokandhakra. Rattica div ca rattindiva, rattindivadragavacaturassti
apaccaye kate numagamo. Aho ca ratti ca ahoratta, dgh+hovassekadesehi ca ratyti apaccaye
kate mandypdna+mo maye ceti okro.
Disna-pubb ca apar ca pubbpara, eva puratthimapacchima, dakkhiuttara,
pubbadakkhia, pubbuttara, aparadakkhia, aparuttara.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 71 sur 128

Nadna-gag ca yamun ca gagyamuna, eva mahsarabh.


Tia+rukkha+pasu+sakua+dhana+khaa+byajana+janapadna v. Tiavisesna-usrni
ca brani ca usrabraa usrabrani v. Eva mujapabbaja mujapabbajni v, ksakusa
ksakus v.
Rukkhavisesna-assatth ca kapih ca assatthakapiha assatthakapih v, eva
ambapanasa ambapanas, khadirapalsa khadirapals, dhavssakaa dhavssaka,
pilakkhanigrodha pilakkhanigrodh, skasla skasl.
Pasuvisesna-gaj ca gavaj ca gajagavaja gajagavaj v, aj ca eak ca ajeaka ajeak,
hatth ca gvo ca ass ca vaav ca hatthgavassavaava hatthgavassavaav, rassatta. Eva
gomahisa gomahis, eeyyavarha eeyyavarh, shabyagghataraccha shabyagghataracch,
kukkuaskara kukkuaskar, eeyyagomahisa eeyyagomahis.
Sakuavisesna-has ca bak ca hasabaka hasabak. Eva kraavacakkavka
kraavacakkavk, mayrakoca mayrakoc, sukaslika sukaslik, bakabalka
bakabalk.
Dhanna-hiraaca suvaaca hiraasuvaa hiraasuvani. Eva jtarparajata
jtarparajatni, maisakhamuttaveuriya maisakhamuttaveuriy.
Dhana-sl ca yav ca sliyava sliyav v. Eva tilamuggamsa tilamuggamsni,
nippvakulattha nippvakulatth.
Byajanna-sko ca suv ca skasuva skasuv. Eva gabyamhisa gabyamhis,
eeyyavarha eeya, varh. Migamayra migamayr.
Janapadna-ksi ca kosal ca ksikosala ksikosal, vajj ca mall ca vajjimalla vajjimall,
ag ca magadh ca agamagadha agamagadh, eva cetivasa cetivas, macchasrasena
macchasrasen, kurupacla kurupacl. Nmaca rpaca nmarpaca nmarpanmarpanti
caturekapacavokravasena vattabbe bahuldhikr sarpekasesa katv nmarpanti vutta.
Etasmi ekatthbhvakae ya vutta pubba, tadeva pubba nipatati, kamtikkame
payojanass+bhv. Kvaci vipallsopi hoti, bahuldhikrato, dantna rj rjadanto. Catthe
samhre sabhparisyti pak kvaci napusakaliga na bhavati, dhipaccaca parivro ca
dhipaccaparivro. Eva chandaprisuddhi, paisandhipavattiya.
40. Samsantva
Upari aya+madhikaryati.
41. Ppdhi bhmiy
Ppdhi par y bhmi, tass samsanto a hoti. Pp bhmi yasminti ppabhma, jtiy
upalakkhit bhmi jtibhma.
42. Sakhyhiti
Sakhyhi parya bhmiy a hoti. Dve bhmiyo assa dvibhma. Eva tibhma.
43. Nadgodhvarna
Sakhyhi parsa nadgodhvarna samsanto a hoti. Pacanna nadna samhro

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 72 sur 128

pacanada. Eva sattagodhvara.


44. Asakhyehi c+guly+nsakhyatthesuti
Asakhyehi sakhyhi ca parya aguliy samsanto a hoti. Niggata+magulhi niragula,
dve aguliyo samha dvagula. Anasakhyatthesti ki, paca aguliyo asmi hattheti
pacaguli, aguliy sampa upaguli.
45. Dghhovassekadesehi ca rattyti
Dghdhi parya rattiy a hoti. Dgh ca s ratti cti dgharatta. Aho ca ratti ca ahoratta,
pditt o. Vasssu ratti vassratta. Pubb ca s ratti cti pubbaratta. Eva apararatta,
aharatta, atikkanto ratti atiratto. Dve rattiyo samha dviratta. Anasakhyatthesu tveva,
dgh ratti asminti dgharatti, hemanto. Rattiy sampa uparatti. Bahulavidhn kvaci hoteva,
rattiparimnurpa yathratta.
46. Gotva+catthe c+lope
Gosadd alopavisaye samsanto a hoti na ce catthdsu samso. Rao go rjagavo. Paramo ca
so go cti paramagavo. Pacanna gunna samhro pacagava, goss+vaati avaa. Ta
dhana+massti pacagavadhano. Dasagava.
47. Rattindiva+dragava+caturass
Ete sadd a-ant nipaccante. Ratti ca div ca rattindiva, iminva numga m. Dr ca gavo ca
dragava. Catasso assiyo assa caturasso.
48. yme+nugava
Anugavati nipaccate ymegamyamne. Gavassa ymo anugava sakaa,
asakhyasamso.
49. Akkhism+atthe
Akkhism samsanto a hoti aatthe. Vislni akkhni yassa so vislakkho.
50. Drumya+guly
Agulant aatthe drumhi samsanto a hoti. Dve aguliyo avayav asseti dvagula dru,
eva pacagula. Agulisadisvayava dhadna vikkhepaka drti vuccate.
54. Uttarapade
Ida sabbattha adhiktabba.
55. Imassi+danti
Uttarapade imassa ida, imya attho idamaho, thassa ho, idamaho assa atthti idamah,
idamahino bhvo idamahit. Imesa paccay idappaccay, niggahtalopo passa ca dvibhvo.
57. a ntantnanti
Ntantna uttarapade a hoti. Bhavanto patih amhanti bhavapatih maya,
niggahtgamo, vagganto, yossa ca. Bhagav mla etesati bhagavamlak no dhamm.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 73 sur 128

58. A
Iti ntantna a hoti. Guavanto patih mamti guavantapatiho+smi.
60. Parassa sakhysuti
Sakhysu parassa o, paro satasm adhik parosata.
61. Jane puthassuti
Puthassa jane u hoti. Puthagev+ya janoti puthujjano, jassa dvitta.
62. So chass+h+yatane v
Ahe yatane ca uttarapade chassa so hoti v. Sha chha, sayatana chayatana.
(Sambara)
63. Ltu+pitdna+mravaraa
Ltupaccayantna pitdnaca yathkkama+mravaraa v hontu+ttarapade. Satthuno
dassana satthradassana, kattraniddeso. Mtarapitaro. Vtveva, satthudassana, mtujyo.
68. Kvaci paccayeti
Paccaye pumabhve atisayena byatt byattatar, byattatam. Tassa tatra, tya tato, tassa
velya tad[ etthantare rpni cariyasagharakkhita mahsmittheramatena iminva kvaci
paccayeti suttena siddhni, teneva tni imasmi sutte udhani.
cariyamoggallnamahtheramatena pane+tni sabbdayo vuttimatteti suttena siddhni. todna
vibhatyatthe vihitapaccayatt, tadanthnaca divuttitt dvinnampi therna mat aviruddh.]
71. Saya+mudo+dakassa
Saya+mudakassu+ttarapade uddeso hoti. Udadhi, udapna.
72. Kumbhdsu v
Kumbhdsu+ttarapadesu udakassa uddeso v hoti. Udakumbho, udakakumbho. Udapatto
udakapatto. Udabindu udakabindu. katigao+ya.
73. Sotds+lopo
Sotdsu+ttarapadesu udakassa ussa lopo hoti. Dakasota, dakarakkhaso.
26. Itthiya+matv
Itthiya vattamnato akrantato nmasm paccayo hoti. Dhammadinn.
27. Naddito
Naddhi itthiya vpaccayo hoti. Nad mah kumr taru vru gotam.
Goto v

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 74 sur 128

Gv go. katigao+ya. Va-kro ntantna vmhi to vti visesanattho.


28. Yakkhditvi+n ca
Yakkhdito itthiya in hoti v ca. Yakkhin yakkh, ngin ng, shin sh.
29. rmikdhi
rmikdito in hoti+tthiya. rmikin, anantaryikin.
Saya mnuso mnusin, aatra mnus.
30. Yuvaehi n
Itthiya+mivauvaantehi n hoti bahula. Sadpayatapin, dain, bhikkhun,
khattabandhun, paracittavidun. Mtudito kasm na hoti, itthipaccaya vinpi itthattbhidhnato.
31. Ttimh+atthe
Ttimh+attheyeva itthiya n hoti bahula. S+ha ahisratin, tass muhassatiniy, s
gv vacchagiddhin. Aattheti ki, dhammarati.
32. Gharaydayoti
Gharaipabhutayo npaccayant sdhavo honti. Ghara+mass atthti mhi yuvaehi nti n,
ghara. Imin nassa o, ssa attaca.
cariy v yalopo ca iti gaasuttena niymitatt iminva nmhi yalopo ca, carin cariy.
33. Mtulditv+n bhariyyanti
Mtuldito bhariyya+mn hoti. Mtuln, varun, gahapatn, cariyn.
Abhariyya khattiy v iti gaasuttena niyamitatt imin v n, khattiyn. Naddiph
bhariyyantu , khattiy.
34. Upam+sahita+sahita+saata+saha+sapha+vma+lakkhadit+rutti
rusaddato itthiya+m hoti. Karabho viya ru yass s karabhor, sahito ru assti
sahitor, eva sahitor, saator, sahor, saphor, vmor, lakkhaor. ti yogavibhg
brahmabandh.
35. Yuvti
Yuvasaddatoti hoti+tthiya. Yuvati.
36. Ntantna vmhi to vti
Vmhi ntantna to v hoti. Gacchat gacchant, slavata slavant.
37. Bhavato bhototi
Vmhi bhavato bhotdeso v hoti. Bhot bhavant.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 75 sur 128

39. Puthussa pathavaputhavti


Vmhi puthussa pathavaputhav honti. Pathav puthav, he pathav.
Iti payogasiddhiya samsakao catuttho.

5. dikaa
Samso padasakhepo, padapaccayasahita;
Taddhita nma hotti, vieyya tesa+mantara.
1. o v+pacce
Chahyant nmasm v apaccayo hoti apacce+bhidheyye. Apaccasaddasambandhittena
apaccavantato katasarapaccayo samatthyato chahyantato hotti chahyant nmasmti sutte
avuttampi vutta. dna taddhitanti pubbcariyasa. akro vuddhyattho. Eva+maatrpi.
divuttitt ekatthatyati vibhattilopo.
124. Sarna+mdiss+yuvaass+eo nubandhe
Sarna+mdibht ye akri+vau+va, tesa +e+o v honti yathkkama nubandheti
akrassa kro. +e+ona vuddhtipi pubbcariyasa. Vasihass+pacca vsiho. Vmhi
vsih. Veti vasihass+paccati vkyassa ca vasihpaccati samsassa ca vikappattha. So ca
vsaddo yva sakattheti adhikaryati.
Napusakena ligena, saddo+dhu pumena v;
Niddissatti tabba+mavisese pani+cchiteti
Vuttatth apaccasaddassa napusakatthepi puttaputtna dvinnampi vcako hoti.
dayo+bhidheyyalig, apacce tva+napusak;
Napusake sakatthe yo, bhiyyo bhvasamhaj;
T tu+tthiya+masakhyne, tvdicpaccayantak.
Bhradvjassa apacca=putto bhradvjo, eva vessmitto, gotamo. Ettha ca
a+yuvaantbhv +e+ona na vuddhi. Vsudevassa apacca vsudevo, baladevo. Cittakotidsu
pana sayogantatt sayoge kvacti kvaci na vuddhi. Upaguno apacca opagavo opagav. Ettha
uvaass+vaa sareti ukrassa avaa.
Vacchass+paccanti viggayha pubbasuttena apaccaye kate puna vacchass+paccati viggaho.
2. Vacchdito na+yan
Vacchdhi apaccapaccayantehi gottdhi ca saddehi na+yanapaccay v honti apacce.
Vacchno, vacchyano, sayoge kvacti na vuddhi. Katiss+pacca kacco, ya diccdhti
yo, lopo+vai+vanati akralope cavaggapubbarpni. Kaccass+pacca kaccno,
kaccyano, ygame ktiyno. Muggass+pacca=nattdti vkye vuddhi+ikralopa+pubbarpni.
Moggallass+paccati punana+yan honti, moggallno moggallyano. Ime cattro
apaccapaccayant. Gottdito yathsakaass+pacca nattdhi sakano sakayano.
Kahass+pacca nattdi kahno kahyano. Eva aggivessno aggivessyano, mujno
mujyano, kujno kujyano. Sabbattha sayogatt na vuddhi. katigao+ya.
3. Kattikvidhavdhi eyyaer

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 76 sur 128

Kattikdhi vidhavdhi ca eyyaerappaccay honti v yathkkama. Kattikya apacca


kattikeyyo, garuo vinatya=supaamtuy apacca venateyyo. Rohiiy apacca rohieyyo,
gagya apacca gageyyo. Eva bhgineyyo, ndeyyo, anteyyo, heyyo, kpeyyo, suciy
apacca soceyyo, bleyyo. ere-vidhavya apacca vedhavero. Bandhakiy=abhisrikya apacca
bandha-kero. Samaassa upajjhyass+pacca smaero, nikero iccdi.
4. ya diccdhi
Ditippabhuthi yo hoti apacce.
125. Sayoge kvaci
Sayogavisaye kvaci +e+ovuddhiyo honti nubandhe.
131. Lopo+vai+vana
Avai+vana lopo hoti yakrdo paccaye. Ditiy=asuramtuy apacca decco dicco.
Kuaniy apacca koao, nassa e pubbarpa. Aditti devamt.
Bhtuno apacca bhtabyo, yamhi gossa cti yamhi ussa avaa akralopapubbarpni.
5. i
Akrantato i v hota+pacce bahula. =ti nmavisesanatt a-krantatoti vutta.
Dakkhass+pacca dakkhi, datti, doi, vsavi, vrui. Jinadattass+pacca jenadatti, suddhodani,
nuruddhi iccdi.
6. Rjato o jtiya
Rjato o v hota+pacce khatthiyajtiya gamyamnya. Rao apacca rjao. Jtyanti
ki, rjpacca.
7. Khatt yi+y
Tijtiya apacce ya+iy honti. Khattass+pacca khatyo khattiyo. Jtiya tveva, khatti.
8. Manuto ssa+saa
Manuto jtisamudye ssa+saa hontu+pacce. Manuno apacca manusso mnuso, manuss
mnus. Jtiya tveva, mnavo, nassa o, mavo.
9. Janapadanmasm khattiy rae ca o
Janapadassa ya nma, ta nmasm khattiy apacce rae ca o hoti. Paclna apacca
rj v paclo, kosalo, mgadho, okkko. Janapadanmasmti ki, dsarathi. Khattiyti ki,
paclassa brhmaass+pacca pacli.
10. ya kurusivhi
Kurusivhi apacce rae ca yo hoti. Kurna apacca rj v korabyo. Yamhi gossa
ctimin avaa, bakrapubbarpni. Sebbo, ilopo. (Apaccataddhita).
11. a rg tena ratta

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 77 sur 128

Rgavctatiyantato ratta+micce+tasmi atte o hoti. Kusumbhdhi vaantarapatta ratta


nma. Kasvena ratta ksva. Eva kusumbhena ratta kosumbha, hlidda, pattaga,
majeha, kukuma. Idha na hoti nla ptanti, guavacanatt ena vinpi dabbass+bhidhnato.
12. Nakkhatteni+nduyuttena kle
Tatiyantato nakkhatt tena lakkhite kle o hoti, ta ce nakkhatta+minduyutta hoti. Phussena
induyuttena lakkhit puams phuss ratti, phusso aho, maghya induyuttya lakkhit puams
mgh, mgho.
13. S+ssa devat puams
Seti pahamant asseti chahiyatthe o hoti, ya pahamanta, s ce devat puams v.
Sugato devat assa sogato, mhindo, ymo, vruo. Buddho assa devatti buddho. Phuss puams
assa sambandhinti phusso mso. Eva mgho, phagguno, citto, veskho, jehamlo, sho,
svao, pohapdo, assayujo, kattiko, mgasiro. Puams ca bhatakamsasambandhin na hoti,
puo m assanti nibbacan, ato eva niptan o, sgamo ca.
14. Ta+madhte ta jnti ka+ik ca
Dutiyantato ta+madhte ta jntti etesva+tthesu o hoti ko iko ca. Ettha casaddo ko caiko
ca hotti samuccino, no apaccaya. Bykaraa+madhte jntti v veyykarao, vi++karaanti
vicchijja kataydesassi+krassa taddes tadva bhavantti y sarnamiccdin ekre
ygamadvittni. Eva mohutto, nemitto, agavijjo, vatthuvijjo, chandaso, man, dna saka iti
sakgamo. Kamako, padako, venayiko, suttantiko, bhidhammiko. Dvitaggahaa ajjhenajnane ca
visu visu paccayavidhnattha, ajjhenavisayadassanattha, pasiddhupasaharaatthaca.
15. Tassa visaye dese
Chahiyant visaye desasarpe o hoti. Vastna visayo deso vsto. Deseti ki, cakkhussa
visayo rpa, devadattassa visayo+nuvko.
16. Nivse tannme
Ti tannme nivse dese o hoti. Sivna nivso deso sebbo. Ettha yav sareti yakre
bakrapubbarpni. Vsto.
17. Adrabhaveti
o, vidisya adrabhava vedisa.
18. Tena nibbatteti
Tatiyant nibbattatthe o hoti. Kusambena nibbatt kosamb nagara, eva kkand, mkand,
sahassena nibbatt shass parikh, hetumhi kattari karae ca yathyoga tatiy.
19. Ta+midha+tthi
Tanti pahamant idhti sattamyatthe dese tannme o hoti, ya ta pahamanta+matthi ce.
Udumbar asmi dese santti odumbaro, bdaro, pabbajo.
20. Tatra bhaveti
Sattamyant bhavatthe o. Udake bhavo odako, oraso, jnapado, mgadho, kpilavatthavo,

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 78 sur 128

kosambo, manasi bhava mnasa sukha, sakgamo. Sraso sakuo, sras saku, srasa
puppha. Mitte bhav mett mett v. Pure bhav por vc. Pvuse bhavo pvuso megho. Pvus
ratti, pvusa abbha. Srado, srad, srada puppha. Mdhuro jano, mdhur gaik,
mdhura vattha.
21. Ajjdhi tanoti
Bhavatthe tano. Ajja bhavo ajjatano, svtano, hiyyatano. Eona+ma vaeti eona a hoti.
22. Purto o cati
Bhavatthe o tano ca. Ettha akro avayavo, nev+nubandho. Puro, purtano.
23. Amtva+ccoti
Bhavatthe acco hoti. Am=saha bhavo amacco.
24. Majjhditvi+moti
Bhavatthe imo, majjhe bhavo majjhimo. Eva antimo, hehimo, uparimo, orimo, primo,
pacchimo, abbhantaridho, paccantimo.
25. Kaa+eyya+eyyaka+yi+yti
Bhavatthe kaadayo honti. Kaa-kusinrya bhavo kosinrako, mgadhako, raako
vihro, rjagahako, kosambako, indapattako, kpilako, bhrukacchako, ngarako. Agesu jto
agako, kosalako, vedehako, kambojako, gandhrako, sovrako, sindhavako, assako iccdi. eyyagageyyo, pabbateyyo, vneyyo. eyyaka-kosaleyyako, braseyyako, campeyyako, silya jta
seleyyaka, mithileyyako. Braseyyakotydsu dissanta+epi paccayti eyyako, eva upari
sutte dassitapaccayato visu paccaye dassite imin suttenti dahabba. Ya-gammo, yamhi
akralope pubbarpa rasso ca. Dibbo. Iya-udariyo, diviyo, pacliyo, bodhipakkhiyo, lokiyo.
26. iko
Sattamyant bhavatthe iko hoti. Sarade bhavo sradiko divaso, sradik ratti.
27. Ta+massa sippa sla paya paharaa payojana
Pahamant sippdivcak asseti chahyatthe iko hoti. Vvdana sippa+massa veiko,
vvdana abhedopacrena v nma. Modigiko, vasiko. Pasukladhraa sla+massa
pasukliko, tecvariko. Gandho paya+massa gandhiko, teliko, goiko, pviko, paiko,
tambuliko, loiko. Cpopaharaa+massa cpiko, tomariko, muggariko, mosaliko.
Upadhi=kkhandhdi payojana+massa opadhika, stika, shassika.
28. Ta hanta+rahati gacchatu+chati+carati
Dutiyant hantti evamdsva+tthesu iko hoti. Pakkhino hantti pakkhiko, skuiko, myriko,
macche hantti macchiko, meniko. Mige hantti mgaviko, vakrgamo. Migassa tadamindin
magavdesepi mgaviko. Orabbhiko, hriiko. Skarikoti iko. Sata+marahatti stika,
sandihika, ehi passa vidhi arahatti ehipassiko. Ettha tydyantasamudyato anukaraatt v
taddhitassa abhidhnalakkhaatt v bahulavidhnena v paccayo. Shassiko, kumbhiko, doiko,
addhamsiko, kahpaiko, stik gth, nvutik. Sahassiyoti iyo. Paradra gacchatti pradriko,
maggiko, pasayojaniko, pathiko. Badare uchatti bdariko, smkiko. Dhamma caratti
dhammiko, adhammiko.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 79 sur 128

29. Tena kata kta baddha+mabhisakhata sasaha hata hanti jita jayati dibbati
khanati tarati carati vahati jvatiti
Katdsva+tthesu iko. Kyena kata kyika, vcasika, mnasikati sakgamo. Vtena
kato bdho vtito, semhiko, pittiko. Satena kta stika, shassika, vatthena kta vatthika,
kumbhika, sovaika, ghtika. Mlatova paccayo, amlavcitt devadattena ktoti na hoti,
tadatthppattiy. Varatthya baddho vrattiko, yasiko, psiko, suttiko. Ghatena abhisakhata
sasaha v ghtika, goika, dadhika, mrcika. Jlena hato hantti v jliko, blisiko.
Akkhehi jita akkhika dhana, slkika, tindukiko, ambaphaliko. Akkhehi jayati dibbati v
akkhiko. Khaittiy khanatti khittiko, kuddliko. Devadattena jita, aguly khanatti na hoti,
tadatthnavagam. Uumpena taratti oumpiko, uumpikoti iko. Kulliko, gopucchiko, nviko.
Sakaena caratti skaiko, rathiko. Parappikoti iko. Khandhena vahatti khandhiko. Asiko, ssikoti
iko. Vetanena jvatti vetaniko, bhatiko, kayiko, vikkayiko, kayavikkayikoti iko.
30. Tassa savattati
Catutthyant savattatti asmi attheiko hoti. Punabbhavya savattatti ponobbhaviko,
itthiya ponobbhavik. Lokya savattatti lokiko. Suhu aggoti saggo, saggya savattatti
sovaggiko, sasso+vaka tadamindph. Dhanya savattatti dhaa.
31. Tato sambhta+mgata
Pacamyant sambhta+mgatanti etesva+tthesu iko hoti. Mtito sambhta+mgatav+ti
ettha mtito ca bhaginiyacchoti mtitoti bhgena ussa imhi vkya, rassadvittesu mattika,
pettika. ya+riyaa+ryapaccaypi dissanti. Surabhito sambhta sorabhya. Yamhi thaa.
Ubhayattha lopo+vai+vanati lopo. Riyaa-pituto sambhto pettiyo, mtiyo,
rnubandhe+ntasardissti ulopo, mattiyo. Ryamhi-ulopo, cavaggapubbarpni, macco v.
32. Tattha vasati vidito bhatto niyutto
Sattamyant vasattvevamdsva+tthesu iko hoti. Rukkhamle vasatti rukkhamliko,
raiko, rjagahiko, mgadhiko, sosniko. Loke vidito lokiko. Catumahrjesu bhatt
ctummahrjik. Dvre niyutto dovriko, dassoka tadamindiph. Bhagriko. Ikenavakammiko, dikammiko. Kiye-jtikiyo, andhakiyo.
33. Tassi+da
Chahiyant ida+micca+smi atthe iko hoti. Saghassa ida saghika, puggalika,
sakyaputtiko, naputtiko, jenadattiko. Kiye-sassa ida sakiyo, parakiyo. Niyeattaniya. Ke-sako,
rao ida rjaka bhaa.
34. o
Chahiyant ida+micca+smi atthe o hoti. Kaccyanassa ida kaccyana, bykaraa,
sogata ssana, mhisa masdi.
35. Gavdhi yo
Gavdhi chahiyantehi ida+micca+smi atthe yo hoti. Gunna ida gabya, avaa,
masdi. Ilope kabba. Duno ida dabba.
36. Pitito bhtari reyyaa
Pitito mtitoti tena tena suttanipteneva ussa i. Pitusadd tassa bhtari reyyaa. Pitu bht

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 80 sur 128

petteyyo.
37. Mtito ca bhaginiya ccho
Mtuto ca pituto ca tesa bhaginiya ccho hoti. Mtu bhagini mtucch, pitu bhagini pitucch.
Katha mtu bht mtuloti, mtulditvnti niptan lapaccayo.
38. Mtpitsv+maho
Mtpithi tesa mtpitsv+maho hoti. Mtu mt mtmah, mtu pit mtmaho. Pitu
mt pitmah, pitu pit pitmaho. Na yathsakhya paccekbhisambandhato visu visu
mtpitusaddehi tesa mtpitunna atthe paccayo hoti.
39. Hite reyyaa
Mtpithi hite reyyaa hoti. Mtu hito matteyyo, petteyyo.
40. Nind+ta+ppa paibhga rassa day sasu ko
Ninddsva+tthesu nmasm ko hoti. Nindya-nindito muo muako, eva samaako,
paitako, brhmaako, veyykaraako. Ate-kass+ya asso assako, payogasmatthiy
sambandhivisesnvagamo+vagamyate. Appatthe-appaka tela telaka, ghataka. Paibhgatthehatth viya hatthiko, assako, balbaddhako. Ime no hatthik ass, balbaddh ca no imetydiphe
lopoti kapaccayalopena v abhedopacrena v dahabba, ime ca drudhi katarpni.
Rasserasso mnuso mnusako, rukkhako, pilakkhako. Dayya-dayito=nukampito putto puttako,
vacchako. Saya-moro viya morako, katako, bhatako.
41. Ta+massa parima iko ca
Pahamant asseti asmi atthe iko hoti ko ca, tace pahamanta parima bhavati.
Dodna parimitavhdna karaatt parimyantya+nenti parimanti hoti. Doo
parima+massti doiko vhi, khrasatiko, khrasahassiko, stiko vayo, upahakyo
parima+massa upahakyika bimbohana. Pacaka, chakka.
42. Ya+te+tehi+ttako
Ydhi pahamantehi asseti chahyatthe ttako hoti, tace pahamanta parima bhavati.
Ya parima+massa yattaka, tattaka, etassea ttaketi etassa ea, ettaka. vatake-ya
parima+massa yvatako, tvatako.
43. Sabb c+vantu
Sabbato pahamant ydhi ca asseti chahyatthe vantu hoti, tace pahamanta parima
bhavati. Sabba parima+massa sabbvanta, aa napusaketi a. Yvanta, tvanta.
44. Kimh rati+rva+rvataka+rittak
Kimh pahamant asseti chahyatthe rati+rva+rvataka+rittak honti. Kisakhyna
parima+mesa kati, rnubandhatt ibhgalopo. Kva, kvataka, kittaka. Rvanto sabhvato
asakhyo.
45. Sajta trakditvi+toti
Sajtatthe ito. Trak sajt assa trakita gagana, pupphni sajtni assa pupphito

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 81 sur 128

rukkho, pallavit lat.


46. Mne matto
Pahamant mnavuttito asseti asmi atthe matto hoti. Pala ummna+massa palamatta.
Hattho pama+massa hatthamatta. Sata mna+massa satamatta. Doo parima+massa
doamatta. Abhedopacr dootipi hoti. Myate+nenti mna, mnassa sambandhitt
chahyantabhtnameva vidhi hoti. Ettha ca
Uddhamnantu ummna, parimantu sabbato;
Pama hoti ymo, sakhyseso tu sabbato.
47. Taggho cu+ddha
Uddhamnavuttito taggho hoti matto ca. Jau parima+massa jautaggha, jaumatta.
48. o ca puristi
Puris o hoti mattdayo ca. Puriso parima+massa porisa, purisamatta+purisataggha.
49. Ayu+bhadvitha+se
Ubhadvithi avayavavutthi ayo hoti. Ubho as assa ubhaya, dvaya, taya.
Asasambandhena samudye vidhi hotti na ubhaydito bahuvacananti ce, rhuno siro tydo
abhedepi bhedavivakkhya labbhamnato bahuvacana hoteva.
50. Sakhyya saccu+t+s+sa+dasanty+dhik+smi satasahasse o
Satyantya utyantya santya santya dasantya sakhyya pahamantya asminti
sattamyatthe o hoti, s ce sakhy adhik hoti, ya+dasminti, ta ce sata sahassa satasahassa
v hoti. Vsati adhik asmi sateti vsasata.
139. e satissa tissati
e pare satyantassa tikrassa lopo hoti. Ekavsasata sahassa satasahassa v. Tisati
adhik asmi satdiketi tisasata ekatisasata iccdi. Utyantyanavuti adhik asmi satdiketi
navutasata sahassa satasahassa v. santya-cattlsa adhik asmi sate sahasse
satasahasseti cattlsasata+miccdi. santya eva, pasasata+miccdi. Dasantyaekdasasata+miccdi.
51. Tassa prae+kdasdito v
Chahiyantye+kdasdikya sakhyya o hoti praatthe vibhs. S sakhy priyate yena
ta praa. Ekdasanna prao ekdaso. Aatra ma pacdikathti mo, ekdasamo.
Vsatiy prao vso vsatimo, tiso, tisatimo. Vsaddassa vavatthitavibhsatt nicca cattlso
paso.
52. Ma pacdikathiti
Mapaccaye pacamo, pacam. Sattamo, sattam. Ahamo, aham. Katimo, katim iccdi.
53. Sathdna+mi cati
Satdna mo ca antdeso i ca. Satassa prao satimo, sahassimo.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 82 sur 128

54. Ch ha+hamti
Chasadd praatthe ha+ham. Channa prao chaho, chahamo. Itthiya chah,
chaham. Catutthadutiyesve+sa tatiyapahamti niptan praatthe dvito tiyo dvissa du ca,
ticathi tissa a, tiya+tth ca yathkkama, dutiyo tatiyo, catuttho.
55. Ek k+kya+sahye
Sati byabhicre visesana stthakati y sakhyto visesetu asahyeti vutta.
Ekasm asahyatthe ka+k honti v. Ekova ekako, ekk, eko v.
56. Vacchdhi tanutte taro
Vacchdna sabhvassa tanutte=kicimattvasese taro hoti. So=sako bhvo sabhvo
attaniyapavattinimitta. Susuttassa tanutte vacchataro, itthiya vacchatar. Yobbanassa tanutte
okkhataro. Okkh=dutiyavayahagoo. Assabhvassa tanutte assataro. Gvoti jtismatthiyassa
tanutte usabhataro. Ettha tanutta appabalat.
57. Kimh niddhrae ratara+ratam
Kisadd niddhrae ratara+ratam honti. Ko evti kataro bhavata devadatto, kataro
bhavata kaho. Katamo bhavata devadatto, katamo bhavata kaho. Bhradvjna katamo+si
brahme.
58. Tena datte li+yti
Datte+bhidheyye la+iy honti bahuldhikr manussasaya. Devena datto devalo deviyo,
brahmalo brahmiyo. Svalo sviyo sissa dgho. Deva+brahma+sivti tannmak manuss.
(Rattamiccdianekatthataddhita).
59. Tassa bhvakammesutta+t+ttana+ya+eyya+i+ya+iy
Chahiyant bhve kamme ca ttdayo honti bahula. Na sabbe paccay sabbato honti
aatratta+thi. Bhavanti etasm buddhisaddti bhvo saddapavattinimitta. Vuttaca
Hontya+sm saddabuddhti, bhvo ta saddavuttiy;
Nimittabhta nmaca, jti dabba kriy guoti.
Nlassa paassa bhvo nlatta nlatti guo bhvo. Ettha nlaguavasena pae nlasaddassa
vuttiy paabuddhiy nimitta bhvo nma. Nlassa guassa bhvo nlatta nlatti nlaguajti,
ettha nlaguajti nimitta hutv nlasaddassa guavuttiy nlaguajti nimitta. Gotta gotti
gojti, ettha jtisaddna dabbavuttiy sati jti nimitta. Pcakassa bhvo pcakattati
kriysambandhitta bhvo, ettha pacanakriysambandhitta bhvo. Daitta visitta
rjapurisattati daa+visa+rjadabbna sambandhitta bhvo, datydisaddapavattiy
nimittatt.
Devadattassa bhvo devadattatta, candatta, sriyattati tadavatth visesasmaa,
devadattassa blatdiavatthbhedo, candassa kaldiavatthabhedo ca, sriyassa
mandapautdiavatthbhedo ca smaa, tadettha nimitta. Ettha vijjamnapadatthna
visayabhtasasaddna pavattinimitta vutta. ksatta abhvattati, tattha
ghaksa+pharksa, pabhva+ghabhvdin upacaritabhedasmaa bhvo.
Ttana-puthujjanattana. Vedanya bhvo vedanattana, rasso. Eva jyattana, jrattana.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 83 sur 128

ya-alasassa bhvo kamma v lasya, ettha lopo+vai+vanati a-lope


sarna+mdissdin kro, eva+mupari ca. Brhmaassa bhvo brahmaa,
akrapubbarpni. Cpalya, nepua, pesua, rao bhvo rajja, dhipacca, dyajja,
vesamma, vesama, apaccayo. Sakhino bhvo sakhya, vijja, rogya, odagya, naya,
dubbalya, balya, paicca, bhussacca, porohicca. Muhassatissa bhvo muhassacca,
ilopo. Kosalla, vepulla. Samnassa bhvo smaa, perissa, somanassa, domanassa,
sovacassa, dovacassa, nipakassa bhvo nepakka, dhikka, dubhagassa bhvo dobhagga,
sarpassa bhvo sruppa, opamma, sokhumma, tathassa bhvo taccha. Dummedhassa bhvo
dummejjha. Bhesajassa bhvo bhesajja, byvaassa kamma veyyvacca yath veyykaraa.
eyya-sucino bhvo soceyya, dhipateyya, kapissa bhvo kpeyya. Sahassa bhvo
kamma v sheyya.
a-garna bhvo grava, u avaa. Pava, ajjava, maddava, kosajjdin ussa atta
dvittaca. Paramna bhvo pram, vpaccayo. Samaggna bhvo smagg.
Iya-adhipatino bhvo adhipatiya, paitiya, bahussutiya, naggiya, sriya.
iya-alasassa bhvo kamma v lasiya, tlusiya, mandiya, dakkhiya, porohitiya,
veyyattiya.
Katha rmayakati, sakatthe kant ena siddh. Kamma=kriy, tattha alasassa kamma
alasatta alasat alasattana lasya lasiya v.
122. Sakattheti
Sakatthepi yathyoga ttdayo honti. Yathbhtameva yathbhucca, krua, pattakalla.
ksnantameva ksnaca, ettha akralopo, tassa ce pubbarpe ca kate tadamindin nassa
o ca lopo ca hoti, kyapguat.
60. Bya vaddhads v
Chahiyant vaddh ds ca byo hoti bhvakammesu. Vaddhassa bhvo kamma v
vaddhabya, vaddhat. Dsassa bhvo kamma v dsabya, dsya, dsat. Katha
vaddhavati, e vgamo.
61. Nasa yuv bo ca vassa
Chahiyant yuvasadd bhvakammesu naa v hoti vassa bo ca. Yuvassa bhvo yobbana,
yuvatta yuvat v.
62. Avditvi+moti
Bhve v imo. Auno bhvo aim, laghim, mahato bhvo mahim. Kisassa bhvo kasim.
133. Kisa+mahata+mime kasa, mahti
Imamhi mahato maho ca kisassa kasdeso ca hoti.
63. Bhv tena nibbatteti
Kriyvcakasaddato imo, pkena nibbatta pkima, sekima.
127. Kosajj+jjava+prisajja+sohajja+maddav+riss+sabh+jaa+theyya+ bhusacc

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 84 sur 128

Ete sadd nipaccante nubandhe. Kustassa bhvoti bhve yo hoti, imin ssa akre ca tassa je
ca kate yassa pubbarpa, kosajja. Ujuno bhve ajjavati o, imin ussa atta, uvaass+vaa
sareti avaadese jassa dvitta. Parissu sdhti vkye yo tattha sdhti yo, imin jgamo ca,
byajane dgharassti ssa rasse ca kate jassa pubbarpa, prisajjo. Imin kamena vkyeneva
saddasiddhi veditabb. Suhadayova suhajjo, tassa bhvo sohajja, imin ayalopo. Muduno bhvo
maddava, imin ussa atta. Isino ida bhvo v rissa, yapaccaye imin ragame
lopo+vai+vanati antaikralopo ca. Usabhassa ida bhvo v sabha, imin ussa .
jnyassa bhvo jaa, imin yalope lopo+vai+vanati kralopo. Thenassa bhvo
theyya, imin nassa yakro. Bahussutassa bhvo bhusacca, imin ussa akro sayogdilopo.
(Bhvataddhita).
64. Tara+tami+ssiki+yi+h+tisaye
Atisaye vattamnato honte+te paccay. Atisayena ppo ppataro ppatamo ppissito ppiyo
ppiho, itthiya ppatar iccdi. Atisayappaccayantpi atisayappaccayo, atisayena ppiho
ppihataro ppihatamo. Eva pautaro pautamo, paissiko, paiyo, paiho, varataro iccdi
patataro iccdi ca.
135. Jo vuddhassi+yi+hesu
Vuddhassa jo hoti iyaihesu. Atisayena vuddho jeyyo jeho, jdese pubbasaralope lutt sar
issa ekre ca yassa dvitta.
136. Bha+ntika+pasatthna sdha+neda+s
Iyaihesu bha+ntika+pasatthna sdha+neda+s honti yathkkama. Atisayena bho
sdhiyo sdhiho. Atisayena antiko nediyo nediho. Atisayena pasattho seyyo seho, pubbeva sare
lutte issa e dvittaca.
137. Kaa+kana+ppa+yuvna
Iyaihesu appayuvna kaa+kan honti yathkkama. Atisayena appo kaiyo kaiho.
Atisayena yuv kaniyo kaniho.
138. Lopo v+mantu+vantnanti
Iyaihesu v+mantu+vantna lopo. Atisayena medhv medhiyo medhiho. Atisayena satim
satiyo satiho. Atisayena guav guiyo guiho. Ettha yathkkama mantvatthe v+mantu+vantu
hoti.
65. Tannissite llo
Llapaccayo hoti dutiyant tannissitatthe. Veda nissita vedalla. Duhu nissita duhulla.
Vedanti tuhi. Ille sakhra nissita sakhrilla.
66. Tassa vikrvayavesu a+ika+eyya+may
Pakatiy uttara+mavatthantara vikro. Chahiyant nmasm vikre+vayave ca dayo honti
bahula. a-ayaso vikro yasa bandhana, sakgamo. Udumbarassa avayavo vikro v
odumbara bhasma paa v. Kpota masa satti v. ika-kappsassa vikro kappsika
vattha. eyya-eissa vikro+vayavo v eeyya. Kosna vikro koseyya vattha. Mayatina vikro tiamaya, drumaya, naamaya, mattikmaya, suvaamayo ratho,
rpiyamaya. Aasmiti mayo, gunna karsa gomaya.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 85 sur 128

67. Jatuto ssaa v


Vikrvayavesu jatuto ssaa v hoti. Ettha vikrvayavesti vattantesupi bahuldhikr
vikreyeva hoti. Jatuno vikro jtussa jatumaya.
123. Lopoti
Bahula paccayalopopi. Phalitassa rukkhassa phala+mavayavo vikro ca, pallavitasseva
pallavati vuttatt phaldayo avayav vikr ca honti, tasm ida vuccati phalapupphamlesu
vikrvayavesu-piylassa phalni piylni, mallikya pupphni mallik, usrassa mla usra.
Tasaddena v tadabhidhna abhedopacrena, tasm paccayalopa vinpi sijjhati.
68. Samhe kaa+a+ik
Chahiyant samhe kaa+a+ik honti. Gottapaccayant kaa-rjana samho
rjaaka, mnusaka. Ukkhdhi ukkhna samho okkhaka, sayoge kvacti okro.
Ohaka. Urabbhna samho orabbhaka. Rjaka, rjaputtaka, hatthika, dhenuka,
myraka, kpotaka, mhisaka. a-kkna samho kka, bhikkha. ika acitt-appna
samho ppika, sakulika.
69. Jandhi tti
Samhatthe t. Janna samho janat, gajat, bandhut, gmat, sahyat, ngarat. Tnt
sabhvato itthilig.
Madanyanti karae+dhikarae v anyena siddha. Dhmyitattantiktant nmadhtuto ttena
siddha, dhmo viya caratti kattut+yoti ye gamanatthkammakdhre cti ktapaccaye
game ca kate dhmyitassa bhvoti dhmyitatta.
70. Iyo hiteti
Hitatthe iyo. Updnna hita updniya.
71. Cakkhdito ssoti
Hitatthe sso. Cakkhuno hita cakkhussa, yussa.
72. yo tattha sdhu
Sattamyant tattha sdhti asmi atthe yo hoti. Sdhti kusalo yoggo hito v. Sabhya
kusalo sabbho, kralopo. Parisya sdhu prisajjo, kosajjdin jgame akravuddhi. Medhya
hita mejjha ghata. Pdna hita pajja tela. Aasmiti yo, ratha vahatti racch.
73. Kamm niya+ti
Kammasadd sdhvatthe niya+ honti. Kamme sdhu kammaniya kammaa.
74. Kathditvi+koti
Iko. Kathya kusalo kathiko. Dhammakathiko, sagmiko, pavsiko, upavsiko.
75. Pathdhi eyyoti
eyyo. Pathe hita ptheyya, sapatismi hita spateyya dhana. Padpeyya tela.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 86 sur 128

76. Dakkhiy+raheti
Arahatthe eyyo. Dakkhia arahatti dakkhieyyo.
77. Ryo tumantti
Arahatthe tumant ryo v. Ghtetu arahatti ghtetya, rnubandhe+ntasardissti
ulopo. Jpetya, pabbjetya. Vti ki, ghtetu. (Sakiataddhita).
78. Ta+mettha+ssa+tthti mantu
Pahamant ettha assa atthti etesva+tthesu mantu hoti. Gvo ettha dese assa v purisassa santti
gom, gomanto iccdi guavantusama.
Atthti vattamnaklopdnato bhthi bhavissanthi v gohi na gom. Katha gom si, gom
bhavissatti. Tadpi vattamnhiyeva gohi gom, si bhavissatti padantar klantara. Itisaddato
visayaniyamo. Vuttahi
Pahte ca pasasya, nindyac+tisyane;
Niccayoge ca sasagge, honti+me mantudayoti.
134. yuss+yasa mantumhi
Mantumhi yussa yasdeso hoti. yu assa atthti yasm. Go assoti jtisaddna
dabbbhidhna- smatthiy mantvdayo na honti, tath guasaddna seto paoti. Yesa tu
guasaddna dabbbhidhnasmatthiya natthi, tehi honteva, buddhi assa atthti buddhim.
Vantva+vati vantumhi rpav rasav gandhav saddav. Daditvi+ka vti ika+, ras
rasiko, rp rpiko, gandh gandhikoti.
79. Vantva+vati
Vantu. Pasattha sla+massa atthti slav. Pahut pasatth v pa assa atthti paav.
80. Daditvi+ka+ vti
Ika+ honti v mantatthe. Bahulavidhn kutocisaddato dve honti, kuto ce+kamekava.
Niccayutto dao assa atthti daiko da. Gandhiko gandh. Vtveva, daav.
Uttamieva dhan ikoti gaasuttena iko dhaniko. Ao dhan dhanav.
Asannihite atth asannihito attho assa atthti atthiko atth. Sannihite atthav. Tadant ca
puattho assa atthti puatthiko puatth.
Vaant yeva. Brahmavaa assa atthti brahmava, devava.
Hatthadantehi jtiya. Hattha+massa atthti hatth, dant. Aatra hatthav dantav.
Vaato brahmacrimhi. Vao assa atthti vaiko brahmacr.
Pokkhardito dese. Pokkhara jala paduma v assa atthti pokkhar, yuvaehi nti
nmhi gharaydayoti ssa atta, nassa o ca, pokkhara, uppalin, kumudin, bhisin, mullin,
slukin.
Kvac+desepi. Paduma+massa atthti padum padumin paduminpaa. Desato+atra

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 87 sur 128

pokkharav hatth.
Nvyi+ko nviko. Sikh, bl, sl, bal.
Sukhadukkh . Sukh dukkh. Bal bhrupubb ca. Bhubal, rubal.
81. Tapdhi ssti
Ss. Tapo assa atthti tapass, yasass, tejass, manass, payass. Vtveva, yasav.
82. Mukhdito roti
Ro. Nindita mukha+massa atthti mukharo. Susi=chidda assa atthti susiro.
so=khramattik asmi atthti saro. Madhuro guo, madhur sakkhar, madhura khra.
Kha=gvya vivara assa atthti kharo gadrabho. Kujo=hanu assa atthti kujaro. Nagaro.
Dantassa ca unnatadanteti gaasuttena dantassa u ca, unnata danta+massa atthti danturo.
83. Tuhydhi bhoti
Bho v. Tuhi assa atthti tuhibho, slibho, vlibho.
84. Saddhditva
Iti v a hoti. Atisay saddh assa atthti saddho, pao, paav, saddh ka, saddha kula.
85. o tapti
o, tpaso, sakgamo. Tpas.
86. lva+bhijjhdhiti
lu v. Abhijjh assa atthti abhijjhlu, stlu, dhajlu, daylu, dayv. Abhijjhlu eva
abhijjhluko.
87. Picchditvi+loti
Ilo v. Piccha+massa atthti picchilo, picchav. Pheilo, jailo, tuilo. Nindit vc assa atthti
vcloti parassaralopo.
88. Sldito voti
Vo hoti v. Slavo, slav. Kesavo, kesav.
A nicca aavo. Garjhi saya ga=measiga assa atthti gava
dhanu, rjva pakaja.
89. My medhhi vti
V. Myv, medhv pum. Nmhi medhvin. Medhv kula, ekavacanayosva+ghonati
simhi rasso. Eva myv.
90. Si+ssare myu+vm

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 88 sur 128

Issare+bhidheyye sasadd m+uvm honti mantvatthe. Sa=yatta assa atthti sm suvm.


Suvmin ka.
91. Lakkhy o a ca
Lakkhsadd o hoti mantvatthe a ca+ntassa. Lakkh assa atthti lakkhao.
92. Ag no kalyeti
Agasm no hoti. Kalyni sobhani agni ass atthti agan.
93. So lomti
Lom so, paht lom assa atthti lomaso, lomas ka.
94. Imi+yti
Ima+iy honti, putto assa atthti puttimo, kittimo, puttiyo, kappiyo, jaiyo, hnabhgiyo, seniyo.
(Atthyatthataddhita).
95. To pacamy
Pacamyant bahula to hoti v. Todipaccayant nipphannanipt, tehi parsa vibhattna
asakhyehi sabbsati lopova. Gmato gacchatti gmasm gacchati, corato bhyatti corehi
bhyati, satthato parihno satth parihno. Eva purisato, rjato, aggito, hatthito, hetuto, yuttito,
itthito, bhikkhunito, yguto, jambuto, cittato, yuto. Sabbdito-sabbato, yato, tato iccdi.
96. Ito+te+tto kuto
Tomhi imassa i nipaccate etassa a+ea ki saddassa kuttaca. Ito imasm, ato etto etasm,
kuto kasm.
97. Abhydhiti
To. Abhito, parito, pacchato, hehato.
98. dydhiti
Sattamyantehi to hoti. do dito, majjhato, antato, pihito, passato, mukhato. Pahamant
yato+daka ta+dditta, ya udaka, tadev+dittanti attho.
99. Sabbdito sattamy tra+tth
Sabbdhi sattamyantehi tra+tth v honti. Sabbatra sabbattha sabbasmi, yatra yattha, tatra
tattha iccdi. Bahuldhikr na tumhaamhehi.
100. Katthe+ttha+kutr+tra kve+hi+dha
Etehi sabbditotidin tra+tth. Sesdes ca paccay ca iminva nipaccante. Imin kissa
ka+ku ca, etassa e+ ca, vapaccaye kissa ilopo ca, ha+dhapaccayesu imassa i ca nipaccate.
Kasmi kattha kutra kva, etasmi ettha atra, imasmi iha idha.
101. Dhi sabb vti

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 89 sur 128

Sabbasm dhi v. Sabbasmi sabbadhi sabbatra.


102. Y hinti
Yasadd hi, yasmi yahi yatra.
103. T hacati
Tasadd ha hoti hica. Taha tahi tatra.
104. Kuhi kahanti
Hi ha nipaccante kissa ku+k ca. Kuhi kaha. Kuhicanati niptantara.
105. Sabbe+ka+a+ya+tehi kle d
Etehi kle d hoti v. Sabbasmi kle sabbad, ekad, aad, yad, tad.
106. Kad kud sad+dhune+dni
Ete sadd nipaccante. Kasmikle kad kud, sabbasmi kle sad, imasmi kle adhun
idni.
107. Ajja sajjva+parajjve+tarahi karah
Pakati paccayo deso klavisesoti sabba+meta niptan labbhati. Imassa o jjo c+hani
nipaccante, asmi ahani ajja. Samnassa sa-bhvo jju c+hani. Samne ahani sajju. Aparasm jju,
aparasmi ahani aparajju. Imassa eto, kle rahi ca, imasmikle etarahi. Ki saddassa ko, raha
c+najjatane. Kasmi kle karaha.
108. Sabbdhi pakre th
Smaassa bhedako viseso pakro, tasmi thpaccayo hoti. Sabbena pakrena sabbath,
yath, tath.
109. Katha+mittha
Ki+mimehi thapaccayo, ka+itta tesa yathkkama. Kena pakrena katha, imin
pakrena ittha.
110. Dh sakhyhiti
Pakre dh hoti. Dvhi pakrehi dve v pakre karoti dvidh karoti, bahudh karoti, eka rsi
pacappakra karoti pacadh karoti. Pacappakra+mekappakra karoti ekadh karoti.
111. Ve+k+jjhanti
Ekasm pakre jjha v hoti. Ekena pakrena eka v pakra karoti ekajjha karoti, ekadh
karoti v.
112. Dvithe+dhti
Edh v. Dvhi pakrehi dve v pakre karoti dvedh, tedh. Dvidh tidh.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 90 sur 128

113. Tabbati jtiyo


Pakravati tasmaavcak sadd jtiyo hoti. Paujtiyo, mudujtiyo.
114. Vrasakhyya kkhattu
Vrasambandhiniy sakhyya kkhattu hoti. Dve vre bhujati dvikkhattu divasassa
bhujati. Vraggahaa ki, paca bhujati. Sakhyyti ki, pahte vre bhujati.
115. Katimhti
Kkhattu hoti. Kati vre bhujati katikkhattu bhujati.
116. Bahumh dh ca paccsattiya
Vrasambandhiniy bahusakhyya dh hoti kkhattuca, vrna ce paccsatti hoti. Bahuvre
bhujati bahudh divasassa bhujati, bahukkhattu v. Paccsattiyati ki, bahukkhattu msassa
bhujati.
117. Sa ki vti
Kipaccayo ekassa sdeso ca nipaccate. Eka vra bhujati saki bhujati, ekakkhattu v.
118. So vicch+pakresu
Vicchya pakre ca so hoti. Khaa khaa karoti khaaso karoti. Puthuppakrena
puthuso. Sabbena pakrena sabbaso.
119. Abhtatabbhve kar+sa+bhyoge vikr c
Avatthvato+vatthantaren+bhtassa ty+vatthya bhve kar+sa+bhhi sambandhe sati
vikravcakc hoti. Adhavala dhavala karoti dhaval karoti. Adhavalo dhavalo siy dhaval siy.
Adhavalo dhavalo bhavati dhaval bhavati. Abhtatabbhveti ki, ghaa karoti, dadhi atthi, ghao
bhavati. Karsabhyogeti ki, adhavalo dhavalo jyate. Vikrti ki, pakatiy m hotu, suvaa
kual karoti. (Niptataddhita).
120. Dissanta+epi paccayti
Vuttato+epi paccay dissanti. Vividh mtaro vimtaroti visesanasamso, tsa putt
vemtikti rikaapaccaye rnubandhatt ulope vuddhimhi kate vemtik. Patha gacchantti
pathvino, v. Iss assa atthti issuk, uk. Dhura vahantti dhorayh, yhaa.
Smaaca viseso ca, bhvajo ca niptajo;
Iti vihi vieyyo, taddhito tu catubbidho.
Iti payogasiddhiya dikao pacamo.

6. Tydikaa
Atha tydayo kriyvchi dhthi vuccante.
Kriya cikkhatti khytanti kriypadassa pubbcariyasa. Kla+kraka+purisaparidpaka
kriylakkhaa tydyanta aligaca, vuttampi ce+ta

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 91 sur 128

Ya tikla tipurisa, kriyvc tikraka;


Atiliga dvivacana, ta+dkhytanti vuccati.
14. Kriyatth bahula ti
Ca sabbattha vattate. Kriy attho etassti kriyattho dhtu, so ca duvidho
sakammak+kammakavasena. Tattha yasmi kriyatthe kattuvcimh kamma gavesyate, so
sakammako. Itaro akammako.
Tatra sakammak kammpekkha kriya vadanti, yath kaa karoti, gma gacchati,
odana pacati. Akammak kammanirapekkha kriya vadanti, yath acchati seti tihati. Kriyti ca
gamanapacandiko asattasammato kattari kamme v patihito krakasamhasdhiyo padattho
vuccati. Api ca
Karaa bhavana cpi, kara+bhhi kathyate;
Tato kriydivcatta, pkdna katha bhave.
Kara+bhdhthi karaaca bhavanaca vuccati, pka+gamandhi tesa kriybhavanna
vccatta katha bhavatti vutta hoti. Punapi
Pkdnahi vccatta, karabhsu na yujjati;
Ta bahutaravccatta, pkdsu na yujjati.
Ta nma
Kriyarp hi dhtvatth, sattyutt ca te+khil;
Tato kriy ca bhvo ca, smaa tesu gamyate.
1. Vattamneti anti si tha mi ma te ante se vhe e mhe.
Vattamne raddhparisamatte atthe vattamnato kriyatth tydayo honti. Kriydhikratt
kriyatthti vutta. Tesa+maniyame
14. Pubbaparacchakkna+meknekesu tumh+mha+sesesu dve dve
majjhimu+ttama+paham
Eknekesu tumhaamhasaddavacanyesu tadaasaddavacanyesu ca krakesu
pubbacchakkna paracchakknaca majjhimu+ttama+paham dve dve honti yathkkama.
Tatthati antti pahamapuriso, do niddihatt. Si tha iti majjhimapuriso, majjhe niddihatt. Mi ma
iti uttamapuriso. Uttamasaddo+ya sabhvato tipabhutna+manta+mha. Paracchakkepi te
antetidin eva yojetabba. Eva sesesu bhavissatidsu sattasu paccayavidhnasuttesupi
yojetabba.
Idni bhvdna+mahagana bhvdigaesu bh=sattya+miti pahamadhtuto par
tydayo yojyante. Tattha ekamhi vattabbe ekavacanati tydsu parabhtesu
kattu+kamma+bhvesuyeva kyavikaraalavikara hontti kyo bhvakammesva+parokkhesu
mna+nta+tydsu kattari lo iccdin tesa vikarana vidhn tydayo
kattu+kamma+bhvesveva viyantti kattari timhilo. Ke te vikara
Pubbparabhgahn, bhinnadhtuvibhattiyo;
Nissya paccay honti, ete vikara siyu.
5,82. Yuvana+me, o paccaye

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 92 sur 128

Ivau+vaantna kriyattna e+o honti yathkkama paccayeti sso+kro.


5,89. Eona+maya+v sare
Sare pare eona+mayav honti yathkkamati ossa avdeso. So puriso sdhu bhavati, s itth
sdhu bhavati, citta sdhu bhavati.
Uttatt kattu khyte, tatiy na ca kattari;
Pahamvibhatti hoteva, atthamatta apekkhiya.
Satipi kriyyekatte kattna bahutt bahumhi vattabbe bahuvacanati anti.
161. Kvaci vikarananti
Vikarana kvaci lopo hotti lavikaraassa lopo, sesa purimasadisa. Te puris bhavanti.
Majjhimapuri- sekavacana si, tva bhavasi. Bahuvacana thapaccayo, tumhe bhavatha.
Uttamapurisekavacana mipaccayo.
57. Himimesva+ssa
Akrassa dgho hoti himimesu. Aha bhavmi. Bahuvacana mapaccayo, maya bhavma.
Eva paracchekkepi-bhavate, bhavante. Bhavase, bhavavhe. Bhave, bhavamhe. Keci dgha katv
pahanti, byajane dgharassti dgho, bhavmhe.
Ettha ca
Lajj satt hiti jgaraa,
Vuddhi kkhaya jvita maraa;
K ruci rocate ityeva,
Vutt akammakadhtu sabbe.
Ti vuttatt kamma dutiy na.
Paca=pke, akro uccraattho, eva+muparipi. Paca iti hite lavikaraa, vikaraalopdi
purimasama. So odana pacati, te pacanti. Tva pacasi, tumhe pacatha. Aha pacmi, maya
pacma. Paracchakke-pacate, pacante. Pacase, pacavhe. Pace, pacmhe.
1,22. Vippaisedhe
Vippaisedhana=aamaapaisedhana vippaisedho. Pahamamajjhimapurisna
dvinna ekattha pasage majjhimapurisabahuvacana thapaccayo. So ca pacati, tvaca pacasi,
tumhe pacatha. Tulyabalavirodhino hi vippaisedh pahamamajjhimauttamapurisna tia
ekattha pasage uttamapurisabahuvacana hoti, so ca pacati, tvaca pacasi, ahaca pacmi maya
pacmti bhavati.
Ama+gama=gamane
5,173. Gama yami+s+sa disna v cchaa
Etesa dhtna cchaa v hoti nta+mna+tydsu. So gma gacchati. Anti
74. Garupubb rass re+ntentna
Garupubbasm rass nte+ntna re v hoti.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 93 sur 128

Akkharaniyamo chanda,
Garulahuniyamo bhave vutti;
Dgho sayogdipubbo,
Rasso garu lahu tu rasso.
Gacchare gacchanti. Tva gacchasi, tumhe gacchatha. Aha gacchmi, maya gacchma.
Cchdesbhvapakkhe lasseti ekre gameti. Paralope gamenti. Gamesi, gametha. Gamemi,
gamema. Paracchakkepi so gacchate, gacchare gacchante. Gacchase, gacchavhe. Gacche,
gacchmhe.
Pure adhammo dibbati, pur marmti ca tasampe tabbohrpacrena vattamnavacana.
Vuttahi
raddh+nihita kicca, vattamnanti vuccati;
Vattamnasampaca, vattamnanti vuccati.
Kimiva te
Gagca tasampaca, yato gagti yate;
Gagya ptu+mgaccha, ghoso gagya+mityapi.
Mukhy+mukhyatthabhedena, vattamna tato dvidh;
Mukhyahi ruhi+mpanna, ta+drop amukhyatti.
Pure+pursaddehi v angatat gamyate, tad tassa vattamnatt. Klabyattayo v eso,
bhavantyeva hi klantarepi tydayo bhulak santesu parighmi kyassa bhed
abhisamparya, sahabyata gacchati vsavassa ativela namassissati. Kuto nu tva
gacchasi, rjagahato gacchmtidsu pana paccuppannasampe vattamnavacana.
5,175. Gama vada dna ghamma vajja dajj
Gamdna ghammdayo v honti nta+mna+tydsu. Ghammati, ghammanti iccdi.
Kamme
Upasaggavas koci, akammopi sakammako;
Yath+bhibhyate rgo, tpasena mahiddhinti
Vuttatt akammakato kammani anupubb bhdhtuto tydayo honti.
5,17. Kyo bhvakammesva+parokkhesu mna+nta+tydsu
Bhvakammavihitesu parokkhvajjitesu mna+nta+tydsu paresu kyo hoti kriyatth.
Kakro+nubandhakriyattho. Na te knubandha+ngamesti paisedh okrbhvo. Anubhyati
sukha devadattena.
Ettha ca
khytena avuttatt, kattuto tatiy na tu;
Dutiy hoti kammassa, vuttatt pahampi+dha.
Anubhyanti sampattiyo tay. Anubhyasi tva devadattena. Anubhyatha tumhe. Aha
anubhymi, tay maya anubhyma. Dvitte anubhuyyati+ccdi. Eva paracchakke.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 94 sur 128

Bhve adabbavuttino bhvassa ekatt ekavacanameva. Taca pahamapurisekavacaneyeva


sambhavati, neva+a, bahulavidhn. Bhyati bhyate devadattena, sampati bhavanantyattho.
Pacadhtuto kamme kyo.
37. Kyassati
Kriyatth kyassa a v hoti. o dyvayavattho. Devadattena odano pacyati paccati, redese
odan pacyare pacyanti, paccare paccanti. Cavaggapubbarpni. Tva pacyasi paccasi, tumhe
pacyatha paccatha. Aha pacymi paccmi, maya pacyma paccma. Paracchakke devadattena
odano pacyate iccdi.
Gamito kamme cchaa ca agame ca kate tena gmo gacchyati, gm gacchyanti.
Gacchyasi, gacchyatha. Gacchymi, gacchyma. Eva paracchakke. Gamyati gammati,
gamyanti gammanti. Gamyasi gammasi, gamyatha gammatha, gamymi gammmi, gamyma
gammma paracchakkepi eva. Tath ghammyati, ghammyanti iccdi.
Kriyatth kattari tydi, kammasmica sakammak;
Bhve v+kammak kamm+vacanicchya maate.
Tath hi vijjamnasspi kammssa avacanicchya ida vuccati
Satopi na vivakkh+ssa, asatopi ca s bhave;
Ta yath+nudar ka, vajhvaddhitako yath.
Vivakkh lokik es, asakya+mativattitu;
Katha+mesa vipariyso, loko ev+nayujjate.
(Vattamnapaccayanayo).
2. Bhavissati ssati ssanti ssati ssatha ssmi ssma ssate ssante ssase ssavhe ssa ssmhe
Bhavissati=anraddhe atthe vattamnato kriyatth ssatydayo honti.
35. A++ssdna byajanassia
Kriyatth paresa adna dna ssdnaca byajanassi+a hoti vibhs.
Vavatthitavibhs+ya. Sseti ssdna ssatidnacvayavo gahito, byajanassti siddhepi
tydsu etesamevti niyamattho+ya+mrambho. Lasskralope o+avdese bhavissati, bhavissanti.
Bhavissasi, bhavissatha. Bhavissmi, bhavissma. Bhavissate, bhavissante. Bhavissase, bhavissavhe.
Bhavissa, bhavissmhe.
Kamme
49. Kyassa sse
Kyassa v lopo hoti sse. Sukha tay anubhavissati, anubhavissanti. Anubhavissasi,
anubhavissatha. Anubhavissmi, anubhavissma. Aatra anubhyissati, anubhyissanti iccdi.
Eva paracchakke. Bhve-bhyissati bhyissate.
Kattari-pacissati, pacissanti iccdi. Kamme-pacissati odano devadattena, pacyissati, paccissati.
Paccissanti odan pacyissanti, pacyissare, paccissare, paccissanti.
Gamito kattari-so gacchissati, te gacchissanti. Tva gacchissasi, tumhe gacchissatha. Aha

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 95 sur 128

gacchissmi, maya gacchissma. Gacchissate, gacchissante. Gacchissase, gacchissavhe.


Gacchissa, gacchissmhe. Sagga gamissati, gamissanti. Gamissasi, gamissatha. Gamissmi,
gamissma iccdi. Kamme-gacchiyissati, gacchiyissanti iccdi. Kyalope gamissati, gamissanti
iccdi. Tath ghammissati ghammyissati, ghammissanti, ghammyissanti iccdi.
3. Nme garahvimhayesu
Nmasadde nipte sati garahya vimhaye ca gamyamne ssatydayo honti. Ime hi nma
kalyadhamm paijnissanti. Ettha jydhi knti knvikarae ssane jti jdeso. Na hi nma
bhikkhave tassa moghapurisassa pesu anudday bhavissati. Kathahi nma so bhikkhave
moghapuriso sabbamattikmaya kuika karissati. Vimhaye-acchariya vata bho, abbhuta vata
bho, santena vata bho pabbajit vihrena viharanti, yatra hi nma sa samno jgaro pacamattni
sakaasatni nissya nissya atikkantni neva dakkhiti, na pana sadda sossati. Acchariya andho
nma pabbata+mrohissati, badhiro nma sadda sossati. (Bhavissantipaccayanayo).
4. Bhte u o ttha i mh se vha a mhe
Bhte parisamatte atthe vattamnato kriyatth dayo honti. Bhtnajjatane upari
vakkhamnatt ime dayo bhtajjatane. Suvo ahosi nandotidsu bhtasmaeva bhavanti.
Ahassu+bhayato aha-ratta v tadupahata;
Antokatvna vieyyo, aho ajjatano iti;
Tadao pana yo klo, so+najjatanasaito.
Iti pahamapurisekavacana ,
15. ++ssdsva+a v
do do ssdo ca kriyatthassa v aa hotti dhtuto pubba aa. Kattari loti lo,
ekra+avdes ca.
38. Eyytha+sse+a+++thna o+a+a+ttha+ttho+vhoka
Eyythdna odayo v honti yathkkamati ssattho, abhavittho, bhavittho, abhavattho,
bhavattho. mh ss ssamhna vti ssa rassatta. So abhavi bhavi, abhav bhav.
39. Ussi+sva+su
Tiussa isu+asu v honti. Abhavisu bhavisu, abhavasu bhavasu, abhavu bhavu.
42. Ossa a+i+ttha+ttho
Ossa adayo v honti. Abhava bhava, abhavi bhavi, igame abhavittha bhavittha, abhavattha
bhavattha, abhavittho bhavittho, abhavattho bhavattho.
43. Si
Ossa si v hoti. Abhavisi bhavisi, abhavasi bhavasi. Abhavo bhavo.
45. Mhtthna+mua
Esa ua v hoti. disambandhnameva gahaa. Abhavuttha bhavuttha.
46. Issa ca sia

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 96 sur 128

Issa ca sia v hoti mhtthnaca bahula. Ikraakr uccraadyvayavatth.


Abhavasittha bhavasittha, abhavittha bhavittha, abhavattha bhavattha, abhavisi bhavisi,
abhavasi bhavasi, abhavi bhavi. Ugame ssa rasso. Abhavumha bhavumha abhavumh
bhavumh. Sigame abhavasimha bhavasimha abhavasimh bhavasimh abhavimha bhavimha
abhavimh bhavimh abhavamha bhavamha abhavamh bhavamh. Paracchakke eyythdin
tthe abhavittha bhavittha abhavattha bhavattha. Rasse abhavatha bhavatha, abhav bhav, abhavu
bhavu. Abhavise bhavise, abhavase bhavase, abhavivha bhavivha abhavavha bhavavha, assa
a+mdese abhava bhava abhava bhava, abhavimhe bhavimhe abhavamhe bhavamhe. Kamme
sukha tay anubhyittho anvabhyattho anubhyattho anvabhsi anubhs anvabhy anubhy,
anvabhyisu anubhyisu anvabhyasu anubhyasu anvabhyu anubhyu iccdi. Bhvetena abhyittho bhyittho abhyattho bhyattho abhyi bhyi abhy bhy. Tena abhyattha
bhyattha abhya bhya abhy bhy.
So apacittho pacittho iccdi kattusama. Kamme-apacyittho pacyittho apacyattho pacyattho.
Cavaggapubba- rpe apaccittho paccittho apaccattho paccattho apacyi pacyi apacy pacy apacci
pacci apacc pacc, apacyisu pacyisu apacisu pacisu apacyasu pacyasu apaccasu
paccasu apacyu pacyu apaccu paccu iccdi kattusama, pubbarpova viseso.
So gma agacchittho gacchittho iccdi purimasama.
30. asassa ca chaa
asassa ca gamissa ca chaa v hoti +dsu. Agachittho gachittho agachattho
gachattho agachi gachi agach gach iccdi.
29. Gamiss
do do ca gamissa hoti v. So ag agami gami agamittho gamittho agamattho gamattho.
paccaye lasskrassa himimesva+ssti ettha assti yogavibhg dghe dgh ssti ssa
sideso, agamsi agami gami agam gam, agamisu gamisu agamasu gamasu agamu
gamu. Ossa adese ajjhagu. Tva ajjhag parassa lopo. Tumhe ajjhaguttha. Aha ajjhaga,
maya ajjhagamha. Paracchakke eyythdin tthe so agacchittha gacchittha agachittha
gachittha agamittha gamittha agama gama agam gam. Te agam gam, ossa dese ajjhagu.
Tva agamise gamise. Tumhe agamivha. Eyyth din a+mdese aha agama gama
ajjhaga. Maya agamimhe gamimhe. Kammeagacchyi agamyi, agacchiyu agamiyu iccdi.
Tath aghamm ghamm iccdi.
13. Myoge +d
Myoge sati dayo dayo ca v honti. Sakaklato klantarepi paccayavidhnattho+ya. M
bhava abhavittho iccdi. Vvidhnssatydi+eyydi+tvdayopi honti, m bhava bhavissati, m
bhava bhaveyya, m bhava bhavatu iccdi. (dipaccayanayo).
5. Anajjatane o ttha a mh ttha tthu se vha i mhase
Avijjamnajjatane bhtatthe vattamnato kriyatth dayo honti v. Eyythdin tthe
mh iccdin rasse ca so abhavattha bhavattha abhava bhava abhav bhav, te abhavu bhavu
abhav bhav. O, osstidin adayo, abhava bhava abhavi bhavi abhavattha bhavattha
abhavattho bhavattho, sidese abhavasi bhavasi abhavo bhavo. Tumhe abhavattha bhavattha. Aha
abhava bhava abhava bhava, maya abhavamha bhavamha abhavamh bhavamh. So
abhavattha bhavattha. Te abhavatthu bhavatthu. Tva abhavase bhavase. Tumhe abhavavha
bhavavha. Issa ca siati si, aha abhavasi bhavasi abhavi bhavi. Maya
abhavamhase bhavamhase. Kamme-tthe sukha tay anubhyittha, igambhve anubhyattha
iccdi. Bhve-abhyattha bhyattha iccdi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 97 sur 128

So odana apacattha pacattha iccdi kattusama. Kamme-apacyattha pacyattha apaccattha


paccattha apacya pacya apacy pacy apacca pacca apacc pacc. Apacyu pacyu apacy pacy
apaccu paccu apacc pacc iccdi. Myoge +dti myogepi dayo, m bhava apaccattha
iccdi.
Tath agacchattha gacchattha iccdi purimasama. Tath agamattha gamattha iccdipi
aghammattha ghammattha iccdipi. (Anajjatanapaccayanayo).
6. Parokkhe a u e ttha a mha ttha re ttho vho i mhe
Apaccakkhe bhtnajjatane vattamnato kriyatth adayo honti. Akkhna=indriyna para
parokkha. Tasmi. Aparokkhesti vacan kya+ldivikara na honti.
5,71. Parokkhyaca
Parokkhya pahama+mekassara saddarpa dve bhavati. Bhssa vuka itidsu vuka,
bhva bhva iti dvitte
5,75. Lopo+ndibyajanassa
Dvitte pubbassa dito+assa byajanassa lopo hoti.
18. Pubbassa a
Adsu dvitte pubbassa bhssa a hoti.
5,78. Catutthadutiyna tatiyapaham
Dvitte pubbesa catutthadutiyna tatiyapaham honti yathkkamati bakre so babhva
kira, te babhuvu kira. Tva babhuve kira, ia tumhe babhuvittha kira. Aha babhuva kira, maya
babhuvimha kira. So babhuvittha kira, te babhuvire kira. Tva babhuvittho kira, tumhe babhuvivho
kira. Aha babhuvi kira, maya babhuvimhe kira. Kamme-anupabhuva kira iccdi. Bhvebabhuva
babhuvittha kira.
Papaca, papacu. Papace, igame papacittha. Aatra sayogdilopoti lopo, papacittha.
Papaca, papacimha. Papacittha, papacire. Papacittho papacitho, papacivho. Papaci, papacimhe. Eva
kamme.
Adipaccaye dvibhve andibyajanalope pubbassa kavaggahna cavaggajti
cavaggajakre byajane dgharassti dghe ca kate so gma jagma kira, jagamu. Jagame,
jagamittha. Jagama, jagamimha. Jagamittha, jagamire. Jagamittho, jagamivho. Jagami, jagamimhe.
Eva kamme.
Mhavikkhittabysattacittena attanpi kriy kat abhinibbattikle+nupaladdhsamn
phalen+numyamn parokkhva vatthuto. Tena uttamavisayepi payogasambhavo.
(Parokkhpaccayanayo).
7. Yyodo v+tipattiya ss ssasu sse ssatha ssa ssamh ssatha ssisussasessavhessi
ssmhase.
Eyydo visaye kriytipattiya ssdayo honti. Vidhurapaccayopaniptato kraavekallato v
kriytipatana+manipphatti kriytipatti. Ete ca ssdayo smatthiy attngatesveva honti, na
vattamne, tatra kriytipatyasambhav. Igame ssssa v rasse ca sace so pahamavaye pabbajja
alabhissa, arah abhavissa bhavissa abhaviss bhaviss v, te ca ta alabhissasu, arahanto

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 98 sur 128

abhavissasu bhavissasu. Eyythdin ssessa v akre tva abhavissa bhavisse. Tumhe


abhavissatha. Aha abhavissa. Rasse maya abhavissamha bhavissamha abhavissamh
bhavissamh. Paracchakke-so abhavissatha, abhavissisu. Abhavissase, abhavissavhe. Abhavissi,
abhavissmhase.
Kamme-tena sukha anvabhavissa, anvabhavissasu kyalopo. Anvabhyissa anvabhyiss
iccdi. Bhve-tena abhyissa bhyissa abhyiss bhyiss. Abhyissatha bhyissatha.
Eva tauldisdhana alabhissa, odana apacissa pacissa iccdi. Kamme-tena odano
apacissa pacissa apaciss paciss apacyissa pacyissa apacyiss pacyiss apaccissa paccissa
apacciss pacciss iccdi.
So agacchissa gacchissa agacchiss gacchiss iccdi. Cchdes+bhve agamissa gamissa
agamiss gamiss iccdi. Kamme-agacchissa gacchissa agacchyissa iccdi. Agamissa gamissa
agamyissa iccdi. Tath aghammissa iccdi. (Kriytipattipaccayanayo).
8. Hetuphalesve+yya eyyu eyysi eyytha eyymi eyyma etha era etho eyyvho eyya
eyymhe.
Hetubhtya phalabhtyaca kriyya vattamnato kriyatth eyydayo honti v.
Lavikaraavuddhidi pubbasama. Parikappe
75. Eyye+yyse+yyanna e
Eyya+eyysi+eyya+miccesa+me v hoti. So dni kinnu kho bhave, yadi so pahamavaye
pabbajeyya, arah bhaveyya.
47. Eyyussu
Eyyu+miccassa u v hoti. Sace sakhr nicc bhavu bhaveyyu, na nirujjheyyu. Yadi
tva bhave bhaveyysi. Eyyth din assa okre tumhe bhaveyytho bhaveyytha katha+maha
devo bhaveyymi.
78. Eyymasse+mu ca
Eyymassa emu v hoti u ca. Kinnu kho maya bhavemu bhaveyymu bhaveyyma.
Paracchakke-bhavetha, bhavera. Bhavetho, bhaveyyvho. Bhave bhaveyya, bhaveyymhe.
Kamme-sukha tay anubhuyye anubhuyyeyya, anubhuyyu anubhyeyyu. Tena tva anubhye
anubhyeyysi, tumhe anubhyeyytho anubhyeyytha. Ten+ha anubhyeyymi, maya
anubhyemu anubhyeyymu anubhyeyyma. Paracchakke-anubhyetha iccdi. Bhve-bhye
bhyeyya bhyetha.
Vidhimhi-so odana pace paceyya iccdi. Kamme-pacye pacyeyya pacce pacceyya iccdi.
Anumatiya-so gma gacche gaccheyya iccdi. Aatra game gameyya iccdi. Tath
ghamme ghammeyya iccdi.
Pto paceyya ce bhuje, icce+ttha pacanakriy;
Hetubhtti vieyy, phala tva+nubhavakriy.
11. Sattya+rahesve+yyd
Sattiya arahate ca kriyatth eyydayo honti. Bhava khalu patta paceyya, bhava satto,
bhava araho.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 99 sur 128

12. Sambhvane v
Sambhvane gamyamne dhtun vuccamne ca eyydayo honti vibhs. Api bhava gilita
psa paceyya udaraggin, sambhvemi saddahmi bhava paceyya, bhava pacissati, bhava
apaci.
9. Paha+patthan+vidhsu
Pahdsu kriyatthato eyydayo honti.
Pah sapucchana, ih-sisana ycana duve;
Patthan, bhattiy v+tha, na v bypra vidhi.
Pahe-ki so bhatta paceyya, udhu byajana. Patthanya-aho vata so paceyya ce.
Vidhimhi-bhava patta paceyya. (Eyydipaccayanayo).
10. Tu antu hi tha mi ma ta anta ssu vho e mase
Pahapatthanvidhisve+te honti kriyatthato. sisanatthe-so sukh bhavatu, te sukhit
bhavantu.
48. Hissa+to lopo
Ato parassa hissa v lopo hoti. Tva sukh bhava bhavhi, himhi dgho. Eyythdin vhoka,
tumhe sukhit bhavathavho bhavatha. Aha sukh bhavmi, maya sukhino bhavma. Paracchakketath bhavata, bhavanta. Bhavassu, bhavavho. Bhave bhavmase. Kamme-tay anubhyatu,
anubhyantu iccdi. Bhve-bhyatu, bhyata.
attiya-devadatto dni odana pacatu, pacantu iccdi. Kamme-tena odano paccatu iccdi.
Tath so gma gacchatu iccdi. lasseti lasse+kre gametu, gamentu iccdi. Ghammdese
ghammatu, ghammantu iccdi. Kamme-gacchyatu iccdi. Tath gamyatu iccdi.
Vidhimhi-lassa lope lutte vuddhi, idha pabbato hotu.
Nimantane-adhivsetha tumhe bhante bhagav bhojana, vasatissa curdito ti imhi ass
nubandheti , yuvana+meo paccayeti e ca hoti. Idha nissdatu bhava, sadassa
jara+sadna+mma vti ma, manubandhatt antasarato ma.
Ajjhesane-desetu bhante bhagav dhamma, ettha curditt purimasama.
Anumatiya-puccha vsava ma paha, pavisatu bhava. Ettha pucchato hissa lopo. Eva
nisda.
Patthan=ycan, tatra-dada=dne, dadhi me gmavarni paca, dto lassa ekre ca eka me
nayana dehi.
Pattakle-sampatto te klo kaakarae, kaa karotu bhava. Ettha tanditvoti o.
Tvd eyydayo vatta-mn sampati,+ngate;
Bhavissati, parokkhdi-cattro+ttaklik.
5,173. Gama yami+s+sa disna v cchaa
Etesa v cchaa hotinta+mna+tydsu. So sagga gacchati gameti, gacchanti iccdi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 100 sur 128

Kamme-gacchyati gamyati iccdi. Yama=uparame, parokkhanajjatanarpni sabbattha


payoga+manugamma yojetabbni. Nipubbo, niyacchati niyamati, niyacchanti niyamanti. Sapubbo,
ye sassti atta, saamati, saamanti. Kamme-niyacchyati niyamyati niyammati,
saamyati v. Tath niyacchissati, saamissati. Niyacchi, sayami. Niyacchissa, sayamissa.
Niyaccheyya, sayameyya. Niyacchatu, saamatu. Isa+sisa=icchya, so sagga icchati,
icchanti iccdi. Lahussupantassti vuddhimhi esati, esanti iccdi. Kamme-icchyati, v kvacti
vuddhimhi esyati. Pubbarpe issati issate iccdi. Icchissati esissati iccdi. Icchi esi. Icchissa esissa.
Iccheyya eseyya. Icchatu esatu iccdi. sa=upavesane, so sane acchati iccdi. Byajane
dgharassti rasso, upapubbo, tath upsati. Acchissati upsissati. Acchi upsi. Acchissa upsissa.
Accheyya upseyya. Acchatu upsatu iccdi. Disa=pekkhane, dicchati dicchanti iccdi sabba
purimasama. Labha=lbhe, ito para visesahnamevavakkhma, sabbavro vuttnusrena
gahetabbo. Labhati, labhanti iccdi. Kamme-kyassa pubbarpdimhi kate labbhati iccdi.
73. Labh i+na tha th v
Labhasm i na tha+th v honti. So alabhittha labhittha alabhi labhi i paccaye alattha
alabhi iccdi.
26. Labha vasa+cchida bhida rudna cchaa
Labhdna cchaa hoti ssena saha. Lacchati labhissati, lacchanti labhissanti iccdi.
Kriytipattiya ssbhgassa cchadese alacch alabhissa iccdi. Vasa=nivse, vacchati vasissati.
Kamme-bahuldhikr assti ukro, pubbarpe vussati vussissati iccdi. Tath avacch avasiss.
Chida=dvedhkarae, checchati chindissati, maca rudhdnati ma lo ca. Lassa lopo ca.
Bhida=vidrae, bhecchati bhindissati. Abhecch abhindiss. Ruda=rodane, rucchati rodissati.
Arucch arodiss iccdi.
Aapaccayepi chidassa cchaa iti yogavibhg cchaa, bhte paccaye acchecchu
acchindisu. Vuttato aadhtnaca, gama=gamane, gaccha gacchissa. Aapaccayepi
vaca=byattavacane iccdi, kamme-bahuldhikr tydsu parabhtesupi yathgama vacdnacassa
vacdna vassua vti kamme ua ca assti assa u ca, tena dhammo uccati vuccati, vuccanti
iccdi, yassa ca pubbarpa.
27. Bhuja muca vaca visna kkhaa
Bhujdna kkhaa hoti ssena saha. Vakkhati vacissati, vakkhanti vacissanti iccdi.
21. do vacassoma
dsu vacassa oma hoti. Makrnubandhatt mnubandho sarna+mant paroti paribhsato
sar paro. Avoci, avocu, avoco iccdi. Anajjatane-avaca avac vac iccdi. Kriytipattiyaavakkh avaciss, avakkhisu avacissisu iccdi. Vaceyya iccdi. Kamme-vucceyya iccdi. Tath
vacatu, vuccatu iccdi.
Bhuja=planajjhohresu, bhuj din kkhavdese bhokkhati bhujissati.
Kusa=akkose, pubbo, tassa rasso ca, akkosati iccdi eyya, lavikaraalopavuddhiyo.
34. Kusa+ruheh+ssa chi
Kus ruh ca parassa ssa chi v hoti. Pararpapahamakkharni, akkocchi akkosi iccdi.
Abhipubbo ruha=rohane, abhirucchi abhiruhi iccdi.
Vaha=ppuane, vahati, vahanti. Kamme-kye hassa vipallsoti vipariyso, tena so vuyhati,

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 101 sur 128

assti utta. Vahissati, vuyhissati. Avahi, avuyhittha, avuhi. Avahiss, vuyhss iccdi.
Vaheyya, vuyheyya. Vahatu, vuyhatu iccdi.
Jara=jrae,
5,174. Jara marna+myaa
Jara marna yaa v hoti mna+nta+tydsu. Jyati. Jara sadna+mmati magamo lo ca,
jrati. Kamme-jryati jyyati. Eva jyissati jrissati, jyyissati jryissati. Ajyi ajri, ajyyi ajryi.
Ajyiss ajriss, ajyyiss ajryiss ajyiss ajryiss iccdi. Mara=pacge, yaa, myati marati,
myanti maranti iccdi.
Disa=pekkhane,
5,124. Disassa passa dassa dasa da dakkhti
Ete des disassa v honti. Anekavaatt sabbdeso. Passati passanti, dakkhati dakkhanti.
Kamme-kye pubbarpo, dissati dissanti, vipassyati dakkhyati iccdi.
6,69. Dakkha+kha+heti+hohti lopo
Dakkhdhi desehi parassa ssassa lopo v hoti. Dakkhati dakkhissati. Apassi passi, apassisu
passisu apasso passo, apassittha passittha. Apassi passi, apassimha passimha. Tath adass
dass, adassisu dassisu iccdi. Anajjatane dasdeso, addas addasa. Add adda iccdi. Apassissa
dakkhissa iccdi. Passeyya dakkheyya, passatu dakkhatu iccdi.
Sada=visaraagatyvasdandnesu, nipubbo, jarasadna+mma vti magamo. Nisdati,
nisdanti iccdi. Bhve-nisajjati, nisajjate.
Yaja=devapjsagatikaraadnesu, yajati, yajanti iccdi. Kamme
5,113. Yajassa yassa i+yti
Yajassa yassa i+y honti knubandheti bahuldhikr tydivisayepi kye pubbarpe ca ijjati
yijjati may buddho. So yajissati, tena ijjissate yijjissate. So yaj, tena ijji yijji. So yajiss, tena ijjiss
yijjiss. So yajeyya, tena ijjeyya yijjeyya. So yajatu, tena ijjatu yijjatu iccdi.
Vada=vacane, gamavad din vadassa vajjdeso v, lassa lasseti kvaci e ca, vajjati
vadeti vadati, vajjenti vadenti iccdi. Kamme kyassti a, vajjyati vajjati vadyati, vajjyanti
vajjanti vadyanti. Vadissati, vadissanti. Avad vad, avadisu vadisu. Avadissa vadissa. Vajje
vajjeyya vade vadeyya, vajjeyyu vadeyyu. Vajjetu vadetu vadatu iccdi yathgama eyya.
Kamu=padavikkhepe, parokkhyacti caggahaena kama kama iti dvitte
andibyajanalope lavikarae kavaggah din kassa ce niggahtgame ca kate cakamati kamati
iccdi. Cala=kampane, cacalati. Jala+dala=dittiya, dvitte daddallati iccdi.
(Savuddhikabhvdinayo).
H+bh=sattya, tydsu kattari loti lo, tassa lope yuvana+meo paccayeti okro. So
hoti, te honti. Hosi, hotha. Homi, homa iccdi. Bhve-tena hyati hyate.
31. Hssa he+hehi+hohi ssatydo
Hssa hedayo honti ssaccdo. Hessati hehi ssati hohissati.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 102 sur 128

69. Dakkha+kha+hehi+hohhi lopoti


Dakkhdhi desehi parassa ssassa v lopo hoti. Hehiti hehissati, hohiti hohissati. Hehinti
hehissanti, hohinti hohissanti iccdi. Anajjatane mhi agamo, paro kvacti ssa lopo, so ahu.
Vuddhimhi dgh ssa iti ssa sideso, suvo ahosi nando.
41. Hto resu
Hto parassa u+miccassa resu v hoti. Rakrnubandho rnubandhentasardissti
antasardissa lopo. Ahesu. Okravuddhi avdese ahavu. Ossa sidese ahosi.
46. Issa ca sia
Imiccassa sia hoti mhtthnaca bahula. kro khyvayavattho (ukro) ikro
uccraattho. Ass din igame tumhe ahosittha, ahosi. Parassaralope rasse ca ahu, ahosimha,
ahumha, rasso. Bhve-abhavi, ssatthdeso, abhavittha. Anajjatane dipaccaye kate
yuvana+miya uvaa sareti uvadese ahuv, ahuvu, ahuvo, ahuvattha. Assa amdese ahu
ahuva, ahumha iccdi. Bhve-tena ahuyi ahuyittha. Ahaviss, ahavissasu iccdi. Bhve-ahuyissa,
ahuyissatha. Pubbassaralopo, heyya, heyyu iccdi. Bhve-hyeyya, hyetha. Hotu, hontu iccdi.
Bhve-hyatu, hyata. Anupubbe anubhoti iccdi sabbavresu yojetabba. Bhve rpbhv.
Kamme-anubhyati iccdi viseso.
Si=saye, lassa lopo vuddhi, seti. Aydese sayati, senti sayanti iccdi. Kamme-atipubbo, kye
dgho sarassti issa dghe ca kate tena atisyati, atisyanti iccdi. Bhve-tena syati, syate. Tath
bhavissatidsu.
N=ppane, dvikammako+ya, aja gma neti nayati, nenti nayanti iccdi. Kamme-nyate
gma ajo devadattena iccdi. Tath sesesupi yojetabba.
h=gatinivattiya
5,175. hpna tihapiv
hpna tihapivhonti v nta+mna+tydsu. Lassa lope tihati, tihanti, hti, hnti.
5,131. Pdito hssa v haho kvaciti
Pdito parassa hssa kvaci haho hoti v. Sahahati, sahahanti. Lasse, adhiheti, adhihenti.
Kamme
5,137. Adiss+ss kye
dito+assa krantassa kriyatthassa hoti kye. Upahyati, upahyanti. hahdese
kyassti a, tena patihahyati, patihahyanti. Bhve-mhi hyati, hyate. Tath papubbe
patihissati patihahissati. ssa simhi ahsi, ahasu, sahahi, sahahisu. Patihissa
patihahissa. Tihe tiheyya, sahe saheyya, saheyyu, sahahe sahaheyya. Tihatu htu,
sahahatu iccdi.
P=pne, pivdese pivati. Tavaggavara do bayati yogavibhgena vassa bakro,
pibati. Kammepyati, pyanti iccdi.
Asa=bhuvi,
52. Tassa thoti

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 103 sur 128

Atthito parassa tassa tho hoti. Pararpe pahamakkharatakre ca atthi.


Nta+mna+nti+yi+yusv+dilopoti assa lopo, santi.
53. Sihisva+a
Atthissa aa hoti sihisu. o sabbdesattho. Tva asi. Pararpdimhi kate idni tumhe attha.
54. Mimna v mhimh ca
Asasm paresa mimna mhimh v honti tasanniyogena asassa aa ca. Amhi.
55. Esu sa
Esu mimesu asassa so hoti, pararpabdhanattha. Asmi, amha asma. Bhavissatipaccaye
5,129. A++ssadsu
Parokkh a-do anajjatana -do kriytipattiss-do bhavissatissatydo ca atthissa bhu hoti.
desavidhna asasspayogattha, kismici paccayavisese, tasm asitabbantidi na bhavati.
Bhavissati, bhavissanti. Abhav, abhavu. Kriytipattiya bhudese abhavissa, abhavissasu iccdi.
Eyydimhi
50. Atthite+yydicchanna sa+su+sa+satha+sa+sma
Asa=bhuvi+ccasm paresa eyydicchanna sdayo honti yathkkama. Pararpe so assa, te
assu. Tva assa, tumhe assatha. Aha assa, maya assma. Tvdimhi so atu, assa lope santhu,
aydese tva ahi, tumhe attha. Amhi, amha, sdese asmi asma. Bahuldhikr ajjatane si, sisu,
su iccdpi honti.
Br=vacane,
36. Brto tissa
Brto parassa tissa a v hoti. Vuddhiavdese lassa lope bravti.
5,97. Na brsso
Brssa o na hoti byajane. Brti. Uvadese brvanti.
20. Tya+ntna a+
h paresa ti+antna a+ honti. akr sabbdesatth. Atoyeva h paresa tiantna
avidhnapak tiantsu brssa ho. ha, hu. Brsi, brtha. Brmi, brma iccdi. Bravissati.
Abravi abrav, abravu. Anajjatane abrav, abravu. Parokkhya
16. Adsv+ho brssa
Brssa ho hoti parokkhadsu. Supine kira so ha, te hu iccdi. Abravissa. Brave braveyya.
Vuddhippaisedhe brtu, bravantu iccdi.
Hana=hisya, timhi vikaraalope so hanati hanti. Te hananti iccdi. Kamme-ye nassa e
pubbarpa, tena haati, haanti haare. Tath hanissati iccdi.
67. Han cha+kh

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 104 sur 128

Han ssssa cha+kh v honti. Paihakhmi paihanissmi. Hachema hanissma. Ahani,


ahanistidi sabbattha yojetabba. Huvdayo
Hu=havane. Tydsu lo. Parokkhyacti caggahaena hu huti dvitta, kavaggahna
cavaggajti hassa jo, lalopo vuddhi ca, juhoti aggi, aatra yav sareti vakro, juhvati.
Juhonti. Juhvanti. Juhosi juhvasi, juhotha juhvatha. Iccdi. Kamme dgho sarassti dghe hyati
tena aggi iccdi. Juhissati, juhissanti. Ajuhavi ajuhosi, ajuhavu ajuhavisu ajuhavasu ajuhosu.
Ajuhissa, ajuhissassu. Juhe juheyya. Juhotu, juhontu iccdi.
H=cge, pure viya dvebhvachdesalope rasso pubbassti pubbassa ssa rasso. Jahti
iccdi. Kamme adiss+ss kyeti kye ssa , hyati iccdi. Jahissati. Ajahsi, dgh ssa iti
si, pajahi, ajahisu ajahasu, pajahisu pajahu. Kamme-pahyi pahyittha.
Ssdi+eyydi+tvdsupi eyy.
D=dne, dvibhvarassattni, lalopo, dadti, dadanti iccdi. Gamavad din dajjdese
dajjati, dajjanti iccdi. Lasse+kre dna deti iccdi.
22. Dssa da v mimesva+dvitte
Advitte vattamnassa dssa da hoti v mimesu. Vagganta, dammi demi, damma dema. kre
dyati iccdi. Angatatthe igame saraopdi, dadissati, dadissanti. Dajjissati, dajjissanti.
Lavikarae dassati, dassanti. Ajjatane-adadi, adadisu, adajji, adajjisu, adsi, adasu. Anajjataneadad, adadu. Kltipattiya-adadissa adajjissa, le adassa, dassasu. Eyydimhi-dade dadeyya dajje
dajjeyya. ti bahuldhikr dajjdes parassa eyyassa , dajj, dajju dajjeyya dadeyyu.
Tvdsu-dadtu, dadantu, dajjatu, dajjantu, lasse+kre detu, dentu iccdi. Sabbattha kammepi
yojanya.
Dh=dhrae, tydimhi caggahaena dvitte pubbkrassa rassatte lalope catutthadutiyna
tatiyapahamti pubbadhakrassa dakre ca kate dadhti, dadhanti. Pipubbo, tadamin din ssa
lopo, dhssa hoti dvitte parassa dhssa hakro, dvra pidahati, pidahanti. Lasse+kre nidheti,
nidhenti. Kamme-vidhyati, vidhyanti iccdi. Dhassati, pidahissati, paridahessati. Adhsi, pidahi.
Adhassa, pidahissa. Dadhe dadheyya, pidahe pidaheyya. Dadtu, pidahatu, nidhetu, nidhentu iccdi.
(Juhotydayo).
Bhvdi ca juhdi ca, huvdidhtavo ci+me;
Savuddhikabhvdhi, tidh bheda upenti te.
(Bhvdinayo.)
Adhun vikaraapabhedapaksanattha rudhdna ahagana knici rpni udhariyante

Rudha=varae, tydayo honti. Eva+muparipi sabbagaesu.


5,19. Maca rudhdna
Rudhdiko aparokkhesu kattuvihitamna+nta+tydsu lo hoti maca+ntasar paro. Niggahtassa
vagganta, lahussupantassti sayogatt na vuddhi. So magga rundhati, rundhanti iccdi.
Kamme-nipubbo kyo dhassa cavagga+pubbarpa+tatiyakkharajakr, tena maggo nirujjhati iccdi.
Igame rundhissati, nirujjhissati. Arundhi, arundhisu. Nirujjhittho, nirujjhi, nirujjhisu.
Arundhissa, arundhissasu, nirujjhissa, nirujjhissasu. Rundhe rundheyya, nirujjhe nirujjheyya.
Rundhatu, rundhantu. Tva rundha rundhhi. Nirujjhatu, nirujjhantu iccdi.
Chida=dvedhkarae, chindati, chindanti. Kamme-chijjati, chijjanti. Bhavissatipaccaye

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 105 sur 128

labha vasacchid din cchadese checchati chindissati. Kamme-pubbarpa, chijjissati,


chijjissanti. Achindi chindi, acchejji, acchejjisu. Acchindiss achijjiss. Chinde chindeyya, chijje
chijjeyya, chindatu, chindantu, chijjatu, chijjantu iccdi.
Bhuja=planajjhohresu, bhujati, bhujanti iccdi. Bhavissatimhi
bhuja+muca+vaca+visna kkhaati dhtvantena saha ssassa kkhadese vuddhi, bhokkhati,
bhujissati, bhokkhanti, bhujissanti iccdi.
Muca=mocane, muccati, muccanti iccdi. Kamme-muccati, muccanti iccdi. (Rudhdinayo).
Diva=k vijigis vohra juti thuti gatsu,
5,21. Divdhi yaka
Divdhi kattari lavisaye yaka hoti. Kakro knubandhakriyattho, eva+mupari ca. Vassa
bakre pubbarpa, so juta dibbati, dibbanti iccdi. Kamme-kye tena dibbati, dibbanti iccdi.
Dibbissati, tena dibbissati. Adibbi dibbi. Tena adibbi dibbi. Adibbissa. Tena adibbissa. Dibbe
dibbeyya. Tena dibbe dibbeyya. Dibbatu. Tena dibbatu iccdi.
Siva=tantusantne, sibbati, sibbanti iccdi. Pada=gamane, upubbo, cavaggapubbarpni,
uppajjati, uppajjare uppajjanti iccdi. Kammekye tena paipajjate iccdi. Bhve-uppajjate tay.
Budha=avagamane, jhakrapubbarpni yakkharesu. Dhamma bujjhati, bujjhare bujjhanti iccdi.
Kamme-may dhammo bujjhate iccdi. Yudha=sampahre, yujjhati+ccdi. Naha=bandhane, hassa
vipallsoti ye vipallso, sannayhati+ccdi. Mana=e, akra+pubbarpni, maati+ccdi.
Tusa=tuhimhi, pubbarpe tussati+ccdi. Sama=upasame, sammati+ccdi.
Jana=janane, janissti hoti knubandhe bahuldhikr, so jyati, jyanti+ccdi. Kammejanitu payojetti payojakabypre pi ceti imhi aatrpti vuddhipaisedhe kyamhi
dgho sarassti dghe ca kate tena janyati, janyanti iccdi. So jyissati. Tena janissati. So ajyi,
tena ajanyi. So ajyissa, tena ajanyissa. So jye jyeyya, tena janyeyya. So jyatu, tena janyatu
iccdi. (Divdinayo).
Tuda=byathane,
5,22. Tuddhi ko
Tuddhi kattari lavisaye ko hoti. Tudati, tudanti iccdi. Kamme-tudyati tujjati, tudyare
tudyanti, tujjare tujjanti+ccdi. Tath tudissati tujjissati. Atudi, atudisu, atujji. Atudissa atujjissa,
tudeyya tujjeyya. Tudatu, tudantu, tujjatu iccdi.
Visa=pavesane, papubbo. So gma pavisati iccdi. Kamme-pavisyati iccdi. Pavisissati.
Pavisyissati. Pvisi, mhi bhujamuc din yogavibhg kkhaa. Pvisi, pavisi pvekkhi,
pathavi pvisisu pavisisu. Pvisyi. Pvisissa pavisissa. Pvisyissa. Pavise paviseyya,
vikaraalopo pavisyeyya. Pavisatu, pavisyatu iccdi. Nudati. Disa=uccrae, uddissati, likhati,
tusati iccdi. (Tuddinayo).
Ji=jaye,
5,23. Jydhi kn
Jydhi kattari lavisaye kn hoti. Na vuddhi. Kilese jinti, jinanti. Tena kileso jyati, jyanti, kye
dgho. Jinissati, jinissanti. Ajini jini. Ajyi, ajyittha. Ajinissa. Ajyissa. Jineyya. Jintu iccdi.
Ci=caye, tath cinti, cinanti iccdi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 106 sur 128

=avabodhane,
5,120. ssa ne j
dhtussa j hoti nakre. Vijnti.
61. ssa sanssa nyo timhi
Sanssa ssa nyo v hoti timhi. Nyati, vijnti iccdi. Kamme-viyati iccdi. Kye sse
cti ettha sseti yogavibhg ssa e hoti, yassa dvitte eyyati, eyyanti iccdi. Vijnissati,
vijnissanti. Kamme kyassa sseti kyalope rasse ca kate ssati, ssanti, viyissati,
payissati.
65. Ssassa hi kamme
to parassa ssassa hi v hoti kamme, payihiti, payihinti. Agame samajni, sajni,
sajnisu. Samaj- nisu. Kamme-payi, payisu. Ajnissa. Kamme-ayissa.
63. Eyyassi+y v
to parassa eyyassa iy+ honti v. Jniy.
62. mhi ja
dese sanssa ssa ja v hoti. Ja, jneyya, jneyyu. Kamme-payeyya,
payeyyu. Vijntu, vijnanthu. Kamme-viyatu iccdi.
M=mne, ssdna byajanassia iti iaiti yogavibhg igame pubbasaralopo, minti,
minanti. Kamme-myati iccdi. L=chedane, kknsu rassoti dhtussa rasso, lunti, lunanti.
Kamme-lyati iccdi. Dhu=kampane, dhunti iccdi. (Jydinayo).
K=dabbavinmaye,
24. Kydhi k
Kydhi lavisaye k hoti. Kknsu rassoti rasse kiti, kianti iccdi. Kamme-vikkyati,
vikkyanti. Vikkiissati, vikkiissanti. Vikkyissati, vikkyissanti. Akii, vikkii, vikkyi. Akiissa,
vikkiissa. Vikkie vikkieyya.
Vikkye. Vikkyeyya. Vikkitu, vikkiantu, vikkyatu, vikkyantu iccdi. Su=savane, suti,
suanti iccdi.
Saka=sattiya,
5,121. Sak+pna kuka+ku e
Saka+pna kuka+kuiccete gam honti e. Sakkuti, sakkuanti. Sakkunti, sakkunanti.
53. Sse v
Sakasm kssa kkho v hoti sse. Sakkhissati, sakkhissanti.
58. Sak kssa kha do

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 107 sur 128

Sakasm kssa kho v hoti dsu. Asakkhi sakkhi, sakkhisu. Asakkhissa, asakkhissasu.
Sakkue sakkueyya. Sakkutu, sakkuantu.
Apa=ppuane, papubbo, sak+pna kuka+ku eti kukate sampatti pputi, ppuanti
iccdi. Kammeppyati, ppyanti. Ppuissati, ppuissanti. Kamme-ppyissati, ppyissanti.
Ppui, ppuisu. Kamme-ppyi, ppyittha. Appuissa. Kamme-appyissa. Ppue, ppueyya.
Kamme-ppyeyya. Pputu, ppuantu. Kamme-ppyatu iccdi. (Kydinayo).
Su=savane,
25. Svdhi ko
Sudhi lavisaye ko hoti. Knubandhatt na vuddhi. Dhamma suoti. Parassaralope suonti.
Kamme-kye dghe syati, syanti. Dvitte suyyati suyyanti+ccdi. Igame suissati, suissanti.
Kamme-kyalope vuddhi. Sossati, sossanti iccdi. Asui sui, asuisu suisu.
60. Tesu suto ko+kna roa
Tesu dsu suto paresa ko+kna roa v hoti. Rakro anubandho. o sabbdesattho. Ussa
lope dvitta ssa si ca. Assosi, assosisu. Issa ca siati yogavibhg sia, assosisu,
paccassosu. Asuyi, asuyittha. Asuissa, tena asuyissa. Sue sueyya, sueyya. Tena sye
syeyya. Sutu, suantu. Syatu, syantu iccdi.
Gi=sadde, gioti. Gianti. Tva giosi. Giissati, giissanti. Agiissa. Gieyya. Giotu iccdi.
Vu=savarae, vuoti, vuanti. vuosi iccdi. Sesesupi yojetabba. (Svdinayo).
Tana=vitthre,
26. Tanditvo
Tandito kattari lavisaye o hoti. Kitti tanoti, tanonti iccdi.
76. Ovikaraassu paracchakke
Ovikaraassa u hoti paracchakkavisaye. Tanute, tanvante. Tanuse, tanuvhe. Tanve, tanvamhe.
Kamme
5,138. Tanass v
Tanassa v hoti kye. Papubbo, patyati. Pataati, patyare patyanti pataare
pataanti+ccdi. Tath vikaraalope igame ca tanissati, tanissanti. Patyissati. Atani, atanisu.
Atanissa. Patyissa. Taneyya, taneyyu. Tanotu, tanontu iccdi.
Kara=karae,
5,177. Karassa sossa kubba+kuru+kayir
Karassa sa okrassa kubbdayo v honti nta+mna+tydsu. Kubbati, kubbanti. Karoti, karonti.
Karosi, karotha.
23. Karassa sossa ku
Karassa sa okrassa ku v hoti mimesu. Kummi karomi. Kumma karoma. Paracchakke kurute
kubbate, kubbante iccdi. Kayirati, kayiranti iccdi. Kamme-kyassa dvitte ssa rasso, kariyyati,

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 108 sur 128

karyati v iccdi. Tavaggavara din ye rassa yakre kayyati, kayyanti. Bahuldhakr


kamme kvaci imin kayirdese tena kayirati, kayiranti iccdi. Bhavissatimhi
25. Hssa c+haa ssena
Karassa sossa hssa ca haa v hoti ssena saha. Khati, khanti iccdi. Igame khiti, khinti
iccdi. hadesbhvapakkhe karissati, karissanti iccdi. Ajjatane
24. K dsu
Karassa sa okrassa k hoti v dsu.
44. Dgh ssa
Dghato parassa ssa si v hoti. Aksi. lope ak, akasu. Ossa sidese aksi. Sigame
aksittha. Aksi, aksi, aksimha. Aatra akarikari, akarisu karisu akasu iccdi. Tena
akaryi iccdi. Akarissa iccdi. Kamme-akaryissa iccdi. Eyydimhi kvaci vikaranati
ovikaraalope karekareyya, kareyyu iccdi. Kubbe kubbeyya iccdi.
71.
Kayir parassa eyyassa hoti. So kayir.
70. Kayire+yyasse+yyumdna
Kayir parassa eyyumdna eyyassa lopo hoti. Kayiru. Tva kayirsi, kayirtha. Kayirmi,
kayirma.
72. Ethass
Kayir parasse+thassa hottidissa essa hoti. Kayirtha dhro. Kamme-kariyeyya,
kariyeyyu+miccdi. Karotu kurutu v, kubbantu karontu iccdi. Paracchakke-kuruta, kubbanta.
Kurussu karassu iccdi. Eona+ma vaeti akro. Kuruvho, kubbe, kubbmase. Kamme-karyatu
iccdi.
5,133. Karotissa kho
Pdito parassa karassa kvaci kha hoti. Abhisakharoti iccdi. Sabbattha yojetabba.
Tadamindin khdese abhisakhsti viseso. Saka=sattiya, sakkoti iccdi. Apa=ppuane,
papubbo, pappoti iccdi. (Tandinayo).
Cura=theyye,
1,15. Curdito i
Curdhi kriyatthehi sakatthe i paro hoti. ipyphi vti vikappena lo. Dhana corayati
coreti iccdi. Kamme-coryati iccdi. Corayissati coressati iccdi. Kamme-coryissati iccdi. Acorayi
corayi acoresi coresi iccdi. Acorayissa iccdi. Kamme-acoryissa iccdi. Coraye corayeyya iccdi.
Coretu corentu iccdi.
Cinta=cintya, sayogatt na vuddhi, cinteti cintayati, cintenti. Kamme-cintyati, cintyanti
iccdi. Manta=guttabhsane, manteti mantayati iccdi. Pla=rakkhae, so dhamma pleti playati.
Tena plyati+ccdi. (Curdinayo).

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 109 sur 128

Bhvdi ca rudhdi ca, divdi ca tuddayo;


Jyd kiyd svd ca, tand ca curdayo.
(Vikaraavidhna).
5,1. Tija+mnehi kha+s kham+vmassu
Khantiya tij, vmasya mn ca kha+sapaccay honti yathkkama. Tija=nisne,
akrass+payogo. Khe lahussupantassti patte+krassa aatrpti paisedho.
Yakravajjitabyajanassa pararpa+mayakre byajaneti pararpaca. Catutthadutiy din
pahamakkharakakre ca khachasna+mekassaro+di dveti tikkha tikkha iti dvibhve
lopo+ndibyajanasstidito+assa byajanassa lope ca kate titikkhdhtuto
tydipaccaya+lavikarani. Titikkhati iccdi purimasama. Kamme-titikkhyati iccdi. Ito para
kammodharaa na karissma.
Mna=pjya+timasm sapaccaya, dvittdimhi kate mnassa v parassa ca mati
pubbamnassa v ca paramnassa maca hoti. Vmasadhtuto tipaccaydimhi kate vmasati
iccdi. Titikkhissati, vmasissati iccdi. Eva+muparipi ajjatandsupi yojetabba. Payojakatt i,
ipyphi vti lavikaraa, tejayati tejeti. Tath curditt na lavikaraa, mnayati mneti.
5,2. Kit tikicch+sasayesu cho
Tikicchya sasaye ca vattamn kit cho hoti. Kita=nivse, chapaccaye pubbeva
pararpdimhi ca kate kitass+sasaye vti dvitte pubbassa tidese tikicchadhtuto tydayo.
Tikicchati, tikicchanti+ccdi. Vipubbato kit chappaccaydimhi kate kavaggahna cavaggajti
dvitte pubbassa kassa co. Vicikicchati, vicikicchanti+ccdi. Payojakatt ketayati+ccdi
purimasama.
5,3. Nindya gupa+badh bassa bho ca
Nindya gupa+badhehi cho hoti bassa bho ca. Gupa=rakkhane+tmasm chappaccaye
aatrpti ottbhve ca pararpdimhi kavaggah din gassa je ca kate gupissussti dvitte
pubbassa ussa i hoti. Tydi+lavikaradimhi jigucchati iccdi. Nindya-badha=bandhane+tmasm
chappaccaye ca iminva bassa bhakre ca pararpe pahamakkhare bhacchabhacchaiti dvitte
andibyajanassa lope catutthadutiyna tatiyapahamti dvitte pubbassa bhassa bakre
khachasesvassti ikre dghe ca kate bbhacchadhtuto tydayo honti. Bbhacchati, bbhacchanti
iccdi. Aatra gopeti+ccdi.
5,4. Tusm lopo ci+cchya te
Tumantato icchya+matthe te kha+sa+ch honti bahula, tupaccayassa lopo ca hoti, sutatt.
Bhuja=plana+jjhohresu. Bhojanyti viggayha tu+tyeccdin tupaccaye
lahussupantassti okre pararpe ca kate bhottu+micchatti viggayha imin khapaccaye
tupaccayassa imin ca lope nimittbhve nemittikasspi ca abhvoti y pararpaokrna
abhve khassa pararpa+khakrdimhi ca kate bhukkha bhukkha iti dvitte tatiyabakro hoti,
bubhukkhadhtuto tydayo honti, bubhukkhati, bubhukkhanti iccdi.
Ji=jaye, jayanya iti viggayha pure viya tumdimhi kate jetu+micchatti viggayha sappaccaye
jisa jisa iti dvitte andibyajanalope dvitte parassa jissa jiharna giti gi. Jigisadhtuto
tydsu jigisati, jigisanti iccdi.
Ghasa=adane, ghasitu+micchati chappaccaydimhi pure viya kate ghassa kavaggahdin jhe
jhassa catutthadutiy din jakre khachasesvassti ikre ca kate jighacchadhtuto tydayo
honti. Jighacchati, jighacchanti+ccdi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 110 sur 128

5,5. yo kamm
Icchkammato icchya+matthe yapaccayo hoti. Putta+micchatti yapaccaye ydivuttitt
ekatthatyati vibhattilopo. Puttyati, puttyanti+ccdi.
5,6. Upamn+cre
Kammato upamn cratthe yo hoti. Putta+miv+carati puttyati sissa, puttyanti+ccdi.
5,7. dhrti
yo hoti. Kuiya+miv+carati kuyati psde. Psdev+carati psdyati kuiya,
psdyanti+ccdi.
5,8. Kattut+yo
Kattuto+pamn cratthe yo hoti. Pabbato iv+carati sldiguayogatoti pabbatyati yog,
pabbatyadhtuto tydayo.
5,9. Cyatthe
Kattuto abhtatabbhve yo hoti bahula. Bhusoti pahamantato abhuso bhuso bhavatti
bhusyati, bhusyanti iccdi. Vicchbhikkhaesu dveti bhikkhaatthe dvitte apaapa
paapa bhavatti ye paapayati, paapayanti+ccdi. Alohito lohito bhavati lohityati.
5,10. Sadddni karoti
Sadddhi dutiyantehi karotti asmi atthe yo hoti. Sadda karoti saddyati. Eva veryati,
kalahyati, dhpyati+ccdi.
5,11. Namotva+sso
Namoiccasm karotti asmi atthe asso hoti. Namo karotti asmi atthe assapaccaye tydayo
honti, tathgata namassati, namassanti iccdi.
5,12. Dhtvatthe nmasmi
Nmasm dhtvatthe bahula+mi hoti. Hatthin atikkamatti ipaccaye
lavikaraa+ekra+aydesesu katesu atihatthayati. Eva vya upagyati upavyati, vinaya
daha karoti dahayati, visuddh hoti ratti visuddhyati, kusala pucchati kusalyati+ccdi.
5,13. Saccdh+pi
Saccdhi dhtvatthe pi hoti. Sacca+mcikkhatti pimhi tydipaccaye i+py+dhi vti
lavikaraa+e+aydes. Saccpayati, saccpeti iccdi. Attha+mcikkhati atthpayati. Eva
vedpayati. Sukkha karotti sukkhpayati sukkhpeti iccdi.
5,16. Payojakabypre pi ca
Kattra yo payojeti, tassa bypre kriyatth i+p honti bahula.
ipaccayo uvaant, to peva hoti+ha;
Dve dve+ko hoti v sese, bahulatyanuvuttiy.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 111 sur 128

Akammakpi honteva, i+pyant sakammak;


Sakammak dvikamm+ssu, dvikamm ca tikammak.
Tasm kattari kamme ca, i+pna tu sambhavo;
Na bhve suddhakatt tu, kamma hoti payojake.
Naydna padhnaca, apadhna duhdina;
Suddhakatt i+psu, kamma+makkhyta gocara.
Bhavitu payojayatti atthe imin ippaccayo. akro nubandhakriyattho.
Yuvana+me+o paccayeti okre y+v nubandheti nubandhe vdeso. Tydimhi
i+py+phi vti lavikarae ekre eona+mayav sareti aydeso. So samdhi bhvayati
bhveti, bhvayanti bhventi+ccdi. Kamme-tena samdhi bhvyati+ccdi. Ettha dgho sarassti
kye ikrassa dgho. Bhvayissati bhvessati, bhvayissanti bhvessanti+ccdi. Ajjatane ssa simhi
abhvesi bhvesi, abhvayi bhvayi, abhvayisu bhvayisu. Parassaralope abhvesu bhvesu,
abhvayasu bhvayasu, abhvayu bhvayu iccdi. Kamme-abhvyi bhvyi iccdi.
Abhvissa abhvayissa, abhvissasu abhvayissasu. Kamme-abhvayissa iccdi. Bhve
bhveyya iccdi. Kamme-bhvyeyya iccdi. Bhvayatu bhvetu iccdi. Kamme-bhvyatu iccdi.
Pacitu payojetti atthe i+p honti. So devadattena odana pcayati pceti iccdi, tath
pcpayati pcpeti+ccdi. Kamme-so tena devadattena odano pcyati pcpyati+ccdi,
bhavissatydsupi yojetabba.
Gantu payojetti atthe so ta purisa gma gamayati gameti gacchpayati
gacchpeti+ccdi. Kamme-tena so gma gamyati gacchpyati+ccdi.
Guha=savarae, guhitu payojetti imhi guhissa sareti dgho. Ghayati, ghayanti iccdi.
Disa+dusa=apptiya, dusitu payojetti imhi imhi dgho dusassti dghe dsayati+ccdi.
Tath icchanta payojayati icchpayati icchpeti, esayati eseti. Niyacchanta payojayati
niyamayati niyameti. Tath sayati seti, acchpayati acchpeti. Lbhayati lbheti, eva vsayati
vseti, vspayati vspeti. Vhayati vheti, vhpayati vhpeti+ccdi. Eva jrayati, mrayati,
dassayati iccdi. H=sattya, pahonta payojayati pahvayati pahveti iccdi. Syayati sypayati
sypeti. Nypayati nypeti. Patihpayati patihpeti. Rasse patihapeti. Hantu payojayatti
i+p, hanassa ghto nubandheti ghtdese ghtayati ghteti. Tath juhvayati juhveti,
jahpayati jahpeti. Hpayati hpeti. Dpayati dpeti. Vidhpayati vidhpeti, pidahpayati
pidahpeti. (Bhvdinayo).
Idni rudhdiahaga dassyante-rodhayati rodheti. Devayati deveti. Todayati todeti.
Jaypayati jaypeti. Vikkayati vikkaypeti. Svayati sveti. Vitnayati vitneti. Corpayati corpeti
iccdi.
Khdhi paccayantehi, api honti i+payo;
i+pin+naknna, dassanacettha sdhana.
Titikkhanta payojayati titikkheti titikkhpeti, tikicchayati tikiccheti tikicchpayati
tikicchpeti. Eva bubhukkheti bubhukkhpeti. Pabbatyayati. Puttyayati iccdi.
(Khdipaccayanayo).
Iti payogasiddhiya tydikao chaho.

7. Khdikaa

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 112 sur 128

Atha dhthiyeva bhva+kamma+kattu+karadisdhanasahita khdividhna rabhyate


Tijamnehi khas khamvmassu iccdhi paccayavidhnaca pararpadvittdikriyaca
tydikae vuttanayeneva tabba. Titikkhana titikkh, itthiya+maaktikayakay ca iti
suttena apaccayo ca itthiya+matvti paccayo ca hoti. Tath vmasana vmas. Kit
tikicchsasayesu choti chappaccaydimhi kate tikicchana tikicch, vicikicchana vicikicch.
Gupa=gopane, badha=bandhaneti imehi dhthi nindya gupa+badh bassa bho ca iti
chapaccaydimhi ca dvitte parabakrassa imin bhakre ca kate apaccaydi hoti. Jigucchana
jigucch, bbhacchana bbhacch. Tusm lopo ci+cchya te iti icchya+matthe
kha+sa+chappaccay honti. Bhuja=planajjhohresu, bubhukkhana bubhukkh. Ji=jaye,
jigisana, jigis. Ghasa=adane, jighacchana jighacch.
27. Bhvakammesu tabbny
Tabbaany kriyatth pare bhvakammesu bhavanti, bahulavidhn kattukaradsupi.
Bh=sattya, yuvana+me opaccayeti okre byajanassti gamo, akro
dyvayavattho. Ossa eona+ mayav sareti avdeso, bhyateti bhavitabba bhavat bhavanya.
Bhvasse+katt ekavacanameva, taca napusakaliga.
Tabbdyabhihito bhvo,
Dabbamiva paksatti-bahuvacanaca hoti.
Kamme-abhipubbo, abhibhyate abhibhyittha abhibhyissateti abhibhavitabbo kodho
paitena, abhibhavitabb tah, abhibhavitabba dukkha. Eva abhibhavanyo abhibhavany
abhibhavanya, kamme abhidheyyasseva ligavacanni.
Visessaligtabbd, tatth+do paca bhvaj;
Napusake siyu bhve, kto c+no akattari.
Bhvasmi ghaa pume eva, iyuva gahdijo;
Apaccayopi v+sakhy, tu+mditvantak siyu.
Ito para upasaggapubbat ca klattayassa vkyagahaaca vuttanayena tabba, tasm
anurpavkyameva dassayissma
sa=upavesane, sane sitabba tay sanya. Kamme-upsyatti upsitabbo guru
upsanyo. S=saye, e+aydes, sayana sayitabba sayanya tay. Atisyatti atisayitabbo kao te
atisayanyo. Pada=gamane, paddna kvacti yuka, kakro knubandhakriyattho, ukro
uccraattho, dassajo pubbarpaca, uppajjana uppajjitabba uppajjanya. Paipajjyatti
paipajjitabbo maggo paipajjanyo. Budha=e, bujjhateti bujjhitabbo dhammo bujjhanyo.
Su=savane, syateti sotabbo dhammo, imhi ngame tathanarna ahaalti e ca kate na te
knubandha+ngamesti okrbhvo. Suitabbo, savanyo. Kara=karae
95. Pararpa+mayakre byajane
Kriyatthna+mantabyajanassa pararpa hoti yakrato aasmi byajane. Karyatti
kattabbo dhammo, kattabb pj, kattabba kusala.
119. Tu+tuna+tabbesu v
Tumdsu karass hoti v. Ktabba hita.
171. R nassa o

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 113 sur 128

Rantato kriyatth paccayanakrassa a hoti. Karayo.


Bhara=bharae, bharyatti bharitabbo bharayo. Gaha=updne ma v rudhdnati
antasar paroma v hoti. Makro+nubandho. o niggahtassti niggahtassa o, sagayhatti
sagahitabbo sagahanyo, tathanardin akre gahayo. Rama=kya, ramyatti
ramayo vihro. pa=ppuane, sakpna kukak eti ettha sakpna kuka+kti
yogavibhg ku, game ngamassa e ca kate ppyatti ppuitabbo. Pararpe pattabbo,
ppuanyo, ppanyo.
96. Manna niggahta
Makra+nakrantna kriyatthna niggahta hotya+yakre byajane. Vagganta,
gamiyatti gantabbo. Gamitabba gamanya. Khana=khaa=avadrae, niggahta
vaggantattaca, khaateti khantabba va khanitabba khananya. Hana=hisya,
haateti hantabba hanitabba hananya. Mana=e, maateti mantabbo manitabbo.
Paddna kvacti yuka, cavaggdimhi kate maitabba maanya.
Pja=pjya, curdito ti imhi ukrassa gurutt okrvutti yuvana+meo
paccayeti ekre pjetabbo mhi aydese pjayitabbo pjanyo bhagav.
Kattari-y=ppuane, nyatti niyyniyo maggo, gacchantti gamany bhog. Karaenaha=soceyye, nahyantya+nenti nahnya cua. Sampadne-d=dne, sa+papubbo, samm
padyate assti sampadniyo brhmao.
28. Ghyaa
Bhvakammesu kriyatth paro ghyaa hoti bahula. mhi kattabba kriya. Hara=harae,
haryatti hriya. Bhara=bharae, bharitabba bhriya. Labha=lbhe, vaggalasehi teti
pubbarpabhakre catutthadutiy din tatiyakkhare ca kate labhitabba labbha.
Vaca=byattavacane,
98. Kag cajna ghnubandhe
Ghnubandhe cakra+jakrantna kriyatthna ka+g honti yathkkama.
84. Ass nubandhe
akrnubandhe paccaye pare upantassa akrassa hoti. Vacana vuccateti vkya.
Bhaja=sevya, bhajanya bhgya, jassa gakro. Ci=caye, cayana cyatti v ceyya. Yassa
dvitta.
5,122. Nito cissa cho
Nito parassa cissa cho hottidicakrassa cho. Vinicchayatti viniccheyya, ngame
vinicchinitabba. E+aydesesu vinicchetabba vinicchanya. N=ppane, nyatti neyyo neyy
neyya, netabba.
29. sse+ca
krantato kriyatth ghyaa hoti bhvakammesu ssa e ca. D=dne, dtabba deyya.
P=pne, pyatti peyya. M=mne, myatti meyya. =avabodhane, yatti eyya tabba,
mhi ngamo ssa ne+jti ssa jdese jnitabba, vijniya. Kh=pakathane, sakhtabba
sakheyya.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 114 sur 128

30. Vaddhi yo
Vaddhi kriyatthehi yo hoti bahula bhvakammesu. Vada=vacane, vadana vajjatti v
vajja. Mada=ummde, madana majjate anenti v majja. Gamana gammateti v gamma.
Gada=vacane, gajjate gadanya vti gajja. Pada=gamane, pajjanya pajja gth.
Ada+khda=bhakkhane, khajjatti khajja khdanya. Dama=damane, dammateti dammo
damanyo.
Bhuj+nneti gaasuttena anne vattabbe yapaccayo.
83. Lahussupantassati
Lahubhtassa upantassa iyuvaassa eo honti yathkkama. Yassa pubbarpe bhujitabboti
bhojjo odano, bhojj ygu.
31. Kicca ghacca bhacca bhabba leyy
Ete sadd yapaccayant nipaccante. Kara=karae, imin niptan ye kicdese ca kate
pubbarpa, kattabba kicca. Hana=hisya, ghaccdesdimhi kate hanana haateti v
ghacca. Bhara=bharae, bhaccdesdimhi kate bharayo bhacco. Bh=sattya, yamhi okre
imin avdese bhavatti bhabbo. Liha=assdane, yamhi imin hassa yakre lehitabba leyya,
ekravuddhi.
32. Guhdhi yaka
Guhdhi kriyatthehi bhvakammesu yaka hoti. Guha=savarae, lahussupantassti
sampattassa okrassa na te knubandhangamesti paisedho. Hassa vipallsoti vipallse
guhana guhitabba guyha. Duha=paprae, dohana duyhatti v duyha. Ssa=anusihiya
117. Ssassa sisa v
Ssassa sisa v hoti knubandhe. Pubbarpa, ssyatti sisso.
Siddh eve+te tabbdayo pes+tisagga+ppattaklesu gamyamnesupi, smaena vidhnato.
Pesana kattabba+mida bhavatti pana ajjhesanaca. Atisaggo nma ki+mida may
kattabbati puhassa po na hantabbotidin paipattidassanamukhena kattabbassa anu.
Pattaklo nma sampattasamayo. Yo kiccakaraasamaya upaparikkhitv karoti, tassa
samayrocana, na tattha ajjhesana+matthi. Bhot khalu kao kattabbo karayo kriyo kicco eva
tvay kao kattabbo, bhoto hi patto klo kaakarae.
Eva uddhamuhuttepi vattamnato pesdsu siddh eva. Tath arahe kattari sattivisihe ca
patyamne, vassak+dhamatvisihe ca bhvdo siddh. Uddha muhuttato-bhot kao
kattabbo. Bhot rajja ktabba, bhava araho. Bhot bhro vahitabbo, bhava sakko. Bhot
avassa kao kattabbo. Bhot nikkho dtabbo.
33. Kattari ltu+k
Kattari krake kriyatth ltu+k honti. Kara=karae, pararpe ltu+pitdna+m simhti
silopo ca. Karotti katt. Eva bharatti bhatt. Haratti hatt. Bhidatti bhett, ekro, mhi bhedit.
Chindatti chett. Bhojanassa dt bhojanadt. Sandhtti sandht. Vacatti vatt. Okrapararpesu
bhujatti bhott. Paddna kvacti yukgamo, bujjhatti bujjhit. Jntti t. Chindatti chet.
Sutti sot. +lasseti ssa ekre gahtti gahet. Bhavatti bhavit. Saratti sarit. Manna
niggahtati massa niggahte vaggante ca gacchatti gant. Nakrantnampi niggahta, khanatti
khant. Sanatti sant. Maatti mant. Pletti playit plet, ettha curditt i.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 115 sur 128

ipsu-bhvayatti bhvayit bhvet. Eva srayit sret, dpayit dpet, hpayit hpet,
nirodhayit nirodhet, bodhayit bodhet, payit pet, svayit svet, ghayit ghet, krayit
kret, krpayit krpet iccdi.
kapaccaye-akro vuddhyattho. Ratha karotti rathakrako, ass nubandheti
amdisamso ca. Anna dadtti annadyako. Adhtussa k+sydito ghe+ssti ghe pare assa
ideso, annadyik, annadyaka kula. ss+pimhi yuka itipito+atra yuka. Loka
netti lokanyako, ekre y+v nubandheti ydeso. Eva vinetti vinyako.
Akammupapade-karotti krako, eva dyako nyako, okre vdese sutti svako. Pure viya
ikre svik. Luntti lvako. Pu=pavane, puntti pvako. Bhavatti bhvako, upsatti upsako.
Gahtti ghako pvako, yjako. Vadha=hisya, vadhetti vadhako, aatrpti
vuddhipaisedho. Hanassa ghto nubandheti ghtdeso, hanatti ghtako. Ma v
rudhdnati ma, rundhako, gurutt na vuddhi. Tath bhujatti bhujako. yassa rasse kitti
kayako. Pletti plako. Pjetti pjako.
Khdsu-titikkhatti titikkhako. Vmasatti vmasako iccdi. Panudatti pandako,
byajaneccdin dgho. Bhtv+nakoti ettha nakoti yogavibhg nako, ssa rasse
nakrgame ca ssa ne jti jdeso, jnanako. pimhi
Aa-iti daakadhtu, petti pako. Tath sapako, patihpako. Sa+pa pubbo
pa=ppuane, nibbna samppetti nibbnasamppako. Krpako, krpik iccdi.
Bahulavidhn kammepi-pdehi haryatti pdahrako. Cupa=mandagamane, gale cuppatti
galacopako.
Siddhova ltu arahdsu bhava khalu kaya pariggahrahoti (pariggahit). Slattheupdnasloti updt. Sdhu gacchatti gant. Muanadhamm muancrti muayitro, ettha
dhtvatthe nmasmti imhi game e+aydese muayitusaddamhi radese ca kate yossa o.
34. v
Kriyatth v hoti bahula kattari. Disassa passa+dassa=dasa+da+dakkhti dassdeso,
bhaya passatti bhayadassv. Nmhi bhayadassvin. Bhayadassvi citta.
Appavisayatpanattha bhinnayogakaraa. Smaavihitatt sldsu ca hoteva.
35. sisya+mako
sisya gammamnya kriyatth ako hoti kattari. Jva=padhrae, jvatti jvako.
Nanda=samiddhiya, nandatti nandako. Bhavatti bhavako.
36. Kar ano
Karato kattari a no hoti. Karotti kraa. Kattarti ki, karoti anenti karaa.
37. Hto vhi+klesu
Hto vhismi kle ca ano hoti. sstydin yuka, jahanti udakati hyan vhayo. Jahti
bhve padattheti hyano savaccharo. Vhiklesti ki, jahtti ht.
38. Vid k
Vidasm k hoti kattari. Kakro ktoti visesanattho. Vidatti vid, lokavid.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 116 sur 128

39. Vito to
Vipubb icca+sm k hoti kattari. Vijntti vi.
40. Kamm
Kammato par icca+sm k hoti kattari. Sabba jntti sabba. Eva matta,
dhamma, attha kla, kata iccdi. (Bhikkhti pana bhardi vdisuttena siddha).
41. Kvacaa
Kammato par kriyatth kvaci aa hoti kattari. Kumbha karotti kumbhakro, amdisamso.
Itthiya kumbhakr. Eva kammakro, mskro, kahakro, rathakro suvaakro, suttakro,
vuttikro, kkro. Sara luntti saralvoti o+avdes. Mante ajjhyatti manthajjhyo,
i=ajjhenagatsu, adhipubbo, e+aydes, adhino issa yakra+cavaggdayo ca.
Bahuldhikr iha na hoti dicca passati, himavanta suoti, gma gacchati. Kvacti
ki, kammakaro, ettha apaccayo.
42. Gam r
Kammato par gam r hoti kattari. Rnubandhatt amabhgalopo. Veda gacchatti vedag,
eva prag.
Smaavidhnato sldsupi hoti. Bhavapra gacchati slenti bhavaprag. Antagamanaslo
antag, eva addhag.
43. Samna+a+bhavanta+ydit+pamn dis kamme r+rikkha+k
Samndhi ydhi co+pamnehi par dis kammakrake r+rikkha+k honti. Sydi
sydine+katthati samse rnubandhe+ntasardissti disassa isabhgalope rrikkhakesti
samnassa sdese ca samno viya dissatti sad, sadikkho. Ke na te knubandhangamesti
ettbhvo, sadiso.
125. Samn ro r+rikkha+kesu
Samnasaddato parassa disassa ra hoti v r+rikkha+kesti pakkhe dassa rdese sar, sarikkho,
sariso.
3,86. Sabbdna+m
R+rikkha+kesu sabbdna+m hoti. Ao viya dissatti ad, adikkho, adiso.
3,87. Nta+ki+mi+mna +k+
R+rikkha+kesu nta+ki+imasaddna +k+ honti yathkkama. akr sabbdesatth.
Bhavd bhavdikkho bhavdiso, kd kdikkho kdiso, ayamiva dissatti d dikkho diso. kre
yd ydikkho ydiso, tyd tydikkho tydiso iccdi.
3,88. Tumhmhna tme+kasmi
R+rikkha+kesu tumhmhna tm honte+kasmi yathkkama. Tva viya dissati, aya
viya dissatti td md iccdi. Ekasminti ki, tumhdiso amhdiso.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 117 sur 128

3,89. Ta+ma+maatra
Rrikkhakantato+asmi uttarapade tumhmhna+mekasmi ta+ma honti yathkkama.
Tva dpo esa, aha dpo esati aapadatthe tadp madp. Tva saraa+mesa, aha
saraa+ mesanti tasara masara. Tay yogo tayyogo, may yogo mayyogoti amdisamse
niggahtalopo.
3,90. Ve+tasse+a
R+rikkha+kesu etassa ea v hoti. Ed etd, edikkho etdikkho, ediso etdiso.
44. Bhvakrake sva+ghaa gha k
Bhve krake ca kriyatth a ghaa gha k honti bahula.
Apaccayo-paggahana paggaho, eva niggaho, dhamma dhretti dhammadharo, eva
vinayadharo. Tath ta karotti takkaro, dvitta. Eva hitakaro, divasakaro, dinakaro, divkaro,
niskaro, dhanu gahti dhanuggaho. Eva kavacaggaho. Dada=dne, sabbakma dadtti
sabbakmadado, sabbadado. to parokkhyacti caggahaena dvitte rasso pubbassti rasse
ca anna dadtti annadado, eva dhanado. Sapubbo dh=dhrae, sabba sandhahatti
sabbasandho. N=ppane, vipubbo, vinesi vineti vinessati etena etthti v vinayo, e+aydes.
Nayana nayo. Si=sevya, nipubbo, nissyatti nissayo. Si=saye, anusayi anuseti anusessatti
anusayo. I=gatimhi, patipubbo, paicca etasm phala+metti paccayo. Sa+upubbo, dgame
samudayo. Ci=caye, vinicchayate+nena vinicchayana v vinicchayo, nito cissa choti cissa cho.
Uccayana uccayo, sacayo. Khi=khaye, khayana khayo. Ji=jaye, vijayana vijayo, jayo.
K=dabbavinmaye, vikkayana vikkayo, kayo. L=silesane, allyanti etthti layo, layo.
(Ivaant).
suantti assav, ssa rasso. Paissavana paissavo. Su=passavane, bhavagg savantti
sav. Ru=saddo ravatti ravo. Bhavatti bhavo. Pabhavati etasmti pabhavo. L=chedane, lavana
lavo. (Uvaant).
Cara=carae, sacaraa sacaro. Dara=vidrae, darana daro. gacchati gamanati v
gamo. Sappa=gamane, sappatti sappo. Dibbatti devo. Pakkamana pakkamatti v pakkamo,
eva vikkamo. Cara=carae, vana caratti vanacaro. Kmo avacarati etthti kmvacaro loko,
kmvacar pa, kmvacara citta. Gvo caranti etthti gocaro. Pdena pivatti pdapo. Eva
kacchapo. Sirasmi ruhatti siroruho, manditt o. Guhya sayatti guhsaya citta, eva
kucchisay vt. Pabbate tihatti pabbataho puriso, pabbatah nad, pabbataha bhasma.
Eva thalaha jalaha.
Kicchatthe dumhi akicchatthe su+sa+sukha upapadesu-dukkhena karyati karaa v
dukkara. Eva dussayo, dukkhena bharyatti dubbharo mahiccho. Eva durakkha citta,
duddaso dhammo, duranubodho dhammo. sa sayatti sasayo, eva sukhasayo. sa karyatti
sakkara kamma. Sukhena karyatti sukara ppa blena. Eva subharo appiccho, sudassa
paravajja, subodha+miccdi. Sabbattha pdiamdisams.
Ghaa-bhavatti bhvo, o+vdes. Aya=iti daakadhtu, ayati itoti yo, haratti hro.
Upahanatti upaghto, hanassa ghto nubandheti ghtdeso. Rajatti rgo, kag cajna
ghnubandheti jassa go. Rajanti anenti rgo. Ass nubandheti , pajjate+nenti pdo.
Tuda=byathane, patujjate+nenti patodo. Jaryati anenti jro, eva dro. Bhajyatti bhgo. Eva
bhro. Labbhatti lbho. Vi+opubbo, voharyatti vohro. Diyyatti dyo, yuka. Vihaati etasmti
vighto. Viharanti etthti vihro. ramanti etasminti rmo. Pacana v pko, cassa ko. Cajana
cgo. Yajana ygo. Rajana rgo.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 118 sur 128

127. Ana+ghaasv+parhi o
+parhi parassa dahassa o hota+na+ghaasu. Paridahana pariho. Eva dho. Bhajana
sago. Eva sago. Sakharana sakhro, karotissa khoti kassa kho. Eva parikkhro.
Purasmti karassa kho, purekkhro, etta tadamindiph. Eva upakro, gho.
Gha-vacatti vako. Sica=paggharae, secana seko. Eva soko, eovuddhiyo. Yujana yogo.
Ka-p=tappane, pnetti pyo, knubandhatt na vuddhi, yuvana+miyauvaa sareti iyaa.
Khipa=perae, khipatti khipo. Bhujantya+nenti bhujo. Yudha=sampahre yujjhanti anenti
yudha.
45. Ddhtvi
Ddhto bahula+mi hoti bhvakrakesu. D=dne, diyattidi. Eva updi. Dh=dhrae,
udaka dadhtti udadhi, saya+mudo+dakassti udakassa uddeso. Jala dhiyate asminti
jaladhi. Vlni dhyanti asminti vladhi. Sandhyati sandhtti v sandhi. Dhyatti dhi. Vidhyati
vidhti vidhna v vidhi. Samm sama v citta dadhtti samdhi.
46. Vamdhya+thu
Vamdhi bhvakrakesva+thu hoti. Vama=uggirae, vamana vamyatti v vamathu.
Vepa+kampa=calane, vepana vepathu.
47. Kvi
Kriyatth kvi hoti bahula bhvakrakesu. Kakro knubandhakriyattho.
159. Kvissa
Kriyatth parassa kvissa lopo hoti. Sambhavatti sambh. Eva vibhavatti vibh, abhibh,
sayambh. Tath dhu=kampane, sandhuntti sandhu. Vibhtti vibh. Pabhtti pabh. Sagamma
bhsanti etthti sabh, kvimhi lopo+ntabyajanassti antabyajanassa lopo. Bhujena gacchatti
bhujago. Eva urago. Tura=sgha gacchatti turago. Khena gacchatti khago. Vihyase
gacchatti vihago, tadamindiph vihdeso. Na gacchatti nago. Eva ago, nago v+ppinti
vikappena naasamse desanisedho. Jana=janane, kammato jtoti kammajo, amdisamso,
kammajo vipko, kammaj paisandhi, kammaja rpa. Eva cittaja, utuja, hraja. Attajo
putto, vrimhi jto vrijo. Eva thalajo. Pakaja. Jalaja. Aaja. Sarasija, upapadasamse
bahulavidhn vibhatyalope mandhtidin sideso. Dvikkhattu jto dvijo, tadamin din
kkhattulopo. Pacch jto anujo. Sajntti sa. Pajntti pa. Eva patihtti patih.
Jh=cintya, parasampatti abhijjhyatti abhijjh. Hitesita upahpetv jhyatti upajjh. So
eva upajjhyo, sakattheti yo. Samm jhyanti etthti sajh. Kvidant dhtvattha na jahanti,
ligattha paipdayanti.
48. Ano
Kriyatth bhvakrakesu ano hoti. Nanda=samiddhiya, bhve-nandiyate nandana. Kammeanandyittha nandyati nandyissati nanditabbanti v nandana vana. Gahana gahanya v
gahaa, tathanar din nassa o. Gahana, niggahtassa no. Caritabba caraa. Bhuyate
bhavana. Huyate havana. Rundhitabba rundhana rodhana v. Bhujitabba bhujana
bhojana v. Bujjhitabba bujjhana, paddna kvacti yuka. Bodhana v. Suti suyyati v
savana. Ppyatti ppuana, sakpna kuka+kti yogavibhg kugame ngame ca tassa o
ca. Plyatti plana iccdi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 119 sur 128

Kattari-raja haratti rajoharaa toya. Vijntti via. Gh=gandhopdne, ghyatti


ghna. Jh=cintya, jhyatti jhna. Karoti anenti kraa, dgho. Vikaryanti etenti
bykaraa. Prati+nenti praa. Dyate+nenti dna. Pamyate+nenti pama.
Vuccate+nenti vacana. Panudati panujjate+nenti v panudana. Sda=pagarae, sdati
sujjate+nenti v sdano. Suti suyate+neneti v savana. Luyati luyate+neneti v lavana. Eva
nayana. Punti puyate+neneti v pavano. Sametti samao samana v. Tath bhveti bhvyati
etyti v bhvana. Eva pcana pcpana iccdi. Ana+saasv parhi oti o, hana.
Adhikarae-tihati asinti hna. Eva sayana, sena v sana. Adhikaryati etthti
adhikaraa.
Sampadnpdnesu-samm padyate yassa ta sampadna. Apecca etasm dadtti
apdna. Bahuldhikr calandhipi slasdhudhammesupi ano, calati slenti calano eva jalano,
kodhano, kopano. Maa=bhusane, maeti slenti maano. Eva bhsano. Atrapti
okranisedho.
49. Itthiya+ma+a+kti+ka+yaka+y ca
Itthilige bhve krake ca kriyatth adayo honti ano ca bahula.
A-jara=vayohniya, jirati jiraa v jar. Itthiya+ma+tvti paccayo. Paisambhijjatti
paisambhid. Paipajjati etyti paipad. Eva sampad, pad. Updyatti upd.
Ikkha+cakkha=dassane, upaikkhatti upekkh. Yuvana+meo luttti ekro. Cintana cint.
Sikkha=vijjopdne, sikkhana sikkhyantti v sikkh. Eva bhikkh. Icchana icch.
Gamayamiccdin cchadeso. Puccha=pucchane, pucchana pucch. Midha+medha=sagame,
apahitadhtu, medhana medh. Eva gudha=parivehane, godhana godh. Titikkhana titikkh.
Eva vmas, jigucch, pips, puttiy. hana h.
a-karaa kr, ass nubandheti hoti, eva+muparipi. Haraa hr muttvali.
Taraa tr, dharaa dhr. Araa r.
Yathkathaci saddamhi, ruhiy atthanicchayo.
Kti-sambhuvana sambhuti. Na teccdin na vuddhi. Savana suti. Nayana nayati etyti
v nti. Maatti mati, gamdirna lopontabyajanassti gamditt nalopo. Gamana
gantabbti v gati. Upahanana upahati. Ramanti etya ramana v rati. Tanana tati. Niyamana
niyati. Bhujana bhutti. Yujana yutti, pararpa. Eva sampajjana sampajjateti sampatti.
Sampatti. Yaja=devapjsagatikaraadnesu, yajana ihi, yajassa yassa iyti ideso,
pucchditoti tassa ho, pararpapahamakkhar ca. Ssana sihi, ssassa sisa vti sisa,
snantarassa tassa hoti hdeso. Bhedana bhijjateti v bhitti. Bhaja=sevya, bhajana bhatti.
Tana=vitthre, tanotti tanti, nassa niggahtdi.
Ka-guhant etthti guh, okranivutti. Rujatti ruj. Modanti etyti mud nma mudit.
Yaka-vida=e, vidana vidanti etyti v vijj, dassa je pubbarpa. Yajana ijj, ideso.
Ya-sayanti etthti seyy, dvitta. Aja=vaja=gamane, samajana samajanti etthti v samajj.
Papubbo, pabbajana pabbajj. Tavaggavaradimhi cavaggabayati yogavibhgena vassa be
dvitta. mhi paricaraa paricariy. Jgaraa jgariy.
Ana-payojake kriyadhtuto kattu payojana kraa, ekranisedho nassa o ca. Eva
haritu payojana hraa. Vida=anubhave, vitti vedayatti v vedan. Vanda=abhivdanathutsu,
vandana vandan. Upsana upsan. Cita=sacetanya, cetayatti cetan. Desiyatti desan.
Bhviyatti bhvan.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 120 sur 128

50. Jhhi ni
J=vayohnimhi, h=cge, imehi itthiya ni hoti. Jna=vayaparipko jni. Hna hni.
51. Kar ririyo
Karato ririyo hoti+tthiya. Rnubandhatt aralope karaa kiriy. Kriyti
tutyeccdimhi kriyyati yogavibhg riyaramhi aralopo, rikro kakre+nubandho hoti.
52. I+ki+t sarpe
Dhtussa sarpe+bhidheyye ete honti. Vacaicca+ya dhtu eva vaci. Eva yudhi. Karotissa
khoti vikaraassa pitatt kattari loti lo, pacati. Akro kakroti ghaantena krasaddena
chahsamso.
53. Sl+bhikkha+vassakesu
Kriyatth hoti sldsu. Sasa=pasasane, piyapubbo, piya pasasati slenti piyapasas
rj. Atha v piya pasasati slena v dhammena v tasmi sdhu vti piyapasas,
piyapasasan, piyapasasi kula, vuddhimhi tath saccavd, dhammavd. Sghayyti
ass+pimh yuka iti yuka. Ppakr, mlakr iccdi. Uha bhujati slenti uhabhoj,
lahussupantassti okro.
bhikkhae-punappuna khra pivatti khrapy, yuka. Avassa karotti avassakr. Sydi
sydine+katthati samse vibhattilope ca kate lopoti niggahtalopo. Satandyti ettha
bahulavidhn vibhattialope amdisamsapaisedhe ca kate vagganta.
Aasmi atthepi ti yogavibhgena siddha. Sdhukr, brahmacr, assaddhabhoj.
Paita attna maatti paitamn, bahussutadhr iccdi.
Sdhukaraa sdhukro, so assa atthti sdhukrti ghaant .
54. Thvari+ttara bhagura bhidura bhsura bhassar
Ete sadd nipaccante sle gamyamne. Imin niptan varapaccayo ca thssa tho ca, tihati
slenti thvaro. I=ajjhenagatsu, ttarapaccayo, gacchati slenti ittaro. Bhaja=omaddane, bhajjate
sayameva bhajjati v attan attnanti bhaguro, kamme kattari v gurapaccayo. Bhijjate sayameva
bhindati v attnanti bhidro, ettha krapaccayo, kakro+nubandho. Parabhajanavisayesupi
udharaesu na hoti. Tatthpi keci dosandhakrabhidroti ida sandhya icchanti. Bhsati
dippatti bhsuro, urapaccayo. Sarapaccaye bhassaro, byajane dgharassti rasso.
(Teklikappaccay).
55. Kattari bhte ktavantu+ktv
Bhte atthe vattamnato kriyatth ktavantu+ktv honti kattari. Vijinti vijitav vijitv,
knubandhatt na vuddhi. Guavantu daisama. Hu=havane, aggi ahavti hutav hutv,
hutvin hutavn. Bhteti yva hratthti adhikro.
56. Kto bhvakammesuti
Bhve kamme ca bhte kto hoti. Asana sita bhavat, i. Karyitthti kato kao bhavat,
gamdirna tydin ralopo. Eva+muparipi.
57. Kattari c+rambhe

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 121 sur 128

Kriyrambhe kattarikto hoti yathpattaca, pakarti pakato bhava kaa. Pakaryitthti pakato
kao bhavat. Pasupti pasutto bhava. Pasupyitthti pasutta bhavat, pararpa.
58. h+sa vasa silisa s ruha jara janhi
hdhi kattari kto hoti yathpattaca. Upahsti upahto bhava guru. Upahyitthti
upahito guru bhot, hssti hssa i. Eva upsti upsito. Upsyitthti upsito. i
byajanassti i. Anuvusi anuvusyitthti v anuvusto. Assti assa ukro. pubbo
silisa=ligane, silesi silesyitthti v siliho. Snantarassa tassa hoti he pararpa
pahamakkharaca. Adhisayi adhisyitthti v adhisayito khaopika bhava, adhisayit khaopik
bhot. Eva ruhi ruhyitthti v ruho rukkha bhava, ruho rukkho bhot, ruhdhi ho a
cti tassa hakro pubbahakrassa ca o. Anujri anujryitthti v anujio vasali bhava,
anuji vasal bhot, tardhi rioti ktassa rideso rnubandhetydin arabhgassa lopo
ca. Anvajyi anvajyitthti v anujto mavako mavika, anujt mavik mavakena,
janissti nassa .
59. Gamanatth+kammak+dhre ca
Gamanatthato akammakato ca kriyatth dhre kto hoti kattari ca yathpattaca. Y=ppuane,
ytavanto asminti yta hna. Ytavanto yt, yna yta. Ettha santampi kamma
anicchita. Yyitti yto patho. Ye gatyatth, te buddhyatth. Ye buddhyatth, te gatyatthti
vuttatt tathalakkhaa ythvato gato abhisambuddhoti tathgato itipi hoti. sitavanto asminti
sita. sitavanto sit. sana+msita.
60. hratth
Ajjhohratth dhre kto hoti yathpattaca. Bhuttavanto+sminti bhutta. Eva pta,
gpna+mti . Bhujana bhutta pna pta. Bhujyitthti bhutto odano. Eva pta
udaka. Akattattha bhinnayogakaraa. Bahuldhikr kattaripi apivisti pt gvoti hoteva.
Sida=pke, passijjti passanno, gamanattha din kto, bhid din tassa no pararpaca.
Amaitthti mato. Icchyitthti iho. Abujjhitti buddho, dho dhahabhehti tassa dho.
Pjyitthti pjito, curditt i. Eva slyitthti slito. Rakkhyitthti rakkhito. Khamyitthti khanto,
massa niggahta. Akkocchyitthti akkuho, ssa rasso. Rusa=rose, arosti ruho, gamanatth
din kattari kto. imhi rusito. Hara=harae, abhi+ vi+pubbo, abhibyharyitthti abhibyhao.
Daya=dnagatihisdnesu, adayyitthti dayito. Hasa=likye, ahasti haho. Kmyitthti kanto,
ipna testi ettha ipnati yogavibhg curdiilopo. Sayamti sayato.
Naapubbo, na marti amato, naasamse nassa o.
Kaha dukkha pannoti phalabhte dukkhe kahasaddassa vattanato phalassa bhvitt
bhteyeva kto. Kasa=gatihisvilekhanesu, akasi=histi kaha.
150. Bhiddito no kta+ktavantna
Bhiddhi paresa kta+ktavantna tassa no hoti. katigao+ya. Kto bhvakammesti
kamme upari sabbattha kto. Bhijjitthoti bhinno, tassa ne pararpa. Abhindti bhinnav, kattari
bhte ccdin ktavantu. Eva+muparipi. Chijjitthti chinno. Achindti chinnav. Chada=apavrae,
chdyitthti channo. Achdayti channav, curditt i, tassa ipna testi ettha i iti
yogavibhg lopo. Khida=asahane, khijjti khinno khinnav, kattari. Eva+muparipi. Uppajjti
uppanno uppannav. Sida=pke, asijjti sinno sinnav. Sada=visaraagatya vasdandnesu, sidti
sanno sannav. Pnti pno pnav. S=pasave, snti sno. Pasavti snav. D=khaye, dyti dno
dnav. +l=ksagamane, yti no nav. Lyi leyi alyti lno lnav. Aluyti lno lnav.
151. Dtvi+nno

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 122 sur 128

Dto kta+ktavantna tassa inno hoti. Adyitthti dinno. Addti dinnav.


152. Kirdhi oti
o. Upari sabbattha kta+ktavantnati yojetabba. Kira=vikirae, akiryitthti kio. Akirti
kiav. Apurti puo puav. Akhyitthti kho. Akhyti khav.
153. Tardhi rioti
Tassa rio. Rakro antasardilopattho. Atarti tio tiav. Ajrti jio jiav. Paricyitthti
cio. Paricyti ciav. Ettha cissa vikappavidhnatt pana paricita+upacitdayopi siddh eva.
154. Go bhajdhiti
Bhajdito tassa ga hoti. Abhajti bhaggo bhaggav. Gamanatth din kattari ktapaccaye
tassa imin gakre pararpa niggahtalopo ca. Laga=sage, alagti laggo laggav. Mujja=mujjane,
nimujjti nimuggo nimuggav, ettha sayogdilopo. Vja+bhayacalanesu, sapubbo, savijjti
saviggo saviggav.
155. Sus khoti
Susato paresa kta+ktavantna tassa kho hoti. Susa=sose. Sussti sukkho sukkhav.
156. Pac ko
Pac paresa kta+ktavantna tassa ko hoti. Paccti pakko. Pacti pakkav.
157. Muc vti
Muc paresa kta+ktavantna tassa ko v hoti. Muca=mocane, muccti mukko mutto.
Amucti mukkav muttav. Sakko-tivdsu i bh k din siddha. Asakkhti sakko.
Kta+ktavantsu satto sattavtveva hoti.
106. Muha+bahnaca te knubandhe+tve
Muha+bahna duhissa ca dgho hoti takrdo knubandhe tvna+tvvajjite. Muha=vecitte,
baha+braha+brha vuddhiya. Muyhitta bayhitthti mho bho, gamanatth din akammakatt
kattari kte dgho ruhdhi ho a cti tassa ho ca hassa o ca hoti. Eva gho.
Knubandhe+tveti yva ssassa sisa v tya+dhikro.
107. Vahassu+ssa
Vahassa ussa dgho hoti te. Vuyhitthti vho, assti ukre imin dgho.
108. Dhssa hi
Dh=dhrae+timassa hi hoti v te. Nidhyitthti nihito. Nidahti nihitav nihitv.
109. Gamdirna lopo+ntassa
Gamdna rakrantnaca antassa lopo hoti te. Agamti gato. Khaitthti khato, kamme.
Eva haitthti hato. Tana=vitthre, taitthti tato. Yama=uparame, sayamti saato,
gamanatth din kattari kto, ye sassti niggahtassa o pubbarpaca. Eva aramti rato.
Karyitthti kato.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 123 sur 128

110. Vacdna vassu+a v


Vacdna vassa ua v hoti knubandhe atve. Vuccitthti utta. Assa u vutta, ubhayattha
pararpa. Vasa=nivse, vasana avasi vasisu etthti v uttha vuttha, gamanatth din kto,
ssa vasa sasa sas thoti tassa tho.
112. Vaddhassa v
Vaddhassa assa v u hoti knubandhe atve. Avaddhti vuddho vaddho, kattari kte dho
dha+habhehti tassa dho, tatiyakkharado ca sayogdilopo ca. Vuttti sabbdayo vuttimatteti
yogavibhg assa u. Vatttipi yathlakkhaa.
113. Yajassa yassa i+y
Yajassa yassa i+y honti knubandhe atve. Yajanati kto, pucchditoti tassa he
pararpdimhi kate iha yiha.
114. hssi
hssa i hoti knubandhe atve. Ahsti hito.
115. G+pna+m
G+pna+m hoti knubandhe atve. Gna gta. Pna pta. Bahuldhikr pitv.
116. Janiss
Janissa hoti knubandhe atve. Ajanti jto, chahiyantassti antassa hoti.
117. Ssassa sisa v
Ssassa sisa hoti knubandhe atve. Ssanati kto, tassa ssa vasa sasa sas thoti the
pararpa pahamakkharo ca, ta+tha+na+r din tassa o. Thassa ho, siha. Aatra sattha.
Guhdhi yaka iti yakapaccaye ssyatti sisso. Umhi ssiyo.
140. Snantarassa tassa ho
Sakrant kriyatth parass+nantarassa tassa ha hoti. Tussti tuho, gamanatth din kte
imin tassa he pararpdi. Eva tuhav. Tabba+ktsu tosana tuhabba, aatrpti
okrbhvo. Eva tuhi, knubandhatt na vuddhi.
141. Kasassi+ma ca v
Kasasm parass+nantarassa tassa ha hoti kasassa v ima ca. Kasyitthti kiha. Kihdi
viya duppasu, kamme kto. Imbhve kaha, akahapkima sli.
142. Dhasto+trast
Ete sadd nipaccante. Dhasa+dhasane, dhasyitthti dhasto, bindulopo. Utrasti otrasto.
143. Pucchdito
Pucchdhi parass+nantarassa tassa ha hoti. Pucchyitthti puho. Bhajja=pke, bhajyitthti
bhaho, sayogdilopo. Yajitthti yiho, yajassa yassa i+yti yi.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 124 sur 128

144. Ssa vasa sasa sas tho


Etehi parass+nantarassa tassa tha hoti. Ssana ssyitthti v sattha. Vasana vuttha,
assti u. Pasasana pasasyitthti v pasattha. Sasa=gati+his+panesu, sasana
gamana hisana jvanaca sattha. Anussyitthti anusiho, tthassa ho.
145. Dho dha+ha+tehi
Dhakra hakra bhakrantehi parassa tassa dha hoti. Vaddhitthti kamme kte tassa
dhakrdimhi ca vaddhassa vti ukre kate sayogdilopo, vuddho. Duyhitthti duddha.
Labhyitthti laddha.
146. Dah ho
Dah parass+nantarassa tassa ha hoti. Dayhitthti daho, pararpdimhi kate
catutthadutiye ccdin akro.
147. Bahassu+ma ca
Bah parass+nantarassa tassa ha hoti bahassu+ma ca hasanniyogena.
Baha+braha+brha=vuddhiya. Abahti buho.
148. Ruhdhi ho a ca
Ruhdhi parass+nantarassa tassa ha hoti o ca+ntassa. ruhti ruho. Guyhitthti guho.
Abahti bho. Dvsu muhabah din dgho.
149. Muh vti
Ktatassa hakro antassa v o ca. Amohti muho, muddho, tassa dho.
(Attaklikapaccayavidhna).
64. Nto kattari vattamne
Vattamnatthe vattamnato kriyatth nto hoti kattari. Tihatti tihanto, kattari loti lo,
hpna tihapivti tihdeso. Kattari mna+nta+tydisu iminva lo.
65. Mnoti
Kattari mno. Tihamno.
66. Bhvakammesuti
Bhvakammesu mno. hna hyamna. Kyo bhvakammesva+parokkhesu
mna+nta+tydsti bhve kamme ca kyo. Kyassti ma. Pacyatti paccam no. Kye
pubbarpa.
67. Te ssapubb+ngate
Angate atthe vattamnato kriyatth tentamn ssapubb honti, le ssa lopo, hassatti hassanto
hassamno. hyissatti hyissamna, kye , ibyajanassti i. Assa tydivisayatt ss
din ia na hoti, ahi sahacaritatt ssssa. Paccissatti paccissamno odano. R nassa oti e patte

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 125 sur 128

5,172. Na nta+mna+tydna
Rantato paresa nta+mna+tydna nassa o na hoti. Karotti karonto kurumno,
tanditvoti o.
5,173. Gama yami+ssa disna v cchaa
Etesa v cchaa hoti nta+mna+tydsu. a-nubandhatt antassa hoti, gacchanto gacchamno.
Yama=uparame, yacchanto yacchamno. Icchanto icchamno. sa=upavesane, acchanto acchamno,
byajaneccdin rasso. Disa=atisajjane, dicchanto dicchamno. Vavatthitavibhsatt vsaddassa
aapaccayesu ca kvaci, icchyatti icchitabba, icchana icch, itthiya+ma din appaccayo.
Icchita, icchitabba, icchitu. Aesaca yogavibhg, pavecchanto.
174. Jara+marna+myaa
Etesa+myaa v hoti nta+mna+tydsu. Jyanto. Jarasad diccdin ma. Jranto. Jyamno
jramno. Myanto maranto, myamno maramno.
175. hpna tihapiv
hpna tihapiv honti v ntdsu. Tihanto, tihamno. Pivanto pivamno.
176. Gama+vada+dna ghamma+vajja+dajj
Gamdna ghammdayo v honti ntdsu. Ghammanto gacchanto, vajjanto vadanto, dajjanto
dadanto.
177. Karassa sossa kubba kuru kayir
Karassa saokrassa kubbdayo v honti ntdsu. Kubbanto kayiranto karonto, eva kubbamno
iccdi. Aatra mnassa massti mnassa massa lope karo. Sossti vuttatt kattariyeva.
178. Gahassa gheppo
Gahassa v gheppo hoti ntdsu. Gheppanto gheppamno.
179. o niggahtassa
Gahassa niggahtassa o hoti, ma v rudhdnati ma, gahitabba, gahitu,
gahanto.
130. Nta+mna+nti+yi+yusv+dilopoti
dilopo. Asa=bhuvi, bhavatti santo samno.
131. Pdito hssa v haho kvaciti
hssa pdsu haho. Sahahanto. Santihanto.
(Vattamnapaccayantanayo).
61. Tu tye tave bhve bhavissati kriyya tadatthya
Bhavissatiatthe vattamnato kriyatth bhve tumdayo honti kriyya tadatthya

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 126 sur 128

patyamnya. Karaya gacchati ktu gacchati. Tutunatabbesu vti karassa v hoti,


pubbarpe kattye. Karass taveti nicca , ktave. Niptatt asakhyehi sabbsati
catutthsassa lopo. Eva+mupari tundsu. Kattu kmetti kattukmo, abhisakharitu+mkakhati.
Saddhamma suitu, imhi ngame tassa o, ngamatt na vuddhi. Sotave sotu suitu v
patthehi. Eva anubhavitu, pacitu. Gantu, manna niggahtati niggahta. Gamitu,
khantu, khanitu, hantu, hanitu, mantu, manitu, haritu, anussaritu icchati. Tath
tuditu, pavisitu, uddisitu, bhottu, sayitu, netu, juhotu, pajahitu, pahtu, dtu,
roddhu, rundhitu, bhottu, bhujtu, chettu, chinditu, sibbitu, mhi vassa bo, dvitta,
buddhu, tassa dho. Bujjhitu, yuka. Jnitu =avabodhane. Janitu. Jetu jinitu. Pattu
ppuitu. Ketu kiitu. Vinicchetu, issa e, vinicchinitu. Gahetu gahitu. Coritu
coretu corayitu, pletu playitu. Payojake-bhvetu bhvayitu, kretu krayitu
krpetu krpayitu icchati+ccdi.
Eva kriyatthakriyya gamyamnya, yath suboddhu vakkhmi, eva dahu gacchati,
gantu+mrabhati, gantu payojeti, dassetu+mha iccdi.
Arahasakkdsupi siddha, tath kla samayavelsu. Ko ta ninditu+marahati, rj
bhavitu+marahati, araho bhava vattu, sakk jetu dhanena v, sakk laddhu, bhassa dho.
Kattu sakkhissati. Bhabbo niyma okkamitu, abhabbo ktu. Anucchaviko bhava dna
paiggahetu, ida ktu anurpa, dna dtu yutta, dtu vattuca labhati. Eva vaati
bhsitu, chinditu na ca kappati iccdi. Tathklo bhujitu, samayo bhujitu, vel bhujitu.
Alamatthepi siddha, alameva dnni dtu, alameva puni ktu.
62. Paisedhe+lakhalna ktuna ktvna ktv v
Ala+khalusaddna paisedhanatthna payoge ktundayo v honti bhve. Alapubbo,
su=savane, ala savana katv khalu savana katvti ala sotuna khalu sotuna ala sutvna khalu
sutvna ala sutv khalu sutv. Niptatt silopo.
63. Pubbe+kakattukna
Eko katt yesa byprna, tesu yo pubbo, tadatthato kriyatth tundayo honti bhve.
Tutun din karassa , so ktuna kamma gacchati, aktuna pua kilissanti. Ralope
kamma katvna bhadraka, puni katv sagga gacchati. Abhisakharaa katv
abhisakharitv karitv v. Tath sibbitv chdayitv jnitv dhamma sutv sutvna dhamma
modati, suitv, patv ppuitv, kinitv, jetv jinitv jitv, coretv corayitv, pjetv pjayitv,
tath metta bhvetv bhvayitv, vihra kretv krayitv krpetv krpayitv sagga
gamissanti+ccdi. Pubbeti ki, bhujati ca pacati ca. Apatv nadi pabbato, atikkamma pabbata
nadtidsu bhdhtussa sambhav ekakattukat pubbaklat ca gamyate. Bhutv bhutv
gacchatti iminva siddha, bhikkhaantu dvibbacanva gamyate. Katha jvaggha
aghayi, kyappaclaka gacchatti, ghaantena kriyvisesanena siddha, yath odanapka
sayatti.
164. Pyo v tvssa samse
Tvssa v pyo hoti samse. Pakro pye sissti visesanattho. Abhipubbo pdisamso,
abhivadana katv abhivdiya bhsissa. Tath abhibhuyya, dvittarassni. Si=saye
88. Pye siss
Sissa hoti pydese. Nissayana katv nissya. Pubbarpe vibhajja vibhajiya. Disa=atisajjane,
uddissa. Pavissa pavisiya pavisitv, upanaya, atiseyya atisayitv, ohya ohitv. dya, dssi+yaa,
diya. Pahya, viceyya, viya vijnitv, samseti ki, patv. Kvac+ samsepi bahuldhikr,

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 127 sur 128

lata dantehi chindiya. Tath bhujitv.


165. Tu+yn
Tvssa v tu+yn honti samse kvaci. Abhiharaa katv abhihahu, abhiharitv,
pdisamso, pucchditoti tassa ho pararpdi ca. Anumodana katv anumodiyna anumoditv
v, knubandhepi v kvacti vikappatt lahussupantassti okro. Kvac+samsepi
bahuldhikr, dahu, disato tvssa tumdese disassa dasa. Aatra dis vna+v sa cti tvssa
vna+v sa honti, disv. Eva labhana katv laddh dhanatidsu tassa dho bhavati.
Iti payogasiddhiya khdikao sattamo.
Payogasiddhi nigamana
1.

Ye nantatantaratankaramanthanena,
Manthcalollasitaavarena laddh;
Srmat+tisukhit sukhayanti ca+e,
Te me jayanti guravo guravo guehi.

2.

Yassa sdhuguubbhta-kitti sabbatta pattha;


Moggallno mahpao, jayat so ha sabbad.

3.

Paramappicchat+neka-santospasamesina;
Sucisalekhavuttna, sad+raanivsina.

4.

Ssanujotakrna+mceratta+mupgata;
Udumbaragirkhyt+yatana yatipugava.

5.

Medhakaroti khyta-nmadheyya tapodhana;


Thera thiraday medh-nidhna sdhu pjita.

6.

Sissa sahya+mgamma, kalyamitta+mattano;


Sodhetu ssana satthu, parakkama+maksi yo.

7.

Sagharakkhitanmena, mahtherena dhmat;


Nivsabhten+neka-guna+ppicchatdina.

8.

Moggallnabykaraa-payogakkamasdhak;
Ettvat kat es, payogasiddhi nihit.

9.

Teneva racit sdhu, ssanodayakrin;


Khuddasikkhya k ca, tath sambandhacintan.

10. Susaddasiddhi yo yoga-nicchaya sabbhi vaita;


Ak subodhlakra, tath sambandhacintana.
11. Satthasacitapuena, nibbnasdhaka hita;
Sdhento lokanthassa, saddhammo tihata ciranti.
Iti sagharakkhitamahsmitherapdaviracit
Payogasiddhi nihit.
(Visesalakkhaa). Yathvuttna pana payogasiddhinigamana gthna ekdasanna
pubbeyeva vakkhamn im gthyo dissanti pore shaamlapayogasiddhiphe. T ca gthyo

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

Page 128 sur 128

pacch shaamlapayogasiddhisasodhakena medhakaroti garhi gahitanmadheyyena


therena pakkhittti veditabb, tasm maya t gthyo sabbapacchyeva imasmi-hne hapema.
T pana gthyo katamti ce
1.

Cgavikkamasaddhnu-sampannaguasmino;
Parakkamanarindassa, shaindassa dhmato.

2.

Atrajen+nujtena, bhplakulaketun;
Disantapatthaodra-vikkamena yasassin.

3.

Bhuvanekabhujavhena, mahrjena dhmat;


Catupaccayadnena, satata samupahito.

4.

Jambudoti vikhyt
Vse nivasato sato;
Sumagalamahatthera
Smino sucivuttino.

5.

Vase visuddhe sajto,


Panthasensane rato;
Pariyattimahsindhu
Niyymakadhurandharo.

5.

Appicchdigupeto, jinassanammako;
Vaneratamahatthero, medhakarasamavhayo.

6.

Pavatthya bhikkhna, vinaye suvisrado;


Payogasiddhi sodhayi, sad sappaagocara.

7.

Ima likhitapuena, mettekya upasakami;


Patihahitv sarae, suppatihmi ssaneti.
Payogasiddhisiddha.

www.tipitaka.org

Vipassana Research Institute

You might also like