Professional Documents
Culture Documents
Dc s TRUNG HC
Ch bin:
PGS.TSKH. L THNH PHC - CN. TRN TCH
B Y T'
HA PHN TCH
L THUYT V THC HNH
SCH O TO TRUNG HC Dc Ch bin:
PGS.TSKH. L THNH PHC - CN. TRN TCH M s: T.60.Y.3
NH XUT BN Y HC H NI - 2007
CH O BIN SON:
V Khoa hc v o to, B Y t
CH BIN:
PGS. TSKH. L Thnh Phc CN. Trn Tch
BIN SON:
PGS. TSKH L Thnh Phc CN. Trn Tch ThS. Nguyn Nh H TS. Nguyn Th Kiu Anh
THAM GIA T CHC BN THO:
TS. Nguyn Mnh Pha ThS. Ph Vn Thm
LI GII THIU
Thc hin mt siu ca Lut Gio dc, B Y t ban hnh ch ng trnh khung v chng trnh gio
dc ngh nghip cho vic o to trung cp ngnh Y t. B Y t t chc bin son ti liu dy hc cc
mn c s v chuyn mn theo chng trnh trn nhm tng bc xy dng b sch chun trong cng
tc o to nhn lc y t.
Sch Ha phn tch (L thuyt v thc hnh) c bin son da trn chng trnh gio dc ngh nghip
ca B Y t bin son trn c s chng trnh khung c ph duyt. Sch c cc nh gio lu
nm v tm huyt vi cng tc o to bin son theo phng chm: Kin thc c bn, h thng; ni
dung chnh xc, khoa hc; cp nht cc tin b khoa hc, k thut hin i v thc tin Vit Nam. Sch
c cu trc gm 4 phn bm st chng trnh gio dc vi nhng ni dung c bn nht v phn tch
nh tnh v nh lng gip hc sinh sau khi hc c c nhng kin thc c bn, k nng thc hnh
phn tch nh tnh v nh lng p dng trong thc t pha ch cc dung dch chun, thc hin cc
php chun th tch, nh lng theo phng php khi lng thng gp v tnh c kt qu ca
php phn tch. ng thi qua rn luyn c tc phong lm vic khoa hc, thn trng, chnh xc,
trung thc trong hot ng ngh nghip khi ra trng. Sch l tin cc gio vin v hc sinh cc
trng c th p dng phng php dy hc tch cc.
Sch Ha phn tch (L thuyt v thc hnh) c Hi ng chuyn mn thm nh sch v ti liu
dy - hc ca B Y t thm nh vo nm 2006. B Y t ban hnh lm ti liu dy - hc chnh thc ca
ngnh Y t. Trong thi gian t 3 n 5 nm, sch phi c chnh l, b sung v cp nht.
B Y t xin chn thnh cm n PGS.TSKH. L Thnh Phc, CN. Trn Tch, ThS. Nguyn Nh H v
TS. Nguyn Th Kiu Anh ca Trng i hc Dc H Ni dnh nhiu cng sc hon thnh cun
sch ny, cm n PGS.TS. Trn T An v ng Nguyn Vn Th c, phn bin cun sch c
hon chnh kp thi phc v cho cng tc o to nhn lc Y t.
V ln u xut bn nn cn khim khuyt, chng ti mong nhn c kin ng gp ca ng nghip,
cc bn sinh vin v cc c gi ln xut bn ln sau sch c hon thin hn.
V KHOA HC V O TO B y T'
Mc Lc
Li gii thiu 3
1. Cc nh lut 17
1.1. nh lut bo ton khi lng 17
1.2. nh lut thnh phn khng i 18
1.3. nh lut ng lng 18
2. Nhng khi nim c bn 22
2.1. Nng dung dch. Cc cch biu th nng 22
2.2. S in ly ca nc. Thang pH 25
2.3. iu kin kt ta v ha tan. Tch s tan 28
2.4. Phn ng oxy ha kh 30
2.5. Phc cht 33 Bi tp (Bi 1) 35
Bi 2: i cng v Phn tch nh tnh cc ion trong dung dch 1. Cc phng php
nh tnh
Bi 2: nh tnh cation nhm I: Ag+, Pb2+, Hg22+ 108
Bi 3: nh tnh cation nhm II: Ba2+, Ca2+ v nhm III: Ae3+, Zn2+ 110
Bi 4: nh tnh cation nhm IV: Fe2+, Fe3+, Bi3+, Mg2+, Mn2+ 113
Bi 5: nh tnh cation nhm V: Cu2+, Hg2+ v nhm VI: Na+, K+, NH4+ 115
Bi 6: Phn tch tng hp cc nhm cation theo phng php acid - base 118
Bi 7: nh tnh anion nhm I: Cl-, Br", I-, SCN", S2O32- 120
Bi 8: nh tnh anion nhm II: CO32-, CH3COO, PO43-, AsO33-, AsO43-, 123 SO3 , SO4
(S2O3 )
Bi 9: Phn tch hn hp cation v anion trong dung dch 127
PHN lll. L THUYT PHN TCH NH LNG Bi 1. i cng v ha phn tch
nh lng 1. i tng ca phn tch nh lng 131
2-
2-
2-
Bi 2. Phng php phn tch khi lng 1. Ni dung v phn loi 137 1.1. Phng php kt
1. Chun kt ta 188
1.1. Mt s khi nim c bn 188
1.2. Phng php chun kt ta 190
2. Chun to phc 196
2.1. Mt s khi nim c bn 196
2.2. nh lng bng phng php to phc 198
Bi tp (Bi 6) 208
Bi 7. nh lng bng phng php oxy ha kh 210
223
Bi tp (Bi 1) 228
Bi 2. Xc nh m ca natri clorid v nh lng natri sulfat 229
Bi tp (Bi 2) 233
Bi 3. Thc hnh s dng cc dng c phn tch nh lng - nh 234 lng acid
acetic
Bi tp (Bi 3) 239
Bi 4. Pha v xc nh nng dung dch acid hydrochloric 0,1 N 240
Bi tp (Bi 4) 244
Bi 5. Pha v xc nh nng dung dch natri hydroxyd 0,1 N 245
Bi tp (Bi 5) 248
Bi 6. nh lng natri hydrocarbonat 250
Bi tp (Bi 6) 252
Bi 7. nh lng natri clorid bng phng php Mohr 253
Bi tp (Bi 7) Bi 8. nh lng natri clorid bng phng php Fonhard Bi tp (Bi 8)
Bi 9. Pha v xc nh nng dung dch kali permanganat 0,1 N 261
Bi tp (Bi 9) Bi 10. nh lng dung dch nc oxy gi 3% 265
PHN 1
15
Bi 1
nh lut thnh phn khng i cho ta bit rng, calci carbonat tinh khit thu c t hoa cng
mt ngn ni, t san h ngm di bin, hoc t bt k mt ngun no khc, th vn tm thy cng cc
loi nguyn t to thnh (calci, carbon, oxy) v cng mt s phn trm nh cho bit bng trn.
Nh vy, nh nh lut thnh phn khng i m mi hp cht xc nh c biu th bng mt cng
thc ha hc nht nh.
C th suy ra khi lng nguyn t t t l khi lng ca n trong hp cht:
, y
S phn khi lng nguyn t
Khi lng nguyn t = Khi lng hp cht X 302
T-7~1
,-
305
307
&
1.3.1. nh ngha
Thc nghim ha hc xc nh rng: 1,008 khi lng hydro tc dng va vi:
8,0
khi lng
oxy to thnh nc (H2O)
35,5 - clor - hydro clorid (HCl)
23,0 - natri - natri hydrid (NaH)
16,0 - lu hunh - hydro sulfid (H2S)
3,0 - carbon - metHan (CH4)
v.v...
S phn khi lng m cc nguyn t tc dng va vi 1,008 phn khi lng hydro li tc dng va
vi nhau to thnh cc hp cht khc. V d:
8,0 khi lng oxy + 3,0 khi lng carbon carbon dioxyd (CO2)
35,5 khi lng clor + 23,0 khi lng natri natri clorid (NaCl)
16,0 khi lng lu hunh + 3,0 khi lng carbon carbon disulfid (CS2)
v.v...
Ngi ta gi s phn khi lng m cc nguyn t tc dng va vi 1,008 phn khi lng hydro (v
li tc dng va vi nhau) l ng lng ca cc nguyn t, k hiu l E (equivalence), v vit: E H =
1,008; EO = 8; ECl = 35,5; ES = 16; v.v.. ch rng, ng lng l s phn khi lng tng ng
gia cc cht trong phn ng nn c th s dng bt k n v khi l ng no biu th n (mg, g,
kg...).
Do chnh t khi nim ng lng nu trn m vic xc nh ng lng ca mt nguyn t hay ca
mt hp cht khng nht thit phi xut pht t hp cht ca chng vi hydro. V d, tm ng
lng ca km (Zn) khng th xut pht t phn ng ca km vi hydro, v iu kin th ng phn ng
ny khng xy ra. Tuy nhin, thc nghim d dng cho thy: 32,5 khi lng km tc dng va vi 8
khi lng oxy (1E0) to thnh km oxyd (ZnO), vy, EZn = 32,5. Hoc tm ng lng H2SO4
khng th bng cch cho acid ny tc dng vi hydro hoc oxy, nh ng thc nghim cho bit: 49 khi
lng H2SO4 tc dng va vi 32,5 khi lng km (1EZn), vy EH SO = 49. T y, c th a ra nh
ngha chung cho
ng lng:
ng lng ca mt nguyn t hay hp cht l s phn khi lng ca nguyn t hay hp cht kt
hp hoc thay th va vi 1,008 phn khi lng hydro hoc 8 phn khi lng oxy hoc vi mt
ng lng ca bt k cht no khc bit.
18
B EB EA EB
y: mA, mB l khi lng tnh bng gam ca cht A v cht B trong phn ng
EA, EB l ng lng gam ca cht A v B
nh lut ng lng cho php tnh khi lng mt cht trong phn ng nu bit ng lng ca cc
cht v khi lng tc dng ca cht kia. V d, tnh khi lng kh clor tc dng ht vi 3,45g natri, bit
ENa = 23; ECl = 35,5. p dng h thc nu trn d dng tm thy:
= ^ - mCl = 3,45g X 35,5 = 5,33g 23 35,5 23
Vi khi nim nng ng lng l s ng lng gam cht tan c trong 1 lt dung dch (k hiu N
vit sau tr s ng lng), nh lut ng lng c s dng rng ri trong php phn tch chun
. Chang hn, cn bao nhiu mL dung dch kim B (t l VB) trung ha ht VA ml dung dch acid A
c nng ng lng l NA. Bit nng ng lng ca dung dch kim B l NB.
p dng nh lut ng lng: s ng lng ca cc cht trong phn ng phi bng nhau, ta c:
1000 A 1000 B B Ni
B
Phng trnh trn c p dng cho tt c cc phng php phn tch th tch (phng php acid - base;
phng php kt ta; phng php phc cht; phng php oxy ha - kh).
19
1.3.3. ngha ha hoe ca khi nim ng lng lin quan trc tip n khi nim ha tr ca
cc nguyn t. Trc y, ngi ta coi ha tr l kh nng ca mt nguyn t ca nguyn t c th kt
hp hoc thay th bao nhiu nguyn t hydro hoc bao nhiu nguyn t khc t ng ng. Nh vy,
ng lng ca mt nguyn t l s n v khi lng (s phn khi lng) ca nguyn t y tng
ng vi mt n v ha tr. Gia ng lng (E), ha tr (n) v khi lng nguyn t (A) ca nguyn t
c mi tng quan sau:
E=n
V d, oxy c ha tr 2, khi lng nguyn t 16, nn:
EO = A
16
=8
O
2
Nu nguyn t c nhiu ha tr th ng lng ca n cng thay i tuy thuc vo ha tr m n th
hin trong sn phm to thnh sau phn ng. V d, carbon c ha tr 2 v 4. phn ng: 2C + O 2 = 2CO,
carbon
12
th hin ha tr 2, nn EC = = 6. Cn phn ng: C + O2 = CO2,
12
carbon th hin ha tr 4, nn EC = = 3.
M rng khi nim ng lng cho cc hp cht, ta vn nhn ra ngha ha hc ca n l phn khi
lng tng ng vi mt n v ha tr m hp cht em trao i hoc kt hp vi cc hp cht khc
trong phn ng. Chang hn, H3PO4 = 98. Nu trong phn ng, phn t H3PO4 ch trao i 1 proton, hp
cht c xem nh th hin ha tr 1, th EH PQ = 98/1 =
98; nu trao i 2 proton, hp cht c xem nh th hin ha tr 2, th EH = 98/2 = 49; cn nu trao
i c 3 proton th hp cht H3PO4 c coi
l c ha tr 3 v phn khi lng tng ng vi 1 n v ha tr (tc ng lng ca n) trong trng
hp ny l: EH = 98/3 = 32,7.
Cc nh ha hc hin ti quan nim: ha tr ca mt nguyn t l s lin kt ha hc m mt nguyn t
ca nguyn t c th to ra kt hp vi cc nguyn t khc trong phn t.
Cng vi khi nim ha tr, ngi ta cng dng khi nim s oxy ha cho cc ion hoc cho cc nguyn t
trong hp cht. Tuy khng c ngha vt l r rng, nht l trong cc phn t phc tp, nh ng s oxy ha
kh tin dng cho nhiu mt thc hnh ha hc.
20
PO
PO
Chnh v khi nim ha tr pht trin v m rng gn vi bn cht nhiu loi lin kt, nn theo , khi
nim ng lng cng cn c c th cho cc trng hp (cch tnh ng lng ca cc hp cht
c trnh by mc biu th nng ng lng di y).
2. NHNG KHI NIM c BN
2.1. Nng dung dch. Cc cch biu th nng
Nng l cch biu th thnh phn nh lng ca mt dung dch. N c th biu th lng cht tan
trong mt th tch xc nh ca dung dch, hoc lng cht tan trong mt khi lng xc nh ca dung
dch hoc ca dung mi. Lng cht tan trong dung dch cng ln th nng cng ln v ngc li.
Bng 1 tm tt cc loi nng thng c dng trong ha hc v Y- Dc.
Bng"!.
Cc loi nng
Loi nng
K hiu
nh ngha
% (KL/KL)
Xo (KL/KL)
% (V/V)
% (KL/V)
Mol
M, mol/L
ng lng
2.1.2. Nng %, %o theo khi lng/th tch (thng c vit g/100 mL; g/L...):
V d, dung dch glycerin 10 g/100 mL, glucose 50 g/L c ngha l c 10 g glycerin trong 100 mL dung
dch, c 50 g glucose trong 1 lt dung dch cho 2 dung dch tng ng k.
2.1.3. Nng mol/L (M)
Mol l mt lng cht cha sht cng kiu cu trc (phn t, nguyn t, ion, electron, proton...) bng s
Avogadro 6,022.1023. Thng s dng l mol/L, s phn t gam/L.
Cc dung dch c nng mol bng nhau th cha cng s lng ht cht tan trong nhng th tch dung
dch bng nhau (ch : ht cht tan phi cng kiu cu trc).
V d, dung dch NaOH 2M, ngha l trong 1 lt dung dch ny c 2 mol hay 2 mol X 40 g/mol = 80 g
NaOH.
Dung dch cha phenobarbital 0,001M v NaCl 0,1M, ngha l trong 1 lt dung dch nh th c 0,001
mol X 232,32 g/mol = 0,2323 g phenobarbital
(C12H12N2O3 = 232,32) v 0,1 mol X 58,45 g/mol = 5,8450 g NaCl (M = 58,45).
Trong 1 lt dung dch NaCl 1M c 1 mol X 58,45 g/mol = 58,45 g NaCl. Xem NaCl in ly hon ton
thnh cc ion, th trong 1 lt dung dch nh th cng c 1 mol ion Na+ (23 g Na+) v 1 mol Cl- (35,45 g
Cl-).
Ngc li, dung dch Na2CO3 1M c trong 1 lt dung dch ca n 1 mol CO32- (60 g CO32-) v 2 mol Na+
(2 mol X 23 g/niol = 46 g Na+), vi iu kin gn ng rng trong dung dch, c 1 phn t natri carbonat
th in ly ra 1 ion CO32- v 2 ion Na+.
2.1.4. Nng ng lng (N)
V d, H2SO4 0,5N l dung dch cha 0,5 ng lng gam H2SO4 trong 1 lt dung dch.
Khi nim ng lng ca mt cht xut pht t nh lut ng lng ca Dalton nu ra nm 1792.
Gi ng lng ca mt cht l E, ta c th nu cc cng thc tnh E trong cc phn ng trao i v
oxy ha kh nh sau:
Khi lng nguyn t
^nguyn t u, .
Ha tr
_ 16 V d: Eoxy
2
22
=8
E
Khi lng ion
ion
V d, E
Al3+
9
E
SO4
acid
V d, E
| in tch ion |
27 :
3 96
2
:
:
2
Khi lng phn t acid S" ion H+ in ly t mt phn t acid 36,45
48
HCl
E
H2SO4
1
98 2
36,45
49
E
base
1
40
Khi lng phn t mui
V d: E
|in tch ion (dng hoc m)| x S" ion (dng hoc m) 342
Al2 (SO4) 3
3 X2
57
E
OX(Kh)
5
31,6
v ng lng ca cht kh l:
23
151,8
E=
1J1
; = 1 5 1 8
1 1J1,0
V ha tr ca nguyn t, s H+ hay OH- in ly ca acid hay base, s electron nhn hoc cho ca cht
oxy ha hoc cht kh c th thay i tuy theo iu kin ca phn ng, nn ng lng ca mt cht
cng c nhng gi tr bin i.
ng lng l mt i lng khng c th nguyn. Trong ha hc ngi ta thng dng:
ng lng gam ca mt cht l khi lng ca cht biu din bng gam v c tr s bng ng
lng ca n.
Mili ng lng gam, k hiu mE, bng 1/1000 ng lng gam v ly n v khi lng l
miligam.
2.2. S in ly ca nc. Thang pH
2.2.1. S in ly ca nc
Nc l dung mi lng tnh, va cho v va nhn proton:
H20 =^ H+ + OH-H2O + H + H3O+
H2O + H2O =^ H3O + + OH -Acid 1 Base 2 Acid 2 Base 1
v tng ng vi 2 cp acid - base lin hp theo thuyt Brnsted -Lowry: H2O/0H- v H3O+/H2O.
Mc d s in ly ca nc rt b, ngi ta vn o c dn in ca n v xc nh c gi tr ca
hng s cn bng theo nh lut tc dng khi lng:
K = 3 +] OHJ = 3 1 8
( 25oC) [H2O]K [H2O]2
2
= 3,24.10-18 (1000 )2 = K = [H3O+] [OH-] = 1,0.1018
Hng s Kn gi l tch s ion ca nc. Tch s ny thay i theo nhit .
V mt ion H3O+ v mt ion OH-14
c phn ly t mt phn t H2O, do trong nc nguyn cht:
[H3O+] = [OH-] = V10 14 = 10-7 mol/L
24
I:
'FeSO4
[H
Gii hn chung
25oC
Acid
Trung tnh
[H30+] = [OH ]
[H3O+] = 10-7
[OH-] = 10-7
Base
V Kn l hng s nhit nht nh, nn khi bit nng ca mt trong hai ion, ta c th tnh c
nng ion kia.
V d: Bit [H3O+] ca mt dung dch bng 3,0.10 4M. Tnh [OH] v cho bit dung dch l acid, trung tnh
hay base?
Gii:
[OH]
103,3 X 10-11
M
[H3O + ] 3,0 X 10-4 y l dung dch acid v [H3O+] > [OH-]. 2.2.2. ThangpH
Nng H3O+ trong dung dch nc c th bin i trn mt phm vi rng t 10M n 10-15M, gy kh
khn v di dng trong tnh ton, do Srensen ngh dng i lng pH biu th tim nng ion
hydro (hydrogen ion potential) vi nh ngha:
pH = -lg [H3O+] hoc [H3O+] = 10v pOH = -lg [OH-pH
] hoc [OH-] = 10V Kn = [H3O+][OH-pOH
] = 1,0 X 10-14 nn ngi ta cng hay dng i lng: pKn = -lgK = -lg([H3O+][OH-]) = -lg[H3O+] lg[OH-] = pH + pOH = 14
( 25oC)
Thng thng ngi ta ch s dng thang pH, cc i lng khc c suy ra theo phng trnh quan h
(Bng 2).
25
Bng 2.
[H3O+]
pH pOH [OH]
Ch : V Kn ph thuc nhit nn pKn, pH, pOH ca nc nguyn cht cng thay i theo nhit
(Bng 3).
Bng 3.
0,11
14,96
7,48
10
0,29
14,54
7,27
25
1,00
14,00
7,00
50
5,66
13,25
6,62
100
51,30
12,29
6,15
300
400,00
11,40
5,70
Trong dung dch, s bin i gia hai dng th hin qua cn bng in ly ph thuc vo pH:
Hlnd + H2O ^5=^
H3O+
+ IndAcid 1 Base 2 Acid 2 Base 1
Mu acid Mu base
Trong vng pH chuyn mu, mu ca dng acid v dng base ang trong qu trnh chuyn i nhau: mu
ca dng ny dn dn sang mu ca dng kia, hoc ngc li.
Bng 4 cho bit khong pH chuyn mu ca mt s ch th acid - base thng gp.
Bng 4.
Cht ch th
Acid Base
Khong pH chuyn mu
Hng - Vng
3,1 - 4,4
Qu
- Xanh
5,0 - 8,0
Phenolphthalein
Khng mu -
8,2 - 10,0
Vng Alizarin
Vng - Tm
10,0 - 12,0
tan (M)
MgCO3
1/1
3,5
10-8
1,9
10-4
PbS04
1/1
1,6
10"8
1,3
10"4
BaCrO4
1/1
1,2
10"1
1,4
10"5
Ca(OH)2
1/2
6,5
10"6
1,2
10"2
BaF2
1/2
1,5
10"6
7,2
10"3
CaF2
1/2
3,2
10"11
2,0
10"4
Ag2Cr04
2/1
1,1
10"12
8,7
10"5
p-
O .O-Ox
_
-0N /OHn na, cn gp s" oxy ha gi v l, nh S trong Na2S4O6 c S.O = +2,5.
Tuy nhin, S.O tht hay gi u c gi tr nh nhau trong cn bng phng trnh ca phn ng Ox-Kh.
2.4.3. Cn bng phn ng oxy ha kh theo phng php S.O c tha hin theo cc bc
sau:
1. Vit cc cht u (cht phn ng) v cc sn phm. V d:
HClO3 + P HCl + H3PO4
(D nhin cht u bit, nhng sn phm l g th phi da vo cc php phn tch ha hc hoc cn c
vo quy lut bin i ca cc nguyn t' v hp cht cc iu kin).
2. Xc nh S.O ca cc nguyn t" trc v sau phn ng. v d trn, tm thy:
HCl5+O3 + P0 HCl1- + H3P5+O4
3. Tm s electron m mt phn t cht kh cho v s electron m mt phn t cht oxy ha nhn, t
lp phng trnh trao i electron tm h s chnh ca cht kh v cht oxy ha. Tip v d trn, thnh
lp:
6|P - 5e P5+
5|Cl5+ + 6e ClCh : cc h s" chnh phi c mt bi s" chung nh nht biu th tng s electron m
cht kh cho bng tng s electron m cht oxy ha nhn.
4. t h s chnh ph hp vo cc cht kh v cht oxy ha ban u, kim tra s" nguyn t ca mi
nguyn t" 2 v' phng trnh cn bng chng nhng cha cn ch n s nguyn t H v O (nu
2 nguyn t ny khng trc tip l cht kh hay cht oxy ho). Tip theo v d trn, thu c:
5HClO3 + 6 P = 5HCl + 6 H3PO4
31
5. Kim tra s nguyn t H 2 v tm s phn t nc tham gia hoc to thnh. Vi v d ang xt,
cn 9 phn t H2O tham gia phn ng.
Vy:
5HClO3 + 6P + 9H20 = 5HCl + 6H3PO4
6. Kim tra li s nguyn t O 2 v v tin rng thc cht ph ng trnh c cn bng.
Vi 6 bc tin hnh nh trn, mi phng trnh phn ng oxy ha -kh vit di dng phn t u c
th c cn bng. Tuy nhin, nhiu trng hp khng cn thc hin cc bc v khi quen th ch
cn nhm tnh trn mt phng trnh phn ng.
Lu : Khi vit phng trnh phn ng cn bng di dng phng trnh ion th in tch 2 v phi
bng nhau
2.5. Phc cht
2.5.1. nh ngha
Bn cnh cc mui n gin nh K2SO4, Al2(SO4)3, KI, HgI2, KCN, Fe(CN)2... cn c cc mui kp (gi
l phn) nh: K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O (phn chua), (NH4)2SO4.FeSO4.6H2O (phn st amoni hay mui
Mohr)...
Mui n gin v mui kp ging nhau ch, khi ha tan trong nc, chng in ly hon ton ra cc ion
n gin. V d:
K2SO4 2K+ + SO4(NH4)2SO4.FeSO4.6H2O 2NH4+ + Fe122
+ + 2SO42- + 6H2O
T lu, ngi ta cng bit nhiu hp cht phc tp khc c thnh phn ging mui kp, nh 2KI.HgI2,
Zn(NO3)2.4NH3, nhng trong nc chng in ly cho nhng ion phc tp, v d:
2KI.HgI2 2K+ + [HgI4]2-, nn phn t c vit: K2[HgI4]
Zn(NO3)2.4NH3 [Zn(NH3)4]2+ + 2NO3-, nn phn t c vit: [Zn(NH3)j(NO3)2.
Cc hp cht kiu ny c t tn l phc cht vi nh ngha:
Phc cht l nhng hp cht phn t m trong s t hp cc cu t ca chng to nn nhng ion phc
tch in dng hay m, nhng ion ny c kh nng tn ti trong dung dch cng nh trong tinh th.
2.5.2. Cu tao, danh php v cc hng s ca phc cht
- Cc thnh phn ca phc cht c th hin qua s , v d vi K2[HgI4], nh sau:
32
2-
2-
-3
-4
-11
= 1,2.10[HgI 4-13
]
= k1.k2.k3.k4 = 9,6.10k1, k2, k3, k4 l hng s khng bn nc, cn k l hng s khng bn tng cng. k cng
ln, phc cng khng bn, v ngc li.
Nu xt qu trnh hnh thnh, s to thnh phc cng theo tng nc v tn ti cc cn bng. V d:
[HgI + ]
Hg-31
2
+ + I- ^ HgI+ HgI+ + I- HgI2
K1 =
K 2=
[Hg2+ ][I- ]
[HgI 2 ] [HgI+- ]
33
2-
HgI2 + I- - HgI3
2-
HgI3 + I- ^ HgI4
Phng trnh to phc tng cng: Hg2+ + 4I- ^ HgI4 K 3=
K 4=
[HgI3 ] [HgI2 ][I- ]
[HgI 4 ] [HgI-][I- ]
K
[HgI 4 ] [Hg ++ ][I- ]K1, K2, K3, K4 l hng s bn hay hng s to phc nc, cn K l hng s to phc
tng cng. K cng ln, phc cht cng bn, v ngc li.
Gia hng s bn v hng s khng bn c mi quan h nghch o, do :
k1.K4 = k2.K3 = k3.K2 = k4.K1 = k.K = 1
Ch : Du ngoc vung [ ] trong phc cht ch cu ni, cn trong cc biu thc ca k hoc K ch
nng mol/L ca cc cu t.
-
BI TP (BI 1)
1.1. Carbon monooxyd cha 43% carbon theo khi lng. Hy vit cng thc ha hc ca oxyd y v
biu th t l carbon/oxyd theo cc n v kg, g v khi l ng nguyn t.
1.2. Lu hunh (VI) oxyd cha 25% mol lu hunh. Cch biu th t l no sau y l ng, v sao?
25molS ;
25kgS ;
25LitS ; 100molSO3
;
100kgS3 ' 100LitSO3 a) b) c)
1.3. Xc nh t l % ca mi nguyn t trong Trimagnesi phosphat.
1.4. Tnh t l % ca H v C trong: a. Benzen C6H6
b. Acetylen C2H2
c. So snh kt qu tnh a) vi b) v gii thch
d. i lng no phn bit benzen v acetylen.
1.5. Tnh s nguyn t oxy trong 300 gam CaCO3?
34
4
2-
Dung dch
[HaO+l
5.1Q-4
2
3
4
2-
[OH]
pH
pOH
3.1Q5
6
12
b) Cho 3,31 g Pb(NO3)2 vo 1 lt dung dch th nhng dung dch no trong bng trn c kt ta
Pb(OH)2?
Cho bit: TTPb(Om. = 1036
C O
Fe(OH)2
1.34. Tnh khi lng (theo gam) ca PbI2 ha tan trong: a. 500mL nc
b. 500mL dung dch KI 0,10 M
c. 500mL dung dch cha 1,33 g Pb(NO3)2
Cho bit TPbI = 1,4.10-8.
37
Bi 2
a. Phng php soi tinh th: Dng knh hin vi pht hin cc tinh th c mu sc v hnh dng c
trng ca mt hp cht. Chang hn, ion Na+ to tinh th hnh mt nhn mu vng lc nht vi thuc th
Streng.
b. Phng php so mu ngn la: t cc hp cht d bay hi ca cc nguyn t trn ngn la n gas
khng mu ri quan st. Chang hn, ngn la stronti cho mu son, kali mu tm, natri mu vng, bari
mu lc nht.
c. Cc phng php dng c: L nhng phng php dng cc my, thit b hot ng theo nhng
nguyn l xc nh phn tch nh tnh. V d, sc k, quang ph pht x, quang ph hp th, hunh
quang, cc ph.
Cc phng php vt l ha l c nhy v chnh xc cao, nhng i hi trang thit b phc tp.
1.3. Phn tch t v phn tch kh
a. Phn tch t: L phng php nh tnh c tin hnh vi cc dung dch. Mu vt rn cn kim
nghim phi c ha tan trong nc, trong acid, trong dung dch cng thy hay trong cc dung mi
hu c.
b. Phn tch kh: Tin hnh phn tch vi cc cht rn hoc vi dung dch bng ng li kh. Chang
hn:
- Th mu ngn la: Khi t mui Sr2+ hoc dung dch cha ion Sr2+, xut hin ngn la mu son.
- iu ch ngc mu vi natri borat: ngc mu lam l c mui cobalt, ngc mu lc l c mui crom.
1.4. Phn tch ring bit v phn tch h thng
a. Phn tch ring bit: L xc nh trc tip mt ion trong hn hp nhiu ion bng mt phn ng c
hiu phn ng ch xy ra vi ring ion . Ta c th ly tng phn dung dch phn tch th ring
tng ion m khng cn theo mt th t nht nh no. Chang hn, xc nh Iod (cng dng ion I 3-) trong
dung dch bng h tinh bt, phn ng c hiu cho mu xanh.
Thc t, khng nhiu ion c phn ng tht c hiu. Do , phn tch ring bit ch c s dng trong
s kt hp vi phn tch h thng
b. Phn tch h thng: L tin hnh xc nh ion theo mt th t nht nh. Trc khi xc nh mt ion
phi loi b hoc kha li cc ion cn tr l cc ion c phn ng vi thuc th ging nh ion cn tm.
Chang hn, ngi ta thng dng thuc th amoni oxalat (NH4)2C2O4 xc nh ion Ca2+ qua phn ng:
Ca2+ + C2O42-- CaC2O4 mu trng
40
Tuy nhin, Ba2+ cng cho phn ng tng t, do trc ht cn phi loi ion ny (nu c) khi dung
dch nh phn ng vi cromat trong mi trng acid acetic:
Ba2+ + CrO42-- BaCrO4 mu vng
phn tch h thng mt hn hp nhiu ion, ngi ta thng dng cc thuc th nhm chia cc ion
thnh nhiu nhm, mi nhm c th li chia thnh cc phn nhm, v cui cng c tch thnh tng ion
ring bit xc nh. Trnh t tin hnh nh vy to nn nhng s phn tch tng qut v s phn
tch nhm.
2. CC PHN NG DNG TRONG PHN TCH NH TNH
2.1. Cc loi phn ng
a. Phn ng theo bn cht ha hc:
- Phn ng ha tan. V d:
CaCl2/nc = Ca2+ + 2Cl-CaCO3 + 2HC1 = CaCl2 + CO/ + H20
- Phn ng kt ta. V d:
Ag+ + Cl- = AgCl
- Phn ng trung ha. V d:
Ba(OH)2 + 2HCl = BaCl2 + 2H20
- Phn ng to cht bay hi. V d:
NH4NO3 + NaOH = NH/ + NaNO3 + H20
- Phn ng oxy-ha kh. V d:
2Mn2+ + 5PbO2 + 4H+ = 2MnO4- + 5Pb2+ + 2H20
- Phn ng to phc. V d:
Hg2+ + 4I- = [HgI4]b. Phn ng theo mc ch phn tch:
- Phn ng tch: Nhm chia cc cht, cc ion thnh nhng nhm nh, hay tch ring mt ion, mt cht
dng cho phn ng xc nh.
- Phn ng c trng hay xc nh: Nhm tm mt ion khi n c c lp hay khi cn trong hn hp.
- Phn ng to iu kin cho tch v xc nh, nh: + Phn ng "kha" hay loi ion cn tr.
41
2.2.2. Tnh c hiu ca phn ng: L trong nhng iu kin xc nh, c th dng phn ng (hay
thuc th) xc nh mt cht khi c mt cc cht khc. Tnh c hiu ca mt phn ng c th biu
th bng gi tr:
Lng ion cn pht hin
F =-:-:
(cn gi l dung dch ban u, dung dch gc) ngi ta ln lt tch tng nhm, tng phn nhm, ri
tch ring tng cation xc nh cc cation c mt trong dung dch.
C hai ng li ch yu phn tch h thng cc cation l ng li theo phng php dng H2S v
ng li theo phng php acid-base.
ng li theo phng php dng H2S da trn s khc nhau v tan ca nhiu sulfid kim loi tch
cc cation thnh 5 nhm. ng li ny kh cht ch, cho kt qu chnh xc, pht hin trit cc cation
k c khi chng nm trong phc cht. Tuy nhin, ng li ny c nhc im ch yu l H2S rt c
hi, mi kh chu v trong qu trnh phn tch thng gp cc dung dch keo ca S rt kh x l. V th,
ngy nay, phng php dng H2S hu nh khng cn c s dng.
ng li phn tch h thng cation theo phng php acid-base ch yu da trn kh nng to kt ta,
to phc vi cc acid-base l HCl, H2SO4, NaOH, NH4OH.
Bng 6 v S 5 ch ra s hnh thnh 6 nhm cation c bn v ng li phn tch tng qut. Nhm
cation c bn tch li c phn tch thnh tng phn nhm, ri tng cation nhn bit nh cc phn
ng xc nh hoc phn ng vi thuc th c hiu (xem cc s cc bi tip sau).
Bng 6.
Thuc th nhm
Cc Cation thuc
nhm
HCl
Nhm acid II
Nhm
base
III
44
H2SO4 long
NaOH d +
H2O2
IV
(NaOH)
NH4OH c, d
VI
Khng c
S 5*:
S phn tch tng qut 6 nhm cation theo phng php acid-base
(Phn tch theo s 2)
Nhm III: (nc ly tm cha oxoanion) AlO2-, ZnO22-, (SnO32-, CrO42-)
Kt ta (oxyd, hydroxyd nhm (IV + V) + HNO3 (+ H2P2)
(Phn tch theo s 2)
Ly tm
N c ly tm + Na2CO3 ti thong c + NH4OH c (+ H2O2)
* S th t (5) c ghi tng ng vi s 5 trong Phn 2. Thc hnh phn tch nh tnh
45
2-
3-
2-
2-
2-
3-
3-
3-
2-
T o k t t a t n g n g :
AsO33-; AsO43-; CrO42-; ClO-; Ca3(AsO3)2 trng; Ca3(AsO4)2 trng; BaCrO4
BaCl2 + CaCl2 trong mi
MnO4-; SO42-;PO43-; BrO3-;
vng; Ba(MnO4) ; BasO4 trng; Ca3(PO4)2
trng trung tnh
IO3-; F- ...
trng; Ba(BrO3)2 trng; Ba(IO3)2 trng; CaF2
trng;...
AgNO3 + HNO3 2N
T o k t t a t n g n g :
AgSCN trng; AgCl trng; AgBr vng nht; AgI
vng r
Hn hp Mg (NH4OH +
NH4Cl + MgCl2)
AsO43-; PO43-
T o k t t a t n g n g : MgNH4AsO4
trng; MgNH4PO4 trng
KI + H2SO4 2N
Gii phng I2
(Nhn bit iod bng mu trong dung dch
nc hoc trong cloroform, hoc th bng h
tinh bt)
2-
3-
Dung dch I2
Lm mt mu I2
Lm mt mu KMnO4
Khng c thuc th
nhm
NO3-; ClO4-
Thng thng ra bng cch dng chi lng c st vo thnh dng c ngm nc hoc dung mi
thch hp, sau trng ra nhiu ln. i vi cc dng c thu tinh ch nn xoay chi lng nh nhng vo
thnh dng c, khng chc mnh s lm v hoc thng y dng c.
i vi cc dng c khng ra sch c bng chi lng v nc th phi dng cc dung dch ra c tc
dng vi cht bn. Vic chn dung dch ra da vo cc c im sau:
- Bn cht dng c cn ra (l thy tinh, g, st, nha ...)
- Dng c b bn bi cht g, tnh cht ca n nh th no (c th tan trong dung mi g, c tnh acid hay
base, tnh oxy ha hay kh ... )
Vi cc cht bn l mui v c hoc hu c d tan trong nc th ra bng nc x phng. Vi cc cht
bn l du m, nha hoc cc cht hu c khng tan trong n c th c th dng mt s dung mi hu c
nh ru, bezen, ether ...
Trong trng hp cht bn bm chc vo thnh dng c th c th b vo bnh mt t giy lc vn, cho
dung dch ra vo v lc mnh. Giy vn s ko theo cc cht bn i m khng lm x c thnh dng c
thy tinh.
Ngoi ra cn c th dng cc dung dch ra c tnh oxy ha kh nh :
- Hn hp ra KMnO4 5%: ra s b dng c bng nc, sau ngm dng c vo dung dch KMnO4
5% acid ha bi H2SO4 v un nng nh. Ra sch cc vt mu nu (sn phm phn hy ca
KMnO4v cht bn) bng dung dch acid oxalic H2C2O4, hoc cc dung dch khc nh NaHSO3,
FeSO4,.... Trng li dng c bng nc ct ri sy kh.
- Hn hp ra sulfocromic (gm 20 - 30 g K2Cr2O7 hoc Na2Cr2O7 trong 1 lt acid H2SO4 c) c mu nu
: dng ra cc dng c bng thy tinh, gm s. Sau khi ra bng dung dch ny, trng li dng c
bng nc ct ri sy kh. Hn hp ra sulfocromic c th ti s dng nhiu ln cho n khi mu nu
chuyn thnh mu xanh tham mi ht tc dng ra.
Ch :
Khng hn hp ra ri trn da hoc qun o.
Khi cn ra cc loi ng nh, khng c dng ming ht m phi dng qu bp cao su ht dung dch
ra hoc c th ngm c dng c vo dung dch ra.
5.2. Cch un nng
un nng ha cht, tuy theo nhit ta c th s dng cc thit b un nng thch hp. Trong qu trnh
un khng nn dng c b thay i nhit t ngt v d gy nt v.
48
- un cht lng:
+ Khi un cht lng ng trong bnh cu, cc thy tinh phi lt mt tm li amian trnh v. Khng
c t cc nng nhc t bp xung mt bn m phi lt bng cc vt c tnh cht cch nhit nh
g, amian....
+ Khi un cht lng trong ng nghim phi dng cp g cp ng nghim. Trc ht un nh ton b ng
nghim, sau mi tp trung un, va un va lc u, hng ming ng nghim v pha khng c
ngi.
- un cht rn: Dng ng nghim kh, khi un ng nghim nm nghing, u cao hn y mt cht.
Lc u un u khp ng nghim, sau mi tp trung un ch c cht rn, hng ming ng nghim
v pha khng c ngi.
5.3. Lc
Lc l phng php tch cht rn ra khi cht lng bng cch cho hn hp i qua mt mng lc.
C nhiu loi mng lc: giy lc, bng thng, bng thy tinh, bng amian, phu y thy tinh xp....
Vic la chn mng lc tuy thuc vo bn cht dung dch v cht rn cn tch. Nu cht rn hay dung
dch lc ph hu mng lc loi no th khng dng loi y.
V d: acid hoc kim c s ph hu giy lc cellulose nn khi lc phi dng mng lc amian; CrO 3 c
tnh oxy ha mnh, t chy cc cht hu c th khng dng bng, giy lc thng th ng m phi dng
bng thy tinh hoc phu lc c mng thy tinh xp.
Tuy thuc vo kch thc ca kt ta nh lc m chn loi mng lc c kch thc l rng cho ph hp.
Cc loi giy lc, phu thy tinh xp c cc s hiu khc nhau ch kch th c l rng.
V d: vi giy lc, thng phn bit chng da vo mu sc ca bng giy dn ngoi hp:
- Giy lc bng hay bng en: l loi c kch thc l rng ln ( # 10 m).
- Giy lc bng trng c l rng trung bnh ( # 3 m).
- Giy lc bng xanh c kch thc l rng nh ( # 1 - 2,5 m).
Nhng kt ta thng thng v dung dch c pH t 0 n 14 thng c lc qua bng hoc giy lc
cellulose. Tuy theo mc ch lc m ta c cc cch gp giy lc nh sau:
- Gp giy lc phang ly phn kt ta, dng cho phu thy tinh thng.
49
- Gp giy lc c nhiu np gp ly phn dung dch, dng cho phu thy tinh th ng.
- Ct giy lc trn v phang ly c phn kt ta v dch lc, dng cho phu y phang c l.
Ch : Khi gp giy lc khng nn mit tay qu mnh vo giy lc d gy thng giy khi lc.
hc di p sut thng bng phu thy tinh hnh nn:
Giy lc sau khi gp, t vo phu phi thp hn ming phu t 3-5 mm. Giy lc phi t st vo thnh
phu v gn tm phu nht, trnh hin tng c khong cch khng kh lm cho vic lc chm. Phi thm
t giy lc bng nc ct trc khi lc.
Khi lc, cung phu cn chm vo thnh cc dng chy lin tc v lc nhanh hn. Rt cn thn dung
dch pha trn kt ta xung ht theo a thu tinh xung phu. Sau khi dung dch chy ht th mi
a kt ta ln phu.
Ch : khng c kt ta v dch lc cao qu 3/4 mp giy lc; kt ta khng cao qu 1/2 chiu cao
giy lc.
5.4. Ly tm
Khi cn tch kt ta ra khi dung dch, ta dng my ly tm quay tay hay my ly tm in.
Khi dng my ly tm cn theo ng nhng quy tc sau y:
a) Dng cc ng c kch thc, hnh dng nh nhau
b) Khng dung dch qu 2/3 ng
c) Mi ng ng dung dch cn ly tm phi c mt ng i trng (ng nc) nng tng ng v t 2
ng i xng qua trc quay.
d) y np my (nu l ly tm in), cho quay chm ri nhanh dn.
e) Khi tt my phi gim tc dn.
Sau khi ly tm, kt ta nm di y ng nghim, phn dung dch trn quy c gi l nc ly tm.
Trng hp cn ta ni trn mt nc ly tm th cn lc qua mt giy lc nh.
5.5. Ra kt ta
Thng dng ba cch ra kt ta l ra gn, ra ly tm v ra trn phu lc.
50
5.5.1. Ra gan
Rt nc ra vo kt ta trong cc, dng a thy tinh khuy u v lng. Gn b phn dung dch
trong, ri li thm mt lng nc ra na v lp li ng tc trn nhiu ln.
5.5.2. Ra ly tm
Trn ta trong ng nghim vi vi mL nc ct ri em quay ly tm, gn b nc ly tm. Lp li vi ln
cho n khi ta sch.
5.5.3. Ra trn phu loe
Chuyn ton b kt ta ln phu lc, rt nc ra va ngp ta. Ch cho dung dch ra chy ht qua
phu lc ri mi rt tip ln khc. Lp li ng tc ny nhiu ln cho n khi kt ta sch.
Ch : vic ra ta nhanh v sch, mi ln rt nc ra ch cn rt mt lng nh v phi ch cho
dung dch trn phu chy xung ht mi cho ln tip theo.
kim tra vic ra hon thnh cha, ta ly vo mt ng nghim nh vi git nc ra sau khi ra
c vi ln v th xem c cn cht cn ra hay khng.
Vic chn nc ra tuy thuc vo tan ca kt ta trong cc dung mi. Thng th ng trong phng th
nghim hay dng nc ct ra. Cc kt ta c tan t thay i theo nhit c th dng n c ra
nng. Kt ta d tan trong nc th ra bng nc ngm trong hoc cc dung mi hu c.
5.6. Thc hin phn ng
5.6.1. Kt ta
Thng dng phn ng kt ta tch ring hoc nh tnh cc ion.
- Kt ta l tinh th, nu em soi knh hin vi th ta phi c hnh dng xc nh.
- Kt ta l v nh hnh hoc keo, nu ngay sau phn ng ta kh lng, c m c dung dch.
5.6.2. Soi tinh th
Bng hai cch:
a) Lm phn ng trong ng nghim, dng pipet nh 1 git dung dch c ln tinh th ln phin knh v
em soi trn knh hin vi.
b) Lm phn ng trn phin knh: nh 1 git dung dch, thm 1 git thuc th bn cnh, dng a thu
tinh ni lin 2 git phn ng.
51
Ch : Dung dch long, tinh th xut hin chm nhng r hnh dng. Nu long qu th h nng phin
knh tng nng cht phn ng.
Dung dch c qu, tinh th xut hin nhanh v nhiu, nhng t c tinh th p v hnh dng c trng.
5.6.3. Th xem kt ta hon ton
- Sau khi quay ly tm, nh t t theo thnh ng nghim 1-2 git thuc th v quan st. Nu phn n c
ly tm khng cn xut hin ta th phn ng kt ta hon ton, nu ngc li l cha hon ton.
- Cng th bng cch xem mi trng: nu nc ly tm c pH kim th phn ng ta kim loi nng bng
kim hon ton.
5.6.4. Ha tan kt ta
Thm thuc th hay dung mi vo, nu ta khng tan ht th dng a thy tinh trn k hoc un nng
mt cht.
Nu mun ha tan ht kt ta, c th phi thm tip thuc th v dung mi.
Nu mun ha tan ch mt phn ta th em quay ly tm ri gn hay dng pipet tch ring ta v dung
dch.
5.6.5. Th cht kh
Cht kh thot ra c th nhn bit bng mu, mi hoc dng thuc th. Thuc th c th tm vo giy lc
ri dnh vo u pipet, u dy hoc ng y mt ng nghim khc v nghing hay dc ng c
hng kh vo.
5.6.6. Th mu ngon la
Mt s cht khi t trong ngn la khng mu ca n gas th bay hi v cho ngn la c mu c tr ng.
Cch th: dng dy Nickel-Crom hoc dy Platin ra sch (bng cch nhng vo dung dch HCl c
v t vi ln) nhng vo bt th hay dung dch cht th ri a vo ngn la khng mu ca n gas.
5.6.7. ThpH ca mi trng
cc phn ng nh tnh trong ng nghim, thng dng cc ch th mu l nhng cht c mu sc bin
i theo pH ca dung dch.
Cch th:
- Nh 1-2 git phenolphthalein vo dung dch th. Nu dung dch khng mu th pH < 8; dung dch c
mu th pH > 10; dung dch c mu hng cnh sen th pH = 8-10.
52
- Nhng giy quy tm vo dung dch th hoc tm t giy quy ri h vo kh bay ra. Nu giy quy c
mu th dung dch th hoc kh bay ra to dung dch c pH < 6; nu giy quy c mu xanh th pH > 8.
- Nh 1 git dung dch th ln giy ch th vn nng ri so snh mu vi thang o mu mu (in sn trn
hp hoc ba) xc nh gi tr pH ( cho mi mu mu).
5.6.8. iu chnh pH ca mi trng
- Khi mi trng ang acid m cn iu chnh v mi trng kim hay trung tnh th thm tng git dung
dch KOH, NaOH, NH4OH, NaCH3COO, Na2CO3 hay mui ca acid yu v kim mnh khc hoc l dung
dch m vng kim. Tt nhin, nu ang xc nh Na+ th khng dng nhng cht cha Na+ iu
chnh mi trng.
- Khi mi trng ang kim m mun iu chnh v mi trng acid hoc trung tnh th thm dn tng
git dung dch HCl, HNO3, CH3COOH, NH4Cl, NH4NO3 hay cc mui ca acid mnh v base yu khc
hoc l dung dch m vng acid.
BI TP (BI 2)
2.1. Chn mt tr li ng nht:
(nh du V vo tr li ng nht)
a. Phng php ha hc trong phn tch nh tnh l phng php da trn:
A. Cc tnh cht vt l ca mu kim nghim B. o ph hp th nguyn t, phn t C. Cc phn ng ha
hc D. Soi tinh th d i knh hin vi b. Phn tch t l phng php phn tch nh tnh tin hnh vi:
A. Dung dch B. Cht rn
C. Dung dch bng ng li kh D. C dung dch v cht rn c. Phn tch ring bit l phn tch:
A. Xc nh mt ion bng phn ng c trng B. Xc nh mt ion bng thuc th c hiu
53
C. Xc nh ion bng thuc th nhm D. Xc nh mt nhm ion bng thuc th c hiu d. Phn tch h
thng l phng php:
A. Xc nh ion trong hn hp nhiu ion bng thuc th c hiu B. Xc nh cc ion theo th t nht
nh C. Xc nh ion bng thuc th nhm D. Xc nh ion bng phn ng xc nh
2.2. Phn bit ng (), sai (S)
(nh du V vo thch hp) S
a. Phn ng tch l phn ng kha 1 ion cn tr
b. Phn ng chia cc ion thnh tng nhm nh hoc tch ring 1 ion gi l phn ng tch
c. Phn ng xc nh l phn ng tm 1 ion c lp hoc cn trong hn hp vi cc ion khc
d. nhy tuyt i l gii hn nng cn c pht hin bng mt phn ng
e. Lng cht nh nht tnh bng mcg trong mt mu kim nghim cn c pht hin bng mt
phn ng gi l nhy tuyt i
f. nhy tng i l nng nh nht tnh theo g/mL cn c pht hin bi mt phn ng
g. nhy ca mt phn ng xc nh ph thuc iu kin tin hnh
2.3. ng li phn tch h thng cc cation theo phng php acid-base da trn nguyn tc no?
2.4. K ra cc thuc th nhm v tn cc cation trong nhm phn tch theo ph ng php acid-base
2.5. V s phn tch tng qut 6 nhm cation theo phng php acid-base
2.6. K tn cc thuc th nhm anion v c tn cc anion theo mi thuc th t ng ng
2.7. Phn ng gia thuc th nhm anion v anion trong nhm thuc nhng loi phn ng no v cho
nhng sn phm g ? Nhn bit cc sn phm y nh th no?
2.8. Phn chia cc anion thnh 2 nhm (theo gio trnh ny) l da trn ng li phn tch h thng?
Na h thng? Hay phn tch trc tip? Gii thch.
54
Bi 3
Hg Cl
2"
+ 2I" =
vng
[PbI ]2"
4 khng mu
PbS0
2"
2"
2+
2"
2.7. Vi K2CrO4
2Ag+ + Cr04
" = Ag2Cr04 nu
Tuy theo mi trng m thu c cc sn phm khc nhau: Mi trng kim th to Ag20 en; mi
trng NH3 th to [Ag(NH3)2]+; mi trng acid yu s to Ag2Cr207; mi trng acid mnh s khng
c kt ta.
Hg2 + Cr04 = Hg2Cr04 Pb2+ + Cr04 = PbCr04 vng
PbCr04 khng tan trong CH3C00H long v NH40H, nhng tan
trong HN03 long v Na0H.
2.8. Vi dung dch H2S
- Ag+ + S2" = Ag2S en
Ag2S khng tan trong NH40H, KCN, Na2S203, nhng tan trong HN03
long, nng:
3Ag2S + 8H+ + 2N03 = 6Ag+ + 2N0 + 3S + 4H20
Hg2 + + H2S = HgS en + Hg + 2H+
Pb2+ + H2S = PbS + 2H+
PbS c tch tan rt nh, nn phn ng ny thng c dng tm Pb2+. PbS khng tan trong HCl,
H2S04, nhng tan trong HN03 long, nng hoc trong HN03 c:
3PbS + 8HN03 = 3Pb2+ + 6N03" + 2N0 + 3S + 4H20
3PbS + 8HN03 = 3PbS04 + 8N0 + 4H20
2.9. Vi Na2S2O3
- 2Ag+ + S2O3 " = Ag2S203 trng
Nu d S2032" th to phc tan:
Ag2S203 + 3S203 = 2[Ag(S203)2]Khi un nng hoc trong mi trng acid th phc ny khng bn, b phn
hy to Ag2S:
2[Ag(S203)2]
" + H2O = Ag2S en + SO4 " + 2H+ + 3S2O3*
2[Ag(S2o3)2] " + 4H+ = Ag2S en + SO4 " + 3SO2 + 3S + 2H2O
Hg2 + + 2S2O3 " = HgS en + Hgo + S + SO2 + SO4 " Pb2+ + S2O3 " = PbS203 trng
PbS203 + 2S203 = [Pb(S203)3]58
f
2+
2"
2"
"
en
long
c
2"
3"
2"
[Pb(S203)3]
4
" + 2H+ = PbS + 2S + 2S02 + S042" + H20 2.10. Vi Na2HPO4
- 3Ag+ + HPO4 " = Ag3P04 vng ti + H+
Ag3P04 tan trong HN03 v NH40H:
Ag3P04 + 6NH40H = 3[Ag(NH3)2] + P04 + 6H20
- 3Pb+ + 2HPO4 "" = Pb3 (P04)2 trng + 2H+
Pb3(P04)2 khng tan trong CH3C00H, HCl, nhng tan trong HN03, Na0H:
Pb3 (P04)2 + 90H" = 3HPb02" + 2P043" + 3H20
4"
3"
Bng 8:
Thuc th
Cation
Ag+
AgCl
HCl long
trng,
H2SO4 long
Ag
NH4OH d
K2CO3 hay
Na2cO3
K2CrO4
KI
H2S
59
2O en
^r
Pb2+
Hg22+
PbSO4 trng
Hg
2SO4 trng
Hg
2 en
Pb(OH)2 trng
[Hg2ONH2]NO3 + Hg
Hg2CO3 = HgO + Hg + C2
Ag
2CO3 trng
Pb2(OH)2CO3 trng
Ag
2CrO4 nu
Ag|
Ag
vng
2S en
PbS en
HgSen + Hg
2-
3. S PHN TCH
S 1*:
N c ly tm L2: Tm Pb2+
Ta T2 (AgCl, Hg2Cl2) + NH4OH c, lc l
Kt ta
Tm Hg22+
Nc ly tm:
Tm Ag+
* S thc hnh tng ng: xem s 1, Phn2. Thc hnh phn tch nh tnh
BI TP (BI 3)
3.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) AgNO3 + NaBr ... +....
2) AgNO3 + NH4OH d - ... + ...
3) Hg(NO3)2 + KId - ... + ....
4) Hg2Cl2 + NH4OH d - ... + ...
5) Pb(NO3)2 + K2CrO4 ... + ...
6) Pb(NO3)2 + Na2S ... + ...
60
3.2. Hy cn bng v la chn mt phn ng pht hin ion Ag+ trong dung dch phn tch:
1) Ag+ + I- Agl
2) AgNO3 + H2SO4 - Ag2SO4 + HNO3
3) AgNO3 + N^OHd [Ag(N3)2]NO3 + H2O
3.3. Hy gii thch v sao c th ha tan PbCl2 t hn hp AgCl, PbCl2, Hg2Cl2 bng cch un nng?
3.4. Khi dng NH4OH c ha tan hn hp AgCl, PbCl2, Hg2Cl2 th cht no s b tan, v sao ?
3.5. V sao ra ta T1 ( s 1) bng nc li phi thm HCl 2N ?
61
Bi 4
H SO
BaSO
>2
trng
H SO
SrSO
Ba2+ +
Sr
CrO 2-
BaCrO
4 tinh th vng
+ 4 = 4 tinh th vng
Kt ta xut hin ph thuc nhiu vo pH ca dung dch v lun tn ti cn bng:
Cr2O72- + H2O ^ 2CrO42- + 2H+
2
CrO 2
SrCrO
cam Vng
Bng 9:
Thuc th
H 2 SO 4 long
Na 2 CO 3
K 2 CrO 4
Ba2+
Sr2+
BaSO 4 trng
SrSO
BaCO
3 trng
Ca2+
4 trng
3 trng
CaCO
SrCO
- Mi tr ng trung tnh
BaCrO
4 vng
SrCrO 4 vng
--
- Mi tr ng acid
BaCrO
4 vng
--
--
(NH 4)2C 2O 4
Na 2 HPO 4
Th mu ngn la
63
BaC
2O4
trng
SrC
2O4
trng
CaC
3 trng
2O4
trng
BaHPO 4 trng
SrHPO 4 trng
CaHPO 4 trng
Mu vng lc
Mu mnh
Mu gch
3. S PHN TCH
S 2*: S l thuyt phn tch cation nhm II: Ca2+, Ba2+ v nhm III: Al3+, Zn2+ (Xem mc 3,
bi 5 tip sau)
BI TP (BI 4)
4.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) BaCl2 + H2SO4 ... +....
2) Ba(NO3)2 + K2CrO4 ... +....
3) CaCl2 + Na2CO3 ... +....
4) Ca(NO3)2 + (NH4)2C2O4 ... +....
4.2. Hy gii thch v sao c th dng Na2CO3 bo ha chuyn kt
ta BaSO4, CaSO4 thnh kt ta BaCO3, CaCO3 ?
4.3. Hy gii thch v sao c th dng (NH4)2C2O4 nhn bit s c mt ca ion Ca2+ trong dung dch?
4.4. Hy gii thch v sao c th dng K2CrO4 trong mi trng kim nhn bit s c mt ca ion Ba2+
trong dung dch?
64
Bi 5
Al(OH)
Mun thu c kt ta Zn(OH)2 th dng acid yu, nhng khng dng NH4+ v to thnh phc tan
[Zn(NH3) ] +.
2.2. Vi NH4 OH
Al3+ + 3NH4OH = Al(OH)3 + 3NH4Zn
2
+ + 4NH4OH = [Zn(NH3)4]2+ + 4H2O
2.3. Vi Na2 CO3 hay K2 CO3
2AlCl3 + 3Na2CO3 + 3H2O = 2Al(OH) + 6 NaCl + 3CO t Ring Zn2+ to thnh cc sn phm khc nhau
tuy theo nng dung dch: 2ZnCl2 + 2Na2CO3 + H2O = Zn2(OH)2CO + 4NaCl + CO t 3ZnCl2 +
3Na2CO3 + H2O = Zn3(OH)2(CO ) + 6NaCl + CO t
2.4. Vi Na2HPO4
AlCl3 + 2Na2HPO4 = AlPO4
+ 3NaCl + NaH2PO4 3ZnCl2 + 4Na2HPO4 = Zn3(PO4)2
+ 6NaCl +
2NaH2PO4 Cc mui phosphat trn u tan c trong kim v acid v c.
2.5. Vi H2 S:
- Trong mi trng trung tnh hoc amoniac th Al3+ to thnh Al(OH) :
2NH4OH + H2S = (NH4)2S + 2H2O 2AlCl3 + 3(NH4)2S = Al2S3 + 6NH4Cl Al2S3 + 6H2O = 2Al(OH)3 +
3H2S
- Trong mi trng trung tnh hoc kim yu th Zn2+ to thnh ZnS :
Zn2+ + 2 = ZnS trng v nh hnh + 2H+
ZnS tan trong cc acid v c, nhng khng tan trong CH3COOH v
NaOH.
66
4
3 2
keo trng
keo trng
H S
Bng 10:
Thuc th
Zn2+
NaOH d
AlO 2 -
ZnO 2 2 -
Na 2 CO 3
Al(OH)
keo trng
NH 4 OH d
Al(OH)
keo trng
[Zn(NH 3>4]
Na 2 HPO 4
AlPO 4 trng
H 2 S trong CH 3 COOH
ZnS
Al(OH)
tan
trng
keo trng
(NH 4)2Hg(SCN)J
Alizarin-S
Kt ta sn
O OH
S03Na
O
o
0
(1/3 cng thc phc)
67
2+
trng
ZnS
- C mt vt Cu 2 +, to kt
ta mu tm
- C mt vt Co 2 +, to kt
ta mu lc
3. S PHN TCH
S 2*:
Ta T 1 (BaSO 4 , CaSO 4 )
Na 2 CO 3 bo ho lc k, un nng, ly tm.
Lp li 3,4 ln chuyn ht ta T1 th
nh ta BaCO 3, CaCO 3
Nc ly tm L 1 :Al 3 +, Zn 2 + + NaOH 2N d
'
Dung dch: AlO 2 - , ZnO 2 2 - , c cn bt + NH 4 Cl
bo ha + N H 4 O H c (vi git)
Dung dch: Ca 2 +, Ba 2 +
+ K 2 CrO 4 5% (ti dung
dch mu vng)
Ta T 2 : BaCrO 4 mu vng (khng tan trong NaOH 2N)
Tm Ba 2 +
Nc ly tm L 2 : Ca 2 + Tm Ca 2 +
* S thc hnh tng ng: xem s 2, Phn 2. Thc hnh phn tch nh tnh.
68
BI TP (BI 5)
5.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) AlCl3 + KOHd ... +....
2) Al(NO3)3 + Na2CO3 ... +....
3) ZnSO4 + NH4OHd ... +....
4) ZnCl2 + Na2S ... +....
5.2. Hy gii thch v sao c th dng hn hp NH4Cl bo ha v NH4OH c tch ring AlO2" v
ZnO22- ?
5.3. nhn bit s c mt ca ion Al3+ trong dung dch, c th dng thuc th no trong s cc cht
sau, v sao?
1) Dung dch NH4OH c
2) Dung dch Na2S
3) Dung dch Alizarin-S
69
Bi 6
2.2. Vi NaOH
Fe+
3
+ + 3OH- = Fe(OH)3 nu
Fe2+ + 2OH- = Fe(OH)2 tring xanh
Fe(OH)2 rt d b oxy ha bi cc tc nhn nh H2O2 hay chnh O2 khng kh chuyn thnh Fe(OH)3:
4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O = 4Fe(OH)3
Fe(OH)2v Fe(OH)3 rt d tan trong cc acid, nhng khng tan trong
NH4OH.
Mg2+ + 2OH- = Mg(OH)2 tring
Mn2+ + 2OH- = Mn(OH)
Ring Mg(OH)2 do tch s tan ln nn d tan trong mi trng acid nh ca mui NH4Cl:
2 trng
+ 2NH4Cl
nu
trng
Cc mui carbonat v mui carbonat base ny u tan c trong cc acid, ring (MgOH)2CO3 cn tan
c trong mui amoni:
(MgOH)2CO3 + 4 NH4Cl = 2MgCl2 + 2NH4OH + (NH4)2CO3
2.4. Vi H2S:
- Trong mi trng acid:
2Bi3+ + 3H2S = Bi2S3en + 6H+
2Fe3+ + H2S = 2Fe2+ + 2H+ + S
- Trong mi trng NH3:
Fe2+ + S2- = FeS
2Fe3+ + 3S2- = Fe2S3 en
Mn2+ + S2- = MnS hng nht
Cc kt ta sulfid ny u tan c trong acid long, ring Bi2S3 ch tan trong HNO3 long nng v HCl
c:
Bi2S3 + 2NO3- + 8H+ = 2Bi3+ + 3S + 2NO + 4H2O
2.5. Vi Na2HPO4:
4Fe2+ + 3HPO4 = FeHPO4 + Fe3(PO4)2 trng + 2H+ Trong mi trng acid acetic th ch to thnh
Fe3(PO4)2.
Fe3+ + 2HPO4 = FePO4 + H2PO43Mn
2
+ + 4HPO42- = Mn3(PO ) + 2H2PO4-Phn ng trn mun xy ra hon ton, cn thm d NH4OH to
kt ta MnNH4PO4 kh tan:
Mn2+ + HPO4 + NH4OH = MnNH4PO4 + H2O
Mg2+ + HPO4 = MgHPO4 trng
Trong mi trng NH4OH + NH4Cl th to thnh kt ta MgNH4PO4:
Mg2+ + HPO4 + NH4OH = MgNH4PO4 trng + H2O
2.6. Vi tc nhn oxy ha mnh Mn2+ -> MnO42Mn2
+ + 5PbO2(r) + 4H+ = 2MnO4- + 5Pb2+ + 2H2O
en
2-
2-
4 2 trng
2-
2-
2-
Khng mu Mu tm
72
2.7. Vi KSCN
Fe3+ + 3KSCN = Fe(SCN)3 mu + 3K+ Fe(SCN)3 + 3KSCN = K;1|Fe(SCN),ij tan mu mu
2.8. Vi K3[Fe(CN)6]
3Fe2+ + 2K3[Fe(CN)6j = Fe3[Fe(CN)6]2 xanh tua bin + 6K+
2.9. Vi K4[Fe(CN)6]
4Fe3+ + 3K4[Fe(CN)6] = Fe4[Fe(CN)6]3 xanh ph + 12K+
Bng 11:
Thuc th
Fe3+
Mn2+
Mg2+
Bi3+
Fe(OH )3 nu
Mn(OH )2trng,
ha nu trong
khng kh
Mg(OH )2 trng
Bi(OH )3 trng
2 trng xanh'
Fe(OH)
NaOH
ha nu trong
khng kh
H2O
Na 2 CO 3
FeCO
3 trng
Fe(OH)CO 3
MnCO 3
Mg(OH)CO 3
trng
BiOCl hoc
BiONO 3 trng
Bi(OH)CO 3 trng
MgHPO 4 hoc
Na 2 HPO 4
Fe
KI
KSCN
3(PO4)2 trng
trong mi
trng NH 4 OH
MgNH 4PO 4
Bil 3 en, nu d
KI thi to BI 4 mu cam
Fe(SCN )3 mu,
hoc d SON to phc tan
mu
[Fe(SCN )6]
FePO
4 vng nht
BiPO
4 trng
3-
K 3[Fe(CN) 6 ]
Fe 3[Fe(CN )6k
xanh tua bin
FeJFe(CN )6k
K 4[Fe(CN) 6 ]
xanh ph
2S3 en
Bi
H 2 S trong
mi trng
acid
PbO 2 trong
mi trng
acid
MnO 4 - mu tm -
73
3. S PHN TCH
S 3*:
Nc ly tm L.,: Mg 2 + Tim Mg 2 +
Ta T : Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 , Mn(OH) 2 , Bi(OH) 3 + HNO 3 10%, un si
Dung dch: Fe 2 + , Fe 3 + , Mn 2 + , Bi 3 + Chia thnh 4 phn
Tim Fe 2 +
Tim Fe 3 +
Tim Bi 3 +
Tim Mn 2 +
S thc hnh tng ng: xem s 3, Phn2. Thc hnh phn tch nh tnh
BI TP (BI 6)
6.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) FeCl3 + NaOH -- ... +....
2) Fe(NO3)3 + K4[Fe(CNU - ... +....
3) Fe(NO3)2 + NaOH - ... +....
74
Bi 7
2+
[HgOH]+
2.2. Vi NH4OH
Cu2+ + 4NH4OH = [Cu(NH3)4] +xanh lam m + 4H2O
Hg2+ + 4NH4OH = [Hg(NH3)4] + 4H2O
2.3. Vi H2S hay Na2S
Cu2+ + H2S = CuS + 2H+
Cu2+ + S2- = CuS
CuS khng tan trong HCl, H2SO4 c nhng tan trong HNO3 theo phn ng:
3CuS + 8HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 3S + 2NO + 4H2O
Hg2+ + H2S = HgS en + 2H+
2
2+
en
en
Hg2+ + S2- =
HgS
en
HgS khng tan trong HCl, H2SO4, HNO3, nhng tan trong cng thu theo phn ng:
3HgS + 6HCl + 2HNO3 = 3HgCl2 + 3S + 2NOt + 4H2O
HgS cng b kh bi SnCl2 trong kim hay b oxy ha bi H2O2 trong mi trng acid:
HgS + SnCl2 + 6NaOH = Hg + Na2SnO3 + Na2S + 2NaCl + 3H2O
HgS + 3H2O2 + 2HCl = SO2 + HgCl2 + 4H2O
2.4. Vi KCN
Cu2+ + 4KCN = [Cu(CN)4] + 4K+ Hg2+ + 4KCN = [Hg(CN)4] + 4K2.5. Vi SnCl2 trong NaOH
HgCl2 + SnCl2 + 6NaOH = 2Hg + Na2SnO3 + 4NaCl + 3H2O
2.6. Vi KI
2Cu+
2
+ + 4I- = 2CuI + I2
en
2-
2-
en
tr4ng
Hg2+ + 2I- =
HgI
2 cam HgI2
+ 2I- =
[HgI ]2-
4 khng mu
2.7. Vi NH4SCN
Cu2+ + 2NH4SCN = Cu(SCN) + 2NH4+ Hg2+ + 2NH4SCN = Hg(SCN)2 tr4ng + 2NH4+
77
2 en
Nu d NH4SCN:
Hg(SCN)2 + 2NH4SCN = (NH4)2[Hg(SCN)4]
Bng 12:
Thuc th
NaOH
NH 4 OH d
H 2 S trong mi tr ng acid Hoc
Na 2 S
Cu2+
Hg2+
HgO
[Hg(NH 3)4p
en
ng
en
CuS
HgS
KCN
[Cu(CN )4] -
KI
Cu|
SnCl 2 /NaOH
Hg
NH 4 SCN
Cu(SCN )2 en
trng + I2
[Hg(CN )4]
2-
en
3. S PHN TCH
S 4*: S l thuyt phn tch cation nhm V: Hg2+, Cu2+ v nhm VI: NH4+, Na+, K+ (xem
mc 3., Bi 8 tip sau)
BI TP (BI 7)
7.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) CuSO4 + NH4OHd ... +....
2) CuSO4 + Na2S ... +....
3) Hg(NO3)2 + KId ... +....
4) Hg(NO3)2 + NH4SCNd ... +....
7.2. Hy gii thch v sao khng th ha tan kt ta HgS bng dung dch HNO3 c hoc HCl c? Nhng
khi trn HNO3 v HCI theo t l 1:3 v th tch th li ha tan c HgS?
7.3. Vit phn ng ha tan HgS bng H2O2 trong mi trng acid.
7.4. C th dng dung dch KI d phn bit hai ion Cu2+ v Hg2+ khng? V sao?
7.5. C th dng dung dch NH4OH d phn bit hai ion Cu2+ v
Hg2+ khng? V sao?
78
Bi 8
3-
TT Streng
NaZn(UO2)3(CH3COO) c tinh th hnh mt nhn khi soi trn knh hin vi.
Cc ion Ag+, Hg22+, Sb3+ cng to kt ta vi thuc th, nhng tinh th hnh kim di; hoc loi b cc
ion ny bng kim mnh trc, ri mi dng thuc th Streng.
2.3.2. Th mu ngon la:
Na+ cho mu vng c trng.
3. S PHN TCH
80
9
S 4*:
Nc ly tm Tm Cu 2 +
Ta: HgS + S Tm Hg 2 +
* S thc hnh tng ng: xem s 4, Phn2. Thc hnh phn tch nh tnh
BI TP (BI 8)
8.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) NaCl + Zn(UO2)3(CH3COO)8 + CH3COOH ... +....
2) KCl + Na3[Co(NO2)6] ... +....
3) NH4Cl + Hg(NO^2 + Kd ... +....
4) KCl + C6H4(NO2)3OH - ... +....
8.2. Hy gii thch v sao cn cho dung dch kali natri tartrat c tr c khi cho thuc th Nessler vo
dung dch gc nhn bit ion NH4+?
8.3. C th cho dung dch K2CO3 bo ha v NaOH c vo dung dch gc trc khi nhn bit ion Na+
bng thuc th Streng? V sao?
8.4. C th cho dung dch Na2CO3 bo ha v KOH c vo dung dch gc trc khi nhn bit ion K+
bng thuc th Garola? V sao?
81
Bi 9
Hg2+ + 2" =
Hg
+ 2" =
Hg
2 cam
[Hg ]2"
4 tan, khng mu
- Vi Cu2+:
2Cu2+ + 4" = 2Cutr4ng + 2nu sm
(Nu c ln SO3 th: 2 + SO3 + H2O = " + SO4 + 2H+)
- Vi NaNO2 trong mi trng acid:
2" + 2NO2 + 4H+ = 2 + 2NO + 2H2O
2 lm xanh h tinh bt.
83
2"
"
2"
2"
2"
Fe3+ + 3SCN" =
Fe(SCN)
3 mu
Ag S O
22 3
H O
Ag S
2 en
H SO
2 4
- Vi Ba2+:
Ba2+ + S2O3 - = BaS23 Kt ta BaS2O3 d tan trong cc acid v c thng thng.
- Vi acid v c long:
2H+ + S2O32- = SO/ + S + H2O
- Vi dung dch iod:
S2O32" lm mt mu dung dch iod do n kh I2 n ". Phn ng ny cn ng dng trong php phn tch
nh lng:
I2 + 2S2O32" = 2I" + S4O62"
2
tr4ng
Tetrathionat
3. S PHN TCH
S 6*: S l thuyt phn tch anion nhm Cl"' Br", ", SCN", S2O32"
Dung dch phn tch + Na 2 CO 3 (lm nc soda)
Nc ly tm (nc soda):
Cha anion nhm I + Cation kim loi kim v
NH 4 +, + HNO 3 2N + AgNO 3
Ta:
Ta:
Nc ly tm:
Phn ln ta:
Phn nh ta:
- Tm SCN-
+ (NH 4 ) 2 CO 3 un k
1
Ta:
Nc ly tm:
Nc ly tm:
[Ag(NH 3 ) 2 ]Cl - Tm Cl-
SCN-
*. S thc hnh tng ng: xem s 6, Phn 2. Thc hnh phn tch nh tnh
85
BI TP (BI 9)
9.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) NaCl + PbO2 + HNO3 ... +....
2) NaBr + Cl2 ... +....
3) Hg(NO3)2 + Nad ... +....
4) Nai + FeCl3 ... +....
5) Nai + NaNO2 + H2SO4 ... +....
6) FeCl3 + NaSCNd ... +....
9.2. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion Cl" trong dung
dch? V sao?
1) NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3
2) BaCl2 + H2SO4 BaSO + HCl
3) CaCl2 + Na2CO3 CaCO + NaCl
9.3. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion Br " trong dung
dch? V sao?
1) KBr + Pb(NO3)2 PbBr2 + KNO3
2) SrBr2 + Na2SO4 NaBr + SrSO4
3) AlBr3 + NaOH NaBr + Al(OH)3
9.4. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion I" trong dung
dch? V sao?
1) Nai + NaNO2 + HNO3 NaNO3 + I2 + H2O
2) ZnI2 + NH4OH [Zn(NH3)4](OH)2 + NH4I + H2O
3) BaI2 + K2CO3 BaCO3 + KI
9.5. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion SCN " trong dung
dch? V sao?
1) KSCN + FeCl3 K3[Fe(SCN)6] + KCl
2) Ca(SCN)2 + (NH4)2SO4 CaSO + NH4SCN
3) Ba(SCN)2 + Na3PO4 Ba3(PO4) + NaSCN
9.6. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion S 2O32" trong dung
dch? V sao?
1) Na2S2o3 + AgNO3 Ag2S2O3 + NaNO3
2) SrS2O3 + K2CO3 K2S2O3 + SrCO3
3) K2S2O3 + BaCl2 BaS2O3 + KCl
9.7. V sao c th dng nc Javel hoc nc clor va pht hin I", sau cho d nc Javel
hoc d nc clor pht hin tip Br" ?
86
4
Bi 10
32-, S 42-,
O
(S2O32-)
Mc TIU
1. Vit c phn ng ca thuc th nhm v mt s phn ng c trng cho cc anion nhm II.
2. Gii thch c cc bc phn tch theo s 7 tm anion nhm li.
1. NG LI PHN TCH NHM II
- Khng c thuc th nhm chung cho tt c cc anion nhm II. nh tnh anion nhm ny, cn s
dng nhiu phng php phn tch v thuc th khc nhau, nh:
+ Phng php phn tch ring bit tm trc tip mt ion t dung
dch gc, v d i vi CO3 , CH3COO".
+ Phng php phn tch na h thng tm vi anion, v d i vi
cm SO3 , SO4 v S2O3 .
+ Dng thuc th nhm, v d hn hp Mg xc nh AsO43", PO43"
+ Dng thuc th c hiu, v d formalin tm SO32"; amoni molypdat tm PO4- loi cc cation
gy ri cho phn ng c trng hay nh hng n phn ng c hiu, cn chuyn dung dch phn tch
thnh nc soda (xem mc 4, Bi 2) trc khi tm anion.
2. CC PHN NG C TRNG CA ANIN NHM II 2.1. Phn ng ca CO 33"
2
- Vi Ba2+:
Ba2+ + CO3 " = BaCO3tr4ng BaCO3 tan trong acid v c thng thng.
87
2"
2"
2"
2"
- Vi Ag+:
2Ag+ + CO3 " = Ag2CO3 tr4ng Ag2CO3 = Ag2Oen +
- Vi acid long:
2H+ + CO32" = H2CO3 CO t + H2O Kh CO2 sinh ra c th nhn bit do lm c nc vi trong.
2.2. Phn ng ca PO4- Vi thuc th amoni molybdat (NH4)2MoO4:
PO43" + 12(NH4)2MoO4 + 12H2O = (NH4)3[PMo12O40] vng + 21NH4OH + 3OH"
- Vi Ag+:
3Ag+ + PO4 " = Ag3PO4vng Ag3PO4 tan trong acid v c v trong NH4OH.
- Vi Ba2+:
3Ba2+ + 2PO4 " = Ba3(PO4)2 tr4ng
- Vi Mg2+ (trong hn hp Mg = MgCl2 + NH4OH + NH4Cl):
Mg2+ + NH4OH + PO4 " = MgNH4PO4 tr4ng + OH"
2.3. Phn ng ca CH3COO- Vi FeCl3:
6CH3COO" + 3Fe3
+ + 2OH" = ^(OH^C^COOy+phc tan, mu . Nu pha long, un si, phc b thy phn:
[Fe3(OH)2(CH3COO)6]+ + 4H2O = 3Fe(OH)2CH3COO + 3CH3COOH + H+
- Vi H+:
CH3COO" + H+ = CH3COOH
Acid acetic c th nhn bit bng mi.
- Vi ru:
CH3COO" + C2H5OH = CH3COOC2H5 Ester sinh ra c mi thm c trng.
2.4. Phn ng ca AsO3- Vi H2S trong mi trng acid:
3H2S + 6H+ + 2AsO33" = As2S3 vng + 6H2O
88
2
nu
3Ag+ +
AsO 3"
Ag AsO
3 vng
3"
3 vng
5 vng
3"
Ba2+ +
SO 2"
3"
BaSO
3 tr4ng
2"
2"
"
22+
:
Ba2+ + SO42" = BaSO BaSO4 khng tan trong cc acid long thng thng.
- Vi Ag+:
2Ag+ + SO4 " = Ag2SO4 tr4ng
Kt ta Ag2SO4 ch to thnh khi nng SO42" kh ln. Khi pha long dung dch th kt ta li b tan ra
do tch s tan ca Ag2SO4 ln.
90
4 tr4ng
3. S PHN TCH
S 7*: S l thuyt phn tch anion nhm II CO32", CH3COO",
PO4 , AsO3 , AsO4 , SO3 , SO4 , (S2O3 )
3"
3"
3"
2"
2"
2"
Tm CO32-
+ HCl 2N ->
CO 2
Nc ly tm
(nc soda): iu chnh pH v kim nh hoc trung tnh bng CH 3 COOH 2N chia lm 2 phn
Ta: carbonat, hydroxyd cc cation khng phi kim
loi kim (b i hoc tm cation)
Ta T2:
2
Tm SO 4 Tm SO 3 *.
91
S thc hnh phn tch: xem s 7, Phn 2. Thc hnh phn tch nh tnh
BI TP (BI 10)
10.1. Hy hon thnh cc phng trnh phn ng sau:
1) Na2CO3 + HNO3 ... +....
2) MgCl2 + (NH4)3PO4 + NH4OH ... +....
3) FeCl3 + CH3COONa + NaOH .... +....
4) Na3AsO3 + I2 + H2O .... +....
5) Na3AsO4 + KI + HCl ... +....
10.2. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion CO 32 2-
2-
10.3. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion CH 3COO" trong
dung dch? V sao?
1) CH3COONa + HCl CH3COOH + NaCl
2) (CH3COO)2Ca + Na2CO3 CaCO3 + CH3COONa
3) CH3COONa + FeCl3 + NaOH [Fe3(OH)2(CH3COO)6] + NaCl
10.4. Cn bng cc phn ng sau v cho bit phn ng no c th dng pht hin ion SO 32- trong dung
dch? V sao?
1) Na2SO3 + HCl NaCl + H2SO3 ....
2) (NH4)2SO3 + NaOH Na2SO3 + NH4OH
3) K2SO3 + CaCl2 CaSO3 + KCl
92
+
Bi 11
Bng 13.
Mu ca mt s cation v anion
Mu dung dch
Nhng ion c th c
Tm
MnO 4 -
Lam
Cu 2 + (trong n c)
Lam tm m
Cu 2 + (trong amoniac)
nu
I2
da cam
Cr 2O 7 2 - ; [ Fe(CN) 6 ] 3 -
mu
Cc phc ca SCN - v Fe 3 +
Hng
Co 2 + (Trong n c)
Lc
Vng
Mun bit mu l ca anion hay ca cation, c th th s b nh sau: cho Na2C03 bo ha vo dung dch,
un si, ly tm. Nu dung dch c mu th l mu ca anion, nu ta c mu th l mu ca cation,
cn nu mu mt i th c th l ca Cl2, Br2, I2. Nh rng, mu ca dung dch c khi l hn hp mu ca
nhiu cht.
1.1.2. Mi
Khi dung dch cha mt s hp cht bay hi, c th to ra mi ca n. V d: mi khai ca NH 3 (dung
dch c NH4+); mi hnh nhn ca HCN (dung dch c CN); mi thi ca H 2S (dung dch c S2"); mi sc
lu hunh chy ca SO2 (dung dch c HSO32"); mi dm ca CH3COOH (dung dch c CH3COO")
1.2. Th pH ca dung dch
Da vo pH ta c th d on s b thnh phn ca dung dch.
- Dung dch c pH acid (lm giy qu hoc cho mu vng vi da cam methyl) th:
+ C th cha acid, v d: HCl, H2SO4, NaHSO3, NH4CL...
+ Khng c mt cc anion b huy mi trng acid, v d: CO32",
,
2 3
3
+ Khng th ng thi c mt cc ion c phn ng oxy ha kh vi nhau mi tr ng acid, v d: I" vi
NO2", ClO3", AsO43" (gii phng I2)/ NO2" vi ClO37 SO32 v S2O32" vi AsO43"/ NO2" vi AsO33y Sn2"
vi Hg2+ hay Fe3+// Cr2O72" v Mn04" vi I", Fe2+, NO2", Sn2+/ v..v..
- Dung dch c pH kim (lm phenolphthalein, hoc lm xanh giy qu tm) th:
C th c kim t do hoc cc mui cho phn ng kim, v d: NaHCO 3; K2CO3; NaCH3COO";..
94
S O 2
SO 2
- Dung dch c pH trung tnh th khng cha acid hay kim t do, khng c mt cc mui d thuy phn.
1.3. Th tnh bay hi ca cht tan
Chng hn c cn 1mL dung dch ri nung cn. Nu cn bay hi ht th c th l cc mui amoni
NH4+, cc acid v vi mui khc d phn huy thnh kh.
1.4. Th mu ngn la
Nhng dy Platin hay dy Nikelcrom sch vo dung dch ri a vo ngn la khng mu ca n kh,
nhiu cation s cho mu c trng
Bng 14:
Mu ngn la ca cc cation
Mu ngn la
Cation c mt
Tm
Vng mnh
Na+
mnh
Sr 2 +, Li+
gch
Ca 2 +
Vng lc
Ba 2 +
Lc
Cu 2 +, Bi 3 +
Xanh l nht
As, Sb, Pb
1.5. Th mt s phn ng
1.51. Thy phn
Pha long dn dung dch, hoc nh vi git dung dch vo 1mL nc ct. Nu c ta tr4ng xut hin v
li tan khi thm acid th c th l mui ca Bi3+, Sn2+, 4+, c bit l cc mui Sb3+, 1.5.2. Th vi
kim
Da vo mu ta to thnh v kh nng ho tan ca n trong kim d hay trong amoniac d on s
c mt ca mt s ion trong dung dch. V d:
- Ta tr4ng tan trong Na0H d, nhng khng tan trong amoniac: cc
ion mt s l Al5+
3+
, Pb2+, Sb3+.
- Ta xanh lam, en khi un nng, khng tan trong NaOH d, tan trong amoniac cho mu xanh lam m:
ion c mt l Cu2+.
- Ta nu , khng tan trong NaOH d v Amoniac: ion c mt l Fe3+. v..v.. (Xem cc phn ng c
trng v bng tm t4t cc phn ng cc
bi 3, 4, 5, 6 v 7).
95
1.5.3. Th vi NH 4 OH v (NH 4 ) 2 S
Ly dung dch cho tc dng vi HCl ta ht vi cc cation dng mui clorid. Ly tm. Ly n c ly tm
v thm vo NH40H d:
- Nu khng c ta th ch4c ch4n khng c mt lng ng k ca Mg2+, Al3+, Sb3+, Bi3+, Fe2+, Fe3+,
Sn2^
- Nu c Cu2+, Ni2+ s cho dung dch mu xanh ca phc tan.
- Tip sau , nh vi git (NH4)2S vo dung dch. Nu vn khng c ta en th coi nh khng c B i ,
Fe2+, Fe3+.
1.5.4. Th vi (NH 4 ) 2 SO 4
Ly 1mL (NH4)2SO4 bo ha thm vo vi git dung dch th, nu khng c ta tr4ng th khng c Ba 2+,
Sr2+; cn nu c ta tr4ng th c th
c Ba2+, Sr2+, Pb2+.
1.5.5. Th bng cc thuc th nhm i vi cation v anion d on nhm ion hay mt vi ion
trong nhm c th c mt trong dung dch th (xem cc thuc th nhm cc bi pha tr c).
Ngoi cc phn ng s b trn, ngi ta cng chn mt vi phn ng th s b khc na vic d on
cc ion c mt nhanh v gn ng hn.
2. PHN TCH ANION
- Trong s lng gii hn cc anion v cc cation quan tm gio trnh ny th hu ht cc anion l
khng gy tr ngi g cho phn tch h thng cc cation, tr PO 43". Nu dung dch phn tch c PO43" s
gy kh khn cho nh tnh cation nhm IV, v khi kim ha dung dch s ko theo kt ta phosphat ca
Ba2+,Ca2+. Trong trng hp ny cn tm PO43" trc, sau loi n i bng FeCl3 bo ha, tip theo mi
phn tch nh tnh cc cation. Cng cn nhng l do tng t khc nn ni chung ngi ta thng tin
hnh phn tch anion trc khi phn tch h thng cc cation. Khi gp cc anion gy tr ngi (t ng t
PO43" va nu), cn loi b chng bng mt mt vi k thut c th m trong ti liu ny khng cp
n.
- Ly 1mL dung dch phn tch, thm Na2CO3 ti phn ng kim mnh, nu c ta th nn lm nc soda
trc khi phn tch anion. Cn nu khng c ta th tin hnh tm anion ngay t dung dch gc.
- Phn tch nh tnh cc anion theo s 6 v7.
3. PHN TCH CATION
Tin hnh theo s 5 v c ch dn chi tit cc s 1, 2, 3 v 4.
96
4. NHN XT KT QU
Sau khi c kt qu phn tch, cn phi nhn xt li n ln cui cng, chng hn cc kha cnh:
- Cc ion tm thy c thc s cng tn ti vi nhau trong dung dch gc hay khng. V d: khng th cng
c Ba2+ v SO42"/ Ag+ v Cl"/ Fe3+ v I"/ Fe3+ v CO32"/ v.v...
- Ion tm thy dng no trong dung dch. V d: dung dch phn tch c pH>>7 th Al,' zn phi dng
AlO2", ZnO22" (ch khng th l Al3+, Zn2+).
- i chiu kt qu vi cc nhn xt v phn ng th s b ban u xem c mu thun g khng. Nu
khng hp l v cn nghi ng th phi phn tch li cn thn hn.
97
PHN II
99
NI QUY
PHNG TH NGHIM HA PHN TCH NH TNH
1. Hc sinh ch lm th nghim sau khi chun b bi, nm c mc tiu v cch tin hnh cc th
nghim.
2. Mi hc sinh c mt ch lm vic ring trong phng th nghim sut cc bi thc hnh ca mn hc.
Hc sinh ch lm vic trong khu vc qui nh cho mnh, trnh i li ln xn.
3. Ch c mang vo phng th nghim ti liu v dng c hc tp. Cc t trang khc ch qui nh
ngoi phng.
4. Ch s dng b ha cht, dng c c gio vin hng dn. B dng c, ha cht dng chung cho
c t khng c mang v ch ca c nhn.
5. Hc sinh phi t mnh lm ly th nghim. Trong qu trnh lm phi theo di, quan st hin t ng v
ghi ly cc d kin thc nghim vo v.
6. Lm xong thc tp, mi hc sinh phi sp xp li dng c, ha cht, ra sch ng nghim, dng c,
lm v sinh bn th nghim. Mi t c trc nht lm sch phng th nghim.
7. Sau mi bi thc hnh, hc sinh phi lm bo co kt qu cho gio vin h ng dn. Bo co th
nghim phi m t y cc thao tc tin hnh th nghim, gii thch cc hin t ng xy ra, vit v cn
bng y cc phng trnh phn ng xy ra trong qu trnh lm th nghim.
8. Kt qu hon thnh mn thc hnh c nh gi theo qui ch chung cc mn thi.
100
Bi 1
Bi 2
2.3. Thm vo nc ly tm L2 vi git thuc th KI 0,1M, nu thy xut hin kt ta PbI2 mu vng m,
chng t c cha Pb2+. un nng, kt ta li tan ra, lm lnh di vi nc chy, hoc ngui dn s
thu c tinh th mu vng lng lnh ri xung (phn ng ma vng).
Hoc c th nhn bit Pb2+ bng cch cho nc ly tm L2 tc dng vi vi git K2CrO4 5% thy xut hin
kt ta mu vng PbCrO4.
2.4. Thm vo kt ta T2 NH4OH c, lc k, nu thy xut hin mu ta xm en (do to thnh Hg +
NH2HgCl), chng t c ion Hg22+. Ly tm, ly nc ly tm, acid ha bng HNO3 6N, nu thy xut hin
kt ta trng tr li (AgCl) chng t c ion Ag+.
S 1.
1
N c ly tm L 2 : Pb 2 + + KI 0,1M
o
PbI 2
vng + K CrO
Kt ta en xm ca Hg + NH 2 HgCl c
N c ly tm: Ag(NH 3 ) 2 ]+ + HNO 3 6N
108
Hg2 +
5%
PbCrO 4
vng c Pb +
2
Bi 3
S 2:
+ HCl 2N tan
+ CH 3 COOONa 6N n mi trng acid nh.
+ TT Alizarin-S phc mu
+ Na 2 S 2% ZnS
Al3+
- c
Zn2+
Ba2+
111
Ca2+
trng
Bi 4
2.3. Ha tan kt ta T1 bng HNO3 10%, un si, dung dch sau chia ra lm 4 phn tm Fe2+
2
+, Fe3+, Bi3+, Mn2+ bng cc phn ng c trng:
* Tm Fe2+: Cho vo thuc th K3[Fe(CN)6], nu c kt ta mu xanh Tua bin (Fe3[Fe(CN)6])2, chng t
dung dch c cha ion Fe2+.
* Tm Fe3+: Cho tc dng vi thuc th KSCN d s to thnh phc tan mu mu ([Fe(SCN)6]3-),
chng t dung dch c cha ion Fe3+.
Hoc c th cho tc dng vi thuc th K4[Fe(CN)6] s to phc kt ta mu xanh ph Fe4[Fe(CN)6]3.
* Tm Bi3+: Cho tc dng vi dung dch KI 0,1M d nu thy to phc mu da cam ([BiI4]-), chng t
dung dch c cha ion Bi3+.
* Tm Mn2+: Ly vi git dch lc vo 1 ng nghim, thm vo vi git acid HNO 3 c v mt t bt PbO2.
un nh hn hp, ly tm, nu thy phn dung dch c mu tm (MnO4-), chng t dung dch c cha ion
Mn2+.
S 3:
Mg2+
Xc nh Fe 2 +:
)]
+ TT K 3 [Fe(CN) 6 ] Fe 3 [ Fe(CN 6 2
xanh Tua bin c Fe2+
Xc nh Fe 3 + :
TT KSCN phc mu mu
)]
113
Bi 5
2.1.1. Cation NH 4 +
Nh vi git dung dch NaOH c vo ng nghim, pha trn ming ng nghim y mu qu tm tm
t. un nh ng nghim trn n cn, nu giy qu chuyn sang mu xanh, chng t trong dung dch c
NH4+.
Hoc dng thuc th Nessler: thm vi git dung dch kali natri tartrat 50% vo ng nghim to
phc bn vi cc cation khc, sau nh vi git thuc th Nessler, nu thy xut hin kt ta nu
([NH2HgI2]I), chng t trong dung dch c NH4+.
2.1.2. Tm Na+
Thm vo vi git K2CO3 bo ha v vi git KOH c n ta hon ton. un nh, ly tm, b kt ta.
Nc ly tm c acid ha bng CH3COOH 2N (nu thy xut hin kt ta th gn b kt ta i), thm
vo vi git thuc th Streng Zn(UO2)3(CH3COO)8, nu thu c cc tinh th mu vng lc nht (soi trn
knh hin vi c hnh mt nhn), chng t trong dung dch c Na+.
2.1.3. Tm K+
Thm vo vi git Na2CO3 bo ha v vi git NaOH c n ta hon ton. un nh, ly tm, b kt ta.
Nc ly tm c acid ha bng CH3COOH 2N (nu thy xut hin kt ta th gn b kt ta i), thm
vo vi git thuc th Garola Na3[Co(NO2)6], nu thy kt ta tinh th mu vng, chng t trong dung
dch c K+.
2.2. Tm cation nhm V (Cu2+, Hg2+):
Cho vo dung dch phn tch tng git Na2S 2% to kt ta (CuS v HgS). ung nng, ly tm, ly kt
ta. ha tan kt ta trong HNO3 6N th ch c CuS tan, cn HgS khng tan. Ly tm, tch ring kt ta
cha HgS v nc ly tm cha Cu2+.
Nc ly tm cho tc dng vi dung dch NH4OH c: Nu thong xut hin kt ta mu xanh lc nht,
sau tan ngay to phc mu xanh tm, chng t trong dung dch c ion Cu2+.
Kt ta HgS c th th bng phn ng sau
Ho tan ta trong HCl 10% + H2O2 10%. Nu kt ta en tan ra, chng t trong dung dch gc ban u
c ion Hg2+.
Thm tip thuc th SnCl2 0,5N v NaOH c, nu li thu c kt ta Hg mu en cng chng t trong
dung dch c ion Hg2+.
Hoc cho kt ta tc dng vi cng thy (ly theo t l: 3 git HCl c + 1 git HNO3 c), nu kt
ta tan ra chng t c Hg2+.
115
S 4:
NH 3 (mi khai)
lm xanh giy qu tm t.
TT Nessler + K-Na tactrat 50%
t a nu
c NH4+
Tm Na + :
+ K 2 CO 3 bo ho + KOH c, n kt ta hon ton. un nng, ly tm, b kt ta.
Nc ly tm:
+ CH 3 COOH 2N n gn trung tnh (nu c ta th ly tm, b i)
+ TT Streng ta vng lc nht, hnh mt nhn (soi knh hin vi)
c Na+
Tmm K + :
+ Na 2 CO 3 bo ho + NaOH c, n kt ta hon ton. un nng, ly tm, b kt ta.
N c ly tm:
+ CH 3 COOH 2N n gn trung tnh (nu c ta th ly tm, b i)
+ TT Garola ta vng c K+
Dung dch phn tch: Hg 2 + , Cu 2 + , NH 4 + , Na + , K + + Na 2 S 2% (tng git). un nng, ly tm ly ta
Ta en: CuS, HgS. Ra kt ta bng H 2 SO 4 2N + HNO 3 6N. un nng, ly tm, tch ring phn ta v phn
nc ly tm.
Nc ly tm: Cu+ NH 4 OH c thong ta, sau tan, c mu xanh tm m
c Cu2 +
2
Ta HgS + S:
ta en tan ra.
Sau : + SnCl 0,5N + NaOH c Hg en.
> Cng thu (1V HNO c + 3V HCl c) ta tan ra.
> HCl 10% +H 2 O 2 10%
2
Hg2+
116
Bi 6
S 5:
+ NaOH 2N d
(+H 2O 2)
Ly tm
Nhm III:
Kt ta (oxyd, hydroxyd
AlO 2 , ZnO 2
, (SnO 3
, CrO 4
nhm (IV+V)
)
N c ly tm + Na 2 CO 3 ti thong c + NH 4 OH c
(+ H 2 O 2 )
Ly tm
Ta HSbO 3 (hoc Sb 2 O 5 .H 2 O)
Ho tan bng HCl c Xc nh Sb:
- Phn ng thu phn
- Thuc th Caile - Viel
(Sb 3 + , 5 + c th xp nhm IV do to ta hydroxyd/acid, khng to phc amoniacat/ hoc xp ring)
Nhm IV: (ta hydroxyd)
Fe(OH) 2 , Fe(OH) 3 , Bi(OH) 3 , MnO 2 , Mg(OH) 2
(Phn tch theo s 3)
Nhm V: (nc ly tm cha amoniacat) Cu(NH 3 ) 4 2 + , Hg(NH 3 ) 4 2 + (Ni(NH 3 ) 4 2 + , Co(NH 3 ) 4 2 + , Cd(NH 3 ) 4 2 + )
(Phn tch theo s 4)
118
Bi 7
Dng c
- n cn
- a thy tinh
- Kp g
- ng nghim ly tm
- ng nghim cc loi
- My ly tm
Ha cht, thuc th
- Dung dch phn tch
cha cc anion: Cl-, Br-, I-, SCN-, S2O3- HNO3 2 N - FeCl3 10%
- H2SO4 2 N - NaNO2 0,1 N
- NaOH c - Zn ht
- Na2CO3 bo ha - H tinh bt
- AgNO3 0,1N - Nc Javel
- (NH4)2CO3 bo ha - Cloroform
119
2.2. Phn nh ta: Ha tan ta bng H2SO4 2N (lc k, nu vn cn ta th b i) thm vo dung dch
tng git FeCl3 10%, nu thu c dung dch c mu mu ([Fe(SCN)6]23), chng t dung dch c cha ion SCN-.
2.3. Phn ln ta: Thm khong 1 mL (NH4)2CO3 bo ho, lc k, un nh, ly tm, tch ring phn kt ta
T1 (AgBr, AgI, AgSCN) v nc ly
tm L1 (Cl-).
2.3.1. Nc ly tm L1: Acid ha tr li bng vi git HNO3 2N, nu thy xut hin kt ta trng AgCl,
chng t dung dch c ion Cl-.
2.3.2. Ha tan kt ta T1 bng hn hp H2SO4 2N + Zn ht gii phng Br-, I-, SCN- khi ta AgBr, AgI,
AgSCN. Ly tm, ly nc ly tm. Chia nc ly tm thnh 3 phn tm ln lt anion:
* Tm I-: Nc ly tm tc dng vi NaNO2 0,1M + 2git h tinh bt, lc u. Nu dung dch thu c c
mu xanh tm, chng t c anion I-.
Hoc tm I- bng cch cho nc ly tm tc dng vi nc Javel va (khng qu nhiu) + cloroform.
Lc k. Nu lp cloroform pha di c mu tm, chng t c ion I -.
* Tm Br-: Nc ly tm cho tc dng vi nc Javel d + cloroform. Lc k. Nu lp cloroform c mu
vng rm, chng t c ion Br-.
* Tm SCN-: Nc ly tm cho tc dng vi FeCl3 10%, nu dung dch thu c c mu mu hay hng,
chng t c ion SCN-.
120
S 6.
r
Nc ly tm (nc soda): Cha anion nhm I + Cation kim loi kim v NH 4 + + HNO 3 2N + AgNO 3
Ta: carbonat cc cation khng phi kim loi kim (b i hoc tm cc cation)
Ta: Anion nhm I (nu ta t nu en l c S2O32-, v Ag 2 S 2 O 3 Ag 2 S) Chia 2 phn
Phn ln ta: + (NH 4 ) 2 CO 3 bo ho. un nh, ly tm, tch ring phn ta v nc ly tm
Phn nh ta: (th thm d): +H 2 SO 4 2N + FeCL 3 10% phc [Fe(SCN) 6 ] 3 mu mu hay hng c
SCNTa T 1 : AgBr, AgI, AgSCN + H 2 SO 4 2N + Zn ht. Lc u, vi pht, ly tm, ly nc ly tm thu c
chia lm 3 phn:
N c ly tm L 1 : Cl
] mu mu c SCN121
Bi 8
MC TIU
2.1.2. un nh dung dch CO2 bay ht. Cho thm vi git HNO3 c v thuc th amoni molypdat,
ngm ng nghim trong nc , nu thy xut hin kt ta mu vng cu (NH4)3[PMo12O40], chng t
trong dung dch c
ion PO4 .
2.2. Tm CH3COO- ngay t dung dch phn tch
Thm vo dung dch phn tch vi git H2SO4 2N, sau cho tc dng vi dung dch FeCl3 10%. Nu
dung dch thu c c mu v sau khi un nng thy kt ta mu nu (Fe(OH)2(CH3COO)) tch ra,
chng t trong dung dch c anion CH3COO-.
Hoc cho vo dung dch phn tch vi git ru amylic hoc ethylic, xc tc bng acid H 2SO4 c.
un nng nh hn hp, nu c mi thm du chui ca ester c to thnh, chng t trong dung dch c
anion
CH3COO-.
2.3. Tm AsO33-, AsO43-, SO32-, SO42-, (S2O32-)2.3.1. Ly 2-3 mL dung dch phn tch lm nc soda (cch
lm nh bi 7, pha trc). Nu c ta th ly tm, b ta. Ly nc ly tm (nc soda).
(Nu lm nc soda m khng c ta xut hin-chng t khng c cation gy ri, th s dng ngay dung
dch gc phn tch m khng cn lm nc soda na).
Nc ly tm (nc soda) hoc dung dch gc khng cn lm nc soda, iu chnh v pH kim nh hoc
trung tnh bng CH3COOH 2N. Chia dung dch phn tch thnh 2 phn: phn 1 v phn 2.
2.3.2. Phn 1: tm AsO33, AsO4Ly phn 1 + Hn hp Mg n ht kt ta. Ly tm.
Nc ly tm L1: thm tng git I2 5%, nu mt mu vng nu ca I2, chng t c AsO3 Ta T1: thm
HCl 2N n va tan ht, thm tng git Na 2S 1M, nu xut hin ta mu vng ca As2S5 l c AsO42.3.3.
Phn 2: tm SO333-
332-
, SO42-, (S2O32-)
Thm vo phn 2 tng git Sr(NO3)2 bo ha dn ht kt ta. Ly tm.
Nc ly tm L2: un nng v thm tng git Ba(NO3)2 bo ha n ht kt ta. Ly tm. Ly kt ta
(BaS2O3, nu c) thm KMnO4 1% v H2SO4 10%. Nu KMnO4 mt mu v c Lu hunh kt ta l c
S2O3Ta T2: Thm khong 0,5-1mL HCl 2N, lc nh.
123
Tm SO322
":
+ Hoc bng cch thm 1-2 git phenolphtalein, trung ha vi NaOH 0,1M n xut hin mu , li
thm HCl 0,1N n va mt mu . Thm vo tng git formalin 5%, mu xut hin tr li l c
SO3+ Hoc bng cch un nng v dn hi sc vo dung dch KMnO 4 0,5% v H2sO4 2N. Nu KMnO
mt mu (do SO2), chng 't c SO3 Tm SO4222
:
Nu sau khi thm HCl 2N vo ta T2 m vn cn ta khng tan, chng t c SO42- ( dng SrSO4). C th
tch ring ta SrSO4 ri thm vo HCl 1N v tng git BaCl2 0,5M. Nu phn trn ca dung dch xut
hin ta c m (ca BaSO4), cng chng t chc chn c SO4124
S 7.
2-
CO 3
2
, CH 3 OO , PO 4 3 , AsO 3 3 , AsO 4 3 - , SO 3 2 , SO 4 2 , (S 2 O 3 2 )Dung dch phn tch: Anion nhm II
Tm CO 3 2
: Dung dch phn tch: + HCl 2N CO 2 (lm c nc vi trong) c CO 3 Tm PO4 2
3
: Dung dch va tm CO 3 2 + HNO 3
c + TT amoni molypdat ( lnh trong nc ) ta vng c PO 4
vng c AsO
mt mu KMnO
(do SO 2
t)
c SO 3 Tm SO 4 2
- vn c SrSO 4
L 2 : AsO 4 2
c SO 4 Nc ly tm
t) v c S
KMnO 4 (do SO 2
c S 2 O 3 125
mt mu
Bi 9
PHN III
128
Bi 1
z^-
+ Sai s tng i
.100 (%)
x
4.2. Cc loi sai s'
4.2.1. Sai s th
Thng l nhng sai ln, hu ht do s cu th, s nhm ln hoc s c gian ln, s trc trc bt ng
(do hng thit b, mt in, mt nc..)... Sai s th c th ch lm hng mt d liu nhng cng c khi
lm sai c mt tp hp d liu. Trong phn tch cn phi trnh v loi b sai ny bng cch thn trng,
tng s th nghim, x l thng k loi b cc d liu ngoi lai...
4.2.2. Sai s h thng
- L sai s do nhng ngun gc m trn nguyn tc c th xc nh c, n lm cho cc kt qu phn
tch c xu hng nht nh: cao,
132
thp hoc bin i theo qui lut no . Th d: khi cn Na2CO3 trong mt chn cn khng y np th kt
qu cn s tng dn theo thi gian v Na2CO3 l cht ht m mnh, sai s ny tng theo thi gian cn v
b mt mt tip xc ca ha cht vi kh quyn.
- Sai s h thng lm gim tnh ng ca kt qu phn tch. Nguyn nhn dn n sai s h thng c th
l:
- Do s dng dng c, thit b c sai s, ha cht v thuc th c ln tp cht l... (th d dng cn khng
ng, cc dng c o th tch khng chnh xc...). C th khc phc sai s ny bng cch hiu chnh li,
thay ha cht thuc th t tiu chun...
- Sai s do c nhn ngi lm: C th do ch quan ngi phn tch gy ra v thiu kinh nghim, lm vic
thiu suy ngh, khng cn thn dn n cc thao tc khng chun (c th khc phc bng cch lm vic
cn thn, nghim tc, rn luyn k nng, chu kh hc tp...); c th do tm l tc l khuynh h ng ca
ngi phn tch khi lp li th nghim mun chn gi tr ph hp vi gi tr o trc, hoc gn vi gi
tr ca ngi khc.
- Sai s do phng php: Nguyn nhn ny kh pht hin v l nguyn nhn quan trng dn n sai s h
thng. Sai s phng php c lin quan vi tnh cht ha hc hoc ha l ca h o. Th d: phn ng
phn tch xy ra khng hon ton hoc c phn ng ph xy ra lm sai lch tnh hp thc ca phn ng
chnh... Sai s phng php c lin quan vi thao tc ca ngi lm. Trong nhiu trng hp nu thao
tc tt c th lm gim sai s phng php v ngc li. (Th d trong phn tch khi lng, nu ra kt
ta vi th tch nc ra thch hp s lm gim s mt ta do tan).
4.2.3. Sai s ngu nhin
- L nhng sai s lm cho d liu phn tch dao ng ngu nhin quanh gi tr trung bnh. Ngun gc ca
n l do cc bin i nh khng kim sot c (khng pht hin v khng o c), nhng nhng bin
i nh ny c th kt hp vi nhau theo nhiu cch to ra sai s ln thy c, lm nh hng n
lp li ca kt qu o v lm gim chnh xc ca php phn tch.
- Sai s ngu nhin lun lun xut hin d php phn tch c thc hin ht sc cn thn v iu kin
thc nghim c gi c nh nghim ngt. C th lm gim sai s ngu nhin bng cch tin hnh phn
tch cn thn, tng s th nghim v x l cc s liu bng ph ng php thng k (theo cc lut thng k
ca cc bin thin ngu nhin).
133
BI TP (BI 1)
1.1. Hy trnh by v tr v i tng ca phn tch nh lng.
1.2. Nu cc phng php ha hc dng trong phn tch nh lng.
1.3. Trnh by nguyn tc chung ca cc phng php ha hc dng trong phn tch nh lng.
1.4. Gii thch s khc nhau gia:
- Tnh ng v tnh chnh xc.
- Sai s tuyt i v sai s tng i.
- Sai s h thng v sai s ngu nhin.
1.5. Hy nu mt s bin php khc phc cc sai s thng gp trong phn tch.
1.6. Cch ghi d liu thc nghim theo qui tc ch s c ngha.
134
Bi 2
+ C mt ca cht in ly mnh trong dung dch + un nng dung dch v khuy mnh.
+ Kt ta t dung dch c ta s t xp v lng nhanh hn, nh ng s hp ph cht bn cng nhiu hn.
khc phc, trc khi lc cho thm nc nng vo v khuy mnh gii hp ph cc cht bn.
+ Lc ngay, khng lm mui trnh hp ph.
2.3. Lc ta
C th lc kt ta qua giy lc hay phu lc xp.
2.3.1. Giy loa
Thng dng l giy lc khng tro, ngha l sau khi nung, khi lng tro cn li khng ng k, cn
phn tch khng pht hin c (< 0,0005g hay 0,5mg). nh du mn ca giy lc bng mu in trn
hp ng hoc mu bng giy hay theo k hiu ty nh sn xut, v d:
- Giy bng xanh: Rt mn, chy chm, dng lc ta tinh th nh.
- Giy bng trng, bng vng: mn va phi, tc chy trung bnh.
- Giy bng : L to, chy nhanh, dng lc ta v nh hnh.
Cn lu khi nung kt ta, giy lc chy thnh than, than to thnh c th kh mt s cht.
2.3.2. Phu xp
c nh s 1, 2, 3... s cng tng, phu cng mn. Khi dng l u bo qun lp xp (trnh co st lm
hng lp xp).
2.4. Ra ta
2.4.1. Chon dch ra cho thch hp
Dch ra phi lm gim tan ca ta, chng hin tng pepti ha, d loi b khi sy hoc khi nung.
Dch ra c th l chnh bn thn thuc th, l dung dch long ca mt cht in ly, l dung dch acid
hoc base v cng c th ch l nc ct.
2.4.2. Cch ra
Vi cng mt th tch dch ra ti a cho php, ra nhiu ln tt hn l ra t ln. Ng i ta chng
minh c cng thc:
V A =A
n
An =Ao l V+Vo
138
Trong :
Ao: Lng cht bn ban u
An Lng cht bn cn li sau n ln ra
V: Th tch dch ra dng cho mi ln
Vo: Th tch dch ra cn dnh li sau mi ln (Vo cng nh th An cng b, do khi ra phi cho dch
ra chy kit mi chng sch)
n: S ln ra
2.5. Sy v nung
y l qu trnh chuyn dng ta thnh dng cn. Dng cn phi tinh khit, bn vng v c thnh phn
xc nh khi tip xc vi khng kh, do vy cn phi sy hoc nung loi ht n c gy m ra khi kt
ta.
Giy lc v ta ra sch phi chy tht ht nc ri mi cn thn ly ra khi phu, gp li v t
vo trong chn nung nung n khi lng khng i. Nu chn c np phi y h mt cht kh c
li thot. Mi u cn nhit thp sy cho kh (khng c ta v nc bn lung tung ra
thnh chn). Khi ta kh, khng cn git nc no bm thnh chn th tng nhit giy lc
chy thnh than (khng giy lc chy bng thnh ngn la). Sau , tng nhit n nhit thch
hp trong thi gian t 15-30 pht (hoc hn na nu c yu cu c th). Sy hoc nung n khi l ng
khng i l c (ngha l gi tr hai ln cn k tip nhau sai khc < 0,0005g).
2.6. Cn
Trc khi cn, cn a vt cn vo bnh ht m khong 20 pht a v nhit phng. y l giai
on cui cng nhng rt quan trng xc nh khi lng ca kt ta ( dng cn), khi cn cn ht sc
thn trng v tun th ng hng dn s dng.
3. CCH TNH KT QU TRONG PHN TCH KHI LNG 3.1. Trong phng php kt ta
3.1.1. Tha s chuyn F
L t s gia khi lng mol ca cht cn xc nh (nhn vi h s tng ng) v khi lng mol ca
dng cn. V ngha n cho bit c 1g dng cn c F gam cht xc nh.
- Th d 1: nh lng Na2SO4 cho phn ng kt ta vi BaCl2, dng cn l BaSO4
139
Na2S04 MBaS04
1.MN MN
F Na2S04 Na2S04
S0
S0
BaS04 BaS04
Th d 2: nh lng Fe trong dung dch Fe3+ bng cch cho kt ta vi NaOH, dng cn l FeBB2O3.
Fe3+ + 3NaOH = Fe(OH)3 +3Na+
2 Fe(OH )3 f > Fe2 O3 + 3H 2O
Theo phng trnh phn ng c:
2.MF
F
Fe
M
Fe203
Nu mt cht c nhiu dng cn, dng cn no c F cng nh, cng tt v khi gim ti mc thp nht
nh hng ca cc sai sthc nghim n kt qa cui.
Th d: Khi nh lng crom di dng cn l Cr2O3 th khi mt 1mg
kt ta s tng ng mt 2 Cr X1 =104 = 0 7 mg Cr; nhng nu dng cn l
x
Cr203
152 '
Cr , 52
a chi tng ng mt
B
253,3 '
%A(kL/kT) = ^ .100
Cc nng khc c tnh hoc suy lun tng t.
140
, '
-___.-*
Hnh 2.1.
Cn phn tch in t
1400oC _
cha. un cch thu 1 gi (thinh thong khuy u). lng. Gn n c trong trn ta qua mt phu
lc c giy lc khng tro (giy bng xanh). Ra gn ta vi ln bng n c ct, sau chuyn hon ton
ta sang phu. Ra tip 2 ln trn phu bng dung dch NH 4NO31%.
giy lc c ta chy ht nc, em c phu v giy sy 100 oC n khi giy cn hi m (khong 15
- 20 pht). Nhc giy lc c ta ra khi phu, gp li theo hnh chp v t vo chn nung nung n
khi lng khng i. t chn nghing bp in v t cho giy lc chy thnh than (khng cho chy
thnh ngn la). em chn nung c ta nung 600 700 oC trong khong 30 pht. Ly chn nung ra
ngui trong bnh ht m, sau cn trn cn phn tch. Nung lp li cho n khi khi l ng khng i.
Lp cng thc v tnh kt qu.
BI TP (BI 2)
2.1. Hy nu ni dung v phn loi ca phng php phn tch khi lng.
2.2. Th no l dng ta ? Dng cn ? Th d.
2.3. Trnh by cc ng tc c bn trong phn tch khi lng.
2.4. Th no l tha s chuyn F. Cch tnh kt qu trong phng php kt ta.
2.5. Ti sao khi kt ta phi un nng dung dch ? Cho tha thuc th ? Khuy u ?
2.6. Anh (ch) hy phn tch chi ra u nhc im ca phng php phn tch khi lng.
2.7. Mt cht cn xc nh theo phng php khi lng c th c nhiu dng cn khc nhau, nn chn
dng no. V sao?
2.8. Ha tan 1,1245 g mu c cha st, sau em kt ta hon ton bng dung dch NaOH d . Lc,ra
kt ta sau em sy kh ri nung nhit 800 oC n khi lng khng i, thu c 0,3412 gam.
Hy gii thch (vit phng trnh phn ng) v tnh %Fe c trong mu em phn tch.
2.9. Ha tan 1,053 g mu phn tch chi gm CaCl2 v Ca(NO3)2, sau cho kt ta hon ton bng acid
oxalic d. Lc, ra kt ta sau sy ri nung kh thu c 0,3872 g CaO. Hy gii thch (vit phng
trnh phn ng) v tnh % mi cht trong hn hp trn.
144
Bi 3
145
Trong thc t, chng ta thng dng chun khi cht ch th thay i tn hiu (i mu, gy ta,... ) v
c gi l im kt thc chun (hay im dng chun - im cui). im kt thc th ng khng
trng vi im tng ng v gy ra sai s chun . Sai s chun thng do hai yu t: do s dng
cht ch th khng thch hp (sai s ch th) v do k thut chun (s dng pipet, buret khng tt,...). V
vy khi chun phi lu gim sai s ti mc thp nht.
2. YU CU I VI MT PHN NG DNG TRONG PHN TCH
TH TCH
Cc phn ng chun dng trong phn tch th tch phi tho mn cc yu cu sau:
- Phn ng phi xy ra hon ton (thng thng cht cn xc nh cn li c nng < 10-6 M) theo ng
h s hp thc ca phng trnh phn ng.
- Phn ng phi c tnh chn lc cao: ch xy ra gia thuc th v cht cn xc nh, khng c phn ng
ph.
- Phn ng xy ra phi nhanh, nu chm vic xc nh im t ng ng s km chnh xc.
- Phi chn c cht ch th xc nh c chnh xc im tng ng.
3. PHN LOI CC PHNG PHP TH TCH
Thng thng da trn c s phn ng chun phn loi cc phng php phn tch th tch. Trong
phm vi chng trnh ny chng ti trnh by bn phng php sau:
3.1. Phng php acid-base (phng php trung ha)
Phn ng nh lng l phn ng trao i proton hay phn ng acid base. Th d: nh l ng dung dch
CH3COOH bng dung dch NaOH
CH3COOH + NaOH = CH3COONa + H2O
3.2. Phng php oxy ho kh
Phn ng nh lng l phn ng trao i in t gia mt cht oxy ho v mt cht kh.
Th d: nh lng FeSO4 bng KMnO4:
10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 = 5Fe2(SO4)3+ 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O
(kh) (oxh)
146
149
Trc tin phi ra pipet loi ht cc cht bn, m... trng 2 ln bng dung dch nh l ng, sau
cm phn trn ca pipet bng ngn tay ci v ngn tay gia, cm su u d i ca pipet vo trong dung
dch ( nng qu dung dch c th xc ln ming) ht t t cho n khi mt khum ca dung dch dng
ln trn vch gn 2 cm , bt nhanh ming trn ca pipet bng ngn tay tr kh v h m mt t dung
dch chy xung rt chm cho n khi phn di ca mt khum n ngang vch (vch th 1 nu l pipet
c 2 vch).
a ngay pipet vo trong bnh nn chun b trc, ta u pipet vo thnh bnh, cm thng ng pipet
ri cho cht lng chy ra t t cho n vch th 2 i vi loi pipet 2 vch hay n ht i vi loi
pipet 1 vch; nhc pipet ra, khng c thi git cui cng cn ng li u pipet v nh th s mc sai
s tha. trnh lm hng thuc th khng nn nhng thng pipet vo chai m rt thuc th ra cc c
m ri mi ht bng pipet.
Tuyt i khng dng pipet ht nhng dung dch acid c, kim c, cht c, cht bay hi, trong
trng hp ny phi dng buret ly mt th tch chnh xc hoc dng qu bp cao su ni vi pipet
ht dung dch ln.
5.3. S dng bnh nh mc
Bnh nh mc dng pha ch cc dung dch. l nhng bnh cu c di v hp, c vch ngn c
nhiu loi dung tch khc nhau: 2000; 1000; 500; 250; 200; 100; 50; 25 v 20 mL (hnh 4.6). C loi c 9
c 2 vch c th pha long nhanh chng mt th tch nht nh trong cng tc hng ngy: v d 50 v
55 mL; 100 v 110 mL. Bnh nh mc phi c ra sch bng nc ct trc khi dng, khng c
ra v trng bng dung dch nh lng hay thuc th nh trong trng hp buret v pipet.
Khi gp mt cht d tan, ta cho cht ny vo bnh qua mt ci phu, thm mt t n c vo (khng qu
na bnh) v lc cn thn. Khi ho tan ht, ta cho n c ti di vch ngn mt t, ri dng pipet thm
nc t t cho n khi y mt khum chm ti vch ngn th thi. Nu l cht kh tan th phi ha tan
trc mt cc c m ri mi rt sang bnh nh mc (nh trng sch cc v c sang bnh). Cn ch
nhng im sau y:
Hnh 4.5.
150
Pipet
- Khng rt thng dung dch nng, lnh vo bnh nh mc, i vi nhng cht khi pha ta nhit (nh
H2SO4) hay thu nhit phi pha trc mt cc c m v i cho nhit bng nhit trong phng th
nghim ri hy rt vo bnh nh mc.
- Khi pha ch xong phi rt dung dch vo chai l m khng dng bnh nh mc ng dung dch th,
nht l dung dch kim.
nc y bnh n vch, sau dng khn lau kh bn ngoi v dng giy lc xoay quanh thnh
trong c bnh pha trn vch cho kh, t ln a cn xc nh khi l ng ca bnh y nc (m2 gam).
Do khi lng nc bng: m2 - m1 (g)
Gi s: m2 - m1 (g) = 249,55 g
Ly nhit nc khi y bnh l 24 oC. Tra bng ta thy s 996,39. S ch trng lng ca nc
trong bnh thy tinh cn trong khng kh 24 oC m dung tch ca n 20 oC ng bng 1 lt.
i vi th tch 250 mL, c trng lng tng ng:
996,39 : 4 = 249,10 g.
Thc t khi lng tm thy 249,55 g ln hn tr s trn 0,45 g. Nh vy th tch ca bnh ni trn ln
hn 250 mL l 0,45 mL tc l bng
250,45 mL.
Bng 4.1.
kh
Hiu chnh v s
Tng s
thay i dung
1000 cc s hiu
tch ca bnh
(A+B+C)
chnh
theo nhit
A+B+C
15
0,87
1,07
0,13
2,07
997,93
16
1,03
1,07
0,10
2,20
997,80
17
1,20
1,07
0,08
2,35
997,65
18
1,38
1,06
0,05
2,49
997,51
19
1,57
1,06
0,03
2,66
997,34
20
1,77
1,05
0,00
2,82
997,18
21
1,98
1,05
- 0,03
3,00
997,00
22
2,20
1,05
- 0,05
3,20
996,80
23
2,43
1,04
- 0,08
3,39
996,61
24
2,67
1,04
- 0,10
3,61
996,39
25
2,92
1,03
- 0,13
3,82
996,18
26
3,18
1,03
- 0,15
4,06
995,94
27
3,43
1,03
- 0,18
4,30
995,70
28
3,73
1,02
- 0,20
4,55
995,45
29
4,02
1,02
- 0,23
4,81
995,19
30
4,32
1,01
- 0,25
5,08
994,92
152
Th tch (V
Cn ln Cn ln Cn ln 3
mL )
1
2
0- 5,00
4,96
4,96
4,96
0- 10,00
9,93
9,93
9,93
300
Th tch
thc
Sai s
(mL)
4,98
- 0,02
9,96
- 0,04
15,02
+ 0,02
_ +_ = 0,03 100
0- 15,00
14,97
14,97
14,97
0- 20,00
20,00
20,00
20,00
+ 300 = 0,06 50
20,06
+ 0,06
0-25,00
21,98
21,97
24,075
+ 300 = 0,075
40
25,05
+ 0,05
Th tch
thc
Sai s
(mL)
30,04
+ 0,04
35,03
+ 0,03
40,02
+ 0,02
3,00.15 n n A F + '
1000
= 0,045
153
Khi lng nc (g)
Th tch (V
Cn ln Cn ln Cn ln 3 Hiu chnh theo bng
mL )
1
2
0- 30,00
29,95
29,95
29,95
+ 3,0030 = 0,09
1000
0- 35,00
34,92
34,93
34,925
+ 3,0035 = 0,105
1000
0- 40,00
39,90
39,90
39,90
+ 300 = 0,12 25
0- 45,00
11,84
11,85
44,845
+ 3,0045 = 0,135
44,98
- 0,02
49,97
- 0,03
1000
0- 50,00
49,82
49,82
49,82
+ 3,00 = 0,15 20
c%
EA.VB
Cng t , ta tnh c cc nng CM, P g/L, c % (kl/tt)
Trong trng hp ta cn m gam mt mu th cn xc nh hp cht tinh khit v nh lng ht VA mL
dung dch chun c nng NA, ta tnh hm lng hp cht tinh khit B theo c% (kl/ kl):
NAVAEB 100
C% (kl/kl) =
1000 m
Trong : EB = ng lng gam cht tinh khit B
Nhng cch tnh trn y p dng khi chun trc tip hay chun th, cn khi chun ngc ta
tnh nh sau:
Gi s ly VB mL cht cn nh lng B thm VA mL dung dch chun A c nng NA, (dung dch
chun A cho tha), chun cht A cn li ht Vc mL dung dch chun c c nng Nc. Nh vy, cht A
phn ng vi hai cht B v c s mili ng lng cht A phi bng tng s mili ng lng hai cht B
v c:
NAVA = NBVB + NcVc Hay NBVB = NAVA -NcVc
N A V A - NCVC
NB =
' A * A ^_C_C VB
Khi tnh c% (kl/ kl), cng l lun tng t, ta c c% (kl/ kl) =
(NAVA -NCVC)EB 100
1000 m
7.3. Tnh kt qu theo chun ca thuc th
Ta bit, chun T ca mt dung dch biu th lng cht tnh
155
H2C2O4.2H2O = = Nox =
1,2600
63,03
.1000 = 0,0400N
ox
63,03 X 500
12:58-= 0,0795N
7.4.2. Th du 2: Thm 25,00 mL dd AgNO3 0,1248N vo 20,00 mL dung dch NaCl. Chun AgNO3
d ht 11,54 mL dung dch KCNS 0,0875N. Tnh nng Pg/L ca dung dch NaCl.
Phng trnh phn ng chun :
AgNO3 + NaCl = AgCl + NaNO3
AgNO3 + KCNS = AgCNS + KNO3
156
p dng:
VA N
V
Ag + .N Ag + =
- .N C - +
^S - .N
V N Do nng NNaCl = Ag
V
CNS - CNS
'
NaCl
EK2Cr2O7
X 25 = 0,0367g
f=
49,03
200
2 2
m X1000
7
N
Na2S2O3 = E V
K2Cr2O^ V N a 2S 2O 3
IL
0,0367 X 1000
49,03 X 10,68
0,0700N
BI TP (BI 3)
3.1. Trnh by ni dung ca phng php phn tch th tch. Cch xc nh im tng ng.
3.2. Hy nu yu cu i vi mt phn ng dng trong phn tch th tch.
3.3. Trnh by cc k thut chun trong phng php phn tch th tch.
3.4. Cng dng v cch s dng: buret, pipet, bnh nh mc.
3.5. Trnh by cch hiu chnh dung tch: bnh nh mc, buret, pipet.
157
3.6. Nguyn tc chung v cch tnh kt qu theo nng ng lng ca thuc th.
3.7. Trnh by cch tnh kt qu theo chun ca th tch.
3.8. Cn chnh xc 18,8392g Na2B4O7.10H2O (M = 190,71) ho tan thnh 1 lt dung dch. Sau dng
dung dch ny nh lng dung dch HCl thy: 24,90 ml dung dch Natri borat tng ng 25,20 mL
HCl. Hy tnh h s hiu chnh K ca dung dch Natri borat v nng ng lng ca dung dch HCl.
3.9. Chun 25,00 mL dung dch FeSO4 trong mi trng acid ht
18,75 mL KMnO4 0,0606N. Tnh nng g/L ca dung dch FeSO4 trn.
3.10. Ha tan 2,495g K2Cr2O7 tinh khit thnh 1 lt dung dch. Ly 50,00 mL dung dch ny em chun
(bng cch thm KI d trong mi trng acid) ht 21,18 mL Na2S2O3. Gii thch v vit cc phng
trnh phn ng. Tnh N ca Na2S2O3.
3.11. Ly 20,00 mL dung dch NaCl cn nh lng, thm vo 25,00 ml dung dch AgNO3 0,0503 N.
Lc, ra kt ta, em nh lng ton b nc lc v nc ra ht 12,08 mL dung dch KCNS 0,0214 N
vi ch th Fe3+. Gii thch v vit cc phng trnh phn ng. Tnh % kl/tt ca dung dch NaCl em nh
lng.
3.12. Ha tan 2,650g Na2CO3 gc cho 500,0 mL dung dch. Ly 20,00 mL dung dch Na2CO3 va pha
em chun bng dung dch HCl ht 25,50 mL (vi ch th da cam methyl). Tnh nng N ca dung
dch HCl trn.
158
Bi 4
lt
Vic p dng h s hiu chnh K gip: Tnh nhanh nng dung dch gc Nth = Nlt.K
S dng ch dn trong dc in: Thng trong dc in sau mi php nh lng ch r 1 mL dung
dch chun A 0,1N tng ng vi b (g)
cht cn xc nh B. Thc cht l b =- X EB . Do vy nu php nh
1000 lng ht VA( mL) ta tnh ngay s gam cht B c trong mu l VA.b (g) (nu cht A c nng khc
0,1N, khi s gam cht B c trong mu s l VA.b.K gam)
2.2. Pha ch t cht khng phi l cht gc (Pha gin tip)
Ta cng tnh ton nh pha t cht gc, nhng khi cn, pha khng cn dng cn phn tch v bnh nh
mc (ch cn dng cn k thut vi sai s 0,01g v bnh c th tch gn ng). Dung dch sau khi pha
c nng gn ng so vi yu cu, ta phi xc nh li nng dung dch ny bng mt dung dch
chun khc bit nng . T bit c nng chnh xc ca dung dch pha.
Th d:
Pha 1 lt dung dch NaOH 0,1N
NaOH l mt ha cht khng tha mn cht gc v d ht m, d b carbonat haz... do phi pha gin
tip.
Tnh ton: ENaOH = M = 40
T cng thc N = X 1000 => pha 100 mL dung dch NaOH 0,1N, E.V
lng cn NaOH cn l:
N.E.V 0,1X 40 X1000
a = -= 4 (g)
1000 1000
- Cch pha: Cn trn cn k thut 4,00g NaOH, cho vo cc v thm t nc ct lc ra nhanh ( loi
cacbonat bn ngoi), sau ho tan trong nc v thm khong 1lt, ta c dung dch NaOH c
nng gn ng 0,1N. Xc nh li nng dung dch NaOH va pha bng mt dung dch H2C2O4
bit nng . T xc nh c nng chnh xc ca dung dch NaOH.
NB
V
~_ ox ox
NaOH
NaOH
Trong :
- Vox: Th tch dung dch acid oxalic dng (ly bng pipet chnh xc)
161
Trong :
: Th tch nc cn thm (mL)
V
K: H s hiu chnh ca dung dch cn iu chnh Vc: Th tch dung dch c cn iu chnh
162
1000 Trong :
- m: s gm hoa cht cn thm vo
- K: h s hiu chnh ca dung dch cn iu chnh
- a: s gm ha cht c trong 1 lt dung dch theo l thuyt (a = N.E)
- Vc: th tch dung dch c cn iu chnh
Th d: C 800 mL dung dch NaCl 0,1N vi K = 0,978 th lng NaCl cn thm vo l: a = N.E =
0,1.58,5 = 5,85
m = (1,000 - 0,978) X 5,85 800 = 0 1 0 0 3 => m = -^-X 800 = 0,1003g
1000
Ch : Sau khi iu chnh nh trn, phi tin hnh chun li xc nh chnh xc h s hiu chnh K
ca dung dch thu c.
d.C 1,18 X 38
163
Ly 8 mL HC1 c (phi dng qu bp cao su, khng c ht) pha long vi nc cho khong 1 lt,
c dung dch c nng xp x 0,1N. Xc nh li nng dung dch HC1 pha c bng dung dch
Na2CO3 bit nng da trn phn ng:
Na2CO3 + HC1 = NaHCO3 + NaCl
NaHCO3 + HC1 = CO2 + H2O + NaCl
T xc nh c nng chnh xc ca dung dch HCl
VN
Na C(V Na C3 HCl VHCI Trong :
N
- VN CO : Th tch dung dch Na2CO3 dng (ly bng pipet chnh xc)
- N N CO : Nng dung dch Na2CO3 bit
- VHCl : Th tch HCl dng (c trn buret)
3.2. Pha dung dch chun KMnO4 0,1N
KMnO4 khng tho mn tiu chun cht gc v thng khng t tinh khit do c ln MnO 2. Do vy
thng pha xp x, sau n nh vi ngy, ri xc nh li nng ca n bng dung dch H 2C2O4
bit nng theo phn ng:
2 KMnO4 + 5 H2C2O4 + 8 H2SO4 = 2 MnSO4 + 10 CO2+ K2SO4 + 8 H2O
M
T EKMnO 31,61 => tnh ton tng t nh cc v d trn.
Gi s pha llt dung dch KMnO4 0,1N cn 3,161g KMnO4.
Cch pha: Cn trn cn k thut 3,20g KMnO4 cho vo cc 250 mL, v KMnO4 c mu tm, thng ln
MnO2 do ta thm nc v un nng nh, khuy k, gn (hoc lc) vo bnh m bo KMnO 4 tan
ht hon ton, thm nc cho khong 1lt, c dung dch c nng gn ng 0,1N. n nh 5-7
ngy, sau em xc nh li nng bng dung dch H2C2O4 bit nng . T tnh chnh xc nng
dung dch KMnO4.
V .N
N_
1N
ox
KMnO4
ox
KMnO4
Trong :
- Vox: th tch dung dch acid oxalic (ly bng pipet chnh xc)
- Nox: nng acid oxalic
- VKMnO : th tch dung dch KMnO4 dng (c trn buret)
164
3.3. Pha dung dch chun I2 0,1N t I2 tinh khit thng hoa
I2 thng mi thng ln clor, brom v nc, v vy cn phi tinh ch, loi b cc tp cht bng cch
nh sau: Nghin nh I2 vi KI v vi sng (theo t l 10 g I2 thng mi + 1 g KI + 2 g vi sng), sau
cho vo cc, y cc bng mt bnh cu ng nc lnh, un nng nh y cc, I2 thng hoa s bm vo
mt ngoi ca y bnh cu y cc. Gt ly cc tinh th I2 ny v em lm kh trong bnh ht m c cha
CaCl2. I2 thu c gi l I2 tinh khit thng hoa, tha mn tiu chun cht gc.
Bit E j = M = 126,7
2
Tnh ton tng t nh cc v d trn, gi s pha 100 mL dung dch I2 0,1N ta cn 1,267g I2. V I2 kh
tan trong nc, do vy khi pha lu phi cho d KI ( to phc tan I2 + I" w I3") v lc u cho rt t
nc, sau khi I2 tan ht mi thm nc cho theo yu cu.
Cch pha: Cho vo mt chn cn 3,5g KI v 5 mL nc, cn trn cn phn tch c a1 gam. Cn trn
cn k thut khong 1,2 " 1,3g I2 tinh khit thng hoa vo chn cn trn v em cn li trn cn phn tch
c a2 gam (khi lng thc ca I2 s l: ath = (a1 " a2) gam. Lc hn hp cho tan, chuyn dn hon ton
sang bnh nh mc 100 mL v thm nc cho
a th a th
n vch. Tnh h s hiu chnh K = ^- = . Dung dch I2 pha c c
alt 1,267
nng thc l 0,1.K (N).
3.4. Pha dung dch complexon III 0,1M t complexon II tinh khit
Complexon II (EDTA) l acid etylen diamin tetraacetic vit gn l H 4Y (c M = 292,1). V H4Y kh tan
trong nc nn mun pha c phi thm NaOH thnh complexon III (Na2H2Y) d tan.
H4Y + 2 NaOH = Na2H2Y + 2 H2O
Complexon II tinh khit tho mn tiu chun l cht gc, do pha trc tip. Bit E H = M = 292,1.
Gi s cn pha 1lt dung dch complexon III 0,1M, tnh tng t cc v d trn ta thy cn s gam H4Y l:
CM.M.V 0,1x 292,1 X1000 a = --=---= 29,21g , theo phn ng tnh lng
1000 1000
NaOH cn 8g.
Cch pha: Cn trn cn phn tch 29,2100g H4Y cho vo cc 250 mL, thm 8g NaOH, thm mt t nc,
un nh cho tan ht, ngui, sau chuyn ht vo bnh nh mc 1 lt, thm nc cho n vch, lc
k. c
165
*
'
'
dung dch complexon III 0,1M. Nu lng cn thc khc 29,21 th tnh h s hiu chnh K.
3.5. Pha dung dch chun Na2S2O3 0,1N t Na2S2O3.5H2O
Dung dch Na2S2O3.5H2O dng trong phn ng chun :
2 Na2S2O3 + I2 = Na2S4O6 + 2 NaI do E . H o = M = 248,19
V Na2S2O3.5H2O d mt nc kt tinh, nn khng tho mn yu cu cht gc, do vy phi pha theo cch
gin tip. Xc nh li nng dung dch Na2S2O3 bng cht gc K2Cr2O7 da trn c s ca phng
php thay th:
K2Cr2O7 + 6 KI + 14 HCl = 3 I2 + 2 CrCl3 + 8 KCl + 7 H2O
(Chnh xc) (D)
I2 gii phng ra nh lng vi Na2S2O3 theo phn ng chun trn.
Dung dch Na2S2O3 theo thi gian dn b thay i nng do nh hng ca CO2, ca O2 trong mi
trng theo phn ng:
Na2S2O3 + CO2 + H2O = NaHCO3 + NaHSO3 + S
2 Na2S2O3 + O2 = 2 Na2SO4 + 2S
V vy phi pha trong nc mi un si ngui v thm mt t Na2CO3 bo qun. nh k sau 2-3
thng kim tra li nng .
Tnh ton nh cc th d trn, gi s pha 1lt dung dch Na 2S2O3 nng 0,1N cn:
N.E.V 0 / 1 0 0 a = = 24,82g
1000
Cch pha: Cn trn cn k thut 24,82g Na2S2O3.5H2O ho tan vo nc mi un si ngui, thm mt
t Na2CO3, thm nc cho khong 1lt trn u. vi ngy n nh, sau xc nh li nng .
Cch xc nh: cho dung dch Na2S2O3 ln buret.
Cn chnh xc trn cn phn tch khong 0,1g K2Cr2O7 tinh khit (cht gc) cho vo bnh nn, thm
khong 25 mL nc ct, 1g KI, 4 mL HCl m c ri em nh lng bng dung dch Na2S2O3 trn.
Nng chnh xc dung dch Na2S2O3 c tnh theo cng thc:
Na2S23 5
Na2S2O3 = E V
K2Cr2O^ VNa2S2O3
J=/
Trong :
- a: L s gam K2Cr2O7 cn trn cn phn tch
166
M
EK2C2O7 = Y = 49,03g
V
Na2S2O3
BI TP
(BI 4)
4.1. Th no l dung dch chun, ng dng. Cc yu cu khi pha dung dch chun.
4.2. Trnh by cc cch pha dung dch chun.
4.3. Th no l h s hiu chnh. ngha.
4.4. Trnh by cch iu chnh nng dung dch khi dung dch pha qu c hoc qu long.
4.5. Trnh by cch pha dung dch chun sau: H2C2O4 0,1N; dung dch NaOH 0,1N; dung dch HCl 0,1N;
dung dch raMnO4 0,1N; dung dch I2 0,1N; dung dch complexon III 0,1M.
4.6. Tnh s gam acid oxalic gc cn pha 5 lt dung dch c nng 0,1N
4.7. Tnh s mL dung dch acid hydrocloric m c 37,23% (d = 1,19) pha 500,0 mL dung dch acid
10%.
4.8. Tnh s mL dung dch amoniac c 27,33% (d = 0,90) cn pha 2 lt dung dch amoniac 2N.
4.9. Tnh s g Na2CO3 gc pha 500 mL dung dch Na2CO3 0,1N.
4.10. Tnh s g Na2B4O7.10H2O gc pha 250 mL dung dch Na2B4O7 0,1N.
4.11. Trnh by cch pha v tnh lng cht gc complexon II pha 250 mL dung dch complexon III
0,1N.
4.12. pha 250,0 mL dung dch acid oxalic 0,1N ngi ta cn chnh xc 1,728 g H2C2O4.2H2O ha tan
vo nc cho 250,0 mL. Tnh h s hiu chnh K ca dung dch.
167
Bi 5
Nh vy acid, base c th l nhng phn t trung ha in (CHgCOOH, 'HF...), ion (NH4+, HS-
...). Cht tong tnh l cht va c c kh nng cho v va c kh nng nhn proton (HS -...).
Acid a ha tr (a acid) l nhng cht c kh nng cho nhiu proton (v d H 2S).
Base a ha tr (a base) l nhng cht c kh nng nhn nhiu proton (v d c/, S 2-).
1.2. Nc v pH
Xem mc 2.2., Bi 1, Phn 1. L thuyt phn tch nh tnh.
1.3. Cng ca acid v base
- Dung dch trong nc ca acid A c:
A + H2O B + H3O+
]JB
]
HO]
[Bi
K.[H2O!
OH - i
B]
c gi l hng s
base ca base B, n biu th cho cng ca base B v KB cng ln, base phn ly cng nhiu, base
cng mnh.
- Nu A v B l cp acid-base lin hp th ta c:
KA.KB = [H3O+][OH] = Kn =10-14.
Do , nu KA ln th KB b. V vy trong mt cp acid-base lin hp nu dng acid l mnh th dng base
s yu v ngc li.
- thun tin cho vic tnh ton, ngi ta thng dng cch biu th: PKA = -lgKA ', PKB = -lgKB. Khi
: PKA+ PKB = 14.
1.4. a acid, a base
a acid l nhng acid c th cho nhiu proton. Trong nc, phn t ca cc a acid phn ly ln lt theo
nhiu nc v trong mi nc cho mt proton, ng vi mt cp acid-base lin hp.
B
169
V d: H3PO4 l mt a acid.
H3PO4 + H2O
H2PO4- + H2O HPO42- + H2O Tng cng: H3PO4 + 3H2O
H2PO4-+ H3O+ c KA1 (ng vi cp H3PO4/ H2PO4-)
HPO42-+ H3O+ c KA2 (ng vi cp H2PO4-/ HPO42-)
PO43- + H3O+ c KA3 (ng cp HPO42-/ PO43-)
PO4 + 3H3O+ vi KA = KA1 . KA2 . KA3
Tng t nh vy, a base l nhng base c th nhn nhiu proton. Th d: CO32- l mt a base.
CO32- + H3O+ HCO3- + H2O
HCO3-+ H3O+ H2CO3 + H2O
1.5. Cng thc tnh [H+] v pH ca mt s dung dch
Thit lp phng trnh y tnh chnh xc nng H3O+ (hay H+) v pH trong cc dung dch s c
nghin cu cc chng trnh nng cao, y chng ta ch a ra cch tnh gn ng p dng cho
nhng trng hp dung dch c nng khng qu nh, vi sai s thc t a phn chp nhn c.
1.5.1. Dung ch acid manh n chc HA nng ban u C A
Acid mnh phn ly hon ton:
HA + H2O -- H3O+ + A- (thng vit HA -- H+ + A-) Do [H3O+] = [H+] = CA
pH = -lgCA
1.5.2. Dung ch base manh n chc MOH c nng C B
Base mnh phn ly hon ton:
2H2O
H3O+ + OHDo : V vy:
MOH + H3O+ M+ + 2H2O MOH M+ + OH3-
[OH-]=
CB[H ']=#T
pH = 14 + lgCB
170
BI
coi gn ng [B] CB
Do [OH-] =VKB:CB" , [H3O+] =
Ka K
- v pH = 7 + 1 p K A + - l g C
1.5.5. Dung ch cp aci base lin hp HAIA'
Gi s acid HA c nng CA, base A" lin hp c nng CB C cn bng: HA + H2O =5=5= A +
H3O+
T KB = [ A -te +1
[H3O + 1 = KA.^ v pH = PKA + lg^
pH dung dch ny thay i khng ng k khi thm vo mt t acid mnh hoc base mnh v nu tng
nng H+, th A" s kt hp vi H+ to thnh HA; ngc li nu gim nng H+, th HA s phn ly
thm sinh thm H+. Kt qu l sau khi cn bng thit lp th nng ca H+ trong dung dch s thay
i khng ng k. Trong ha hc gi nhng dung dch ny l dung dch m, c tc dng gi n nh pH
ca dung dch.
1.5.6. Dung ch cc cht lng tnh
y l nhng cht va c kh nng cho v va c kh nng nhn proton, v d nh NaHS, NaHCO3...
trong dung dch phn ly thnh cc ion HS", HCO3 ... tng ng vi cc cp acid-base lin hp H2S/HS",
HS7S2" v H2CO3/HCO3", HCO3-/CO32-...
C th chng minh c cng thc gn ng: [H +1 = ^KAJ .KA (trong K A v K A l hai gi tr KA lin
quan n cn bng cho v nhn proton
ca anion mui acid) v pH = 1 p K A + 1 p K A
22
171
HInd =
Khi pH thay i th cn bng (5.1) s chuyn dch v pha phi hoc tri, cht ch th s tn ti ch yu
di mt trong hai dng lin hp nn dung dch s c mu ca dng acid (HInd) hay ca dng base (Ind -).
Th d: s i mu ca 2 cht ch th sau y:
Da cam methyl (Heliantin):
(CH3)2N:
N-NH-SO3Na +H2O
NN
-SO3Na +H3O
173
[Hm
~*[H30 + j _
Hnd ^
hay:
pH _ pKHInd - lg^ (5.2)
[Ind
Biu thc cho thy t s [[HIndj quyt nh mu sc ca ch th (v hai
[ind -1
dng Hlnd v Ind" c mu sc khc nhau) v n ph thuc vo pH ca dung dch.
Thc t thy rng vi a s cc cht ch th, bng mt th ng ngi ta ch c th phn bit c s i
mu khi nng ca dng ny chnh lch vi nng dng kia khong 10 ln th ta ch thy c mu
ca dng c nng ln:
HIn<d _ : cht ch th c mu dng Ind-. Ind- j l
[HIndj _ l: cht ch th c mu dng Hlnd. lInd-] ' Thay cc t l ny vo (5.2) ta c:
pH
= HInd hay pKHInd -1 < pH < pKHInd + 1 chnh l khong pH ca dung dch m ta c th thy c
mu ca cht ch th thay i t mu ca dng ny sang mu ca dng kia v c gi l khong pH
chuyn mu ca cht ch th acid-base. Ng i ta cn dng khi nim ch s pT ca cht ch th acid -base
ch pH ti cht ch th i mu r nht v ta kt thc chun . Ta th ng thy gi tr pT trng vi
gi tr pKHInd ca cht ch th.
Tuy nhin, do mt ta c th nhy vi mu ny m khng nhy vi mu kia, nn ta c th nhn bit s i
mu ca cht ch th trong khong pH hp hn tc l khi t s nng ca cc dng mu nh hn 10 ln
v khi gi tr pKHInd cng khng nm chnh gia khong pH i mu.
2.2.3. Yu cu chung i vi cht ch thi acid-base
Tan c trong nc hoc trong cn,
Bn vng trong iu kin thng thng (khng b oxy, kh carbonic, nhit , ... ca mi trng lm nh
hng).
nng nh (101
-5
10-4 M) mu phi xut hin kh r, Mu phi chuyn nhanh, r trong mt khong pH kh hp,
174
pK
Ch th
c tnh
Nng (%)
Dung mi cht ch Dng
'
th
Acid
Vng alizarin
0,1
N c
Acid
Thymolphthalein
0,1
Cn 90%
Phenolphthalein
0,1 v 1
Phenolphthalein
Dng base
Khong pH
chuyn mu
Vng
Tm
10,1- 12,0
Acid
Khng
Xanh
9,3 - 10,5
Cn 90%
Acid
Khng
Hng
8,0 - 10,0
0,05
Cn 20%
Acid
Khng
Hng
7,4 - 9,0
trung tnh
0,1
Cn 60%
Base
Vng Gch
6,8 - 8,0
phenol
0,1
Cn 20%
Acid
Vng
6,4 - 8,0
Xanh bromothymol
0,05
Cn 20%
Acid
Vng
Xanh
6,0 - 7,6
Qu
1,0
N c
Acid
Xanh
5,0 - 8,0
methyl
0,1 v 0,2
Cn 60%
Base
Vng
4,2 - 6,2
Lc bromocrezol
0,02
Cn 20%
Acid
Vng
Xanh
4,0 - 5,4
Da cam methyl
0,1
N c
Base
Hng
Vng
3,1 - 4,4
Xanh bromophenol
0,1
N c
Acid
Vng
Nu
3,0 - 4,6
Tropeolin 00
0,1 v 0,01
N c
Base
Vng
1,4 - 3,2
Ghi ch:
Trong nhiu trng hp ngi ta dng hn hp cc cht ch th quan st s i mu ca cht ch th r
hn. C th cng thm vo vi cht ch th mt cht mu khc khng nhy vi s thay i pH nh ng cht
ny hp vi mu ca cht ch th thnh mt mu d nhn. Cng c th kt hp hai cht ch th c pK HInd
gn nhau thnh mt mu d nhn v chng i mu khong pH trung gian ca hai ch th .
Ch th vn nng l hn hp gm nhiu ch th m mu sc ca n thay i theo cc gi tr pH khc nhau.
C nhiu cng thc pha ch th vn nng, di y l mt v d:
Phenolphthalein
1 phn
methyl
2 phn
Vng methyl
3 phn
Xanh bromothymol
4 phn
Xanh thymol
5 phn
175
Mt s ch th hn hp
Mu
Tr s pT Mi trng
acid
Mi trng
kim
4,1
Tm
Lc
tm
Lc
7,0
Tm xanh
Lc
8,9
Hng nht
Tm
9,0
Vng
Tm
Ch th hn hp 2 thnh phn (T l 1 : 1)
- Sau im tng ng: Nu cho tip NaOH, dung dch tn ti NaCl, H2O, NaOH d. pH ca dung dch
tnh theo nng base mnh NaOH d.
Gi s d 0,1% th [OH-] = CNaOH = (0,1.10-1)/ 100 =10-4 - do :
pH = 14 + lgCNaOH d = 10.
- Trong chun ny, lc u pH bin i rt chm (t cha nh lng n khi nh lng c 99,9%
pH ch thay i t 1- 4). Nhng ln cn im tng ng pH bin i t ngt (khi nh lng tip
t 99,9% n 100,1% pH thay i 6 n v t 4 - 10) v c gi l
bc nhy pH ca php chun .
- Chn ch th: Vi sai s < 0,1% ta thy trng hp nh lng trn c th dng mt trong 3 ch th
sau:
+ Phenolphthalein: Mu chuyn t khng mu sang hng nht + methyl: Mu chuyn t sang vng
r
+ Da cam methyl: Mu chuyn t hng sang vng r nhn ra im t ng ng v kt thc chun
.
2.3.2. Chun mt base manh bng mt acid manh
Qu trnh din ra s ngc li vi trng hp chun acid mnh v base mnh.
Bc nhy pH ca php chun s t 10 4. Do vy vi sai s < 0,1% nu dng ch th:
- phenolphthalein: mu chuyn t hng sang khng mu,
- methyl: mu chuyn t vng sang chm ,
- da cam methyl: mu chuyn t vng sang chm hng, nhn ra im t ng ng v kt thc chun
.
2.3.3. Chun n acid yu bng base manh
Th d: nh lng CH3COOH 0,1N (c KA = 1,75. 10-5) bng NaOH 0,1N. Phng trnh ca phn ng
chun :
CH3COOH + NaOH = CH3COONa + H2O
- Ti im tng ng: Dung dch c CH3COO-, H2O. Tnh pH l ca base yu CH3COO- vi nng
bng nng CH3COOH ban u:
d
(Bng tnh ton vi sai s 0,1%, bc nhy pH ca php nh lng t 7,73 - 10, so vi trng hp
nh lng acid mnh bng base mnh ta thy b ngn hn v ch yu nm trong vng base).
Do vy trong trng hp ny, ch c th dng ch th phenolphtalein mu s chuyn t khng mu sang
hng nhn ra im tng ng v kt thc chun .
2.3.4. Chun n base yu bng acid manh
Th d: nh lng NH3 0,1N (c KA =5,5.10-10) bng HCl 0,1N.
Phng trnh phn ng chun :
HCl + NH3 = NH4 + + Cl- Ti im tng ng: Dung dch c acid yu NH4+
, Cl-, H2O. Tnh pH l ca dung dch acid yu NH4+ vi nng bng nng NH3 ban u
pH _ ^pKA -^lgCA _ 5,1
Nh vy, pH tng ng nm trong vng acid.
(Bng tnh ton vi sai s 0,1%, bc nhy pH ca php nh lng t 6,25 4, so vi trng hp
nh lng base mnh bng acid mnh, ta thy bc nhy ngn hn v ch yu nm trong vng acid.
Do vy trong trng hp nh lng ny ta dng ch th l methyl mu s chuyn t vng sang
nhn ra im tng ng v kt thc s chun .
(Cng c th dng ch th da cam methyl nhng cn lu mu chuyn t vng sang chm phi dng
ngay chun ).
Ghi ch: Trong thc t phn tch ngi ta khng p dng nh lng:
- Cc acid qu yu bng base mnh.
- Cc base qu yu bng acid mnh.
- Cc acid yu bng base yu hoc ngc li.
S d khng p dng v trong cc trng hp ny ti ln cn im tng ng pH bin i qu t (coi
nh khng c bc nhy) nn khng chn c ch th xc nh chnh xc im tng ng. Nu
thc hin s mc sai s rt ln. Khi , mun nh lng phi tm cch khc hoc chuyn sang nh
lng trong mi trng khan (dung mi khng phi l H2O).
2.3.5. Chun cc a acid bng base manh
Cc a acid phn ly tng nc, do nu hng s phn ly ca cc nc cch xa nhau ( > 10 4 ln) th c th
chun ring tng nc, nu khng
178
+ Trng hp Na2C03 khng tinh khit: ly khong 30- 35 g NaHCOg hoa tan trong 300- 350 mL nc,
lc. C nc lc ti khi xut hin tinh th. e ngui, lc ly tinh th va ra vai ln bng n c ct ngui,
sy kh ta c NaHC03 tinh khit. Ly 10 g NaHC03 nay cho vo chn s hay chn bch kim em nung
cch ct gi nhit 270 300 oC trong 1 gi, ta c phn ng.
2 NaHC03 Na2C03 + C02 + H20
Sau ngui trong bnh ht m (ch khng nhit > 300oC v Na2C03 s b phn hy: Na2C03 +
H20 2 Na0H + C02).
- Na2C03 khan c dng lm gc, trc khi s dng cn sy 180- 200 oC trong 2 gi ui ht nc v
Na2C03 d ht m trong khng kh to
thanh Na2C03. 10H20.
MNa
T ENa2c03 = = 52,997
CO
g/l ~
= * HCL_ HCl E
190,71
V
V NH3 NH3
Bit E N H 3 = M N H 3 = 17,03
b. Xc nh nng dung dch HCl
C th xc nh da vo dung dch Na2CO3 bit nng theo phng trnh phn ng:
Na2CO3 + HCl = NaHCO3 + NaCl (1) NaHCO3 + HCl = H2O + CO2 + NaCl (2)
Nu dng ch th phenolphtalein th mi nh lng c 1/2 lng Na2CO3. Nu dng ch th da cam
methyl th nh lng c ton b Na2CO3 .
Ghi ch: C th xc nh nng dung dch HCl da vo dung dch natri borat theo phng trnh phn
ng:
Na2B4O7 + 2 HCl + 5 H2O = 4 H3BO3 + 2 NaCl
Ch th mu l da cam methyl hay methyl.
182
.100
(E
M = 40)
1000.V
NaOH
183
2(V2
.100 (ENa9Co, = M = 53)
3
2 3
1000.V
2
d. nh lng acid octophosphoric (H3PO4)
Nh nu phn 2.3.5 ta thy rng H3PO4 c th nh lng nh mt mono acid vi ch th chuyn
mu pH 4,6 v nh mt di acid vi ch th chuyn mu pH 9,6; cn acid 3 yu qu khng nh lng
c.
Khi nh lng nh mt mono acid th E = M. Khi nh lng nh mt diacid th E =M/ 2.
Trong thc t hay dng ch th l lc bromocresol v phenolphthalein. Khi y im t ng ng 1 mu
s chuyn t mu vng sang mu lc sng. im tng ng 2 mu s chuyn t lc sng sang xanh
ri sang tm (khng chuyn sang mu tm sm). d nhn xt s chuyn mu, c th ly 2 dung dch
m pH 4,6 v pH 9,6 so snh.
K thut tin hnh:
+
Buret: Dung dch NaOH bit nng .
+ Bnh nn: VmL H3PO4 cn nh lng, 1 git ch th lc bromocresol, 1git ch th
phenolphthalein.
Nh NaOH xung cho n khi mu chuyn t vng lc lc sng. Ghi V1 mL NaOH dng. Tip tc nh
NaOH xung cho n khi mu chuyn t lc sng xanh tm. Ghi V2 mL NaOH dng (thng V2
2V1).
+
=
BI TP (BI 5)
5.1. nh ngha acid, base, cp acid-base lin hp, cht l ng tnh, a acid, a base theo Bronsted.
5.2. Cng thc tnh [H+] v pH ca cc dung dch:
- n acid mnh v acid yu
- n base mnh v base yu
- Cht lng tnh
- Cp acid-base lin hp
5.3. Trnh by nguyn tc ca phng php nh lng acid-base.
184
Bi 6
Phn ng chun :
Ag+ + Cl- =5=^ AgCl trng vi TAgCl = 10-10 Nhn ra im tng ng:
2 Ag+ + CrO42- =^ Ag2CrO4nu vi TAG
CRO
Nng ch th K2CrO4 cn 2.10-4 2M. Tt nht nn dng vi nng 10-2 M 10-3 M khi
trnh c mu vng m ca K2CrO4 lm kh khn cho vic nhn ra Ag2CrO4.
pH mi trng tt nht 7 - 10,5 v nu acid qu s khng c Ag2CrO4 ((do 2CrO42- + 2H+ Cr2O72- + H2O
chuyn dch v pha Cr2O72).
Nu kim qu s c ta ca Ag+ vi OHAg+ + OHAgOH
2 AgOH =5=^ Ag2O + H2O
b. Phng php Fonha (Volhard)
L phng php chun Ag+ bng SCN- vi ch th l Fe3+ cho s to phc Fe(CNS)2+ mu ln
cn im tng ng.
Phn ng chun :
Ag+ + CNS- AgCNS trng vi TAgCNS = 10Nhn ra tng ng:
Fe-12
3
+ + CNS- FeCNS2+ vi p = 10iu kin p dng:
Nng ch th thng dng sao cho [Fe2
3
+] 10-2M
Mi trng nn dng mi trng acid mnh (thng dng HNO3) trnh Fe(OH)3, Ag2O v lm
gim hin tng hp ph.
ng dng:
nh lng trc tip Ag+ vi CNSnh lng gin tip (theo phng php tha tr) Cl, Br-, I- bng cch cho d chnh xc Ag+ phn ng vi X- (Cl-, Br-, I-) cn xc nh
Ag+ + X- =5=^ AgX
(d chnh xc)
Sau nh lng Ag+ bng CNS- bit nng theo k thut trc tip nu trn.
189
Ch :
- Khi nh lng Cl- c hin tng mu chuyn khng r rng, mu khng bn, khi mu bn vng th qu
im tng ng nhiu gy sai s ln. L do v TAgCl = 10-10 > TAgCNS = 10-12 ngha l AgCNS bn
vng hn nn c phn ng:
AgCl + CNS- =s=s= AgCNS + Clxy ra do lm chuyn dch cn bng phn ly ca phc v pha phi:
FeCNS2
+
Fe3+ + CNSlm mt mu .
khc phc sai s ny ta phi loi b kt ta AgCl, ri sau mi nh l ng Ag+
d phn nc lc. Hoc cho thm vo h mt dung mi hu c khng trn ln vi nc (nh benzen,
ether, cloroorm,...) lm vn kt ta AgCl trn b mt phn cch gia 2 lp n c - dung mi hu c v
do ngn khng cho kt ta AgCl tc dng vi CNS-.
- Khi nh lng I- khng c cho ch th Fe3+ vo dung dch nh lng trc khi cho Ag+ d (
trnh phn ng Fe3+ + I- -> Fe2+ + I2 xy ra).
c. Phng php Faian (Fajans):
L phng php dng ch th hp ph.
Da trn c s mt s kt ta c kh nng hp th trn b mt ta mt s cht hu c, lm cho cht hu
c thay i cu to v c s i mu r rt (thng c mu thm hn).
Th d: Dng eozin l mt acid hu c (HE - H+ + E-) lm cht ch th khi nh lng I- bng Ag+.
c tnh ca eozin l khi E- trong dung dch c mu hng, nhng khi b hp th c mu tm.
Phn ng chun :
Ag+ + I- = AgI
Nhn ra im tng ng khi trn b mt ta xut hin mu tm.
S d nh vy v trc im tng ng, dung dch d I- do AgI hp ph I- (khng hp th E- nn
vn c mu hng). Sau tng ng d Ag+ th AgI hp ph Ag+ (l ion + nn c kh nng hp th
thm E- lm cho b mt ta c mu tm)
iu kin dng:
- C gng gi ta trng thi keo (cho nn c trng hp cho thm cht bo v keo nh tinh bt,
dextrin...)
190
ly NaCl. em ra bng nc ct, sau sy kh 270 oC, tn thnh bt v nung tip 500 - 600 oC
trong l nung n khi lng khng i, thu c NaCl tinh khit.
- Tinh chAgNO3: Ha tan AgNO3 trong nc (t l 100g AgNO3 cho 45 mL nc). Lc qua phu lc
thu tinh (khng dng giy lc). Ly tinh th AgNO3 sy kh 100 oC, sau sy thm 220 - 250 oC
khong 15 pht (khng c sy qu 250 oC trnh AgNO3 b phn hu mt phn thnh AgNO2).
AgNO3 thu c khng ht m, nhng phi trong l mu, trnh nh sng.
- Tinh chKCNS: Ha tan KCNS trong nc (t l 68,5 g/100 mL nc). Thc hin kt tinh li 2 ln, lm
kh trong bnh ht m nhit thng, sau sy 100-150 oC. Cui cng sy thm 190 - 200 oC
trong 2 pht. Khi KSCN thu c s tinh khit v kh, bo qun cn trnh nh sng v cc khi acid
(KCNS coi nh khng ht m trong kh quyn c m di 45%).
b. nh lng NaCl theo phng php Mohr
Phn ng chun :
NaCl+ AgNO3 = AgCUtrng + NaNO3
Ch th l K2CrO4: 2 Ag+ + CrO42- = Ag2CrO4nu
K thut tin hnh:
- Buret: Dung dch Ag+ bit nng
- Bnh nn: V mL NaCl cn nh lng
50 mL n c ct
1 mL ch th K2CrO45%
Chun n khi xut hin kt ta mu nu . Ghi th tch dung dch AgNO3 dng. Tnh kt qu.
Ghi ch:
- V mi trng phi trung tnh nn nu dung dch acid phi trung ha bng NaHCO3 hay CaCO3 (un
ui CO2, ngui).
- Khi pha AgNO3 khng c cho thm HNO3
- Nu dung dch kim phi trung ha bng HNO3.
c. nh lng KCNS bng AgNO3
Phn ng chun :
AgNO3 + KSCN = AgSCN trng + KNO3
192
Ch th l Fe3+ :
Fe3+ + SCN- = Fe(SCN)2+ mu
K thut tin hnh:
- Buret: Dung dch KCNS cn nh lng
- Bnh nn: V mL AgNO3 bit nng
2 mL HNO3 c
2 mL phn st amoni 10%
- Chun ti khi xut hin mu . Ghi th tch KCNS dng. Tnh
kt qu.
d. nh lng NaCl bng AgNO3 theo phng php Fonha
Dng AgNO3 tha chnh xc bit nng kt ta ht NaCl, sau nh l ng AgNO3 tha bng
dung dch KCNS bit nng vi ch th l Fe3+. Cc phn ng xy ra:
AgNO3 + NaCl = AgCU trng + NaNO3
(d chnh xc)
AgNO3d + KCNS = AgCNSUrng + KNO3 Nhn ra tng ng khi c mu :
Fe3+ + CNS- = FeCNS2+ K thut tin hnh:
- Trong bnh nh mc 100,0 ml: 10,00 mL dung dch NaCl cn nh
lng + 20,00 mL AgNO3 0,05N + 1 mL HNO3 c
Thm nc ct cho n vch, lc u. lng, lc qua 2 ln giy lc, n c lc phi trong. Sau :
- Buret: Dung dch KCNS 0,05N
- Bnh nn:
50,00 mL nc lc trn
5 mL HNO3 c
5 mL ch th phn st amoni 10%
- Chun cho ti khi xut hin mu hng. Ghi th tch KCNS 0,05N
dng. Tnh kt qu theo phng php tha tr. Ghi ch:
Phng php ny ch chnh xc khi nng ca KCNS, AgNO3, NaCl xp x bng nhau. V th phi nh
lng s b dung dch NaCl nh sau:
193
X
OOC-CH 2
\
y
CH-COO
Mg2.1.2. Phn bit phc cht vi mui thng, mui kp, ion phc tp
Mui thng, mui kp khi ha tan trong nc phn ly hon ton thnh cc ion (hoc phn t) n gin.
Th d: NH4Fe(SO4)2 .12H2O NH4+ + Fe3+ + 2SO42" + 12H2O
Phc cht khi ha tan vo nc ch c cu ni v cu ngoi phn ly hon ton, cu ni phc phn ly
khng hon ton (t phn ly).
Th d: K4Fe(CN)6] 4K+ + [Fe(CN)6]4Fe(CN)64Fe2+ + 6 CN
2.1.3. bn ca phc v ngha
bn ca phc cht c nh gi qua hng s bn (hng s to phc) hoc hng s khng bn ca
phn ng to cu ni phc.
Th d: Vi phc K3[Fe(CN)6] 3K+ + [Fe(CN)6]3-Fe(CN)63- Fe3+ + 6 CN
[Fe(CN) 6 ]
Ta c: Hng s to phc: K,
Hng s khng bn:
3
[CN 1;
3 +
Kb
Nh vy: Kb.KKb = 1
Do vi phc cht nu hng s bn (hng s to phc) Kb cng ln th phc cng bn (t phn ly) cng
nh v ngc li.
Phc cht cng phn ly theo tng nc, ng vi mi nc l c cc hng s t ng ng ring. Th d vi
HgCl2 c:
HgCl2
HgCl+
HgCl+ + cr
Hg2+ + Clvi K
vi K
Kbl
Kb2
hi +JC
195
, 1
[HgCl + ]
CH2COOH
Complexon II (chelaton II, trilon B) l acid ethylen diamin tetra acetic (EDTA):
CH2v CH2COOH
N-CH2-CH2Vit tt l H4Y HOOCCH2 ^C^COOH
HOOC
2
CH2COOH
NCH2CH2 Vit tt l Na2H2Y NaOOCCH/ ^C^COOH
HOOC
CH
198
, H2Y2-, HY3-, Y4- ph thuc vo pH). Nhng d phng trnh phn ng khc nhau xong c im chung
l t l v mol gia EDTA v ion kim loi lun l 1:1 v gii phng ra ton b H+ c trong thnh phn
tn ti ca EDTA.
Th d phn ng tng qut ca ion kim loi Mn+ vi EDTA nh sau:
Mn+ + H2Y2-Mn+ + HY3-C th: Ca2+ + HYZn32
+ + HYAl33+
+ H2YMY2(n-4)
+ 2H+ MY(n-4) + H+ CaY2- + HZnY+
2+ H+
AlY- + 2H pH 4-6 pH 7-10
pH 9 pH 9 pH 5
Do , ta c: EEDTA = MEDTA
-
F =
M
Ni chung phn ng to phc cng thun li trong mi trng cng kim, nhng cng c khi phi duy tr
mi trng acid (nh Fe+
3
+, Bi3+...) trnh hin tng thy phn, cc ion tr ngi. Tuy theo bn ca phc m mi ion kim
loi to phc vi EDTA mt vng pH ti u.
Mt khc, ngn s kt ta hydroxyd kim loi ta phi iu chnh pH hoc thm cc cht to phc ph,
trong s c mt ca dung dch m...
c. Cht ch th dng trong chun complexon (cc ch th kim loi)
xc nh im tng ng trong phng php chun complexon ngi ta dng mt s loi cht
ch th khc nhau, trong ph bin hn c l cht ch th kim loi. l nhng cht hu c (c tnh acid
199
hoc base yu), c kh nng to vi ion kim loi phc c mu v trong nhng iu kin xc nh, mu
ca phc khc vi mu ca ch th khi cha to phc.
Cc cht ch th thng dng:
en eriocrom T: C20H13O7N3S.
HO3 S
OH
OH
N=NI
NO2
L mt acid ba nc; nc 1 kh mnh (nhm SO3H), nc 2 v 3 c hng s phn ly tng ng l pK2 = 6,3
v pK3= 11,5. pH 7-10 ch th c mu xanh, phc cht vi Mg2+ , Zn2+, Pb2+... c mu .
Murexid: C8H8O6N6.H2O (amoni purpurat)
HO
I1
NC
C
C
H O
N
O H
C N
C C=O
C N
\J
n
O H
NH4
Thng k hiu l H4Ind . S phn ly nh sau:
H4Ind- H+ + H3
Ind2- 2H+ + H2Ind( tm) (Tm) (Xanh)
pH = 11 murexid c mu tm (H3Ind32), to phc vi Ca2+ cho phc mu (CaH2Ind-).
C murexid v en eriocrom T u km bn trong dung dch nn thng khng pha sn m dng dng
rn (trn ln vi NaCl).
Ngoi ra cn nhiu cht ch th khc nh : acid salicylic, tm pyrocatechin, da cam xylenol , calmagite...
200
Ghi ch: Ch th en eriocrom T c dng di dng rn bao gm: 1 phn ch th + 200 phn NaCl tinh
khit em trn nghin nh cho u.
Cch pha dung dch m amoniac nh sau: 54 g NH4Cl tinh khit +
350 mL NH4OH c + nc cho 1 lt.
nh lng Ca2+
- Bng complexon III trong mi trng kim vi ch th murexid:
Murexid trong mi trng kim c mu tm (H2Ind3-), kt hp vi Ca2+ to thnh phc c mu
(CaHInd-). Khi thm complexon vo, gn im tng ng c phn ng cnh tranh to phc:
HY3- + CaHInd- = CaY2- + H2Ind() (Tm)
K thut tin hnh:
Buret: Dung dch complexon bit nng Bnh nn: V mL Ca32
+ cn nh lng
1 mL KOH 2N
0,2g ch th Murexit ( trn vi NaCl)
Chun ti khi mu chuyn t sang tm hon ton. Ghi th tch complexon dng. Tnh kt qu.
Xc nh cng ca nc
cng ton phn ca nc l tng mui calci v magnesi tan trong nc. C th xc nh cng ton
phn bng complexon III vi ch th l en eriocromT.
Ly mu nc cn nh lng, cho thm ch th en eriocrom T vo, ch th s to phc mu vang vi
mt phn Mg2+ trong mu. Khi nh EDTA vo, EDTA s phn ng vi Ca2+ t do, sau vi Mg2+ t do
(v phc CaY2- bn hn phc MgY2-), n ln cn im tng ng EDTA s ph phc ca ch th vi
Mg2+, gii phng ra ch th t do c mu xanh.
K thut tin hnh:
Buret: Complexon bit nng
Bnh nn: V mL nc cn xc nh
2 mL dung dch m amoniac
0,1 g ch th en eriocrom T ( trn NaCl)
Chun n khi mu chuyn xanh hon ton. Ghi th tch complexon dng. Tnh kt qu.
204
6.9. Ly 25,00 mL HCl cn nh lng cho phn ng vi 50,00 mL AgNO3 0,02018 N. Lc, ra kt ta.
nh lng ton b nc lc v nc ra ht 15,17 mL KCNS 0,05012 N vi ch th Fe3+. Gii thch
cch nh lng, tnh pH ca dung dch HCl em nh lng.
6.10. nh ngha phc cht, cch gi tn phc cht.
6.11. Phn bit phc cht vi mui thng, mui kp, ion phc tp.
6.12. Hng s bn ca phc v ngha.
6.13. Nguyn tc chung ca chun to phc.
6.14. Th no l ch th mu kim loi? iu kin p dng trong chun bng complexon.
6.15. Hy nu cc k thut chun bng complexon.
6.16. Trnh by cch xc nh cng ca nc bng phng php complexon.
6.17. Chun 50,00 mL dung dch Na2H2Y (c mt ca dung dch m amoniac) vi ch th en
eriocrom T ht 32,05 mL dung dch Mg2+ 0,045 M. Vit phng trnh phn ng nh lng v tnh nng
M ca dung dch complexon III trn.
6.18. Chun 100,0 mL nc (c mt h m amoniac) vi ch th en eriocrom T ht 8,50 mL
complexon III 0,01 M. Hy gii thch cch nh lng v tnh cng theo c ca nc em nh
lng.
6.19. Ly 10,00 mL dung dch Ba2+ cn nh lng, thm 20,00 mL dung dch complexon III 0,1 M,
nh lng complexon d ht 7,50 mL dung dch MgCl2 0,1 M. Tnh nng N ca dung dch Ba2+.
6.20. Ly 10,00 mL dung dch SO42- cn nh lng, lm kt ta bng 20,00 mL dung dch BaCl2 0,1 N.
un si, lc v ra kt ta. Tp trung nc lc v nc ra, thm 5,00 mL dung dch MgCl2 0,12 M v
em nh lng bng complexon 0,103 M ht 14,50 mL. Tnh nng g/L ca dung dch SO42- em nh
lng.
207
Bi 7
1. MT s KHI NIM c BN
1.1. nh ngha
- Cht oxy ha l cht c kh nng nhn electron (in t).
- Cht kh l cht c kh nng cho in t.
- Cp oxy ha kh lin hp: mt cht oxy ha sau khi nhn in t tr thnh cht kh v gi l cht
kh lin hp vi n. T hp ca hai dng oxy ha v kh lin hp to thnh cp oxy ha kh lin hp
(oxh/kh) v c biu din qua cn bng sau:
Ox h + ne =5=!= kh
- Phn ng oxy ha kh l phn ng trao i in t gia cc cht oxy ha v cht kh: cht kh nh ng
in t v b oxy ha thnh dng oxy ha lin hp, cht oxy ha thu in t v b kh thnh dng kh lin
hp.
a oxh + b kh2 = c kh + d oxh2
1.2. C ng ca cht oxy ha v cht kh
- Mt cht cng d nhn in t th c tnh oxy ha cng mnh, mt cht cng d nh ng in t th tnh
kh cng cao. Trong mt cp oxy ha kh lin hp, nu dng oxy ha cng mnh th dng kh lin hp
ca n c tnh kh cng nh v ngc li.
- c trng cho cng ca mt cp oxy ha kh lin hp ngi ta dng i lng gi l th oxy
ha kh (hoc th oxy ho) c xc nh bng phng trnh Nec (Nernst). i vi h n gin:
208
oxh + ne =; - kh
nF ln [oxh]
- Nu dng dung dch chun l cht oxy ha ta c th nh l ng cc cht kh nh Na2S2O3, Fe2+, I-...
Nu dng dung dch chun l cht kh c th nh lng cc cht oxy ha nh I2, KMnO4, KBrO3... C
nhng cht khng c tnh oxy ha hoc kh nhng c kh nng phn ng hon ton vi cht oxy ha hay
cht kh (thng thnh cht kt ta hoc phc cht) cng c th nh l ng bng phng php oxy ha
theo cch gin tip.
- Yu cu ti thiu cho mt phn ng dng trong chun oxy ha kh phi l:
+ Phn ng phi nhy v xy ra theo chiu cn thit + Phn ng phi xy ra hon ton v c tnh chn
lc cao + Phn ng phi xy ra nhanh + Tm c cch nhn ra im tng ng
- Thng cc phn ng oxy ha kh l mt qu trnh phc tp, xy ra qua nhiu giai on trung gian, nn
tc phn ng nhiu khi khng p ng c yu cu nh lng, khi lm tng tc phn ng
c th thc hin mt s bin php.
+ Tng nhit v a s phn ng khi tng nhit , tc phn ng tng theo.
+ Tng nng cng lm tng tc phn ng, c th tng nng bng k thut chun ng c (tha
tr).
+ Dng cht xc tc lm tng tc cc phn ng qua cc giai on trung gian.
2.2. Cht ch th trong ph ng php nh l ng oxy ha kh
C ch chuyn mu ca cc ch th c chia lm 4 loi, trong 2 loi chnh hay s dng l:
hoi cht ch th l chnh thuc th
Th d: Khi nh lng Fe2+ bng MnO4- theo phn ng:
5Fe2+ + MnO4- + 8H+ = 5Fe3+ + Mn2+ + 4H2O
Nu MnO4- trn buret, lc u cho MnO4- vo dung dch nh lng ta thy mu MnO4- b mt do
tham gia phn ng nh lng. Nhng khi qu tng ng, ch cn d mt lng rt nh KMnO4 ta
thy c mu hng ca MnO4-. Nh vy MnO4- va l dung dch chun (thuc th) va ng vai tr cht
ch th.
Thc t ch th loi ny nhiu v cho kt qu kh tt.
211
Th oxy ha kh tiu chun E0 = 1,51V - Trong mi trng trung tnh, kim, MnO4- b kh n MnO2
MnO4 + 3e + 2H2O = MnO2 + 4OH(Mu hng) (Nu) Th oxy ha kh tiu chun E0
= 0,59 V
Th oxy ha kh ca cp MnO4-/ Mn2+(trong mi trng acid) ln hn th oxy ha kh ca cp MnO4-/
MnO2(trong mi trng trung tnh, kim) rt nhiu. Mt khc, sn phm oxy ha trong mi tr ng acid l
Mn2+ khng mu, trong mi trng trung tnh, kim l kt ta MnO2 c mu nu. V vy vic xc nh
im tng ng trong mi trng acid d hn nhiu. Do trong thc t hay nh lng cc cht kh
bng dung dch KMnO4 trong mi trng acid, vi ch th l chnh dung dch chun KMnO4: khi cn
MnO4-dung dch c mu hng, khi ht MnO4- dung dch khng mu.
212
-
Eo (V)
Cht gc
KMnO 4
1,51
Na 2 C 2 O 4 , As 2 O 3 , H 2 C 2 O 4 .2H 2 O
KBrO 3
1,44
KBrO 3
1,44
Na 2 C 2 O 4 , As 2 O 3 , H 2 C 2 O 4 .2H 2 O
K 2 Cr 2 O 7
1,33
K 2 Cr 2 O 7
KIO 3
1,24
KIO 3
I2
0,54
As 2 O 3
NaNO 2
0,99
Acid sulfanilic
Ce+
Cht gc
Mui Mohr
0,77
K 2 Cr 2 O 7
As 2 O 3
0,57
As 2 O 3
Na 2 S 2 O 3
0,09
KIO 3 , I 2 , K 2 Cr 2 O 7
Titan (III)
0,10
K 2 Cr 2 O 7
4 2
4 2
12
C H
6 12O6
Trong : EC H 0 = M = 90,08
6 12 6 2
f l h s pha long dung dch glucose trc khi nh lng.
2.4.5. Pha dung c h chun KBrO 3
KBr03 d iu ch thnh cht tinh khit (tho mn tiu chun cht gc) bng cch kt tinh li trong n c
ri sy kh 150 180 oC. Do t KBr03 tinh khit ta c th tnh ton pha dung dch c nng
theo yu cu.
M
C H
Lu : KBrO = r 27 6
Khi khng c KBr03 tinh khit, c th pha gn ng sau xc nh li nng bng cht gc khc (th
d As203).
218
E
y l mt sulfamid thng dng, c th nh lng bng dung dch NaNO2 trong mi trng acid nhit
10 83
o
C vi ch th ni tropeolin 00. Phng trnh phn ng chun :
+
NaNO 2 HONO
H+ + R-NH 2 + HONO --R N=N + 2H20
vi
ENaNO2 = M = 69
Esulfathiazol = M = 255,33
Trong dung dch chun NaNO2 thng pha gn ng (do NaNO2 khng t tiu chun cht gc) sau
xc nh li nng bng cht gc l acid Sulfanilic (E =M = 173,2).
BI TP (BI 7)
7.1. Th no l cht oxy ha ? Cht kh ? Cp oxy ha kh lin hp? Phn ng oxy ha kh.
7.2. Hy nu cc bc c bn cn bng phng trnh ca phn ng oxy ha kh.
7.3. Nu nguyn tc chung ca phng php chun oxy ha kh.
7.4. Hy cho bit 4 loi ch th dng trong phng php oxy ha kh.
7.5. Trnh by nguyn tc, iu kin ng dng ca cc phng php nh lng sau:
- Phng php permanganat
- Phng php iod
- Phng php bromat
- Phng php nitrit
219
,
7.6. Thit lp cng thc nng theo th tch oxy ca dung dch H2O2 khi nh lng theo phng php
permanganat.
7.7. Chun 10,00 mL dung dch H2C2O4 0,05M trong mi trng acid ht 9,75 mL KMnO4. Hy vit
phng trnh phn ng chun v tnh nng N ca dung dch KMnO4.
7.8. Chun 10,00 mL dung dch H2O2 ht 12,50 mL dung dch KMnO4 0,1 N. Tnh nng theo th
tch oxy ca dung dch H2O2 trn.
7.9. Kt ta hon ton Pb2+ trong mt mu phn tch di dng ta PbCrO4. Sau ha tan kt ta trong
acid H2SO4 d, thm KI d, sau em chun ht 23,50 mL dung dch Na2S2O3 0,1025 M. Hy vit
phng trnh, gii thch cch nh lng v tnh s g ch c trong mu.
7.10. Ly 10,00 mL dung dch As2O3 em nh lng ht 9,85 mL dung dch I2 0,1 N. Hy vit phng
trnh phn ng nh lng v tnh nng g/L ca dung dch As2O3 trn.
7.11. Ly 10,00 mL dung dch mui Mohr em nh lng trong mi trng acid ht 12,25 mL dung
dch KMnO4. Bit rng khi nh lng 10,00 mL acid oxalic 0,1 N ht 11,25 inL dung dch KMnO4 trn.
Vit phng trnh phn ng nh lng v tnh nng g/L ca dung dch mui Mohr trn.
220
PHN IV
222
Bi 1
CN PHN TCH
MC TIU
1. Trnh by c mc chnh xc ca cn k thut, cn phn tch
2. S dng c cn k thut, cn phn tch.
1. CN
1.1. Khi nim
Cn l mt trong nhng thao tc c bn, quan trng trong phn tch nh l ng, nu cn khng ng s
dn n s sai lch rt ln ca kt qu phn tch. Trong phng th nghim phn tch, th ng dng cn k
thut v cn phn tch.
Cn k thut c chnh xc ph bin l 0,01 g, thng c dng xc nh khi lng ca cht
khi khng cn tht chnh xc hoc c khi lng tng i ln.
Cn phn tch c chnh xc ph bin l 0,0001 g, c dng xc nh khi lng ca mu th
hoc cht cn xc nh c chnh xc cao hay khi l ng nh.
Trong thc t thng c hai loi cn:
- Cn c hc hot ng da trn nguyn tc n by.
- Cn in t hot ng da trn lc in t gi cn v tr cn bng.
1.2. Mt s nguyn tc khi cn
- La chn cn v phng php cn thch hp ty theo yu cu ca php phn tch.
- Phi kim tra trng thi ca cn trc khi cn, dng vi mm lau sch bi a cn. Nu pht hin sai
lch, khng t sa cha, phi bo co cn b hng dn.
- Vi cn phn tch, khng c cn vt qu nng (thng khng qu 200 g) v nh vy s lm hng cn.
223
Khng t trc tip vt cn ln a cn, phi lt giy cn, ng trong chn cn,... Khng cn vt qu nng
hoc qu lnh trn cn phn tch (phi vo bnh ht m trong khong 20 pht), vi cn phn tch ch
c m hai ca bn cnh, khng c m ca gia trnh nhit, hi nc, kh ca ngi th ra.
Tuyt i khng ng chm vo cn khi cn ang chy. Vi cn c hc ch t vo hoc ly qu cn hay
vt cn ra khi hm cn. Khng c dng tay bc qu cn hoc ha cht m phi dng kp, tha,...
Cc cht ht nc, cht lng, c bit l cc cht c hi thot ra lm hng cn, bt buc phi ng trong
chn cn c np.
- Khi cn, ng tc phi nh nhng, gi sch s trong v ngoi cn. 2. THC HNH s DNG CN
PHN TCH
Kim tra, chun b cn: Hp qu cn, ct sch, giy cn, chn cn, ha cht cn cn.
2.1. S dng cn c hc theo ph ng php cn n
- t giy cn ln hai a cn phn tch, iu chnh v v tr cn bng.
- t vo a cn bn tri mt hoc mt s qu cn c khi l ng bng m gam ha cht cn cn (gi s
0,8652 g).
- Thm t t ha cht cn cn vo a cn bn phi n khi cn thng bng. Khi l ng ha cht cn
c l m = 0,8652 g.
Hnh 1.1. Cch cn trn cn c hc theo ph ng php cn n
Ghi ch: C th thc hin theo k thut ngc li, nh sau: cho ha cht vo mt bn a cn, thm qu
cn vo a cn cn li n khi cn thng bng.
2.2. S dng cn c hc theo ph ng php cn kp Borda
- t giy cn ln hai a cn phn tch, iu chnh v v tr cn bng.
- t vo a cn bn phi mt hoc mt s qu cn c khi l ng bng m g lng ha cht cn cn (gi
s 0,8652 g).
0
Qua cn
Ha cht
(mg)
224
2.4. S dng cn in t
Tun th theo hng dn s dng cn ti phng th nghim.
0
0
Hnh 1.2. Cch cn trn cn c hc theo ph ng php cn kp Borda
u
D
225
BI TP (BI 1)
1.1. Nu c tnh c bn ca cn k thut v cn phn tch.
1.2. Nu mt s nguyn tc khi cn.
1.3. Cch s dng cn c hc theo phng php cn n.
1.4. Cch s dng cn c hc theo phng php cn kp Borda.
1.5. Cch s dng cn c hc theo phng php cn kp Lomonoxop.
1.6. Cch s dng cn in t hin c ca phng thc hnh.
226
Bi 2
XO NH M CA NATRI OLORID V NH L NG
NATRI SULFAT
MC TIU
1. Trnh by c ni dung ca phng php phn tch khi lng.
2. Lm c cc ng tc: Kt ta, lc ta, ra ta, sy, nung v cn ng yu cu k thut.
3. Thit lp c cng thc v tnh c kt qu m ca natri clorid (%) v hm lng % sulfat trong
mu phn tch.
1. DNG c - HA CHT
- Cn phn tch
- Chn cn c np mi
- Bnh ht m c silicagel kh
- T sy
- Tha xc ha cht
- Chn nung
- L nung v kp l nung
- n cn hoc bp in
- Ni cch thy
- Cc c m, pipet
- Phu lc
- a thy tinh
- Mu th natri clorid.
- Dung dch HCl c
- Dung dch BaCl2 0,5 N
227
2.3. Tnh kt qu
Lng natri clorid trc khi sy: M gam
Lng nc c trong mu b mt i: M - (P m) gam
Lng nc c trong mu b mt i tnh theo phn trm l:
o/oH2O = M - (P - m) X100 2 M
- Lp li thao tc nung n khi khi lng khng i th c. Ghi khi lng chn nung c ta : M
gam.
3.3. Tnh kt qu
- Khi lng ta BaSO4 thu c : (M m) gam
- Tha s chuyn F l :
F = Na SO = 142
Measo 233,3
Nng Na2SO4 trong mu th tnh theo phn trm (kl/tt) l:
/Na 2SO (kl/tt) = (M - m) X F X100
BI TP (BI 2)
2.1. Nu nguyn tc xc nh m ca natri clorid.
2.2. Nu cc bc chnh khi tin hnh xc nh m ca natri clorid.
2.3. Thit lp cng thc tnh % nc (hm m) ca natri clorid.
2.4. Nu nguyn tc nh lng Na2SO4 theo phng php khi lng.
2.5. Nu cc bc chnh khi tin hnh nh lng Na2SO4.
2.6. Thit lp cng thc tnh hm lng % (kl/ tt) ca Na2SO4.
2.7. Hy gii thch khi nim "Nung hoc sy n khi lng khng i".
231
M
Bi 3
1. DNG c - HA CHT
- Cn phn tch
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 ml
- Bnh nh mc dung tch 100 ml
- Bnh nn
- Cc c m
- Phu thy tinh
- Dung dch chun natri hydroxyd 0,1 N
- Dung dch bi tp acid acetic nng xp x 0,1 N
- Dung dch ch th phenolphthalein.
2. CC DNG C ONG O TH TCH 2.1. Cc dng c o th tch chnh xc
2.2.1. Buret (hnh 3.1)
L dng c dng o th tch chnh xc khc nhau ca cht lng. N th ng l nhng ng thy tinh
hnh tr ( di c kho iu chnh cho
232
dung dch chy ra) chia chnh xc ti 1/10, 1/20, 1/50, 1/100 mL tuy theo yu cu s dng.
Sai s tuyt i ca cc buret thng l (0,01 - 0,05) mL.
Kho buret phi kn v trn, nu h v xt phi bi mt lp mng vaselin (trnh bi vo l kho).
Khi dng, buret phi sch v kh, nu buret cn t mun dng ngay, phi trng buret hai ln bng mt t
dung dch cn o.
Cc c (dung tch) buret hay s dng: buret 50 mL; 25 mL; 10 mL; 5
- Trc khi dng, kim tra kha buret v x l (nu cn).
- Dng phu hoc rt thng dung dch chun ln trn buret. M kha buret dung dch chy mnh
sao cho phn di kha y dung dch, nu cn bt kh th nhng ngp u di ca buret vo dung dch
v ht ngc ln. Cho dung dch ln qu vch s 0.
- iu chnh kha buret cho dung dch chy ra t t n ng vch s 0 v bt u chun .
- Mt tay iu chnh kha buret (dng 3 ngn tay ci, tr, gia iu chnh kha buret, cn 2 ngn kia gp
li), tay kia lc bnh nn cha dung dch cn chun .
2.1.2. Pipet chnh xc (hnh 3.2)
L dng c dng ly mt th tch chnh xc ca dung dch cn ly.
Hnh 3.1. Buret
Hnh 3.2. Pipet
Hnh 3.3. Bnh nh mc
Ch :
- Khng c rt thng dung dch nng hoc lnh vo bnh nh mc.
- Khng dng bnh nh mc ng lu cc dung dch th (nht l i vi dung dch kim).
2.2. Cc dng c o th tch khng chnh xc
Ngoi cc dng c o th tch chnh xc trnh by trn, cn c cc dng c ong o th tch khng
chnh xc nh: cc c m, bnh nn, ng ong, pipet khng chnh xc, ... Cc dng c ny dng ng
hoc ly cc th tch dung dch khng cn chnh xc cao.
Nhng dng c ny cn phi c ra sch trc khi s dng. Ty mc ch s dng m cc dng c
ny c th ch ra bng nc ct, kh hoc trng ra bng cc dung dch s c ng ngay trc khi
dng.
Khi chun , cm bnh nn bng 3 ngn tay (ngn ci, ngn tr v ngn gia).
2.3. Thc hnh nhn bit, thao tc ring v vi n c ct
- Quan st nhn bit cc loi dng c: buret, pipet cc loi, bnh nh mc, bnh nn, cc c m, ng
ong...
- Ra buret, kim tra bi trn kha buret. Ly cc dung dch vo buret (dng n c ct), iu chnh
dung dch n vch 0, cho dung dch chy xung tng dng, tng git, na git. Ch khng c cho
dung dch chy ht xung qu phn khng chia vch.
- Tp s dng pipet (dng nc ct).
- Tp cm v lc bnh nn (dng nc ct).
- Tp ng tc chun : phi hp lc bnh nn v cho dung dch t buret xung. Yu cu, lc bnh nn
xoay trn, nghing 10 - 15o, khng c ting ku rc rch; iu chnh buret sao cho ly c tng dng,
tng git, na git dung dch vo bnh nn ang lc di.
3. NH LNG DUNG DCH ACID ACETIC 3.1. Nguyn tc
Php chun ny l nh lng mt acid yu bng mt kim mnh, dng ch th l phenolphthalein, kt
thc nh lng khi ch th chuyn t khng mu sang mu hng.
Phng trnh phn ng nh lng:
CH3COOH + NaOH = CH3COONa + H2O
235
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch NaOH 0,1N t buret xung bnh nn
(lc u nhanh, gn im tng ng cho t t tng git, na git), tay kia lc bnh nn cha dung dch
CH3COOH. Chun ti khi dung dch bnh nn chuyn sang mu hng th dng li, ghi th tch dung
dch NaOH 0,1N dng.
3.3. Tnh kt qu
Nng ng lng (NA) ca dung dch CH3COOH c tnh theo cng thc sau:
NA =
Trong :
VB l th tch dung dch NaOH 0,1N, tnh bng mL dng chun
NB l nng ng lng ca dung dch NaOH (NB = 0,1)
VA l th tch dung dch CH3COOH, tnh bng mL cn xc nh nng
(VA = 10,00 mL
236
BI TP (BI 3)
3.1. Trnh by c im, ng dng ca ba dng c ong o th tch chnh xc (buret, pipet, bnh nh
mc).
3.2. Trong ba dng c: buret, pipet chnh xc, bnh nh mc, loi dng c no c hoc khng c
trng bng dung dch cn ly hoc cn pha.
3.3. S dng thnh tho dng c ong o th tch, dng nc ct.
3.4. Trnh by nguyn tc nh lng dung dch CH3COOH bng dung
dch NaOH.
3.5. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch CH3COOH 0,1N bng dung dch NaOH 0,1N. Thit
lp cng thc tnh nng
ng lng (N) ca dung dch CH3COOH.
3.6. Chn cch tr li ng A/ B/ C/ D
Khi chun dung dch CH3COOH bng dung dch NaOH vi ch th phenolphthalein, mu ca dung
dch chuyn t mu:
A. Hng sang khng mu B. Khng mu sang mu hng
C. Hng sang tm D. Khng chuyn mu
3.7. Tnh nng ng lng ca dung dch CH3COOH, bit khi nh lng 10,00 mL dung dch
CH3COOH ht 10,55 mL dung dch NaOH 0,1012 N.
237
Bi 4
1. DNG c - HA CHT
- Cn phn tch
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 mL
- Bnh nn dung tch 100 mL
- Cc c m
- Phu thy tinh
- a thy tinh
- Cc chn dung tch 100 mL
- n cn hoc bp in
- Cht gc natri carbonat
- Dung dch acid hydrochloric c
- Dung dch ch th da cam methyl.
2. PHA DUNG DCH ACID HYDRCHLORIC 0,1N
- Acid hydrochloric (HCl) c khi lng phn t M = 36,46.
238
- Acid hydrochloric c l cht lng trong, khng mu, bc khi, c t trng 20 oC khong 1,18, nng
HCl t 35 n 38% (kl/ kl) ng vi nng ng lng khong 10 12 N.
- Acid hydrochloric c d bay hi, thng khng t tiu chun cht gc, bi vy khi pha dung dch HCl
0,1 N t dung dch HCl c ta ch c th pha gn ng. Nng dung dch HCl 0,1 N sau khi pha c
xc nh bng mt dung dch chun khc c tnh base bit nng .
- V dung dch HCl c l cht lng, bc khi nn ta tnh th tnh dung dch cn ly thay cho khi l ng.
Gi s, pha 100 mL dung dch HCl c nng xp x 0,1N ta tnh nh sau:
- Bit ng lng gam E ca HCl bng khi lng phn t ca n v bng 36,46.
- S gam HCl nguyn cht c trong 100 mL dung dch HCl 0,1N l:
= N X E X V = 0,1 X 36,46 x100 = 0 ( )
m =- =-r-= 0,3646 (g)
1000 1000
- Do , th tch dung dch HCl c cn ly l:
VHCld =-m-X100 = 0,3646 X100 * 0,81 (ml) HCldc d X C 1,18 X 38 ' v '
Tin hnh pha dung dch HCl 0,1N:
- Cho vo cc chn khong 30 - 50 mL nc ct.
- Dng pipet chia vch cho khong 0,8 mL dung dch HCl c (dng qu bp hoc dung dch t mao
dn, tuyt i khng c ht) vo cc chn trn. Thao tc ny c thc hin trong t ht.
- Dng a thy tinh khuy u.
- Thm nc ct va 100 mL. Khuy u.
3. NGUYN TC NH LNG ACID HYDROCHLORIC
Acid hydrochloric l mt acid mnh, c th dng cht gc l natri carbonat xc nh nng ca n.
im tng ng c xc nh da vo s chuyn mu ca dung dch c cho thm ch th mu thch
hp do c s thay i t ngt pH ca dung dch.
Phng trnh phn ng nh lng:
Na2CO3 + HCl = NaHCO3 + NaCl (1)
NaHCO3 + HCl = H2O + CO t + NaCl (2)
239
Nth = ^ X 0,1
Trong :
- mTH l khi lng, tnh bng g, ca Na2CO3 cn c
240
- mLT l khi lng, tnh bng g, ca Na2C03 va pha c 100,0 mL dung dch Na2C03 nng
chnh xc 0,1N (mLT = 0,52997 g).
4.2. Tin hnh nh l ng
Dng pipet chnh xc (c bu) dung tch 10 mL ly 10,00 mL dung dch Na2C03 cho vo bnh nn sch.
Thm vo 2 git dung dch ch th da cam methyl.
Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch HCl 0,1N ln trn buret trng
buret (lm 2 ln). Cho y dung dch HCl 0,1N ln trn buret v iu chnh kha buret c dung dch
n vch 0.
B tr th nghim c trnh by hnh 4.1.
Error!
l-Dung dch HCl 0,1N
10,00 mL dung dch Na 2 CO 3 2 git dung dch da cam methyl
Hnh 4.1. B tr th nghim chun dung dch HCl 0,1N
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch HCl 0,1N t buret xung bnh nn (lc
u nhanh, gn im tng ng cho t t tng git, na git), tay kia lc bnh nn cha dung dch
Na2C03. Chun ti khi dung dch bnh nn chuyn sang mu hng da cam. Ghi th tch dung dch
HCl 0,1N dng.
4.3. Tnh kt qu
Nng ng lng (NA) ca dung dch HCl c tnh theo cng thc sau:
NA =
VA
Trong :
- VB l th tch dung dch Na2C03 0,1N, tnh bng mL, dng (VB =10,00 mL)
- NB l nng ng lng ca dung dch Na2C03, (NB = NTh)
- VA l th tch dung dch HCl, tnh bng mL, dng chun .
241
BI TP (BI 4)
4.1. Tnh lng dung dch HCl c cn pha v pha ng k thut 100ml dung dch HCl 0,1N.
4.2. Pha 100,0 mL dung dch gc Na2C03 0,1N. Tnh nng dung dch Na2C03 pha c.
4.3. Trnh by nguyn tc nh lng dung dch HCl 0,1N bng dung dch Na2C03 0,1N.
4.4. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch HCl 0,1N bng dung dch Na2C03 0,1N. Thit lp
cng thc tnh nng ng lng (N) ca dung dch HCl.
4.5. Chn cch tr li ng A/ B/ C/ D
Khi chun Na2C03 bng dung dch HCl vi ch th da cam methyl, mu ca dung dch chuyn t mu:
4.6. Tnh nng ng lng ca dung dch HCl, bit khi nh lng 10,00 mL Na2C03 0,1017 N vi
ch th da cam methyl ht 11,30 mL dung dch HCl.
A. Vng sang cam C. cam sang vng
B. cam sang khng mu D. Khng chuyn mu
242
Bi 5
1. DNG c - HA CHT
- Cn phn tch
- Cn k thut
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 mL
- Bnh nn dung tch 100 mL
- Cc c m
- Phu thy tinh
- a thy tinh
- Cc chn dung tch 100 mL
- Cht gc acid oxalic ngm 2 phn t nc (C2H204.2H20)
- Natri hydroxyd
- Dung dch ch th phenolphthalein.
2. PHA DUNG DCH NATRI HYDRXYD 0,1N
- Natri hydroxyd (Na0H) c khi lng phn t M = 40.
- Natri hydroxyd thng dng cc hay thi hnh tr mu trng, d ht m.
243
LT
Trong :
- mTH l khi lng, tnh bng g, ca C2H2O4.2H2O cn c
- mLT l khi lng, tnh bng g, ca C2H2O4.2H2O va pha c 100,0 mL dung dch C2H2O4 nng
chnh xc 0,1N (mLT = 0,6303 g).
4.2. Tin hnh nh l ng
- Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch NaOH 0,1N ln trn buret
trng buret (lm 2 ln). Cho y dung dch NaOH 0,1N ln trn buret v iu chnh kha buret c dung
dch n vch 0.
- Dng pipet chnh xc (c bu) dung tch 10 mL ly 10,00 mL dung dch C2H2O4 cho vo bnh nn sch.
Thm vo 2 git dung dch ch th phenolphtalein.
B tr th nghim c trnh by hnh 5.1.
- Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch NaOH 0,1N t buret xung bnh nn
(lc u nhanh, gn im tng
245
ng cho t t tng git, na git), tay kia lc bnh nn cha dung dch H 2C2O4. Chun ti khi dung
dch bnh nn chuyn t khng mu sang mu hng.
Ghi th tch dung dch NaOH 0,1N dng.
Hj- Dung dch NaOH 0,1N
10,00 mL dung dch H 2 C 2 O 4
2 git dung dch p henolphthalein
Hnh 5.1. B tr th nghim chun dung dch NaOH 0,1N
4.3. Tnh kt qu
Nng ng lng (NB) ca dung dch NaOH c tnh theo cng thc sau:
NB =
VA * N A
Trong :
- VB l th tch dung dch NaOH, tnh bng mL, dng chun
- NA l nng ng lng ca dung dch H2C2O4, (NA = NTh)
- VA l th tch dung dch H2C2O4, tnh bng ml, (VA = 10,00 mL)
BI TP (BI 5)
5.1. Tnh lng dung dch NaOH cn pha v pha ng k thut 100mL dung dch NaOH 0,1 N.
5.2. Pha 100,0 mL dung dch gc H2C2O4 0,1 N t H2C2O4. H2O. Tnh nng dung dch H2C2O4 0,1 N
pha c.
5.3. Trnh by nguyn tc nh lng dung dch NaOH 0,1 N bng dung dch gc H2C2O4 0,1 N.
246
5.4. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch NaOH 0,1 N bng dung dch H2C2O4 0,1 N. Thit lp
cng thc tnh nng ng lng (N) ca dung dch NaOH.
5.5. Chn cch tr li ng A/ B/ C/ D
Khi chun H2C2O4 bng dung dch NaOH vi ch th phenolphthalein, mu ca dung dch chuyn t
mu:
5.6. Tnh nng ng lng ca dung dch NaOH, bit khi nh lng 10,00 mL H2C2O4 0,1044 N
vi ch th phenolphthalein ht 10,25 mL dung dch NaOH.
A. Hng sang khng mu C. Khng mu sang vng
B. Khng chuyn mu D. Khng mu sang hng
247
Bi 6
1. DNG c - HA CHT
- Cn phn tch
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 mL
- Bnh nn dung tch 100 mL
- Cc c m
- Chn cn
- Phu thy tinh
- a thy tinh
- Dung dch acid hydrochloric c
- Cht gc Na2CO3
- Dung dch ch th da cam methyl
2. PHA V XC NH NONG DUNG DCH ACID HYDRCHLORIC 1 N
2.1. Pha dung dch acid hydrochloric 1 N
Tin hnh pha dung dch HCl 1N nh sau:
- Cho vo cc chn khong 30 - 50 mL nc ct.
- Dng pipet chia vch ly khong 8 mL dung dch HCl c (dng qu bp hoc dung dch t mao dn,
tuyt i khng c ht) v cho vo cc chn trn. Thao tc ny c thc hin trong t ht.
- Dng a thy tinh khuy u.
248
3.2. Tnh kt qu
Hm lng phn trm (kl/ kl) ca natri hydrocarbonat c tnh theo
V X K X 0,084 X100
cng thc sau:
C%
m
Trong :
- V l th tch dung dch HCl 1 N, tnh bng mL, dng chun
- K l h s hiu chnh ca dung dch HCl 1 N
- m l khi lng, tnh bng g, ca natri hydrocarbonat cn nh l ng
BI TP (BI 6)
6.1. Pha ng k thut 100 mL dung dch gc HCl 1N t dung dch HCl c.
6.2. Trnh by cch tin hnh nh lng natri hydrocarbonat bng
dung dch HCl 1N.
6.3. Thit lp cng thc tnh hm lng phn trm (kl/kl) ca natri hydrocarbonat.
6.4. Tnh h s hiu chnh K ca dung dch HCl 1N, bit chun
0,5012 g cht gc Na2CO3 ht 9,60 mL dung dch HCl 1N pha.
6.5. Tnh hm lng % (kl/ kl) ca natri hydrocarbonat, bit khi nh lng 1,4975 g natri hydrocarbonat
vi ch th da cam methyl ht
17,60 mL dung dch HCl 1N c h s hiu chnh K = 1,0012.
250
Bi 7
1. DNG c - HA CHT
- Cn phn tch
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 mL
- Bnh nh mc dung tch 100 mL
- Bnh nn dung tch 100 mL
- Cc c m
- Phu thy tinh
- a thy tinh
- Cht gc bc nitrat
- Natri clorid cn nh lng
- Dung dch ch th kali cromat 5%.
2. PHA DUNG DCH BC NITRAT 0,1 N
- Bc nitrat (AgNO3) c trng lng phn t M = 169,9.
- Bc nitrat dng bt kt tinh hoc tinh th khng mu, d tan trong n c. Bc nitrat tinh khit tha mn
yu cu ca mt cht gc.
251
LT
Trong :
- mTH l khi lng, tnh bng g, ca AgN03 cn c
- mLT l khi lng, tnh bng g, ca AgN03 va pha c 100,0 mL dung dch AgN03 nng
chnh xc 0,1N (mLT = 1,699 g).
3. NGUYN TC NH LNG NATRI CLRID BANG PHNG PHP MHR
L phng php nh lng trc tip Cl bng Ag+ vi ch th l kali cromat (K 2Cr04). Mt git Ag+ d s
kt hp vi ch th cho ta nu Ag2Cr04 ln cn im tng ng.
Phn ng chun :
AgN03 + NaCl ==!i AgCl + NaN03
trng
Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch AgN0 3 0,1N ln trn buret trng
buret (lm 2 ln). Cho y dung dch AgN03 0,1N ln trn buret v iu chnh kha buret c dung dch
n vch 0.
Cn chnh xc khong 0,10 g NaCl trn cn phn tch cho vo bnh nn. Thm khong 50 mL n c ct.
Lc ha tan hon ton NaCl. Thm 5 git dung dch ch th kali cromat 5%.
B tr th nghim c trnh by hnh 7.1.
Error!
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch AgN03 0,1N t buret xung bnh nn
(lc u nhanh, gn im tng ng cho t t tng git, na git), tay kia lc bnh nn cha dung dch
NaCl. Chun ti khi dung dch bnh nn xut hin kt ta mu nu . Ghi th tch dung dch AgN0 3
0,1N dng.
4.2. Tnh kt qu
Hm lng phn trm (kl/ kl) ca NaCl c tnh theo cng thc sau:
C%
V X K X 0,005844 X100
m
Trong :
- V l th tch dung dch AgN03 0,1N , tnh bng mL, dng chun
- K l h s hiu chnh ca dung dch AgN03 0,1N
- m l khi lng, tnh bng g, ca NaCl cn nh lng
253
BI TP (BI 7)
7.1. Pha ng k thut 100ml dung dch gc AgN03 0,1N.
7.2. Trnh by nguyn tc nh lng natri clorid theo phng php Mohr.
7.3. Trnh by cch tin hnh nh lng natri clorid theo phng php Mohr.
7.4. Thit lp cng thc tnh hm lng phn trm (kl/kl) ca natri clorid.
7.5. Tnh h s hiu chnh K ca dung dch AgN03 0,1N, bit khi pha 100,00 mL dung dch AgN03 th
dung 1,6851 g AgN03.
7.6. Tnh hm lng % (kl/ kl) ca NaCl, bit khi nh lng 0,1056 g NaCl theo phng php Mohr ht
17,20 mL dung dch AgN03 0,1N c h s hiu chnh K = 1,0320.
254
Bi 8
1. DNG c - HA CHT
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 mL, 25 mL, 50 mL
- Bnh nn dung tch 100 mL
- Bnh nh mc dung tch 100 mL
- Cc c m
- Ong ong dung tch 10 mL
- Phu thy tinh
- Dung dch bc nitrat 0,0500 N
- Dung dch kali sulfocyanid 0,05N (hoc Dung dch amoni sulfocyanid
0,05 N)
- Dung dch natri clorid 0,9% cn nh lng
- Dung dch ch th phn st amoni 10%.
2. NGUYN TC NH LNG NATRI CLRID BANG PHNG PHP FNHARD
- Dng AgN03 tha chnh xc bit nng kt ta ht NaCl, sau nh l ng AgN03 tha bng
dung dch KCNS bit nng vi ch th l Fe3+. Cc phn ng xy ra:
255
+ KNO3
(D ) Trng
Ch :
Mi trng nn dng mi trng acid mnh (thng dng HNO3) trnh Fe(OH)3, Ag2O v lm gim
hin tng hp ph.
Khi nh lng Clorid bng phng php Mohr c hin tng mu chuyn khng r rng dt khot,
khng bn, khi mu bn vng th qu im tng ng nhiu gy sai s ln. khc phc sai s ny ta
phi loi b kt ta AgCl, ri sau mi nh lng Ag+ d phn nc lc.
3. NH LNG DNG DCH NATRI CLRID BANG PHNG PHP FNHARD
3.1. Xc nh nng dung dch kali sulfocyanid
Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch KCNS 0,05N ln trn buret
trng buret (lm 2 ln). Cho y dung dch KCNS 0,05N ln trn buret v iu chnh kha buret c
dung dch n vch 0.
Dng pipet chnh xc ly 10,00 mL dung dch AgNO3 0,05N cho vo bnh nn sch. Thm vo 2 mL
dung dch HNO3 c v 2 mL dung dch phn st amoni 10%
Chun ti khi dung dch bnh nn xut hin mu . Ghi th tch dung dch KSCN 0,05N dng.
Nng ng lng (NB) ca dung dch KSCN c tnh theo cng thc sau:
N = A A
Trong :
- VB l th tch dung dch KSCN, tnh bng mL, dng
- NA l nng ng lng ca dung dch AgNO3, (NA = 0,0500 N)
- VA l th tch dung dch AgNO3 , tnh bng ml, (VA = 10,00 mL)
256
V
X N
Dng pipet chnh xc ly 25,00 mL dung dch natri clorid 0,9% cn nh lng cho vo bnh nh mc
100 mL. Thm nc va n vch. Lc u.
Ly chnh xc 10,00 mL dung dch va pha long cho vo bnh nh mc
100 mL, thm 25,00 mL AgNO3 0,05 N (bng pipet chnh xc) v 1 mL
dung dch HNO3 c. Lc u. Thm nc ct n vch, lc u. lng, lc qua 2 ln giy lc, n c
lc phi trong. B 10 mL dch lc u.
Ly chnh xc 50,00 mL dch lc (bng pipet chnh xc) thm 5ml dung dch HNO 3 c v 5 mL ch th
phn st amoni 10%.
Cho y dung dch KCNS 0,05 N ln trn buret v iu chnh kha buret c dung dch n vch 0.
B tr th nghim c trnh by hnh 8.1.
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch KCNS 0,05N t buret xung bnh nn
(lc u nhanh, gn im tng ng cho t t tng git, na git), tay kia lc bnh nn. Chun ti
khi dung dch bnh nn xut hin mu hng. Ghi th tch KCNS 0,05N dng.
Ghi ch: Nng ca KCNS, AgNO3, NaCl xp x bng nhau.
3.3. Tnh kt qu
Hm lng phn trm (kl/tt) ca NaCl trong dung dch cn nh lng c tnh theo cng thc sau:
Error!
C%
Kg+ V
X N
Ag+ -
X V
1000 V
Cl257
SCN- X NSCN-)
58,44
Trong :
- V + l th tch dung dch AgNO3 0,05N, tnh bng mL, dng (vA + = 25,00mL)
- N + l nng ng lng dung dch AgNO3 0,05N, (N + = 0,0500)
- V - l th tch dung dch KSCN, tnh bng mL, dng chun
- N - l nng ng lng dung dch KSCN, xc nh mc 3.1.
- V - l th tch dung dch NaCl, tnh bng mL, ly nh lng (VC,- = 10,00mL)
8.1. Tnh nng dung dch NH4SCN, bit khi nh lng 10,00 mL dung dch AgNO3 0,0513 N vi ch
th phn st amoni th ht 10,30 mL dung dch NH4SCN.
8.2. Trnh by nguyn tc nh lng natri clorid theo phng php Fonhard.
8.3. Trnh by cch tin hnh nh lng natri clorid theo phng php Fonhard. Thit lp cng thc tnh
hm lng phn trm (kl/kl) ca natri clorid.
8.4. Chn cch tr li ng A/ B/ C/ D
Khi chun Ag+ d bng dung dch NH4SCN vi ch th phn st amoni, mu ca dung dch chuyn t
mu:
8.5. Hy cho bit c th thay ch th phn st amoni bng dung dch mui st II trong php nh l ng
natri clorid theo phng php Fonhard c khng? Ti sao?
8.6. Tnh hm lng % (kl/kl) ca NaCl, bit khi nh lng 10,00 mL dung dch NaCl theo phng
php Fonhard (theo mc 3.2 trn) ht 8,25 mL dung dch NH4SCN. Trong , nng dung dch
NH4SCN l 0,0485N v AgNO3 l 0,0502 N.
g
Bi 9
1. dng c - ha cht
- Cn
k thut
- Buret
- Pipet
Kali permanganat dng tinh th hnh lng tr hoc bt mu tm sm hoc gn nh en, c nh kim,
khng mi. Tan trong nc lnh, d tan trong nc si.
Kali permanganat khng tha mn tiu chun cht gc v KMnO 4 l cht oxy ha mnh, d b kh to
thnh MnO2. Ta ch c th pha dung dch KMnO4 nng xp x 0,1N t KMnO4. Nng dung dch
KMnO4 0,1N sau khi pha, c xc nh bng mt dung dch chun khc c tnh kh bit nng .
Lng KMnO4 cn thit pha 100 mL dung dch KMnO4 c nng xp x 0,1N c tnh nh sau:
+ Bit ng lng gam E ca KMnO4 bng 1/5 khi lng phn t ca n v bng 31,61.
NXEXV 0,1 X31,61 X100 , .
lv
+ S gam KMnO4 cn cn l: m =-^- = ^-!^-= 0,3161 (g)
100
-
1000 1000
Tin hnh pha dung dch KMnO4 0,1N:
Cn vo cc c m kh khong 0,32 g KMnO4 trn cn k thut. Thm khong 20 mL nc ct vo cc
KMnO4.
Va un nng va khuy trong khong 5 pht. ngui. Gn phn dung dch pha trn vo cc chn.
Lp li ng tc ha tan nh trn 2 3 ln na. Tp trung dch trong vo cc chn.
Thm nc ct vo cc chn va 100 mL. Khuy u.
3. nGUYn tc nh LnG BnG PERMAnGAnAt
L phng php nh lng da vo kh nng oxy ha ca permanganat.
Permanganat th hin kh nng oxy ha c trong mi trng acid, trung tnh v kim, nhng mnh nht
l trong mi trng acid. Mt khc, sn phm oxy ha trong mi trng acid l Mn2+ khng mu, trong
mi trng trung tnh, kim l ta MnO2 c mu nu. V vy, ngi ta thng xc nh nng KMnO4
trong mi trng acid.
Phng trnh phn ng nh lng permanganat bng cht kh l acid oxalic trong mi trng acid
mnh nh sau:
2KMnO4 + 5H2C2O4 + 3 H2SO4 = 2 MnSO4 + 10CO t + K2SO4 + 8 H2O
260
2
Phn ng trao i in t:
52
C2O42- - 2e = 2CO2
MnO4- + 5e + 8H+ = Mn2+
+ 4 H 2O
Trong thc t, ngi ta hay nh lng cc cht kh bng dung dch KMnO4 trong mi trng acid, vi
ch th l chnh dung dch chun KMnO4, khi d MnO4- dung dch c mu hng.
4. NH LNG DNG DCH KALI PERMANGANAT 0,1N 4.1. Tin hnh nh lng
Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch KMnO 4 0,1N ln trn buret
trng (lm 2 ln). Cho y dung dch KMnO4 0,1N ln trn buret v iu chnh kha buret c dung
dch n vch 0.
Dng pipet chnh xc ly 10,00 mL dung dch C2H2O4 cho vo bnh nn sch. Thm vo 5 mL dung
dch H2SO4 50% v 50 mL nc ct.
un nng dung dch trong bnh nn n khong 70 80 oC trn bp n cn.
Nhc bnh nn ra khi bp n cn v tin hnh chun ngay (Nh tng git KMnO 4 xung) cho ti khi
c mu hng nht. Ghi th tch KMnO4 dng.
B tr th nghim c trnh by hnh 9.1.
Dung dch KMnO4 0,1N
Dung dch H2C2O4 10,00 mL Dung dch H2SO4 50% 5 mL Nc ct 50 mL
Hnh 9.1. B tr th nghim chun dung dch KMnO4 0,1N
Ghi ch: un nng ti khi dung dch si ln tn. Chun khi dung dch nng nhm tng tc phn
ng (Mn2+ l cht xc tc cho phn ng, do lc u khi chun phn ng xy ra chm, sau khi c
Mn2+ to thnh, tc phn ng tng ln lm KMnO4 mt mu nhanh hn lc ban u).
261
4.2. Tnh kt qu
Nng ng lng (NB) ca dung dch KMnO4 c tnh theo cng thc sau:
N =V A
V
Trong :
- VB l th tch dung dch KMnO4, tnh bng mL, dng
- NA l nng ng lng ca dung dch H2C2O4, (NA = 0,1000 N)
- VA l th tch dung dch H2C2O4, tnh bng ml, (VA = 10,00 mL)
BI TP (BI 9)
9.1. Pha ng k thut 100mL dung dch KMnO4 0,1N.
9.2. Trnh by nguyn tc nh lng dung dch KMnO4 0,1N bng cht gc H2C2O4.
9.3. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch KMnO4 0,1N bng dung dch gc H2C2O4 0,1N.
9.3. Thit lp cng thc tnh nng ng lng (N) ca dung dch
KMnO4 pha.
9.4. Hy cho bit ch th ca phng php o kali permanganat. Cch pht hin im tng ng.
9.5. Tnh nng ng lng ca dung dch KMnO4, bit khi nh lng 10,00mL dung dch H2C2O4
0,0986 N ht KMnO4 ht 9,70 mL.
262
X N
Bi 10
1. D N G c - HA C H T
- Cn
k thut
- Buret
- Pipet
2KMnO4 + 10KI + 8H2SO4 = 2 MnSO4 + 5I2 + 6K2SO4 + 8 H2O Sau nh lng iod gii phng ra bng
dung dch Na2S2O3: 2 Na2S2O3 + I2 = 2 Nai + Na2S4O6 Qu trnh chun c tin hnh c th nh sau:
- Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch Na 2S2O3 0,1N ln trn buret
trng buret (lm 2 ln). Cho y dung dch Na2S2O3 0,1N ln trn buret v iu chnh kha buret c
dung dch n vch 0.
- Dng pipet chnh xc ly 10,00 mL dung dch KMnO4 cho vo bnh nn sch. Thm vo 10 mL dung
dch KI 10% v 10 mL dung dch H2SO4 long. Dung dch s c mu nu .
- Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch Na 2S2O3 0,1N t buret xung bnh
nn, tay kia lc bnh nn. Chun ti khi dung dch bnh nn chuyn sang mu vng. Thm vo bnh
nn 5 git ch th h tinh bt v nh dung dch Na2S2O3 0,1N t buret xung ti khi dung dch chuyn
sang khng mu. Ghi th tch dung dch Na2S2O3 0,1N dng (VA).
- Song song tin hnh mt mu trng: Tin hnh nh trn nhng thay 10,00 mL dung dch KMnO4 trong
bnh nn bng 10,00 mL nc ct. Th tch dung dch Na2S2O3 0,1N dng (V0).
Tnh h s hiu chnh (K) ca dung dch KMnO4 0,1N theo cng thc sau:
K = (V A - Vo ) X N A VB X 0,1
Trong :
- VB l th tch dung dch KMnO4, tnh bng ml, dng (VB = 10,00 mL)
- NA l nng ng lng ca dung dch Na2S2O3, (NA = 0,1000 N)
- VA l th tch dung dch Na2S2O3, tnh bng mL, dng chun dung dch KMnO4
- V0 l th tch dung dch Na2S2O3, tnh bng mL, dng chun mu trng.
3. NGUYN TC NH LNG NC oxy GI
nh lng nc oxy gi bng permanganat l da vo phn ng oxy ho kh gia permanganat v n c
oxy gi, trong permanganat ng vai tr cht oxy ha, cn nc oxy gi ng vai tr l cht kh.
264
Mn2+ + 4 H2O
(Khng mu)
2S0
Hnh 10.1.
10% 20 mL
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch KMnO4 0,1N t buret xung bnh nn,
tay kia lc bnh nn. Chun ti khi dung dch bnh nn chuyn sang mu hng nht. Ghi th tch
dung dch KMnO4 0,1N dng.
265
4.2. Tnh kt qu
Hm lng phn trm (kl/ tt) ca dung dch H2O2 c tnh theo cng thc sau:
= Ve X K X 0,00170! X 100
V
Trong :
- VC l th tch dung dch KMnO4, tnh bng mL, dng chun
- K l h s hiu chnh ca dung dch KMnO4 ( xc nh mc 2)
- V l th tch dung dch H2O2, tnh bng mL, (V = 1,00 mL)
BI TP (BI 10)
10.1. Trnh by nguyn tc nh lng dung dch nc oxy gi bng dung dch KMnO4 .
10.2. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch nc oxy gi 3% bng dung dch KMnO4 0,1N.
Thit lp cng thc tnh hm lng
phn trm (kl/tt) ca dung dch H2O2.
10.3. M t s chuyn mu ca dung dch trong nh lng (bnh nn) trong qu trnh chun dung
dch KMnO4 bng phng php o iod mc 2.
10.4. Tnh h s hiu chnh K ca dung dch KMnO4 0,1N. Bit khi nh lng 10,00 mL dung dch
KMnO4 theo ch dn mc 2 th ht 9,75 nL dung dch Na2S2O3 0,1018 N v th tch Na2S2O3
0,1018 N dng cho mu trng l 0,05 mL.
10.5. Trnh by cch tnh nng dung dch H2O2 theo th tch oxy.
10.6. Tnh hm lng % (kl/tt) ca dung dch H2O2, bit khi nh lng 1,00 mL H2O2 th ht 18,00 mL
dung dch KMnO4 0,1N c
h s hiu chnh K = 0,9872.
266
Bi 11
1. DNG C - HA CHT
- Cn
phn tch
k thut
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 mL
- Bnh nn dung tch 100 mL
- Cc c m
- Phu thy tinh
- a thy tinh
- Cc chn dung tch 100 mL
- Ong ong dung tch 10 mL
- Cht gc kali dicromat (K2Cr2O7)
- Dung dch acid hydrochloric c 50 %
- Natri thiosulfat (Na2S2O3)
- Natri carbonat (Na2CO3)
267
- Cn
Iod c to thnh t phn ng gia kali iodid v kali dicromat trong mi trng acid. Phn ng din ra
nh sau:
K2Cr2O7 + 6KI+ 14HCl = 3I2 + 2CrCl3+ 8KCl + 7H2O 4. NH LNG DNG DCH NATRI
THIOSLFAT 0,1 N
4.1. Tin hnh nh lng
Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch Na2S2O3 0,1 N ln trn buret
trng buret (lm 2 ln). Cho y dung dch Na2S2O3 0,1 N ln trn buret v iu chnh kha buret c
dung dch n vch 0.
Cn chnh xc khong 0,10 g K2Cr2O7 (dng cn phn tch) cho vo bnh nn nt mi. Thm vo 50
mL nc ct. Lc n tan hon ton. Thm vo 10 mL dung dch KI 20%, 5 mL dung dch HCl c.
y nt v yn ch ti trong 10 pht. Thm vo bnh nn 100 mL nc ct.
B tr th nghim c trnh by hnh 11.1.
Error!
HDung dch Na2S2O3 0,1 N
K2Cr2O7 0,10 g ha tan trong 50 mL nc ct + 10 mL dung dch KI 20% + 5 mL dung dch HCl c.
Hnh 11.1. B tr th nghim chun dung dch Na2S2O3 0,1N
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch Na2S2O3 t buret xung bnh nn, tay
kia lc bnh nn. Chun ti khi dung dch bnh nn chuyn t mu nu sang mu vng. Thm 5
git dung dch ch th h tinh bt vo bnh nn v tip tc nh dung dch Na 2S2O3 t buret xung ti khi
dung dch chuyn t mu xanh lam thnh mu xanh lc. Ghi th tch dung dch Na 2S2O3 dng.
4.2. Tnh kt qu
Nng ng lng (NB) ca dung dch Na2S2O3 c tnh theo cng
aX1000
thc sau:
N
E XV
269
Trong :
- V l th tch dung dch Na2S2O3, tnh bng mL, dng chun
- a l khi lng, tnh bng g, ca K2Cr2O7
- E l ng lng gam ca K2Cr2O7 (E = 49,03)
BI TP (BI 11)
11.1. Pha ng k thut 100 mL dung dch Na2S2O3 0,1N.
11.2. Hy cho bit iu kin ca phng php o iod.
11.3. Trnh by nguyn tc xc nh nng dung dch Na2S2O3 bng cht gc K2Cr2O7.
11.4. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch Na2S2O3 0,1N bng cht gc K2Cr2O7. Thit lp cng
thc tnh nng ng lng (N) ca dung dch Na2S2O3 0,1N pha.
11.5. M t s chuyn mu ca dung dch trong nh lng (bnh nn) trong qu trnh chun xc nh
nng dung dch Na2S2O3 mc 4.1.
11.6. Tnh nng ng lng ca dung dch Na2S2O3, bit khi nh lng 0,1085 g K2Cr2O7 ht 21,05
mL dung dch Na2S2O3.
270
Bi 12
th=X 0,1
LT
Trong :
- mTH l khi lng, tnh bng g, ca I2 cn c (mTH = a2 - a1)
- mLT l khi lng, tnh bng g, ca I2 va pha c 100,0 mL dung dch I2 nng chnh xc
0,1N (mLT = 1,267 g).
3. NGUYN TC NH LNG GLCOSE
Glucose c nh lng bng phng php iod theo phng php chun ngc (tha tr): Cho mt
lng I2 d chnh xc vo dung dch glucose trong mi trng kim oxy ho glucose c nhm chc
CHO thnh acid gluconic theo phn ng sau:
I2 + 2NaOH = NaI + NaIO + H2O (1)
CH2OH(CHOH)4CHO + NaIO = CH2OH(CHOH)4COOH + NaI (2)
272
Sau khi hon thnh phn ng (2), acid ha mi trng bng H2SO4 cn bng (1) chuyn dch v pha
tri, nh lng I2 d bng dung dch Na2S2O3 bit nng theo phng trnh phn ng sau:
2Na2S2O3 + I2 = Na2S4O6 + 2NaI 4. NH LNG DNG DCH GLUCSE 5%
4.1. Tin hnh nh lng
Ly chnh xc 10,00 mL dung dch glucose cn nh lng cho vo bnh nh mc 100 mL. Thm nc
n vch. Lc u.
Dng pipet chnh xc ly 10,00 mL dung dch glucose pha long cho vo bnh nn nt mi. Thm vo
chnh xc 10,00 mL dung dch I2. Thm t t 4 mL dung dch NaOH 2N. y np. Lc u. vo
ch ti 10 pht. Sau , thm 5 mL dung dch H2SO4 4 N.
Dng phu rt dung dch (t cc c m) khong 10 - 15 mL dung dch Na2S2O3 0,1 N ln trn buret
trng buret (lm 2 ln). Cho y dung dch Na2S2O3 0,1 N ln trn buret v iu chnh kha buret c
dung dch n vch 0.
B tr th nghim c trnh by hnh 12.1.
-Dung dch Na2S2O3 0,1 N
Dung dch glucose 10,00 mL Dung dch I2 10,00 mL Dung dch NaOH 2N 4 mL Dung dch H2SO4 4N 5 mL
Hnh 12.1. B tr th nghim chun dung dch glucose
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch Na2S2O3 t buret xung bnh nn, tay
kia lc bnh nn. Chun ti khi dung dch bnh nn chuyn t mu nu sang mu vng. Thm 5
git dung dch ch th h tinh bt vo bnh nn v tip tc nh dung dch Na 2S2O3 t buret xung ti khi
dung dch chuyn t mu xanh lam sang khng mu. Ghi th tch dung dch Na 2S2O3 dng.
273
4.2. Tnh kt qu
Hm lng phn trm (kl/tt) ca glucose trong dung dch cn nh lng c tnh theo cng thc sau:
C% _(VA XN A - VB XNB)xExlQQ xf 1QQQ X V
Trong :
- VA l th tch dung dch I2 0,1 N, tnh bng mL, dng (VA = 10,00mL)
- NA l nng ng lng dung dch I2, (NA = Nth) mc 2.
- VB l th tch dung dch Na2S2O3 0,1 N, tnh bng mL, dng chun
- NB l nng ng lng dung dch Na2S2O3 , (NB = 0,1000)
- E l ng lng gam ca glucose (E = 90,08)
- V l th tch dung dch glucose ly nh lng (V = 10,00 mL)
f l h s pha long ca dung dch glucose 5% f _ 1QQ
1Q
BI TP (BI 12)
12.1. Pha ng k thut 100ml dung dch gc I2 0,1N.
12.2. Trnh by nguyn tc nh lng dung dch glucose bng phng php o iod.
12.3. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch glucose 5% bng phng php o iod.
12.4. Thit lp cng thc tnh hm lng phn trm (kl/tt) ca glucose.
12.5. M t s chuyn mu ca dung dch trong nh lng (bnh nn) trong qu trnh chun xc nh
hm lng dung dch glucose mc 4.1.
12.6. Tnh nng ng lng ca dung dch I2, bit dng 1,2635 g Iod pha thnh va 100,0
mL dung dch.
274
Bi 13
MC TIU
1. Trnh by c nguyn tc v phn ng nh lng EDTA.
2. Tnh c khi lng km pha dung dch km sulfat 0,05 M v pha c 100 mL dung dch km
sulfat 0,05 M .
3. Xc nh c nng dung dch EDTA 0,05 M .
1. DNG C - HA CHT
- Cn phn tch
- Buret
- Pipet chnh xc dung tch 10 mL
- Bnh nn dung tch 100 mL
- Cc c m
- Phu thy tinh
- a thy tinh
- Cc chn
- Ong ong dung tch 10 mL
- Cht gc km (Zn)
- Dung dch acid sufuric 10%
- Dung dch m amoniac
- Hn hp ch th en eriocrom T
2. PHA DUNG DCH CMPLEXON III 0,05M
- Complexon III (trilon B) l dinatri dihydro ethylen diamin tetraacetat. Complexon III th ng dng
ngm nc v c cng thc ha hc l C10H14N2O8Na2.2H2O vit tt l EDTA. Complexon III c khi
lng phn t l 372,2.
275
iv_
Error!
H-
Tin hnh chun : Mt tay iu chnh kha buret cho dung dch EDTA t buret xung bnh nn, tay kia
lc bnh nn. Chun ti khi dung dch bnh nn chuyn t mu vang sang mu xanh t i hon
ton (khng cn nh tm). Ghi th tch dung dch EDTA dng.
4.3. Tnh kt qu
Nng moi/ L (CMA) ca dung dch EDTA c tnh theo cng thc sau:
0,05
C
M,A
M,B x VB
Trong : ' VA
VB l th tch dung dch gc ZnSO4, tnh bng mL, (VB = 10,00 mL) CM B l nng moi/ L ca dung
dch ZnSO4, (CM B = CM th) VA l th tch dung dch EDTA, tnh bng mL, dng chun .
BI TP (BI 13)
13.1. Pha ng k thut 100 mL dung dch EDTA 0,05M v 100,0 mL dung dch gc ZnSO4 0,05M.
13.2. Trnh by nguyn tc nh lng bng phng php complexon.
13.3. Trnh by cch tin hnh nh lng dung dch EDTA 0,05 M dng dung dch gc ZnSO4 0,05 M.
13.4. Thit lp cng thc tnh nng mol/L (CMA) ca dung dch EDTA.
13.5. M t s chuyn mu ca dung dch trong nh lng (bnh nn) trong qu trnh chun xc nh
nng dung dch EDTA mc 4.2.
13.6. Tnh nng CM ca dung dch EDTA, bit khi chun 10,00 mL dung dch ZnSO4 0,0525 M
trong mi trng m amoniac ht 10,55 mL dung dch EDTA.
278
PHN PH Lc
DNG c THNG THNG BANG s, THY TINH V MT s MY
THNG DNG DNG TRONG HOA PHN TCH
Ph lc 1.
279
280
281
282
283
284
285
286
Ph lc 2.
2.1. Cc n cht
2.1.1. Nguyn t
- c tn quc t rt gn. V d:
Ar Argon
Cd
Cadmi
Iod
Ni
Nickel
As Arsen
Ca
Calci
Li
Lithi
Nitrogen
Be Beryli
Cl
Clor
Mg
Magnesi
Oxygen
Bi
Bismuth
Co
Cobalt
Mo
Molybden
Phosphor
Bor
Fluor
Na
Natri
Ch (Plumbum)
Fe
St (Ferrum)
Cu
ng (Cuprum)
Sn
Thic (Stanium)
Zn
Km (Zincum)
Hg
Ni
Kn (Nickel)
Au
Vng (Aurum)
2.2.1. Oxyd
- Theo quy nh: Tn nguyn t (s oxy ha) oxyd
V d:
FeO
st(II) oxyd
Fe2O3
st(III) oxyd SO2 lu hunh(IV) oxyd Nguyn t ch c mt trng thai oxy ha th khng cn
ghi s oxy ha.
V d:
Al2O3 Nhm oxyd
CaO Calci oxyd
Na2O Natri oxyd
- Tn ring:
CO2 (kh) Carbonic, Anhydrid carbonic
CaO Vi sng
502 (kh) Sulfur
503 Anhydrid sulfuric
- Dng tin t: Mono (1), di (2), tri (3), tetra (4), penta (5)... ch s nguyn t ca mi nguyn t.
V d:
CO2 Carbon dioxyd
P2O5 Diphosphor pentaoxyd
Ch : F2O khng phi l oxyd thng thng, vit ng l OF2 v c l oxygen fluorid, mui oxygen ca
acid HF.
2.2.2. Hydroxyd = H2O + Oxyd
a. Hydroxyd acid: E(OH)n l cc acid cha oxy, gi chung l oxoacid, E l nguyn t mc oxy ha
dng cao to tnh acid.
- c theo hydroxyd: Tn nguyn t (s oxy ha) hydroxyd
V d:
C(OH)4 H2O H2CO3
Carbon(IV) hydroxyd
S(OH)6
P(OH)5
H2O H2SO4
H2O
H PO
3 4
Lu hunh(VI) hydroxyd
Phosphor(V) hydroxyd
(cch gi ny t c s dng)
288
Ch :
1. Tn nguyn t to acid phi c theo gc tn quc t.
2. Tip u per cn ch cc cht c lin kt O-O, nhiu oxy hn bnh thng. V d:
BaO Bari oxyd BaO2 Bari peroxyd
H2SO4 acid sulfuric H2SO5 acid persulfuric
H2O Hydro oxyd
H2O2 Hydro peroxyd
<I. X i.
o
. O
^O-O-H . Ni
3. cng mt ha tr to acid, nu: t nc hn: thm tip u meta Nhiu nc hn: thm tip u ortho
V d:
HPO3 acid metaphosphoric;
H3PO4 acid orthophosphoric
HAlO2 acid metaaluminic; H3AlO3 acid orthoaluminic
(Theo thi quen, t s dng tip u ng ortho nu acid va nc dng bn, chang hn, H3PO4 ch c
l acid phosphoric).
4. ng a acid l nhng acid m mi O2- c thay th bi gc acid (c in tch tng ng) ca
chnh acid .
c tn ng a acid: dng cc tin t di, tri, tetra, penta... ch s gc acid c trong phn t acid.
V d:
H2SO4 (acid sulfuric) H2SO3O2- H2SO3.SO4 H2S2O7 (acid disulfuric). Nu thay 2O2- bng hai gc
SO42-, to H2S3O10 (acid trisulfuric)____thay tip cc O2- c H2SnO3n+1 (acid polysulfuric).
Tng t, H2CrO4 (acid cromic) H2CrO3O2- H2CrO3CrO4 H2Cr2O7 (acid dicromic)
Hoc H3PO4 (acid phosphoric) H3PO3.O2- H3PO3.HPO42- H4P2O7 (acid diphosphoric) . .
Hn+2PnO3n+1 (acid polyphosphoric).
5. D a acid l nhng acid m mi O2- c thay th bi gc acid (c in tch tng ng) ca mt
acid khc.
290
c tn d a acid: Dng cc tin t di, tri, tetra, penta... ch s nguyn t ca nguyn t (mang ui
O) mi thay vo trong gc, tn ca acid ban u c gi nguyn.
V d:
H2CrO4 (acid cromic) H2CrO3.O2- H2CrO3.S2- H2SCrO3 (acid sulfocromic)
H2SO4 (acid sulfuric) H2SO3.O2- H2SO3.S2- H2S2O3 (acid thiosulfuric). Lu hunh (S) cn c l
thio khi thay th O trong cc hp cht khc.
H2CO3 (acid carbonic) H2CS3 (acid trithiocarbonic). b. Hydroxyd base: R(OH)n
R l nguyn t hay mt gc c mc oxy ha dng thp to tnh base. Theo quy nh: Tn nguyn t
(soxy ha) hydroxyd
V d:
Fe(OH)2
Cr(OH)3
NaOH
Ca(OH)2
NH4OH
st(II) hydroxyd Crom(III) hydroxyd Natri hydroxyd Calci hydroxyd Amoni hydroxyd
Tn ring: NaOH xt; KOH potat; NH4OH dung dch amoniac. 2.2.3. Mui ca oxoacid
Quy nh: Tn cation(soxy ha) tn gc acid Acid c ui gc acid c ui it Acid c ui ic gc
acid c ui at v gi nguyn cc tip u ca acid (nu c) gc acid.
V d:
NaClO
Ca(ClO2)2
KClO3 NH4IO3
Natri hypoclorit Calci clorit Kali clorat Amoni iodat
Mg(ClO4)2 Magnesi perclorat
Co2(SO4)3
Na2S2O3
KNO2
NaNO3
K2CrO4
Cobalt(III) sulfat
Natri thiosulfat Kali nitrit Natri nitrat Kali cromat
291
V d: HF
acid hydrofluoric H2S
acid hydrosulfuric
(dng ngn: acid hydrosulfic)
acid hydrocyanic
acid hydrosulfocyanic
acid hydronitrogenic
(dng ngn: acid hydronitric)
Mui: Tn cation (s oxy ha) tn nguyn t hoc tn nhm gc + id
(Ch : B tip u hydro, ch gi tn nguyn t hoc tn nhm gc to acid v thm ui id).
HCl HBr HI
acid hydrocloric HCN acid hydrobromic HSCN acid hydroiodic H 3N
V d:
FeCl3
Na2S KSCN
AlN
St(III) clorid Natri sulfid Kali sulfocyanid Nhm nitrid
Ca(CN)2
(NH4)2S
OF2
Calci cyanid Amoni sulfid Oxygen fluorid
Nu cc acid dng kh, c tn nh mt mui ca cation H +.
V d:
HCl Hydro clorid
H2S Hydro sulfid
HCN Hydro cyanid
Ch : ng nhm natri clorid (NaCl) vi natri clorit (NaClO2). hoc Natri sulfid (Na2S) vi Natri sulfit
(Na2SO3)...
2.2.5. Phc cht v c
Vn theo nguyn tc ion dng c trc, ion m c sau. a) Phc cation (cu ni l ion dng): Trnh
t c: [cu ni] cu ngoi
[cu ni]: tn ion trung tm (soxy ha) + s phi t + tn phi t + o cu ngoi: Tn anion
Ch gii:
Cc thnh phn trong cu ni c vit lin nhau. Ch c mt ch trng duy nht gia cation (cu ni) v
anion (cu ngoi).
293
S phi t c ch ra nh cc tin t: mono (1), t dng/ di (2)/tri (3)/tetra (4)/penta (5)/hexa (6)/...
Cc phi t trong cu ni sp xp theo vn alphabet, phi t trung ho vit trc phi t anion.
Tn cc phi t: nu l anion ui id th b ui id thay bng o; cc anion khc thm o.
V d:
CN3SO4
NO2CO NO
Cyano
Carbonato
Sulfato
Nitrito
F
Fluoro
Cl- Cloro
Br- Bromo I- Iodo
Mt s ngoi l hoc c tn ring:
NH3 Amino CO Carbonyl
OH- Hydroxo NO Nitrosyl
H2O Aquo (hay aqua)
Tn ion trung tm c trc phi t v km theo s La M ch s oxy ha (trong du ngoc n).
V d:
[Cu(H2O)4]SO4 ng(II)tetraaquo sulfat
[Co(NH3)2Cl2]Cl Cobalt(III)diaminodicloro clorid
[Ag(NH3)2]Br Bcdiamino bromid
[Cr(H2O)6](NO3)3 Crom(III)hexaaquo nitrat
b. Phc anion (cu ni l ion m)
Trnh t c: Cu ngoi [cu ni] Cu ngoi: Tn ion dng
[Cu ni]: S phi t + tn phi t + tn ion trung tm + at (soxy ha)
Cch c v vit thnh phn ca cu ni ging nh phc cation pha trn. ring ion trung tm c sau
cng c thm ui at v s oxy ha (trong du ngoc n).
V d:
K4[Fe(CN)6] Kali hexacyanoferat(II) (tn ring: kali ferocyanid) K 3[Fe(CN)6] Kali hexacyanoferat(III)
(tn ring: kali fericyanid) K2[HgI4] Kali tetraiodomercurat(II)
294
CO
2-
2-
K hiu
Nguyn t s
Nguyn t lng
Argon
Ar
18
39,948
Arsen
As
33
74,9216
Bc (Argentum)
Ag
47
107,8682
Bari
Ba
56
137,327
Beryli
Be
9,0122
Bismuth
Bi
83
208,9804
Bor
10,811
Brom
Br
35
79,904
Cadmi
Cd
48
112,411
Cesi
Cs
55
132,9054
Calci
Ca
20
40,078
Carbon
12,011
Ceri
Ce
58
140,115
Ch (Plumbum)
Pb
82
207,2
Clor
Cl
17
35,4527
Crom
Cr
24
51,9961
Cobalt
Co
27
58,9332
ng (Cuprum)
Cu
29
63,546
Dysprosi
Dy
66
162,50
Erbi
Er
68
167,26
Europi
Eu
63
151,965
Flour
18,9984
Gadolini
Gd
64
157,25
Gali
Ga
31
69,723
Germani
Ge
32
72,61
Hafni
Hf
72
178,49
Heli
He
4,0026
Holmi
Ho
67
163,9303
Hydrogen
1,0079
Tn nguyn t
K hiu
Nguyn t s
Nguyn t lng
Indi
In
49
114,82
lod
53
126,9045
296
Iridi
Ir
77
192,22
Kali
19
39,0983
Km (Zincum)
Zn
30
65,39
Krypton
Kr
36
83,80
Lanthan
La
57
138,9055
Lithi
Li
6,941
Luteti
Lu
71
174,967
Lu hunh (Sulfur)
16
32,066
Magnesi
Mg
12
24,3050
Mangan
Mn
25
54,9381
Molybden
Mo
42
95,94
Natri
Na
11
22,9898
Neodymi
Nd
60
144,24
Neo
Ne
10
20,1797
Nhm (Aluminium)
AI
13
26,9815
Nickel (Niccolum)
Ni
28
58,6934
Niobi
Nb
41
92,9064
Nitrogen
14,0067
Osmi
Os
76
190,2
Oxygen
15,9994
Paladi
Pd
46
106,42
Phosphor
15
30,9738
Platin
Pt
78
195,08
Prasodymi
Pr
59
140,9077
Rheni
Re
75
186,207
Rhodi
Rh
45
102,9055
Rubidi
Rb
37
85,4678
Rutheni
Ru
44
101,07
Samari
Sm
62
150,36
St (Iron)
Fe
26
55,847
Scandi
Sc
21
44,9559
Selen
Se
34
78,96
Tn nguyn t
K hiu
Nguyn t s
Nguyn t lng
Silic (Silicium)
Si
14
28,0855
Stibi (Stibium)
Sb
51
121,757
Stronti
Sr
38
87,62
297
Tantal
Ta
73
180,9479
Techneti
Tc
43
(97)
Telur
Te
52
127,60
Terbi
Tb
65
158,9253
Thali
TI
81
204,3833
Thic (Stanium)
Sn
50
118,70
Thori
Th
90
232,0381
Thuli
Tm
69
168,9342
Hg
80
200,59
Titan
Ti
22
47,88
uran
92
238,0289
Vanadi
23
50,9415
Vng (Aurum)
Au
79
196,9665
Wolfram
74
183,85
Xenon
Xe
54
131,29
Yterbi
Yb
70
173,04
Ytri
39
88,9059
Zirconi
Zn
40
91,224
298
Ph lc 4.
* ACID
Acetic
1,75. 10
Arsenic
6,0. 10-3
K2
K3
1,05. 10-7
3,0. 10-12
-5
-5
Benzoic
6,14. 10
Boric
5,83. 10-10
Carbonic
4,45. 10-7
4,7. 10-11
-3
Cloracetic
1,36. 10
Citric
7,45. 10-4
Formic
1,77. 10-4
Fumaric
9,6. 10-4
lodic
1,7. 10-1
Lactic
1,37. 10-4
Malic
4,0. 10-4
8,9. 10-6
Maleic
1,2. 10-2
5,96. 10-7
Malonic
1,40. 10-3
2,01. 10-6
-2
5,42. 10-5
1,73. 10-5
4,1. 10-5
Oxalic
5,36. 10
Phenic
1,00. 10-10
Phosphoric
7,11. 10-3
6,34. 10-8
-3
-6
O-Phthalic
1,12. 10
3,91. 10
-1
Picric
5,1. 10
Pyruvic
3,24. 10-3
Salicylic
1,05. 10-3
Succinic
6,21. 10-5
2,32. 10-6
Tartric
9,2. 10-4
4,31. 10-5
Tricloracetic
1,29. 10
-1
BASE
Hng s phn ly
Amoniac
1,76. 10-5
Anilin
3,94. 1010
1- Butylamin
4,0. 1(T4
Dimethylamin
5,9. 1(T4
Ethanolamin
3,18. 1(T5
Ethylamin
4,28. 10-4
Ethylendiamin
K1 = 8,5. 10-5
K2 = 7,1. 10-8
Hydrazin
1,3. 10-6
Hydroxylamin
1,07. 1(r8
Methylamin
4,8. 10-4
Piperidin
1,3. 1(T3
Pyridin
1,7. 10-9
Trimethylamin
6,25. 10-5
299
4,02. 1(T7
4,2. 10-13
2 Cr3+
3+
+7H20
CrO2 + 4OH
Cu (r)_
CuCu2O + 2OH + H2O
Cui (r)
Fe (r)_
FeFe(OH)2 (r) + OH Fe(OH)3 + 5OH
E+
2+
o
(V)
+ 0,80
0,54 + 0,559
+ 0,39
+ 1,8 + 0,320
+ 1,07
+ 1,44
+ 1,71
+ 1,36
+ 1,63 + 1,47 + 1,35
0,56
- 1,2
0,41
- 0,744
+ 1,36
- 0,12
+ 0,337
+ 0,153
- 0,09
+ 0,86
- 0,440 + 0,771
- 0,65
+ 0,60
301
Nguyn t
FeO42- + 8H+
+ 3e -w
Fe3+ + 4H2O
+ 1,9
Fe(CN)6
+e-
Fe(CN)64-
+ 0,36
2H+
+ 2e --
H2
+ 0,00
H2O2 + 2H+
+ 2e =5=^
2H2O
+ 1,80
2H+ +02
+ 2e
H202
+ 0,68
Hg2 +
+ 2e =5=^
2 Hg (l)
+ 0,788
Hg2+
+ 2e ^=^=
Hg (I)
+ 0,854
2Hg2+
+ 2e ^-
Hg22+
+ 0,920
I2
+ 2e =5=S:
+ 0,536
2HIO +2H+
+ 2 & -
l2 +2H20
+ 1,45
HIO + H+
+ 2e =^=^
I- +H2O
+ 1,00
IO3- + 6H+
+ 5e -
0,5I2 + 3H2O
+ 1,178
+ 4e
ICl2- + 3H2O
+ 1,24
Mn2+
+ 2e =5=^
Mn (r)
- 1,180
Mn3+
+ e -*-
Mn2+
- 1,51
3-
Hg
E o (V)
Cp oxy ha kh
> -
I-
Mn
Pb
Mn4+
+ 2e =^=^
Mn2+
+ 1,57
Mn02 (r)+4H+
+ 2e ^=S:
Mn2+ + 2H20
+ 1,23
MnO4- + 8H+
+ 5e
Mn2+ + 4H20
+ 1,51
MnO4- + 4H+
+ 3e ->
MnO2 + 2H2O
+ 1,695
MnO4-
+e
^-w
MnO42-
+ 0,564
HNO2 + H+
+e
NO (k) + H2O
+ 0,99
2HN02 + 6H+
+ 6e
N2 (k) + 4H20
+ 1,45
NO3- + 3H+
+ 2e --
HN02 + H20
+ 0,93
NO3- + 2H+
+e
N02 + H20
+ 0,81
NO3- + 4H+
+ 3e =5=S:
NO(k) + 2H20
+ 0,85
2NO3- + 12H+
+ 10e -5-
N2 + 6H20
+ 1,24
NO3- + 7H+
+ 8e ^w
NH4OH+ 2OH-
+ 0,12
Pb2+
+ 2e =5=S:
Pb (r)
- 0,126
+ 2e ==^
Pb2+ + 2H20
+ 1,455
PbSO4 (r)
+ 2e -w
Pb (r) + SO42-
- 0,350
302
Nguyn t
S (r)
+ 2e -
+ 2e
(r) + H20
- 0,55
HS- + OH-
- 0,51
H2S
+ 0,17
S2
+ 2e -
2S 2-
- 0,51
S4O6
+ 2e -
2S2032-
+ 0,08
SO42- + 4H+
+ 2e --
H2S03 +H20
+ 0,60
S2O8
+ 2e --
2S042-
+ 1,1
S2O8
+ 2e -
2SO42- c mt Ag+
+ 1,98
Sn2+
+ 2e "-
Sn (r)
- 0,136
Sn4+
+ 2 e "-
Sn2+
+ 0,154
Zn2+
+ 2e -
Zn (r)
- 0,763
ZnO22- + 2H2O
+ 2e ==S:
Zn (r) + 3H20
- 1,22
2-
2-
302
2-
+ 2e -
2-
Zn
=5 =i:
S + 2H+
2-
Sn
E o (V)
Cp oxy ha kh
Ph lc 6.
Nguyn t
Tn cht
Tch s tan
Ag
Bc arsenat
1. 10-22
Bc bromid
5,2. 1(T13
Bc carbonat
8,1. 1(T12
Bc chlorid
1,82. 1(T10
Bc cromat
1,1. 1(T12
Bc cyanid
7,2. 1(T11
Bc iodat
3,0. 1(r8
Bc iodid
8,3. 1(T17
Bc oxalat
3,5. 1(T11
Bc sulfid
6. 1(r50
AI
Nhm hydroxyd
2. 10-32
Ba
Bari carbonat
5,1. 10-9
Bari cromat
1,2. 1(r10
Bari iodat
1,57. 1(T9
Bari manganat
2,5. 10_1
Bari oxalat
2,3. 1(r8
Bari sulfat
1,3. 10_1
Bismutyl clorid
7. 10-9
Bismutyl hydroxyd
4. 10-10
Calci carbonat
4,8. 10-9
Calci fluorid
4,9. 10"11
Calci oxalat
2,3. 1(r9
Calci sulfat
2,6.
St (II) sulfid
6.10-8
St (II) hydroxyd
8. 10"16
St (III) hydroxyd
4. 10"38
5,8. 10-23
1,3. 10"18
4,5. 1 0 2 9
Nguyn t
Tn cht
Tch s tan
Mg
3. 10-13
Magnesi carbonat
1. 1(T5
Bi
Ca
Fe
Hg
303
Mn
Pb
Sr
Zn
304
Magnesi hydroxyd
1,8. 1(T11
Magnesi oxalat
8,6. 1(T5
1,9. 10-13
3. 1(T13
Ch carbonat
3,3. 10-14
Ch clorid
1,6. 1(T5
Ch cromat
1,8. 1(T14
Ch hydroxyd
2,5. 1(T16
Ch iodid
7,1. 1(T9
Ch oxalat
4,8. 10"1
Ch sulfat
1,6. 1(T8
Ch sulfid
7. 1(T28
Stronti oxalat
5,6. 10-8
Stronti sulfat
3,2.
Km hydroxyd
1,2. 10-17
Km oxalat
7,5. 1(T9
Km sulfid
4,5. 10-24
Ph lc 7.
HNG s TO PHC
7.1. Phi t v c
Phi t
Cation
logK 1
NH3
Ag+
3,3 3,8
2,6
Co2+
2,1
1,6
Cu +
4,3
3,7
Ni2+
2,8
2,2
1,7
Zn +
2,4
2,4
2,5 2,1
Ag+
Hg2+
9,0
Pb +
1,2
Ag+
Bi3+
2,4
2,0
Cd2+
1,5
0,4 0,4
Cu+
Cu+ + 2Cl-
Fe2+
0,4 0,0
Cl-
CN
1,0
0,8
0,2 -0,6
6,5
Pb +
1,6
Sn2+
1,1
Ag+
Ag+ + 2CN-
Cd2+
5,5
5,1
Hg +
18,0
16,7
Ni
Ni2+ + 4CN-
AI
logK1K2 = 4,9
0,9 1,0
Pb + + 3Cl-
0,6 0,0
6,1
5,0
5,3
4,0 2,8
Cd2+
2,3
Cu2+
6,5
Fe
3,9
0,4 0,5
Ag(CN)2-
logK1K2 = 21,1
4,6 3,6
3,8 3,0
Ni(CN)43,8
0,8 0,0
CuCl2-
6,7
AI
1,2
1,4
Hg2+
2,3 -0,5
1,4 1,3
0,6 -1,0
Fe
OH-
-0,3 -1,7
1,5
logK 5 logK 6
0,9
3,0
8,3
logK 4
1,4
Fe +
F-
2,1
logK 3
Cd +
Br
logK 2
logK1K2K3K4 = 22
2,7
1,6 0,5
305
Phi t
OH-
Cation
logK
logK 2
Fe3+
Hg2+
11,1 10,7
10,3
logK 3
logK 4
logK 5 logK 6
Ni 2+
4,6
I-
SCN-
Pb +
Zn2+
Cd2+
2,4
Cu+
CuI (r)+ I-
Hg2+
12,9
Pb2+
1,3
PbI2 (r) + IPbI3PbI42log K4 = - 3,8
Ag+
AgSCN(r) + SCN-
Ag(SCN)2-
Cd2+
1,0
0,6 1,0
Co2+
2,3
Cu2+
CuSCN(r)+ SCN-
Fe3+
2,1 1,3
Hg2+
Ni +
1,2
1,6
1,0 1,1
CuI2-
11,0
3,8 2,3
0,7
0,7
log Kr
= - 4,7 PbI3- + I-
logKr2 = -7,2
-0,7 0,0
Cu(SCN)2-
2,7 1,8
0,5 0,2
7.2. Phi t hu c
Cc TOinp^xmiat (lg KMY
=M^^
ion
lgK MY
ion
lgK MY
ion
lgK MY
Fe3+
25,1
Zn2+
16,30
Ca2+
10,7
Th4+
23,2
Cd2+
16,4
Mg2+
8,7
Hg +
21,8
Al +
16,1
Ba +
7,8
Pb2+
18,0
Fe2+
14,3
Ag+
7,3
306
GII P BI TP
PHN 1. L THUYT PHN TCH NH TNH Bi 1
1.1. CO; 43 kg C/100 kg CO; 43 g C/100 g CO; 43 v-12C/100 v-12C)
1.2. a)
1.3. 27,7% Mg; 23,6% P; 48,7% O
1.4. a) % H = 7,74%; %C = 92,26% C
b) % H = 7,74%; %C = 92,26% C
c) % H v %C trong 2 cht l nh nhau, v chng c cng cng thc thc nghim CH.
d) Khi lng phn t (78 v 26 v-12C))
1.5. 5,42.101.6. a) FeS; b) FeS2; c) Fe2S3
1.8. a) 13,7 L; b) 28,0L
1.9. a) 0,1251 E/L = 0,1251N; b) 0,500N
1.10. a) 2E; b) 0,5E;
c) 0,1E
1.11. 0,600N
1.12. 375 mL
1.13. 20 mL
1.14. 1,59 N
1.15. 0,584M
1.16. a) 4; b) 3
1.17. a) 3,95 g KMnO4; b) 1,59g KI
1.18. a) +5; b) +4/3;
c) +7; d) +6; e) +5;
) +6; g) +5; h) +2; i) C: +4;
s: -2;
j) +2,5;
k) Cl: -1 ; S: +1) 1-20. a) Ln lt cc trng t tri sang phi, t trn xung di:
2.1024
-11
; 3,3 ; 10,7
307
1.21. 1.22.
1.23. 1.24.
1.25. 1.26. 1.27. 1.28. 1.29.
1.30.
1.31. 1.32. 1.33.
1.34. 1.35.
1.36.
Bi 2
2-1. 2-2.
3,3.10-10 ;
9,48 ;
10-6 ; 10-8 ;
10-2 ; 10-12 ;
b) Ch dung dch 2)
a) 3
a) pH = 2,46 b) pH = 3,11 c) pH = 2,05 pH = 13,00 a) [H3OI = 10-4 ; c) [H3OI = 3,2.10-3; T gd = 1,0.10-1
1,4.10-4 M pH = 10,45
5.10b) 11
pOH = 11,5 pOH = 10,8 pOH = 11,95
4,52
8
2
c) 11,3
d) 7
b) [H3OI = 10-10
-7
d) [H3O+] = 5,5.10PbSO,
T
= 1,6.10-9
-8
= 9,3.10Ag CrO4
1,0.10-12
-18
M 5.10-10M
3.10
Fe(OH) =
b) 3,2.10
-4
g (0,32mg) b) [Pt4+(NH3)5Cl]3+Cl3 d) K3[Fe3+(CN)6]a) 0,35g
a) Ca[ZnF4]
2b) Na4[Fe2+(CN)6] a) Calci tetrafluorozincat b) Platin(IV)pentaaminomonocloro clorid c) Natri
hexacyanoferat(II) d) Kali hexacyanoferat(III)
a) C b) A c) B d) B
a) S b) c) d) S e) f) g)
c) 0,15g
308
A
14
3-
4-
Bi 3
3.2. 3)
3.3. Ring tan ca PbCl2 tng nhiu theo nhit
3.4. PbCl2, v theo 3-3.
3.5. gim s ha tan ta clorid, c bit l ta PbCl 2
Bi 5
5.3. 3)
Bi 7
7.2. V sn phm ca phn ng u l cht khng tan (S), bay hi (NO) hoc khng in ly (HgCl 2, H2O)
nn cn bng chuyn mnh sang phi.
Dung dch cng thy to ra clor nguyn t oxy ha d dng S 2- trong HgS:
3HCl + HNO3 3Cl + NO + 2H2O
v 2Cl + HgS S + HgCl2
Bi 9
9.2. 9.3. 9.4. 9.5. 9.6. 9.7.
Bi 10
10.2.
1)
Khng c, v khng c trng ring
1) 1) 1)
V d Cl2 th I2 HIO3 khng mu; cn Br- b oxy ha tip to thm nhiu Br2 c mu trong nc hoc
trong cloroform
1) V gii phng kh CO2 lm c nc vi trong, li khng phn ng vi dung dch KMnO4 + H2SO4
(nh kh SO2)
10.3. 3)
10.4. 1)
309
6.9: 0,1664 g
6.10: 4,8718 g/L
6.11: 42,35 g/L
Bi 7
7.7: 8,30 g/L
7.8: 70,68% KBr v 29,32% KCl
7.9:
pH 2:
7.17: 0,0288 M
7.18: 4,76 c
7.19: 0,125 N
7.20: 8,8186 g SO42-/L
PHN 4. THC HNH PHN TCH NH LNG Bi 3 Bi 8
3.6: B 8. 1: 0,0498 N
3.7: 0,1068 N 8. 4: C
8. 6: 0,2658 %
Bi 4 Bi 9
9. 6: 0,1016 N
4. 5: 4. 6:
Bi 5
5. 5: 5. 6:
Bi 6
6. 4: 6. 5:
Bi 7
7. 5: 7. 6:
A
0,0900 N D
0,1018 N
0,9859 98,84 %
0,9918 98,23 %
Bi 10
Bi 11
10. 4: 0,9875 10.6: 3,02 %
L
11. 6: 0,1051 N
Bi 12
12.6: 0,0997 N
Bi 13
13. 6: 0,0997 N
311